04 juli 2011
Stefan Ebbers:
“Dierlijke mest goed voor lelieteelt� Mest: restproduct of grondstof? pagina 8-11
schakel in succes voor ondernemers in de tuinbouw, akkerbouw en veehouderij
Gedroogd groenvoer uit het Oldambt pagina 6-7 Zonnepanelen logische stap pagina 20-21
In dit nummer Nieuwbouw op researchfarm Emissienormen melkveehouderij
Innovatie waarmaken 4 5
Boeren en tuinders zijn innovatief. Ook dit nummer van Schakel in Succes laat dat weer zien. Wat te denken van een veehouderijbedrijf dat zelf energie produceert met zonnepanelen? Mooie voorbeelden
Gedroogd groenvoer uit het Oldambt
6
zijn ook de genomineerden voor de Wim Luijkx Innovatiebokaal: vindingrijke ondernemers met nieuwe ideeën voor de teelt van miniknollen, de aanpak van aardappelmoeheid en het verjagen
Mest: een complex thema Wim Luijkx Innovatiefonds Spilfunctie van granen Reportage: biologische akkerbouw
8 12 13 14
van ganzen. Voor onze sector is innovatie van levensbelang. We hebben vernieuwing nodig om antwoorden te vinden op de uitdagingen van deze tijd. Het mest- en mineralenvraagstuk is zo’n uit daging. Dat thema raakt zowel veehouderij als
Uienproeven Agrifirm Plant
16
de akker- en tuinbouw. Agrifirm Plant en Agrifirm Feed vullen elkaar op dat gebied prachtig aan. Telers profiteren van vernieuwingen op gebied van benutting en kwaliteit
Organische bemesting fruitteelt Bloembollen
17 18
van organische mest. Daarmee kunnen ze het resultaat van hun teelt verbeteren. Veehouders zijn gebaat bij nieuwe producten en kennis waarmee ze de mestafzetkosten verlagen en de
Samenwerken aan kwaliteitsspruit
fosfaatefficiëntie verbeteren.
19
Ook binnen de Agrifirm Group speelt innovatie een grote rol. We hebben veel kennis in huis binnen onze verschillende specialistische bedrijfsonderdelen. In dit nummer vindt u onder meer
Reportage: zonne-energie op melkveebedrijf 20 Netto fosfor Innovatiedagen Sterksel
22 23
artikelen over researchfarm Laverdonk, advies organisatie Exlan en groenvoerdrogerij Oldambt. Wij investeren in kennis en innovatie in het belang van onze klanten. U als ondernemer profiteert daarvan door onze vernieuwende producten en
Varkenshouder werkt aan resultaten
24
de advisering door onze specialisten.
Kees Sijssens,
Reportage: legpluimvee draait goed Thema-avond biologisch pluimvee Samenspel
2
schakel in succes juli 2011
26 27 28
CEO Agrifirm Group
Diederik van Liere wint de Wim Luijkx Innovatiebokaal Diederik van Liere heeft de Wim Luijkx Innovatiebokaal 2010 gewonnen. Hij kreeg
Agrifirm onderzoekt MVO-beleving leden
zijn prijs op 24 juni in Valthermond uitgereikt uit handen van Rudy Rabbinge, voorzitter van het Wim Luijkx Innovatiefonds, en Wim Luijkx. Zijn bewegende
Agrifirm vindt het belangrijk te
anti-ganzendraad is daarmee uitgeroepen tot de beste innovatie van 2010.
weten hoe klanten over maatschappelijk verantwoord ondernemen
Met de vinding van Van Liere wordt
bestuur van het Wim Luijkx Innovatie-
(MVO) denken. In dat kader hebben
ganzenschade voorkomen, wat de boer
fonds, waarin onder andere naamgever
drie studenten van de HAS Den Bosch
veel tijd, ergernis en geld bespaart. De
Wim Luijkx en Agrifirm Plant directeur
dit voorjaar onderzoek gedaan naar
innovatie werd door het publiek tot
Drees Beekman zitting hebben.
de MVO-beleving van klanten van
winnaar gekozen in een online verkiezing
Het Wim Luijkx Innovatiefonds is in 2008
Agrifirm Feed.
tussen drie genomineerden. Deze geno-
opgericht ter ere van het afscheid van
mineerden werden gekozen door het
Agrifirm-oud directeur Wim Luijkx.
In het kader van hun afstudeer
Doel is om vernieuwing in de akker-
opdracht namen de studenten diepte-
bouw, fruitteelt en bloembollenteelt
interviews af met de leden van de
te stimuleren. Op pagina 12 van deze
sectorraden en verstuurden ze 800
Schakel in Succes leest u meer over de
enquêtes naar klanten. Boeren werden
genomineerde innovaties van 2010.
onder andere gevraagd wat ze zelf aan MVO doen en wat ze op dit gebied
< Diederik van Liere neemt zijn prijs in ontvangst van Wim Luijkx (m) en Rudy Rabbinge (r).
verwachten van Agrifirm, zowel op het eigen erf als in het algemeen. Het is voor Agrifirm belangrijk om te
Ledenraad bespreekt voortgang Agrifirm
weten wat er in het veld leeft en wat boeren belangrijke thema’s vinden op het gebied van duurzaamheid.
De Agrifirm Ledenraad besprak in de juni-vergadering onder andere de start van Agrifirm
Agrifirm wil de resultaten dan ook
Feed en Agrifirm Plant, sinds 1 januari in het veld actief. Hoewel veel goed ging, waren en
zeker gebruiken in beleidsvorming en
zijn er verbeterpunten. De Ledenraad besprak deze met de directeuren van beide bedrijven.
communicatie.
Diverse maatregelen moeten op korte termijn leiden tot verbetering van de knelpunten.
Het onderzoek is inmiddels afgerond
Met de financiële en marktontwikkeling van beide bedrijven en de Agrifirm Group toonden
en de resultaten worden nu verwerkt.
de ledenraadsleden zich tevreden. Daarnaast keurde de Ledenraad het investeringsplan
In het septembernummer van
voor de bouw van een nieuw hoofdkantoor in Apeldoorn goed. Dit wordt in de zomer van
Schakel in Succes wordt hier verder
2012 in gebruik genomen.
op in gegaan.
Agrifirm Jongerendag 2012 De Jongerenraad van Agrifirm
De Jongerenraad heeft dit jaar gekozen
ken en na afloop geïnspireerd naar huis
organiseert jaarlijks een Jongerendag.
voor sprekers rondom het thema ‘Imago
gaan. Nieuw op deze dag is de aanwezig-
Volgend jaar gebeurt dat op woensdag
en de rol van communicatie daarbij’. De lat
heid van diverse Agrifirm bedrijven, die
25 januari 2012 van 10.00 tot 15.30 uur.
voor de sprekers ligt daarbij op een hoog
zich presenteren in de foyer van Orpheus.
De locatie is, net als vorig jaar bij de
niveau. De Jongerenraad wil zorgen dat
Bezoekers kunnen daardoor in een onge-
eerste Jongerendag, Schouwburg en
opnieuw meer dan 700 jonge ondernemers
dwongen omgeving kennismaken met
Congrescentrum Orpheus in Apeldoorn.
uit de land- en tuinbouw deze dag bezoe-
alle activiteiten van de Agrifirm Group.
schakel in succes juli 2011
3
feed
gedaan met het oog op onderzoek. “We moeten gemakkelijk metingen en waarnemingen kunnen doen en daar is de stal op ingericht. We kunnen de voer- en < Harold de Louw in de nieuwe varkensstal
wateropname bijvoorbeeld per hok registreren en hebben één afdeling met voerstations, inclusief weegplateau. Hiermee kunnen we ieder individueel varken exact voeren naar behoefte”, vertelt De Louw.
Nieuwbouw op researchfarm Laverdonk
Verbouwing pluimveestal
Ook in de legpluimveestal wordt rekening gehouden met efficiënt onderzoek. Laverdonk zit in het vergunningstraject om de bestaande kooihuisvesting te
Zoals ieder varkens- en pluimveebedrijf heeft ook Researchfarm Laverdonk van
vervangen door een welzijnsvriendelijker
Agrifirm Innovation Center te maken met nieuwe wet- en regelgeving. Een nieuwe
volièresysteem. “We kiezen voor een
vleesvarkensstal en een verbouwing van de legpluimveestal zorgen dat Laverdonk
stal, die we flexibel kunnen gebruiken;
klaar is voor de toekomst.
met grote en kleinere groepen”, legt De Louw uit. “Voor grondstofwaardering
De plannen zijn onderdeel van een
nu 1.880 vleesvarkens gehuisvest worden.
moeten we de verteerbaarheid nauw-
meerjarig bedrijfsontwikkelplan, legt
Uitgangspunt was meer ruimte voor de
keurig kunnen bepalen. We willen dan
manager Harold de Louw uit. “Dat
varkens en een lagere emissie door het
zo min mogelijk verstorende factoren.
hebben we een aantal jaar geleden
plaatsen van een luchtwasser. “In de
Bij onderzoek naar nieuwe voeders en
gemaakt op basis van veranderende
nieuwe stal houden we 720 vleesvar-
concepten moet juist gekozen kunnen
milieu- en welzijnseisen en onze onder-
kens, waarmee we al onze biggen zelf
worden voor het systeem waarvoor het
zoeksbehoefte.” Laverdonk is onderdeel
af kunnen mesten. Door de uitbreiding
voer bedoeld is”. Bij de verbouwing wordt
van het Agrifirm Innovation Center en
kunnen we ook beter aan de onderzoeks-
de stal voorzien van veel technische
doet voor Agrifirm Feed praktijkonder-
behoefte voldoen.” Hoewel de nieuwe
snufjes om bijvoorbeeld de eieren per
zoek bij varkens, leg- en vleespluimvee en
stal zoveel mogelijk volgens de praktijk
groep apart te kunnen verzamelen en
rosékalveren. Voor de wet is Laverdonk
is gebouwd, zijn er wel aanpassingen
wegen en om de voer- en wateropname
gewoon een veehouderij, wat betekent
en het gewichtsverloop van de kippen
dat het aan dezelfde wetten en eisen
dagelijks te registreren. Daarnaast wordt
moet voldoen als andere bedrijven.
een warmtewisselaar geïnstalleerd om
“Dat is ook belangrijk, want de situatie
het klimaat beter te kunnen regelen en
moet zoveel mogelijk op de praktijk lijken.
de mest te kunnen drogen.
Alleen dan kun je praktijkconform onder-
De Louw verwacht de aangepaste stal
zoek doen”, aldus De Louw.
halverwege 2012 in gebruik te kunnen nemen. Laverdonk is er dan klaar voor
Nieuwe vleesvarkensstal
om ook in de toekomst praktijkgericht
Onlangs werd de nieuwe vleesvarkens-
onderzoek te kunnen doen volgens de
4
schakel in succes juli 2011
<
stal in gebruik genomen. In totaal kunnen
De nieuwe vleesvarkensstal.
laatste eisen.
Emissiearm bouwen in de melkveehouderij Emissiearm bouwen was de afgelopen jaren nauwelijks een discussiepunt in de melkveehouderij. Veel ondernemers kozen bij uitbreiding van het bedrijf voor
Emissienormen traditionele stalsystemenvoor als de roostervloer in combinatie met beweiding. Daar lijkt echter verandering in te gaan komen. rundveesector
Emissiearm bouwen in de melkveehouderij Emissiearme vloer
Het totale aantal punten dat nodig is
was al vastgelegd dat nieuwbouw en
Eén van de manieren om een reductie
om aan de criteria te voldoen, hangt af
renovatie emissiearm moeten worden
van de ammoniakemissie te realiseren,
van de omvang van het bedrijf.
uitgevoerd en ook voor de melkvee
is met een emissiearme vloer. Behalve
houderij zijn nu normen vastgesteld.
de lagere emissie dragen deze vloeren
Exlan
ook bij aan het loopcomfort en de
Agrifirm-dochteronderneming Exlan
In sommige delen van het land heeft
klauwgezondheid van de koeien. Dit
biedt technische ondersteuning bij de
dat weinig consequenties en kan nog
vertaalt zich uiteindelijk terug in de
toepassing van emissiearme stallen
traditioneel worden gebouwd, maar in
productie en opbrengst per koe. Een
voor melkvee. De rundveespecialisten
andere regio’s zijn emissiearme systemen
emissiearme vloer vraagt wel een gro-
van Exlan begeleiden ondernemers bij
nodig om aan de normen te voldoen.
tere investering. De productie en aan-
de keuze voor een stalsysteem, regelen
leg van deze vloeren brengt extra kos-
de benodigde bouw- en milieuvergun-
Nieuwe stalsystemen
ten met zich mee en de
ningen en begeleiden ondernemers tij-
Het afgelopen jaar heeft het ministerie
ontwikkelingskosten van nieuwe vloe-
dens de voorbereiding en realisatie van
voor verschillende nieuwe stalsystemen
ren moeten nog worden terugverdiend.
de nieuwe stal.
een emissiefactor in de Regeling ammo-
De nieuwe vloeren vragen investerin-
niak en veehouderij opgenomen. Vanaf
gen van €85 tot circa €150 per vierkan-
dat moment konden alle melkveehou-
te meter vloeroppervlak. Ondernemers
derijen kiezen voor deze nieuwe stalsys-
die nu emissiearme vloeren aanleggen
temen en dat gebeurt volop. Met toe-
zijn voor de toekomst echter wel gevrij-
passing van nieuwe stalsystemen
waard van aanpassingen. Bovendien
kunnen melkveebedrijven uitbreiden in
worden in de Maatlat Duurzame Vee-
aantallen dieren. Momenteel zijn er ver-
houderij aan de nieuwe vloeren punten
schillende nieuwe stallen voorzien van
toegekend. Hoe lager de ammoniak
één van de nieuw opgenomen stalsyste-
emissie, des te meer punten het systeem
men. De eerste ervaringen zijn positief.
voor het onderdeel ammoniak oplevert.
<
Voor de varkens- en pluimveehouderij
Een nieuwe stal met emissiearme vloer.
schakel in succes juli 2011
5
plant
Groenvoederdrogerij Oldambt: van zaaizaad tot eindproduct
Hoge kwaliteit gedroogd groenvoer uit het Oldambt De wortels van Groenvoederdrogerij Oldambt liggen in de
Luzerne
gelijknamige streek in het noordoosten van Groningen. In 1951
Het grootste gedeelte van het groen-
richtten regionale akkerbouwers hier een coöperatie op voor
voer wat verwerkt wordt is luzerne. Oldambt heeft hiervoor 1.600 hectare op
het drogen van groenvoeders, zoals gras en luzerne, om het zo
contract, vertelt Duursema. “Wij leveren
beter te kunnen conserveren.
het zaaizaad en oogsten de luzerne. Het risico is dus ook helemaal voor onze rekening, in tegenstelling tot het loon-
In 1977 wordt de coöperatie over
per uur. Wat overblijft, zijn de drogestof
drogen wat vroeger gebruikelijk was.”
genomen door de Aankoop Centrale
en de voedingswaarde. Van oudsher
Behalve luzerne droogt Oldambt ook
Groningen en sinds 1997 is Groenvoeder
maakt de drogerij veel pellets ter ver-
gras. Daarbij komt loondrogen vaker
drogerij Oldambt een dochterbedrijf van
vanging van een deel van het kracht-
voor. Ongeveer de helft van het gras
Agrifirm. “Onder de BV Oldambt vallen
voer bij met name melkvee, de laatste
wordt in opdracht van de boer gedroogd
twee bedrijven; de drogerij in Oostwold,
jaren wordt het aandeel structuurbalen
en daarna in de vorm van pellets of balen
een dorp in het Oldambt, en drogerij
steeds groter. Toch blijft dat een klein
weer teruggeleverd. Naast het drogen
Groenvoer Opeinde Friesland”, vertelt
deel van de productie van Oldambt.
van gras en luzerne heeft Oldambt ook
directeur Eiko Jan Duursema.
Duursema: “Negentig procent van het
een aparte lijn voor het verwerken van
eindproduct is pellets, dat is ook waar
tarwe- en koolzaadstro. Dit wordt ge-
Pellets en balen
wij sterk in zijn. Die worden met name
hakseld en gemalen tot strooisels, of
Samen produceren de drogerijen per
verkocht aan de mengvoerindustrie.
geperst tot strobrok. “Een uniek product
jaar ongeveer 35.000 ton eindproduct;
De helft wordt geëxporteerd, onder
dat wij maken zijn de ontsloten stro
brok of structuurbalen. Daarvoor is
andere naar Japan en Taiwan. We
pellets. Door de ontsluiting is de voeder
140.000 ton vers groenvoer nodig.
oogsten vers en snel en daardoor
waarde 40 procent hoger. Het is dan
De trommeldrogers, vier in totaal, ver-
hebben we een kwalitatief goed en
ook een zeer geschikt product voor
dampen elk 10.000 tot 25.000 liter water
stabiel product.”
bijvoorbeeld vleeskalveren.”
6
schakel in succes juli 2011
< .............. ...........
Stroproducten
Toekomstkansen
Dankzij de stroproducten draait de
Voor de toekomst verwacht Duursema
fabriek in Oostwold het hele jaar door.
een verdere verschuiving van kracht-
De drogerij in Opeinde draait alleen
voer naar ruwvoer; dus van pellets naar
tijdens het droogseizoen, van mei tot
structuurbalen. Daarnaast wil Oldambt
november. Tijdens het seizoen werken
het aandeel biologische productie
er ongeveer vijftig mensen van Oldambt
verhogen. “Dit groeit al sterk. Nu is
in de fabrieken en op het veld. De fabriek
7 procent van de productie biologisch
draait dan vijf dagen per week, 24 uur
en we willen groeien naar 10 procent.
per dag. ‘s Winters werken er 23 mensen.
We zijn sinds 1997 SKAL gecertificeerd. Onze productiewijze sluit ook aan bij de zijn veelal regionaal geteeld en de her-
Directeur Eiko Jan Duursema.
<
biologische principes: de grondstoffen
<
“We zijn trots ‘member of the Agrifirm Group’ te zijn.”
De meeste luzerne oogst Oldambt zelf.
komst is altijd bekend.” In de groei van het moederbedrijf ziet Duursema vooral kansen. “Het biedt
De trommeldrogers vormen de basis
veel mogelijkheden voor samenwerking
van de drogerij. Deze worden verwarmd
en synergie, daar kunnen we gezamen-
met een oven. Een krachtige ventilator
lijk van profiteren. We blijven ons onder
zuigt de hete lucht door de trommel,
onze eigen naam en identiteit profileren,
waardoor de temperatuur stijgt tot 600
ook omdat we veel handel voeren met
à 700 graden. Het gedroogde product
alle mengvoerbedrijven. We zijn echter
dat overblijft wordt in de hamermolen
wel een ‘member of the Agrifirm
en pers tot pellets geperst, of wordt
Group’ en daar zijn we trots op.”
verwerkt tot structuurbalen.
schakel in succes juli 2011
7
Actueel thema voor alle sectoren
Mest: restproduct of grondstof? Mest is een goed voorbeeld van samenwerking tussen de dierlijke
overschotten aan stikstof en fosfaat
en plantaardige sectoren. De één produceert het, de ander heeft
ontstaan. De discussie roept haast
het nodig. Tot zover simpel, maar regelgeving en logistieke uitdagingen maken het tot een complex dossier.
het beeld op van een overtollig afvalproduct, maar niets is minder waar. In de akker- en tuinbouw is mest één van de belangrijkste grondstoffen voor een succesvolle teelt.
8
schakel in succes juli 2011
Het thema mest staat volop in de
Grondstof
belangstelling. In de veehouderij is dat
Johan Ottens, verkoopleider team Oost bij
vooral in combinatie met de woorden
Agrifirm Plant, benadrukt dat organische
‘probleem’ en ‘overschot’. Door een
mest een heel belangrijk onderdeel is
groeiende en steeds intensievere
van het totale bemestingsplan van met
veestapel enerzijds en steeds verder
name akkerbouwers. “Het uitgangspunt
aangescherpte wet- en regelgeving
is de bemesting met dierlijke mest en
anderzijds, zijn er in de afgelopen jaren
dat wordt waar nodig aangevuld met
Voor- en nadelen
Binnen dat plaatje heeft mest bepaalde voor- en nadelen. Een eerste nadeel is de onvoorspelbaarheid van het vrij komen van de nutriënten, waardoor dierlijke mest niet voor alle teelten even geschikt is. Andere nadelen zijn de wisselende samenstelling en de logistiek rondom de inzet van mest. “Silo’s nemen deze nadelen voor een groot deel weg”, volgens Venhuizen. “De mest is beschikbaar wanneer de teler het nodig heeft en bovendien kun je tijdens het seizoen al sturen op de juiste samenstelling. Als het mogelijk is een silo te bouwen, is dat zeker zinvol. Het grote voordeel van dierlijke mest, naast de bijdrage aan het bodemleven en bodemvruchtbaarheid, is het financiële voordeel.” Rundveehouderij
Voor de veehouderij is dat juist één van de grote nadelen van mest. Mestafzet is duur en naarmate bedrijven intensiever worden, neemt de noodzaak tot mestafzet toe. In de varkenshouderij is dat al jaren een belangrijke kostenpost, maar kunstmest. Niet andersom.” Er zijn
ten, maar niet ten koste van de kwali-
ook melkveehouders lopen er steeds
daarbij grote verschillen tussen regio’s
teit”, vindt Agrifirm Plant manager R&D
vaker tegenaan dat ze mest moeten
en teelten. In de noordoostelijke akker-
Aaldrik Venhuizen. “We redeneren altijd
afvoeren om de mineralenboekhouding
bouwregio is organische mest de grootste leverancier van nutriënten, terwijl tuinbouwers mest juist meer gebruiken voor de aanvoer van organi-
“Dierlijke mest is altijd het uitgangspunt van een bemestingsplan.”
sche stof voor de bodem. vanuit het resultaat van de teler. Op
rond te rekenen. “De veestapel groeit,
Optimale mix
dierlijke mest krijgen zij geld toe, dus
maar de ruimte voor mest wordt steeds
Agrifirm Plant speelt een belangrijke rol
is het meestal voordelig om dat zo
krapper”, ziet Agrifirm Feed specialist
bij het invullen van bemestingsschema’s
goed mogelijk binnen de normen en
Rundveehouderij Robert van Gils bij
van klanten. Mest heeft daarin ook een
de kwaliteitseisen in te passen.
zijn klanten. “Steeds meer onder
belangrijke positie. “We hebben nou
Meestal komt het neer op een mix
nemers hebben relatief weinig grond
eenmaal een overschot aan mest en
van mest, kunstmest en bijvoorbeeld
en moeten daardoor niet alleen ruwvoer
dus moeten we maximaal mest inzet-
compost”, vult Ottens aan.
aankopen, maar ook mest afvoeren.” >
schakel in succes juli 2011
9
> Steeds meer melkveehouders doen
optie hiervoor is het verlagen van het
dat de P-verlaging nauwelijks meerkosten
daarom mee aan BEX, bedrijfsspecifie-
fosforgehalte in voer, maar dat komt
met zich meebrengt. Erwin Scholten,
ke excretie. Wie daarmee aan kan tonen
erg precies, vertelt Van Gils. “Je kunt
nutritionist Varkenshouderij bij Agrifirm
efficiënter dan gemiddeld om te gaan
het fosforgehalte niet zomaar verlagen,
Feed: “Daarnaast hebben we ook Pmin-
met stikstof en fosfaat hoeft minder
de dieren hebben wel voldoende fosfor
voeders, dat zijn gewone persvoeders
mest af te voeren dan volgens de for-
nodig. We hebben daarom de nP-lijn
met een laag fosforgehalte.” Agrifirm
faitaire normen. “70 procent van mijn
ontwikkeld met aangepaste voeders.
Feed speelt met deze voeders volgens
klanten doet hier nu al aan mee. Vee-
Met een nP-rantsoenberekening kunnen
Scholten in op een groeiende behoefte
houders worden zich steeds meer be-
we bepalen hoe het fosforgehalte
onder varkenshouders. “Varkenshouders
wust van het belang om efficiënt om
omlaag kan, zonder dat dat gevolgen
zijn duidelijk op zoek naar voeders met
te gaan met mineralen.”
heeft voor de gezondheid.”
een gunstige fosfaatverhouding. Dat is nu extra actueel met de dreigende over-
Fosfaatefficiëntie
Speciale voeders
heidsmaatregelen tegen het fosfaat
Voor wie tegen de grenzen van de
In de varkenshouderij is Airline® [2.0]
overschot, maar ook voor die tijd speelde
beschikbare ruimte voor mest aanloopt,
een goed voorbeeld van een voer dat
het al. Mest is een grote kostenpost en
wordt het ook steeds belangrijker om
zorgt voor een lager fosfaatgehalte,
hoe lager de fosfaatgehaltes, hoe meer
efficiënt om te gaan met mineralen, met
zonder de opname te verminderen. Het
je per hectare kwijt kunt.” Scholten be-
name fosfaat. Dat geldt zowel voor de
fosfaatgehalte in de mest daalt daardoor
nadrukt dat niet alleen voeding een rol
rundvee- als de varkenshouderij. Een
met 60 procent, terwijl de hoge EW zorgt
speelt. Ook managementmaatregelen
Organische bemesting lelies Bollenteler Stefan Ebbers uit Creil teelt samen met zijn ouders Frans en José en broer Marcel lelies en tulpen op 130 hectare grond. Sinds drie jaar voeren ze begin maart, voorafgaand aan de teelt, 20 kubieke meter dierlijke mest aan op het lelieland. “We spreiden daarmee de stikstofgift”, legt Stefan uit. “Juist later in het seizoen, als de bodem gaat mineraliseren, levert de dierlijke mest echt een bijdrage. Voor de lelies is dat een belangrijk moment. Bovendien willen we niet helemaal afhankelijk zijn van kunstmest, omdat dit na een flinke bui gemakkelijk uit kan spoelen.” Ebbers is erg tevreden over de organische bemesting. Financieel is het aantrekkelijk, maar het gaat de teler met name om het resultaat. “Voordeel is dat je, naast stikstof, ook sporenelementen en bijvoorbeeld kali en fosfaat op het land brengt. Een nadeel is dat je de vrijkomst van voedingsstoffen niet kunt regelen. Voor de tulpenteelt is het daarom te risicovol, daar bemesten we alleen met kunstmest.” Bij de lelies, die de hele zomer door moeten, sluit de vrijkomst juist heel goed aan bij de groei. Ebbers koopt de mest in via Agrifirm. Daarbij ontvangt hij een analyse van de mest, zodat hij precies weet wat hij heeft gekregen. “Bemesting blijft toch een beetje een gevoelskwestie en voor mijn gevoel hebben we een kloppend verhaal.”
<
Stefan Ebbers
10
schakel in succes juli 2011
“Met dierlijke mest spreiden we de stikstofgift.”
kunnen de fosfaatefficiëntie verbeteren.
van afnemers, de telers. Dat is belangrijk,
en het dier, bij Agrifirm Plant om de be-
“Hoe efficiënter de bedrijfsvoering, en
aldus Johan Ottens. “Producenten
nutting van mineralen door het gewas.
hoe lager dus de voederconversie, hoe
moeten zich goed realiseren dat ze een
“Nieuwe ontwikkelingen, zoals precisie-
gunstiger. Dat speelt ook vanzelfspre-
grondstof produceren en geen afval-
landbouw, spelen daar een rol in”, vertelt
kend een rol in de advisering.” Scholten
product”, stelt Ottens. “De kwaliteit
Venhuizen. “Dankzij GPS komen er steeds
verwacht dat fosfaatefficiëntie de ko-
van de mest wordt steeds belangrijker.”
meer mogelijkheden, zoals plaatsspecifiek
mende jaren steeds belangrijker zal
Agrifirm Plant is in verschillende regio’s
bemesten of rijentoepassing van drijf-
worden onder varkenshouders. De sec-
actief in de in- en verkoop van mest en
mest. Ook in de bemestingsproeven
tor zet immers in op een verlaging van
bemiddeling tussen leveranciers en
die we doen hebben organische mest
het fosfaatoverschot met het voer
afnemers.
en scheidingsproducten al jaren veel aandacht.” Zo ontstaat er door ontwikke-
spoor, niet in de laatste plaats vanwege dreigende overheidsmaatregelen. Hij
Onderzoek
lingen in de akker- en tuinbouw nieuwe
ziet de afzet van zowel Airline® [2.0] als
Daarnaast is mest een belangrijk thema
plaatsingsruimte voor mest uit de vee-
de Pmin-voeders dan ook toenemen.
in het onderzoek bij beide bedrijven. “We
houderij. Het is een voorbeeld van de
zijn continu bezig met het verbeteren
wisselwerking tussen de sectoren, zowel
Kwaliteit
van de efficiëntie”, aldus Venhuizen.
binnen Agrifirm als in het veld.
Een bijkomend voordeel van de fosfaat-
Dat geldt eigenlijk voor beide bedrijven.
verlagende voeders is dat de gehaltes in
Bij Agrifirm Feed gaat het met name
de mest goed aansluiten op de wensen
om de fosfaatefficiëntie van het voer
Peter Cornelissen
<
Meer mest op eigen grond Peter en Ellen Cornelissen hebben in het Limburgse Meerlo een gesloten varkens bedrijf met 220 zeugen en 1.700 vleesvarkens. Daarnaast hebben ze een akkerbouwtak van ongeveer 75 hectare, waarop ze met name consumptieaardappelen telen. Twee jaar geleden begonnen ze met het voeren van Air Line® aan de zeugen en sinds een jaar krijgen ook de vleesvarkens Air Line® voer. “We zijn daarmee begonnen vanwege de gezondheid. Bij de zeugen hadden we een probleem met de melkgift, wat met Air Line® Lacto zo was opgelost. Bij de vleesvarkens draaide het niet goed en ook daar bleek Air Line® [2.0] verbetering te brengen. Een bijkomend pluspunt is dat we berekend hadden dat we met Air Line® [2.0] ook voordeel op de mest zouden kunnen halen”, vertelt Peter. Op de akkerbouwgrond kunnen ze een groot deel van de mest kwijt, maar niet alles. Elke ton meer die op eigen grond kan worden uitgereden kan dan ook het verschil maken tussen wel en geen afvoer. “Ik kan meer mest op eigen grond kwijt”, stelt Cornelissen. Door het gebruik van Air Line® [2.0] voeders is de fosfaat productie met 18 procent verminderd waardoor hij 300 kubieke meter mest minder hoeft af te zetten.
“Door het gebruik van Air Line® [2.0] is de fosfaatproductie 18 procent lager.”
schakel in succes juli 2011
11
plant
Wim Luijkx ‘Innovatie van het jaar’ Het Wim Luijkx Innovatiefonds (WLIF) beloont ieder jaar innovatieve ideeën van boeren en tuinders. Daarnaast wordt er een innovatiebokaal uitgereikt voor de innovatie van het jaar. Op 1 juni zijn de genomineerden over
WLIF presenteerden de genomineerden
bokaal van 2010 heeft gewonnen. De
2010 bekend gemaakt, waarna een
hun idee, in de hoop zoveel mogelijk
andere genomineerden waren Frank de
online verkiezing volgde. Onder andere
stemmen binnen te halen. Op 24 juni
Schutter en Maatschap Bos.
met filmpjes op de website van het
werd bekend dat Diederik van Liere de
Maatschap Bos
Diederik van Liere
Frank de Schutter
Nieuwe productie methode pootgoed
Bewegend draad tegen ganzen
Inundatie tegen aardappelmoeheid
Pootgoed is het hoofdgewas op het
Diederik van Liere is met zijn bedrijf
Pootgoedteler Frank de Schutter uit
akkerbouwbedrijf van Maatschap Bos
CABWIM Consultancy gespecialiseerd in
Vierhouten geeft de garantie 100 procent
in Oldenhove. De ondernemers werken
overlast van dieren. Met name ganzen
vrij te zijn van aardappelmoeheid. Hij
met miniknollen om de kwaliteit te ver-
veroorzaken veel overlast in de landbouw
gebruikt daarvoor een combinatie van
beteren. Afgelopen jaar ontwikkelden
en Van Liere bedacht daarom een systeem
inundatie, het onder water zetten van
ze daarvoor een nieuwe teeltmethode,
om ganzen te weren. “Mijn vinding is een
de grond, en een groenbemester. “Het
vertelt Koos Bos. “De planten groeien
bewegende draad”, vertelt Van Liere.
begint met een stevige dijk rondom het
op verrijdbare goten en hangen als het
“Ganzen houden er niet van om fysiek
perceel”, legt De Schutter uit. “In het
ware in de lucht. Er blaast een nevel langs
ingeperkt te worden. Deze draad doet
perceel zaaien we bruine mosterd, die
de wortels waar ze water en meststoffen
dat, waardoor de ganzen wegblijven.”
we na de bloei onderwerken. Daarna
uithalen.” In combinatie met UV-ontsmet-
Van Liere heeft een prototype van het
zetten we het perceel twaalf weken
ting is het daardoor beter mogelijk om
systeem getest op een perceel van twee
onder water.” Tijdens het rottingsproces
ziektevrij te telen. Bovendien werkt het
hectare. “Dat werkte als een tierelier:
dat daar op volgt worden parasieten
efficiënt: per plant worden tientallen
op de omringende velden stond
gedood, waardoor de grond aaltjesvrij
miniknollen geoogst. “Zo kunnen we
15 centimeter gras, op het testperceel
blijft. “Voordelen zijn dat de één op drie
goedkoper kwaliteitspootgoed produ-
23 centimeter.” De volgende stap is om
teelt behouden kan worden en dat er
ceren. Deze innovatie is bovendien ook
het systeem met een robot te testen op
geen resistentie optreedt.”
geschikt voor andere gewassen.”
een perceel van 30 hectare.
12
schakel in succes juli 2011
plant
Vermarkting van granen Granen vervullen binnen het bouwplan een belangrijke spilfunctie; de marktwaarde
een gemiddelde prijs over het jaar. De
van andere gewassen hebben een relatie met de prijs van granen. De graanmarkten
meest gekozen methode is de basis-
zijn de laatste jaren echter steeds meer onderhevig aan grote prijsschommelingen
pool: leveren in de oogstperiode op een
in een korte periode. Meer en meer zijn telers met die markt bezig om de juiste
Agrifirm locatie. Kort na levering wordt
keuze te maken voor de vermarkting van hun granen.
een voorschot verstrekt, eind mei volgend op de oogst is de eindafrekening.
De aantrekkelijke marktomstandig
Jaren met hoge prijzen bieden vaak
Eind mei 2011 zijn deLammert poolprijzen 2010 Westerhuis.
heden van afgelopen voorjaar resul-
mogelijkheden om aantrekkelijke prijzen
bekend gemaakt. Met een eindprijs van
teerden in een forse hoeveelheid
te realiseren voor de vervolgjaren.
€ 215,80 per ton voor baktarwe aan-
termijnleveringscontracten. Daarbij
Ook deze oogst koos het overgrote deel
sprekende prijzen waar weer enig
biedt Agrifirm Plant de mogelijkheid
van de telers weer voor een poolvorm.
rendement mee te halen is. Door de
om de granen voorafgaand aan de oogst
Door de onvoorspelbare markt is het
spilfunctie kan dat komend seizoen een
tegen een reeds vastgestelde prijs te
juiste verkoopmoment lastig te kiezen.
positieve impuls betekenen voor de
verkopen. Dat is kiezen voor zekerheid.
Met een pool ontvangt de teler daarom
andere gewassen in het bouwplan.
EKO/Demeter granen
Afzetpool biologische granen
Prijzen per 1.000 kg
€ / ton
EKO Haver basis 50 kg. hl. gew.
257,57
Behalve een afzetpool voor gangbare
Net als in de gangbare markt, vielen ook
granen, heeft Agrifirm Plant ook een
de prijzen op de biologische graanmarkt
pool voor biologische granen. Deze
over 2010 hoger uit. Door tegenvallende
Gerst
270,03
biologische graanpool vermarkt circa 75
graanopbrengsten als gevolg van droog-
Gerst in omschakeling
267,43
procent van de totale biologische
te en hitte stegen de prijzen. Dat blijkt
Rogge
246,20
ook uit de uitbetalingsprijzen voor de
Triticale
263,49
Spelt
405,16
Tarwe voerkwaliteit
283,99
Tarwe in omschakeling
272,20
EKO Tarwe bakkwalieit (gem. uitbetalingsprijs)
333,48
graanproductie in Nederland.
graanpool over 2010, die onlangs bekend Het grootste deel van het gecollecteerde
zijn gemaakt.
graan in de pool bestaat uit biologische baktarwe. Daarnaast verzorgt Agrifirm
In bijgaande tabel de uitbetalingsprijzen
Plant ook de afzet van biologische haver,
voor EKO/Demeter granen uit de oogst
gerst, triticale, spelt en granen geteeld in
van 2010.
omschakeling.
Demeter Haver basis 50 kg. hl. gew. 273,70
Demeter Tarwe bakkwaliteit (gem. uitbetalingsprijs) 352,31 Prijzen exclusief Ledenvoordeel en btw.
schakel in succes juli 2011
13
plant
Broers kijken ver vooruit bij ontwikkeling biologisch bedrijf Strak en simpel, noemen Joos en Marien Poppe in Nagele hun bouwplan. Toch vergt het nogal wat planning, want ze hebben dagelijks 25 mensen aan het werk. Daarnaast maken de broers tijd vrij om na te denken over de toekomst van hun bedrijf.
Joos en Marien Poppe hebben in maat-
met zijn ouders en in overleg met de
het ook over onderwerpen als taak
schap een biologisch akkerbouwbedrijf.
overige broers en zussen om te schakelen
verdeling, wie is waarvoor het aanspreek-
Joos zat al enkele jaren met zijn ouders
naar biologische akkerbouw. Die stap
punt, wat zijn de sterke kanten van ieder
in maatschap. Twee jaar geleden rond-
heeft goed uitgepakt. In 2007 werd het
van ons.” Joos vult aan: “Het gaat over
de broer Marien zijn opleiding aan de
bedrijf zelfs uitgebreid en kreeg Marien
onszelf; wat voor type ondernemer ben
CAH af en namen ze samen het bedrijf
de kans om ondernemer te worden.
je, wat past bij je? En het gaat over de langere termijn, over waar je met je
over. Op het 140 hectare grote bedrijf telen ze uien, witlof, winterpeen, poot-
Samenwerken
bedrijf naar toe wilt. Het zijn maar drie
aardappelen en graan in een bouwplan
De broers werken goed samen. Ze denken
sessies per jaar, maar het is erg leuk.”
van 1 op 6. Eind jaren negentig was de
over veel dingen hetzelfde, bleek uit een
Anja Hoorweg, specialist biologische
opvolging op het bedrijf onzeker. “We
begeleidingstraject. “We volgen dat
akkerbouw van Agrifirm Plant, begrijpt
hadden vraagtekens bij de financiële
traject om te voorkomen dat we alleen
waarom de broers enthousiast zijn.
haalbaarheid van de overname van het
praten over operationele dingen, zoals
“Joos en Marien zijn ondernemers die
80 hectare grote gangbare akkerbouw-
de planning voor de komende dagen”,
nu beslissingen durven te nemen, maar
bedrijf”, zegt Joos. In 2000 besloot hij
zegt Marien. “In het traject hebben we
ook ver vooruit kijken en een brede blik
14
schakel in succes juli 2011
J oos (rechts) en Marien Poppe bekijken met Anja Hoorweg, specialist biologische akkerbouw van Agrifirm Plant, de uien op het rassendemoveld.
plant
Biologisch ‘Oerbrood’ uit de Noordoostpolder Oerbrood: ambachtelijk brood uit de supermarkt, volledig biologisch en van akker tot bakker traceerbaar. De producenten van het Oerbrood willen alle schakels in de productieketen betrekken bij het eindproduct; van akkerbouwer en molenaar tot bakker. Op de verpakking staat daarom bijvoorbeeld een foto van biologische akkerbouwer Joos Poppe met zijn verhaal over de teelt van biologische tarwe. Joos Poppe levert zijn tarwe al jaren in de biologische graanpool van Agrifirm Plant. Middels de biologische graanpool kan Agrifirm goed inspelen op de vraag naar kwalitatief hoogwaardige tarwe met een constante kwaliteit, afkomstig van Nederlandse bodem. Agrifirm Plant levert de tarwe aan de Koopmans Meelfabriek, die het meel levert aan de bakkers van oerbrood. Een mooie promotie van biologisch graan van Nederlandse bodem.
hebben. Op het bedrijf ligt bijvoorbeeld
schuur gebouwd. Nu doen wij hetzelfde.”
rundveestal”, zegt Joos. Anja: “Dat bedoel
een proefveld van Agrifirm met biologi-
De planning is dat de grondwerkzaam-
ik nu met brede blik.” Aanleiding van
sche gewasbeschermingsmiddelen en
heden voor de winter zijn afgerond, in
het idee is de strenge biologische mest-
een rassenvergelijking met biologische
april volgend jaar kan de installatie erin.
wetgeving. Biologische akkerbouwers
zaaiuien. Voor dergelijke zaken kunnen
Ze wilden eerst dit jaar bouwen, maar die
moeten volgend jaar 60 procent van de
we hier altijd terecht, omdat ze er zelf
planning bleek krap. Daardoor konden de
stikstof geven uit biologische dierlijke
ook van willen leren. Zodat ze met die
broers goed nadenken over de indeling
mest. Dat loopt op tot 100 procent in
informatie de goede keuzes voor hun
van de schuur. Dat leidde tot andere
2020. Verenmeel en vinassekali mogen
eigen bedrijf kunnen maken.”
ideeën. “Met name bij de celindeling”,
dan niet meer. “We krijgen nu ook al veel vraag van biologische melkvee-
“We denken altijd na over de volgende stap.”
houders die willen samenwerken met akkerbouwers. Zij moeten in 2012 al hun mest op biologische percelen
Bouwplannen
zegt Marien. Het wordt nu ook niet
afzetten”, zegt Anja.
Inmiddels staat de volgende forse
alleen een koeling met een luifel,
Of de gebroeders Poppe vleesvee of
investering op stapel; een nieuwe
maar een koeling met een afgesloten
melkvee in de stal zetten, daar zijn ze
bewaarplaats van 50 bij 60 meter,
verwerkingsruimte.
nog niet uit. Joos: “Alles kan. Het quotum gaat eraf in 2015, dus melkvee is moge-
met ruimte voor 4.100 kisten met uien, aardappelen en winterpeen.
Vooruit kijken
lijk. We laten de consequenties daarvan
“De geschiedenis herhaalt zich”, lacht
En hoe zien de broers hun bedrijf over
onderzoeken door iemand van de HAS.
Joos. “Toen onze vader het bedrijf
tien jaar? “Ik denk altijd na over de vol-
Misschien gaan we zelf melken, of halen
overnam, heeft hij ook meteen een
gende stap. Misschien staat er dan een
we een rundveehouder in het bedrijf.”
schakel in succes juli 2011
15
plant < V.l.n.r. Eelco Boot, hoofd bedrijfsvoering van proefboerderij de Rusthoeve in Colijnsplaat, Johan Brooijmans van Agrifirm Plant en Sam de Vlieger, bedrijfsleider De Rusthoeve.
Compleet beeld van onkruidbeheersing in uien De uienproef in Colijnsplaat is een
verschillende benaderingen bij bepaalde
Flevoland en in Oost-Nederland. Iedere
samenwerking van Agrifirm Plant met
onkruiden en situaties zijn.
regio heeft namelijk zijn eigen specifieke
verschillende fabrikanten van gewas
Agrifirm Plant begeleidt de proef en
grondsoort en onkruiden. Door de proef
beschermingsmiddelen en het Uien
koppelt de resultaten terug aan telers
op verschillende locaties te herhalen,
via de jaarlijkse open dag en in de advi-
kan advies op maat geleverd worden.
Innovatie en Kennis Centrum (UIKC).
sering. Daarmee wordt voorzien in een Bijzonder aan de proef is dat bijna alle
belangrijke vraag van klanten. Onkruid-
mogelijkheden voor onkruidbestrijding
bestrijding is immers juist bij uien be-
in één veld te vergelijken zijn. Van be-
langrijk omdat het een open gewas is,
kende en bewezen middelen tot nieuwe
waardoor onkruid vrij spel heeft. De
middelen die onder nummer toegepast
proef in Colijnsplaat levert hier een
worden en verschillende schema’s. Iedere
belangrijke bijdrage aan omdat de proef een compleet beeld biedt van de beste manier om het onkruid te beheersen.
en uit de proef blijkt hoe succesvol de
Soortgelijke proeven liggen ook in
<
GBM-producent heeft zijn eigen strategie om bepaalde onkruiden aan te pakken
Uien op het proefveld in Colijnsplaat.
Uienproef op gebreksziekteveld Agrifirm Plant heeft dit jaar een bijzondere locatie voor het onderzoek naar optimale bemesting in de uienteelt. De proef vindt namelijk plaats op een gebreksziekteveld in Rolde. Op dit veld wordt steeds volgens het algemeen landbouwkundig advies bemest, uitgezonderd één element. Op een deel van het proefveld is dus jaren geen fosfaat bemest, een ander deel geen stikstof, of geen kalium, geen magnesium, geen zwavel enzovoorts. In het verleden zijn hier al aardappelen, bieten, graan, kool, mais, lelie en vele andere gewassen geteeld. Steeds is het gebrek verschijnsel vastgelegd en zijn er gewasmonsters genomen. Ook wordt het veld regelmatig bezocht door specialisten van Agrifirm en bijvoorbeeld agrariërs in studieclub-verband. Dit is een uitgelezen gelegenheid om gebreksziekten op te roepen en zo te leren herkennen. Zo wordt duidelijk welk gebrek welk beeld geeft. Dat resulteert vanzelfsprekend in een beter advies, maar maakt het ook mogelijk om iets te kunnen zeggen over de waarschijnlijk van opbrengst- of kwaliteitsverbeteringen van het toevoegen van allerlei nieuwe bladmeststoffen met een of meerdere sporenelementen.
16
schakel in succes juli 2011
plant
Groenbemesters gezonde keuze Groenbemesters verbeteren de bodemstructuur en leveren stikstof aan het volggewas. Daarnaast hebben groenbemesters, met name Hier komt een bijschrift.
Organische stof voor gezonde bodem
bladrammenas, een uitstekende werking in de bestrijding van aaltjes. Kies een bladrammenas met een snelle bodembedekking, want de meeste onkruiden zijn zeer goede waardplanten voor aaltjes. Naast het effect op aaltjes neemt ook de weerstand van de bodem tegen
Bodemvruchtbaarheid komt in de fruitteelt steeds meer op de agenda te staan.
ziekten toe. Bladrammenas is de
Een goede bodemstructuur en doorlatendheid dragen onder andere bij aan de
juiste keuze als op het perceel
vochthuishouding en het beschikbaar komen van voedingsstoffen. “Het draagt
Tabaksratelvirus voorkomt, want
dus rechtstreeks bij aan het resultaat van de teelt, en dat is waar het om gaat”,
het geeft als enige groenbemester
stelt Wim Kijk in de Vegte, teeltspecialist bij Agrifirm Plant.
een sterke reductie van dit bodemgebonden virus. Verder blijkt uit
Hij ziet daarin een belangrijke rol voor
dit blad beter verteerd, waardoor de
onderzoek van het IRS bij inzet van
bemesting met organische stof, zoals
ziektedruk lager is.
bladrammenas een sterke vermin
compost. “Dat levert een belangrijke
Agrifirm Plant adviseert telers dan ook
dering van rhizoctonia bij volggewas
bijdrage aan de structuur en het bodem-
om zeker tussen het rooien en opnieuw
bieten. Uit onderzoek van het IRS is
leven, wat effect heeft op onder andere
planten goed te bemesten met organi-
gebleken dat de suikeropbrengst van
de opname van voedingsstoffen.” Dit
sche stof, maar ook tussentijds. “In de
bieten bij gebruik van bladrammenas
is zeker bij nieuwere rassen, die vaak
fruitteelt wordt de grond natuurlijk
per hectare duidelijk toeneemt. Kies
gevoeliger zijn voor een tekort aan
niet jaarlijks bewerkt, zoals bijvoorbeeld
daar waar mogelijk daarom voor
mangaan of magnesium, belangrijk.
in de akkerbouw. Daardoor ervaar je
bladrammenas.
het structuurprobleem minder, maar
Voor een succesvolle teelt dient u zo
het is er wel”, aldus Kijk in de Vegte.
snel mogelijk te zaaien na het ruimen
“Als er bomen staan, kun je organische
van het hoofdgewas, tot uiterlijk
stof niet onderwerken, maar ook tussen
begin september. Het ras Contra
de rijen heeft het zeker effect.” Compost
combineert een zeer snelle begin-
en champost vormen een goede bron
ontwikkeling met de hoogste
van organische stof en zijn gunstig voor
resistentie tegen bietencyste-aaltjes
Daarnaast speelt het bodemleven een
de mestboekhouding. Stalmest levert iets
(>90%) en geeft bij vroege zaai meer
rol in de ziekteweerbaarheid. Schurft
minder structuur, maar kan financieel
dan 99% afname van Melodoigyne
bijvoorbeeld overwintert op afgevallen
weer aantrekkelijker zijn.
Chitwoodi.
“Een goede bodem draagt bij aan een goed resultaat van de teelt.”
blad. Bij voldoende bodemleven wordt
schakel in succes juli 2011
17
plant
Open dagen bloembollen sector Op woensdag 8 juni was de laatste van de vier open dagen bloembollen van Agrifirm Plant. Op die dagen kregen geïnteresseerden de kans om de proeflocaties in Noordwijkerhout, Creil, Julianadorp en Zwaagdijk te bezoeken. Op deze locaties wordt onderzoek gedaan naar bemesting en gewasbescherming in de teelt van tulpen, hyacinten en andere < Het Easynet bollennet.
voorjaarsbloeiers. In Noordwijkerhout en Julianadorp wordt onderzoek gedaan naar
Positieve ervaringen met Easynet
verbetering van de bodemvruchtbaarheid voor tulpen en hyacinten met een combinatie van kunstmest en organische meststoffen. Voor bemesting van Lelies loopt een N-niveau proef om te onderzoeken
Sinds twee seizoenen biedt Agrifirm Plant bloembollentelers het zogeheten Easynet,
welke stikstofbemesting een optimale
een bollennet dat voor probleemloos planten en oogsten zorgt. Jan Schoorl, Product-
opbrengst geeft.
manager Bedrijfsbenodigdheden bij Agrifirm Plant: “Onze klanten hebben een redelijk korte periode om de bollen te planten en te rooien. Daarom is het heel belangrijk dat
In Creil, Julianadorp en Zwaagdijk
het net waar de bollen in geteeld worden probleemloos werkt, zowel met planten
wordt onderzoek gedaan naar ver
als oogsten.”
betering van de gezondheid van de gewassen. Dit jaar zijn er proeven
Het Easynet onderscheidt zich door de
doet waar de naam voor staat: probleem-
voor bolontsmetting, virusbeperking,
constante kwaliteit en minimum breedte,
loos planten en oogsten”, vat Schoorl
selectie, vuur- en onkruidbestrijding
vertelt Schoorl. “Het net snoert niet in,
samen.
in tulpen en lelies. De ontwikkeling
ook niet bij grotere bollen en alle maten
Daarnaast zijn de netten geschikt voor
van nieuwe producten staat op dit
bollen liggen binnen het net. Ook de groei
hergebruik en op zo’n manier verpakt
gebied niet stil. Dit jaar test Agrifirm
verloopt goed; vanwege de speciale
dat er zo min mogelijk afval ontstaat.
Plant een aantal nieuwe producten
maasconstructie groeit de spruit ge-
“Duurzaam werken is altijd al een uit-
voor virusbeperking en onkruid
makkelijker door het net en mede door
gangspunt van Agrifirm Plant geweest.
bestrijding. Op iedere van de vier
de soepelheid sluit het net goed aan op
Daar hoort bij dat we bollennetten op
locaties is een open dag voor klanten
de bodem, waardoor de bol stevig kan
een verantwoorde manier inzamelen
georganiseerd. In totaal kwamen hier
wortelen.” Bij het rooien is het grootste
en verwerken.” Gedurende het rooien
450 bezoekers op af. In het najaar
voordeel dat het net de bollen goed los-
worden er containers geplaatst voor de
volgen er weer een aantal bijeen
laat, waardoor minder bolbeschadiging
gebruikte netten, die daarna worden
komsten waar de uitslagen van de
en weinig tot geen neusbeschadigingen.
opgehaald zodat ook gehuurd land zo
bolontsmetting worden getoond.
“Easynet is een bollennet wat precies
snel mogelijk weer schoon is.
18
schakel in succes juli 2011
feed plant
Samenwerken aan kwaliteits spruit <
Marcel Verkerk (rechts) en specialist Akkerbouw Martin van Rijn.
Spruitenteler Marcel Verkerk uit Ter Aar zorgt in de zomer voor
De Spruitkoolmonitoring van ALTIC
gezonde gewassen en een gelijkmatige groei. Dat is nodig om
biedt Verkerk houvast. Daarmee weet
van september tot half december continu te kunnen oogsten en een goede kwaliteit te kunnen leveren.
hij hoeveel stikstof er in de plant aanwezig is, een goede indicatie van de groei. “Je moet wel je verstand blijven gebruiken; de omstandigheden in het
In de tweede helft van juni keerde de rust
Verkerk: “Het land wordt niet kapot
veld bepalen veel.” Verkerk levert fijne
weer terug op het bedrijf van Verkerk.
gereden. Ik krijg vaak te horen dat
spruiten, de zogeheten A-spruiten. Dat
De spruiten zijn geplant, geschoffeld,
spruitenland goed ploegt.” Bij de meeste
vraagt extra nauwkeurige sturing met
geregeld beregend en goed aan de
verhuurders heeft Verkerk een vaste
stikstof. Van Rijn: “Geef je teveel, dan
groei. Tot september is hij voornamelijk
plek in het bouwplan. “Ik ken de grond
groeit het gewas te lang en krijg je snel
bezig met de gewasverzorging. Regel-
en hoe de spruiten daar groeien. Daarop
legering van het gewas. Geef je te wei-
matig loopt hij met Martin van Rijn,
stem ik de rassenkeuze en de stikstof-
nig, dan worden de spruiten snel te
specialist akkerbouw van Agrifirm Plant,
bemesting af.”
grof. Dat geeft kans op kwaliteitsverlies
door zijn gewassen. “Martin weet wat
en smet.”
er speelt, hij ziet veel spruitenpercelen en
Strakke planning
kan daarmee vergelijken”, zegt Verkerk.
Verkerk heeft een strak oogstschema.
Meteen koelen
In de oogstperiode moet Van Rijn het
Van 1 september tot half december
Het product móét goed zijn, vindt Ver-
alleen doen. “Dan heb ik er geen tijd
oogsten vier mensen continu. Acht
kerk. “De filosofie van afnemer Albert
meer voor. Als er iets moet gebeuren,
rassen, van vroege tot late, zorgen voor
Heijn is: in maximaal vijf dagen van
hoor ik het van Martin.”
de oogstspreiding. Maar voor een
land tot klant.” Om ze zo vers mogelijk
Het Zuid-Hollandse bedrijf telt 65 hectare
kloppende oogstplanning moeten alle
te houden, liggen de spruiten van Ver-
spruiten, op eigen grond en op huurland.
percelen het hele seizoen gelijkmatig
kerk na het plukken binnen 4 uur in zijn
Verkerk heeft een goede relatie met de
blijven groeien. Met de stikstofbemesting
koelcel, bij een temperatuur van 1˚C.
verhuurders, onder andere omdat hij
kan de teler bijsturen op lengtegroei en
Dagelijks brengt de vervoerder ze
het land netjes achterlaat.
afrijping en daarmee op oogsttijdstip.
rechtstreeks naar het verpakstation.
schakel in succes juli 2011
19
feed
Duurzaamheid belangrijk uitgangspunt van bedrijf
Zonnepanelen logische stap voor melkveehouders Produceren met het oog op rendement en omgeving. Dat
In 2006 is de tak uitgebreid naar 1.100
uitgangspunt komt in het bedrijf van de familie Hubens in
melkgeiten. Een voerrobot voorziet de
Beesel (L.) overal terug. In de bedrijfsvoering bij de melkkoeien
geiten groepsgewijs van het gewenste voermengsel. Centraal in het gebouw
en melkgeiten, maar zeker ook in de nieuwste bedrijfsactiviteit:
ligt de melkstal waarin 80 geiten uit vier
de productie van zonne-energie.
verschillende groepen tegelijk gemolken kunnen worden.
Op een deel van de stallen van het bedrijf
1999 begonnen Toos en dochter Aniek
Duurmelken
zijn 1.000 zonnepanelen geplaatst. Na
met melkgeiten. “Eigenhandig bouw-
Als duurmelken bij de geiten kan, waarom
de officiële opening van de installatie
den we een oude koeienstal om en zo
dan niet bij de koeien, vroeg Frits zich af.
op 17 juni 2011 produceren die jaarlijks
begonnen we zonder veel kosten met
“Aan een korte tussenkalftijd, waar veel
200.000 kWh aan elektriciteit. Een deel
de eerste 200 melkgeiten.” De geiten-
melkveehouders naar streven, kleven veel
daarvan wordt door het bedrijf zelf benut.
houderij groeide gestaag, tot de mond- en
nadelen. Zo kun je hoogproductieve
Het is voor de ondernemers een logische
klauwzeeruitbraak in 2001 het bedrijf
melkkoeien moeilijker drachtig krijgen als
vervolgstap. Duurzaam en rendabel pro-
maandenlang op slot zette. Alle lammeren
je al snel na het afkalven begint met
duceren is de rode draad in het bedrijf.
moesten noodgedwongen op het bedrijf
insemineren. Ook is droogzetten dan
blijven. Het was voor Frits aanleiding om
risicovol. Daar komt bij dat iedere geboorte
Melkgeiten
aan duurmelken te gaan denken. “Met
en start van een nieuwe lactatie, kans
Als bedrijfsleider kreeg Frits Hubens in de
zo veel jonge geiten in opfok, leek het me
op gezondheidsproblemen oplevert.”
jaren tachtig de kans om de St. Jozefhoeve,
een beetje onzinnig om in het najaar weer
een gemengd bedrijf, over te nemen van
alle geiten bij de bok te doen. We besloten
de zusters Dominicanessen van Bethanië.
eens te proberen of we geiten konden
Frits en Toos concentreerden zich op de
doormelken zonder ze weer drachtig te
melkveehouderij. Het bedrijf melkt nu
maken. Dat bleek prima te gaan. We
een quotum vol van ongeveer 960.000 kg
hebben inmiddels geiten die al acht jaar
met 100 koeien en 40 stuks jongvee. In
niet meer drachtig geweest zijn.”
20
schakel in succes juli 2011
“Dankzij de zonnepanelen hebben we lagere energiekosten en minder CO2-uitstoot.”
< Frits Hubens bij de nieuwe zonnepanelen, samen met v.l.n.r. zoon Iwan, dochter Aniek en schoondochter Emmy. Op de foto ontbreken Toos, zoon Siewert, zoon Rob en schoonzoon Roger, die allen hun bijdrage aan het bedrijf leveren.
De zonne-energieinstallatie van de familie Hubens is op 17 juni van dit jaar officieel geopend door de heer Jan Smolenaars, wethouder van de gemeente Beesel, en de heer Kees Sijssens, CEO Agrifirm Group. Tijdens een feestelijke bijeenkomst zetten beide heren de energieknop van de installatie om, waarna de installatie officieel in gebruik was.
Dat is echter niet voor iedere koe weg-
sing van 1.000 zonnepanelen was voor
voorzichtig met het verlengen van de
gelegd, weet Frits. “Je hebt persistente
de ondernemers Hubens een nieuwe stap
lactatieperiode bij zijn koeien. Inmiddels
dieren nodig: koeien die een hoge melk-
om de duurzaamheid van hun bedrijf te
weet hij dat duurmelken ook bij koeien
productie lang weten vast te houden.
vergroten. “De panelen leveren vanaf deze
prima kan. “Het liefst zie ik koeien die
Daar selecteren we op. Ook willen
zomer zo’n 200.000 kWh aan elektriciteit
1.000 dagen achtereen melk geven.”
we het moment van insemineren af-
per jaar. Daarvan kunnen we 80 tot
stemmen op de persistentie. Dat gebeurt
100.000 kWh zelf benutten. Voor ons
nu nog voor een groot deel op gevoel.”
betekent dat lagere energiekosten
Zoon Rob, de beoogde opvolger binnen
doordat we geen energiebelasting en
de melkveehouderijtak, ontwikkelde als
transportkosten hoeven betalen over de
stageopdracht bij Agrifirm een reken-
stroom die op ons dak wordt opgewekt.
model voor duurmelken. “Met dat model
Door het opwekken van elektriciteit met
kunnen we beter beslissen over het beste
behulp van zonne-energie leveren we
inseminatiemoment. We weten inmid-
bovendien een flinke bijdrage aan het
dels dat je persistente koeien makkelijk
verminderen van de CO2-uitstoot.” De
F rits (r) en Toos met Agrifirm Feed specialist Rundveehouderij Henk Dings.
drie jaar achtereen kunt melken.”
ondernemers hebben hun daken voor
Door het duurmelken steeg de gemid-
een periode van 20 jaar verhuurd, en
niek met Agrifirm Feed specialist A Geitenhouderij Marco Schoenmakers.
delde leeftijd van de koeien tot bijna
ontvangen daarvoor een jaarlijkse ver-
4,5 jaar. De beoogde gemiddelde tussen-
goeding. “Het bedrijfsrisico van deze
<
In de jaren 2004 en 2005 begon Frits
<
kalftijd ligt tussen de 500 en 520 dagen.
nieuwe activiteit is dan ook beperkt.”
“Duurmelken is dé manier om de levens-
Frits heeft meer ideeën om duurzamer te
duur van koeien te verlengen, en de
werken. “We denken aan mestverwerking.
dure opfok van jongvee te beperken.”
Het scheiden van mest in verschillende fracties, eventueel in combinatie met een
Zonnepanelen
vergistingsinstallatie, geeft ons betere
Het verhuren van een deel van de stal-
mogelijkheden om de beschikbare mine-
daken aan Horizon Energy voor de plaat-
ralen binnen ons bedrijf te benutten.”
schakel in succes juli 2011
21
feed plant
Totaalrantsoen benadering met netto fosfor Het fosfaatoverschot is een actueel thema in de Nederlandse
aanvullend voer en de eiwitcorrectie.
veehouderij. Van groot belang, want het behouden van de
Vandaar dat er zowel voeders zijn om
derogatie is mede afhankelijk van een oplossing hiervoor. Voor
te corrigeren in het basisrantsoen (zie tabel 2) als aanvullende voeders.
dat doel ontwikkelde Agrifirm Feed de nP-lijn. nP rantsoenberekening
Met de netto fosfor (nP) rantsoen Minder fosfor in voer is mogelijk, maar
Van alle grondstoffen en vochtige voeders
berekening kunnen de Agrifirm Feed
een koe moet wel voldoende fosfor
zijn de P en nP waardes bij Agrifirm Feed
specialisten in elk lactatiestadium de
binnenkrijgen. Met de netto fosfor (nP)
bekend (zie tabel 1). De hoeveelheid nP
nP dekking berekenen en zo gedurende
rantsoenberekeningsmodule van Agrifirm
in ruwvoeders wordt berekend met het
de gehele lactatieperiode fosfor verlagen
Feed berekenen we het verschil in netto
rantsoenberekeningsprogramma.
zonder dat dit ten koste gaat van de
fosforbehoefte en netto fosforaanbod.
prestaties. Ook bij de assortimenten
Wie op de nP-norm voert, kan op een
Basisrantsoen of aanvullend voer
wordt daarmee rekening gehouden,
veilige manier minder bruto fosfor aan-
Afhankelijk van het gevoerde rantsoen
zoals bijvoorbeeld het nieuwe DairyFit®
voeren, een BEX voordeel behalen en
is een besparing mogelijk in het basis-
assortiment. Vandaar dat een groot
gezonde koeien houden.
rantsoen of met aanvullend voer. Dit
aantal DairyFit ® producten geen fosfor
hangt onder andere af van de verhouding
bevat. Met de nP rantsoenberekening
P en nP
maïs en gras, de hoeveelheid fosforrijke
kan per situatie bekeken worden of dit
Twee factoren spelen een rol bij de
of fosforarme vochtrijke voeders en
in het rantsoen past.
hoeveelheid fosfor die de dieren opnemen. Allereerst de hoeveelheid verteerbaar fosfor van elk product in
tabel 1
tabel 2
P gr/kg ds
nP gr/kg ds
VEM nP eiwitrijke voedermiddelen
DVP
het rantsoen; niet alle fosfor kan daad-
werkelijk door de koe worden benut.
Voedermiddel
Daarnaast is er endogeen fosforverlies,
Tarwe
3,5 2,5
doordat deeltjes van de darmwand
Perspulp
0,9 0,2
Balans Amino nP 970
185
worden uitgescheiden via mest. Hoe
Aardappelvezel
1 0,1
Balans Select nP
960
180
meer onverteerbare delen in het ruw-
Graskuil (goede)
4 1,9
Balans Effect nP
980
215
Eiwitkernbrok Correctie nP
940
180
voer, hoe groter dit effect. De darmwand
Graskuil (slecht)
4 1,4
wordt als het ware “schoongeveegd”
Bierbostel
5,7 2,4
waardoor er meer fosfaat de koe verlaat.
Beheersgras
1,5
22
schakel in succes juli 2011
-0,8
feed
Innovatieve voeders op innovatiebeurs <
Op ‘de ontmoetingsplek voor boeren die vooruit willen’ toont Agrifirm Feed de nieuwste producten in het Air Line®-concept.
J an Wijma in gesprek met varkenshouders in de stand van Agrifirm Feed.
Twee dagen was Sterksel the place to be
een sterk innoverend bedrijf. We werken
de productielocatie in Zwolle wordt
voor iedereen die is geïnteresseerd in
regelmatig samen met VIC Sterksel.”
hiervoor aangepast, vertelde Wijma.
innovatie in de varkenssector. Het Varkens
In de Agrifirm-stand namen de Air Line®-
In de stand van Agrifirm was vooral aan-
Innovatie Centrum (VIC) Sterksel hield op
voeders dan ook een prominente plek in.
dacht voor de twee nieuwste producten.
17 en 18 juni de Open Innovatiedagen.
Deze voeders zijn door de speciale
Een daarvan is Air Line® Speen, het
Het onderzoekscentrum toonde hier de
productietechnologie en de samenstel-
biggenspeenvoer dat zorgt voor een forse
innovaties en onderzoeksprojecten
ling luchtiger en beter verteerbaar dan
verhoging van de voeropname en minder
waaraan het werkt. Daarnaast was er
gangbare voeders. Bovendien heeft
verteringsproblemen.
gelegenheid voor bedrijven en organi-
Air Line® [2.0] een zeer geconcentreerde
De nieuwste variant is ‘Air Line® [2.0]
saties zich hier te presenteren.
energie-inhoud, waardoor met minder
beren’. Die is bedoeld voor bedrijven die
voer en dus minder mest het beste
beren mesten. Het speelt in op de lagere
resultaat wordt behaald.
voeropname en de andere aminozuren-
ontmoetingsplek
Ook Agrifirm Feed was hier aanwezig
behoefte van beren ten opzichte van
met een stand. “Dit is de ontmoetings-
Air Line® [2.0]
zeugen en borgen. “Door vleesvarkens
plek voor boeren die vooruit willen. Wij
Agrifirm onderscheidt zich hiermee in de
te voeren met Air Line® [2.0] haal je de
passen daar goed bij”, lichtte Jan Wijma,
markt. Het succesvolle concept was al
doelen van het voerspoor met gemak”,
hoofd Nutritie en Innovatie varkens-
bekend in het Zuiden, maar komt ook
aldus Wijma.
houderij van Agrifirm Feed toe. “Wij zijn
beschikbaar in de rest van het land, want
‘Centrum voor co-innovatie’ Varkens Innovatie Centrum (VIC) Sterksel is het onderzoekscentrum voor de varkenshouderij van Wageningen UR Livestock Research. Het houdt zich bezig met alle aspecten van de varkenshouderij, waaronder voeding, welzijn, gezondheid, emissies, huisvesting en mineralenmanagement. Het proefbedrijf hield op 17 en 18 juni de Open Innovatiedagen, met daaraan voorafgaand een symposium. Tijdens dat symposium gaf directeur Paul Vriesekoop van WUR Livestock Research aan dat de focus van het onderzoek is verlegd naar ‘co-innovatie’, waarin bedrijfsleven, overheid en het Productschap Vee en Vlees actief meedoen. “Het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties weten Sterksel te vinden en zullen in de toekomst steeds meer invloed krijgen op de agendering van het onderzoek.”
schakel in succes juli 2011
23
feed
Overstap naar Air Line® [2.0] zet Meulenbroeks op juiste spoor
Varkenshouder pakt tegenvallende resultaten aan Jan Meulenbroeks realiseerde enkele jaren geleden een nieuwe stal voor zijn vleesvarkens. Aanvankelijk vielen de technische resultaten tegen. Hij nam maatregelen, waaronder de overstap naar Air Line® [2.0]. Nu is Meulenbroeks tevreden over de prestaties van zijn dieren. Maar hij blijft streven naar nog betere resultaten. Jan Meulenbroeks laat zijn vingers over
twee jaar oud. Meulenbroeks had in
Zo bleek de ventilatie van de nieuwe
de uitdraai ‘Vleesvarkens TEA-2000’
die nieuwe stal op fraaie technische
stal niet optimaal te zijn. “De lucht
glijden. “Tijdens de eerste maanden werd
resultaten gehoopt, maar de realiteit
inlaat bleek tamelijk groot. Die hebben
een groei gerealiseerd van 758 gram per
was aanvankelijk anders.
we verkleind.” Opvallend was ook het
dier per dag. En een EW-conversie van
gebrek aan uniformiteit bij de slacht.
3,04. Ondermaatse cijfers, die niet
Gefaseerde overstap
Mogelijke oorzaak, volgens de dieren-
passen bij een nieuwe stal”, luidt het
Meulenbroeks keek het een tijdje aan en
arts, was het circovirus. Meulenbroeks:
glasheldere oordeel van Meulenbroeks.
nam vervolgens contact op met Pieter
“Sindsdien ent mijn vermeerderaar tegen
Hij is veehouder in Hooge Mierde
van Genugten, zijn vaste specialist bij
circo. Dat lijkt te baten: bij afleveren zijn
(Noord-Brabant). Naast melkkoeien
Agrifirm. “We hebben samen de situatie
de koppels nu aanzienlijk uniformer.
houdt Meulenbroeks 3.000 vlees
geanalyseerd”, vertelt Van Genugten,
Cijfers laten dat ook zien.” En het rant-
varkens. De vleesvarkensstal is amper
aan de keukentafel bij Meulenbroeks.
soen werd nadrukkelijk tegen het licht
24
schakel in succes juli 2011
feed plant
< Jan Meulenbroeks in zijn vleesvarkensstal
gekookt, niet geperst. Daardoor is onder
Volgens Meulenbroeks zit er nog steeds
andere het zetmeel in Air Line® [2.0]
rek in de technische resultaten. “Ik streef
meer ontsloten, waardoor een betere
naar een EW-conversie van 2,70.” Air
vertering mogelijk is. Daarnaast is door
Line® [2.0] is een voersoort uit de hogere
het opgebrachte vet een EW van 1.25
prijscategorie. Toch weet Meulenbroeks
mogelijk, wat een hogere groei oplevert.”
de voerkosten in de hand te houden: die lagen tijdens de eerste drie maanden
Beren
van 2011 op 0,693 euro per kilo groei.
En Air Line® [2.0] past ook beter bij
“Landelijk lag dat cijfer in die periode
het houden van beren: een stap die
op 0,729 euro”, weet Van Genugten.
Meulenbroeks in augustus 2010 zette. Beren en gelten worden gescheiden grootgebracht. “In vergelijking met borgen zijn beren gespierder. Ze hebben geconcentreerder voer nodig, omdat de voeropname lager is”, legt Van Genugten uit. Beren presteren op technisch gebied beter dan borgen: de voederconversie is beter en ze groeien harder. De vleesvarkens van Meulenbroeks worden met drie voersoorten slachtrijp gemaakt: start-, groei- en afmestvoer. Zowel bij Line® [2.0] op het menu. “Alleen de gelten
In overleg met Agrifirm Feed specialist Pieter van Genugten.
<
beren als bij gelten staat inmiddels Air gehouden. De vleesvarkens kregen
krijgen in de laatste fase een regulier
Topsporters
aanvankelijk het standaard vleesvarkens-
afmestvoer. Dat is economisch interes-
Met de switch naar beren, levert
voer van Agrifirm. Van Genugten: ”We
sant en de varkens wordt niet te vet.”
Meulenbroeks dieren met meer vlees,
hebben gekozen voor een ander voer:
Bijkomend voordeel: Air Line [2.0] zorgt
meer spieren en minder spek. “Door de
Air Line® [2.0]. Daarbij zijn we heel zorg-
voor een forse reductie van de fosfaat-
veranderingen vorig jaar is de opbrengst
vuldig te werk gegaan. We zijn gefaseerd
uitstoot, en daarmee voor lagere mest-
vijf cent per kilo geslacht gewicht ge-
overgestapt en hebben de dieren regel-
afzetkosten.
stegen”, becijfert Meulenbroeks. Het mesten van beren vergt wel extra aan-
“De technische resultaten kunnen altijd nog beter.”
dacht, is de ervaring van Meulenbroeks. “Het zijn topsporters. Ze vreten minder, groeien harder, hebben minder spek en
matig gewogen en op basis van de weeg
Resultaat
daardoor ook een iets lagere weerstand.
resultaten en bevindingen in de stal de
Inmiddels liggen de technische resultaten
En dat zie je terug in de uitvalcijfers. Die
voercurves aangepast.” Air Line® [2.0]
op een aanzienlijk hoger niveau. Tijdens
liggen een fractie hoger.” Meulenbroeks
heeft, in vergelijking met standaard-
de eerste vier maanden van 2011 lag
is blij dat de aanpassingen in de bedrijfs-
voer, een hogere energiewaarde.
de EW-conversie op 2,76 en groeiden
voering zichtbaar effect hebben gehad.
Van Genugten: “Met name dankzij het
de dieren gemiddeld 849 gram per dag,
Maar tevreden achteroverleunen, doet
productieproces. Air Line® [2.0] wordt
blijkt uit de TEA-cijfers.
hij niet. “Het kan altijd nog beter.”
schakel in succes juli 2011
25
feed < Wim en Anja Koudijs.
Pluimveehouders scoren hoog met scharrelhennen
Goede kippen, goede stal, goed voer en een beetje geluk Wim en Anja Koudijs zijn druk bezig hun bedrijf klaar te maken voor 2012. De pluimveestallen op het erf in Lunteren staan daarom tijdelijk leeg. De ondernemers kijken echter terug op een ronde met uitzonderlijk goede resultaten.
Vooral de scharrelhennen deden het
inderdaad zo bleek te zijn. Ook chronische
het verrijken is ook niet zo’n grote inves-
goed. Toch staat de scharrelstal er nog
darmontsteking speelde een rol. Sinds
tering dat dat niet kan.” In de kleinere
maar vijf jaar. Ruim twintig jaar geleden
we zijn overgestapt op voer van Agri-
stal worden 16.000 plaatsen in volière
namen Wim en Anja Koudijs zijn ouder-
firm Feed loopt het heel goed.” Ook het
huisvesting gemaakt. “Traditionele
lijk bedrijf over, een gemengd bedrijf met
vorige koppel draaide bijzonder goed.
scharrel is eigenlijk te duur. Daarom
varkens, kalveren, melkvee en kippen. De
Hoe dat komt? “We hebben goede kip-
kiezen we voor volière, maar we wilden
eerste twee takken werden al snel afge-
pen, van een goede opfokker, en we zor-
niet alles helemaal ombouwen. De
stoten en in 2004 kozen de ondernemers
gen samen met hem voor een soepele
kooistal is nog maar acht jaar oud,
helemaal voor de pluimveehouderij.
overgang”, aldus Wim. “Goede kippen,
bovendien willen we het volière
In de laatste ronde hadden ze 65.000
een goede stal, goed voer en je moet ook
systeem eerst proberen. We moeten
kooihennen en 35.000 scharrelhennen.
een beetje geluk hebben.” Cor Salentijn
het werk wel met zijn tweeën kunnen
voegt toe: “Wim en Anja zijn bovendien
doen”, stelt Wim.
Resultaten
goede ondernemers en vakmensen.”
Die scharrelhennen haalden een gemid-
Toekomst
deld legpercentage van 91,4 procent,
Volière en verrijkte kooi
Omdat de ondernemers met één leef-
een voederconversie van 2,08 en een
Na het laatste koppel is meteen begonnen
tijd hennen werken staat nu ook de
productie van 382 eieren op 81 weken.
met het verbouwen van de kooistallen.
twee etage scharrelstal leeg. Begin
Resultaten die er mogen zijn. Toch ging
In de grootste van de twee staan te
augustus komen de nieuwe hennen.
de scharrelhouderij niet altijd vanzelf.
verrijken kooien, die nu worden verrijkt
De pluimveehouders hopen dan weer
“In het begin liep het niet zo goed”, vertelt
voor 42.000 plaatsen. “Het is natuurlijk
een jaar of tien vooruit te kunnen en
Anja. “We zijn halverwege het tweede
afwachten hoe lang de markt voor
het bedrijf verder te optimaliseren.
koppel overgestapt naar Agrifirm en
kooieieren goed blijft, maar ik heb er
Anja: “Ons doel is om het bedrijf samen
specialist Cor Salentijn dacht dat het
vertrouwen in. We zullen de kooistal
te runnen, zonder personeel, met zo
een D3 gebrek in de opfok kon zijn, wat
wel een keer om moeten bouwen, maar
goed mogelijke resultaten.”
26
schakel in succes juli 2011
feed
Thema-avond biologisch legpluimvee goed bezocht
Kansen en uitdagingen voor biologische legsector De biologische legpluimveehouderij groeit hard en de markt
telen. Veredeling kan een oplossing zijn,
vooruitzichten zijn gunstig. De wettelijke eis dat biologisch voer
maar dat kost tijd.”
vanaf 2012 100 procent biologisch moet zijn stelt de sector
Samenwerking
echter wel voor een uitdaging.
De sector probeert uitstel te verkrijgen van de verplichting voor 100 procent biologisch voer voor opfokhennen. Dat
Dat bleek tijdens een thema-avond
1 januari 2012 uit 100 procent biologische
biedt meer tijd voor het onderzoeken en
Biologische Legpluimveehouderij die
grondstoffen moet bestaan. Op dit
ontwikkelen van alternatieve eiwitbron-
Agrifirm Feed 27 april in Woudenberg
moment is dat nog 95 procent. Onder-
nen om groei- en gezondheidsproblemen
organiseerde. Ruim 80 pluimvee
zoekers vrezen dat deze nieuwe eisen
te voorkomen. Voor volwassen hennen
houders bezochten de thema-avond.
te snel komen, met name voor jonge
verwacht Agrifirm geen problemen.
leghennen. “Er is meer tijd nodig voor
Agrifirm Feed en Agrifirm Plant werken
Omzetgroei
alternatieve eiwitbronnen”, stelt
samen om optimaal te profiteren van de
Voorzitter Henk Gerbers van de Stichting
Berry Reuvekamp van Wageningen
kennis over biologische voeding enerzijds
Merkartikel Bio+ sprak positief over de
UR Livestock Research. “Met name bij
en biologische teelten anderzijds.
vooruitzichten voor de biologische leg-
jonge hennen is het risico op tekorten
pluimveehouderij. De omzet van bio
aan belangrijke aminozuren. Dat ver-
logische eieren groeit hard. Dat blijkt
laagt de weerstand en belemmert de
wel uit de omzetcijfers van eieren met
ontwikkeling.”
het Bio+ merk. In 2010 was de omzet daarvan 2 miljoen euro, 43 procent meer
Onderzoek
dan een jaar eerder. Voor dit jaar wordt
Een oplossing hiervoor zijn biologische
een verdere groei naar 3 miljoen ver-
eiwitbronnen als veldbonen, erwten en
wacht. Door de gunstige markt groeit
lupinen. Agrifirm Plant doet hier veel
ook het aantal bedrijven. In 2010 groeide
onderzoek naar en ziet mogelijkheden.
de sector met 29 procent tot 1,2 miljoen
“De voederwaarde van de gewassen is
hennen, die op ruim honderd bedrijven
goed, maar de opbrengst per hectare, dan-
gehouden worden.
wel de opbrengstprijs van de gewassen, is nog laag”, vertelt Henri Hendrikse, teamleider Biologische Akkerbouw bij
Een uitdaging is de nieuwe wetgeving
Agrifirm Plant. “Voor akkerbouwers is
dat voer voor biologische leghennen na
het daarom nog niet rendabel om ze te
<
100 procent biologisch
uim 80 pluimveehouders bezochten R de avond.
schakel in succes juli 2011
27
“De familie Van Schot zijn scherpe ondernemers die vooruitstrevende keuzes durven te maken. We bespreken regelmatig nieuwe plannen, die vaak goed uitpakken.” Gerrit Poelsma specialist Rundveehouderij Agrifirm Feed
“Als we iets nieuws gaan doen overleggen we dat met Gerrit. Hij ziet veel in de praktijk en zijn mening is belangrijk voor ons.” Warner van Schot melkveehouder in Oude Pekela
Samenspel Warner van Schot (l) heeft samen met zijn vrouw Joke en zoon Arne (m) een melkveebedrijf met ruim 200 koeien. Ze willen scherp ondernemen en zoeken altijd naar nieuwe manieren om het beter te doen. Ze begonnen bijvoorbeeld als één van de eersten met Dynamisch Voeren. De computer berekent per koe dagelijks de optimale voergift. Van Schot begon hiermee op advies van Agrifirm Feed, één van de initiatiefnemers, en is erg tevreden over het systeem. Hij overlegt regelmatig met specialist af en zoeken zo de beste weg naar nog betere resultaten.
colofon
schakel in succes is het klantenblad van Agrifirm en verschijnt 6 keer per jaar. Redactie Afdeling Communicatie Agrifirm Fotografie Albert Brunsting, Marcel Bekken, Harma Drenth en Agrifirm Concept en realisatie JEEN bureau voor communicatie Drukwerk Ten Brink, Meppel
ISSN 2211-5811
Gerrit Poelsma (r) over de dagelijkse gang van zaken en over nieuwe stappen in het bedrijf. Samen wegen ze de voors en tegens
Schakel in Succes nr. 4 - juli 2011 Klantenmagazine van Agrifirm voor ondernemende boeren en tuinders.
