HEUS 12 1e helft 2019 A3 boeken

HEUS 7e jaargang • nummer 1 Een heus magazine over oude wijsheden nieuwe inzichten leven met de natuur – een uitgave van A3 boeken 1 E h ELF T 2019

I N TE R VI E W

INTE R V I EW

Welkom zijn precies zoals we zijn

BOMEN: V ER B I N D I N G Tu s s EN H EM E L E N A A R D E

I N TE R VI E W

Het leven is een groot T H EM A Hoop doet magisch geheim leven n I E uw :

hET ELFEnSPEL – JAn-PIETEr SChrEur En wILLEKE DE wIT – DE hErBErG, SChrIJFrETrAITEBoEK – ChrISTInE DE vrIES – DE AArDE, DE hEMEL En DE BoMEn – MAJA KooISTrA – ArCAnA, DE GEhEIMEn vAn hET LEvEn – CorrIE vAn hESE BALTEn

Heus 12-2018.indd 1

07-01-19 16:28

Stap uit familiepatronen en ontdek wat jij van liefde vindt. marjanne huising

Kruidenkracht voor tieners

Heus 12-2018.indd 2

07-01-19 16:28

voorwoord Aan het begin van dit jaar gaven auteurs Elvira van Rijn en Petra Stam hun visie op 2019. Elvira deed dit vanuit de Tzolkin kalender: “Op 1 januari 2019 is het Gele Ster toon 3. Deze jaarenergie helpt je om in 2019 je eigen plek in te nemen en bruggen te bouwen met alle kwaliteiten en talenten die je hebt meegebracht. (…) Het is tijd dat je helemaal tot je recht komt. Dat je in beweging komt, je hart volgt en doet wat echt bij je past.” Petra berekende welke tarotkaart bij 2019 hoort: 2+0+1+9 = 12 Tarotkaart 12 is de Gehangene. “De Gehangene geeft aan dat 2019 een jaar is van in-zicht, doorleven, doorvoelen en bewust worden. Pas als je weet wat je niet meer wilt, hoe je het anders wilt, kun je er stappen op ondernemen. (…) In 2019 kun je je zakken legen: wat niet meer past, wat oud en klaar is, welk stukje ego jou klein houdt, dat kun je met je intentie gaan loslaten.”

Bijzonder hoe de Tzolkin en tarot bij elkaar aansluiten. Ik ben benieuwd wat jij inmiddels van deze energie hebt ervaren.

adrie beyen, hoofdredacteur en uitgever info@A3boeken.nl – twitter @AdrieA3boeken – www.facebook.com/A3boeken

inhoud

THEMA

INTERVIEW

Het elfenspel: ware magie

Schrijfplekken

2

Hoop doet leven

Jan-Pieter Schreur en Willeke de Wit

“Welkom zijn precies zoals we zijn”

Christine de Vries

20 6

“Bomen vormen dé stabiele verbinding tussen hemel en aarde”

Maja Kooistra

10 22

DI T & DAT

24 26

DE LEZER Richard Schuring

CITAAT Bestuiving

OVERPEINZING

12

Mannen zijn geen vrouwen of toch wel…

“Het leven is een groot magisch geheim”

16

Corrie van Hese Balten

Jos Kester

Fondslijst

28

27

L egenda Boek(en)

Spel(len)

Boek(en)/ spel(len)

h eus 12 – 2019

Heus 12-2018.indd 3

07-01-19 16:28

interview

Het elfenspel: w Een prachtig wezen vergezeld door een ree en roodborstje prijkte op de cover van een manuscript. Al bladerend ontdekte ik nog meer magische wezens en ook van de begeleidende teksten werd ik enthousiast. De weg van manuscript naar gedrukte exemplaren was aanzienlijk korter dan de ontwikkelingsweg die ‘Het elfenspel’ daarvoor had afgelegd. Jan-Pieter Schreur en Willeke de Wit vertellen hierover.

H

et begon allemaal rond 2012, toen een vriend van Jan-Pieter een magische avond organiseerde. Wat zou er gebeuren als je een aantal mensen samenbrengt en openlaat wat de bedoeling is? Deze avond bracht achteraf gezien een hoop in beweging. Er volgden nog vele avonden en die werden gebruikt om oefeningen en meditaties te testen voor workshops die we geven. “Daarnaast waren de avonden ook altijd leuk en gezellig”, vertelt Jan-Pieter. “Een goed excuus om elkaar weer te zien, lekker te eten en fijn samen te zijn. In de loop der tijd ontstonden er echter steeds vaker opstellingen (opstellingen volgens Bert Hellinger, red.) voor dingen die ‘moesten’ gebeuren en bleef er minder tijd over voor gezellig samenzijn, spelletjes doen. Het werd voor mij dan ook wel eens wat zwaarder, omdat het steeds meer op mijn dagelijkse werk ging lijken. Langzaam ontstond het idee om opstellingen met spel te combineren. Iets vergelijkbaars met het rollenspel weerwolven, waarin de good guys de bad guys, de weerwolven dus, moeten zien te lynchen. Maar echter, verbonden met het magische rijk.”

H ilari s ch Jan-Pieter ontwikkelde de eerste kaarten door op enkele visitekaartjes een rol te schrijven. De eerstvolgende magische avond werd het elfenspel met deze kaartjes voor het eerst gespeeld. “Wat er toen gebeurde was hilarisch. We kwamen te staan in de rollen van vrolijke natuurwezens, maar in dit stadium was er nog geen doel of opdracht. Dus al die natuurwezens stonden naar elkaar te giechelen, zonder te begrijpen wat nou precies de bedoeling was en waarom ze daar stonden. Roland, een van de hoeders, was het liefste kaboutertje dat we ooit

2

Heus 12-2018.indd 4

hadden gezien en het maar wat spannend vond zonder zijn vriendjes. Het duurde niet lang en we lagen op de grond van het lachen. Dat was de eerste spelronde ooit, ik zal het nooit vergeten.”

Het was duidelijk dat het anders moest en langzaam ontstond er een kader, een richting en het spel begon te bewegen. Het werd serieus en het idee kwam dat de kaarten geschilderd mochten worden. Willeke kwam in beeld, zij liep het Levenswiel (een meerjarige opleiding bij de School van Ascensie) en had al vaker laten zien dat ze prachtig bezield kon schilderen. Voorzichtig werd gepeild of zij de afbeeldingen voor de kaarten wilde schilderen. Voorzichtig, want meer dan 60 kaarten is nogal niet wat qua tijd en het zou ook een heel energetisch proces met zich meebrengen. Ze was meteen enthousiast. Achteraf gezien was ze er altijd al bij, want die werelden waren op haar buik geschreven, volgens Jan-Pieter.

A angeraa k t Willeke had nog nooit iets met opstellingen gedaan totdat ze ermee te maken kreeg tijdens een avond van de Levenswielopleiding. Inmiddels zo’n drie jaar geleden. Het elfenspel was toen nog slechts een verzameling kartonnen kaartjes. “Ik trok het kaartje ‘locatie’ en was daar heel verrast over, omdat ik al heel de dag moeite had met de ruimte. Er bleek ook nog eens sprake te zijn van een verwisseling, het kaartje lag op de verkeerde stapel. Maar omdat het zo sterk voelde, werd ik toch opgesteld in die rol. Het heeft heel veel bij me losgemaakt, dat je zoiets kunt voelen. Wat het met je doet. Ik werd namelijk heel ziek als locatie en voelde van alles wat zich in die ruimte had afgespeeld in het verleden. Verdrietige kinderen, onmacht, machtsmisbruik... Er kwam een zwaard bij, bevroren emotie, een priester en een elf, geloof ik. Het verdriet mocht aangekeken worden en erkend. Er werd gezocht naar oplossingen om de ‘locatie’ te reinigen. En de energie in de ruimte werd daadwerkelijk beter. Daarna was ik verkocht! Een paar maanden later vroeg Jan-Pieter mij om de afbeeldingen voor het spel te schilderen, in eerste

heus 12 – 2019

07-01-19 16:28

f oto: am ira c ed ic

: ware magie

instantie voor eigen gebruik. Het grappige was dat ik daarover moest nadenken. Ik zei stuur de rollen maar op, dan denk ik erover na. Thuis hebben de wezentjes me echter aangeraakt en voordat ik het doorhad was ik me aan het inlezen en was ik begonnen met schilderen. Jan-Pieter gaf aan dat ik moest wachten tot hij de teksten had geschreven, maar de eerste wezens vloeiden bijna als vanzelf uit mijn penseel; de kabouter, de koning, de trol. Het was of het wezen in mij dat altijd al van de natuur heeft gehouden, altijd gespeeld heeft met kinderen, zich graag verkleedde en schminkte om in rollen te stappen werd geactiveerd om dit spel te kunnen schilderen.”

V er s chillende rollen “Wat een klus”, memoreert Jan-Pieter. “Al die jaren zijn nodig geweest om de krachten zelf te belichamen en ze met elkaar te laten samenwerken. Soms leek het stil te staan, maar veel van wat we deden had ook weer een verbinding met het spel. In het Levenswiel openden we vaak die andere dimensies om daar heling te brengen en zo ontstond er steeds meer samenhang. Lekken werden gedicht, waardoor het uiteindelijk helemaal klopte. Op momenten dat ik met Willeke ging skypen om overleg te plegen over de afbeeldingen kwam dat hele magische veld

h eus 12 – 2019

Heus 12-2018.indd 5

binnen fietsen. Het leek soms wel alsof alle wezentjes via haar iets wilden zeggen en ik werd helemaal overspoeld. Ik liet het vaak maar even gebeuren, zodat ik daarna weer orde in het gesprek kon brengen. Ik denk dat dat ook onze dynamiek is, Willeke die er helemaal in staat en alles door zich heen laat stromen en ik die het toezicht houd en een structuur creëert. De teksten schreven bijna zichzelf en op momenten dat ze door vrienden werden gelezen raakten ze meteen iets aan, waardoor een innerlijk proces ontstond. Daardoor wist ik dat het de wereld in mocht. Het spel was klaar om zijn derde hoeder te ontmoeten. Wederom grappig dat Willeke en ik allebei meteen aan A3 boeken dachten als uitgever. Dus een manuscript laten printen en dat opgestuurd… De rest is geschiedenis.”

B lo k k ade s en proce ss en Voordat Willeke aan de opleiding bij School voor Ascensie begon, bezocht ze de Kleine Tiki, school voor kunstzinnig dynamisch coachen en innerlijke ontwikkeling. Ook daar was ze door de nodige processen gegaan en had ze zich weer geopend om te schilderen wat ze voelde. Ze had blokkades overwonnen die in het elfenspel aanwezig waren als kaart en die ze dus volop herkende: “Denk aan de kaart van oorzaak, sleutel, bevroren emotie, zwaard, saboteur.

3

07-01-19 16:28

Ik had meer dan een jaar een tekenboekje bijgehouden en iedere dag een tekening gemaakt van wat ik voelde. Het maakt dan niet uit wat eruit komt, het gaat erom dat je erop vertrouwt dat je lichaam meer weet dan waar je zelf bij kunt. Van dat boekje heb ik dankbaar gebruik gemaakt bij het maken van de afbeeldingen. Heel mijn leven heb ik veel getekend, maar ik ben pas echt weer gaan schilderen op de Kleine Tiki. Daarvoor raakte ik mezelf kwijt als ik schilderde en was ik daar bang van, durfde nooit lang op iets door te werken. De kaarten waren dus voor mij ook echt een kans om op deze weg door te gaan en me verder te ontwikkelen. Het is heerlijk om naar je lichaam te luisteren, wat het je te vertellen heeft en waarom een bepaalde kleur een emotie bij je teweegbrengt. Heel veel kaarten hebben dan ook veel laagjes, omdat ik met de wezens die ik schilderde ben mee gegroeid. Sommige kaarten kon ik in een paar weken afmaken. Maar er zijn ook kaarten, bijvoorbeeld de heks, die een jaar nodig hadden alvorens ik er weer verder op kon doorgaan en genoeg geleerd had om het proces te snappen.”

Spelen is leerzaam en le u k De kaarten groeiden 2,5 jaar met Willeke mee. Ze leerde erop te vertrouwen dat ze in de buitenwereld tegenkwam wat ze nodig had om zich ermee te kunnen verbinden. Zo kwam er een cursus over engelenkracht op haar pad net toen ze zich afvroeg wat ze met de engel aan moest. Op haar reis in Engeland kwam ze overal elven, kabouters en draken tegen. “Zo mooi hoe je in een land kunt zien wat de geschiedenis is van een volk, welke volksverhalen er nu nog leven en hoe je dat terugziet in beelden, gebouwen en ornamenten. Maar af en toe gebeurde het ook andersom. Zo herkende ik de rebel in stukken van mijn leven en voelde hij zo vertrouwd, dat ik ineens weer ging staan voor dingen en probeerde af te dwingen waar ik al lang niet meer mee bezig was.

De kaart van de rebel had een rol hierin, ik moest het onder ogen zien en afronden. Ik leerde echt de magie weer ontdekken dat alles er al is en altijd is geweest.

Dat het enige wat nodig is om verder te gaan is je openstellen. En spelen; iets hoeft niet meteen af te zijn, we hoeven het niet af te dwingen, maar we mogen genieten, genieten van alles wat je tegenkomt en mag omarmen. Zie bijvoorbeeld de kaart ‘levenspad’. Ik voel me dan als een kind die voor het eerst hier op aarde is, leeft in een zelfgekozen onwetendheid met een onderzoekende geest om alles voor het eerst te zien en te ervaren en vooral te spelen. Want door spelen leren we het meest en het is nog leuk ook!

Met de kaart van het monster had ik de meeste moeite. Wil altijd zo alleen het goede zien in mensen

4

Heus 12-2018.indd 6

en daarmee bezig zijn. Ik zou er zelf dan ook nooit voor kiezen om een monster te schilderen. Zelfs nu we het erover hebben, krijg ik een rilling over mijn lijf. Haha. Maar om heel te zijn mag je alle processen aangaan en polariteiten bestaan. Er is dood en er is leven. Zoals de natuur in alles ons weerspiegelt en zonder oordeel is. Omarm je je angsten, want dan kun je je weer openen voor nieuwe stukken.”

D e k aarten Het elfenspel telt in totaal 65 kaarten: 28 rollenkaarten, 21 krachtkaarten, 2 bonuskaarten en 14 actiekaarten. De rollenkaarten bestaan uit de vier hoofdelementen (Aarde, Lucht, Water en Vuur). Ze zijn de dragers van het orakel en de hoofdrolspelers van de opstellingen. Zij beschrijven bepaalde lessen aan de hand van hun kracht en valkuil, en dragen op die manier bij tot een oplossing. Ook ondersteunt hun energie de heling bij een kwestie die nu speelt.

De krachtkaarten bestaan uit de drie elementen die we kennen uit andere culturen: Hout, Metaal en Ether. De kaarten bestaan uit rollen en objecten die een bepaalde situatie verhelderen en bekrachtigen.

In het elfenspel zijn dit de krachten die als hulp of juist tegenwerking worden ingezet. Ze hebben als doel een kwaliteit of rol te bekrachtigen.

De actiekaarten kunnen een rol of kracht extra informatie verschaffen. Ook kunnen ze direct helderheid geven over een situatie. Bij de actiekaarten maakt het uit of je die rechtop of ondersteboven trekt. Rechtop, dan zit je in de constructieve kant van een kwestie, ondersteboven dan zit je in de schaduw en is het doel om naar de positieve kant te bewegen.

De bonuskaarten zijn de meest pure kaarten zonder aardse vervorming. Wanneer deze zich laten zien wordt een oude kwestie tot de oorsprong gebracht,

heus 12 – 2019

07-01-19 16:28

niet alleen voor jou, maar voor het hele collectief. Er komt een beschermend veld over een situatie, zodat langzaam maar zeker alle spelers en rollen hun oorspronkelijke plek en daarmee kracht kunnen terugvinden.

O RAk EL É N OPs T E L L INGE NsPE L Je kunt op vele manieren werken met het elfenspel, in je eentje of met een groep. Zo kun je bijvoorbeeld ’s morgens een kaart voor de dag trekken of voor de komende week. Al dan niet met een specifieke vraag in je hoofd. Als je met meer mensen bent en je hebt een vraag of probleem als groep, dan kun je een of meer kaarten trekken om helderheid te krijgen of een aanwijzing in welke richting de oplossing kan worden gezocht. Je kunt de kaart of kaarten blind trekken en zelf bepalen hoeveel kaarten je trekt, maar je kunt ook de twee dobbelstenen gebruiken om het aantal kaarten te bepalen. Je kunt er eveneens voor kiezen om de kaarten eerst onder te verdelen in de groepen en vervolgens uit elke groep een kaart te trekken. Er zijn dus legio mogelijkheden. In het boekje bij de kaarten is ook nog eens een mooie levenswiellegging uitgeschreven.

Eerder spraken Jan-Pieter en Willeke al over de inzet van de kaarten bij een opstelling. Wanneer het elfenspel wordt ingezet als opstellingenspel, wordt gebruik gemaakt van het veld. Dat is de energetische wereld die onze fysieke wereld vormgeeft. Familieen andere opstellingen maken ook gebruik van dit veld. Alles wat hierin wordt rechtgezet, heeft direct effect op je persoonlijke leven en zo kunnen langlopende kwesties speels worden aangeraakt.

Een opstelling is een intuïtief proces. Het maakt het onzichtbare zichtbaar. Alles kent een orde, een systeem. Als er ergens in het systeem een blokkade zit, wil het systeem dat oplossen. Alles wordt in beweging gezet om dat te bewerkstelligen. Dit is een natuurlijk proces dat je alleen hoeft te laten gebeu-

N I E UW Het elfenspel – orakel uit het magische rijk Jan-Pieter Schreur en Willeke de Wit Totaal 65 kaarten 95x138 met boekje zw/w in kartonnen doosje met deksel € 29,50 isbn 978 94 91557 42 2 nur 728 Verschijnt januari 2019

h eus 12 – 2019

Heus 12-2018.indd 7

ren. Eenmaal opgelost in de energie, zal het thema ook in je leven en in de materie veranderen. Ideaal dus om patronen bloot te leggen, situaties te verhelderen en problemen op te lossen. En helemaal bijzonder dat je de kracht en energie van de elfenkaarten hierbij kunt gebruiken. Het spel speelt in wezen met de werkelijkheid. De krachten dragen de oplossing aan. Zij beperken de hoofdrolspeler of helpen hem juist. Zij dragen de sleutel tot het afronden van het spel. Het spel is pas afgelopen wanneer het geheim is doorgrond. Vaak is er een soort harmonie ontstaan of de vrager heeft het patroon helder en doorbroken. Alle spelers hebben dankzij de elfenkaarten hun bijdrage geleverd aan de oplossing. In het begeleidende boekje zijn enkele meditaties opgenomen die de deelnemers helpen meer gevoel te krijgen bij de rol die ze in een opstelling gaan spelen.

Ook kunnen deelnemers tijdens de meditatie een glimp opvangen van belangrijke (extra) informatie, die ze op het juiste moment kunnen inzetten, zodat het spel verder kan.

WARE M AG I E Vlak voor het uitgeefcontract werd getekend, werd voor het eerst sinds tijden weer een magische avond georganiseerd. Julien, de vriend van Jan-Pieter die de eerste magische avond organiseerde, was er ook bij.

De eerste rond was Jan-Pieter spelbegeleider: “Het was fantastisch. Alle deelnemers die het spel nog nooit hadden gespeeld bewogen vanuit zichzelf.

Trots ging ik naast Roland zitten en we keken toe hoe het spel zich voltrok. Ware magie. Een eerste ronde werd er gewoon met dobbelstenen gegooid en haalde het spel precies datgene boven wat sluimerde in het onderbewustzijn van de groep. De tweede keer gooiden we de dobbelstenen gericht op een vraag en begeleidde het spel ons naar de oplossing. Julien was nu begeleider en hij begreep het zo goed, het leek alsof hij een van de founders was. Nu voelde het helemaal veilig om het spel op aarde te brengen en binnen twee weken werd het contract getekend en begon het redigeren en uitwerken. Ik kan niet wachten tot dit in de winkels ligt. Voor zover ik weet, het eerste energetische opstellingenspel ooit!

Het doel van dit spel is om te leren op een luchtige manier tegen facetten van het leven aan te kijken.

Om ons weer bewust te worden van alle magie om ons heen. Om te spelen, te verwonderen en natuurlijk heel veel obstakels die dat in de weg zitten liefdevol en zacht te neutraliseren. Ik wens dat het spel met liefde wordt gespeeld en dat iedereen er net zoveel plezier aan mag beleven als wij hebben gedaan tijdens het ontwikkelen.”

5

07-01-19 16:28

INTERVIEW

CHR I s TI N E DE V RI Es:

“Welkom zijn

precies zoals we zijn” Het nieuwste boek van Christine de Vries is een schrijfretraite en gaat verder dan het innerlijk pelgrimeren dat zij eerder introduceerde. Als pelgrim kun je er onderweg voor kiezen of je met een andere reiziger optrekt of niet. Als herbergier kun je jouw herberg niet verlaten: je verwelkomt elke gast, al wat er is, zonder beoordeling en veroordeling. Het is een oefening in het aanwezig zijn door je tijdelijk terug te trekken uit de wereld en te ontdekken wat er nu gebeurt en nu is.

“

H

et boek ‘Innerlijk pelgrimeren’ is me zeer dierbaar, want het innerlijk pelgrimeren heeft me persoonlijk heel veel gebracht.

Als innerlijk pelgrim ga je niet lopend maar schrijvend op pad naar je innerlijk heiligdom.

Deze schrijfreis heeft me laten zien waar het voor mij vooral om gaat: het leren loslaten van mijn eigen oordelen over hoe de weg loopt en wat ik daarop tegenkom. De herberg is in feite een verdieping van die innerlijke reis. Met dit nieuwste boek ‘De herberg’ ga ik niet op reis, maar op retraite. Ik neem bewust de tijd en ruimte om dicht bij mezelf te zijn door me tijdelijk af te zonderen en de wereld even te laten voor wat ze is, of wat ze lijkt te zijn, en bij al mijn reacties stil te staan. Ik kijk nog dieper naar mezelf en mijn eigen gevoelens, gedachten en overtuigingen die ik heb. In plaats van deze te beoordelen

6

Heus 12-2018.indd 8

of te veroordelen, oefen ik me in de kunst van ‘verwelkomen wat er is’. Ik ga niet weg naar een plek die mooier is of waar leukere mensen zijn of waar ik me beter over mezelf kan voelen, nee, ik blijf precies daar waar ik nu ben, in mijn huidige eigen mens-zijn en ik realiseer me dat ik zowel voor mezelf als voor anderen (mensen, gedachten, gevoelens of gedrag) een herberg en een herbergier wil zijn. Het is niet een kwestie van beoordelen: deze wel en die niet, maar het is een oefening om te erkennen: aangezien jij en ik hier al zijn, kan ik jou en mezelf hier welkom heten, precies zoals ik nu ben. Dus niet wanneer ik tien kilo ben afgevallen of dat diploma heb behaald, of een goede relatie met mijn partner heb, moeder ben geworden of een bepaald bedrag op de bankrekening heb staan.”

heus 12 – 2019

07-01-19 16:28

Hoe werkt dat dan? Voor je het weet heb je een oordeel over een ander gevormd, over een situatie, over jezelf. Daar wordt het leven niet beter, makkelijker of mooier van. Tot een oplossing van problemen en minder stress leidt het vaak ook niet. Volgens Christine heb je een grote eerlijkheid nodig om te erkennen wat er echt is en zo je eigen leven in het hier en nu ten volste te kunnen leven. In ‘De herberg’ zul je gedurende 40 dagen retraite stap voor stap ontdekken hoe je oordeelt en wat het effect daarvan is op wie je denkt te zijn en hoe je de ander ziet: “We ontdekken dat we zowel de herberg als de herbergier zijn en de gast die aan de deur klopt. Hoe meer we de ander en onszelf verwelkomen in dit moment, hoe vrijer we ons voelen en hoe meer we genieten van het hier en nu en het leven dat alleen door ons geleefd kan worden – precies zoals we nu zijn. De herberg leert ons om zonder oordeel te kijken naar wie of wat er is. Het zijn immers onze gedachten hierover die onze ervaring bepalen en hoe we dit beleven. Als we kunnen zeggen ‘Wees welkom, er is hier een warme plek voor jou’, dan kunnen wij ons ontspannen in aanwezigheid! Dan zijn we precies op de juiste plek en voelen we ons gedragen door het mysterie, dat voorbij alle vorm en tijdelijkheid reikt.

Wanneer we willen dat het leven anders gaat dan het gaat, zeggen we eigenlijk: het is zo niet goed, het moet anders en ik weet hoe het wel moet. We geven ons niet over aan wat er is, maar willen in controle zijn en het leven naar onze hand zetten. Dit eist zoveel energie op, dat we in al dat verzet ons leven niet ten volle in het hier en nu kunnen beleven.”

”

RE IZ IG E Rs VERs us G As T E N Bij innerlijk pelgrimeren zijn de reizigers die je onderweg tegenkomt voorbijgangers. Je kunt ervoor kiezen wie je wel ontmoet, met wie je wel of niet een tijdje optrekt. Als je wilt kun je een ander negeren door bijvoorbeeld een andere weg in te slaan of van de route af te wijken. Bij ‘De herberg’ is het wezenlijk anders, aldus Christine. “De gasten die aankloppen bij de herberg vragen of ze een poosje in de herberg kunnen verblijven. Het is wel degelijk anders om elkaar onderweg – relatief vrijblijvend – tegen te komen of om de ander onderdak aan te bieden in je eigen leefruimte. De aanwezigheid van de gasten in de herberg is veel moeilijker te negeren, dan wanneer je zelf in beweging bent, zelf onderweg ben.”

RE T RAIT E Christine gaat graag op retraite – zowel alleen in een klooster of op een stille plek als in de rol van begeleider van een groep: “Ik denk dat er in mij een wijze monnik woont, die zich keer op keer meldt wanneer

h eus 12 – 2019

Heus 12-2018.indd 9

het tijd is om me terug te trekken uit de wereld van werk en drukte, om me te richten op wat wezenlijk voor me is – mijn relatie met de goddelijke bron. Het is juist deze relatie die me heeft doen inzien hoe ik mezelf en anderen aan het veroordelen was en dat al die oordelen als het ware tussen mij en de bron in komen te staan. Dit gaf me een heel eenzaam en afgescheiden gevoel, terwijl mijn verlangen zo duidelijk gericht is op verbondenheid met de bron te ervaren.”

Het gedicht ‘De herberg’ van Rumi heeft Christine al verschillende keren als inspiratiebron gebruikt in meerdaagse schrijfretraites in het klooster. Ze ontdekte zowel bij zichzelf als bij de deelnemers dat de tekst nog zo veel meer in zich droeg, dat het om meer tijd en ruimte vroeg. Het retraiteboek ‘De herberg’ is in feite een vervulling van dat verlangen.

Ru M I Rumi werd geboren in Afghanistan in 1207 en stierf in 1273 in Turkije. Behalve filosoof was hij dichter en soefi-mysticus. Voor Christine is hij een groot licht op haar spirituele weg, omdat hij zijn relatie met God zo prachtig weergeeft in gedichten, religieuze en mystieke teksten. Ze weet nog goed wanneer en waar ze zijn gedicht ‘De herberg’ voor het eerst las: ”Ik woonde in Rhode Island, Amerika. In een boekhandel dicht bij huis ontdekte ik op een zondagmiddag een grote verzameling teksten en gedichten van Rumi. Ik herinner me nog precies hoe ik een bundel opensloeg en de woorden van ‘The guest house’ las.

Ik voelde me geraakt en verwonderd en nieuwsgierig en blij en vol vragen en… ik kocht het boek en nam het als een kleinood mee naar huis, zonder precies te begrijpen wat daar in de winkel was gebeurd. Ik las de bundel keer op keer en voelde me welkom met al mijn gedachten en gevoelens en blij met de wijze waarop Rumi over zijn relatie met de Geliefde (zoals hij God noemt) schrijft. Hoewel hij eeuwen geleden leefde in een ander land met een andere cultuur en religie is het net alsof hij de tijd laat samenvouwen en zijn persoonlijke ervaringen verheft tot een universeel verlangen, waarin ik de mijne herken. Ik denk dat veel mensen zich ook vandaag de dag zo door hem voelen aangesproken, omdat hij voorbij regels en oordelen reikt tot diep in de Liefde zelf.”

f oto : m arc el w itte

WEE s WELk OM

VE RWE L k O M E N E N WE L k OM ZI J N Het gedicht ‘De herberg’ heeft Christine heel vaak herlezen en ze kent de tekst uit haar hoofd. Toen ze twintig jaar nadien opleidingen in systemisch werk ging volgen bij Phoenix Opleidingen was ze blij verrast dat ‘De herberg’ in de studieboeken was opgenomen en Rumi de ‘huisdichter’ bleek te zijn: “Het gaf me een gevoel van verbondenheid en herkenning.

Het gedicht herinnert me eraan om te blijven oefe-

7

07-01-19 16:28

nen in het welkom heten. Zowel van de dingen en de mensen die ik liever niet wil ontmoeten alsook waarnaar ik verlang. Als het me dan niet goed lukt, mag ik dàt gevoel verwelkomen.

Het herinnert me er ook aan hoe belangrijk het is om mensen om me heen werkelijk welkom te heten. En dat is meer dan gedag zeggen. Ik voel me echt welkom wanneer het niet alleen woorden zijn die gesproken worden, maar wanneer het van harte gaat – dat het hart erbij betrokken is en dat ik op dat moment en op die manier er gewoon mag zijn.

Ik denk dat het iets is dat we allemaal ten diepste verlangen – welkom zijn precies zoals we zijn. Dat we gezien worden wie we echt zijn, voorbij de ideeën over goed of fout.”

Het eerste citaat dat Christine van Rumi las is nu een grote favoriet en ontroert haar steeds opnieuw als ze de woorden langzaam leest en zich er innerlijk mee verbindt…

voorbij alle ideeën over goed en fout is een open veld – ik ontmoet je daar

8

Heus 12-2018.indd 10

T wij f el ‘De herberg’ reist al heel lang met Christine mee en ook tijdens het schrijven van dit boek heeft het zijn kracht weer bewezen. De inspiratie van het gedicht is nog lang niet opgedroogd. De gast die zich aandiende tijdens het schrijven heet Twijfel. Kijkend naar de steeds weer uitgestelde deadline voor het inleveren van de kopij was het een gast die flink van zich deed spreken. Christine legt uit welk geschenk deze gast meebracht: “Het schrijven liep, zoals eigenlijk iedere keer als ik een boek aan het schrijven ben, heel anders dan ik had gedacht. Ik kon oefenen met het welkom heten van mijn eigen twijfels over mijn schrijverschap en of ik wel iets waardevols te zeggen had, over de vorm van het boek en de oefeningen die ik maakte.

Een lastige opdracht, want het liefst duwde ik de twijfel van me af zodat ik volop kon zitten schrijven.

Maar zo werkte het niet. Pas toen Twijfel binnen mocht komen in mijn herberg en ik tijd nam om te luisteren naar zijn verhaal, hoorde ik iets heel anders.

Ik hoorde bezorgdheid in de stem van Twijfel. Ik hoorde een verlangen om me te beschermen tegen (zelf)kritiek. En toen ik dat beluisterde kon ik tegen Twijfel zeggen: dank je voor je goede intenties. Je bent van harte welkom om langer in mijn herberg te blijven, maar ik kies er nu voor om door te schrijven en mijn boek af te maken op de manier die bij mij past en die ik graag met anderen wil delen. Dit maakte het voor mij heel makkelijk om terug te keren naar de

heus 12 – 2019

07-01-19 16:28

schrijftafel, zonder dat er sprake was van een strijd die ik moest voeren met Twijfel.”

WEL K E G AS T EN Bij ‘gast’ kun je denken aan iemand met wie je een relatie hebt (gehad) of die je ‘kent’ uit de media, maar gasten verschijnen ook in de vorm van gevoelens, gedachten, gedrag of gebeurtenissen. Denk bijvoorbeeld aan Twijfel, waarover Christine eerder sprak.

Zij geeft aan dat je alles wat je (aan)raakt een gast kunt noemen. Wel is het zo dat gasten niet voor altijd in de herberg kunnen blijven, ze verblijven daar tijdelijk en reizen daarna weer verder. “Een herberg is een veilige plek voor reizigers die onderweg zijn en tijdelijk een onderkomen nodig hebben om uit te rusten, te eten en slapen en het vervolg van hun reis voor te bereiden. Het is grappig om te merken hoe gasten, die eerst met veel lawaai en gedoe binnen kwamen en ik veel liever niet in mijn herberg had willen hebben, na een warm welkom veel sneller dan gedacht hun reis weer vervolgen, zolang ik hen niet tegenhoud of vasthoud. Er ontstaat als vanzelf een hele natuurlijk ritme van komen en gaan… Een gast die ik liever niet in mijn herberg had gehad is Rouw, ook wel de ‘achterkant van de liefde’ genoemd. Maar Rouw heeft me geleerd hoe diep de liefde was waarom ik rouwde en dat het een niet zonder het ander kan, dat het gewoonweg bij liefhebben hoort. Er komt altijd een moment van afscheid nemen en soms gebeurt dat, voor mijn gevoel, veel en veel te vroeg. Door Rouw in de herberg toe te laten, is er ruimte gecreëerd voor Kwetsbaarheid en die klopte aan toen Rouw haar weg vervolgde. Kwetsbaarheid is nog steeds een frequente gast in mijn herberg. Ze komt soms dagen of weken aaneengesloten bij me in de herberg en kan op geheel eigen wijze alle gasten raken met haar gevoeligheid. Dit kan bij de aanwezige gasten voor ongemak zorgen, maar het is iedere keer voor alle gasten zo waardevol gebleken, dat ik steeds meer van Kwetsbaarheid ben gaan houden.

Ik kijk uit naar Speelsheid als gast. Door het schrijven van dit boek ben ik lang (en serieus) aan het werk geweest. Ik verlang ernaar om tijd te nemen om te spelen puur voor het plezier dat ik er persoonlijk aan beleef. Om iets nieuws te proberen en te genieten van verwondering en de lichtheid van het spel.”

4 0 DAG E N In vele tradities is veertig dagen een bewezen periode voor transformatie. Het biedt voldoende tijd en ruimte om te oefenen in het aanwezig zijn. En als het even niet lukt is er gelukkig voldoende tijd om de draad weer op te pakken. Christine raadt iedereen die op schrijfretraite gaat aan te kijken wat mogelijk is en wat behulpzaam is. Je kunt jezelf een groot cadeau geven door 40 aaneengesloten dagen de tijd vrij te maken voor de ‘De herberg’. Als dat niet kan, moet je kijken wat wel mogelijk is. Misschien twee of drie keer per week een retraiteafspraak met jezelf maken en deze in je agenda noteren. Ze waarschuwt dat er een zekere discipline nodig is om die retraiteafspraken met jezelf vol te houden en je niet te laten overschaduwen door wat er in de wereld om je heen gebeurt. Tegelijkertijd geeft ze aan dat de reden waarom je op retraite wilt gaan waarschijnlijk voor een deel wordt gevoed door juist deze beweging: de wens om jezelf op de eerste plaats te zetten.

Het schrijfretraiteboek ‘De herberg’ is voor iedereen die verlangt naar een periode van bezinning en reflectie en het creatieve schrijfproces. Het gaat er niet om dat je mooie teksten schrijft. Het schrijven is als een weg van bewustwording en innerlijke groei.

Op de vraag naar wat ze hoopt dat ‘De herberg’ mensen brengt, antwoordt Christine: “Een grotere mildheid naar zichzelf en anderen en een grotere openheid naar het leven om daarin werkelijk aanwezig te zijn, zonder iets te hoeven uitsluiten.”

N I E UW De herberg, schrijfretraiteboek Christine de Vries A4, 256 pagina’s, gebonden soft cover met leeslint € 25,isbn 978 94 91557 43 9 nur 728 Verschijnt januari 2019

h eus 12 – 2019

Heus 12-2018.indd 11

9

07-01-19 17:06

Schrijfplekken sa sk ia va n w ee ld en

ma ria n pu nt e

g e r da g e lde r m a n

na tas ch a br ut i

10

Heus 12-2018.indd 12

an n em ar ie

br ou w er

heus 12 – 2019

07-01-19 16:28

De een heeft een schrijfplek op zolder, een comfortabele stoel naast het oude kastje van oma. Een ander heeft een vast tafeltje in de hoek van de serre. Weer een ander ruimt steeds een stukje van de eettafel leeg en maakt er met een kaars, een vaasje bloemen en een mooi kleedje een eigen plek van. Anderen schrijven bij voorkeur buiten, bij weer en wind. Ook een stiltecoupé in de trein kan als schrijfplek fungeren. Waar schrijf jij altijd? Belangrijk is dat jij er jouw plek van maakt en er ongestoord en met plezier kunt schrijven. kun je na afloop je spullen niet laten liggen, gebruik dan bijvoorbeeld een mooie doos, mand of tas om al je schrijfattributen in op te bergen.

afk e sun der lan d

Dagboek als spiegel Innerlijk pelgrimeren Open zinnen Clusters Lijstjes Rondelen Woordenregen Schrijven met het creatiepentagram Ontdek je jezelf met tekenen en reflectief schrijven Creatief mediteren

stra it y b u s

h eus 12 – 2019

Heus 12-2018.indd 13

he rm in e de va al

11

07-01-19 16:29

interview interview

M aja Kooi s tra :

“Bomen vormen dé tussen hemel en Van oudsher vervullen bomen overal in de wereld een functie in het leven van mensen op het gebied van welzijn, zingeving en levensvragen. Hun eigenschappen zijn al die tijd niet veranderd, de behoeften en noden van de mensen wel. Maja Kooistra doet inmiddels bijna haar hele leven onderzoek naar de eigenschappen van bomen en de resultaten zijn nu gebundeld in ‘De aarde, de hemel en de bomen’. Een speciale plaats is ingeruimd voor heilige bomen vanaf het mesolithicum tot nu, waarvan mensen door de tijd heen divers en gericht gebruik hebben gemaakt.

N

et na de Tweede Wereldoorlog was er vrijwel geen boom meer te bekennen in het centrum van Amsterdam. Toen de vierjarige Maja verhuisde van drie hoog in dat centrum naar Amsterdam-Noord bekeek ze in grote verbazing een rij populieren aan de rand van haar tuin: “Lange, soepel bewegende wezens met altijd bezige blaadjeshanden. Ze waren nooit stil. Altijd maakten ze geluid en speelden ze met de wind en het licht. Ik ervoer ze als boeiend en levendig, en was graag in hun buurt. Ik merkte dat de populieren met elkaar en alles om hen heen contact hadden en informatie uitwisselden. Niet alleen met de vogels en de kat van de buren of het gras, maar ook met de wind en de aarde. Andere boomsoorten deden dat ook.

Ieder op zijn eigen manier. Bij vlagen ving ik iets concreets op over het weer of insecten. Vaak was het vrijwel ongrijpbaar en onverwoordbaar. Na verloop van tijd konden losse stukjes informatie ineens samenvallen, waardoor ik steeds meer inzicht kreeg in wie bomen zijn.”

Wat i s waar?

Langzamerhand leerde Maja die bijzondere wezens beter kennen, hun eigenschappen, gedrag, communicatie en taal. “Ik raakte vertrouwd met ze, kon dingen uitwisselen. Meestal was dit woordeloos, een soort heen en weer gaan van een gevoel, een sfeer waarop een reactie kwam. Pas later gebeurde dit meer gericht, had ik concrete vragen of vroegen bomen aandacht voor iets specifieks.” In het begin sprak ze thuis onbevangen over haar contact met de bomen. Zo vertelde ze bijvoorbeeld een keer dat ze hadden aangegeven dat het droog zou blijven die middag, maar dat klopte niet volgens haar vader, want het weerbericht voorspelde regen. “Mijn

12

Heus 12-2018.indd 14

ouders zeiden dat ik hierover niet mocht praten. Als ik vroeg waarom, kreeg ik geen antwoord, of ‘daarom’, of ‘daar kom je later wel achter’. Maar het bleef die middag wel droog en hadden de bomen dus gelijk. Een keer was een streng christelijke tante op bezoek en die was diep geschokt toen ik erover vertelde, want dat was heidens.”

Haar vader was bioloog, meer een biochemicus, en vertelde andere dingen over planten en dieren. Die dingen waren waar, want ze waren wetenschappelijk onderzocht. Ze kon zijn verhalen niet rijmen met haar ervaringen en besloot er voortaan over te zwijgen. Ze ging op zoek naar wat voor informatie ze miste om het wel te kunnen begrijpen. Ze las veel en koos uiteindelijk voor de studie fysische geografie, een vak waarin de samenhang van allerlei processen die zich in de buurt van het aardoppervlak afspelen wordt benaderd, inclusief de relaties tussen landschap (abiotisch deel) en natuur (biotisch deel). Ze specialiseerde zich in bodemkunde, vegetatiekunde en hydrologie, om meer inzicht te krijgen in de relatie tussen bomen, natuur, landschap en mensen. “Ik leerde systematisch werken, afwegingen maken en onderzoek doen. Het doen van onderzoek - het opstellen van werkhypothesen, het uitwerken daarvan in onderzoeksvragen en het systematisch uitvoeren daarvan met de nodige herhalingen - had mijn belangstelling gekregen omdat zo mijn nieuwsgierigheid hoe dingen in elkaar zaten het meest bevredigd kon worden.”

W eten s chappelij k onderzoe k Ruim 40 jaar deed Maja wetenschappelijk onderzoek. Ze was onder meer betrokken bij de samenstelling van een gestandaardiseerde bodemkaart die de gebruiksmogelijkheden voor voedselproductie in

heus 12 – 2019

07-01-19 16:29

é stabiele verbinding n aarde”

heel India aangaf. Ze werd regelmatig uitgezonden naar de tropen en leverde een bijdrage aan EU-projecten. Als excellent wetenschappelijk onderzoeker werkte ze aan landschaps- en landgebruikreconstructies ten behoeve van de archeologie en tot slot had ze 10 jaar een eigen bedrijf dat zich richtte op microscopisch bodemonderzoek, voornamelijk voor de archeologie over alle tijdsperioden van de steentijd tot heden. Maja legt uit wat dit inhoudt: “Ik bemonsterde zoveel mogelijk door mensen onverstoorde bodems, die bijna altijd in het bos lagen, ook in de tropen, daarnaast gronden die beperkt door mensen beïnvloed werden en ten slotte bodems die sterk door mensen zijn beïnvloed. Hierdoor kreeg ik veel inzicht in allerlei typen veranderingen in de bodem door menselijk ingrijpen. Deze kennis kwam goed van pas om het mogelijk bodemgebruik bij archeologische opgravingen te kunnen duiden. Hadden deze mensen akkerbouw bedreven of hielden ze vee? Wat betekenen die zwarte lagen in de grond? In naam komen weinig bomen in dit onderzoek voor, maar er

h eus 12 – 2019

Heus 12-2018.indd 15

is echter wel altijd naar natuurlijke ontwikkelingen gekeken als basisreferentie en dat waren oude bossen. De meest natuurlijke ontwikkelingen vinden plaats in oude bossen, de kleine restanten oernatuur.

Daar vind je een veelheid van in elkaar grijpende omzettingen en processen, en de meest dynamische en gebufferde gronden, die steeds verder achteruit gaan naarmate de mens meer ingrijpt. De biologische diversiteit neemt drastisch af evenals het waterhoudend vermogen en de nalevering van voedingsstoffen. Tot slot blijven alleen kaal zand en klei over.

Dode grond. Andersom leveren bomen de grootste bijdrage aan de bodembiodiversiteit, de buffering van de grond en daar vind je de grootste uitbundigheid van leven.”

sO L AR E N L u NAR B O M E N Op verschillende plaatsen in de wereld was Maja af en toe zogenaamde zonne- of maanbomen tegengekomen. Van een Engelse wiccagroep kreeg ze een oud overgeleverd lijstje van solar en lunar boomsoorten.

13

07-01-19 16:29

Verder geen uitleg of verklaring. Het lijstje stemde niet overeen met haar eigen ervaringen en andere bronnen. Haar interesse was gewekt en ze besloot er in haar vrije tijd onderzoek naar te doen: “Het komt erop neer dat er tussen hemel en aarde altijd een spanningsverschil is en dat bomen hiermee iets moeten omdat ze verticaal omhoog groeien en als geleider fungeren. Iedere boomsoort doet dat op zijn eigen manier. Er zijn boomsoorten die dominant energielading afvoeren naar de hemel (lunar bomen) en bomen die dominant energielading aanvoeren naar de aarde (solar bomen). Begrippen zoals ‘kosmische bomen’ en ‘levensbomen’ waren van oorsprong gekoppeld aan respectievelijk solar en lunar bomen en bepaalden het gebruik dat mensen overal in de wereld hiervan maakten en soms nog maken. Kosmische bomen vormden de verbinding tussen de krachten van de hemel en het leven op aarde. Onder solar bomen werden goden van de bovenwereld vereerd.

Onder een kosmische boom, met naar de aarde gerichte krachten, vonden de belangrijke besprekingen plaats en werden beslissingen genomen, zoals in rechtszaken, bij verdragen en opvolgingen. Daaraan diende iedereen zich te houden, omdat ze in het bijzijn van godheden uit de bovenwereld genomen waren en hun zegen hadden. Mensen gingen met vragen over gezondheid en vruchtbaarheid van mens, plant en dier, voorspoed en welvaart naar een levensboom (lunar boomsoort), waar de krachten omhoog gericht zijn, want de (opper)krachten die hiervoor nodig waren kwamen uit de aarde. Bij een levensboom stegen de gebeden ook nog direct op naar de godheden in de bovenwereld evenals de offergaven die ze ondersteunden.”

H eilige bomen Toen Maja boomsoorten beter leerde kennen, merkte ze dat sommige exemplaren een beduidend grotere kracht en aanwezigheid hebben dan andere bomen

14

Heus 12-2018.indd 16

van dezelfde leeftijd. In het begin dacht ze dat dit gewoon was: “Er zijn immers ook zo nu en dan opvallende, bijzondere mensen. Het kwartje viel, toen een keer zo’n krachtige boom werd aangeduid als een heilige boom. Nieuwsgierig als ik ben, ging ik naar oude krachtplaatsen en plaatsen waar in naam heilige bomen stonden. Door mijn werk kwam ik ze overal ter wereld tegen zonder er heel erg mijn best voor te hoeven doen. Bij deze bijzondere bomen kwamen mensen tot rust, konden ze helderder nadenken en beter beslissingen nemen. Daarna gingen ze verfrist weer verder. Deze effecten worden veroorzaakt door lokaal hogere elektromagnetische spanningsverschillen waarmee die boom kan resoneren. De bomen met de krachtigste invloed op mensen kregen een functie in hun religieuze leven.

Referenties hiernaar zijn te traceren tot de middensteentijd en ze bestaan nog steeds. Zij functioneren in animistische en sjamanistische religies, bij de Kelten en de Germanen, maar ook in grote wereldgodsdiensten, zoals het hindoeïsme en boeddhisme.

Mensen hebben blijkbaar altijd specifieke ervaringen bij dergelijke bomen gehad. Ik ben nagegaan welke ervaringen dat zijn en hoe het komt dat deze krachtbomen ontstaan. Oude kennis over het gebruik van het landschap kon ik koppelen aan huidige elementaire fysica. Dit leidde tot nieuwe inzichten over de functie van boomsoorten en verklaarde veel over het gebruik van voormalige krachtplaatsen, zoals hunebedden en steencirkels, waarvoor tot nu toe geen sluitende verklaring was. Mensen hebben divers en gericht gebruik gemaakt van heilige bomen en dit laat ons zien hoeveel mogelijkheden er zijn om van hun krachten gebruik te maken.”

H eiligdommen “Heilige bomen groeiden van oorsprong in het woud”, vertelt Maja verder. “Een groot deel van de aarde was immers bedekt met oerbos. In het gebied rond een heilige boom was hun extra energiekracht merkbaar. Daar groeiden bijvoorbeeld de krachtigste medicinale planten en was stromend vitaal water aanwezig. Zo’n gebied werd afgebakend als heilig woud en in een afgescheiden ruimte rond de heilige boom vonden de religieuze, rituele handelingen plaats. Deze afgescheiden ruimten waarin zo’n heilige boom stond en soms nog staat zijn de echte boomheiligdommen.” Maja kan niet zo een twee drie een volledige lijst geven waar en welke boomheiligdommen ze allemaal heeft onderzocht. Dat zijn er veel te veel. “Sowieso in alle landen in NoordwestEuropa, meestal via veldwerk, onderzoeksprojecten of samenwerkingsverbanden. Daarnaast ben ik voor mijn werk regelmatig uitgezonden naar landen buiten Europa. In Azië heb ik veel gereisd door India,

heus 12 – 2019

07-01-19 16:29

Maleisië, de Filippijnen, Indonesië, Nepal, Bhutan en Tibet. In Afrika voornamelijk Kenia, Nigeria en Ghana. In Noord-Amerika, de kustgebieden van Brits Columbia van Vancouver tot aan Alaska; MiddenAmerika Mexico en in Zuid Amerika, Peru en Bolivia.

In Europa bezocht ik bewust een aantal bekende prechristelijke heilige bomen en onderzocht die plaatsen nauwkeurig. Als je eenmaal een idee krijgt van deze locaties vind je ze steeds makkelijker. Tijdens mijn missies in Afrika en Azië kwam ik in kleine boerengemeenschappen waar vaak nog heilige bomen stonden. Het vinden ging vrijwel vanzelf. Ik moest er soms wel de tijd voor zien te vinden, meestal was dat ‘s morgens vroeg als de zon net begon op te komen. Niet altijd makkelijk, maar wel altijd fascinerend en dan ben je blij dat je het hebt gedaan.”

AARDE EN HE MEL De titel van het boek luidt: ‘De aarde, de hemel en de bomen’. Bomen vormen door hun verticale groeiwijze van oudsher dé stabiele verbinding tussen hemel en aarde, aldus Maja. “Hun takken reiken naar de hemel, hun wortels zijn verankerd in de aarde. Zij geleiden niet alleen een energiesurplus van beide kanten (hetzij solar hetzij lunar), maar resoneren met deze stromingen, wat in hun uitstraling merkbaar is. Wij zijn ook verticale wezens. Onze verbinding met de aarde is ontegenzeggelijk minder dan die van bomen en wij reiken niet zo ver naar de hemel. Bomen ondersteunen onze verticale levenswijze op een rustige, gelijkmatige manier. Zij hebben geen grote uitschieters. Tot de aarde horen de rotsen/ het gesteente, de vruchtbare grond en het water, naar analogie van onze samenstelling skelet/botten (rotsen), vlees en organen (vruchtbare grond) en bloed (levenswater). Uit vruchtbare grond komt al het leven voort en het gaat er ook naar terug. Oftewel de aarde is de bron van al het leven en tot de aarde keert het weer terug, in een eeuwige cyclus. Dit was onnavolgbaar voor mensen (nog steeds trouwens) en werd toegeschreven aan onpeilbare krachten die in de onderwereld leefden, later goden genoemd. De N I E UW

De aarde, de hemel en de bomen Maja Kooistra 21 x 21 cm, fc, circa 240 pagina’s isbn 978 94 91557 45 3 nur 253, 728, € 29,50 Verschijnt juni 2019

h eus 12 – 2019

Heus 12-2018.indd 17

ritmes van de natuur, de seizoenen, waarvan de mensen afhankelijk waren volgden die van de hemellichamen, zon, maan, planeten en sterren. Deze onveranderlijke kosmische patronen waren leidend voor het leven op aarde en bomen volgen deze ritmes het duidelijkst. Vanuit de aarde draaien alle sterren om de Poolster. Dit is het vaste punt aan de hemel waarop je je ‘s nachts kunt oriënteren. Dit punt werd beschouwd als de poort naar de bovenwereld waar de opperkrachten of oppergoden heersten. Heilige bomen hadden een directe verbinding met deze poort naar de bovenwereld.”

fAVO RI E T Als kind verhuisde Maja vele malen en iedere keer waren er weer bomen in de nieuwe buurt die haar aandacht trokken. De ene keer een eik, dan een es of een wilg. Een van haar opa’s woonde vlak bij de duinen in Noord-Holland en daar stonden grove dennen, die ook grote indruk op haar maakten. De meest bijzondere herinnering heeft Maja echter aan een oude hoogstam perenboom in een stadstuin in het centrum van Utrecht. “Ik had een ernstig ongeluk gehad en maakte me na een jaar revalidatie veel zorgen of ik hiervan volledig zou herstellen. In een opwelling richtte ik mijn aandacht op de perenboom en flapte eruit: wat zou jij dan doen in mijn geval?

Hij trok mijn aandacht door gekreun in zijn stam. Ik ging kijken waar dat vandaan kwam en zag hoe verrot zijn stamvoet was. Ik was geschokt en realiseerde me dat de boom helemaal niet zorgelijk overkwam, integendeel, hij had net uitbundig en stralend gebloeid. Er waren al veel dikke vruchtbeginsels te zien, het begin van kleine peertjes, waar hij trots op was. Ik liet mijn verbazing merken, zo aangetast en toch zo levend. Hij gaf aan dat ‘het leven leven’ het belangrijkste voor hem was. Aan zijn verrotte stamvoet kon hij niets doen, die beperkte wel zijn krachten, maar niet de kwaliteit van zijn leven. Ik heb dit wat peinzend in stukjes en beetjes tot me laten doordringen, de boom vragend of hij echt bedoelde dat hij wist hoe erg zijn stam verrot was en dat hij ongeacht de ernst ervan toch nog zo vol kon leven. Hij lachte me toe en gaf aan dat zo lang er leven mogelijk was, hij zou blijven leven. Een boom die me nu altijd blij maakt met zijn vrede en tijdloosheid is de circa 4000 jaar oude taxus in Crowhurst, Surrey, Engeland. Hij kent me, begroet me iedere keer heel hartelijk en ik kan steeds dichter bij zijn essentie komen. Na dit hele verhaal en deze berg van informatie raad ik je aan om gewoon een poosje onder een volwassen boom te gaan zitten. Het hoeft geen bijzondere boom te zijn, gewoon een boom die er is, bij jou in de buurt.”

15

07-01-19 16:29

interview

C orrie van H e s e B alten:

“Het leven is een groot magisch g De aanleiding om op zoek te gaan naar een gelukkiger leven kan voor iedereen anders zijn. Allerlei situaties kunnen plotseling de schijnzekerheid van het bestaan doen wegvallen. En wat dan? Waar en hoe vind je het antwoord op de vraag naar de zin van het leven? De zoektocht van Corrie van Hese Balten inspireerde haar tot het schrijven van de spirituele roman ‘Arcana’. Elk hoofdstuk begint bovendien met een tarotkaart en eindigt met een meditatie, een moment voor jezelf.

H

aar eens zo hechte gezin valt door ruzies uiteen en ze komt keihard zichzelf tegen.

Overmand door verdriet besluit ze op reis te gaan en ze trekt met een camper dwars door Spanje. Ze ontmoet een zigeunerin met tarotkaarten, beleeft mooie trancereizen en ontdekt krachtplekken waar ze de hartslag van Moeder Aarde ervaart. In Andalusië doorstaat ze een vuurloopritueel en een intense zweethutceremonie. Deze reis schenkt haar kracht en inzicht om oude pijnen te doorgronden en een nieuw pad te volgen. Aansluitend gaat ze naar Egypte, waar ze dwaalt door tempels, krachtplaatsen bezoekt en poorten naar het sacrale binnenste ontdekt. Ze komt in contact met haar godinnenwijsheid door bijzondere inwijdingsstappen. Ze ervaart dat haar diepe innerlijke wijsheid nog springlevend is en nauw verbonden met oude inzichten.

Dit is in het kort waarover het boek ‘Arcana’ gaat. De vraag die dan bij menig lezer meteen rijst is: is dit een autobiografisch verhaal? Daar is Corrie heel duidelijk over: “Veel van mijn eigen ervaringen zijn in het boek verwerkt. Er zijn dus wel parallellen. Maar zoals Simon Carmiggelt ooit zei: ‘Ik lieg de waarheid.’

Het gaat me uiteindelijk niet om de feitelijke, maar om de emotionele chronologie. Dus heb ik ook veel aangepast om het verhaal rond te maken.”

D e zin van het leven Na de geboorte van haar derde kind begon Corrie aan de SPSO (Stichting Psycho-Sociale Opleidingen), omdat ze zich wilde verdiepen in menselijke processen. Op deze academie voor integrale menswetenschappen leerde ze niet alleen hoe ze een ander kan helpen zichzelf te helpen, maar ook veel over zich-

16

Heus 12-2018.indd 18

zelf. “Het is mijn persoonlijke overtuiging dat het voor iedereen mogelijk is te werken aan een gelukkiger en tevreden leven. Iedereen loopt op een moment in zijn leven tegen een probleem aan, niemand ontsnapt eraan. En dan wordt het tijd om te luisteren naar je eigen stem, naar je innerlijke eigen-wijsheid.

Het universum spreekt dan tot jou en doet dit door alles en iedereen om je heen te mobiliseren, altijd met liefde! Bij de een leidt de midlifecrisis tot het stellen van vragen over werkelijke waarden in je leven. Bij de ander is het een ernstige ziekte, de confrontatie met het heengaan van een dierbare of het verlies van een baan. Deze situaties kunnen plotseling de schijnzekerheid van het bestaan doen wegvallen. Er kunnen vragen opkomen die je in eerste instantie de adem benemen. Wat heeft het met mij te maken dat ik dit moet meemaken? Waar is mijn dierbare nu hij de aarde heeft verlaten? Wat is eigenlijk de zin van mijn leven? Bij deze vragen zijn zelfonderzoek en zelfbewustzijn belangrijk. Er zijn geen methodes, middelen of handelingen die alleen al omdat we ze gebruiken verheffend of verlichtend werken. Het aanvankelijke vaak afschrikwekkende crisismoment stelt ons voor de uitdaging ons verder te ontwikkelen. Dit kan enkel als het met bewustzijn wordt doordrongen. Daarom is werken aan jezelf een eerste vereiste. Er is geen aangewezen weg die we alleen maar hoeven te gaan en dan bereiken we ‘verlichting’. Wat gedaan moet worden, kun je alleen vanuit jezelf doen. Het geestelijke dat je zoekt bestaat alleen wanneer je het zelf verwerft. Een antwoord op de vraag naar de zin van het leven ontwikkelt zich in de loop van het leven. Langzaam en in eerste instantie vaak niet gehoord, kan een antwoord zich gedurende jaren ontwikkelen.”

heus 12 – 2019

07-01-19 16:29

f oto: m a rik e w oute rs

n h geheim”

L even s le s s en Zoals gezegd leerde Corrie tijdens de opleiding ook veel over zichzelf, werkte ze aan zichzelf en dat gaat nog steeds door: “Bewustzijn is de sleutel. Ook al ben ik onrustig, of boos, of verdrietig, of juist superblij en energiek, me bewust zijn van wat ik voel of denk is de eerste stap. Dan identificeer ik me niet meer helemaal met mijn gevoelens of gedachten. Er komt ruimte. Ik werk met meditaties en affirmaties. Daarmee kun je je gedachten, zelfbeeld, gezondheid en zelfvertrouwen beïnvloeden. Vaak zijn mijn gedachten de baas. Meditatie kan ervoor zorgen dat je meer controle krijgt over je gedachten. Je gedachten zijn er nog wel, maar je neemt ze eigenlijk niet meer persoonlijk. Daarom besluit ik elk hoofdstuk in mijn boek met een meditatie, een moment voor jezelf.

Ik heb geleerd naar mijn hart te luisteren in plaats van naar anderen. Natuurlijk heb ik ook mijn dieptepunten, mijn verdriet en zorgen. Maar ik kijk liever naar wat erachter verborgen ligt en naar wat er wél

h eus 12 – 2019

Heus 12-2018.indd 19

is. Ik heb heel bijzondere levenservaringen mogen meemaken. De geboorte van mijn kinderen en van de meeste kleinkinderen. Grote wondermomenten.

Maar ook het moeten loslaten van dierbaren, onder wie mijn hartsvriendin, mijn beste vriend en later mijn lieve vader, heeft een grote impact gehad op mijn leven. Misschien heb ik daarom wel een tijdje in een hospice als vrijwilligster meegedraaid. Het helpen bij het geboren worden en bij het sterven waren eenzelfde ervaring. In beide situaties voelde ik iets mysterieus en bijzonders krachtigs. Er waren pijn, strijd en vreugde. Geboorte en dood zijn met elkaar verbonden. De dood is een drempel in een deuropening. Voor mij is de dood een ander stadium van leven.

Ook hebben we eens, twee dagen voor kerst, ons hele hebben en houwen moeten achterlaten, omdat er brand in ons huis uitbrak. Je hebt dan geen dak meer boven je hoofd en niet eens meer een schoon slipje voor de volgende ochtend. Maar het gevoel dat bij

17

07-01-19 16:29

mij overheerste was dankbaarheid. Dat we allemaal veilig waren en zelfs mijn honden en katten na één dag de dierenkliniek al weer mochten verlaten. Het afgelopen jaar werd er bij mij uitgezaaide borstkanker ontdekt. Ook weer een heel proces van onzekerheid en zelfonderzoek. Ik ben iemand die uitdagingen aangaat, in de wereld, maar vooral in mezelf. Nu kan ik beter accepteren wat ik niet kan veranderen.

Maar vanuit mijn eigen kunnen, met behulp van krachten die groter zijn dan ikzelf, blijf ik nieuwe mogelijkheden creëren en weet ik dat waar een deur dicht gaat er ook nieuwe open gaan.

Weet je, eigenlijk leven we toch in een schijnzekerheid, vaste baan, verzekeringen, eigen huis, je identiteit, je rol als echtgenoot, als ouder. Maar als de economie stagneert of er gebeuren rampen dan merken we pas dat de enige zekerheid in jezelf te vinden is.

Weten dat je elke verandering aankunt en dat alle ervaringen je alleen maar sterker maken. Ik leerde begrijpen dat vreugde en verdriet, groei en afbraak, genot en pijn me allemaal iets te bieden hebben. Ze zijn een deel van een cyclus. Ze horen bij ons leven.

Kiezen voor vrede, liefde, schoonheid en het besef van je kracht zijn de lessen die ik heb mogen ontvangen.”

D Ru PPE L s uIT DE OCEAAN VAN BEWus T ZIJN ‘Arcana’ is een spirituele roman. Het lastige aan het begrip ‘spiritualiteit’ (maar bijvoorbeeld ook ‘god’) vindt Corrie, dat het iets ontastbaars aanduidt, maar ze doet haar best om te beschrijven wat spiritualiteit voor haar inhoudt. “Spiritualiteit betekent voor mij jezelf leren kennen. We zijn voor een belangrijk deel geconditioneerd en functioneren volgens die conditionering. Maar er is een manier van mens-zijn die de jouwe is. Als je die unieke bestemming niet leeft, mis je het doel van je bestaan. Maar hoe weet je wat jouw weg is? Daarvoor moet je weten wie je zelf bent.

Om geestelijk te kunnen groeien, dien je een stap te zetten naar bewustzijn. Bewustzijn van wat je voelt en ervaart, en jezelf er niet door laten overmeesteren.

Ik zie de oorsprong van al wat leeft als een oceaan van bewustzijn. Onze zielen zijn druppels uit deze

18

Heus 12-2018.indd 20

oceaan. Mijn lichaam draagt mijn geest. Mijn lichaam sta ik straks weer af aan Moeder Aarde en mijn spirituele deel, de druppel, gaat naar de oceaan.

Ik weet langzamerhand dat ik geen macht heb over bepaalde zaken. Ik moet leren surfen op de golven.

Ons gewone dagelijkse leven is in wezen een groot geschenk. Het bevat alle lessen, alle oefenstof, alle uitdagingen en beproevingen die wij nodig hebben om te kunnen leren. Het is net zoiets als autorijden.

Letterlijk het stuur in eigen handen nemen door je steeds bewust te zijn van wat er om je heen gebeurt en je eigen verantwoordelijkheid te dragen. Je kunt achter het stuur immers niet in slaap vallen.”

ARC ANA Het Latijnse arcanum betekent ‘geheim’ (meervoud: arcana). Het lag voor Corrie voor de hand om haar boek deze titel te geven: “Het leven is een groot magisch geheim. Ons verstand probeert ervoor te zorgen dat we alleen in het tastbare en het verklaarbare geloven, maar als je vertrouwen hebt in het bestaan van de niet-tastbare werkelijkheid dan trekken de sluiers op en zie je de wereld zoals hij is: magisch en betoverend.” Ze blijft het een uitdaging vinden om de mysteries, de geheimen van het leven te ontdekken en hierbij gebruikt ze regelmatig tarotkaarten als hulpmiddel. Elk hoofdstuk van het boek begint met een afbeelding van een tarotkaart en een uitleg erbij. Een bewuste keuze: “Tarotkaarten spreken op veel manieren tot ons. Voor een deel via de betekenis van de kaart en de uitleg die je daar mogelijk bij krijgt. Maar voor een niet onbelangrijk deel ook via de symboliek van de kaart en wat zij met ons onderbewuste doet. De symboliek roept iets in ons wakker, wellicht iets wat op het moment voor jou actueel is. Als tarotist vind ik dat de inhoud van het boek een mooie combinatie vormt met de tarotkaarten die ook de Grote en Kleine Arcana worden genoemd. De Grote Arcana kunnen worden gezien als de belangrijkste fases in de levensweg van de mens. De Kleine Arcana geven de dagelijkse gebeurtenissen en omstandigheden aan en schenken duidelijkheid in de verschillende levensfases.”

heus 12 – 2019

07-01-19 16:29

sPANJE EN EG YPT E De hoofdpersoon reist zowel door Spanje als Egypte, landen die het hart van Corrie hebben gestolen en waar ze ontelbare keren is geweest. “In Spanje vind je een grote verscheidenheid aan landschappen, wat het heel aantrekkelijk maakt. Voorbij de costa’s is er veel te ontdekken in het vaak ruige binnenland met zijn vulkanische rotsformaties, zoutvlaktes, kloven en ravijnen. Egypte heeft een bijzondere vibratie, met prachtige kunstvoorwerpen, mysteriescholen, tempels en inwijdingsplaatsen. Een land waar de sluiers dun zijn. Isis is voor mij de wijze moedergodin, ons Innerlijke Zelf, ons Hoger Bewustzijn. Ze is het archetype van het autonome vrouwelijke principe. Symbool van vruchtbaarheid, moederschap en wijsheid. Ze vertegenwoordigt hoop, vrede en vrijheid. Isis, de Madonna en Sophia, het geheim van het eeuwig vrouwelijke. Ze speelt een belangrijke rol in mijn leven, net zoals Moeder Aarde.”

M OEDE R AARDE Als meisje voelde Corrie al de kracht van de natuur.

Ze bestudeerde spinnenwebben en lag op haar rug voorbij drijvende wolken te bewonderen. In de bergen voelde ze de nabijheid van iets groters dan zichzelf. “Ik was altijd buiten en zwierf graag rond.

Hoewel ik haar toen nog niet zo noemde, begon mijn liefde voor Moeder Aarde toen ik kind was. Alles in de natuur zoekt de beste omstandigheden op, alles groeit naar het licht en als mens doe je er goed aan hetzelfde te doen. Voor mij is de natuur een belangrijke spirituele leraar. Ik leer niet door ingewikkelde rituelen, maar door te zwemmen in de zee, met mijn handen in het zand te graven, de frisse herfstlucht op te snuiven en onder een boom te gaan zitten. Ik heb geleerd me open te stellen voor de kracht en wijsheid van de natuur. Ik ben me bewust geworden van de levende wereld van Moeder Aarde en vang zo een glimp op van mijn eigen natuur. En nog steeds kan ik

me opladen, helen in de natuur. We houden van wandelen en kunnen uren dwalen met onze honden.

Zo bied ik natuurlijke processen de ruimte om door te werken. In de natuur krijg ik al wandelend belangrijke inzichten en mystieke ervaringen.”

Z AADJ E Op een van de dieptepunten in haar leven had Corrie de moed om los te laten. Ze kochten een camper en gingen er vaak op uit. “Hechten aan iets waarvan we vinden dat het zo zou moeten zijn kan ons veel ellende bezorgen. Gedachten bepalen onze werkelijkheid. Toen ontstond het zaadje dat ik hiermee iets wilde doen. Schrijven en reizen maken me gelukkig.

Dus het doel om dit alles te combineren was snel gemaakt. Het werken aan dit boek was een emotionele en bijzondere ervaring voor me. Het was een proces van jaren. Zo heeft het wel de tijd gehad om te rijpen in mijn hoofd en hart. Thema’s die je in mijn boek terugvindt zijn: persoonlijke groei, leren luisteren naar je gevoel, ruzie, identiteitscrisis, creatief omgaan met beelden en symbolen, en het ontwikkelen van je intuïtieve vermogens.

Ik maak altijd aantekeningen van dingen die ik hoor, lees of zie. Ze zijn een inspiratiebron voor me. Wanneer je schrijft geef je als het ware een stukje van je ziel bloot. Eerst zit het in jou en dan staat het op papier. Je laat een kwetsbare kant van jezelf zien. Ik heb geen schrijfopleiding gevolgd en ik twijfel soms of ik het wel kan. Maar bij het schrijven kan ik wel helemaal mezelf zijn. Ik hoop dat ik met mijn boek iedereen die een intenser, vol leven verlangt kan inspireren. Iedereen die op een kruispunt staat en diep van binnen voelt dat er een andere, betere weg zou moeten zijn. Ik geloof dat ieder mens in essentie goed, mooi en sterk is en over veel meer talenten, vaardigheden en mogelijkheden beschikt dan waarvan hij of zij zich bewust is. Het is mijn streven mensen te motiveren zich te verbinden met hun innerlijke kracht, zodat ze het beste uit zichzelf kunnen halen. Het zou mooi zijn als ik met dit boek kleine vonkjes verspreid, waarna mensen zelf hun vuur kunnen aanwakkeren en daarmee licht brengen in tijden van angst en onzekerheid.”

N I E UW Arcana, de geheimen van het leven Corrie van Hese Balten 15x23 cm, circa 240 pagina’s, € 19,50 isbn 978 94 91557 44 6 nur 728 Verschijnt juni 2019

h eus 12 – 2019

Heus 12-2018.indd 21

19

07-01-19 16:29

agne s m e ijs

Dit& dat “Het gesternte waaronder we zijn geboren is een bron van verhalen.

Ze kunnen worden gelezen als mooie sprookjes, maar ze onthullen ook de diepere zin van het leven en de taken en uitdagingen waarmee we worden geconfronteerd.” jan de graaf Mythen van de dierenriem

ENERGIE = BALANs Energie is altijd een kwestie van balans.

Tussen fysiek en niet-fysiek. Tussen ying (feniks) en yang (draak). De draak regeert over de hemel en staat voor activiteit, kracht en authoriteit. De feniks regeert over de aarde en wordt geassocieerd met geboorte, voeding en herstel. Samen vormen de draak en de feniks het perfecte paar, de perfecte balans.

Blijvend meer energie volgens de vijf elementen

De raadgevers Bij SoulCollage kun je de zielenkaarten die je maakt indelen in groepen. Een van de groepen is die van de Raadgevers. Dat zijn archetypen die heel actief werken en spelen in jouw unieke ziel.

Hun mythische kracht is grootser en dwingender is dan die van de andere kaarten. Ze spreken in de subtiele taal van het hart en niet in de taal van het verstand, ego of andere mensen.

SoulCollage®

20

Heus 12-2018.indd 22

heus 12 – 2019

07-01-19 16:29

hathor en de esdoorn Bij zonsondergang kwam de godin Hathor tevoorschijn tussen de bovenste bladeren van de esdoorn. Dan verwelkomde ze de doden en schonk hen brood en suikerwater van de wortels van de esdoorn. Op de takken van de esdoorn kwamen de zielenvogels rusten.

De heilige buxusmoeder

H OM M E L A L s k R A CHT DI E R Hommel heeft een groot innerlijk weten wat betreft zijn weg in het leven. Hij heeft geen twijfel, doet wat hij voelt of waarheen hij wordt geleid. Dit getuigt van een groot vertrouwen in het leven en in zijn eigen vermogen.

Krachtdieren

Plezier van regen Na een bui kun je met kleine kinderen op zoek gaan naar de regen die is gevallen. Waar blijft de regen in de bladeren staan? Hangen er dikke druppels aan takken en stengels? Geef elkaar een regendouche door aan de takken van de struiken te schudden.

Kaboutersoep en wonderblaadjes h eus 12 – 2019

Heus 12-2018.indd 23

21

07-01-19 16:29

THEMA

HOOP DOET

22

Heus 12-2018.indd 24

heus 12 – 2019

07-01-19 16:29

T LEVEN Geluk bestaat uit drie dingen: iets om van te houden, iets om te doen en iets om op te hopen. chinees gezegde

Z

o kun je hopen dat je een staatslot wint, waarmee al je dromen in vervulling gaan, of hoop je dat je bij het daten de ideale partner tegenkomt, die je gelukkig maakt. Door te hopen kun je over de toekomst fantaseren en je verheugen. Kader Abdolah schrijft in zijn boek ‘Het huis van de Moskee’ over twee grootmoeders die al twintig jaar blijven hopen dat de profeet komt, om hen te helpen naar Mekka te gaan. “Toen de grootmoeders twintig jaar gebezemd hadden, was de profeet nog niet gekomen. Misschien hadden ze iets fout gedaan, misschien hadden ze de jaren niet goed geteld. Dus waren ze opnieuw begonnen aan nog eens twintig jaar. Misschien had het geen zin meer, maar wat konden ze anders doen? Dat doel om eens naar Mekka te gaan, gaf zin aan hun leven. Het hield hen overeind. Zo hadden ze hoop dat ze nog een keer wakker zouden worden om nog een dag te wachten op de profeet die zou komen.”

Optimistische mensen ervaren meer hoop dan pessimistische mensen, want als je optimistisch bent, ga je eerder uit van mogelijkheden dan van problemen.

Het lijkt dat optimistische mensen meer vertrouwen hebben dat hun wensen zullen uitkomen. Pessimistische mensen zullen er eerder vanuit gaan dat het toch niet lukt en geven daardoor eerder op. Zonder hoop kun je vast komen te zitten in gevoelens van moedeloosheid en onverschilligheid.

Pessimistische gedachten werpen blokkades op in je mogelijkheden. Je gaat er vanuit dat iets niet lukt of dat het geluk niet op je pad zal komen. Daar anticipeer je op met als gevolg dat je eerder afhaakt of geen initiatieven neemt. Daarnaast geeft het vaak stress, omdat het voelt alsof het leven je tegenwerkt. Terwijl je juist hoop wilt hebben en je verlangens wilt volgen. Maar het komt er eigenlijk op neer dat je jezelf in de weg staat.

h eus 12 – 2019

Heus 12-2018.indd 25

T I Ps O M H O O P T E H O u DE N 1

Wanneer je een pessimistische gedachte hebt, zeg je “delete”. Het is in eerste instantie moeilijk om de stroom aan pessimistische gedachten tegen te houden, maar je kunt ze wel deleten zodat je het vervolg aan nare gevoelens en gedachten kunt blokkeren.

2 Fantaseer een optimistische uitkomst ook al geloof je er niet in. Dat is niet meer dan het trainen van je hersenen om anders te denken. Op het moment dat ik een parkeerterrein op reed, dacht ik vroeger altijd gelijk: tsja vol, geen plek meer.

Nu fantaseer ik dat er ergens een plekje voor mij is en wat denk je? Dat is in de meeste gevallen ook zo. Hoe komt dat? Ik ga door die gedachte beter rondkijken op zoek naar mijn plekje.

3 Neem even de tijd om na te gaan wat allemaal in je leven is gelukt en waarmee je blij bent.

4 Sta jezelf toe dat je hoop mag hebben op geluk en dat je mag hopen dat je verlangens uitkomen.

5 Blijf stappen zetten - ook al zijn ze nog zo klein om je verlangens vorm te geven.

Marja Postema coach

ABC van 15 emoties

23

07-01-19 16:29

de lezer Richard Schuring (48 jaar) bewandelt onder de naam Totemdreams de sjamanistische weg.

De dood, dromen en visioenen spelen de hoofdrol. Hij helpt zielen bij hun overtocht en verzorgt onder meer healingen en reiniging van lichaamsenergie en ruimtes om mensen dieper in contact te brengen met hun ziel en levenswandel. Daarnaast werkt hij in native art winkel Hopi-Navajo.

Wat is het eerste boek dat je je kunt herinneren?

Dat zijn de superheldenboekjes die ik als kind verslond: Spider Man, Hulk, Fantastic Four, X-Men. Andere superhelden volgden. Maandelijks keek ik uit naar de nieuwe verhalen in de schappen en mijn moeder legde zakgeld bij zodat ik ze allemaal kon kopen. Ik vond het heerlijk om in al die andere werelden opgezogen te worden, mee te gaan in de avonturen. Ik fantaseerde dat ik één van de superschurken was, maar dat ik die krachten dan wel gebruikte om het goede te dienen. Ik draaide graag zaken om.

Het eerste echte serieuze boek was een groot, dik boek over de Tweede Wereldoorlog dat mijn ouders in de kast hadden staan. Het greep me. Moeilijke woorden zocht ik op in het woordenboek, ik had een enorme behoefte om met taal bezig te zijn. Het boek moest en zou overal mee naartoe, tot in de zandbak aan toe. In mijn jeugdjaren zou hierop nog een heftige droom volgen en pas later zou ik snappen dat een vorig leven van me in deze oorlog ligt.

Hoe belangrijk zijn boeken voor jou?

Heel belangrijk. Ik wil en moet lezen, al ontbreekt het me vaak aan tijd. Ik wil vooral op die manier blijven leren om zo mijn werk nog beter te kunnen doen, om mensen nog beter van dienst te kunnen zijn. Of boeken nu over sjamanisme gaan, krachtdieren, het levenswiel, dromen – ze komen in huis.

Daar staat tegenover dat ik het ook fijn vind als boeken me even op een ander spoor zetten. Ik ben continu met de nacht bezig, met dromen en visioenen. Dan is het prettig om ‘Italië op maandag’ van Marjon van Royen op schoot te hebben of ‘Pure Italiaanse keuken’ van Roberto Payer. Dat brengt me helemaal in het hier en nu en geniet ik van de Italiaanse passie voor het leven die voor mij zo belangrijk is.

Hoeveel boeken heb je in huis en waar zijn die te vinden?

Dat zullen er zo’n honderdvijftig zijn, allemaal liggend en staand op de planken. Dat moet ook wel, want ik ben klein behuisd. Stapelen op de grond dat gaat gewoon niet. Vroeger had ik dertig verhuisdozen vol, waarvan ik tien jaar geleden het meeste heb weggedaan omdat ik er toch niks mee deed. Wel mooi om te zien, want uiteindelijk komen toch de

24

Heus 12-2018.indd 26

boeken en onderwerpen weer terug die gelezen willen worden.

Welk soort boeken spreekt je aan en waarom?

Dat zijn vooral boeken over sjamanisme, magie, krachtdieren, goden en godinnen van NoordwestEuropa, Native Spirit, de dood, het levenswiel, symbolen. Het is voeding voor mijn ziel en alles zit verweven in mijn werk. Het is mijn passie om anderen te helpen. Ik ben altijd nieuwsgierig en laat me graag inspireren door wat anderen erover schrijven. Gelijk heb ik dan ook het diepste respect voor alle inspanning en tijd die de auteur erin heeft gestopt.

Met één been sta ik in deze wereld, het andere been staat in de andere wereld. Dus is het voor mij belangrijk geaard en in balans te blijven. Daar komen boeken over Italië om de hoek kijken. Die doen de levenslust bij me stromen.

Welk soort boeken zul je nooit lezen en waarom?

Lastige vraag. Ik zal lang niet alles lezen, maar dat is niet omdat ik ervan wegloop. Ik heb nooit gedacht dat ik zou terugkeren naar de volwassen strip, maar dat is dus wel gebeurd. Namelijk naar Dylan Dog, privédetective in dromen, nachtmerries, andere werelden, het paranormale. De serie wordt betiteld als horror. Er zitten expliciete en gedetailleerde geweldscènes in waar ik niet van wegkijk. Wat mij triggert is de onderzoeker die ver gaat om zijn cliënt te helpen. Dat herken ik wel. Voorafgaand aan een consult of healing focus ik me daarop in de nacht en zo komt droominformatie door: wat te doen en hoe te handelen. Het klopt altijd. Ook droombeelden kunnen expliciet zijn.

Is er een boek dat voor jou heel belangrijk is?

Dan moet ik meteen denken aan ‘Parsifal’ van Wolfram von Eschenbach. Ik zat in mijn puberteit en dat was het eerste boek waarvoor ik avond aan avond echt ben gaan zitten. Ik was veel bezig met de Heilige Graal en de symboliek van de Alchemisten. Toen ik het uit had, bekroop me een gevoel van “zo, dat heb ik toch maar mooi geflikt!” Maar het voelde ook voor me, dat ik de reis van Parsifal zelf had gemaakt. Dat

heus 12 – 2019

07-01-19 16:29

foto: j ok e boot

het om innerlijke processen zou gaan, daar had ik niet zoveel mee. Ik hoopte stiekem dat er ergens een echte Graal zou zijn. In de tijd zou dat beeld veranderen. Nu gaat het me om de zielenreis, de onderhuidse lagen, die hele ijsberg onder water en wat die te vertellen heeft. Het innerlijke goud om te delen.

Welk boek ben je nu aan het lezen?

Stukje voor stukje lees ik ‘Tecumseh’ van James Alexander Thom. Een dikke pil over Shawnee opperhoofd Tecumseh. Het is zo’n mooi, intens, maar ook heftig boek. Dit is het eerste boek waarbij ik een aantal keren heb overwogen te stoppen met lezen.

De strijd van de Shawnees en andere stammen tegen de Amerikanen wordt zo voelbaar beschreven, dat misselijkheid me bekruipt. Maar ook zaken binnen de eigen stam die het daglicht niet verdragen. Het gaat gepaard met heftige dromen en dan stop ik er weer even mee. Verder is het een prachtboek. Het gaat over veel meer dan alleen maar Tecumseh. Over de weg en de zorg van de sjamaan, over verbinding met elkaar en met de Aarde, verbinding met je geboortegrond en de liefde van je leven, over wortels, ceremoniën bij de overgangsfasen in het leven, de kracht van gebeden en kruiden, kiezen voor het goede of kwade. Het boek is een levensreis.

Stukje voor stukje ga ik ook door “The dream hunters of Corsica” heen, geschreven door Dorothy Carrington. Over de Mazzeri en Signadori. Nachtwandelaars.

Mannen en vrouwen die in de droomtijd op jacht gingen voor de gemeenschap om terug te komen met een donkere toekomstvisie of een boodschap van liefde en hoop. Ik mag mezelf wel rekenen tot de nachtwandelaars.

h eus 12 – 2019

Heus 12-2018.indd 27

Wie is jouw favoriete auteur en waarom?

Dat is zonder meer Linda Wormhoudt. Niet alleen om haar boeken, maar ook om de opleidingen die zij geeft – die zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Om hoe en wie ze is. Zo bezield en gepassioneerd als zij het sjamanistische pad gaat en alle inspanningen die dit van haar vergt. Ik heb daar respect voor. Haar boek “Seidr” dat is toch wel een bijbel als het gaat om Noordwest-Europese magie en sjamanisme.

Haar romans in de serie ‘Kind van de wegen’ – reikhalzend keek ik uit naar de nieuwe delen zodra deze werden aangekondigd. Ik vind het mooi hoe persoonlijk en poëtisch ze schrijft, en gelijk ver boven het persoonlijke uitstijgt. De eigen wortels, magie, wandelen op de grenzen tussen werelden, leven en werken op de grenzen en er overheen, andere lagen en werelden die doorkomen, rituelen, dromen, sjamaandrums, ratels en zang, goden en godinnen van het land – zeer voelbaar en herkenbaar.

Welk boek wil je anderen van harte aanbevelen?

Dat is ‘Nevelvrouw’ van Linda Wormhoudt. Het legt een zeer liefdevolle en bezielde weg voor begeleiding van de stervende, de gestorvene en de nabestaanden.

Alle lagen van het Dodenrijk, en de grens tussen het leven en de dood, krijgen alle aandacht die zij verdienen in ‘Nevelvrouw’ en zijn diep zintuiglijk gemaakt met elke geschreven regel. Met dit boek komt ook het Dodenwiel dat Linda heeft ontwikkeld en tastbaar neergezet. Ik ben dankbaar dat ook ik het Dodenwiel en alle kennis die daarbij hoort mag gebruiken voor deze begeleiding.

25

07-01-19 16:29

C I TA AT

Bestuiven Overal op het land doen planten mee aan het beschikbaar maken en verplaatsen van mineralen.

Elk kruid bepaalt wat er nog mist op een bepaalde plek en doet dan zijn best de balans te herstellen.

Bijvoorbeeld door mineralen naar boven te halen, vitaminerijke mulch te maken of de grond losser te maken, zodat andere planten er een plek kunnen vinden.

Onkruiden werken hard om de nutriënten te verzamelen die het evenwicht in de grond herstellen.

Welke rol spelen bijen in dit mineralen evenwicht en het verspreiden van planten? De bloemen moeten weten waar naartoe te gaan en de bijen geven hen die informatie en meer. Elke stuifmeelkorrel is een verzameling van kennis over die plant, inclusief de herkomst en de verbinding met de omringende minerale wereld. Bijen nemen met hun zintuigen van elke plant de unieke samenstelling van chemische, minerale en voedingsstoffen waar. Ze kunnen deze informatie lezen als een taal, de taal van de planten en mineralen. Dit diepe bewustzijn tussen de bijen en de bloemen is een cruciaal onderdeel van de bestuiving, die veel meer is dan de simpele bevruchting die wij erin zien.

Bij het bestuiven voeren de bijen twee belangrijke taken uit. Ten eerste brengen ze het stuifmeel van bloem naar bloem. Dit stuifmeel bevat informatie over de mineralenbeweging in verleden, heden en toekomst en met het verspreiden van het stuifmeel verspreiden de bijen deze kennis ook naar verschillende planten. Ten tweede laten de bijen op elke bloem een energetische afdruk van goedkeuring en bewustzijn achter.

Dit ‘energiestempel’ of bewustzijnsoverdracht tussen plant en bij maakt in de plant het bewustzijn wakker dat het een individuele plant is die tegelijkertijd deel uitmaakt van de eenheid van planten in zijn familie. Elke dag vindt en verbindt elke groep bijen zich met de etherische communicatie tussen planten. Een groep bijen werkt bij elke foerageertrip met maar een plantensoort. Een bij kan er meer dan vijfhonderd bezoeken voor ze terugvliegt naar de kast en kan dat per dag meer dan dertig keer doen.

Door meestal maar een soort per dag te bezoeken geeft dit een steviger afdruk van de informatie die binnen die plantfamilie moet worden gedeeld.

De bijen weten welk planten het sterkst zijn en dat zijn dan ook degene die ze bezoeken. Zo wordt het beste stuifmeel door het landschap verspreid.

26

Heus 12-2018.indd 28

Uit: Het lied van de bij Jacqueline Freeman

heus 12 – 2019

07-01-19 16:30

overpeinzing

Mannen zijn geen vrouwen of toch wel…

D

e titel van mijn boek, ‘Mannen zijn geen vrouwen’, doet een helder verschil tussen de twee seksen vermoeden. Ik kan verklappen dat dit in strijd met de inhoud is. Maar daarover wil ik het niet hebben. Want wat blijkt… mannen zijn nagenoeg vrouwelijk.

Ik kom dit interessante gegeven tegen in het boek ‘Tantra. Een andere visie op leven en seks’ door André van Lysebeth. Volgens hem heeft de moderne genetica bevestigd dat de man in feite een veranderde vrouw is om het verspreiden van genen mogelijk te maken. Zoals iedereen weet heeft een vrouw XXen de man XY-chromosomen Het wordt een meisje als XX samenkomen. Met XY wordt het een jongen.

Wanneer een eicel een spermatozoön ontvangt is het geslacht bepaald, hoewel het gedurende de eerste zes weken latent blijft. Na deze zes weken krijgt de foetus of mannelijke of vrouwelijke voortplantingsorganen. Het lijkt er dus

op dat de vader dominant is in het bepalen van het geslacht van een kind. Maar is dat waar? Niet onomstotelijk, volgens twee wetenschappers die met dieren hebben bewezen dat wanneer de geslachtsklieren (testikels en eierstokken) worden verwijderd voordat de seksuele vermogens zich manifesteren, alle embryo’s (XY en XX) vrouwelijk worden. Door de geslachtsklier (gonade) vóór de differentiatie te verwijderen wordt een XX-embryo (potentieel vrouwelijk) vrouwelijk en wanneer hetzelfde gebeurt bij een XY-embryo (potentieel mannelijk) wordt dit ook vrouwelijk. Conclusie: wanneer de gonade wordt verwijderd, wordt een mogelijk vrouwelijk embryo vrouwelijk.

Daarentegen wordt een mogelijk mannelijk embryo ook vrouwelijk.

Het lijkt erop dat de man eigenlijk is ‘gebouwd’ op een vrouwelijk basisplan en daarom in feite een veranderde vrouw is. Deze zin uit de Bijbel, Genesis 2:22: “En de HEERE God bouwde de rib die Hij uit Adam

genomen had tot een vrouw en Hij bracht haar bij Adam. “ moet dus op een misverstand berusten, volgens de moderne genetica.

Als mannen veranderde vrouwen zijn, zou het dan kunnen dat de Cherokee (Noord-Amerikaanse indianenstam) dit ook al wisten en ze daarom het gezegde hebben dat “Een man zijn hoogste roeping is om de vrouw te beschermen, zodat ze ongedeerd en in vrijheid de aarde kan bewandelen.”? Dus dat de plaats van een man in essentie ten dienste staat van het vrouwelijke en dus het leven, niet op een onderdanige manier, maar gelijkwaardig aan een vrouw? En wanneer mannen die plek innemen vooral vrouwen kunnen ademen, zich weer veilig voelen en volledig vrouw kunnen worden? De plek van een vrouw is volgens de Cherokee dat een vrouw de man naar zijn ziel kan leiden om hem te verenigen met de bron.

Ik begrijp dat dit voor veel mannen een uitdaging is. Maar zou het kunnen zijn dat wanneer mannen hun rechtmatige plaats innemen zij zelf ook weer kunnen ademen, zich vrij kunnen voelen? Dat de paternalistische tijden voorbij zijn en mannen, zoals de vrouwen dat doen, zich bevrijden van een oude last? En als vrouwen geen macht gaan ontlenen omdat ze mannen naar de bron kunnen leiden - dat is een heel oud verhaal – vrouwen en mannen samen aan de nieuwe wereld kunnen bouwen die zich al aan het vormen is?

Jos Kester sjamaan

Mannen zijn geen vrouwen

h eu s 12 – 2019

Heus 12-2018.indd 29

27

07-01-19 16:30

f ond s lij s t

‘Aardevrouwen spreken’, Manon Tromp 978 90 77408 99 5 (red.), ‘ABC van 15 emoties’, Marja Postema, 978 94 91557 36 1 ‘Ademtocht, verhalen over de dood’, Linda Wormhoudt, 978 90 77408 68 1 ‘Arcana, de geheimen van het leven’, Corrie van Hese Balten, 978 94 91557 44 6 ‘Beschermheer’, Linda Wormhoudt, 978 94 91557 06 4 ‘Blijvend meer energie volgens de vijf elementen’, Jeanine Hofs, 978 90 77408 95 7 ‘Clusters – shodo schrijfboekje 2’, Chris978 90 77408 64 3 tine de Vries, ‘Creatief mediteren voor meer bewustzijn, ontspanning en creativiteit’, 978 94 91557 32 3 Wendy Smit, ‘Dagboek als spiegel’, Christine de Vries, 978 90 77408 43 8 ‘De aarde, de hemel en de bomen’, Maja 978 94 91557 45 3 Kooistra, ‘De aarde roept... ontdek de natuur als bron van inzicht en heling’, Gerwine 978 90 77408 60 5 Wuring, ‘De absolute werkelijkheid’, 978 90 77408 92 6 Jaap Dijkstra, ‘De geheimen van Hildegard von Bingen’, Gerrit Jan Keizer, 978 94 91557 03 3 ‘De glimlach van de sirene’, Selma 978 90 77408 49 0 Sevenhuijsen, ‘De Groene Man en de Groene Vrouw’, Joke en Ko Lankester, 978 90 77408 86 5 ‘De heilige buxusmoeder en 33 andere levensbomen’, Marjanne Huising, 978 94 91557 23 1 ‘De herberg’, Christine de Vries, 978 94 91557 43 9 ‘De kracht van water, aarde, lucht en vuur – leven met de natuur’, Gerwine 978 90 77408 37 7 Wuring e.a., ‘De sneeuwkoningin’, Hans Christian Andersen, pastels Juke Hudig, 978 90 77408 81 0 ‘De sterren van je leven’, Ria Borst, Ineke Bergman, Paula van Kersbergen, 978 90 77408 12 4 Vera Verhagen, ‘De sterrenpas’, Petra Stam, 978 94 91557 26 2 ‘De verborgen boom’, Gerrit Jan Keizer, 978 90 77408 98 8 ‘Dieren en wij – hun welzijn, onze ethiek’, Monique Janssens, 978 90 77408 85 8 ‘Dionysos, de vegetatiegod’, Joke en 978 94 91557 19 4 Ko Lankester,

28

Heus 12-2018.indd 30

• isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn

• • • • • • • • • •

‘En de drummers waren vrouwen’, ‘Ontdek jezelf door tekenen en reflectief Layne Redmond, vertaling Isabella schrijven’, Wendy Smit, 978 90 77408 97 1 isbn 978 94 91557 05 7 Verbruggen, ‘Gaia’s kracht’, Roelien de Lange, ‘Pythia, de hogepriesteres -symboliek 978 90 77408 75 9 en mythologie in de tarot’, Petra Stam, ‘Godinnen van eigen bodem’, Ineke isbn 978 94 91557 01 9 978 90 77408 35 3 ‘Rondelen - shodo schrijfboekje 3’, ChrisBergman, ‘Heilige bronnen in de Lage Landen’, tine de Vries, isbn 978 90 77408 72 8 ‘Schrijven met het creatiepentagram’, Linda Wormhoudt e.a.

978 94 91557 09 5 Yoeke Nagel, isbn 978 94 91557 13 2 ‘Groen leven doet je goed’, Anna Maria ‘Seidr, het Noordse pad’, Linda Worm978 94 91557 31 6 van den Berg, houdt, isbn 978 90 77408 74 2 ‘Het lied van de bij’, Jacqueline Freeman, ‘Sharing nature’, Joseph Cornell, 978 94 91557 40 8 isbn 978 94 91557 04 0 ‘Het oergevoel’, Agnes Meijs, ‘SoulCollage®’, Seena B. Frost, vertaling 978 90 77408 77 3 Adrie Beyen, isbn 978 94 91557 21 7 ‘In het licht van de Maan’, Petra Stam ‘ Vingerlabyrintlopen’, John Musterd, isbn 978 94 91557 22 4 en Marja de Zeeuw, 978 90 77408 00 1 ‘ Witte wieven en elfen’, Ruud Borman, ‘In je kracht door kleur’, Margo Ruiter, isbn 978 90 77408 90 2 978 94 91557 27 9 ‘ Woordenregen, 1 jaar schrijven’, ‘Innerlijk pelgrimeren’, Christine Margreet Schouwenaar, 978 90 77408 82 7 isbn 978 90 77408 91 9 de Vries, ‘Isis en de 14 sleutels tot heelwording’, ‘De essentie van edele stenen’, Anneke Petra Stam en Els Lijesen, 978 94 91557 11 8 Agterberg, isbn 978 94 91557 07 1 ‘Kaboutersoep en wonderblaadjes’, ‘De Maan, 66 mystieke kaarten voor 978 94 91557 14 9 Ity Busstra, bewustwording’, Petra Stam, ‘Kluiven uit de hemel’, Suzanne Clothier, isbn 978 94 91557 16 3 978 94 91557 39 2 ‘Het elfenspel’, Jan-Pieter Schreur en ‘Krachtdieren, inspiratie en wijsheid Willeke de Wit, isbn 978 94 91557 42 2 ‘Het levenskunstspel’, Anky Floris, uit het dierenrijk’, Petra Stam, 978 94 91557 35 4 isbn 978 9077408 51 3 ‘Kruidenkracht voor tieners’, Marjanne ‘Isis mysteriekaarten’, Petra Stam en 978 94 91557 41 5 Huising, Els Lijesen, isbn 978 94 91557 24 8 ‘Kruidenwijsheid’, Marjanne Huising, ‘Krachtdieren, 66 boodschappen uit het 978 94 91557 02 6 dierenrijk’, Petra Stam, ‘Lijstjes - shodo schrijfboekje 4’, Chrisisbn 978 94 91557 38 5 978 90 77408 73 5 ‘Kruidenwijsheid – 66 affirmatie- en tine de Vries, ‘Mannen zijn geen vrouwen’, Jos Kester, actiekaarten’, Marjanne Huising, 978 94 91557 37 8 isbn 978 94 91557 15 6 ‘Maya wijsheid voor je levenspad’, Elvira ‘Levensbomen, 68 zielskrachtkaarten’, 978 90 77408 89 6 van Rijn, Marjanne Huising, ‘Maya wijsheid voor je levensreis’, Elvira isbn 978 94 9155734 7 978 94 91557 18 7 ‘Luister naar je ziel, 50 troost- en krachtvan Rijn, ‘Maya wijsheid voor je levensreis kaarten’, Janet Werner, isbn 978 90 77408 84 1 logboek’, Elvira van Rijn, 978 94 91557 20 0 ‘Maak werk van je droom! 52 realisatie‘MeCards4Kids™’, Nancy Weiss en kaarten’, Louisa Perreyn, 978 94 91557 25 5 isbn 978 90 77408 93 3 Jane Raphael, ‘Mensen verhalen over bomen’, ‘Maya wijsheid creatiekaarten’, 978 90 77408 04 9 Adrie Beyen, Elvira van Rijn en Patricia Mooren, ‘Mythen van de dierenriem’, Jan de isbn 978 94 91557 10 1 978 94 91557 33 0 Graaf, ‘Nephilim’, Linda Wormhoudt, 978 90 77408 96 4 Vrijwel alle titels zijn verkrijgbaar in ‘Nevelvrouw’, Linda Wormhoudt, (web)boekwinkels en alle titels zijn te koop 978 94 91557 29 3 in de webshop op www.A3boeken.nl

• • • • • • • • • • •

(Prijs)wijzigingen voorbehouden

• isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn

HEUS verschijnt twee keer per jaar en is een uitgave van A3 boeken,

Oosterveldweg 15, 7274 DZ Geesteren, T 0545 48 11 40, info@A3boeken.nl

Een online versie van HEUS is te vinden op www.A3boeken.nl HEUS wordt gratis verspreid via A3 auteurs, diverse boekwinkels en spirituele centra, en derden. heus 12 – 2019 abonneren is niet mogelijk. Overname van artikelen is toegestaan na toestemming van de uitgever en met bronvermelding. vormgeving: Villa Y, Den Haag – drukwerk: Damen Drukkers

07-01-19 16:30

Avonturen in het leven na de dood William Buhlman

ISBN 978-94-6331-010-9

Ridders van Licht Barbara Borecka & RenĂŠ Argonijt

ISBN 978-94-6331-009-3 Bezoek onze webwinkel

www.hajefa.nl

Jouw weg ontdekken?

JOHN MUSTERD Training & Coaching www.vingerlabyrinten.nl

In jouw zoektocht naar heling ben je volledig vastgelopen, het is tijd geworden om die impasse te doorbreken.

- Love yourself enough to do this! -

www.heelbewust.com/actueel/consulten/consult-de-doorbraak info@heelbewust.com

CRANIO-SACRAAL THERAPIE VOOR HONDEN (Prijs)wijzigingen voorbehouden

Zachte doeltreffende aanpak voor herstel van natuurlijk evenwicht Bindweefsel bevindt zich overal in het lichaam en hierin kan zich spanning opbouwen door fysieke en emotionele oorzaken. Normaal gesproken laat het bindweefsel de spanning weer los, maar als er (te) veel is gebeurd, gaat dit niet meer vanzelf. Dan ontstaan er blokkades en allerlei klachten: fysiek, mentaal, gedrag of een combinatie. Cranio-sacraal therapie is een zachte methode die specifiek al het bindweefsel en de verbinding ervan met het centrale zenuwstelsel behandelt. De therapie biedt zo een oplossing voor een scala aan zowel acute als chronische lichamelijke en mentale/emotionele klachten, zoals:

Kreupelheid Artritis, artrose en reuma Spondylose Rugpijn Nekpijn Hoofdpijn Spijsverteringsproblemen Ademhalingsproblemen Kaakgewrichtsproblemen Algemene stijfheid Vermoeidheid

Angst Uitvalgedrag Verminderd leervermogen Emotionele disbalans Zichtbare stress Neurotisch gedrag Spanning Afgeslotenheid Moeilijk contact maken Depressie Hypergedrag

Ook zonder een concrete klacht is een cranio-sacraal behandeling voor een hond aan te raden voor meer innerlijke rust en een groter algeheel welbevinden. Bijvoorbeeld bij een verhuizing, wanneer je een herplaatser in huis neemt, een nieuwe hond of ander gezinslid erbij.

Ingrid Timmermans * www.ittom.nl * info@ittom.nl * 06 12979285

EN. ITGEVER ukkERs

Heus 12-2018.indd 31

07-01-19 16:30

illu s tr a ti e: r uzi ca p a rs ons

Lekker smaken: sterke koffie, bruine boterhammen met kaas, chocola, ...

Mooi klinken: het ruisen van de zee, de lach van mijn dochter, mijn lievelingsmuziek, …

Prachtig om te zien: bladeren in de herfst, verse sneeuw op de takken van de bomen, de kust bij het Engelse Dover, …

Heerlijk voelen: fris gewassen lakens, zelfgemaakte crème op mijn handen, koud water als het warm is, ….

Aantrekkelijk ruiken: vers gebakken appeltaart, lavendelolie voor het slapen, bloemengeuren in mijn tuin, …

Heb je jouw zintuigpleziertjes op een rij, bekijk dan of er speciale herinneringen bij horen. Gebeurtenissen waaraan je graag terugdenkt. Een heerlijke vakantie, iedere lente genieten van de eerste zonnestralen of samen met je lief verliefd zijn. Dompel jezelf onder in die heerlijke momenten van geluk en geniet ervan! anna maria van den berg Groen leven doet je goed

Heus 12-2018.indd 32

11-01-19 14:24