Η ΜΑΝΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ «ΕΛΕΝΗ» ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ
Εργασία Β΄τετραμήνου της μαθήτριας Ναλμπάντη Σοφίας
Ορισμός Μαντικής Τέχνης Σε όλες τις εποχές οι άνθρωποι αισθάνονται την ανάγκη να προβλέψουν το μέλλον με κάθε μέσο. Ένα απ’ αυτά τα μέσα αποτελεί η μαντεία. • Μαντεία, λοιπόν, είναι η τέχνη πρόβλεψης του μέλλοντος και ερμηνείας του παρόντος και του παρελθόντος με μέσα που δεν βασίζονται στη λογική και στην επιστήμη. • Η μαντική τέχνη πρωτοεμφανίστηκε στην αρχαιότητα.
Ποιά ήταν η στάση του Ευριπίδη απέναντι στους Μάντεις; <<Σωστό μυαλό και νους, να ο σοφός ο
μάντης>>. Ο ριζοσπαστικός για την εποχή του
Ευριπίδης, επιμένει στην ορθή σκέψη, στη χρησιμότητα της λογικής και την απόρριψη κάθε αυθεντίας . Το μέλλον το φτιάχνουμε εμείς, το ρυθμίζουμε εμείς, και το τροποποιούμε εμείς.
Οι μάντεις περιπλανούν τους αφελείς ανθρώπους για να έχουν δόξα και χρήματα για μια ψεύτικη εικόνα που τους δίνουν. Μάταια προσπαθούσε να αφυπνίσει τους ανθρώπους ο Ευριπίδης. « Κούφια η μαντική, ψευτιές γεμάτη»
Είδη Μαντείας στην Αρχαία Ελλάδα Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν δύο είδη
μαντείας: Άτεχνη Ήταν μια «έμφυτη» ικανότητα προφητείας, ένα χάρισμα που ασκούνταν με άμεσο τρόπο από ένα αγνό άτομο και ήταν κάθε στιγμή έτοιμο να δεχθεί την έμπνευση και να αποκαλύψει τη θεία βούληση. Έντεχνη . Διδασκόταν και συμπληρωνόταν από μακροχρόνια προσωπική πείρα.
Μορφές Άτεχνης Μαντείας Οι Έλληνες θεωρούσαν πιο παλιά και επομένως πιο σεβαστή την άτεχνη μαντεία. Στην αρχαιότητα υπήρχαν πολλές μορφές άτεχνης μαντείας, η οποία ασκούταν «διά εμπνεύσεως», «διά χρησμών» και «διά ονείρων». • Ονειρομαντεία: η μελέτη των ονείρων και η προσπάθεια ανάλυσής τους . • Νεκρομαντεία: η πνευματική επικοινωνία με τους νεκρούς με σκοπό τη συγκέντρωση απόκρυφων και μελλοντικών πληροφοριών. Στην Οδύσσεια, ο Οδυσσέας κατεβαίνει στον Κάτω Κόσμο, τον Άδη, με σκοπό τη συγκέντρωση χρήσιμων πληροφοριών για την κατάσταση στην πατρίδα του, την Ιθάκη.
Μορφές Έντεχνης Μαντείας • Κληδονομαντεία: η προφητεία που προέρχεται από μία φράση, μία φωνή, η οποία ακούγεται ξαφνικά και διατυπώνει μία πρόβλεψη. • Υδρομαντεία: η παρατήρηση της ήρεμης επιφάνειας νερού μέσα σε δοχείο όπου έριχναν πολύτιμα αντικείμενα και παρακολουθούσαν τους σχηματιζόμενους κύκλους ή τον τρόπο βύθισής τους. • Αυτόματες κινήσεις του σώματος: το φτέρνισμα και ο λόξιγκας αντιμετωπίζονταν ως κάτι το ιερό, δηλαδή ως σημάδι ότι κάποιος θεός ή κάποιο πνεύμα εκφράζεται χωρίς τη θέληση του ατόμου.
Μορφές Μαντικής Τέχνης σήμερα. Τρόποι με τους οποίους σήμερα οι άνθρωποι προσπαθούν να μαντεύουν το μέλλον • Αστρολογία: Η αστρολογία ισχυρίζεται πως η τύχη του κάθε ανθρώπου είναι γραμμένη στα άστρα και με τη μελέτη των άστρων, σε σχέση με τον χρόνο της γεννήσεως του, μπορεί να προσδιοριστεί το «πεπρωμένο» του με λεπτομέρειες. • Χαρτομαντεία: Στο παιχνίδι με την τράπουλα Ταρώ ο άνθρωπος λαμβάνει απάντηση μέσω των χαρτιών που ξεσκεπάζει. • Καφεμαντεία: Στηρίζεται στην πίστη πως το είδος των γραμμών, οι διάφοροι σχηματισμοί και οι χρωματισμοί στο φλυτζάνι του καφέ, που έχει κάποιος πιει, αποκαλύπτουν το μέλλον. • Χειρομαντεία: Η ανάγνωση των γραμμών της παλάμης. • Μέντιουμ: Ισχυρίζονται ότι μπορούν να επικοινωνούν με πνεύματα, τα οποία τους αποκαλύπτουν το μέλλον. • Ονειρομαντεία: Τα όνειρα λέγεται ότι απεικονίζουν μηνύματα τα οποία διαφεύγουν από τον έλεγχο του συνειδητού. Το υποσυνείδητο, όμως, τα αντιλαμβάνεται και μας προειδοποιεί με ονειρικά σύμβολα. Ο ονειροκρίτης είναι το «γλωσσάρι» που τα αποκρυπτογραφεί.
Διαφορές της Μαντικής στην Αρχαιότητα με Σήμερα. Αρχαιότητα Η Μαντική τέχνη
απαντούσε σε συγκεκριμένα ερωτήματα. Προφητείες δινόταν μόνο σε καλώς καθορισμένα ερωτήματα. Δινόταν χρησμοί διφορούμενοι. Ερμηνευόταν με διαφορετικούς τρόπους πράγμα που τους έκανε πάντα σωστούς.
Σήμερα Οι προφητείες δινόταν
χωρίς να δέχονται ερωτήματα οι μάντεις. Οι προφητείες που δίνονται συνήθως είναι επινοημένες σε βάσιμα γεγονότα.
Ομοιότητες της Μαντικής στην Αρχαιότητα και Σήμερα. Κοινός παρονομαστής σε όλες τις εποχές αποτελεί η
πεποίθηση πολλών ανθρώπων πως υπάρχουν κάποιοι εκλεκτοί από το Θεό άνθρωποι, που θα τους πούνε το μέλλον.
Επίλογος Γενικότερα όμως οι Αρχαίοι δε διέθεταν ασφαλή επιστημονικά μέσα για την πρόβλεψη του μέλλοντος. Την ανάγκη λοιπόν της πρόβλεψης την ικανοποιούσαν μέσω της μαντικής τέχνης. Πολλές φορές όμως στρέφονταν εναντίον των χρισμολόγων όταν οι προβλέψεις τους αποδεικνύονταν λάθος. Η ορθή σκέψη είναι το μέλλον, η σωστή κρίση και όχι ή πίστη σε παραδόσεις χωρίς έρευνα. Άλλωστε η χριστιανική θρησκεία δε δέχεται την προσφυγή στη μαντεία και τη μαγεία.