ถ่านกัมมันต์ (Activated Carbon) คืออะไร
ถ่านกัมมันต์ (Activated carbon หรือ activated charcoal) หมายถึง ผลิตภัณฑ์ที่ได้จาก การนำ�วัตถุดิบธรรมชาติ หรืออินทรียวัตถุซึ่งมีคาร์บอน และไฮโดรเจนเป็นองค์ประกอบหลักมาผ่านกรรมวิธีก่อ กัมมันต์ (activation process) จนได้ผลิตภัณฑ์สีดำ� มี โครงสร้างที่มีลักษณะเป็นรูพรุน มีพื้นที่ผิวสูง มีคุณสมบัติ ในการดูดซับสารต่างๆ ได้ดี ถ่านกัมมันต์เป็นถ่านที่มีความสามารถในการ ดูดซับสูง เพราะมีรูพรุนขนาด 18-10,000 อัมสตรอง เป็นจำ�นวนมาก นอกจากนี้ตามผิวของรูพรุนยังมีอิเลค ตรอนอิสระที่พร้อมจะแลกเปลี่ยนประจุ และยึดเหนี่ยว โมเลกุลของสารต่างๆ ได้อย่างดี ถ่านกัมมันต์เมื่อใช้หมด แล้ว อาจทำ�ให้กลับมามีความสามารถในการดูดสี กลิ่น และก๊าซ และนำ�กลับมาใช้ได้อีก โดยการ Regenerate
ถ่านกัมมันต์ (Activated Carbon) ทำ�งานอย่างไร
ถ่านกัมมันต์ กำ�จัดสารอินทรีย์ในน้ำ�โดยใช้หลัก การดูดซับ (Adsorption) และดูดซึม (Absorption) การดูดซับจะเป็นการจับกันอย่างหลวมๆ ของสารอินทรีย์ และคาร์บอน ที่ผิวนอกของถ่านกัมมันต์ โดยยึดกันด้วย
แรงแวนเดอวาล์วเป็นชั้นๆ ส่วนกระบวนการดูดซึมนั้นจะ อาศัยหลักการแพร่ของก๊าซ หรือสารประกอบเข้าไปใน ร่างแหรูพรุนภายในเม็ดถ่านซึ่งภายในจะเกิดปฏิกิริยาเคมี หรือเกิดการจับยึดโดยความเป็นร่างแหยึดเหนี่ยวไว้ ยก ตัวอย่างการเกิดปฏิกิริยาเคมี เช่นโอโซนถูกดูดซึมเข้าไป และถูกคาร์บอนรีดิวซ์เป็นออกซิเจน ซึ่งตัวโอโซนหรือ ออกซิเจนไม่ได้ไปสร้างหรือถูกจับไว้โดยถ่านกัมมันต์แต่ อย่างใด ส่วนกระบวนการดูดซึมอีกประเภทคือการถูกดูด ซึมเข้าไปแล้วเกิดปฏิกิริยาที่ย้อนกลับไม่ได้ สร้างพันธะที่ หนาแน่นกับคาร์บอนของถ่านกัมมันต์