Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ Οι Βυζαντινοί έδιναν μεγάλη σημασία στην εκπαίδευση, αν και η παιδεία δεν ήταν υποχρεωτική ή κρατική. Υπήρχαν μόνο ιδιωτικά και εκκλησιαστικά σχολεία, που λειτουργούσαν σε σπίτια, σε ναούς ή σε μοναστήρια.
Υπήρχαν τρείς βαθμίδες εκπαίδευσης: Α. Προπαιδεία: Το βασικό σχολείο, του γραμματιστή: Φοιτούσαν παιδιά από την ηλικία των έξι χρονών. Οι εκπαιδευτικοί ήταν ιδιώτες δάσκαλοι, κληρικοί και μοναχοί. Το σχολικό πρόγραμμα ξεκινούσε από το πρωί και διαρκούσε ως το απόγευμα. Είχε τέσσερις τάξεις. Στις δυο μικρότερες διδάσκονταν ανάγνωση, γραφή , βασικές αριθμητικές τάξεις. Μάθαιναν να ακούν και να προφέρουν σωστά τα λόγια τους.
Στις μεγαλύτερες τάξεις μάθαιναν ορθογραφία, γραμματική, αριθμητική, αποστήθιζαν ιστορίες από τον Όμηρο, την Παλιά και την Καινή Διαθήκη, τους μύθους του Αισώπου και μάθαιναν να τραγουδούν και να ψέλνουν. Β.ΕγκύκλιοςΠαιδεία: β. του γραμματικού, φοιτούσαν παιδιά από την ηλικία των δώδεκα για τέσσερα χρόνια. Οι δάσκαλοί τους ήταν μορφωμένοι λαϊκοί. Υπήρχαν 2 κύκλοι μαθημάτων: α. η τριτύς: κύκλος τριών μαθημάτων, γραμματική, ρητορική, φιλοσοφία β. η τετρακτύς: κύκλος τεσσάρων μαθημάτων, αριθμητική, γεωμετρία, αστρονομία, μουσική.
Γ. Πανεπιστήμιο: αυτοκρατορίας
Σπούδαζαν οι ανώτεροι κρατικοί υπάλληλοι της
Οι γονείς πλήρωναν δίδακτρα σε είδος ή χρήματα, ανάλογα με το επάγγελμά τους. Δηλαδή φοιτούσαν τα παιδιά των οποίων οι γονείς μπορούσαν να πληρώσουν και αφορούσαν κυρίως παιδιά μεσαίων και ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων. Η εκπαίδευση των αγροτικών ή φτωχών οικογενειών φαίνεται πως ήταν από υποτυπώδης έως ανύπαρκτη —πολλοί δεν γνώριζαν ούτε καν ανάγνωση ή γραφή. Όσα αγόρια ή κορίτσια που οι γονείς τους δεν μπορούσαν να πληρώσουν δίδακτρα κάθονταν στο σπίτι και αναλάμβαναν την εκπαίδευσή τους οι γονείς , οι γιαγιάδες και οι παππούδες. Τα μάθαιναν ιστορίες για τη ζωή, για τον τόπο τους, τα ήθη και τα έθιμα. Τα κορίτσια μάθαιναν να κεντούν, να πλέκουν και να υφαίνουν. Τα αγόρια μάθαιναν τέχνες κοντά σε ειδικούς τεχνίτες, όπου και εργάζονταν στην αρχή ως άμισθοι μαθητευόμενοι και στη συνέχεια με αμοιβή. Τα ποσοστά εγγράμματων/αγράμματων Αν και είναι δύσκολο να μετρηθούν τα ποσοστά εγγράμματων/αγράμματων, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία φέρεται να είχε μεγαλύτερο ποσοστό εγγράμματων και από την πρότερη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αλλά και από τις ελληνικές πόλειςκράτη της αρχαιότητας ενώ παρέμεινε το πιο εγγράμματο κράτος στην ιστορία έως και την εμφάνιση των κρατικών συστημάτων παιδείας στην Ευρώπη του 19ου αιώνα. Αξιοσημείωτο είναι ότι η εμφάνιση των μοναστικών κοινοβίων, έδωσε τη δυνατότητα σε όσους γίνονταν μοναχοί να λάβουν τη βασική εγκύκλιο παιδεία με σκοπό την βαθύτερη μελέτη των ιερών κειμένων. Σημαντικό ρόλο στην παιδεία που λάμβαναν οι μαθητές έπαιζαν: η κοινωνική τάξη των γονέων, η οικονομική ευρωστία τους και η διαμονή σε κάποιο αστικό κέντρο ή στην επαρχία . Οι πρίγκιπες λάμβαναν ξεχωριστή μόρφωση, η οποία συνδέεται με τα ιδιαίτερα καθήκοντα που θα εξασκούσαν ως αυτοκράτορες αλλά και με την κυρίαρχη ιδεολογία της εποχής.
Το βυζαντινό σχολείο Οι αίθουσες ήταν στενές με μικρά παράθυρα. Οι μαθητές κάθονταν σε ξύλινους πάγκους, σε σκίμποδες, σταυροπόδι στο πάτωμα αλλά και όρθιοι. Ο γραμματιστής στήριζε τα βιβλία του στο αναλόγιο. Τα παιδιά έβαζαν τα σύνεργά τους σε ένα υφασμάτινο σάκο. Το αναγνωστικό τους ήταν το ψαλτήρι. Έγραφαν πάνω σε πλάκα και το έσβηναν με ένα σφουγγάρι. Εκτός από πέτρινες πλάκες υπήρχαν και αλειμμένες με κερί στις οποίες έγραφαν με καλάμι. Στις μεγαλύτερες τάξεις έγραφαν με μελάνι πάνω σε πάπυρο, περγαμηνή και αργότερα σε χαρτί. Οι τιμωρίες ήταν συνηθισμένο γεγονός στα βυζαντινά σχολεία. Το ραβδί και η βέργα ήταν τα απαραίτητα μέσα διδασκαλίας. Οι τιμωρίες γίνονταν με την έγκριση και την προτροπή των γονιών. Πίστευαν πως «όποιος δε δαρθεί, δε μαθαίνει γράμματα»
Εργασία της Αντωνίας Βελίδου και της Εύας Λαπούσι