ACTUEEL

VAN ARBEIDSDEAL WERKLOOSHEIDSDEALNAAR

Bijna één jaar duurde het vooraleer de arbeidsdeal binnen de federale regering in een wet kon worden gegoten. Bad timing! Want intussen is er vooral de vraag hoe we de energiecrisis kunnen opvangen via de tijdelijke werkloosheid. Terwijl ook alle aandacht gaat naar het najaarsoverleg onder de interprofessionele sociale partners.

TEKST Chris Serroyen | FOTO enciktepstudio

De wet met de arbeidsdeal werd uiteindelijk op 29 september goedgekeurd door de Kamer. Bijna 1 jaar duurde het vooraleer die afspraken in een wet werden gegoten, de Wet houdende diverse arbeidsbepalingen. In vorige nummers van Vakbeweging gingen we al uitvoerig in op de inhoud van het wetsontwerp. Waar ging het weer over en wanneer treedt dat in werking?

• Tijdiger kennisgeving van variabele, deeltijdse uurroosters (vanaf 1 januari 2023). • Mogelijkheid voor de werknemers om bij de werknemer te vragen of kan worden overgestapt naar een vierdaagse werkweek of wisselende werkweken (na publicatie in Staatsblad). • Een weerlegbaar vermoeden dat bepaalde platformmedewerkers werknemers zijn (vanaf 1 januari 2023) en verplichte arbeidsongevallenverzekering, ook als het zelfstandigen zijn (datum bij koninklijk besluit te bepalen). • Een nieuw type transitietrajecten voor werknemers die ontslagen worden (na publicatie in het Staatsblad). • Een alternatief voor art. 39ter van het eenheidsstatuut arbeiders-bedienden: met een deel van de patronale bijdragen tijdens de opzegtermijn of op de verbrekingsvergoeding worden maatregelen ter verhoging van de arbeidsinzetbaarheid gefinancierd (op ontslagen vanaf 1 januari 2023). • Soepele invoering van laatavondwerk in de e-commerce, hetzij via akkoord met slechts één vakbond, hetzij via tijdelijke experimenten van maximum 18 maanden zonder akkoord (na publicatie in Staatsblad). • Verplichte afspraken in het bedrijf over het recht op deconnectie (tegen 1 januari 2023). • Verplichting aan werkgevers om oplei-

dingsplannen op te stellen, na overleg met ondernemingsraad of vakbondsafvaardiging (uiterlijk 15 maart 2023). • 5 dagen individueel recht op opleiding, met in een eerste stap 4 dagen in 2023 (vanaf 1 januari 2023). • Aanpassing van de werking van de Administratieve Commissie die kan uitmaken of iemand werknemer of zelfstandige is (vanaf 1 januari 2023). • Met daarnaast ook nog huiswerk voor de sectorale onderhandelaars: oprichting fondsen vanuit meerdere paritaire comités, sectoraal overleg over knelpunten op de arbeidsmarkt en sectorale afspraken om de diversiteit in de sector te bevorderen.

Tegelijk met de arbeidsdeal werden afspraken gemaakt over een stelsel van economische werkloosheid energie.

Arbeidsdeal op je bord in brokjes

Lieve lezer, we doen het je niet aan om alle details onmiddellijk over je uit te gieten. In deze Vakbeweging geven we enkel toelichting bij de bovenvermelde transitietrajecten (blz. 15). De rest volgt in andere nummers. Met telkens ook aandacht voor de impact op het sociaal overleg in de bedrijven en de mogelijkheden om hierover in debat te treden met de werkgever. Europese vooruitgang omgezet

Op 29 september werden ook de twee wetten gestemd die uitvoering moeten geven aan de nieuwe Europese verplichtingen, bij richtlijn, voor een betere combinatie van arbeid en privéleven enerzijds en voorspelbare arbeidsvoorwaarden anderzijds. En dit twee dagen nadat de Nationale Arbeidsraad, na bijzonder moeizaam overleg, een akkoord bereikte om onderdelen ervan te regelen in eigen cao’s. Over de wet en cao voor een betere combinatie van arbeid en privéleven, lees je meer op blz. 14.

Federaal energiepakket in de steigers

In vorige Vakbeweging las je over het energiepakket, de maatregelen die de federale regering op 16 september aankondigde in antwoord op de energie- en bijgevolg ook koopkrachtcrisis. Met onzerzijds nog vooral vragen over dat nieuwe stelsel van “economische werkloosheid energie” dat werd aangekondigd. Intussen is er over dat energiepakket een wetsvoorstel, door de meerderheid ingediend in het Parlement. Aangevuld door een koninklijk besluit voor de RVA-uitkering bij economische werkgelegenheid energie. Dat nieuwe stelsel zou terugwerken, deels tot 15 september en deels tot 1 oktober. Wat doet veronderstellen dat de regering niet gaat toelaten dat er nog veel aan wordt gemorreld. Intussen vulde de Vlaamse regering dit aan met eigen maatregelen, zij het niet zonder een voorafgaande en ongeziene crisis binnen die regering. Meer daarover op blz. 12-13.

Welvaartsvastheid in regeringshanden

Intussen waren we als vakbond ook bezig zware druk te zetten op de regering om zelf te beslissen over de besteding van het budget van ca. 1 miljard euro voor een verdere verbetering van de sociale uitkeringen in

“ZOLANG DE LOONNORMWET NIET WORDT AANGEPAST IS NU AL DUIDELIJK DAT DE MARGE VOOR LOONKOSTONTWIKKELING ZERO ZAL ZIJN.”

2023-2024. Dit gezien de onwil van de werkgevers om hierover te beginnen onderhandelen. Op 28 september kreeg de Groep van 10 via een brief van de regering te horen dat ze inderdaad snel met een voorstel zou komen, zoals de wetgeving op de welvaartsvastheid voorziet. Al liet ze onmiddellijk in haar kaarten kijken over wat dat voorstel zou zijn: zoveel mogelijk een herhaling van de maatregelen van de ronde 2021-2022. We hadden uiteraard liever gezien dat de regering de eigen voorstellen van het gemeenschappelijk vakbondsfront zou overnemen. Maar we zijn best tevreden over zo’n plan B, omdat we daarin veel van de ACV-oriëntaties herkennen. De regering voegde er wel aan toe dat er in het vorige plan ook eenmalige maatregelen zaten, die dus niet kunnen worden hernomen. De sociale partners mogen in de plaats andere maatregelen voorstellen, maar over veel gaat dat niet. Ze krijgen daarvoor 1 maand de tijd nadat de regering met haar voorstellen is gekomen. Als er überhaupt al marge is. Want het Planbureau moet nog de eventuele meerkost berekenen van de ronde 20212022. Want die moet in mindering worden gebracht voor de ronde 2023-2024. Begroting 2023 in voorbereiding

Tegen dat je dit leest zou de regering normaal ook de federale begroting voor 2023 rond moeten hebben. Eventueel zelfs ook voor 2024, omdat de regering beseft dat je op de vooravond van een verkiezingsjaar niet veel meer kunt doen. Het resultaat daarvan zal ook zijn invloed hebben op het verloop en de sfeer van het sociaal overleg. Daarover meer in een volgende Vakbeweging. 

Meer weten? www.hetacv.be

Loonnormwet herbevestigd

Zoals de regering aangaf de wetgeving op de welvaartsvastheid te respecteren, zo kondigde ze in dezelfde brief aan dat ze dat ook zou doen voor de Loonnormwet. Alleen zou ze het secretariaat van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) vragen niet te wachten tot januari en al eerder de maximale marge voor de loonkostontwikkeling in 2023-2024 te bepalen. Alsof dat nu al niet duidelijk is dat het zero zal zijn zolang de wet niet wordt aangepast. In elk geval hoopt de regering dat de sociale partners de komende weken tot een vergelijk kunnen komen over deze kwestie en over een deel andere dossiers die normaal pas in het voorjaar zouden worden besproken onder sociale partners.

1 miljard

euro voor een verdere verbetering van de sociale uitkeringen in 2023-2024.

NIEUW STELSEL

Tijdelijke werkloosheid voor energiecrisis

Voor energie-intensieve bedrijven komt er tot eind dit jaar een nieuw soepel stelsel van economische werkloosheid, naast het bestaande (ook al tijdelijk versoepelde) gewone stelsel van economische werkloosheid.

TEKST Chris Serroyen | FOTO Iamnao schorsing van de opzegtermijn bij ontslag; het recht voor de tijdelijk werklozen om hun ontslag te geven zonder opzeg; dezelfde gelijkstelling als gewerkte periodes in de sociale zekerheid; ...

Aanvankelijk zou het stelsel beperkt worden tot bedrijven die tegelijk aan twee voorwaarden voldoen: • in 2021 een energierekening die minstens 3% bedraagt van de toegevoegde waarde; • en de voorbije trimesters een definitieve energiefactuur die dubbel zo hoog is als in het derde trimester van 2021.

Maar uiteindelijk bekwamen de werkgevers met wat gelobby een zware uitbreiding: voldoen aan een van de twee voorwaarden volstaat. Zodat energieintensieve bedrijven ook in aanmerking komen als ze hun factuur niet zien stijgen (bijvoorbeeld omdat ze een vast contract hebben met de energieleveranciers). Alsook bedrijven waar de energiefactuur wel verdubbeld is, maar de energiekost verwaarloosbaar blijft. De werkgever moet vooraf niet bewijzen dat hij aan een van beide voorwaarden voldoet. Verklaring op eer volstaat. De RVA zal het achteraf controleren op basis van de boekhouding en de energiefacturen. Als achteraf blijkt dat de werkgever sjoemelde, dan wordt de werkloosheidsuitkering niet teruggevorderd bij de werkloze: de werkgever moet het loon betalen, verminderd met het bedrag van de uitkering en moet dat bedrag zelf terugbetalen aan de RVA. Dat is hetzelfde systeem als we bekwamen voor de gewone, versoepelde economische werkloosheid, tot het einde van het jaar. 70% plus

Voor dit nieuwe stelsel – en enkel voor dit stelsel – wordt de werkloosheidsuitkering opnieuw opgetrokken tot 70% van het geplafonneerde loon, zoals we dat kenden met de coronawerkloosheid. We keren echter niet terug naar de RVA-toeslag van 6,10 euro per dag. De werknemer valt terug op de bestaande toeslagen voor de gewone economische werkloosheid. Als die echter lager zijn dan 6,10 euro, dan moet de werkgever bijpassen tot die 6,10 euro. Tenzij het sectorfonds die bijpassing overneemt. De 6,10 euro zal worden geïndexeerd. Voor het overige zijn de rechten van de tijdelijk werkloze in dit nieuwe stelsel identiek aan die van de gewone

economische werkloosheid: gelijkstelling voor de vakantieduur en het vakantiegeld; gelijkstelling voor de eindejaarspremie of de bonusplannen als dit zo is voorzien; Permanente tijdelijke werkloosheid

In de gewone economische werkloosheid is er voor de arbeiders een verplichting tot tijdelijke hertewerkstelling na verloop van tijd. In dit stelsel valt die weg, net als bij de coronawerkloosheid.

Informatie aan de werknemers

Ten laatste de derde dag vóór de invoering of verlenging moet de werkgever dit meedelen aan de werknemers, met vermelding van de economische redenen, via aanplakking op een goed zichtbare plaats in de onderneming of via een brief aan de werknemers. Die informatie moet tegelijk ook worden overgemaakt aan de RVA en aan de ondernemingsraad (of als die er niet is aan de vakbondsafvaardiging).

Wetgeving in de maak

De RVA past het stelsel al toe vanaf 1 oktober, ook al moet nog een wet door het parlement worden gejaagd en een koninklijk besluit verschijnen. Het stelsel zou op 31 december een einde nemen, maar de ontwerpwet voorziet al de mogelijkheid van verlenging bij koninklijk besluit. Bij de bespreking van het wetsontwerp onder sociale partners zijn nog tal van onduidelijkheden gerezen. Wat met de uitzendkrachten in die ondernemingen? Wat met nieuwe ondernemingen waar je niet kunt vergelijken met een jaar eerder? Wat voor bedrijven die nu in de gewone economische werkloosheid zitten en willen overstappen? Dat kan nog tot aanvullingen of preciseringen leiden. 

SEPTEMBERVERKLARING VLAAMSE REGERING

“Er wordt vooruitgang geboekt, maar tegelijk lekken middelen weg”

De Vlaamse minister-president Jambon kwam drie dagen later dan voorzien met de Septemberverklaring naar het Vlaams Parlement om toe te lichten hoe de Vlaamse Regering het komende jaar, maar vooral ook de energiecrisis zou aanpakken. We vroegen aan Ann Vermorgen, nationaal secretaris voor het Vlaams ACV, hoe zij kijkt naar de aangekondigde maatregelen. Is het Vlaams ACV tevreden met wat op tafel ligt?

TEKST Maarten Gerard I ILLUSTRATIE Thomas Geuens

“Deze Septemberverklaring geeft weinig perspectief om op middellange termijn sterker uit de crisis te komen.”

ANN VERMORGEN Ann Vermorgen: “Het is niet goed genoeg. Er zitten zeker goede elementen in de maatregelen, zoals de versterking van de sociale toeslag in de kinderbijslag en de extra premie per kind in 2023 en 2024. Maar de algemene waarde van het groeipakket daalt wel voor iedereen. De indexering bedraagt immers maar 2% in tijden van meer dan 10% inflatie. Bovendien is de uitbreiding van de sociale toeslag er niet voor gezinnen die onder het oude systeem van de kinderbijslag vallen zo lijkt het, wat natuurlijk wel over 2/3 van de doelgroep gaat! Een ander voorbeeld is de 100 miljoen euro voor de kinderopvang. Op zich een zeer goede zaak, maar de onderfinanciering is al zo lang een gegeven dat de middelen lang niet zullen volstaan om de situatie weer recht te trekken. Zo lijkt het telkens weer vooruit-achteruit gaan. Er wordt vooruitgang geboekt, maar in het totaalplaatje zie je middelen weglekken. Een structurele en globale visie en aanpak zijn nodig!”

Positief lijken alleszins de uitbreiding van de sociale toeslag in het groeipakket met 50.000 kinderen en de verhoging van de doelgroep voor de jobbonus … Ann Vermorgen: “Ja, maar momenteel is niet duidelijk hoe de uitbreiding van de sociale toeslag precies zal worden geregeld. Dat uitdrukken in aantal kinderen is vrij belachelijk want alles staat of valt met inkomensgrenzen. De uitkomst valt dus nog te bezien. Idem dito met de jobbonus. We zijn koele minnaars van het systeem op zich, niet in het minst omdat er geen automatische toekenning is. Dat wil zeggen dat de werknemers die in aanmerking komen zelf hun rekeningnummer moeten registreren bij de Vlaamse overheid. We willen niet dat de laagste lonen die recht hebben op een jobbonus deze mislopen. De uitbreiding van de doelgroep die wordt aangekondigd, lijkt ook eerder een lege doos. Als de inkomensgrenzen niet aangepast worden, vallen – bij indexaties en loonsverhogingen – elk jaar meer mensen buiten het systeem en kost het de Vlaamse Regering veel minder. Veel kans dus dat het grotendeels een broekzak-vestzakoperatie wordt.”

Wat ontbreekt er nog in de maatregelen? Ann Vermorgen: “Volledig afwezig is een coherent verhaal over hoe we de omslag zullen maken in ons woon- en energiebeleid om onszelf minder afhankelijk te maken van fossiele brandstoffen en hoge buitenlandse prijzen. Elke gerenoveerde woning en nieuwe warmte- of zonne-installatie zijn stappen vooruit richting een duurzaam energie- en klimaatbeleid. Maar voor ons kan dat geen verhaal zijn van individueel premies uitdelen en hopen dat mensen het zelf doen. Je ziet

Meest cruciale maatregelen in een notendop

Groeipakket

Er komt een eenmalige toeslag van 100 euro per kind voor gezinnen die recht hebben op de sociale toeslag in 2023 en 2024. De indexering van 1% wordt opgetrokken naar 2% vanaf december 2022. De sociale toeslag (voor gezinnen in het nieuwe systeem!) wordt daarnaast verhoogd met 15 euro. De doelgroep van de sociale toeslag zou worden uitgebreid, maar de methode is nog onduidelijk.

Kinderopvang

Er wordt bijkomend 100 miljoen euro per jaar geïnvesteerd in de kinderopvang. Dat geld gaat voornamelijk naar het gelijktrekken van subsidies en bijhorende arbeidsvoorwaarden.

Jobbonus

Er komt een eenmalige toeslag van 100 euro voor alle rechthebbenden in 2022. De jobbonus neemt af naarmate je meer verdient. Het minimumbedrag wordt verhoogd van 20 naar 50 euro. De ondergrens voor wie een volledige premie kan krijgen, werd opgetrokken van 1.800 naar 1.950 euro bruto per maand. De bovengrens om in aanmerking te komen voor de jobbonus wordt voor volgend jaar opgetrokken naar 2.900 euro bruto per maand.

Crisissteun bedrijven

Naast 1 miljard euro aan leningen en waarborgen wordt 250 miljoen euro aan rechtstreekse steun aan bedrijven voorzien. De voorwaarden zijn nog niet gekend.

Ondersteuning voor huurders

Er komt geen rechtstreekse ondersteuning voor huurders, maar verhuurders mogen vanaf 1 oktober de huurprijs niet indexeren als het verhuurde pand een energielabel (EPC) E of F heeft.

Afsluitingen

Van 1 november 2022 tot 30 april 2023 komt er een verbod op energieafsluitingen. Tegelijk worden extra middelen voorzien om kwetsbare gezinnen een minimale levering van aardgas en elektriciteit te garanderen.

Renovatieaanpak

Er komt een verhoging van de budgetten voor ‘Mijn VerbouwPremie’ en ‘Mijn VerbouwLening’.

dat die premies enkel terechtkomen bij diegenen die de financiële draagkracht hebben om een investering te doen. Als we echt de omslag willen maken moeten we gaan voor een collectieve, systematische aanpak, die iedereen meeneemt. Daarom heeft het Vlaams ACV het concept van de Vlaamse Renovatiemaatschappij naar voor geschoven, om samen met lokale besturen en andere partners aan de slag te gaan. Helaas zien we dat deze Vlaamse Regering bij het woord ‘collectief’, zelf collectief in een kramp schiet en niet durft vooruit kijken. In dat opzicht geeft deze Septemberverklaring weinig perspectief op middellange termijn om sterker uit de crisis te komen.”

Er ging deze keer veel discussie vooraf aan de Septemberverklaring. De Vlaamse Regering toont zich weinig eensgezind? Ann Vermorgen: “Wat gebeurde is een bijzonder pijnlijk politiek theater dat de fundamentele discussie maskeerde over de kinderbijslag of het groeipakket. Of de minister-president een dag vroeger of later de Septemberverklaring afleest, maakt voor de mensen geen verschil uit. Probleem is de uitkomst van de discussie, die wel degelijk een inhoudelijke focus had en terecht ging over de welvaartsvastheid van de kinderbijslagen of het groeipakket. Het toont hoe bepaalde rechtse partijen in Vlaanderen kijken naar een essentieel element in onze sociale zekerheid. Voor hen is de kinderbijslag geen gewaarborgd recht met een vaste dekkingsgraad voor de kosten van gezinnen, maar een politieke gunst waar zij jaarlijks over kunnen oordelen. Het toont waarom we absoluut moeten vermijden dat de sociale zekerheid in komende staatshervormingen hetzelfde lot ondergaat.” 