59 pomiar przeznaskórkowej utraty wody (TEWL – transepidrmalwaterloss) za pomocą aparaty tewametr lub ewaporymetr, które mierzą szybkość parowania wody z powierzchni skóry. Badanie to określa długość utrzymywania się prawidłowego stopnia nawilżenia skóry. Dodatkowo ocenia się również stopień nasilenia rumienia i intensywność zabarwienia plam barwnikowych [55]. Wykonuje się również badania sensoryczne. Analiza sensor yczna jest działem analityki zajmującym się pomiarem i oceną właściwości produktu za pomocą zmysłów: dotyku, wzroku, słuchu, smaku, węchu) podczas jego używania. Badania wykonywane są na ogół przez panelistów (wyszkolony zespół osób) na grupie ochotników – potencjalnych konsumentów, w ściśle określonych i kontrolowanych warunkach [56]. Doświadczenia te można przeprowadzać metodą ‘pół na pół” tzn. ochotnik otrzymuje dwa opakowania testowe preparatów, które zawierają badane produkty kosmetyczne różniące się składem lub zawierające różne stężenia składników aktywnych. Stosuje się również metodę tzw. podwójnej ślepej próby, tzn. ani osoba biorąca udział w badaniu, ani osoba prowadząca badanie nie wie, czym różnią się oceniane preparaty. Badania sensoryczne kosmetyków stanowią podstawę kompleksowej oceny cech testowanego produktu. Na podstawie wyników badań konsumenckich można ocenić jakie cechy produktu są
Liczba prób >3
Znaczenie dawki
Końcowe znaczenie dla człowieka
Korelacja z danymi klinicznymi
Możliwość pomiaru kontrolnego
zagłębieniami i nierównościami. Za pomocą tej metody możemy oznaczyć szorstkość i gładkość naskórka, stopień złuszczenia naskórka, długość, szerokość i głębokość zmarszczek, oraz stwierdzić ogólną kondycję skóry. Badanie intensywności zabarwienia skóry polega na kolorymetrycznej ocenie stopnia zaczerwienienia i intensywności zabarwienia brązowo-brunatnego skóry [54]. Pomiar przeprowadza się za pomocą sondy, która mierzy stopień intensywności zabarwienia skóry. Ostatnim, ale równocześnie najważniejszym parametrem jest
Powtarzalność
Metoda
przepuszczalność światła zmienia się po zwilżeniu tłuszczem powierzchni. Badanie to przedstawia w jaki sposób funkcjonują gruczoły łojowe skóry. Do pomiaru elastyczności służy sonda, w której poprzez otwór znajdujący się na powierzchni aparatu pod ciśnieniem jest zasysana skóra. Sonda zasysa więcej skóry wiotkiej a mniej skóry jędrnej. Wyniki otrzymywane są w postaci bezwymiarowych współczynników elastyczności skóry (R). Ponieważ powierzchnia naszej skóry pokryta jest różnymi bruzdami [53], pomiędzy którymi znajdują się wzniesienia, dlatego też obraz powierzchni skóry zmieniającej się w zależności od jej stanu i działania czynników zewnętrznych nazywamy gładkością skóry. Parametr ten oceniamy za pomocą metody polegającej na odwzorowaniu wyglądu skóry za pomocą promieni ultrafioletowych. Specjalną kamerą wykonywane są zdjęcia mikrotopograficzne powierzchni naskórka wraz ze wszystkimi
Przejrzystość metody badania
strukturze chemicznej i właściwościach chemicznych powiązanych substancji w celu przewidywania alergizujących właściwości składnika, np. wyników modelu SAR (Structure–Activity Relationship) i QSAR (QuantitativeStructure–Activity Relationship) niepochodzących z badań, ale z metod in silico (chemioinformatyka), służą ocenie działania uczulającego [50]. Tabela 2 zawiera podsumowanie wszystkich stosowanych metod do oceny działania uczulającego, w tym objętych niniejszym przeglądem literaturowym testów płatkowych i otwartych. Tabela 2.Przegląd metod stosowanych do oceny wpływu substancji na skórę człowieka [51]. Po wykonaniu testów następuje ocena kliniczna skóry zwana również ocena instrumentalną pod kątem obecności rumienia, złuszczania, rozpadlin oraz pomiar parametrów biofizycznych przy użyciu nieinwazyjnych metod badania, takich jak: poziom nawilżenia, zawartość tłuszczu na powierzchni skóry, elastyczność i gładkość skóry, stopień intensywności zabarwienia skór y oraz pomiar przeznaskórkowej utraty wody. Pierwszy parametr zależy od wilgotność warstwy rogowej naskórka i jest oznaczany przy wykorzystywaniu własności elektrycznych skóry (nazwa aparatu: korneometr). Z kolei pomiar poziomu natłuszczenia skóry opiera się na zasadzie fotometrii tłustej plamy [52]. Aparat sebumetr oznacza poziom zawartości tłuszczu za pomocą folii z tworzywa sztucznego, której
+++
+++
+
+++
+++
-
+
+
nieznana
++
+++
nieznane
-
-
+++
+++
+++
+++
+++
-
+++
+ +++
+++ +++
-
-
-
nieznana nieznana
-
+++ +++
+++ +++
+++ -
+++ +++
-
++ ++
-
+++ +++
+++ +++
+++ +++
+++ +++
-
++ ++
+++ +++
In vivo – testy płatkowe z jednokrotnym użyciem płatków – HRIPT (testy płatkowe z powtarzanym użyciem płatków) – ROAT (testy obciążeniowe) In silico
– SAR – QSAR
In chemico – GSH – DPRA In vitro – h-CLAT – MUSST Tab. 2. Przegląd metod stosowanych do oceny wpływu substancji na skórę człowieka [51]
e-wydanie do pobrania na:
www.farmacom.com.pl
+++ dobra/e
1/2015
++ dość dobra/e + słaba/e