AFS-trimesteruitwisseling Informatie voor de school
Š MAX IMBERT - AFS 2013
www.afsvlaanderen.be
Drie maanden weg? Tijdens het middelbaar? Kan dat? Kent u AFS? Misschien denkt u nu spontaan aan jongeren die na hun middelbaar een jaar gaan ‘herbronnen’ in een ver land. Wist u dat leerlingen ook tijdens het middelbaar op uitwisseling kunnen? Een leerling van uw school heeft interesse om drie maanden met AFS op uitwisseling te gaan. Dat dit perfect mogelijk is, leest u verder in deze brochure. Meer nog, de student biedt uw school de kans om te werken rond Actief Europees Burgerschap. Het kan leerkrachten helpen om via een originele invalshoek bepaalde vakoverschrijdende eindtermen te behalen. Het is, met andere woorden, een kans die u moet grijpen!
Wat is de AFS-trimesteruitwisseling? Leerlingen, tussen 15 en 18 jaar oud, gaan gedurende het eerste trimester van het 4de, 5de of 6de middelbaar naar school in het buitenland. Deze zogenaamde ‘wereldstudenten’ kunnen uit eender welke richting komen, zowel uit het algemeen, beroeps-, technisch als kunstonderwijs. Het is belangrijk dat ze vooraf goede afspraken maken met de huidige school. Er is keuze uit een twintigtal landen, voornamelijk binnen Europa. Basiskennis van de taal in het gastland is mooi meegenomen maar geen vereiste. De trimesterstudenten verblijven bij een lokale gastfamilie waardoor ze echt ingebed raken in de lokale gemeenschap en cultuur. De interculturele en kwaliteitsvolle ervaring van de uitwisselingsstudent biedt ook heel wat leerkansen voor de hele klas thuis. De uitwisselingsstudenten vertrekken eind augustus of begin september en sluiten in december, na een kamp over Europese identiteit in Brussel, terug aan bij hun klasgenoten. De toestemming van de school is uiteraard cruciaal. Geïnteresseerde leerlingen vinden in hun inschrijvingsdossier een formulier dat de school voor akkoord moet ondertekenen.
En mag dat wel van de minister? AFS organiseert dit soort uitwisselingen al vele jaren. Het is perfect mogelijk om vanaf 15 jaar (tijdens het 4de middelbaar) op uitwisseling te gaan. Het is voor elke school, in overeenstemming met omzendbrief SO/2005/04, wettelijk en administratief mogelijk om AFS-wereldstudenten toe te laten om deel te nemen aan een trimesteruitwisseling. AFS bezorgt de leerlingen een attest van deelname dat dienst doet als wettiging voor hun afwezigheid. Voor wereldstudenten die tijdens het middelbaar op trimesteruitwisseling willen, is het belangrijk dat ze zich gewoon inschrijven in de school. Zo blijven de ouders ook kinderbijslag ontvangen. AFS is geen academische uitwisselingsorganisatie, maar ziet de school als een middel om interculturele competenties te verwerven. Er zijn evenveel schoolsystemen als Europese landen. Leerlingen zullen dus niet in exact dezelfde richting terecht komen. AFS verwacht dat zij in hun nieuwe klas doen wat hun klasgenoten doen. Of ze daar punten of credits voor kunnen meenemen, is een individuele beslissing van de school. Ervaring leert dat zo goed als alle AFS-trimesterstudenten met succes hun schooljaar afwerken.
Goede afspraken
maken goede vrienden Om van deze uitwisseling een succes te maken voor alle betrokken partijen is het van belang om vóór het vertrek duidelijke en realistische afspraken te maken over de in te halen leerstof. Denk daarom goed na over welke leerstof moet ingehaald worden met het oog op het verdere verloop van het schooljaar. Misschien is het voor sommige vakken niet belangrijk om alle leerstof letterlijk te kennen om verder mee te kunnen na de uitwisseling? Hoe kan de leerling de gemiste leerstof verwerken? Is het bijvoorbeeld mogelijk om tijdens de examenperiode een contactuur te voorzien met bepaalde leerkrachten? AFS moedigt haar trimesterscholen aan om creatief op zoek te gaan naar andere manieren om iets van de leerstof mee te pikken (zoals een boek lezen,...). Zet de gemaakte afspraken op papier, en doe dat tijdig. AFS weet dat flexibiliteit ook belangrijk is. Niemand weet namelijk op voorhand welke leerstof de leerlingen precies zullen verwerken tijdens hun verblijf in de gastschool. Las daarom een contactmoment in meteen na thuiskomst om het inhaalplan nog te verfijnen en eventueel bij te stellen.
“Onze school riep vóór ons vertrek de directie, de graadcoördinator, de AFS’ers en onze ouders samen om de afspraken te bespreken. Alles was heel duidelijk. We kregen een lijst met de vakken die we moesten inhalen na onze terugkomst in België. Dus op voorhand zijn er goede afspraken gemaakt en die is mijn school achteraf ook allemaal nagekomen. In januari kon ik terug mee volgen en het viel goed mee om terug aan te sluiten bij mijn klas. De eindexamens in juni zijn ook goed meegevallen.” - ex-AFS-trimesterstudent
"Vertrouw je leerlingen. En vertrouw AFS."
Het Sint-Franciscuscollege in Heusden-Zolder zendt en ontvangt al jarenlang AFS-trimesterstudenten. Voormalig directrice Katleen Toonen legt uit hoe haar school het aanpakt:
“We zijn eens te rade gegaan bij andere scholen die al hadden ingetekend op het trimesterverhaal, en we hebben uit die contacten onze eigen aanpak gedestilleerd. Sommige scholen gaan heel ver in het bijstaan van de leerlingen, anderen nemen geen enkele verantwoordelijkheid. Wij zitten daartussen. Wij verbieden bijvoorbeeld niemand om te gaan, en we verplichten ook niemand om taken te maken of handboeken mee te nemen naar het buitenland. De buitenlandervaring is een leerproces op zich. Daar moeten ze volop voor gaan. Ze komen terug één week voordat de examens beginnen. Ze krijgen één week om te acclimatiseren in de klas en we hebben geleerd dat het belangrijk is om ze de gelegenheid te bieden om hun verhaal te vertellen. De kerstexamens leggen zij niet af. Zij zijn dan wel op school, werken hun notities bij, en ze hebben recht op één contactuur met de leerkracht per vak. Wij bieden ook geen bijlessen aan. Zij moeten gewoon met Pasen laten zien dat ze mee zijn. Ze krijgen het natuurlijk niet cadeau hé, ze moeten bepaalde stukken leerstof op eigen houtje inhalen. Maar wij geven hen bewust zélf die verantwoordelijkheid. En dat vertellen we hen ook voordat ze vertrekken. En aan hun ouders. Het is als school belangrijk om je leerlingen te vertrouwen. En om AFS te vertrouwen. Ik krijg wel eens telefoon van andere directeurs die me vragen wat de negatieve kanten zijn. Ik antwoord dan dat er eigenlijk geen zijn. Weet u wat ik één van de meest positieve dingen vind aan het hele AFS-gebeuren? Dat scholen én leerkrachten zich leren relativeren! Is al die leerstof écht allemaal even belangrijk? Leerkrachten maken elk jaar een lijstje met wat de AFS’ers moeten kunnen als ze terugkomen na hun trimester in het buitenland. Als ik de lijstjes van vandaag vergelijk met wat daar vier jaar geleden opstond, zijn veel zaken blijkbaar toch niet zo belangrijk (lacht)!”
De impact van de uitwisseling Een interculturele uitwisseling biedt scholen en leerkrachten de mogelijkheid om in te spelen op de vakgebonden en de vakoverschrijdende eindtermen, de zogenaamde V.O.E.T.en, rond intercultureel leren. Naast de individuele leerervaring van de student die op uitwisseling gaat, biedt het verblijf in het buitenland heel wat leerkansen voor een hele klas, zowel vóór, tijdens als na de uitwisseling. Leerkrachten kunnen ruimte geven voor getuigenissen van de uitwisselingsstudent, reflectiemomenten voorzien, discussies losweken, … Net als bij de uitwisselingsstudent kan het voor een klas boeiend zijn om het hele proces van bij de voorbereiding tot aan de herintegratie in de klas te beleven. Zelfs tijdens het verblijf in het buitenland is het misschien een idee om Skype-momenten in te lassen met de leerling. Op het vlak van de vakoverschrijdende eindtermen kan er ingespeeld worden op het ontwikkelen van het communicatief vermogen, doorzettingsvermogen, flexibiliteit en empathie tijdens een interculturele uitwisseling. Men kan zich afvragen hoe de uitwisselingsstudent dit beleefd heeft, maar ook of en hoe klasgenoten merken dat hun medeleerling bijgeleerd heeft op dat vlak. Dat kan interessante gespreksstof opleveren voor de hele klas.
Andere V.O.E.T.en die aan bod kunnen komen, zijn: exploreren, kritisch denken, open en constructieve houding, respect, omgangsvormen en diversiteit, verdraagzaamheid, verantwoordelijkheid, zelfbeeld, zelfredzaamheid, de samenlevingscultuur als dynamisch gegeven en als een realiteit van diverse subgroepen. Leerkrachten werken met de hele klas rond bepaalde thema’s. In andere Europese landen worden die thema’s misschien anders benaderd. De uitwisselingsstudent kan getuigen hoe er in zijn nieuwe gastland mee wordt omgegaan op politiek, maatschappelijk of sociaal vlak. Die extra dimensie kan een meerwaarde bieden voor de hele klasgroep. Of omgekeerd, de leerling kan iets opmerken dat volgens hem interessant is om ook in zijn klas te bespreken. De AFS-trimesteruitwisseling wil deze jongeren doen opgroeien tot ‘actieve burgers’. Vooral de Europese dimensie daarvan kan voor de hele klasgroep interessant zijn. Als AFS-school kan je beroep doen op methodieken en knowhow op vlak van interculturele competenties en intercultureel leren. Ook leerkrachten die zélf interculturele ervaring willen opdoen, helpt AFS graag verder. Aarzel niet om hierover contact op te nemen met de Verantwoordelijke Onderwijs.
Actief Europees Burgerschap
“We Europeans are able to break the waves, to weather the storms, and to steer our beloved
We zijn allemaal burgers van een land maar tegelijkertijd ook van Europa en de hele wereld. Als Europese burger deel je dezelfde basiswaarden, zoals democratie en mensenrechten, met andere Europeanen. Als Actief Europees Burger wil je meer leren over Europa om er een betere plek van te maken. Europa is niet alleen een continent met verschillende landen. Het is een grote gemeenschap bestaande uit mensen met verschillende achtergronden die een gemeenschappelijke geschiedenis, waarden en gedeelde perspectieven hebben. Intercultureel leren en begrijpen is belangrijk om actief deel te nemen aan de Europese samenleving. Een uitwisselingsstudent zal geleidelijk aan Europa begrijpen en Europa beleven. De student evolueert naar een actieve Europese burger. Het maakt niet uit of de persoon in kwestie van herkomst Europees is of niet. Europees Burgerschap brengt niet alleen mensen dichter bij elkaar, maar brengt mensen ook dichter bij Europa. Europees Burgerschap is geen formele status maar een actieve sociale, politieke en culturele rol van burgers om deel te nemen aan de opbouw van een nieuw Europa.
convoy through the tides ahead. We have that choice. It is up to us to take it.� – Herman Van Rompuy, voorzitter Europese Raad
Actief burgerschap betekent actief participeren in economische, sociale, culturele en politieke gebieden van het leven. Het doel is niet alleen een verbetering van kennis, maar ook motivatie, vaardigheden en praktische ervaring om zichzelf te ontwikkelen tot een actieve burger. Er zijn diverse interessante onderwerpen, gaande van stemgedrag tot houding in het verkeer. Met een beetje creativiteit zoals een blog of een Prezi kunnen de uitwisselingsstudenten dit delen met de wereld of met hun klas. Dankzij een trimesterervaring ontwikkellen de studenten talrijke gouden sociale competenties, wereldwijde bewustwording, adaptatievaardigheden, taalvaardigheden, drang om te vechten voor onrechtvaardigheid enzovoort. Een onvergetelijke afsluiter van de trimesterervaring -net voor vertrek naar het thuisfront- is het Brusselkamp. Vier dagen lang worden de trimesterstudenten ondergedompeld in een Europese mix, samen met 250 trimesterstudenten uit andere Europese landen. Tijdens dit kamp vinden workshops plaats en bezoeken aan EU-instellingen. Alle studenten reflecteren over hun AFServaring en onderzoeken hoe zij actieve burgers worden binnen Europa. Het is een magisch kamp, met jongeren vanuit heel Europa die net een ander stukje Europa leerden kennen en daarover met elkaar in gesprek gaan. Samen zoeken ze uit welke rol zij kunnen spelen in de Europese samenleving. Ook hier kunnen de studenten zeker over getuigen op school.
AFS is een internationale uitwisselingsorganisatie voor jongeren en volwassenen, actief in meer dan 50 landen. AFS organiseert en ondersteunt interculturele leerervaringen door jongeren wereldwijd de kans te geven zich onder te dompelen in een andere cultuur. Jaarlijks gaan 13.000 jongeren op uitwisseling. Wereldwijd hebben meer dan 350.000 mensen een AFS-ervaring achter de rug.
Gewoon doen! Heb je nog vragen? Contacteer de Verantwoordelijke Onderwijs van AFS.
AFS Interculturele Programma’s vzw Hendrik Consciencestraat 52 - 2800 Mechelen Tel: 015 79 50 10 | Fax: 015 79 50 11 | Mail: info@afsvlaanderen.be www.afsvlaanderen.be Verantwoordelijke uitgever: AFS Vlaanderen - Hendrik Consciencestraat 52 - 2800 Mechelen