Vakbeweging 975

Pendelaars in afwachting van hun trein aan het Brusselse Noordstation. “Als je wil dat de trein de ruggengraat is van onze mobiliteit en aantrekke lijk voor de reiziger, dan moet veel meer dan nu geïnvesteerd worden in betere infrastructuur en personeel’, zegt Koen De Mey van Transcom. > Lees blz. 4-5

Onwerkbaarheid loonnormwet opnieuw bewezen

Stel: je zit in een regering. En je wordt geconfronteerd met een wet die in de praktijk onwerkbaar blijkt. Wat doe je dan? Die wet aanpassen is het logische antwoord. Kwestie van gezond verstand toch? Zo werkt het blijkbaar echter niet in dit land.

Voor de tweede keer moet de rege ring de ‘Zweedse’ loonnormwet by-passen. U weet wel, de ‘Wet van 1996’ die in 2017 vol gestoken werd met sjoemelsoftware. Zodat de meting van de beschikbare loonmarge gemanipuleerd wordt. In het nadeel van de werknemers welteverstaan. Op basis van die wet dus weigert deze regering andermaal loonsver hogingen voor werknemers in de privésec tor en de autonome overheidsbedrijven. Als doekje voor het bloeden komt er opnieuw een premie. Ook bij de vorige IPA-ronde werd bepaald dat werknemers, in bedrijven die het goed deden tijdens de coronapande mie, een cheque van maximaal 500 euro konden krijgen. Echte vrije onderhandelin gen waren ook toen onmogelijk.

Uit de ervaring met de coronapremie heb ben we ook veel geleerd. Amper de helft van de werknemers in de privésector, zo’n 1,5 miljoen mensen, kreeg een coronapremie van slechts gemiddeld 280 euro, te spreiden over twee jaar. De criteria voor de toeken ning van de nieuwe energiepremie zijn nu nog een pak strenger. Het gaat ook om een eenmalige premie, terwijl werknemers recht hebben op een structurele verbete ring. Hoe welgekomen elke eurocent ook, het blijft dus een veel te klein doekje voor het bloeden. Zelfs als mensen deze premie zouden krijgen, blijft voor velen ‘de maand nog altijd veel te lang voor hun loon’.

Al even fundamenteel is dat dit premiege doe ons sociaal overlegmodel onder zware druk zet. De sterkte van ons overleg is dat door interprofessionele en sectorale af spraken sociale vooruitgang voor heel wat mensen kan geboekt worden. Dat overleg wordt nu steeds meer een kwestie van onderhandelingen op bedrijfsvlak. De dekkingsgraad van cao’s dreigt af te kal ven. Mensen die in kmo’s werken, en dat zijn er heel veel, zijn de pineut.

vakbeweging@acv-csc.be www.hetacv.be

Eindredactie: Patrick Van Looveren en Bram Van Vaerenbergh

Foto cover: Kristof Vadino

Vormgeving: Gevaert Graphics

Druk: Drukkerij ‘t Hooft Verantw. uitgever: Dominique Leyon

Samengevat: een onrechtvaardige en tege lijk onwerkbare wet wordt niet aangepast. Maar de regering verzint opnieuw een om weg om de eigen wet te omzeilen. Deze premie bewijst andermaal de onwerkbaar heid van de loonnormwet. Het ACV wil vrij over brutolonen kunnen onderhandelen. De IAO tikt België ook stevig op de vingers voor het gebrek aan vrije loononderhande lingen.

Er zijn nog andere problemen met deze premie. De energiepremie is niet bruto, dus er worden geen sociale rechten mee opge bouwd en het brengt minder op voor de sociale zekerheid. Tegelijkertijd verbaast de politiek er zich over dat de financiering van pensioenen, gezondheidszorg, ziekteverze kering, werkloosheidsverzekering moeilijk wordt. Tja.

Omdat koopkracht voor iedereen cruciaal is, zullen er acties volgen in de komende maanden. Het ACV dekt deze acties alvast tot einde maart met een stakingsaanzeg ging.

/ Marc Leemans,

voorzitter ACV /

ONDERNEMING

OP WET Wisselende weekregimes

CAMPAGNE

Butterfly-campagne WSM. Maak van jouw vleugelslag een tornado!

DE STELLING

Elke eindejaarspremie zou een dertiende maand moeten zijn

INTERVIEW

Rob Heyman over impact artificiële intelligentie op de werkvloer

FEEDBACK

Alle bemerkingen over en suggesties voor Vakbeweging en de militantencommunicatie zijn meer dan welkom. Stuur een mailtje naar vakbeweging@acv-csc.be

RUGGESPRAAK Riet Henneco

Zwart op wet Wisselende weekregimes

Thomas Vael, onze man op de Klimaattop in Sharm-el-Sheikh

is geen langetermijnvisie voor het spoor”,

zucht Koen De Mey, de voorzitter van ACV-Transcom aan de vooravond van de spoorstaking. “Als je wil dat de trein de ruggengraat is van onze mobiliteit en aantrekkelijk voor de reiziger, dan moet veel meer dan nu geïnvesteerd worden in betere infrastructuur en personeel.”

‘Deze trein is uitzonderlijk afgeschaft.’ Pendelaars die staan te wachten op hun trein horen het maar al te vaak omroepen. “Die ‘uitzonderlijk’ verbloemt de situatie, want het gaat om een structureel probleem”, zegt Koen De Mey. “De treinen rijden niet omdat er onvoldoende treinstellen zijn of omdat er technische problemen zijn die niet snel kunnen worden verholpen of omdat het personeel (treinbegeleiders, technisch personeel, …) niet voorhanden is. Het personeelstekort is schrijnend. De ene na de andere collega valt ziek uit, omdat ze het niet langer volhouden. De arbeidsomstandigheden schrikken nieuwkomers af, waardoor ze vaak al afhaken tijdens de opleiding. Dat zagen we vroeger niet. Om de boel draaiende te houden, moeten personeelsleden daardoor veel overuren kloppen. Als ze verlof willen nemen, wordt hun verlofaanvraag vaak geweigerd.” Omdat het zo niet verder kan, dienden de vakbonden dan ook een stakingsaanzegging in. Treinbegeleidster Patricia Frison deed haar verhaal in Visie en De Morgen: “In mijn eigen omgeving was er vroeger weinig begrip voor stakingen. Maar nu zien familie en vrienden ook dat ik nooit met hen kan afspreken omdat ik zo hard werk en begrijpen ze al beter waarom we actie voeren.”

“Er

Toch kinderbijslag behouden na arbeidsongeval

Jobstudenten die na een ongeval op het werk terugvielen op een uitkering verliezen daardoor geen kinderbijslag meer. Die misser in de wetgeving werd dankzij het ACV rechtgezet.

Een tijdje geleden zagen we op korte tijd verschillende jobstudenten met een uitkering door een arbeidsongeval, een zeer beperkt bedrag, die daardoor wel hun kinderbijslag geschorst wisten”, vertelt Nelis Jespers van Jong ACV. “Daardoor waren ze financieel heel wat slechter af. Dankzij het ACV wordt die misser in de wetgeving nu rechtgezet.”

Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits (CD&V) maakte bij de bekendmaking van haar wijzigingsbesluit duidelijk dat het “niet de bedoeling is om jongeren die slachtoffer zijn van een arbeidsongeval of beroepsziekte bijkomend te straffen door de gezinsbijslagen terug te vorderen.” “Minister Crevits wil bovendien budget vrijmaken om de getroffen jobstudenten retroactief te vergoeden”, aldus Jolien De Norre van de ACV-studiedienst. “Maar voorlopig is het nog onduidelijk hoe dat concreet zal gebeuren.”

Het respect neemt

af, op straat en bij de politici.

De politievakbonden trokken de straat op om onder meer het toenemende geweld – denk aan de vermoorde politieagent in Schaarbeek en de rellen na de WK-wed strijd tussen België en Marokko – te stop pen. Ze willen dat er vooral meer aan dacht wordt besteed aan hun veiligheid en aan respect voor hun job in het alge meen. De regering beloofde werk te ma ken van een aantrekkelijker beroep en statuut voor de politie, maar doet net het tegenovergestelde. Zo werd een loonsver hoging beloofd in 2023, maar in het uit eindelijke begrotingsakkoord werd beslist om het extra geld te spreiden over een periode van drie jaar.

Qatar aan de Schelde

Terwijl de ogen van de wereld zich richten op de mensenrechtenschendingen in Qatar, moeten we ook durven in eigen boezem kijken. ‘Qatar aan de Schelde’ is een korte documentaire van Docwerkers vzw over de arbeiders die werden uitgebuit op een werf van chemiereus Borealis in de Antwerpse haven, en hoe ze samen de strijd aangingen om hun rechten op te eisen. Schrijf je in via https://www.QatarAanDeSchelde.be en kijk gratis mee naar de online première van deze documentaire.

Hoe sterk staat jouw onderneming ? Vraag een financieel rapport aan!

Je kan als ACV-lid een gratis rapport aanvra gen over de financiële situatie van je onderneming. Dit kan vooral interessant zijn in ondernemingen waar er geen ondernemingsraad is. In het rapport krijg je een overzicht van de belangrijkste cijfers zoals winst, omzet, personeelsaantal, … De jaarrekeningen voor het boekjaar 2021 zijn intus sen beschikbaar. Al gaat het om cijfers van het vorige jaar, ze geven je toch een idee hoe je onderneming presteerde, of ze een buffer heeft en of ze sterk of zwak staat om de moeilijkheden te overwinnen.

Het ACV kan je een rapport bezorgen als je onderneming een vennootschap of een vzw is die een jaarrekening heeft neergelegd bij de Nationale Bank. Scholen, mutualiteiten, OCMW’s, overheidsinstellingen, … hebben die verplichting niet. Ook van banken en verzekeringsondernemingen, en van sommige ziekenhuizen die een apart schema van jaarrekening gebruiken, kunnen we geen rapport bezorgen.

Welk rapport kan je aanvragen?

Er zijn drie mogelijkheden:

20Vanaf 1 januari 2023 heb je als vader of partner van de moeder na de geboorte van je kind recht op 20 dagen geboorteverlof. Je kan die binnen de vier maanden na de bevalling opnemen, maar je bent niet verplicht om ze allemaal of in één keer op te nemen. Dit geldt zowel voor deeltijdse als voltijdse werknemers, en ook zelfstandigen heb ben er recht op.

Werkende asielzoekers dreigen recht op opvang te verliezen

Asielzoekers met een arbeidscontract van minstens zes maanden, krijgen een maand de tijd om een onderkomen te vinden. Dat staat te lezen in een recente omzendbrief van de staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor.

Zo dreigt een aantal mensen opnieuw op straat te belanden, want vind op zulke korte termijn maar eens een woonst.

Bekijk de reportage op visie.net

• een minirapport: een beknopt rapport van 8 blz. (ideaal voor ACV-leden);

• een midirapport: een uitgebreide versie met een aparte toelichting van de begrippen (handig voor ACV-miitanten);

• Het finalyserapport of maxirapport: een uitgebreide versie met tabellen en de daarbij horende uitleg geïntegreerd (handig voor ACV-militanten).

Hoe vraag je een rapport aan?

• Je gaat naar www.kenuwbedrijf.be en klikt op “vul het online aanvraagformulier in”.

• Je vult de exacte juridische naam of het ondernemingsnummer van je bedrijf in.

• Als je deze niet weet, geeft ons dan het exacte adres van de maatschappelijke zetel, een aanduiding van de activiteiten en eventuele andere info die ons kan helpen de juiste onderneming bij de Nationale Bank terug te vinden.

• Je hebt ook je lidnummer nodig, hou dit dus bij de hand bij het invullen.

Rapport binnen de week

We doen ons best om je het gevraagde rapport binnen de week te bezorgen. We bezorgen ook een kopie aan de vakbondssecretaris die je onderneming volgt en aan de efi-deskundige van je verbond. Naargelang de afspraken die in je verbond en centrale werden gemaakt, kan je bij hen ook terecht voor bijkomende informatie.

Joery Dehaes, secretaris ACV Politie

In Egypte liep de Klimaattop op zijn eind toen in Qatar het wereldkampioenschap voetbal startte. Geen van beide landen scoort hoog op de hitparade van landen met respect voor de fundamentele arbeidsnormen. Al is België met de dwangbuis van de Loonnormwet intussen ook al een paar plaatsjes gezakt. Qatar kwam al uitvoerig aan bod in Vakbeweging nr. 973. In nummer 974 las je hoe België voor de Loonnormwet serieus op de vingers werd getikt door het Comité voor Syndicale Vrijheid van de Internationale Arbeidsorganisatie. In deze Vakbeweging brengt Thomas Vael van de ACV-studiedienst verslag uit over de Klimaattop. Hieronder nog meer actualiteiten.

Het ziet er niet naar uit dat de Kamer en de federale rege ring zich gaan haasten om de Loonnormwet in overeen stemming te brengen met de normen van de Internationale Arbeidsorganisa tie (IAO) inzake de vrijheid van collec tieve onderhandelingen. Dat zat muurvast binnen de regering en blijft muurvast. Op 28 november bevestigde de regering dat de loon norm 0,0% blijft voor 2023-2024. Zij het opnieuw met als troostprijs de mogelijkheid in de sectoren om nog te onderhandelen over een eenmali ge premie. In 2021 was dat een co ronapremie van maximum 500 euro netto, onbelast en met enkel 16,5% patronale bijdrage voor de RSZ, beperkt tot bedrijven met goede resultaten. Voor 2023 wordt het een energiepremie, maar dan tot 750 euro netto (plus 16,5% patrona le bijdrage). Met dat verschil dat de toeken ning bij sector-cao onder druk van de werk gevers veel strikter wordt geregeld. Zo’n cao moet eerst definiëren wat moet ver staan worden onder een bedrijf dat in 2022 hoge winst maakte, respectievelijk uitzon derlijk hoge winst maakte. In bedrijven met hoge winst mag tot 500 euro energiepre mie worden toegekend. Bij uitzonderlijk hoge winst mag tot 750 euro worden ge gaan. Terwijl voor een bedrijfs-cao eender welk goed resultaat volstaat voor de ener giepremie. Wat echter ook nieuw is: de regering wil dit slechts in werking stellen na akkoord van de vakbonden, tegen 1 de cember 2022, met de zero loonnorm en daaraan gekoppeld sociale vrede voor 20232024. Tegen die datum is deze Vakbeweging al naar de drukker.

Wees zeker dat we te vuur en te zwaard de Loonnormwet gaan blijven contesteren. Dat gaan we, serieus geholpen door de bolwas sing van de IAO, ook Europees doen. Samen met de andere vakbonden en het Europees Vakverbond (EVV) starten we binnen enkele weken een procedure bij het Europees Comi té voor de Sociale Rechten (ECSR) wegens strijdigheid met het Europees Sociaal Handvest.

Het engagement in het regeerakkoord van 2019 om het budget voor de welvaartsvast heid voor 100% te respecteren is kennelijk niet veel waard. Noteer dat, behoudens wat de minima in de werkloosheid betreft, de regering voor 2023-2024 grotendeels de maatregelen van 2021-2022 herhaalt. We komen daarop terug in een volgende Vakbe weging.

Arbeidsdeal op de rails

Woordbreuk

voor de welvaartsvastheid

Een akkoord binnen de regering over de zero loonnorm was voor de liberalen de voor waarde om het geld te lossen voor de wel vaartsvastheid van de sociale uitkeringen in 2023-2024. Wat blijkt nu: in het budget dat was voorzien voor de werklozen (99,8 mil joen euro) wordt nu voor 40,4 miljoen euro geknipt. Dit door de voorziene verhogingen van de minima voor volledig werklozen (in clusief SWT’ers) alsnog te beperken tot 1,3%. Terwijl de regering eerst zelf verhogin gen aankondigde van 2 à 3,5%. Die 40,4 miljoen wordt nu overgeheveld naar de werknemers, om daarmee voor de lagere lonen de sociale werkbonus te verhogen.

Het heeft bijzonder lang geduurd, maar uiteindelijk geraakte het belangrijkste stuk van de arbeidsdeal in het Staatsblad gepu bliceerd: de wet houdende diverse arbeids bepalingen. Een aantal van de hoofdstukken zijn daardoor op 20 november in werking getreden: de mogelijkheid voor de werkne mer een vierdaagse of wisselende werkweek te vragen (zie blz. 13-14), de transitietrajec ten voor ontslagen werknemers (zie nr. 972), de nachtarbeid in de e-commerce ook (zie nr. 973). Andere maatregelen gaan pas op 1 januari 2023 in, waaronder het individuele recht op opleiding voor elke werknemer ten aanzien van zijn of haar werkgever (zie vol gende Vakbeweging). Tegen 1 januari 2023 moeten volgens die wet op bedrijfsvlak ook de afspraken zijn gemaakt over de concreti sering van het recht op deconnectie (zie Vakbeweging nr. 973). Dat is kort dag. Minis ter van Werk Dermagne besliste inmiddels tijd te geven tot 1 april 2023.

In een eerdere versie van het wetsontwerp was ook sprake van de invoering van een individuele leerrekening bij de RSZ. Werkge vers zouden daar moeten bijhouden op hoe veel dagen opleiding de werknemer nog recht heeft. Dat hoofdstuk werd toen echter geschrapt. Intussen is daarover een nieuw

TEKST Chris Serroyen | FOTO Alen Kadr

Wees zeker dat we te vuur en te zwaard de Loonnormwet gaan blijven contesteren.

AKKOORD BINNEN DE REGERING OVER DE ZERO LOONNORM WAS VOOR DE LIBERALEN DE VOORWAARDE OM HET GELD TE LOSSEN VOOR DE WELVAARTSVASTHEID VAN DE SOCIALE UITKERINGEN IN 2023-2024.

wetsontwerp opgedoken bij de NAR. Waarbij het niet enkel zou gaan om de rechten uit de arbeidsdeal. Maar ook om de opleidings rechten in sectorale cao’s. Zodat het ook een handig instrument wordt voor de secto rale sociale partners. De RSZ is al gestart om alles voor te bereiden. De datum van inwerkingtreding zal worden bepaald op basis van de voortgang daar. Al is in het wetsontwerp voorzien dat het niet later mag zijn dan 1 januari 2024.

We herinneren er aan dat ook andere onder delen van de arbeidsdeal via andere wetten en besluiten worden geregeld. Waaronder de verplichte inschrijving van tijdelijk werk lozen als werkzoekende. Dat besluit werd al eerder gepubliceerd. Het voorziet dat in geval van economische werkloosheid of werkloosheid wegens overmacht de inschrij ving binnen de 3 maanden moet gebeuren, waarbij de teller op 1 september is beginnen lopen. Wat dus betekent dat op 1 december de eerste inschrijvingen moeten gebeuren. Al zijn voorlopig geen sancties voorzien bij niet-inschrijving.

Prikverlof pro forma

Wat trage besluitvorming betreft niet ver geten dat het vaccinatieverlof voor de na jaarsinentingen tegen COVID-19 op 10 no vember eindelijk door het Parlement is geraakt. Met publicatie pas op 21 november. Nu de herfstvaccinaties quasi achter de rug liggen en kortzichtige werkgevers al die tijd vaccinatieverlof konden blijven weigeren.

Miljoenen winst en subsidies, toch knipt AXA in indexering

Verzekeraar Axa weigert binnenkort om nog alle lonen volledig te indexe ren. Of dat juridisch ook kan, is nog niet zeker. Maar daarnaast rijst de vraag of het maatschappelijk te verantwoorden valt. “In 2023 krijgt Axa zelfs 7 miljoen euro subsidies om de indexeringen te kunnen betalen. Het geld van de Belgische belastingbetalers gaat dus gewoon naar de aandeel houders”, klinkt het bij ACV PULS.

TEKST Nils De Neubourg | FOTO Ricochet64

15%

bedrijfsvoorheffing

bis Werkgevers hebben nochtans niet gewacht op de stemming en publicatie om al in grote drommen werknemers op energie werkloosheid te zetten. Zij het dan wel aan 70% van het begrensde loon en bovenop een supplement van werkgever of sector van minstens 6,10 euro per dag. Bruto wel teverstaan. Herinner u dat met de corona werkloosheid ook een verlaagd tarief van bedrijfsvoorheffing werd ingevoerd voor de tijdelijk werklozen: 15% in plaats van 26,75%. Dat werd niet meer verlengd na 30 juni, de laatste dag dat coronawerkloosheid mogelijk was. Verrassing: op de website van de fiscus dook nu een bericht op dat die 15% wordt hersteld voor de tijdelijke werk

loosheid, voor de maanden november 2022 tot en met maart 2023. Dat moet nog wor den geregeld bij koninklijk besluit, maar al wie uitkeringen bij tijdelijke werkloosheid betaalt wordt al gevraagd ernaar te hande len. Dat geldt niet alleen voor de RVA-uitke ringen, maar ook voor het supplement van 6,10 euro in het nieuwe, tijdelijke stelsel van de energiewerkloosheid. Nog eens benadrukken dat het hier niet gaat om een belastingverlaging, maar alleen maar om een vermindering van de “voorschotten”. Hoe minder voorschot, hoe meer eindbelas ting. En hoe meer we de werknemers moe ten aanraden een appeltje voor de (fiscale) dorst opzij te zetten. 

Door de grote prijsstijgingen is het voor heel wat werknemers iedere keer wachten op een indexering om weer op hetzelfde koopkrachtniveau als voorheen te komen. Alleen is dat buiten Axa gerekend, want de Franse verzekeraar kon digde vorige week aan de overeengekomen indexering voor de hogere lonen niet volle dig door te voeren. “Bedrijven moeten kie zen tussen schulden aangaan of volgend jaar mensen ontslaan”, verklaarde VBO-voorzitter Pieter Timmermans daarover in De Zevende Dag.

Bijzonder immoreel

“Volgend jaar krijgt Axa ook nog eens een korting van zeven miljoen euro van de be lastingbetaler, net om de indexering te kunnen betalen. Maar als dat Belgisch geld niet naar de indexering gaat, gaat het ge woon naar de aandeelhouder van het Frans bedrijf.”

0,0 %

De loonnorm blijft 0,0% voor 2023-2024. Sectoren en bedrijven kunnen onderhandelen over een energiepremie tot 750 euro netto.

“Daarbij lijkt hij wel te vergeten dat Axa vorig jaar een nettowinst boekte van 243 miljoen euro”, zegt Stefaan Decock, alge meen secretaris van ACV PULS. ‘Sinds 2015 zijn de in ons land gemaakte bedrijfswin sten gemiddeld duidelijk hoger dan die in de omringende landen. Waar is dat geld dan naartoe?” In het Eén-programma noemde de algemeen secretaris de demarche van Axa dan ook ‘bijzonder immoreel’. Want naast de winsten haalt Decock ook de RSZ-korting aan voor bedrijven.

STEFAAN DECOCK

Kleine lettertjes

Door een eigen interpretatie van de over eengekomen afspraken over de indexering hoopt Axa de aangekondigde aftopping van de indexering ook werkelijk uit te voeren. “Het beantwoordt aan het clichébeeld van de verzekeraar die op zoek gaat in de kleine lettertjes om toch maar mensen iets niet te moeten toekennen waar ze eigenlijk recht op hebben”, reageert Decock. “Alleen gaat het deze keer over de kleine lettertjes van de cao. Tussen juridisch spitsvondigheid en het maatschappelijk kunnen verantwoorden zit een groot verschil.” 

‘EEN

“Als dat Belgisch geld niet naar de indexering gaat, gaat het gewoon naar de aandeelhouder van het Frans bedrijf.”

Matig applaus voor klimaattop

Op de 27e klimaattop in het Egyptische Sharm-el-Sheikh werden de wereldleiders het eens dat er een fonds moet komen voor ontwikkelingslanden die schade oplopen door de gevolgen van de klimaatverandering, zoals droogte of extreem weer. Over het verder uitfaseren van fossiele brandstoffen werd dan weer geen akkoord bereikt. Verdere toelichting door Thomas Vael, adviseur van de ACV-studiedienst en onze man in Sharm-el-Sheikh. Hij was één van de 114 mensen op de officiële lijst van de Belgische delegatie voor deze klimaattop.

TEKST Patrick Van Looveren / FOTO Inne Wyns & Shutterstock

Hoe evalueer je deze klimaattop?

“Dat er een fonds komt om de slachtoffers van de klimaatverandering te ondersteunen, is een belangrijke stap vooruit. Op zo’n klimaatschadefonds werd fel aangedrongen door landen als Pakistan. Pakistan is vol gens de Global Climate Risk Index één van de landen die het hardst getroffen wordt door de klimaatverandering. 33 miljoen mensen zijn slachtoffer van de hevige moessonregens en overstromingen die het land de voorbije maanden teisterden. Meer dan 1.500 mensen lieten daarbij het leven. De schade wordt geraamd op meer dan 30 miljard dollar. De landen die het meest lijden onder de klimaatcrisis dragen er vaak het minst toe bij. Het klimaatschadefonds moet vooral gespijsd worden door de grote vervuilers, de landen die veel broeikasgas sen uitstoten. Het is voorlopig echter nog onduidelijk wie zal betalen voor het fonds. De Europese Unie en een aantal andere vroeg geïndustrialiseerde landen vinden dat zij niet alleen voor de financiering van het fonds moeten instaan. Landen als China, Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten die formeel nog ontwikkelingsland zijn, maar inmiddels wel veel broeikasgassen uitstoten willen echter niet bijdragen. Daar over zal dus nog een robbertje worden uit gevochten. Het is ook nog niet duidelijk hoe groot het fonds zal zijn en onder welke omstandigheden sprake kan zijn van uitbe talingen. Er is afgesproken dat een speciale

commissie daarover het komende jaar gaat onderhandelen. Een klimaatschadefonds is één zaak. Nog belangrijker is dat de kli maatverandering effectief een halt wordt toegeroepen. Betreurenswaardig is dan ook dat er geen verdere vooruitgang werd ge boekt om de uitstoot van broeikasgassen te verlagen. Deze klimaattop zorgde niet voor een nieuwe dynamiek. Wel positief is dat de onderhandelaars zich engageerden om op volgende klimaattoppen concrete maatre gelen uit te werken voor de zwaar uitsto tende sectoren.”

Met de huidige maatregelen komen we er dus niet om de opwarming van de aarde te beperken tot de kritieke grens van 1,5 graad opwarming?

“Neen, recente IPCC-rapporten geven aan dat als we voortdoen zoals we nu bezig zijn, dat we dan afstevenen op een wereldwijde opwarming met dramatische gevolgen. Er moet dus dringend een tandje worden bijge stoken bovenop de afspraken in het Akkoord van Parijs. Vorig jaar op de klimaattop in Glasgow werd een uitfasering afgesproken van steenkool. De hoop was dat er deze keer verder zou gesproken worden over de uitfasering van andere fossiele brandstof fen, dus ook van olie en gas, maar die komt er (voorlopig) niet. De EU en de Verenigde Staten geven aan klimaatneutraal te willen zijn tegen 2050, maar andere grote uitsto ters vragen meer tijd (die er niet is).”

Hoe stelden de Belgische en regionale regeringen zich op?

“De Belgische delegatieleidster – de fede rale minister van Klimaat Zakia Khattabi – stak haar teleurstelling niet onder stoe len of banken. ‘De berg heeft een muis gebaard’, zei ze. Ze betreurt dat er geen afspraken werden gemaakt om de uit stoot van broeikasgassen verder te beper ken. Zuhal Demir, de Vlaamse minister bevoegd voor het klimaat, stuurde haar kat naar de klimaattop, onder het mom dat Egypte de mensenrechten miskent, maar fulmineerde vanop de zijlijn wel tegen het akkoord dat België mee onder tekende. Ze vindt niet dat er een extra klimaatschadefonds nodig is.”

De vakbonden zetten sterk in op ‘rechtvaardige transitie’. Wat houdt dat precies in en werd op dat vlak vooruitgang geboekt?

“‘Rechtvaardige transitie’ is een begrip dat de vakbonden binnenbrachten in het klimaatbeleid. Je mag werknemers die gevat worden door die transitie niet over het hoofd zien. Je moet zorgen dat zij perspectief hebben, dat er voor hen nieu we (groene) jobs gecreëerd worden en dat ze daarop voorbereid worden, dat werkne mers zeggenschap hebben over hun toekomst. De Internationale Arbeidsorganisatie definieerde Transition Guidelines’, waarin wordt

gewezen op het belang van een goede soci ale dialoog tussen vakbonden en werkge versorganisaties, waardig werk en goede arbeidsrechten, de creatie van groene jobs en sociale bescherming voor wie uit de boot valt. Positief op deze klimaattop was het akkoord om een werkplan op te stellen rond rechtvaardige transitie. Al bleef de uiteinde lijke inhoud beperkt tot de formulering van sociale dialoog en sociale bescherming in de teksten. Arbeidsrechten, (her)scholing van werknemers, collectieve onderhandelingen en arbeidsomstandigheden bleven helaas onderbelicht. Verder lijkt de term ‘just tran

sition’ zich steeds meer tot een container begrip te ontwikkelen. Het is zeker positief dat de term overal opdook op deze klimaat top, maar dat was dan wel vaak als een vage notie, waarbij andere belanghebben den zich de rechtvaardige transitie-term toe-eigenen. We moeten erover waken dat arbeid, werknemers en vakbonden centraal blijven staan in de definitie van dit concept. Volgend jaar gaat de COP 28 door in. Dubai. Net als Egypte absoluut geen voorbeeld van rechtvaardige transitie zoals wij ze verwach ten.”

Eurocommissaris Frans Timmermans, die het klimaatbeleid van de Europese Unie aanstuurt, beseft dat er dringend een veel grotere omslag moet komen.

“Er moet een Vlaamse Renovatiemaatschappij komen met een budget van minstens 10 miljard euro”, lanceerde Ann Vermorgen op het Vlaams ACVcongres in september het Vlaams ACV-voorstel om collectieve projecten op te zetten om de energieomslag te realiseren.

Bij de 40.000 geaccrediteerde deelnemers waren 656 lobbyisten van de fossiele industrie, een kwart meer dan bij de vorige klimaattop in Glasgow. Er moet geen tekening bij gemaakt worden dat die er vooral op uit waren de klimaatambities zoveel mogelijk te dwarsbomen.

“Dit is het makenof-krakendecennium. Wat nu voorligt is onvoldoende.”

“JE MAG WERKNEMERS DIE GEVAT WORDEN DOOR DE TRANSITIE NIET OVER HET HOOFD ZIEN.”

Naar een betere bescherming tegen hormoonverstorende stoffen

effecten kunnen optreden. Te veel of te weinig van een bepaald hormoon is moeilijk om zwanger te worden.

dan weer voor problemen tijdens de zwangerschap. Door dit lage dosis-effect is

veilige grenswaarde voor blootstelling vast te leggen.

Dan is er nog het cocktaileffect. We leven in een wereld die een smeltkroes is van chemi sche stoffen. We worden in kleine beetjes blootgesteld via voedsel, voedselverpakkin gen en gezondheidsproducten, in onze wo ningen en door pesticides die in onze buurt, onze tuin en ons huis worden verspreid. Een klein beetje van dit en een klein beetje van dat heeft een effect dat groter is dan ver wacht. Voor werknemers moet je hierbij nog de blootstelling op de arbeidsplaats optel len.

Hormoonverstoorders op het werk

Voor werknemers zijn inademing en contact met de huid de belangrijkste blootstellings routes, maar bij een slechte handhygiëne kunnen deze stoffen ook in de mond terecht komen. Hormoonverstoorders komen in een groot aantal sectoren voor. Uiteraard in on dernemingen waar producten en voorwerpen

NEEMT BELGIË HET VOORTOUW?

De minister van Werk, Pierre-Yves Dermagne, vraagt nu het advies van de sociale part ners over de opname van de hormoonverstorende stoffen in onze welzijnsreglemente ring. Het wetsvoorstel voorziet een gelijkstelling met kankerverwekkende stoffen, waarvoor de strengste regels van toepassing zijn. Zo komt er dan een substitutieplicht wanneer dit technisch mogelijk is. Het STOP-principe wordt dan wet, ook voor de hor moonverstoorders. Dat is nodig omdat voor de meeste hormoonverstoorders geen veilige grens voor blootstelling kan worden bepaald. Het voorstel zorgt bovendien voor een betere bescherming van zwangere werkneemsters en jonge werknemers tegen de risico’s van deze stoffen.

Hormoonverstoorders gedragen zich anders dan de meeste gevaarlijke stoffen. Je ver wacht dat bij een hogere blootstelling aan een stof er een groter negatief effect is.

Hormoonverstoorders kunnen echter niet alleen bij hoge dosissen gevaarlijk zijn, maar vertonen een typisch lage dosis-effect, waar bij al bij zeer lage concentraties negatieve

Het ACV is bijzonder gelukkig met dit voorstel en we zullen het dan ook ten volle steu nen. We zouden met deze nieuwe regelgeving opnieuw het goede voorbeeld geven in de Europese klas. Dat deden we 6 jaar geleden al door de opname van de reprotoxische – voor de voortplanting gevaarlijke – stoffen in onze wetgeving over de kankerverwek kende stoffen. Een aantal Europese landen zijn ons hierin ondertussen gevolgd.

die hormoonverstoorders bevatten worden geproduceerd. Denk hierbij onder andere aan bepaalde plastics, epoxyharsen, vlamvertragers en blusschuimen, verven en vernissen, lijmen en kitten, onkruid- en rattenverdelgers, cosmetica en andere verzorgingsproducten, schoonmaaken wasproducten. Maar blootstelling is er dus ook in sec toren waar deze producten gebruikt of verwerkt worden: land- en tuinbouw, bouw, schoonmaak, textiel, schoon heidszorgen, brandweer, recyclage van afval, …

STOP

De beste preventie is het volledig bannen van gevaarlijke stoffen. Indien dit niet mogelijk is, moet het STOP-principe toegepast worden.

• S = Substitutie (vervanging): de gevaarlijke stof vervan gen door een veiliger alternatief, bijvoorbeeld door pro ducten die minder of geen hormoonverstoorders bevat ten.

• T = Technologische maatregelen: de concentratie van de gevaarlijke stof bij het gebruik verminderen, voorzien in goede ventilatie, enz.

• O = Organisatorische maatregelen: het aantal blootge stelde werknemers verminderen en/of de duur en de intensiteit van de blootstelling verminderen.

• P = Persoonlijke beschermingsmiddelen: persoonlijke beschermingskledij of -uitrusting dragen, zoals een bril of handschoenen om de werknemer te beschermen tegen de blootstelling.

De hiërarchie of volgorde van deze maatregelen is belang rijk om de risico’s maximaal bij de bron aan te pakken. Comitéleden of, bij gebrek aan Comité PB, de vakbondsaf gevaardigden moeten een lijst krijgen van de in de onder neming aanwezige gevaarlijke stoffen. Indien je dat nog niet deed, is het een goed idee om die op te vragen. Tege lijkertijd kan je de vraag stellen naar de aanwezigheid van hormoonverstoorders in die stoffen. Wil je meer informatie over hormoonverstoorders (bv. lijsten met hormoonversto rende stoffen) en hoe je ertegen te beschermen, surf dan naar www.beswic.be en tik in de zoekbalk het woord ‘hor moonverstoorders’. 

Wanneer moet de werkgever de variabele werkroosters bekendmaken?

Weinig benijdenswaardig, de situatie van deeltijdse werknemers met variabele wer kroosters. Zij krijgen vaak maar enkele dagen op voorhand te weten op welke dagen en uren ze zullen moeten werken. Gelukkig brengt de arbeidsdeal op dit vlak een beetje soelaas.

Sedert 20 november 2022 moet de werkgever de variabele werkroosters in regel minstens 7 werkdagen in plaats van 5 werkdagen op voorhand bekendmaken. Aangezien alleen zondag geen werkdag is, komt dit over een met een termijn van 8 kalenderdagen. Indien er een feestdag in die periode valt, verlengt die de termijn met een dag.

In de horeca (PC 302) en de textielverzorging (PC 110) wordt de verwitti gingstermijn vanaf 1 januari 2023 op drie werkdagen gebracht, indien de sector geen nieuwe cao sluit tegen 31 december 2022. In de sectoren tuinbouw (PC 145), schoonmaak (PC 121) in geval van onvoorziene nood zakelijkheid na instemming van de werknemer en voor de activiteiten in rijscholen (PC 200) blijven de huidige cao’s ook na 31 december 2022 van toepassing, ook al hebben deze een verwittigingstermijn van min der dan 3 werkdagen. In andere dan de vijf bovenstaande sectoren die een verwittigingstermijn korter dan 3 werkdagen hebben, blijft de kor tere termijn gelden tot uiterlijk 31 december 2022. Nieuwe sectorale cao’s moeten een verwittigingstermijn van minimaal 3 werkdagen voor zien. Als er in een bepaalde sector geen nieuwe sectorale cao komt, valt die sector vanaf 1 januari 2023 terug op een verwittigingstermijn van 7 werkdagen.

Jammer genoeg werd voor al het bovenstaande een lange overgangspe riode voorzien voor ondernemingen die op 19 november 2022 verwitti gingstermijnen in het arbeidsreglement hadden staan: deze onderne mingen krijgen 9 maanden + 1 dag de tijd om hun arbeidsreglement aan te passen, dus tot uiterlijk 21 augustus 2023. Tot die dag kunnen de oude termijnen verder blijven toegepast worden in de onderneming.

Piet Van den Bergh, juridisch adviseur ACV

Hormoonverstoorders komen in een groot aantal sectoren voor.

WISSELENDE WEEKREGIMES

Voltijdse werknemers krijgen door de arbeidsdeal het recht om aan hun werkgever te vragen de ene week meer en de andere week minder te presteren. Hierdoor kan de werkgever meer rekening houden met de persoonlijke situatie van de werknemer, bijvoorbeeld in het geval van co-ouderschap.

TEKST Piet Van den Bergh | ILLUSTRATIE Ivector

Dergelijke wisselende weekregi mes moeten in cyclussen van 2 opeenvolgende weken georganiseerd worden, waarbij de meerprestaties in de ene week tot 9 uur per dag en tot 45 uur per week, onmid dellijk gecompenseerd worden door minpresta ties in de andere week. De normale wekelijkse arbeidsduur moet dus over een periode van 2 weken gewaarborgd blijven.

De ene week meer, de andere week minder werken wordt mogelijk. Interessant in geval van co-ouderschap.

Een “week” is in dit kader een periode van 7 opeenvolgende dagen, die niet noodzake lijk moet lopen van maandag tot zondag. De cyclus kan in twee gevallen ook over een periode van 4 opeenvolgende weken georganiseerd worden: in het derde trimes ter (met de bedoeling om rekening te kun nen houden met de schoolvakanties), als ook daarbuiten, om rekening te houden met een onvoorziene gebeurtenis.

Het arbeidsreglement moet worden aangepast om zo’n wisselend week regime voor voltijdse werknemers mogelijk te maken. Bij de wijziging van het arbeidsreglement kan ook voorzien worden om iets vergelijk baars in te voeren voor deeltijdse werknemers, door ook voor deeltijd se werknemers uurroosters te voor zien met een gelijkaardig ritme.

De werknemer die in een flexibel weekregime werkt kan zowel normale als vrijwillige overuren presteren. De vrijwillige overuren zijn wel enkel mogelijk in de we ken van meerprestaties.

Recht om te vragen

De werknemer heeft het recht om een dergelijk wisselend weekregime te vragen. De werk nemer vraagt dit schriftelijk –bijvoorbeeld via e-mail – voor een hernieuwbare periode van maxi maal 6 maanden. Als de werkge ver hiermee akkoord gaat, maakt die hiervoor een bijlage aan de arbeidsovereenkomst op. De werkgever kan de aanvraag ook weigeren.

Die weigering moet dan wel binnen de maand na het verzoek van de werknemer schriftelijk meegedeeld worden aan de werknemer, met verduidelijking van de reden. Dit kan bijvoorbeeld zijn om organi satorische redenen, omdat de functie in een wisselwerkweek niet mogelijk is, of het verzekeren van de continuïteit van de on derneming.

De werknemer heeft het recht om het wis selend weekregime vroegtijdig stop te zetten om zo zijn oorspronkelijke arbeidsre geling te hervatten. Hij moet dan wel de werkgever hiervan twee weken voor de start van een nieuwe cyclus op de hoogte brengen.

Aandachtspunten

Zoals al aangeven, geldt de regeling enkel voor voltijdse werknemers. Niettemin kan het zinvol zijn om bij een aanpassing van het arbeidsreglement, gelijkaardige, wisse lende uurroosters te voorzien voor deeltijd se werknemers. Ook voor de voltijdse werk nemers is het zo dat aanvragen enkel gehonoreerd kunnen worden binnen het kader van hetgeen voorzien is binnen het

arbeidsreglement. Bij de aanpassing van het arbeidsreglement wordt dus best niet over één nacht ijs gegaan.

Tweede aandachtspunt: het toepassen van een dergelijke wisselende werkweek kan ervoor zorgen dat de werknemer niet lan ger 5 dagen per week werkt, bijvoorbeeld binnen de cyclus van 4 weken. Hierdoor kan de werknemer nadien in de pro blemen komen wanneer die een 1/5-vermindering tijdskrediet zou aanvragen. Om dit te vermijden, vermeldt de werknemer bij de aanvraag dat deze tevens kadert binnen het recht om een flexibe le werkregeling te vragen, zoals voorzien in cao nr. 162 van de Nationale Arbeidsraad. (zie Vakbeweging nr. 972) Hier door wordt dan de periode gewerkt in wisselende weekre gimes geneutraliseerd binnen het tijdskrediet.

Ten slotte: de werkgever moet, wanneer hierom gevraagd, een kopie van de bijlages aan de ar beidsovereenkomst bezorgen aan het Comité PB of, als die er niet is, aan de vakbondsafvaardiging. Een goede moge lijkheid om het (niet-)gebruik ervan in de onderneming ter sprake te brengen.

Deze regeling treedt, samen met de gelijk aardige maatregel over de vrijwillige vier dagenweek (zie Vakbeweging nr. 973), in werking op 20 november 2022. 

De werknemer die in een flexibel weekregime werkt kan zowel normale als vrijwillige overuren presteren.

#BUTTERFLY-CAMPAGNE WSM

Maak van jouw vleugelslag een tornado!

Ken je het vlindereffect? Met één vleugelslag kan een vlinder een ketting van weersveranderingen in gang zetten, met een tornado tot gevolg. Met #Butter flyeffect zet WSM de tornado’s van sociale bewegingen in de wereld in de kijker. In deze Vakbeweging het vlindereffect van Lut Cromphout en Veerle Verleyen van ACV Puls. Vakbondsvrouwen Lut en Veerle hebben een speciale band met de Fili pijnse Alliance of Health Workers (AHW), een vakbond waar de ngo WSM mee samenwerkt en die op de steun van ACV Puls kan rekenen. “We streven hetzelfde doel na: het welzijn van onze patiënten verzekeren. Door ons internationaal met elkaar te verbinden, kunnen we zowel hier als daar veranderingen afdwingen.”

TEKST Katrien Liebaut | FOTO WSM

Lut werkt als verpleegkundige in het Alge meen Ziekenhuis Jan Portaels in Vilvoorde: “Ons vakbondswerk vertoont heel wat pa rallellen met dat van onze collega’s in de Filipijnen. Kijk maar naar de zware COVID-ja ren. De pandemie gaf aanleiding tot stevige vakbondsacties. We bereikten positieve resultaten: de functieclassificaties zijn aan gepast en er kwam een extra budget voor meer personeel. Ook onze collega’s in de Filipijnen konden een akkoord afdwingen, maar zij wachten vandaag nog altijd op de beloofde premies.

Als wij als zorgverlener voor betere loon- en arbeidsvoorwaarden opkomen, dan komen we eigenlijk op voor het welzijn van onze patiënten. De wachtlijsten in de gehandi captenzorg, de jeugdhulp, de geestelij ke gezondheidszorg, … moeten weg. Het cijfer van negen kinderen per kinderverzorg ster moet omlaag. Je kan de kwaliteit van zorg alleen maar garanderen als

de arbeidsomstandigheden goed zijn. Ook in de Filipijnen is dat zo. Wanneer de collega’s daar actie voeren, dan willen ze het welzijn van hun patiënten bewaken. Zodat de zorg en de tewerkstelling daar ook kwalitatief is. Dat is het verhaal van de ketenzorg of de Global Care Chain.

Verpleegkundigen uit de Filipijnen trekken naar de Verenigde Staten of Europa. Om hun facturen te kunnen betalen. En dat terwijl het personeelstekort in het land zelf toe neemt. De Filipijnse strijd voor betere rech ten wil een verdere braindrain voorkomen. Ook hier is dat belangrijk. Door een tekort

(nvdr: Europees rekruteringsagentschap voor medisch personeel) zeven Roemeense ver pleegkundigen in dienst in het ziekenhuis waar ik werk. Goed voor ons natuurlijk. Toch roept dat vragen op: hebben ze in Roemenië dan geen verpleegkundigen nodig?’

Veerle is adjunct-algemeen secretaris bij ACV PULS: “Arbeidsmigratie groeit lokaal en mondiaal. Daar moeten wij als land én als vakbond eerlijk mee omgaan. Als mensen hier komen werken, moet dat aan goede loon- en arbeidsvoorwaarden zijn. Als vak bond kunnen wij, door ons internationaal te verbinden, ook ginds betere loon- en ar beidsvoorwaarden afdwingen. Zodat de zorg en de tewerkstelling ook daar kwa liteitsvol is. Zorgbedrijven – denk aan de rusthuizengroep Armonea – organi seren zich meer en meer internatio naal. Dus moeten werknemers dat ook doen. Want zolang je niet de belangen van alle mensen in de ‘zorgketen’ verdedigt, gaan de belangen van alle mensen – per soneel én patiënten – achteruit.

Toen wij de Filipijnen bezoch ten, hadden onze collega’s in Manila net een strijd tegen de privatisering van een ziekenhuis achter de rug. Het was duidelijk dat gewone mensen daar niet langer terecht zouden kunnen. Ook hier voeren we strijd tegen privatisering. Dat mechanisme van uitslui ting en commercialisering is hier even sterk aanwezig als daar.

Vakbondsactivisten in de Filipijnen worden gecriminaliseerd, gevangengezet, vermoord. Het militaire regime is er ontzettend repres sief. Tijdens ons verblijf namen wij deel aan een actie. Je ziet die gewapende politie, hoe zij jou observeren en heel goed weten wie daar staat. En toch staan onze Filipijnse

1.

collega’s er. Iedere keer opnieuw. Daarom is onze solidariteit zo belangrijk. We tonen onze solidariteit op verschillende manieren. We vestigen internationaal aandacht op wat fout loopt. Via de internationale ACV-wer king trekken wij samen met onze Filipijnse collega’s naar de conferentie van de Interna tionale Arbeidsorganisatie (IAO) om er te getuigen over de schendingen van arbeids rechten daar. Ook tijdens ons recente ACV-congres voerden we actie, voor een Filipijnse vakbondsvrouw die was gevangen gezet voor haar vakbondsactiviteiten. We oefenden met z’n allen druk uit op de am bassade voor haar vrijlating.”

Versterk het vlindereffect van Lut en Veerle

Sociale bewegingen zijn onmisbaar. Zij verbinden individuele acties tot een gezamenlijke strijd. Door onze vleugelslagen als vakbond te bundelen, dwingen we wie verantwoordelijk is –beleidsmakers en de bedrijfswereld – tot actie. Ook kleine acties doen ertoe. Want ‘als je denkt dat je te klein bent om invloed te hebben, dan bracht je nog nooit de nacht door met een mug in je slaapkamer.’ Versterk mee het vlindereffect van Lut en Veerle!

Roer je op sociale media

Volg, like en deel de socialemediaberichten van de Filipijnse Alliance of Health Workers. Zo laat je hen weten dat zij er niet alleen voor staan.

2. Defend the Defenders: Hallepoort, Brussel, 12 december, 18.00 u.

Samen nemen we het op voor activisten in repressieve regimes. Alle info: https://www.facebook.com/DefendTheDefendersBelgium/

3. En het allerbelangrijkste: steun WSM met een gift. AHW wil in meer ziekenhuizen actief worden. Hoe meer acties, hoe moeilijker het wordt om hun acties te negeren. Maar dat kan alleen als er mensen vrijgesteld kunnen worden om aan vakbondswerk te doen en als er budget is om materialen te kopen. En daarvoor heb je geld nodig. Jouw gift aan WSM is een klein gebaar met het effect van een tornado!

ELKE EINDEJAARSPREMIE ZOU EEN DERTIENDE MAAND MOETEN ZIJN

Wie als eindejaarspremie een volledig maandloon extra krijgt bovenop zijn loon (dertiende maand dus), denkt misschien dat dit voor iedereen zo is. Maar dat is niet het geval. Of je recht hebt op een eindejaarspremie, wat de modaliteiten zijn en hoe hoog de eindejaarspremie is wordt bepaald in de sector en/of de onderneming. In een beperkt aantal paritaire comités is helemaal geen eindejaarspremie voorzien. Daar ben je als werknemer dus afhankelijk van de goodwill van je werkgever om toch een eindejaarspremie te krijgen.

een aantal

en ondernemingen

vanuit

In de sector van de dienstencheques (PC 322.01) bijvoorbeeld bedraagt de einde jaarspremie 4,50% van het brutoloon tussen 1 juli 2021 en 30 juni 2022, een stuk minder dus dan een 13de maand. In het pari tair comité 333 (toeristische attracties – de pretparken) gaat het om een zeer beperkt forfaitair brutobedrag van 372,80 euro. In het paritair comité 100 krijg je, als je voltijds werkt, 31 maal het uurloon dat in voege is op

1 december 2022. Dat aanvullend paritair comité voor arbeiders bestaat vooral uit kleine ondernemingen, waar we syndicaal niet altijd een vertegenwoordiging hebben.

Als we er wel een vakbondsafvaardiging hebben, dan slagen we er meestal in om een betere eindejaarspremie af te dwingen.

De zero loonnorm maakt dat wel moeilijk, want een eindejaarspremie is loon.”

EN JIJ

Als je in je onderneming bovenop de sectorale regeling een extra eindejaarspremie hebt kunnen regelen of als er geen regeling was en je toch een eindejaarspremie hebt kunnen afdwingen, dan horen we dat graag.

Reageer op vakbeweging@acv-csc.be

53,5%

Uiteraard wil het ACV dat elke werknemer als eindejaarspremie een dertiende maand kri jgt. In de praktijk is dat nu echter niet zo. Heel wat werknemers hebben een eindejaarspre mie die een stuk lager ligt. Een eindejaarspremie is evenwel niet wettelijk verplicht. Ze is een vorm van loon en over lonen wordt onderhandeld op sector- en/of ondernemingsvlak. Niet in alle sectoren en/of ondernemingen kunnen vakbonden of individuele werknemers een dertiende maand als eindejaarspremie afdwingen. Kan je dat dan niet interprofes sioneel regelen? Interprofessioneel worden wat de loonvorming betreft alleen afspraken gemaakt over het gewaarborgd minimum maandinkomen (GGMMI) en de loonmarge (door de loonnormwet).

Of jouw werkgever verplicht is om een eindejaarspremie uit te betalen is dus afhankelijk van de sector waarin je werkt. Het is geen algemene wettelijke verplich ting. Je hebt er als werknemer recht op als het recht is vastgelegd in een sectorale of onderne mings-cao of in de individuele arbeidsovereen komst, als het een gewoonte in de onderneming is om elk jaar aan iedere werknemer een vast bedrag uit te betalen of als er een belofte is van je werk gever om een eindejaarspremie uit te betalen.

Modaliteiten verschillen van sector tot sector

De meest voorkomende eindejaarspremies zijn:

• een 13de maand. Het bedrag komt dan overeen met het gemiddelde maandloon van het afge lopen jaar.

• een bedrag, uitgedrukt in een percentage van het ontvangen loon van de afgelopen periode.

• een vast bedrag, forfaitair uitgedrukt.

De eindejaarspremie wordt als loon beschouwd en is dus onderworpen aan RSZ en bedrijfsvoorheffing. Voor de berekening van de bedrijfsvoorheffing wordt de premie beschouwd als een uitzonderlijke uitkering, waardoor ze zwaarder wordt belast. Het percentage wordt bepaald aan de hand van de normale bruto jaarbezoldiging en bedraagt maximaal 53,5%

Interimmers?

Als interimmer heb je net zoals de grote meerderheid van de ‘gewone’ werknemers uit de privé- en de publieke sector recht op een eindejaarspremie. Deze premie wordt niet rechtstreeks door het interimkantoor, maar door het Sociaal Fonds voor de Uitzendkrachten uitbetaald. Meer info op www.hetacv.be/ interimunited

CHECK DE EINDEJAARSPREMIE IN JOUW SECTOR OP DE ACV-WEBSITE

Op de ACV-website vind je een overzicht van alle sectoren waar een eindejaarspremie is voorzien. Per paritair comité krijg je informatie over hoeveel de eindejaarspremie 2022 be draagt, wat de modaliteiten zijn en wanneer ze wordt uitbetaald.

Surf naar www.hetacv.be/eindejaarspremie Kies eerst de beroepssector waar je werkt en klik vervolgens door naar je paritair comité (PC). Je paritair comité vind je op je loonbrief. Staat je paritair comité er niet tussen, dan is er geen regeling in je sector en moet je de eindejaarspremie dus afdwingen in je onderneming. Zo is bijvoorbeeld in het paritair comité voor de vrije beroepen (PC 336) – werknemers bij advocaten, boekhouders, architecten, … –helemaal geen eindejaarspremie voorzien.

Ook de (specifieke) regelingen in de openbare sector en in het onderwijs worden toegelicht.

Ontslag?

Als je contract wordt beëindigd voor het einde van het jaar heb je normaal gezien recht op je eindejaarspremie voor dat jaar. Neem je zelf ontslag, dan heb je meestal geen recht op een eindejaarspremie.

TEKST Patrick Van Looveren FOTO Lambros Kazan

In

sectoren

die we

ACV Voeding en Diensten opvolgen kunnen we geen dertiende maand afdwingen, zegt Joëlle Van den Berghe.

Joëlle Van den Berghe, diensthoofd studiedienst ACV Voeding en Diensten

Piet Van den Bergh, juridisch adviseur ACV

“Een eindejaarspremie is een vorm van loon en daarover wordt onderhandeld op sector- en of ondernemingsvlak.”

“Voor heel wat werknemers blijft een dertiende maand als eindejaarspremie een wensdroom.”

Je moet niet weten hoe een trein werkt om hem te kunnen gebruiken

Artificiële intelligentie (AI) is overal aanwezig. Zo is je smartphone een broeihaard: denk maar aan je gps, je sociale media,… Maar ook op de werkvloer puilt het – nu al – uit van toepassingen die gebaseerd zijn op artificiële intelligentie. Rob Heyman, coördinator van het Kenniscentrum Data & Maatschappij, houdt zich vooral bezig met het juridische, maatschappelijke en ethische aspect van datagedreven applicaties en AI-toepassingen.

TEKST Bram Van Vaerenbergh I Foto Guy Puttemans

Artificiële intelligentie, het klinkt wat als een ver-van-mijnbed-show voor veel mensen. Wat is AI eigenlijk?

“Het is heel moeilijk om over artifi ciële intelligentie in het algemeen te praten. Het is een beetje zoals praten over een bevolkingsgroep: als je praat over “de Belgen”, zit het ook vol vooroordelen. Het is sowieso een complex begrip. Nie mand weet echt wat het is. Ik be noem het expres heel breed: een autonoom systeem dat met input uit de omgeving een beslissing kan maken die er menselijk intelligent kan uitzien. Maar moet je dat we ten om er iets nuttig over te vertel len? Niet echt. Je weet ook niet hoe een trein rijdt, maar je weet wel hoe je de trein moet gebruiken. Dat is net hetzelfde met AI: je moet niet weten hoe het werkt, maar hoe het met jou werkt.”

Moeten we vrezen voor AI?

“Laat het ons op een academische ja en neen houden. Technologie is niet slecht, maar het is vaak de manier waarop mensen ze gebrui ken die er voor kan zorgen dat het slecht wordt. Neem nu het voor beeld van deelsteps: dat is een fantastisch gegeven, maar de mens zou nog moeten leren dat je die

niet zomaar overal kan achterlaten. Daar zou AI dus nog een toevoeging kunnen bieden. Als je een step achterlaat op een plaats waar dat niet mag, kan de teller bijvoorbeeld blijven lopen en zorgen dat je pas stopt met betalen op het moment dat de step op een correcte plaats staat.”

Valt die technologie dan altijd te rijmen met ethiek? “De grootste ethische waarde in onze maatschappij is efficiëntie winst: winst maken of kosten be sparen. Al wie anders beweert, liegt. We moeten zorgen voor sys temen die efficiënter werken, maar we moeten er tegelijkertijd over waken dat iedereen geholpen wordt. Als iemand digitaal niet mee is, moet er nog altijd een persoon zijn om die te kunnen helpen.”

AI is reeds overal aanwezig, ook op de werkvloer?

“Zeker weten. Denk maar aan je Microsoft Teams-applicatie op je computer: als je even niet bezig bent op je pc, ziet je werkgever dat je afwezig bent. Microsoft vond dat een goed idee, de ICT-dienst dacht daar hetzelfde over en je baas vindt het wel handig om te zien wie aan ’t werk is. Het is de standaardin

stelling van Teams, maar het zorgt er wel voor dat je het gevoel hebt dat je bekeken wordt.”

En hoe moet je als werknemer omgaan met AI op je werk? “Je hebt de befaamde cao 39 (over de voorlichting en het overleg inza ke de sociale gevolgen van de invoering van nieuwe technolo gieën, red.), die een walhalla belooft. Maar dat werkt toch niet helemaal hoe het moet. Er is een verplich ting om bepaalde infor matie vrij te geven. Maar daar zou ik als werknemer niet op wachten, want dan kiest de werkgever zelf welke informatie hij je geeft. Je wil weten op welke ma nier het systeem impact heeft op de werking van het bedrijf, je moet weten wie er belang heeft bij de implementatie van het systeem. En daar is nog werk aan, want de werkgever kijkt met een andere bril naar de materie dan een werknemer. In Duitsland bestaat er al een goed portaal (www.unding. de, red.) waar de informatie over de verschillende AI-systemen wordt verzameld. Want in feite bestaan er maar weinig verschillende systemen.

https://data-en-maatschappij.ai

En op die manier weet je al welke bedenkingen er zijn bij bepaalde systemen.”

Welke taak ligt er dan voor onze militanten?

“Je moet de lastige vragen durven stellen en zelf op zoek gaan naar artificiële intelligentie op het werk. Zoals ik al zei: je moet niet weten hoe het werkt, maar hoe het met iemand werkt.

Je kan vragen aan je werkgever hoe het systeem zal interageren met collega’s. De grootste valkuil is dat al onze kennis wordt omgezet in automatische systemen en dat we daardoor overbodig worden. In Brussel moet er al een supermarkt een extra be lasting betalen omdat ze werken met geautomati seerde kassa’s, we moeten dus op zoek gaan naar zo’n oplossingen. Maar dat wordt een heel complex gegeven.” 

ACV-brochure over AI

De uitdaging voor de vakbonden bestaat erin de kansen die AI biedt aan te grijpen om de arbeidsomstandigheden te verbete ren en tegelijk de negatieve gevolgen ervan te beperken. Om je daarbij te ondersteunen, maakte het ACV de brochure ‘Artificiële intelligentie op de werkvloer. Gids voor militanten’. Met tips hoe je hierover in ge sprek kan gaan met je werkgever.

“JE MOET ZELF VRAGEN STELLEN OVER AI AAN JE WERKGEVER, EN NIET WACHTEN TOT HIJ JE DE INFO GEEFT”

Rob Heyman

Rob Heyman wijst op impact van artificiële intelligentie op de werkvloer en de vragen die we daarbij moeten stellen

“Technologie is niet slecht, maar het is vaak de manier waarop mensen ze gebruiken die er voor kan zorgen dat het slecht wordt.”

Rob Heyman BIO Rob Heyman is coördinator van het Kenniscentrum Data & Maatschappij. Het centrum brengt kennis en ervaring rond dit thema samen op maat van de industrie, het beleid, het middenveld en het brede publiek.

Meer info over AI: www.hetacv.be/AI

Gids voor militanten

Artificiële intelligentie op de werkvloer

“WIJ DRAGEN ZORG VOOR ANDEREN, WIE ZORGT LATER VOOR ONS?”

OPVOEDSTER IN MULTIFUNCTIONEEL CENTRUM KONINKLIJK INSTITUUT WOLUWE

Met een actie op 28 november zetten de vakbonden in de verf dat de pensioenhervorming van de federale regering negatieve gevolgen heeft voor de pensioenrechten van laagbetaalde vrouwen. Opvoedster Riet Henneco getuigde: “In onze opvoedingsinstelling doen vooral vrouwelijke opvoeders de leefgroepen draaien. Het is een job die je vooral met je hart moet doen, niet voor het geld. Aan het eind van de maand moeten veel collega’s toveren om rond te komen. Sinds enkele jaren is de trend bij ons dat er geen voltijdse contracten meer worden gegeven aan de opvoeders. Je krijgt maximum 32 uur. De collega’s in de dagopvang mogen blij zijn met 30 uur. De directie zegt dat dit makkelijker is om uurroosters in te plannen. Tegelijk wordt veel flexibiliteit gevraagd. In de internaatsgroepen werk je 2 avonden per week tot

22 uur en doe je 1 of 2 ochtendshifts die om 7 uur beginnen. In sommige leefgroepen moet je een slapende nacht doen. Om de 4 weken heb je weekenddienst. En regelmatig moet je inspringen om zieke collega’s te vervangen. De combinatie werk-privé is dan ook niet evident. Omdat ze niet rondkomen met hun opvoedersloon, doen veel jonge collega’s aanvullend nog een flexi-job, vaak in de horeca of als babysitter. Met een deeltijdse job heb je niet alleen minder loon, je bouwt ook geen volwaardige pensioenrechten op. Collega’s die hun job met hart en ziel doen, twijfelen of ze omwille van de arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden niet beter naar een andere job uitkijken. In de sector staan heel wat vacatures open. Wij dragen zorg voor anderen, wie zorgt later voor ons?”

TEKST Bram Van Vaerenbergh / FOTO Maarten De Bouw

Riet Henneco (59)

TEKST Patrick Van Looveren | FOTO Guy Puttemans