Nr 3
30 september 2015 E-therapie: heel effectief, maar bijna niemand wil eraan
Is je computer hardleers? Zweep erover!
Promoveren is niet altijd groots en meeslepend
De eenzaamheid van een Syrische vluchteling
Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl
Mary Kachavos
vertegenwoordigt jou bij Unesco pag 6
HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende. Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat. Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.
Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op: WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel ge誰nteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op: WWW.WERKENBIJDEVU.NL
INHOUD
jaargang 63 — nr 3
VU NU
Mary Kachavos: jongerenvertegenwoordiger voor Unesco 6
Zondag 27 september 2015, 15.51 » Clivia-festival in de hortus. Ter bevordering van de algehele vrolijkheid steekt de Blousebank bezoekers in gekke/bonte/retro/vintage blousjes.
Therapeuten werken te weinig met nieuwe media
10
Ook computers kun je straffen en belonen
16
Zo saai kan promoveren zijn
18
Syriër Ali probeert in Nederland gelukkig te worden
22
Foto yvonne compier
En verder Online nieuws
4
Opinie: stikstof
8
Column: Jacintha Ellers
9
13
Onderzoeksnieuws
14
Opinie: herkansen
24
Column: Roos
25
Campus: weer bezuinigen
26
So you think you can teach
27
PP
28
Cultuur: film en restaurant
30
Uilensteders
31
Griff
32
Coverfoto Martijn Gijsbertsen
Het volgende nummer verschijnt op 14 oktober 2015.
onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 BelleVue, Kamer 1H-43 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Marieke Kolkman, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Anna Jansen (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc.
ADVALVAS
Vormgeving Rob Bömer - behance.net/ rbbmr Medewerkers Yvonne Compier, Merlijn Draisma, Peter Gerritsen, Martijn Gijsbertsen, Roos van Rijswijk, Dick Roodenburg (Griffioen), Bas van der Schot, Peter Valckx Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet (023) 5714745 Druk Opmeer drukkerij BV, Den Haag
nr 3 — 30 september 2015
3
RSS feed Dissertatievergoeding afgeschaft ‘Er bestaan nog veel fabels over anticonceptie’ De organisatie Your Life laat studenten op de campus zien dat er zoveel méér is dan de pil of condooms om te voorkomen dat je zwanger wordt.
Nieuw instituut combineert bèta met alfakunst Nederland is een nieuw wetenschappelijk instituut rijker. Het Nicas combineert verschillende disciplines die onderzoek doen naar schilderijen en ander cultureel erfgoed.
Chillen en tosti’s in De Verrekijker Wie komt er in café De Verrekijker? Masterstudent journalistiek Anniek Volders ging op verkenning.
‘Geneeskundestudenten moeten beter plannen’ Veel buitenlandse promovendi gaan niet meer weg Digitaal onderwijs en thuis werken beter voor milieu Universitaire raden willen geen Haagse pottenkijkers Studentenbond: eigen keuring wél goed idee Elsevier: communicatiewetenschap het beste aan de VU
Voor al het laatste nieuws: advalvas.vu.nl 4
P
romovendi zijn niet blij met de afschaffing van de dissertatievergoeding door de VU. Ze lopen daardoor vijfhonderd euro mis om hun proefschriften te laten drukken. Promovendi moeten verplicht een aantal exemplaren van hun proefschrift laten drukken en afleveren. Volgens Karin Lurvink, promovendus bij geschiedenis, en vertegenwoordiger van de vereniging van VU-promovendi ProVU in de ondernemingsraad, kost dat tussen de 800 en 1500 euro. “Dus die vergoeding dekt de kosten toch al niet.” De VU wil de besparing gedeeltelijk investeren in begeleiding van promovendi bij hun loopbaan, maar Lurvink vindt dat dat sowieso al tot de taken van een universiteit behoort. “De OR heeft geen instemmingsrecht, maar we gaan wel een brief aan het college sturen om het ter discussie te stellen”, aldus Lurvink. Een andere reden voor de afschaffing is dat faculteiten de promovendi zelf al een vergoeding zouden geven. Lurvink: “Sómmige faculteiten doen dat inderdaad, maar lang niet allemaal.” (PB)
Marieke Wijntjes
Abonneer je op het laatste nieuws online
VU moet 28 miljoen besparen De komende jaren moet de VU fors bezuinigen: 28 miljoen in 2016 en 30 en 36 miljoen in de jaren daarna.
E
en van de oorzaken is het dalende aantal studenten. Daardoor krijgt de VU minder geld van het Rijk en komen er ook minder collegegelden binnen. Dat scheelt samen bijna acht miljoen euro. Ook stijgen de huisvestingskosten door nieuwbouw en gaan de personeelslasten omhoog. Omdat de universiteit over 2014 een tekort had van 18 miljoen euro en dit jaar naar verwachting een tekort van 12 miljoen euro,
nadert het eigen vermogen de kritische grens die nodig is om geld te kunnen lenen voor nieuwbouw. Daarom wil het bestuur in 2016 per se een positief saldo realiseren van ongeveer drie miljoen euro. Al met al betekent dit fors bezuinigen voor de faculteiten en diensten. De ondernemingsraad schat dat de faculteiten zo’n 11 miljoen minder zullen krijgen, een korting van zeven procent. Daar komt nog bij dat de faculteiten zelf de door de nieuwe cao gestegen personeelslasten moeten opvangen.
De diensten krijgen de andere 17 miljoen voor de kiezen. Op sommige faculteiten is grote onrust ontstaan. De ondernemings- en studentenraad hebben zich al uitgesproken tegen een deel van de bezuiniging op de faculteiten, 3,8 miljoen, die door het CvB bovenop de korting door teruglopende studentenaantallen is opgelegd. (DdH)
Lees ook het artikel ‘Bezuinig minder op onderwijs’ op pagina 26. En volg de ontwikkelingen op advalvas. vu.nl>nieuws. nr 3 — 30 september 2015
ADVALVAS
advalvas_online
(Re)tweets
Zes studies nu joint degree met UvA
S
tudenten van zes bètaopleidingen aan de VU krijgen straks ook een UvA-diploma. De opleidingen, die al langer samen worden aangeboden door VU en UvA, zijn nu officieel joint degrees. Het gaat om de bacheloropleidingen scheikunde en natuur- en sterrenkunde, en de masters chemistry, computational science, computer science en physics & astronomy. Het gaat in voor studenten die vanaf
volgend studiejaar beginnen. Volgens bètadecaan Karen Maex zijn de joint degrees vooral een formalisering van de al bestaande samenwerking. Docenten van beide universiteiten geven al college in de opleidingen en de universiteiten delen faciliteiten. De opleidingscommissies van beide universiteiten werkten mee aan de ontwikkeling van de gezamenlijke programma’s. Zo moeten studenten natuur- en sterrenkunde voor colleges naar Science Park, waar een practicumlab
Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen dagen
gebouwd is gebaseerd op de apparatuur en expertise van de VU. “We bieden samen een waanzinnig breed programma aan, dat we nooit apart van elkaar hadden kunnen maken”, aldus hoogleraar Erwin Peterman, docent-lid van de opleidingscommissie van natuur- en sterrenkunde. “De UvA is van oudsher sterk in theoretische natuurkunde en aan de VU zijn we meer van de biofysica en experimenten.” (MK)
@mtv_tjilpt 28-9_Dat je ‘mantel’ intikt op Google, en dan verbaasd bent dat je allerlei jassen ziet verschijnen.. #beroepsdeformatie Marlies ter Voorde is geoloog, dus zij denkt aan aardmantels en dergelijke. @Maartjeliefting 28-9_Today is going to be a crappy day... #bloodyredmoonatungodlyhour @van_elies 28-9_Oh yeah! Love the latest @neworder album #musiccomplete. Takes me back.... favo track #academic..of course.
Meer hierover op advalvas. vu.nl>nieuws>24 september.
@Marco_Langbroek 28-9_Maan heeft nu PacMan uiterlijk #maansverduistering
Extra kamers zijn niet genoeg
@ljlp 27-9_Kan er niets aan doen. Ik houd meer van Wél Stijl! @hansijzerman 27-9_We zoeken heteroseksuele, monogame mensen met relatie voor deelname aan onderzoek op @ VUamsterdam. Zie https://www.facebook. com/relationshipresearchvu … RT!?! De psychologen willen fysiologische reacties testen. Je krijgt een bandje om je vinger en je pols. Het onderzoek duurt 60 minuten en je moet samen met je partner komen.
twitter/facebook/issuu
Nieuwe bloggers Volg deze drie studenten op advalvas.vu.nl> blogs&columns: Juliette Ronteltap vanuit de studentenraad, Roos Lankhorst vanuit China en Nathanael Korfker.
Zestien kilometer rennen voor het goede doel. Kijk op advalvas.vu.nl>razende reporter
Je eigen potje Voor het eerst je eigen potje koken? Geen paniek, zo moeilijk is het niet. Advalvas helpt je op advalvas. vu.nl>tips&trucs
ADVALVAS
nr 3 — 30 september 2015
Eind 2016 zijn er in Nederland 17.708 nieuwe studentenwoningen opgeleverd of in aanbouw.
E
n daar is minister Stef Bos (Wonen) best trots op, want dat zijn er meer dan de 16.000 die zijn afgesproken. Maar het zijn er nog steeds niet genoeg. In Amsterdam en Utrecht blijft het voor studenten erg moeilijk om een kamer te vinden. In andere steden staan studenten minder lang op de wachtlijst door de extra woningen. (HOP)
Meer hierover op: advalvas.vu.nl>nieuws>23 september.
rbbmr
Zweten voor Alzheimer
@AliekeMattia 24-9_Thumbs up voor actie inzet verlofuren vluchtelingen van de @ UTwente! Ik heb zojuist een dag ingeleverd. Wie volgt? #vluchtelingenhulp Misschien ook een ideetje voor de VU om zo iets goeds te doen met de vakantiestuwmeren? @fcvheest 25-5_De zoveelste onderwijsinhoudelijke UvA-VU samenwerking van de laatste tijd. Is met de HvA al die jaren nooit gelukt http://vu.nl/nl/nieuws-agenda/ nieuws/2015/jul-sep/joint-degree-voorzes-opleidingen-betafaculteiten-vu-enuva.asp … @BernadetteHeer 18-9_Love hearing all those different languages while studying @VU_ hoofdgebouw 5
Masterstudent Mary Kachavos ‘Ik wil alles met eigen ogen zien’
6
nr 3 — 30 september 2015
ADVALVAS
in actie
Mary Kachavos (24) doet twee masters en is de komende twee jaar Unesco-jongerenvertegenwoordiger.
DOOR DIRK DE HOOG FOTO MARTIJN GIJSBERTSEN
H
oe ben je ertoe gekomen om je kandidaat te stellen? “Tijdens mijn bacheloropleiding aan het University College in Middelburg kreeg ik het idee dat ik meer wilde doen dan alleen nadenken. Ook door mijn eigen interculturele achtergrond interesseer ik me voor mensenrechten en de rol van cultuur daarin. In 2012 ben ik naar een Unesco-jongerenconferentie over mensenrechten aan de University of Connecticut gegaan. Die vond ik zo interessant dat ik ben gaan kijken wat Unesco in Nederland doet. Zo kwam ik erachter dat er hier twee jongerenvertegenwoordigers worden gekozen door de Nationale Jeugdraad. En dit jaar dacht ik: nu of nooit.” Waarom ben jij gekozen? “Je moet op de verkiezingsavond een speech houden en blijkbaar deed ik dat overtuigend. Die ging over identiteit. Ik heb zelf dus een multiculturele achtergrond: geboren in de VS en Grieks-orthodox opgevoed. Mensen uit verschillende tradities willen allemaal respect voor hun eigen identiteit, of deze nou religieus of anderszins
ADVALVAS
nr 3 — 30 september 2015
wordt vormgegeven. Soms is dat lastig, als verschillende identiteiten botsen. Maar een basishouding van begrip voor het anders-zijn van de ander vind ik heel belangrijk. Mensen moeten over hun eigen schutting heenkijken. Dat spreekt mij ook het meest aan in het gedachtegoed van Unesco. In het voorjaar ben ik naar Kosovo geweest, naar een conferentie over interreligieuze dialoog en radicalisering. Dat vond ik erg boeiend. Vandaar dat ik wellicht een inspirerende speech kon houden.” Ben je ook politiek actief? “Niet bij een politieke partij. Ik ben betrokken bij Girls Rights Watch dat zich inzet voor meisjes in de derde wereld. En ik heb stage gelopen bij het Rode Kruis en de Unrepresented Nations and Peoples Organization. Daarbij neem ik altijd mijn analytische blik mee vanuit mijn studie en die probeer ik dan te combineren met organisatorische slagvaardigheid.” Wat ga je nu doen als Unescojongerenvertegenwoordiger? “Ik hoop Nederlandse jongeren van verschillende achtergronden zo goed mogelijk te vertegenwoordigen op thema’s als onderwijs en culturele diversiteit. Eind oktober is er het Unesco Youth Forum ter voorbereiding op de tweejaarlijkse algemene conferentie. Daar komen alle jongerenvertegenwoordigers bijeen om ideeën uit te wisselen en een gezamenlijk standpunt te ontwikkelen ter voorbereiding op de vergadering van alle diplomatieke delegaties van Unesco-lidstaten. Het thema van het forum is de rol van jongeren in het creëren van een duurzame toekomst. Dat gaat over duurzame ontwikkeling in de breedste zin van het woord. Voor die
Unesco Unesco, de VN-organisatie voor onderwijs, wetenschap, cultuur en communicatie, bestrijdt armoede, bevordert duurzame ontwikkeling en stimuleert interculturele dialoog. Zo bouwt ze aan de noodzakelijke voorwaarden voor vrede. De jongerenvertegenwoordigers worden voor twee jaar gekozen door de Nationale Jeugdraad. unesco.nl; njr.nl
Mary Kachavos 1991 Geboren in Indianapolis, VS 1998 Verhuisd naar Putten, Nederland 2003-2009 Gymnasium, Amersfoort 2009-2012 Bachelor of arts, University College Roosevelt, Middelburg 2012 –nu Master culture, organization & management, VU 2014- nu Master international studies, Leiden University Juni 2015- nu Unescojongerenvertegenwoordiger
tijd moet ik in kaart brengen wat Nederlandse jongeren daarvan vinden. En ik ga natuurlijk ook naar onderwijsdebatten in Nederland en buitenland.” Je gaat dus veel reizen. “Het gaat me niet om het reizen op zich. Ik wil graag alles met eigen ogen zien. In de media krijg je toch vaak een eenzijdig beeld voorgespiegeld. Zo ben ik met twee van mijn collega-vertegenwoordigers naar de Koerdische regio in Irak geweest. Dan krijg je een heel ander, complexer beeld van het vluchtelingenvraagstuk. Dat vind ik ook zo interessant aan deze functie: dat je met mensen met een heel andere achtergrond praat over belangrijke problemen.”
Kun je dit werk wel combineren met twee masters? “Officieel is het een functie voor twintig uur in de week, maar je kunt er natuurlijk net zo veel tijd instoppen als je zelf wilt. Ik heb gelukkig weinig onderwijsactiviteiten meer en moet nog twee scripties schrijven. Misschien kan ik die combineren. In Leiden deel één en aan de VU deel twee.”
7
De overheid komt met een nieuw stikstofbeleid. Maar of ze hiermee natuurwinst boekt, is zeer de vraag. DOOR JAN WILLEM ERISMAN ILLUSTRATIE BAS VAN DER SCHOT
Neem geen lening op de natuur
S
tikstof komt vrij bij verbranding van fossiele brandstoffen, zoals in het verkeer, in de industrie en bij de productie van energie. Een tweede belangrijke emissiebron is het gebruik van mest en kunstmest in de landbouw. Die stikstof komt in verschillende vormen terecht in onze leefomgeving. En dat heeft ernstige gevolgen. Zo verspreidt ammoniak zich door de lucht, en die slaat neer in natuurgebieden, waardoor de biodiversiteit aangetast wordt. Stikstof draagt ook bij aan lucht- en waterverontreiniging zowel in het grond- als oppervlaktewater, met als grote uitschieter de zogeheten ‘dead zones’ in kustgebieden. Verder is stikstof medeveroorzaker van klimaatverandering en aantasting van de ozonlaag. De totale jaarlijkse maatschappelijke schade als gevolg van stikstofdepositie in de Europese Unie wordt door het Planbureau voor de Leefomgeving geschat op 70 tot 320 miljard euro. Als we dit doorvertalen naar de kostprijs van ons voedsel met het stikstof-footprintmodel (www.n-print.org), betekent dit bijvoorbeeld dat een pak melk dat nu ongeveer 1 euro kost eigenlijk 1,40 euro zou moeten kosten om de stikstofschade te compenseren. Broccoli moet dan 1,70 euro in plaats van 1,50 euro per kilo kosten. Dergelijke extra kosten zijn nu onzichtbaar en worden nu indirect door burgers via belastingen gedragen.
8
De Nederlandse situatie is ongunstiger dan elders. Dit heeft te maken met onze hoge bevolkingsdichtheid, intensieve landbouw, forse industrie en het drukke verkeer. Het Nederlandse beleid heeft de hoeveelheid stikstof in de afgelopen decennia succesvol teruggedrongen, maar dit proces lijkt de laatste jaren te stagneren. Ons onderzoek aan de VU laat zien dat de stikstofemissie de afgelopen tien jaar niet meer afgenomen is en er zijn grote twijfels over de effectiviteit van de maatregelen in de landbouw. Bijna iedere economische uitbreiding in de landbouw, het verkeer of de industrie wordt momenteel belemmerd door de stikstofbelasting op de natuur: dergelijke veranderingen zorgen voor méér stikstofemissie en dus méér verontreiniging.
nr 3 — 30 september 2015
ADVALVAS
opinie
wisselcolumn
U betaalt, wij publiceren
Jacintha Ellers hoogleraar evolutionaire ecologie
E
Jan Willem Erisman is bijzonder hoogleraar integrale stikstofstudies aan de VU Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. ADVALVAS
nr 3 — 30 september 2015
foto Yvonne Compier
Om tóch extra economische bedrijvigheid mogelijk te maken, is de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) in het leven geroepen: een zeer complex rekensysteem, waarbij ‘stikstofruimte’ gecreëerd wordt door te anticiperen op een toekomstige daling van stikstofemissies als gevolg van het ingezette beleid. Daarnaast moeten er grootschalige maatregelen genomen worden om de natuur te herstellen. Bij de PAS gaat de overheid er dus op voorhand vanuit dat haar beleid succesvol is en dat de ecologische herstelmaatregelen sowieso effect hebben op de stikstofemissies. Een deel van de theoretisch behaalde ‘stikstofruimte’, wordt weggegeven om extra economische activiteit te kunnen toestaan. Eigenlijk ‘lenen’ we dus van de natuur, door op deze wijze te rekenen op de effectiviteit van beleid. Dit is gevaarlijk, want wie garandeert dat er werkelijk natuurwinst optreedt? De overheid zou nú al met alternatieven moeten komen voor het geval dat de stikstofemissie niet of minder afneemt. Het stikstofprobleem moet je niet curatief, maar preventief aanpakken. We hebben al lang genoeg geleend van de natuur.
Let wel, we hebben het hier niet over r zijn columnisten die met een paar obscure neptijdschriften die hun schrijfsels in hun levensgeld uit de zakken van argeloze wetenonderhoud kunnen voorschappertjes willen kloppen. Nee, dit zien. Dat geldt niet voor de is big business voor de uitgeverijen van columnisten van Advalvas, Science, Nature en PLoS, die hiermee die krijgen niets voor hun tientallen miljoenen dollars per jaar werk. Behalve natuurlijk de verdienen. Manuscripten die zijn afgeeer en een podium om hun mening te wezen bij traditionele toptijdschriften verkondigen. Begrijp me goed, dat is worden doorverwezen naar open accessvoor mij voldoende. Het kan namelijk uitgaven die minder strenge criteria voor nog veel erger: sommige mensen betalen het accepteren van artikelen hanteren, om hun ideeën aan het publiek te laten maar daar wel geld voor vragen. Hoe lezen. Kranten zijn hier voorzichtig mee, meer artikelen tegen betaling worden want als de journalistieke onafhankelijkgepubliceerd, des te hoger de winst voor heid in het gedrang komt, worden lezers de uitgevers. ‘U betaalt, achterdochtig en haken ze wij publiceren’ - hoe zou af. Slecht idee dus om voor dat de geloofwaardigheid publicaties te laten betaOver de perverse van het gepubliceerde len: het komt de geloofbijeffecten van wetenschappelijke werk waardigheid van een blad betaald publiceren beïnvloeden? niet ten goede. is een serieuze De publicatiediarree van Vreemd dan dat regering discussie nodig open access-artikelen is en universiteiten, de VU de afgelopen jaren aangevoorop, om het hardst zwollen tot tienduizenroepen dat we naar een den per jaar, grofweg zo’n honderdvoud systeem van wetenschappelijke open van de traditionele publicaties. Over de access moeten, waarbij betaald publiceperverse bijeffecten van betaald publiren centraal staat. Het gaat hier om articeren is een serieuze discussie nodig, kelen waarvan de publicatiekosten voor anders zou de wetenschap uiteindelijk rekening van de auteur komen, maar die weleens het kind van de rekening kunnen vervolgens gratis te lezen zijn voor iederworden. Deze onbetaalde open accesseen. Dat laatste is goed; punt is echter publicatie lijkt mij een mooie plek om dat het bedrag dat wordt betaald om te daarvoor uw aandacht te vragen. publiceren vaak vele malen hoger is dan de publicatiekosten. Het meerdere wordt door de uitgever opgestreken als winst. Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.
9
Geestelijke gezondheidszorg
Therapeuten werken te weinig met nieuwe media Internettherapie is net zo effectief als echte therapeutische gesprekken. Toch past de geestelijke gezondheidszorg nog weinig nieuwe technieken toe, betoogt hoogleraar Heleen Riper in haar oratie.
Door Welmoed Visser FOTO’s YVONNE COMPIER
A
ls je Heleen Riper, hoogleraar e-mental-health, tien jaar geleden gevraagd had naar het percentage van de geestelijke gezondheidszorg dat via internet of andere nieuwe media zou lopen, had ze zonder aarzelen gezegd: dertig procent. “De techniek bestaat namelijk al jaren en er zitten duidelijke voordelen aan”, vertelt ze. Maar die dertig procent wordt lang niet gehaald. Met een paar procent houdt het wel op. Riper heeft onderschat hoezeer hulpverleners en patiënten vasthouden aan hun oude manier van werken. Dat ze zelf niet vies is van nieuwe techniek kun je meteen zien: Riper draagt een grijs bandje om haar pols dat haar activiteit meet, een Fitbit. “Dat is handig joh, het houdt bij hoeveel stappen je zet. En als je de tienduizend hebt gehaald, gaat het trillen als beloning.” Riper heeft inmiddels ook een aantal vrienden aan de Fitbit gekregen: “Dan kun je zien wie het meest gelopen heeft. Dat stimuleert enorm.” Spotify In haar oratie vergeleek ze de wereld van de geestelijke gezondheidszorg met Spotify. “Spotify maakt niet alleen slim gebruik van nieuwe technologie, het programma heeft onze hele muziekbeleving en daarmee de hele muziekindustrie veranderd”, vindt Riper. Spotify is gericht op jouw smaak, brengt je in aanraking met nieuwe muziek en kan je in contact brengen met mensen met dezelfde voorkeuren als jij.
10
nr 3 — 30 september 2015
ADVALVAS
WETENSCHAP
Ook in de zorg maken we al lang gebruik van nieuwe media. Als we ergens een pijntje voelen of een rare vlek op onze arm hebben, kijken we meteen op Google wat het zou kunnen zijn. Of we maken een foto en sturen die via een e-consult naar onze huisarts. Maar een therapie volgen via internet of coaching via een app gaat veel mensen te ver. Lagere drempel Het is toch begrijpelijk dat mensen hun diepste zielenroerselen niet willen delen met een machine? Riper erkent dat er situaties zijn waarin een menselijk gesprek de voorkeur geniet, maar er zijn ook veel voordelen aan therapie of coaching via moderne media: de drempel kan bijvoorbeeld lager zijn om je aan te melden voor een virtuele therapiegroep, of om hulp te zoeken voor je verslaving. Ook kun je gemakkelijk contact zoeken met lotgenoten - wat al veel gebeurt op patiëntenfora - en kun je coaching krijgen op het moment zelf in plaats van achteraf. Riper: “Voor het onthullen van gevoelige dingen, zoals seksueel misbruik, werkt het juist beter als er geen mens direct tegenover je zit. Bovendien besteden behandelaars nu in de spreekkamer een flink deel van hun tijd aan psychoeducatie: uitleggen wat een depressie of een angststoornis nu eigenlijk is. Dat kun je heel goed automatiseren: dan kunnen patiënten deze informatie thuis rustig nalezen op een app of internetsite.” Virtuele coach voor dagelijkse doelen Virtuele geestelijke zorg is door de bank genomen net zo effectief als gewone zorg, zo blijkt uit onderzoek van Riper en collega’s. En op de langere termijn is het goedkoper. Maar de onderzoeken waarop deze conclusies zijn gebaseerd, zijn bijna allemaal pilotstudies: de deelnemers van veelvoorkomende psychische aandoeningen, zoals angsten en depressie, werden speciaal voor het onderzoek geworven en via nieuwe media onderworpen aan veelgebruikte therapievormen, zoals cognitieve gedragstherapie. Een volgende stap is om in de reguliere zorg te kijken hoe je nieuwe technieken effectief kunt integreren. Denk bijvoorbeeld aan een virtuele coach die je elke dag aan je doelen herinnert. Of een app die een seintje geeft als je iets moet doen, of een dagboek waarin je op vaste momenten bijhoudt hoe je je voelt. Dit soort programma’s kan voor patiënten en therapeuten een handige aanvulling zijn
ADVALVAS
nr 3 — 30 september 2015
11
Geestelijke gezondheidszorg
op reguliere therapie. Riper: “Ze maken de echte gesprekken efficiënter. Bovendien kunnen therapeut en patiënt beter inzicht krijgen in patronen, bijvoorbeeld bij stemmingswisselingen of verslavingsgedrag.” Automatisch passend antwoord Nu de huisarts steeds meer zorg afhandelt, kunnen deze vormen van e-mentalhealth een belangrijke rol gaan spelen in begeleiding en monitoring van patiënten met milde psychische klachten, denkt Riper: “En om e-coaching te geven, hoef je niet per se te zijn opgeleid als psychotherapeut. Uit ons onderzoek blijkt dat maatschappelijk werkers dit bijvoorbeeld net zo goed kunnen.” De computer helemaal het werk laten doen, door een fijnmazig begeleidingsprogramma te schrijven dat automatisch een passend antwoord genereert, is op dit moment nog niet zo effectief als begeleiding door een mens die achter de computer zit. Maar automatische coaching is wel beter dan nietsdoen en Riper verwacht dat de virtuele coach over niet al te lange tijd de menselijke coach in sommige opzichten kan vervangen. Meer proefpersonen nodig Natuurlijk zijn er altijd mensen bij wie begeleiding via moderne media niet werkt. “Dat heb je met elke vorm van behandeling. Deze vorm van behandelen slaat niet aan bij ongeveer de helft van de mensen, dan is het natuurlijk interessant om te weten om welke helft dat gaat.” Om dat goed te onderzoeken heeft Riper grotere groepen proefpersonen nodig dan ze tot nu toe had: “Pilotstudies zijn meestal met een paar honderd mensen, maar om een goed beeld te krijgen van subgroepen en de effectiviteit van verschillende behandelmethoden heb je 1200 tot 1500 mensen nodig”, vertelt ze. Die mensen hoeven trouwens niet in alle gevallen echte proefpersonen te zijn. Riper experimenteert met virtuele populaties: “Als je genoeg gegevens hebt over hoe psychische aandoeningen verspreid zijn over de bevolking en hoe effectief
12
Hoogleraar Heleen Riper: ‘Een therapie volgen via internet gaat veel mensen te ver’
allerlei vormen van therapie zijn, zoals voor depressie, kun je met verfijnde statistische technieken op basis van deze data modellen ontwikkelen die bijvoorbeeld kunnen voorspellen voor wie een behandeling wel of niet zal werken. Of deze behandelingen aanpassen, mochten deze niet aanslaan.” Om dit soort datasets te creëren, werkt Riper al een aantal jaren samen met de afdeling Kunstmatige intelligentie van de VU. Tussen de oren Maar voor de verspreiding van moderne communicatiemiddelen in de geestelijke
gezondheidszorg is het vooral belangrijk dat er tussen de oren van patiënten en behandelaars iets verandert, waardoor ze de meerwaarde van virtuele vormen van therapie en begeleiding gaan zien. En die verandering begint bij toekomstige therapeuten. Riper geeft het keuzevak e-mental-health aan masterstudenten psychologie. “Wie wil er digitale therapeut worden?” vraagt ze aan het begin van de collegereeks altijd. Niemand die zijn vinger opsteekt. “Gelukkig verandert dat in de loop van de colleges, maar het is wel een teken dat er nog veel werk te doen is”, aldus Riper.
nr 3 — 30 september 2015
ADVALVAS
Seksisme (2) Naar aanleiding van het artikel over Uilenstede in de eerste Advalvas van dit studiejaar wil ik graag de mannelijke bewoners van de campus uitnodigen om deel te nemen aan een onderzoek. Wat er van ze wordt verwacht? Eenvoudig, zij zullen zich net als de dames het komende halfjaar óók frivool gaan kleden, en verder in de gaten houden wanneer en hoe vaak zij een vrouwelijke schennispleger
Reacties (max. 300 woorden) op Advalvasartikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.
in de bosjes of liften op Uilenstede aantreffen. Om onduidelijkheid te voorkomen, zullen we kort specificeren wat er onder frivole kleding wordt verstaan. Spijkerbroek, sneakers, wintertrui, winterjas (capuchon mag op) en sjaal zijn voldoende. Dit is namelijk ook wat een van de vrouwelijke bewoners droeg toen zij werd geconfronteerd met een mannelijke schennispleger. Daarnaast ook nog het vriende-
lijke verzoek om, wanneer u als mannelijke bewoner of voorbijganger besluit niet mee te doen aan dit experiment, het paadje bij de metro te mijden, met name in de avond. Dan kunnen de dames er tenminste veilig gebruik van maken en zo de kortste route naar huis nemen. Bij voorbaat dank. Daphne van Kessel, oud-bewoner Uilenstede, VU-alumnus
VU voor vluchtelingen (2)
Ethiek ‘Ik vind het goed dat de VU zoveel aandacht heeft voor de vorming van studenten, voor ethiek, maar die breng je ze niet bij door met dertig slides de zaal binnen te wandelen: en nu gaan we het over Kant hebben.’ Een opmerkelijke uitspraak van de docent van het jaar Meindert Flikkema in de vorige Advalvas. Die aandacht voor vorming en ethiek is mij namelijk nooit opgevallen. Maar dat zegt niks natuurlijk. Omdat ik me interesseer voor dierproeven, ben ik benieuwd naar de ethiek daarachter. En dan ben ik eerlijk gezegd meer geïnteresseerd in het standpunt van de VU dan in dat van Kant. De VU doet steeds meer dierproeven – maar liefst 60 procent meer in 2013 dan in 2010 – dus daar is over nagedacht. Helaas heb ik over de ethische achtergrond ervan op de VU-website niets kunnen vinden. Ondanks al die aandacht voor vorming en ethiek. Heb ik iets gemist?
Nina Dirksen schetst in haar ingezonden brief (Advalvas nr 2) een te negatief beeld over het vluchtelingenbeleid aan de VU. Onze universiteit zet zich namelijk al lange tijd in voor vluchtelingen. Vorig jaar oktober sloot de VU als eerste Nederlandse universiteit een convenant met het UAF, organisatie voor vluchteling-studenten. De VU steunt bovendien het programma Academische Vrijheid,
Scholars at Risk, waardoor jaarlijks een of twee bedreigde wetenschappers een jaar aan de VU kunnen verblijven. En het jaarlijkse kerstgeschenk van VU-medewerkers kan hieraan worden besteed. Daarnaast verzorgt het VASVU al 35 jaar onderwijs aan jaarlijks ongeveer veertig toekomstige (VU)-studenten, van wie minimaal de helft vluchteling is. Zo’n zestig bachelorstudenten met
vluchtelingachtergrond betalen het reguliere collegegeld in plaats van het instellingstarief. En ja, je kunt natuurlijk altijd nog méér doen! Donaties zijn dan ook welkom op de rekeningen die op de websites van UAF en Academische Vrijheid staan. Marinus Kool, International Office, coördinator Academische Vrijheid Scholars at Risk
Ready2Help advertentie A5 liggend v0.1 cpdf.pdf 1 28-10-2014 13:34:22
advertentie
Sta jij klaar om te helpen bij nood in Nederland?
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
Ed Destrée, alumnus rechten
ADVALVAS
nr 3 — 30 september 2015
Meld je aan op Ready2Help.nl Ready2Help is een oproepnetwerk van mensen dat bij een noodsituatie in Nederland klaarstaat om anderen te ondersteunen.
www.Ready2Help.nl
13
De IBM Faculty Awards gaan naar VU-onderzoeker Lora Aroyo (Exacte Wetenschappen) en Zaid Al-Ars van TU Delft. De IBM reikt deze wetenschapsprijzen jaarlijks uit voor buitengewone prestaties op het gebied van IT-onderzoek en -innovatie. Universitair docent ruimtelijke economie Hans Koster ontvangt voor zijn dissertatie de Van der Knaap Prijs (10.000 euro) van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen. Koster onderzoekt welke economische krachten invloed hebben op de structuur en ruimtelijke ordening van steden. Hoogleraar mediterrane archeologie Gert-Jan Burgers is benoemd tot directeur van het interfacultaire onderzoeksinstituut Clue+, een expertisecentrum op het gebied van geschiedenis en erfgoed. Burgers was tot 2013 directeur van het Koninklijk Nederlands Instituut in Rome.
Marianne Roobol
Bijzonder hoogleraar volkenrechtsgeschiedenis Louis Sicking adviseerde bij historisch onderzoek in Nederlandse archieven. Zo hielp hij bij het proces tegen de Britse schatduiker Vincent Woolsgrove, die loog over de vindplaats van drie zeventiende-eeuwse Amsterdamse kanonnen en deze illegaal verkocht.
14
Dikke peuters
P
euters en kleuters die in een huis zonder tuin wonen én laagopgeleide ouders hebben, lopen een verhoogd risico om al op hun zevende obesitas te hebben. Dat blijkt uit onderzoek van Annemarie Schalkwijk, promovendus bij Geneeskunde en huisarts in opleiding, en haar collega’s van VUmc. Vooral de tuin maakt een groot verschil, kinderen van laagopgeleide ouders mét tuin hebben 38 procent minder risico op ernstig overgewicht. Schalkwijk maakte gebruik van onderzoeksgegevens van 6.467 kinderen die in Engeland jarenlang gevolgd werden. Overgewicht op jonge leeftijd is ernstig. Deze kinderen hebben een vergroot risico om een te zware volwassene te worden. Bovendien hebben ze meer kans om type-2 diabetes te ontwikkelen. (FB)
Flickr_Anke Schroeder
VIPs
Werkwoorden Geen zelfkritiek in de Bijbel
B
ijbelteksten worden door verschillende lezers zeer uiteenlopend geïnterpreteerd. Een systematischer benadering van het werkwoordgebruik in oudtestamentische poëzie perkt de ruimte voor verschil in interpretatie flink in. Dat blijkt uit onderzoek van theoloog Gino Kalkman. Hij stopt Bijbelteksten in de computer, die grammaticale patronen blootlegt die essentieel zijn voor het begrip van een tekst. Door
vertalers en uitleggers concrete handreikingen te bieden voor een meer systematische benadering van het werkwoordgebruik, draagt Kalkmans onderzoek bij aan betere interpretaties. Speciaal voor dit doel is een website gemaakt, waarop zowel een beschrijving is te vinden van de verdedigde hypotheses als ook een vertaling van alle 150 Psalmen op basis van Kalkmans theorie. (PB)
Zie proefschrift via tinyurl.com/ werkwoordenBijbel. Zie website via tinyurl.com/siteKalkman.
D
e politie doet niet of nauwelijks aan zelfkritiek, wat een rem is op de ontwikkeling naar beter politiewerk. Dat zegt sociaal wetenschapper Wouter Landman, die hierop 18 september promoveerde. De politie gebruikt ‘professionele intuïtie’, bijvoorbeeld profilering, waaronder etnische profilering, die hun omgeving minder complex maakt, waardoor ze snel kunnen optreden. Die professionele intuïtie kan ook leiden tot inschattingen die achteraf verkeerd blijken. Politiemensen stellen echter amper vragen bij hun routines. (PB)
nr 3 — 30 september 2015
ADVALVAS
onderzoeksnieuws
Altijd pijn Leven
M
ensen met chronische pijn hebben baat bij psychomotorische therapie, een vorm van therapie gericht op iemands manier van bewegen. Hierdoor leren ze beter om te gaan met pijn en krijgen ze een beter lichaamsbewustzijn. Dat laatste helpt hen weer om gezondere keuzes te maken, concludeert promovendus Lia van der Maas. Het gaat om een grote groep mensen: een op de vijf Nederlanders heeft altijd last van pijn waarvoor geen (volledige) fysieke verklaring is. (WV)
op Mars
Zie proefschrift via tinyurl.com/pijnenbewegen.
Eerder hulp zoeken
I Per jaar komen er 3.000 jongeren bij met een ernstige psychische stoornis.
V
ijfenzeventig procent van de psychische klachten begint voor het 25ste levensjaar. Door zo vroeg mogelijk hulp te bieden, kan veel leed worden voorkomen. Maar in de praktijk lopen jongeren vaak jarenlang met hun klachten rond. Daarom is Mark van der Gaag, hoogleraar klinische psychologie, samen met het Fonds Psychische Gezondheid de campagne ‘Eerder is beter’ begonnen. Op de website eerderisbeter.nl kunnen jongeren gemakkelijk checken of ze actie moeten ondernemen wanneer ze bijvoorbeeld stemmen horen die niemand anders hoort. (WV)
ADVALVAS
nr 3 — 30 september 2015
s er leven op andere planeten? Dat is een van de grote vragen binnen het ruimteonderzoek. Jan-Hein Hooijschuur promoveerde 24 september bij Aard- en Levenswetenschappen op methoden waarmee wetenschappers in de toekomst beter kunnen zoeken naar leven op andere planeten. Zo ontdekte hij hoe Ramanspectroscopie, een vorm van laserdetectie, kan worden verbeterd. Daardoor is het nu mogelijk om verschillende micro-organismen te detecteren door doorzichtige en ondoorzichtige mineralen heen. Dit is belangrijk omdat dergelijke micro-organismen zich waarschijnlijk ‘verstoppen’ om zich te beschermen tegen schadelijke straling. Ook ontwikkelde Hooijschuur een heel gevoelige techniek waarmee je moleculen kunt detecteren die zouden kunnen wijzen op de aanwezigheid van leven binnen ons eigen zonnestelsel, bijvoorbeeld op Mars. (FB)
Op gewicht blijven Ingrid Steenhuis, hoogleraar gezondheidswetenschappen, schreef een boek over hoe je je streefgewicht vasthoudt. “Op gewicht blijven als je eenmaal afgevallen bent, is voor de meeste mensen moeilijker dan het afvallen zelf. Je moet je eetgedrag blijvend veranderen, anders zit je zo weer op je oude gewicht. Tachtig procent van de mensen overkomt dit. Het is belangrijk dat je de situaties gaat herkennen waarin je veel gaat eten. Vaak gebeurt dat bij negatieve gevoelens, zoals stress of somberheid, of onder sociale druk. En bij sommige mensen zijn positieve gevoelens juist een trigger. Die denken: ik heb nu zo veel gepresteerd, nu mag ik wel een taartje. De Amerikaanse psycholoog Marlatt heeft veel onderzoek gedaan naar verslavingsgedrag. Zijn theorie biedt ook aanknopingspunten om terugval bij overeters te begrijpen. Als je in een verleidingssituatie komt, is het belangrijk dat je al een plan hebt. Dat moet je vooraf maken: ga iets anders doen dan eten als je je rot voelt. En als je wel een terugval hebt, je komt een kilo aan, of je eet een paar koekjes, is het heel belangrijk om niet te denken: nu maakt het allemaal toch al niets meer uit. Dan juist moet je positief blijven denken: het is me gelukt om al veel af te vallen, daar ga ik gewoon mee door.” (WV)
Ingrid Steenhuis en Wil Overtoom, Terugval en verleiding, de kunst om afgevallen te blijven, Uitgeverij SWP, 152 pag, €21,50. Eerder schreef Steenhuis het boek Smartsize me.
15
Kunstmatige intelligentie
Pc geeft pootjes DOOR DIRK DE HOOG ILLUSTRATIE MERLIJN DRAISMA
Computers kunnen leren door straf en beloning. Promovendus Jaldert Rombouts bouwt computermodellen van hersenen, die hij traint als dieren.
16
nr 3 — 30 september 2015
ADVALVAS
Wetenschap
I
edereen kent het voorbeeld van Pavlov. Die liet een belletje rinkelen als er eten klaar lag voor de proefhonden. Eerst kwijlden de honden alleen als ze het vlees echt zagen en roken. Maar op den duur gingen ze al kwijlen als ze alleen de bel hoorden. Ze hadden geleerd dat het belletje betekent dat er eten is. Dat heet reinforcement learning: leren door belonen en straffen. dan een zo hoog mogelijke beloning “Je ziet bij lerende dieren een bepaald verdienen, die het krijgt voor het goed patroon”, zegt Jaldert Rombouts, promouitvoeren van taken.” Het computermovendus kunstmatige intelligentie. “Eerst vertonen dieren willekeurig gedrag totdat del dat hij ontwikkelde, gebruikte hij om verschillende leerexperimenten met ze per ongeluk het trucje vinden waarapen na te bouwen. “Het is bijzonder door ze worden beloond. Daarna gaan ze om te zien dat je zo’n model op dezelfde langzaam maar zeker dat gedrag vaker manier kunt trainen als een aap, en dat vertonen totdat het een soort automatishet gedrag heel vergelijkbaar is!” me wordt. Dan hebben ze het geleerd.” Rombouts’ onderzoek is dus gericht Rombouts heeft zelf niet met dieren op beter begrip van hoe gewerkt, maar wel veel hersenen werken, en literatuur uit verschilniet zozeer op praktische lende wetenschappelijke Het is bijzonder toepassingen. Maar die disciplines bestudeerd. dat je een kan hij desgevraagd wel Op grond daarvan conclucomputermodel op bedenken: “Neem een deert hij dat het eigenlijk dezelfde manier smartphone. Die zou niet zo duidelijk is hoe kunt trainen als kunnen leren het volume leren precies werkt: “We van het belgeluid aan te weten wel dat de verbineen aap passen aan de omgeving dingen tussen hersencelwaar die wordt gebruikt. len, zogeheten synapsen, Daar heb je dan bepaalde bepalen in welke mate informatie voor nodig, hersencellen elkaar zoals bijvoorbeeld je locakunnen beïnvloeden. tie in huis. Stel dat je een Wat wij leren noemen, is laag belvolume wilt in je slaapkamer. Als ruwweg het veranderen van de sterktes je elke keer dat het goed gaat, je telefoon van die verbindingen.” beloont door bijvoorbeeld op te nemen. Met abstracte computermodellen van En elke keer als het fout gaat, straft door hersenen, de zogeheten neurale netwerbijvoorbeeld het belvolume te verlagen ken, wil hij beter begrijpen hoe leren vóór het opnemen, kan je telefoon op door beloning en straf werkt in de hersetermijn het patroon herkennen en aanlenen. Rombouts: “De kern daarvan is het ren. En het belgedrag automatiseren. Dan ontwikkelen van regels die beschrijven heeft de telefoon dat geleerd.” hoe koppelingen tussen neuronen moeten veranderen om bepaalde gedraZelflerende computers gingen te optimaliseren. Dat zijn de leerIn de praktijk zijn er nog niet veel toepasregels.” singen van zelflerende computers en robots die leren van beloning en straf, Smartphone in slaapkamer maar Rombouts ziet dat in de toekomst Rombouts: “Ik heb computers zo geprowel gebeuren. “Er bestaat bijvoorbeeld grammeerd dat ze weten dat ze worden een bedrijf, Google DeepMind, dat daarbeloond of gestraft. De computer wil
ADVALVAS
nr 3 — 30 september 2015
mee bezig is. Die hebben computers gemaakt die zelf Atari-games leren spelen en daarin steeds beter worden. Die presteren op sommige van deze spellen beter dan mensen.” Hij wijst wel op het verschil tussen slim geprogrammeerde computers en zelflerende apparaten. “Schaakcomputers zijn gewoon slim geprogrammeerd. Daardoor beheersen ze het spel heel goed. Maar het zijn geen zelflerende apparaten. Slim programmeren is heel ingewikkeld, want je hebt vreselijk veel informatie nodig. Neem bijvoorbeeld apparaten die handgeschreven teksten moeten analyseren. In handschriften zit zo veel variatie dat je dat nooit volledig kunt voorprogrammeren. Als ze dat zouden kunnen leren, ben je weer een stapje verder.” Slimmer computerbrein Rombouts gaat zelf helpen met het ontwikkelen van lerende machines. Hij werkt inmiddels bij het Amerikaanse bedrijf Brain Corporation. Dat ontwikkelt zelflerende machines om intelligente systemen te creëren die autonoom in een complexe omgeving kunnen functioneren. Ofwel brains for robots. Maar de mens zelf heeft er ook iets aan. Rombouts: “Ons brein kan uiteindelijk weer leren van de progressie die het computerbrein doormaakt. Via deze route zouden wijzelf dus ook weer slimmer kunnen worden.”
Jaldert Rombouts promoveerde 4 september op zijn proefschrift: Biologically Plausible Reinforcement Learning. Zie dissertatie via tinyurl.com/ JaldertRombouts. Zie op YouTube: ‘Lekenpraatje Jaldert Rombouts’.
17
Promoveren
‘Het deed me denken aan de tijd dat ik als caissière werkte’ DOOR FLOOR BAL BEELD ROB BÖMER
Wetenschap bedrijven is niet alleen groots en meeslepend. Drie promovendi over de taaie kanten van hun onderzoek. ‘Van elke zes proeven gaat er eentje mis.’
18
H
et was zo’n mooi idee. Historicus Karin Lurvink zou voor zes maanden naar de Amerikaanse staat Louisiana vertrekken. Ze zou daar plantages bezoeken en mensen interviewen voor haar onderzoek naar gedwongen winkelnering op de Amerikaanse plantages en in Nederlandse veenwinkels in de negentiende eeuw. Natuurlijk hoorden bezoeken aan het archief er ook bij. Omdat ze geen archiefstukken mee naar Nederland kon nemen, zou ze kasboeken van plantages fotograferen. Ze wist nog niet welke jaren ze in haar steekproef zou gebruiken, dus ze moesten allemaal op de foto. “Dat werden er dus 35.000”, vertelt Lurvink. Elke middag was ze drie uur non-stop aan het fotograferen, langer hield haar accu het niet vol. “Mijn vingers waren elke avond zwart van het stof en het vergane papier. Ik rook altijd naar schimmel.” Lurvink is niet de enige promovendus die tijdens haar onderzoek tegen de taaie kanten van de wetenschap aanloopt. Want voordat je als een jonge Isaac Newton de wetten van de zwaartekracht kunt beschrijven, moet je eerst die appel op je hoofd krijgen. En dat doet pijn. Kortom: wie een volwaardige wetenschapper wil worden, moet ook met de moeilijke en saaie onderdelen om weten te gaan. Proef naar de maan Zoals maansteenonderzoeker Edgar Steenstra. Het onderzoek dat hij bij experimentele petrologie naar de vorming en evolutie van de maan en asteroïden doet, bestaat uit heel veel stappen. En die kunnen allemaal fout gaan. Hij maakt met synthetische stoffen maanstenen na die hij in het laboratorium aan hoge druk en temperaturen blootstelt. Vervolgens analyseert hij de stenen om te kijken of de samenstelling klopt met zijn theorie. “Van elke zes proeven gaat er gemiddeld eentje mis. Dan slaat de machine af of is de capsule gesmolten. Nog erger is als het experiment geen chemisch evenwicht bereikt. Daar kom ik dan pas achteraf achter, als ik de
nr 3 — 30 september 2015
ADVALVAS
WETENSCHAP
verkeerde data heb. En ik ben zo zes uur, of meer, bezig om een experiment opnieuw op te zetten.
‘Ik rook altijd naar schimmel’
Meest irritant Bij microbioloog Robert van de Weerd kan een fout in zijn onderzoek naar tuberculose grote gevolgen hebben. Even een nieuwe proef opzetten, kost enorm veel tijd. De ziekteverwekkende bacterie van tuberculose groeit heel langzaam. Dat duurt zo twee maanden. “Natuurlijk ben ik daar niet vaak mee bezig, maar het kan wel erg frustrerend zijn.” Het meest irritant vindt Van de Weerd het dat alle experimenten drie keer gevalideerd moeten worden. “Dat is soms saai omdat je weet wat de uitkomst zal zijn. Nog erger is wanneer die uitkomst opeens de derde keer niet meer consistent is.” De oorzaken kunnen heel divers zijn: een opzet die net iets anders is, een chemisch stofje dat degradeert of een bacterie die niet naar behoren groeit. Dan moet Van de Weerd dingen uitsluiten en een logische verklaring bedenken. Historicus Lurvink hield het fotograferen van archiefstukken op een gegeven moment bijna niet meer vol. “Elke keer als ik nieuwe archiefstukken opvroeg, hoopte ik dat het een kleine stapel zou zijn. En dan kwam er weer een berg papieren aan. Ik overwoog nog om gewoon minder foto’s te maken. Maar ik wilde voorkomen dat ik terug in Nederland net de juiste stukken miste.” Bijna bevroren voeten Haar misère werd nog groter door de fysieke omstandigheden in het archief. In Louisiana is het in de zomer vaak vijfendertig graden. Om de oude papieren in goede conditie te houden, stond de airconditioning hoog. “Mijn voeten bevroren bijna, die waren blauw van de kou. In de pauze ging ik naar buiten om even op te warmen.” Het gebruik van mobiele telefoons was in de instelling verboden, net als het maken van een praatje. Er moest absolute stilte zijn. Dus had Lurvink geen enkele aflei-
ADVALVAS
nr 3 — 30 september 2015
19
advertentie
Allianz Global Assistance
Zit helpen in je DNA? Word onderdeel van onze internationale familie
Medewerker internationale Alarmcentrale Voertuighulpverlening
Wie zijn we Wij zijn Allianz Global Assistance, internationaal marktleider in hulpverlening en reisverzekeringen. Wereldwijd werken er bijna 13.000 werknemers bij ons die samen meer dan 58 talen spreken. In Nederland werken we met ongeveer 300 collega’s. Vanuit onze eigen alarmcentrale helpen we mensen in binnenen buitenland. Ongeveer 250 miljoen mensen (4% van de totale wereldpopulatie) maken wereldwijd gebruik van onze services. We maken onderdeel uit van de internationale Allianz Group, met haar hoofdkantoor in München. Wat ga je doen Als Medewerker internationale Alarmcentrale Voertuighulpverlening ben je een rots in de branding voor gestrande reizigers. Je bedenkt dagelijks creatieve oplossingen en voert deze uit. Als spin in het web verzorg je de communicatie met alle betrokken partijen. Ook ben je verantwoordelijk voor alle organisatie en coördinatie rondom de gestrande reizigers.
Wat verwachten we van je We verwachten dat je een goede beheersing hebt van de Nederlandse en Engelse taal. Het spreken van de Franse, Spaanse en/of Italiaanse taal is een pré. Daarnaast beschik je over goede communicatieve vaardigheden. Je bent accuraat, servicegericht en stressbestendig. Je bent in staat om binnen een team zelfstandig te werken. Je hebt minimaal mbo+ of hbo werk- en denkniveau en je bent op zoek naar een baan van 8 tot 40 uur per week. Wat verder interessant is om te weten Omdat we 24 uur per dag, 7 dagen per week geopend zijn, hebben we zeer afwisselende werktijden. De opleiding start begin november 2015. Wat kun je van ons verwachten Wij bieden je een veelzijdige en uitdagende baan in een informele organisatie. Je kunt rekenen op een aantrekkelijk en marktconform salaris. Solliciteer voor 12 oktober door een sollicitatie te sturen naar: vacature@allianz-assistance.nl. Voor meer informatie kun je contact opnemen met Miriam Mulder, HR Adviseur op 020 561 8794.
• Argentina • Australia • Austria • Belgium • Brazil • Bulgaria • Canada • Chile • China • Columbia • Czech Republic • France • Germany • Greece • Hungary • India • Ireland • Italy • Japan • Malaysia • Mexico • Morocco • New Zealand • Poland • Portugal • Reunion Island • Romania • Russia • Singapore • Slovak Republic • Spain • Switzerland • Thailand • The Netherlands • Turkey • United Arab Emirates • United Kingdom • USA
Allianz GA Adv Personeel Advalvas 205x264.indd 1
23-09-15 16:58
ding van haar geestdodende werk. “Het deed me denken aan de tijd dat ik als scholier als caissière bij de Aldi werkte. Dan keek ik op de klok en was de wijzer maar één minuut verschoven sinds de laatste keer dat ik keek. Dan dacht ik: dit gaat nooit over.” Het repetitieve deel van zijn werk, het kwantificeren van data, vindt Edgar Steenstra juist niet vervelend. Voor hem leveren mislukkende proeven de grootste frustratie op. Hij heeft inmiddels geleerd om altijd alles te checken. “Het hoort bij de experimentele benadering dat dingen misgaan. Eens gebruikte ik een pers in de werkplaats die net nagekeken was. Blijkbaar zat de stekker niet helemaal in het stopcontact, maar dat had ik niet door. Halverwege de proef viel die er opeens uit. Dat had ik dus beter even kunnen controleren. Achteraf moet je daar dan om lachen. Omdat het zo ontzettend knullig is. Maar op het moment zelf baal je.”
‘Een experiment opnieuw opzetten kost me zo zes uur of meer’
ADVALVAS
nr 3 — 30 september 2015
Nadenken over mislukkingen Inmiddels heeft Lurvink flink wat doorzettingsvermogen opgedaan. Ook weet ze nu hoe ze zichzelf blijvend moet motiveren. “Ik kan goed inschatten hoelang ik over een saaie taak moet doen. Die hak ik in kleine stukjes en verdeel ik over verschillende dagen. Als ik dan van zes mensen hun persoonlijke gegevens in een online archief opgezocht heb, mag ik iets anders doen. Dat maakt het overzichtelijk.” Nu ze in de schrijffase van haar onderzoek zit, is ze dankbaar voor al het werk dat ze vooraf gedaan heeft. “Al zou ik in de toekomst vooraf bepalen welke jaren er in mijn steekproef moeten. Dat scheelt een hoop werk.” Maansteenonderzoeker Steenstra geeft toe dat hij geregeld staat te vloeken als zijn proeven niet goed gaan. “Ik ben van nature een ongeduldig persoon. Maar uiteindelijk vind ik altijd mijn motivatie weer om door te gaan. Het klinkt apart voor iemand die pas een jaar aan het promoveren is. Maar ik merk echt dat ik gedisciplineerder ben geworden en beter met teleurstellingen kan omgaan. Ook privé. Mijn begeleiders helpen me daar ook bij. Die zeggen altijd dat het erbij hoort. En dat het goed komt.” Falen is inherent aan de wetenschap. Dat vindt microbioloog Van de Weerd. “Dat maakt het ook mooi en dynamisch. Je moet telkens nadenken om van een mislukking een succes te maken. Als alles goed gaat, leer je niet om je aan te passen en te groeien.” De mooiste momenten heeft hij als hij opeens dat ene inzicht heeft waardoor hij zijn experiment weer op de rails krijgt of als theoretische inzichten experimenteel worden bevestigd. “Vijfenzeventig procent van de tijd kom je in je onderzoek op uitkomsten die net anders zijn dan je gedacht had. Met de resterende vijfentwintig procent moet je het doen.”
21
Vluchteling
‘Zodra ze erachterkomen wie en wat je bent, slaat de stemming om’ De Syrische vluchteling Ali heeft alles moeten achterlaten in zijn geboorteland. In Nederland probeert hij weer gelukkig te worden. DOOR PETER BREEDVELD FOTO PETER VALCKX
D
ik anderhalf jaar is hij in Nederland, de Syrische vluchteling Ali, en vastbesloten om een baan te vinden. Hoewel hij steeds erin slaagt tot een tweede sollicitatiegesprek te komen, en er in één geval zelfs al over het salaris werd onderhandeld, houdt het op zodra duidelijk wordt dat hij vluch-
teling is. “Voortaan vertel ik maar meteen dat ik vluchteling ben”, zegt Ali. Dat betekent waarschijnlijk dat hij niet eens uitgenodigd wordt voor een gesprek, maar dat vindt hij beter dan steeds zo ver te komen en dan uiteindelijk toch te worden teleurgesteld. Ali is grafisch ontwerper, video-editor en animator. Hij heeft een website met voorbeelden van zijn werk en daaruit blijkt dat hij echt heel goed is. Computeranimatie, stop-motion; hij is van alle markten thuis. In Syrië heeft hij dan ook voor alle grote mediabedrijven gewerkt, en opdrachten gedaan voor multinationals in Dubai en Qatar. In Nederland heeft hij ook al een paar maanden voor een mediabedrijf gewerkt, nieuwsitems over het Midden-Oosten gemaakt en mensen geïnterviewd in het Arabisch, maar daar kreeg hij geen verlenging van zijn contract omdat er geen budget voor was.
22
‘Het moet nú gebeuren’ “Een van de redenen dat ik naar Amsterdam ben gevlucht, is dat alle grote mediabedrijven hier hun hoofdvestiging hebben”, vertelt hij. Maar dat bleek een grote desillusie. “Ze hebben hier allemaal een vestiging om de belasting in hun eigen landen te ontduiken. Er werken hoogstens vijf mensen om de telefoon op te nemen. Het echte werk wordt in filialen buiten Nederland gedaan.” Toch blijft hij vastberaden. Moet ook wel, want hij is niet piepjong meer: 42. “Het moet nú gebeuren, anders gebeurt het nooit meer”, zegt hij. Ali heeft zijn plannen daarom iets bijgesteld: “Ik ben nu bereid een baan te accepteren die buiten mijn eigen vakgebied ligt, bijvoorbeeld als contentmanager. En als ik dan gesetteld ben, kan ik in mijn vrije tijd animatiefilms maken.” Hij heeft de scenario’s voor die films al klaar, korte films van rond de zeven minuten. Een dure computer om ze te kunnen maken heeft hij nog niet. Intussen leert hij Nederlands aan de VU (cursus voor anderstaligen), waar hij via de vluchtelingstudentenorganisatie UAF terechtkwam. “Het is moeilijk, maar te doen. Ik zit nu in de tweede cursus, de moeilijkste fase, heb ik begrepen. Als ik die haal, is het een kwestie van woordenschat en idioom uitbreiden.” ‘Ik was zo stom om mijn naam te zeggen’ Ali had een goed leven in Syrië, in een voorstad van Damascus, toen daar de zogeheten Arabische Lente uitmondde in een grimmige burgeroorlog tussen islamisten en het regime van dictator Bashar al-Assad. Ali, kritisch ten aanzien van de regering Assad, had zich laten interviewen door de BBC. “En daarbij was ik zo stom om mijn naam te zeggen. Maar we dachten dat het snel afgelopen zou zijn met Assad. Hij was aan het verliezen totdat hij steun kreeg van Rusland en Iran. Toen was hij weer sterk genoeg om terug te slaan.” Ali werd door soldaten van Assad gearresteerd en een aantal dagen opgesloten. “Ik ben geslagen, maar niet zo
nr 3 — 30 september 2015
ADVALVAS
POLITIEK
Alles achtergelaten Helemaal legaal ging dat allemaal niet en het heeft Ali vele duizenden euro’s gekost. “Maar dat is alleen het geld. Ik heb alles moeten achterlaten in Damascus. Mijn huis, mijn leven, alles.” Eerst kwam hij terecht in het vluchtelingenopvangcentrum in Ter Apel en daarna volgde de toer door Nederland die zowat elke vluchteling maakt: Dronten, Arnhem, Wageningen, Zeist. “Ik heb in zes verschillende centra gezeten.” Nu heeft hij een status voor vijf jaar en een klein appartement in Amsterdam, bij de Overtoom. Hij volgt natuurlijk het nieuws en de discussie over de Syrische vluchtelingen. “Daar word ik niet vrolijk van.” Maar hij heeft wel begrip voor de angst in Europa voor grote stromen vluchtelingen met een islamitische achtergrond. “Zo gauw ze veilig zijn en een dak boven hun hoofd hebben en hun leven op orde is, zullen ze botsen met de Europese manier van leven. Er zullen er zelfs bij zijn die de shariawet willen opleggen.”
Grafisch ontwerper Ali werkte in Syrië voor grote mediabedrijven erg als andere gevangen.” Hij is een poos stil en staart voor zich uit. “Mijn geluk is ‘Voortaan vertel ik dat ze logistieke problemen hadden en maar meteen dat van de gevangenen af moesten. Ik werd ik vluchteling ben’ toen vrijgelaten omdat er geen wapens bij mij waren gevonden. Ik heb toen zo hard gerend als ik kon, weg van die soldaten.” Hij pakte zijn geld, zoveel kleren als er in een koffer pasten en zijn laptop en reed naar de Turkse grens. In ruil voor zijn auto hielpen mensensmokkelaars hem de grens over. Vandaar nam hij het vliegtuig naar Athene. Daar keek hij op de kaart van Europa. “Ik wilde zo ver mogelijk van Syrië vandaan. Ik zag Amsterdam op de kaart en zei: “Daar wil ik heen.”
ADVALVAS
nr 3 — 30 september 2015
Afstandelijke Nederlanders Ali zelf heeft een islamitische achtergrond, maar noemt zich agnost. “Ik kom uit een vrijzinnige familie en in Damascus kreeg je er vóór de oorlog nooit problemen mee. Alleen op het platteland moest je er niet mee te koop lopen. Ja, nu maken ze je dood als je zegt dat je agnost bent.” Toch komt het merendeel van de oorlogsmisdaden die in Syrië worden gepleegd voor rekening van het regime van de seculiere Assad. Het ergert Ali dat Assad in Europa toch als de minste van twee kwaden wordt gezien. “Iedereen hier is bezig met de islamisten, maar die plegen maar vier procent van de misdaden.” Nederlanders zijn niet zo aardig als hij had gedacht. “Ze zijn erg gesloten en afstandelijk. Ze betrekken je niet bij hun persoonlijke leven. Het meeste contact met Nederlanders had ik toen ik voor dat bedrijf werkte, maar de collega’s met wie ik ook buiten het werk omging, waren allemaal expats. Als het met mensen klikt, zijn het altijd expats.” ‘Het was alsof ik lucht was’ Een keer zat hij bij een vergadering waar een vrouw onbevangen op Arabieren zat te schelden. “Ik zei: Hallo! Ik zit hier naast u! Maar het was alsof ik lucht was. De stereotypering hier is heel erg. Zodra ze erachter komen wie en wat je bent, slaat de stemming om.” Hij voelt zich best eenzaam, zegt hij. Hij gaat vaak naar bijeenkomsten van mensen met een gemeenschappelijke interesse, bijvoorbeeld film of websiteontwikkeling, maar vaak zit hij alleen in zijn appartement. “Ik heb minder mensen om me heen dan ik gewend ben.”
Vanwege privacyredenen wordt Ali’s achternaam niet vermeld.
23
Bram Kragting voorzitter universitaire studentenraad
opinie
‘Tweede herkansing moet mogen’
De studentenraad wil dat de VU een extra herkansing invoert. En dat faculteiten zelf mogen bepalen of dan het laatste of hoogste cijfer telt.
J
tekst en foto Dirk de Hoog ullie willen een extra herkansing. Leg uit. “We vinden dat studenten die nog één vak van hun bachelor of master moeten halen daar een derde gelegenheid voor moeten hebben. Als je voor één vak zakt, kan dat je een heel jaar kosten plus extra collegegeld. Bovendien moet je om aan een master te mogen beginnen bijna altijd je hele bachelor hebben afgerond. Zo’n extra herkansing voorkomt dus langstudeerders.’’ Gaat het bestuur met jullie wens akkoord? “Gedeeltelijk. Er komt nu in het onderwijs- en examenreglement (OER) te staan dat studenten bij de examencommissie om een extra herkansing mogen vragen. Maar dat kunnen studenten nu min of meer ook al doen in het geval van uitzonderlijke omstandigheden. Wij willen dat het een recht wordt, tenzij er dringende redenen zijn om het niet toe te staan. Een heel practicum overdoen bijvoorbeeld is lastig. Net als het nogmaals herkansen van een scriptie wanneer je daar
24
twee keer een onvoldoende voor hebt gehaald. Als de examencommissies in de praktijk de derde kans toestaan, tenzij het echt niet kan, zijn we tevreden, maar over de precieze formulering verschillen wij met het bestuur van mening.”
En de regeling laatste-cijfertelt willen jullie juist uit het reglement hebben? “Ja, het In het model onderwijs- en bestuur wil dat bij een herkansing examenreglement (OER) het laatst behaalde cijfer telt. We wordt een aantal zaken willen aan de faculteiten overlabindend geregeld voor alle opleidingen aan de ten of het hoogste of het laatste VU. Bijna elk jaar vinden cijfer telt. Het bestuur heeft er wel aanpassingen redenen om een laatste-cijferreplaats waarmee de geling in te voeren, waaronder ondernemings- en financiële. Maar de faculteiten studentenraad moeten instemmen. Binnenkort zijn hierover verdeeld. Zelf ben stelt het college van ik voorstander van een hoogstebestuur het OER voor het cijferregeling, die is meer in overvolgend academisch jaar eenstemming met de visie van vast. de VU. Zo’n regeling stimuleert studenten namelijk om van een 6 een 8 te maken. Maar omdat de faculteiten zelf het best de voor- en nadelen van deze regeling kennen, willen wij de keuze aan hen laten.”
Model OER
Is een centraal onderwijs- en examenreglement wel nodig? “Daar gaan we de komende tijd over praten. Wat moet je centraal regelen en wat niet? Ik denk dat het goed is om sommige zaken gemeenschappelijk te regelen. Zo kun je bepaalde rechten of verplichtingen voor elke student gelijk stellen. Bovendien kun je met zo’n centraal reglement de gemeenschappelijke kwaliteit van het onderwijs waarborgen. Dat is het VU-keurmerk. Maar je moet centraal ook weer niet alles gedetailleerd willen regelen.”
Bram Kragting
Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 3 — 30 september 2015
ADVALVAS
COLUMN
Van onder een stoeptegel
W
at mij bereikt van de vluchtelingencrisis is niet de mensen in nood, of de oorlog, maar mijn Facebookvrienden. Avatar na avatar roept: Dit Zijn Tien Redenen Waarom We Vluchtelingen Op Moeten Vangen! Niet kwaad zijn als je een Syriër met een smartphone ziet! Omdat ik mijn Facebook-vrienden min of meer hetzelfde kies als in het dagelijks leven, leek het net of iedereen in Nederland tegen niemand in het bijzonder riep dat we migranten met open armen moeten ontvangen. Ik was geërgerd: jongens, we hoeven dit toch niet te roepen, iedereen weet toch dat als je een ziel hebt je anderen in nood moet helpen? Richt die sportzaal in, verzamel spullen, stop met dat geblèr over hoe goed je wel niet bent. Natuurlijk is Facebook niet het dagelijks leven. In de kroeg druk ik bij een vervelende gesprekspartner niet mijn oren dicht om hem te ontvolgen en ik kieper ook nooit een kennis met ongure ideeën over de rand van een brug om van ’m af te zijn. Facebook is zelfs geen televisie,
ADVALVAS
nr 3 — 30 september 2015
Roos van Rijswijk waar je of je het nu wilt of niet af en toe tegen een Het wonderlijkste tenenkrommende voxpop is nog wel dat deze aanzapt (‘se kenne allePVV’ers onder maal versuipe die uitfrehun eigen naam ters, soals Sjeekspier al sij: uithalen naar alles De W fan wakker Stamppot etah’) en zo de drang wat niet wit en kunt gaan voelen om een Hollands is tegengeluid te laten horen. Ik heb geen televisieabonnement. Dus ging ik, bijgekomen van mijn ergernis, zoeken naar de oorzaak van al dit geschreeuw van mijn rechtschapen Facebook-matties. Bleek voor de zoveelste keer dat ik nooit helemaal bekomen ben van mijn geloof in sprookjes. De immense stroom aan hulpbehoevenden riep niet bij iedereen de Samaritaan op, maar voedde een leger aan mensen die ik in het dagelijks leven wel dégelijk over de rand van een brug zou willen kieperen, zouden ze hardop de dingen durven zeggen die ik in de commentaren onder nieuwsberichten las. Het wonderlijkste is nog wel dat deze PVV’ers vaak onder hun eigen naam (en vermoedelijk onder begeleiding van een chimpansee die ze helpt met schrijven) uithalen naar alles wat niet wit en Hollands is. Kennen
zij dan niet de emotie die ik zelfs in échte gesprekken regelmatig ervaar? Namelijk de drang na iets onhandigs te hebben gezegd ten overstaan van iets te veel mensen, of één belangrijk mens, in een stil hoekje de haren uit je hoofd te gaan zitten trekken, of je wenend te willen verschansen onder een stoeptegel tot iedereen je is vergeten? En in zo’n situatie is je enige troost nog wel dat de verbale blunder van, ik noem maar wat, het per ongeluk verwijzen naar het geslachtsdeel van je toehoorder, tevens winnaar van een belangrijke literaire prijs (de toehoorder, niet zijn geslacht, daar gáán we weer), niet ten overstaan van het gehele land en drie toekomstige generaties te berde gebracht is. Ze schamen zich niet. Wie zich plaatsvervangend schamen zijn de roepers in mijn vriendenlijst. Hun aanmoedigingen te helpen zijn niet alleen aanmoedigingen, maar ook een luid en duidelijk bewijs: dáár hoor ik niet bij. En dat is, laten we wel wezen, nog altijd effectiever dan mijn harengepluk of die stoeptegel waar ik zo moeilijk onder vandaan lijk te komen.
Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.
25
Begroting
De ondernemings- en de studentenraad willen dat een aangekondigde korting van 3,8 miljoen euro op de budgetten van de faculteiten van tafel gaat.
‘Bezuinig minder op onderwijs’ e VU moet volgend jaar veel bezuinigen: wellicht 28 miljoen euro op een totaal inkomen van 506 miljoen euro. Dat staat in de zogeheten kaderbrief 2016, die voorafgaat aan de echte begroting die pas in december wordt vastgesteld. Dat is een twee keer zo grote besparing als vorig jaar werd voorzien. De bezuinigingen zijn mede nodig omdat de universiteit zo’n tien miljoen euro minder van het Rijk krijgt. Daarnaast dreigen de huisvestingslasten, met name door investeringen in nieuwbouw, 12 miljoen euro hoger uit te pakken dan in 2015 (totaal in 2016: 117 miljoen). Het bestuur wil deels besparen door de budgetten van de faculteiten te korten, namelijk met 4,2 miljoen euro vanwege dalende studentenaantallen en nog eens 3,8 miljoen als algemene korting. ‘Dit kunnen faculteiten niet opvangen’ De studentenaantallen daalden van 24.517 in 2012 naar 23.656 in 2014. Daar-
26
Meer over minder Meer over deze nieuwe bezuinigingen op www.advalvas.vu.nl: >nieuws>21 september: VU moet volgend jaar 28 miljoen besparen rbbmr/Kevin Wynn_nounproject
D
Door Dirk de Hoog
door krijgt de VU minder geld van het Rijk omdat het marktaandeel is gekrompen. Dat deze korting van 4,2 miljoen wordt doorberekend aan de faculteiten kan de medezeggenschap billijken, maar de algemene korting van 3,8 miljoen niet. Ondernemingsraadvoorzitter Jelly Reinders: “Als je alle bezuinigingen bij elkaar optelt, worden sommige faculteiten wel heel zwaar getroffen. De kortingen variëren per faculteit van 5 tot wel 9 procent van het budget. Dat kunnen faculteiten niet opvangen zonder te besparen op onderwijs. Dat willen we niet.” Reinders vindt dat het college hierover snel duidelijkheid moet geven, omdat de faculteiten nu de begrotingen voor volgend jaar moeten opstellen. OR-lid Lambert Truijens ziet andere mogelijkheden om geld te besparen. “De VU koopt voor zo’n 140 miljoen euro spullen per jaar. Als je dat centraal doet en kritischer kijkt naar wat echt nodig is en naar de prijs, kun je daar vast wel een paar miljoen op besparen. Is het bijvoorbeeld nodig om bij een verhuizing nieuw meubilair aan te schaffen en het oude weg te gooien?” Het bestuur wil trouwens ook besparen op inkoop en gaat daar de komende weken met alle faculteiten en diensten over praten. Minder extern personeel inhuren is
>nieuws>29 september: Interview met OR en USR >blogs >Juliëtte Ronteltap/USR: ‘Met deze nieuwe bezuiniging kunnen wij niet akkoord gaan’ nr 3 — 30 september 2015
ADVALVAS
campus
onderwijs
So you think you can teach Wie weet van een hoorcollege een inspirerende sessie te maken? In een nieuwe serie probeert student-reporter Rutger Westerhof het uit. Deze keer: het college van Willem Trommel over public management. volgens Truijens ook mogelijk. “In 2014 gaf de VU daar ruim 25 miljoen euro aan uit. Natuurlijk is een deel van die inhuur noodzakelijk, maar door nog eens goed naar de contracten te kijken moet het toch zuiniger kunnen.” ‘Laat minister over de brug komen’ Ook de studentenraad wil minder bezuinigen op het onderwijs, zegt voorzitter Bram Kragting. “De minister heeft toegezegd dat er meer docenten komen in ruil voor het afschaffen van de basisbeurs. Maar zij geeft daar pas na 2018 budget voor en vraagt de universiteiten nu geld voor te schieten. De VU heeft dat geld niet. Dus zou het mooi zijn als de minister nu alvast over de brug komt.” Behalve op de faculteiten wil het bestuur ook korten op de centrale diensten. Zo moet zes miljoen worden bespaard op huisvesting en vier miljoen ‘minder meer’ uitgegeven aan ict. In een boodschap aan alle medewerkers op VUnet laat het bestuur weten dat de cijfers nog voorlopig zijn: ‘Hoeveel er uiteindelijk wordt bespaard, staat nog niet vast.’ Maar bij de bespreking van de kadernota met de medezeggenschap onderstreepte collegevoorzitter Jaap Winter wel de noodzaak om volgend jaar minstens drie miljoen euro over te houden om de geslonken financiële reserves aan te vullen. Met dat uitgangspunt zit er nog maar weinig rek in het totaal te bezuinigen bedrag. Hooguit kan de pijn anders worden verdeeld.
Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. ADVALVAS
nr 3 — 30 september 2015
maar vandaag lijkt het toch bijzonder 17-9-2015 | 11:00-12:45 uur | HG-KC07. actueel. Weg van het rendementsdenken, Het is de week van Prinsjesdag, een we moeten terug naar tekentafel: wat week nadat Jesse Klaver in boekvorm verwachten we eigenlijk van onze instide strijd aanging met het economisme. Mensen zijn geen cijfers, de maatschappij tuties, welke ‘waarde’ moeten ze precies produceren? geen optelsom. Hoogleraar beleids- en Zoals gezegd, stevige stof voor de donderbestuursrecht Trommel zal tevreden dagochtend. Stevige stof voor een tweehebben geknikt, zijn visie is eindelijk dejaarsvak. Er wordt in het publiek af en salonfähig. toe wat gefacebookt, een meisje bezoekt Buiten regent het pijpenstelen, binnen de webshop van Forever glinsteren de laptops. Zo’n 21, maar het merendeel negentig man hebben de van de aanwezigen doet gok gewaagd naar KC-07, zijn uiterste best bij te een onbekend aantal Poëzie. En blijven. Trommel rijgt de kijkt thuis via blackboard anekdotes aan elkaar om naar de livestream. In studenten vragen zijn onderwerp levendig de collegereeks over je eigen verhaal te te houden. En met een public management, een bekritiseren licht Haags accent, wat tweedejaarsvak van de pas naar bovendrijft in een bachelor bestuurs- en Taaie voorbeeld over een burgeorganisatiewetenschap, stof, maar dat rinitiatief in zijn thuisstad, staat Trommel voor een is subjectief trekt hij terloops ook nog lastige taak. Hij doet de natuurlijk de managementlaag bij de theoretische inleiding van VU in twijfel. een onderwerp dat pas Soms blijft hij iets te lang leeft in de praktijk. Het is hangen bij een onderwerp. een abstract verhaal, maar Dan hapert hij in het verhaal, zoekend Trommel slaat zich er met zelfvertrounaar de verwoording van het volgende wen doorheen. argument, maar op tijd opent de volgenHet college gaat veelbelovend van start de sheet. Trommel vertelt vanuit zijn als Trommel aftrapt met twee gedichten eigen visie en onderzoek, maar drukt van de Deense ontwerper Piet Hein, over nergens door. Sterker nog, het college hoe je problemen nooit in één keer op wordt een kwartier voor tijd gestopt met kunt lossen. De kern van het verhaal: het de vraag: Wil iemand mij tegenspreken? idee dat de samenleving is te structureren en meten in cijfers, heeft z’n beste tijd De reacties vallen wat tegen, vindt ook Trommel achteraf: “Misschien waren ze wel gehad. Dat dit new public managewat murw gebeukt.” ment niet werkt, roept Trommel al jaren,
+
�
27
KOM OP ONTDEKKINGSTOCHT BIJ DE VU ZATERDAG 3 OKT. 12.00 足 18.00 UUR DE BOELELAAN 1109
WWW.VU.NL/WVDW
PERSONEELSPAGINA
ONDER REDACTIE VAN COMMUNICATIE & MARKETING VU JAARGANG 8, NUMMER 1, 30 SEPTEMBER 2015
KOM NAAR HET WEEKEND VAN DE WETENSCHAP: NEEM FAMILIE EN VRIENDEN MEE Op zaterdag 3 oktober opent de VU haar deuren tijdens het landelijke Weekend van de Wetenschap. Met als motto “Kom op ontdekkingstocht bij de VU” nodigen we je graag uit om - samen met kinderen, vrienden, partner, collega’s 3 oktober tussen 12.00 en 18.00 uur een kijkje te komen nemen. Een mooie gelegenheid om ze te laten zien waar je werkt. Omdat we dit jaar ons 27e lustrum vieren, maken we van onze deelname aan het Weekend van de Wetenschap een bijzondere dag. Met meer dan dertig activiteiten is er voor ieder wat wils. Ionica Smeets – wiskundige en hoogleraar wetenschapscommunicatie - legt uit hoe je met wiskunde slimmer kunt worden dan
je ouders, in onze robotarena kunnen bezoekers verschillende types robots bekijken en de sterrenkoepel is open. De wetenschappers richten zich speciaal op bezoekers van jonge leeftijd, om de universiteit deze dag voor iedereen van 6 jaar en ouder toegankelijk te maken.
AAN WELKE ACTIVITEITEN KUN JE DIE DAG DEELNEMEN? HIER VIND JE EEN AANTAL VOORBEELDEN LAAT JE TELEFOON NIET HACKEN
VU-wetenschappers ontdekten een groot veiligheidslek in Android, het systeem waar veel smartphones op werken. Hierdoor kunnen criminelen makkelijk toegang krijgen tot je mobieltje en van alles met je telefoon doen, zoals de camera aanzetten of je wachtwoorden onderscheppen. Herbert Bos en Victor van der Veen laten jou zien hoe ze dat doen en geven je tips om je telefoon goed te beveiligen.
CABARET DOOR WISKUNDE STUDENT TOBI KOOIMAN
Tobi Kooiman studeert wiskunde en is ook nog eens heel grappig. Zo grappig dat hij het Amsterdamse Studenten Cabaret Festival 2015 won. Speciaal voor de bezoekers van het Weekend van de Wetenschap speelt hij een gloednieuwe show!
TEST JE BREIN
Ben jij benieuwd hoe jouw hersenen werken? En welk deel van je hersenen betrokken zijn bij bijvoorbeeld geheugen of gedrag? Test dan je brein bij de neuropsychologen van het VUmc Alzheimercentrum en vind het uit!
VANG ZOVEEL MOGELIJK VIRTUELE VLIEGEN (WETENSCHAPSMARKT)
Met een Kinect bewegingscamera en de Oculus Rift virtual reality bril, word jij uitgedaagd om zoveel mogelijk virtuele vliegen met je hand te raken. En dat is nog niet zo makkelijk: je kunt namelijk je eigen hand niet zien! Doe mee en neem het op tegen je familieleden en andere bezoekers van het Weekend van de Wetenschap. Je helpt bovendien de VU-wetenschappers met jouw deelname, want de resultaten worden gebruikt voor onderzoek naar hoe 'serious games' kunnen bijdragen aan revalidatie.
WAT IS RECHTVAARDIGHEID? WOON EEN RECHTSZAAK BIJ EN BESLIS MEE MET DE RECHTER! Een advocaat, verdachte, officier van justitie en een rechter spelen een echte rechtszaak na. Jij mag meebeslissen over de straf!
LEVENSECHTE KOPIEËN VAN LICHAAMSDELEN: 3D PRINTEN
In het 3D InnovationLab worden met een 3D printer modellen gemaakt van lichaamsdelen. Benieuwd hoe dat eruit ziet? Kom langs bij de wetenschapsmarkt!
Kijk voor het volledige programma op www.vu.nl/wvdw. Aanmelden hoeft niet, wel kun je via Facebook laten weten of je komt.
Restaurant
n va nt. ten ura os ta p k res t o et en lt h tud ee n s ord ee eo at b ga en ek ten we it e d e as u Om valv ad
Film
Lekker eten maakt slechte bediening goed Sing Sing
CONCEPT Een restaurant met authentieke Aziatische gerechten. Je kiest een hoofdgerecht: vis, vlees, vegetarisch of speciaal. Dat vul je aan met bijgerechten zoals gewokte noedels of gado gado. SFEER Gezellig ingericht. Op zondagavond is het rustig. Het publiek is divers. De stoelen zijn oud, maar zitten goed. Op de achtergrond horen we moderne muziek (geen Aziatische sfeer) op een prettig volume. ETEN Verrukkelijk. We kiezen ossenhaaspuntjes en een groene curry met vis. Daarbij bestellen we frieten en gado gado. Als toetje nemen we brownie en cheesecake. Nu willen we weten wie de kok is, want deze desserts zijn echt voortreffelijk: heerlijk én veel. BEDIENING Viel tegen, niet professioneel. Het personeel heeft weinig oog voor ons, terwijl het helemaal niet druk is. Het eten komt toch nog vrij snel en maakt het gebrek aan klantgerichte service goed. TIP Neem gewokte noedels of rijst als bijgerecht, dat past uitstekend bij de hoofdgerechten. AANRADER Ja. PRIJS Voor bijna 50 euro heb je voor twee personen een fantastische maaltijd, inclusief drankje en toetje. De gerechten variëren van 9,50 tot 12,50 euro, de bijgerechten zijn ongeveer 4,50. WAARDERING
Amy Amy van Asif Kapadia Vrijdag 16 oktober 21.00 uur Zaterdag 17 oktober 19.30 uur Studenten € 5,Medewerkers VU € 6,50 griffioen.vu.nl
Met haar geweldige stem en muzikaliteit groeide zangeres Amy Winehouse uit tot een van de iconen van deze eeuw. Ze bezong haar alcoholverslaving, ex-vriendjes en ander leed. De combinatie van die rauwe eerlijkheid en haar talent resulteerde in enkele van de mooiste nummers van de afgelopen tien jaar. Het verhaal is bekend: haar succes had ook zijn keerzijde. Er ontstond een opdringerig en genadeloos mediacircus, dat in combinatie met haar roerige relaties en levensstijl zijn tol begon te eisen. In 2011 overleed Amy Winehouse aan alcoholvergiftiging, 27 jaar jong. Regisseur Asif Kapadia maakte een mooie documentaire over haar leven, die half oktober te zien is in Filmhuis Griffioen. Over te vroeg gestorven iconen gesproken: eind november draait Life, de nieuwe film van Anton Corbijn over James Dean. Dick Roodenburg, publiciteitsmedewerker Griffioen
30
SING SING Cornelis Krusemanstraat 15 sing-sing.nl Yvette Burger, masterstudent arbeid en organisatiepsychologie
FOTO Tessa Posthuma de Boer
Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede
Ook GRATIS UIT ETEN voor Advalvas? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 3 — 30 september 2015
ADVALVAS
cultuur Op kamers
De eenkamerwoningen van Uilenstedebewoners zijn hetzelfde. Hun verhalen beslist niet.
Uilensteders 03
“B
ijna ben ik cum laude voor mijn eindexamen geslaagd. Mijn gemiddelde was goed, maar toen gingen allebei mijn oma’s in één weekend dood. Mijn ene oma was een soort tweede moeder voor me. Totdat ze door een hersenbloeding het locked-in syndroom kreeg. Geestelijk was ze helemaal bij, maar ze kon niets meer bewegen. Mijn moeder heeft een paar jaar voor haar gezorgd, voor oma hoefde het niet meer. Toen ze overleed was het alleen maar mooi en goed. De moeder van mijn stiefvader was net zo’n superlieve vrouw. Zij was er onvoorwaardelijk voor me, net als voor haar andere kleinkinderen. Ook zij was al heel lang ziek. Mijn oma’s hadden het supertof gevonden dat ik nu studeer en op kamers woon. Ik hoop alleen wel op een makkelijker jaar. Dat kan ook bijna niet anders.
ADVALVAS
nr 3 — 30 september 2015
Tim Vogels 19 Eerstejaars bedrijfskunde Blauwe flat Door Floor Bal Foto Peter Valckx
Wil je ook in Uilensteders? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.
31
Griff
32
door Merlijn Draisma
nr 3 — 30 september 2015
ADVALVAS