68
jakość i bezpieczeństwo Świat Przemysłu Kosmetycznego 2/2016
Analiza substancji lotnych w kosmetykach za pomocą nowoczesnych technik analitycznych Agnieszka Ulanowska, Grzegorz Strączyński LECO Polska Sp. z o.o.
Lotne związki organiczne (LZO) z definicji są to substancje chemiczne, które łatwo przechodzą w stan gazowy. Do LZO zalicza się związki chemiczne najczęściej niskocząsteczkowe, niepolarne, których temperatura wrzenia nie przekracza 250°C. W rzeczywistości jest to ogromna grupa substancji chemicznych szeroko rozpowszechnionych w przyrodzie, żywności i kosmetykach. W produktach kosmetycznych najczęściej identyfikuje się estry, aldehydy, ketony, terpeny, alkohole, węglowodory alifatyczne i aromatyczne, a także chlorowcopochodne.
O
becność wymienionych grup substancji w kosmetykach jest w większości przypadków pożądana, ponieważ odpowiadają za ładny zapach lub mają właściwości pielęgnujące. Niestety niektóre z nich mogą powodować alergie lub posiadać właściwości toksyczne dla organizmu. Stąd monitorowanie zawartości LZO w kosmetykach jest w pełni uzasadnione. Poznanie dokładnego składu jakościowego i ilościowego surowców stosowanych do produkcji kosmetyków ma wpływ na właściwości pielęgnujące i zapachowe produktu końcowego. Dlatego ważne jest dokładne poznanie składu olejków eterycznych stosowanych do produkcji kosmetyków i perfum. Powszechnie wiadomo, że na skład takich olejków roślinnych wpływa pochodzenie rośliny, procesy zbioru, przechowywania, transportu, suszenia oraz sposób wytwarzania samego olejku. A skoro olejki mają różny skład, to także inny zapach [1]. Istotne jest również monitorowanie w olejkach zanieczyszczeń, które mogą być pestycydami lub należeć do grupy substancji przypominających budową hormony i wpływających negatywnie na układ endokrynny ssaków (ang. endocrine disruptors). Chromatografia gazowa sprzężona ze spektrometrią mas (GC/MS) jest techniką umożliwiającą wykonanie pełnej analizy jakościowej i ilościowej składników kosmetyków
e - w yd a n i e d o p o b r a nia n a: w w w.farmacom.com.pl
Najprostszą i najbardziej dokładną metodą oznaczania LZO w olejkach eterycznych, perfumach, jak również kosmetykach o stałej konsystencji jest chromatografia gazowa sprzężona ze spektrometrią mas (GC/MS). Technika ta umożliwia wykonanie pełnej analizy jakościowej i ilościowej wszystkich lotnych składników wymienionej grupy kosmetyków. Ważne jest, aby stosowany detektor, tu spektrometr mas, był odpowiednio czuły względem badanych substancji i pozwalał zbadać pełne spektrum oznaczanych związków chemicznych. Taka analiza LZO jest możliwa z zastosowaniem zaawansowanych spektrometrów mas w oparciu o technologię pomiaru czasu przelotu jonów (ang. time of flight mas spectrometry, TOFMS). Zastosowanie tego typu spektrometrów do badania LZO obecnych w kosmetykach oraz tradycyjne i nowoczesne metody przygotowania próbek będą przedmiotem rozważań w niniejszym artykule. Przedstawione zostaną także przykładowe badania i uzyskane wyniki dotyczące wykorzystania wyżej wspomnianych technik w badaniu składu kosmetyków.
Badanie lotnych związków organicznych w kosmetykach Kluczem do wykonania poprawnej analizy LZO jest odpowiednie przygotowanie próbki. Chromatografia gazowa wymusza wprowadzanie do układu próbek, które