ИЗБОР#35 by Zodijak elektronsko izdavastvo

Izbor

Godina II

Broj 27

8 mart 2010 g.

Izleguva vo ponedelnik

Прага

Пцост до пцост

Магијата на златниот град

(стр. 15)

(стр. 44)

Древен имунитет виновен за сидата (стр. 32)

Темни сенки на 20-тиот век (21) Октомвриската револуција и нејзините последици - загубени надежи во подобро (комунистичко) утре (IX) (стр. 20)

И после три децении

Друже Тито, зарем уште ти се колнеме!? (6)

Како расположението влијае на здравјето

(стр. 39)

Солзите и смеата како лек

Самир Амин: Страшило повторно кружи по светот, нè чека време на војни и револуции

(стр. 61)

(стр. 16)

Izbor

Nastani na nedelata Ekonomija Komentari Kolumni Intervju Feqton Nadvor od zakonot Nauka i novi tehnologii Kultura i obrazovanie @ivot, moda, estrada Reporta`i Patuvawa i patopisi Avtomobili Semejstvo Slobodno vreme Zanimlivosti Zdravje i ubavina Sport Horoskop

Електронски неделник “ИЗБОР” Основач и издавач: Зодијак електронско издаваштво, Скопје Стручен соработник за македонско говорно подрачје: Д-р Александар Прокопиев, повисок стручен соработник на Институтот за македонска литература Стручен соработник за немакедонско говорно подрачје: М-р Зоран Димитријевиќ Технички уредник: Александра Исаковска Димитријевиќ Web: http://www.zodijak.info Контакт и претплата: kontak@zodijak.info Првиот број излезе на 31 август 2009 г. “Избор” излегува секој понеделник.

Се отвори нова Оптика „Оракул“ која се наоѓа на бул. „Климент Охридски“ 53/1 веднаш до аптека „АВЕНА”, чија дејност е изработка и поправка на очила. Оптиката е опремена со современа технологија за изработка на сите водови диоптриски и заштитни очила и нуди високо софистицирано решение за секој корисник, особено за деца и возрасни над 40 години (потенцијални пресбиопии), за работа пред компјутери, за заштита од сонце. Кај нас можете да најдете контактни леќи, ензими, раствори за нега на Вашите леќи и козметички леќи во боја. Нудиме темелни и стручни совети, но особено внимание обрнуваме на изборот на соодветна заштита на Вашите очи со избор на очила за сонце. Располагаме со голем избор на диоптриски рамки и очила за сонце по ексклузивни цени и со висок квалитет како сто се “MORE&MORE”, “SLR”, “WK+”, “ELEGANCE PARIS…” Застапници сме и увозници на “OPTO” Грција, опрема за оптичка лабораторија. Во склоп на оптиката може да најдете и по некој вреден, мал или скромен подарок за вашите најблиски. Нашата цел е секоја година сè повеќе да вложуваме, да работиме чесно и етички, сè со цел да ги задоволиме потребите и вкусот на нашите ценети купувачи преку квалитетни производи и професионална услуга. e-mail: zlatevaaneta@yahoo.com

Nastani na nedelata значи дека целиот тој регион го гледа и Поглед од западот оценува Западот низ примерот на ГрциЖак Рупник: ја, а што не е многу поттикнувачки за сегашното ширење на европската 27Западниот Балкан не е ка. Кога ќе се покаже дека земјата која спремен за ЕУ, била еден од најголемите корисници на европската помош во последните 30 годино треба да се прими ни низ структурални фондови, влегла Грчката криза ќе ги забави интегра- во еврозоната на крајот признавајќи дека лажела прикривајќи ја вистинската циите на Западниот Балкан. Освен засостојба на својата економија, тогаш е морот во ЕУ од проширување, може тоа сериозен проблем. Имено, Грција со да се засили и заморот на Западниот години фалсификувала информации па, Балкан од евроинтеграциите наместо околу 4%, на крајот се покажало дека нејзиниот буџетски дефицит достиг-

Izbor

Жак Рупник, политиколог од Институтот за политички студии во Париз (L’Institut d’études politiques de Paris), вели во интервјуто за РСЕ дека ЕУ мора да се откаже од досегашниот “регата пристап” во проширувањето и да најде регионален пристап, кој би вклучил политичко членство за земјите од Западниот Балкан а нивната потполна интеграција во Унијата би зависела од подоцнежното исполнување на стандардите. Рупник предупредува дека во спротивно сè уште спорните прашања во овој регион би можеле да имаат непредвидливи последици.

нал 14%. А целата идеја на ЕУ, во ток контекст и на еврото, почива на доверба. Меѓутоа, кога ќе испадне дека не може да им се верува на своите партнери, тогаш идејата за проширување во голема мерка е доведена во прашање. Многумина во ЕУ можат да речат: не ни требаат 5-6 нови Грции. Јас не тврдам дека тоа е фер и политички мудро, но тоа е реалноста. Исто така, на Грција се гледало како на земја која може да помогне во зближувањето на останатите балкански држави во ЕУ. Меѓутоа, Атина го блокира влегувањето на Македонија во НАТО поради спорот околу нејзиното име. Значи, Грција не само што ја подрила довербата во целиот регион на Балканот, туку има и спор со една од земјите од тој простор. Се на-

3 * Дали грчката криза може, од друга страна, да ги обесхрабри проевропските сили на Западниот Балкан и нивниот ентузијазам за влез во ЕУ, бидејќи многумина можат да речат: “ако Грција се соочува со такви проблеми после 30 години членство, што може нас да нè очекува”? - Не мислам дека тоа ќе се случи. Би сакал да знам што е алтернатива на влезот во ЕУ. Алтернативата би одела во прилог на авторитарните и националистичките политичари кои знаат дека членството во ЕУ би ја подрило нивната непотистичка, корупционистичка пракса која ја востановиле во последните две децении по падот на комунизмот. Јас сепак се надевам дека во поранешна Југославија преовладува определувањето за членство во ЕУ. Истовремено, проблемите со кои се соочува денес Грција, вклучувајќи го и лошото управување, не значи дека членството во ЕУ не помогнало за нејзината трансформација. Таа пред 30 години била сиромашна земја, една од најсиромашните земји во Европа. Без оглед на економските тешкотии, на злоупотребите на европските фондови, Грција во последните 30 години остварила голем напредок. Секако, постоела илузија дека Грците можат да живеат како Германци, но тоа не може да се случи преку ноќ, а особено не со прикривање и местење на сметките. Значи, поука за земјите аспиранти од Западниот Балкан не е да се бара алтернатива за ЕУ, туку што сè треба да прават за да уживаат доверба, а тоа е возможно пред сè со длабоки сеопфатни реформи. На пример, во Европа сега увидуваат дека “омилениот спорт” во Грција е избегнување даноци, а еден германски весник саркастично напишал дека “Германците треба да се пензионираат со 67 години, за Грците да можат да ја продолжат досегашната пракса на завршување на работниот век со 60”. Поука е дека не може да се однесува како слободен стрелец во ЕУ. Исто така, грчкиот премиер не значи дека треба да го запира приемот на нови членки, туку да не се следи искуството на официјална Атина.

* Вашиот одговор сугерира дека грчката криза ќе го зајакне веќе постоечкиот замор од проширување. Дали Брисел * Како грчката економска криза ќе се одсега во најмала рака ќе биде построг во рази на европските интеграции на Западоценката на критериумите кои балканниот Балкан? ските земји треба да ги исполнат. - Постојат две работи. Прво, за натаму да - Ќе има секако доста притисоци да се се проширува, ЕУ мора да биде кохерентпоостри оценувањето на напредокот на на и силна. Меѓутоа, ако е интерно слаба, девам дека во оваа ситуација, ако ништо земјите кандидати. Меѓутоа, важно е да разединета, борејќи се за опстанок на друго грчкото раководство ќе покаже по- се нагласи дека никој во ЕУ не ја доведува еврото, тогаш секако не е во состојба да голема флексибилност и ќе се откаже од во прашање приврзаноста за прием на се концентрира на ширење, што би тре- “византиските” расправи околу името Ма- државите од Западниот Балкан. Тоа од сабало да биде еден од нејзините приори- кедонија. митот во Солун 2003 е повторено повеќе тети. Второ, Грција е првата балканска пати. Меѓутоа, постои двоен проблем. земја која станала членка на ЕУ. Тоа

4 Од една страна, не е сериозно, пред сè кон западното мнение, да се даваат ветувања за скор прием на балканските земји, бидејќи тие уште не се спремни, а грчката криза ги засилува сомнежите. Од друга страна пак, проширувањето не смее предолго да се одложува бидејќи би ги демотивирало политичките елити... * И би ги засилило националистите. - Токму така. Значи, одложувањето на приемот во недоглед би ги демотивирало демократските сили да продолжат со реформите во цел остварување на послободно општество, владеење на правото, ефикасно управување. Граѓаните исто така би биле разочарани и би се сомневале, па политичките елити би заклучиле дека е најдобро да продолжат по старо. * А позицијата на националистите, како што реков, би зајакнала имајќи ги во вид сè уште спорните прашања, како што е состојбата во Босна и Херцеговина и ќорсокакот во односите на Србија и Косово. - Поради тоа ЕУ мора да има регионален пристап кон земјите од Западниот Балкан. Знам дека во ЕУ во политиката за проширување се поддржува “регата принцип”, поточно секој кандидат се оценува според својата ефикасност. Меѓутоа, треба да се има во вид дека балканските држави се релативно нови и уште во изградба. На пример, одржливоста на Босна зависи и од нејзиниот капацитет да го реформира Уставот. Црна Гора е нова држава, Косово. Истовремено, постојат уште неколку спорни прашања, како што е состојбата во Босна, потоа спорот меѓу Србија и Косово, на Атина и Скопје околу името Македонија, на Хрватска и Словенија околу границата. Секако, од аголот на Брисел, ефикасноста на секоја земја треба да се посматра одвоено, но имајќи ги во вид споменатите проблеми - неопходен е и регионален пристап. Поради тоа ЕУ кон Западниот Балкан треба да биде нешто поинаква кон Централна Европа, каде немаше проблеми во оспорување на државноста или границите.

* Населението на Балканот е делумно разочарано бидејќи, да не говориме за Шпанија, Португалија и Грција кои не мораа да задоволат така стриктни стандарди во текот на 1980-тите, но според многумина, Романија и Бугарија пред

Nastani na nedelata три години влегоа во ЕУ, а при тоа не ги исполнија критериумите кои сега се бараат. Поради тоа во земјите од просторите на поранешна Југославија сметаат дека мораат да ја платат цената поради негативните искуства во текот на претходните проширувања на ЕУ. - Не станува збор толку за цената која мора да се плати поради негативните искуства, туку за тоа дека процесот на европски интеграции оди по нагорен тренд. На пример, во текот на 1960-тите земјите основачи создале заеднички пазар. Во 1980-тите, се придружуваат нови членки во услови на единствен пазар. На почетокот на 1990-тите со договорот од Мастрихт предвидено е создавање на заедничка валута, како и длабоки институционални реформи заклучно со спогодбата од Лисабон. Вие сте во право, кога Грција пред неполни 30 години станала членка, нивото на интеграции во ЕУ било многу пониско. Поради тоа сега на земјите од Западниот Балкан им е потешко да влезат одошто тогаш на Грција. Затоа се залагам за преиспитување на сегашниот пристап кон земјите на основа на нивните поединечни ефикасности, бидејќи во случајот на поранешна Југославија би траело предолго и би ги обесхрабрило тамошните политичари и населението...

Izbor

би требало да биде со исто темпо за сите. Србија, на пример, не е во иста позиција со Косово. Меѓутоа, потребен е некој вид регионален пристап за да се решат сите спорни споменати билатерални прашања. Не сакам да претерувам, овие проблеми можат да се решат, но секако можат и да ја засилат позицијата на националистите. За тоа да се спречи потребно е целиот Западен Балкан да се фокусира на својата европска перспектива. Белград и Приштина се спорат околу независноста на Косово, како и околу границите. Меѓутоа,

ако се фокусираат на европската иднина, таа граница ќе биде отворена и со самото тоа ќе биде намалена и нејзината важност, како и постоечките тензии. * Вашиот предлог сугерира на различни нивоа на членство во ЕУ за земјите од Западниот Балкан.

- Да. Не постои решение на магично стапче. Јас знам дека тоа за што се залагам не е популарно во Брисел. Но, сметам дека е потребен нов пристап, бидејќи на земјите од Западниот Балкан, од една страна, Европа им е најпотребна, а, од друга страна, најмалку се спремни за членство. * Дали мислите дека некој вид на нов меѓународен самите за Западниот Балкан би можело да биде солуција? Не “Дејтон 2” на кој би се разгледувало прекројување на границите, туку би се пронашло креативно решение. - Ќе има наскоро самит на почетокот на јуни во Сараево, но неизвесен е неговиот исход. Секако, се надевам дека ќе даде поттик за европските интеграции на Балканот, ќе осигури уште поактивен ангаж* Извинете, дали тоа значи прием на ман на ЕУ во тој регион. Се надевам дека Западниот Балкан во целина, како блок... нема да бидат само воопштени деклара- Би се заложил во најмала рака за регио- ции, туку дека ќе биде соопштено ненален пристап и некој вид политичко член- што поконкретно. На пример, визната ство на почетокот, а потоа да се разра- либерализација за Босна и Херцеговина ботува модалитетот на интеграции кој не и Албанија. Второ би било, иако не зна-

Nastani na nedelata чи дека тоа ќе се случи, ветување за политичкото членство на земјите од Западниот Балкан со предочување на рамковен датум. Потоа би ѝ се предочило на секоја земја поединечно што сè треба да направи до полноправно членство. Се плашам, меѓутоа, дека ЕУ е и премногу закопана и блокирана поради своите проблеми како што се грчката криза и еврото во целина, така што прашање е дали ќе биде во состојба да повлече далекосежни потези. Во тој случај, освен заморот во ЕУ од проширување, може да зајакне и уморот на Западниот Балкан од евроинтеграциите.

Izbor

* Кога станува збор за Косово. Помошникот на американскиот државен секретар Филип Гордон изјави пред некој ден дека не гледа како Србија ќе влезе во ЕУ без претходна нормализација на односите со Косово. Значи ли тоа дека Србија ќе се соочи со дилемата - или да го признае Косово за да влезе во ЕУ, или во случај на задржување на сегашниот став да остане надвор. - Тоа прашање со време ќе се постави. Во овој момент Србија се противи на независноста на Косово, што е во спротивност со политиката на повеќето членки на ЕУ. Истовремено, официјален Белград не ги подрива напорите на Брисел да ги зајакне институциите на Косово, владеењето на правото во рамките на мандатот на мисијата на Еулекс. Тоа е некој вид добредојден компромис. Но, Филип Гордон е во право. На крајот, ќе биде невозможно Србија да влезе во Европската унија а да не ја признае кандидатурата на Косово за членство. Брисел нема да дозволи повторување на кипарското сценарио. Тој случај е големо предупредување и ѕвоно за тревога тоа да не се повтори. ЕУ нема повеќе никогаш да прими во членство земја која не ги решила своите територијални, односно гранични прашања со соседите. Затоа, искрено говорејќи не гледам како Србија ќе влезе во ЕУ а претходно да не го реши проблемот со односите со Косово.

Извор: “”Стандард”, Белград, автор: Драган Штављанин

Izbor

Економските амбасадори многу чинат, а уште ништо не работат

Ekonomija Јелена Марјановиќ повеќе пати истакнувала дека дипломатите во одбраната на

Правила за личен маркетинг Некогаш на децата им се објаснуваше дека да се биде скромен е врлина, а денес психолозите нè уверуваат во спротивното.

Иако многумина сè уште не стапи-ле на должност, економските амбасадори од почетокот на година ја чинеле државата скоро четири милиони долари

Зошто денес скромноста е сè помалку пожелна, образложува виенскиот психолог Јулија Умек. “Важно е да се најде средината помеѓу чувството за скромност, самофалењето и најважно, самосвесната лична промоција”, вели Умек. Таа наведува пет причини поради кои скромноста може да биде погрешна одлука. Скромноста како убиец на кариерата Кој бара внимание и планира да гради кариера, со скромноста нема далеку да стигне. Ко успее да не ја пречекори тенката нитка на ставање себеси на пиедестал и да ја избегне непријатната лична промоција, на вистински пат е. И најголемиот успех нема да биде забележан ако не се истакне на адекватен начин. Личниот маркетинг од пониска вредност, т.е. неспособноста да се укаже на предностите е убиец на кариерата.

Новоизбраните економски амбасадори ги чинеле граѓаните на Србија 3.680.000 динари и пред само еден ден на поминат на новите работни места! Иако дури неодамна, и тоа не сите од вкупно 28, колку се одредени, се распоредени во амбасадите на Србија во странство, тие веќе со месеци добиваат плата! За нив осуммина работниот стаж почнал да тече уште во јануари, а за останатите од 10 февруари, што значи дека осуммина од 28 дипломати примиле четири, а останатите барем три плати! Во Министерството за економија, кое го спровело конкурсот за дипломати, тоа го правдаат со обуката која аташеи морале да ја поминат.

- Почнувајќи од денот на стапување на работа во Министерството за економија тие ги имаат сите права, обврски и одговорности на државни службеници, што значи дека добиваат плати и им тече работен стаж. Примаат плати на советници во износ од околу 40.000 динари, плус изминат труд. Девизната плата ќе почнат да ја примаат по заминување во странство, во склад со новите коефициенти и дипломатски звања - велат во Министерството за економија. И покрај тоа што е помошничка на министерот за економија и регионален развој

дипломатско - конзуларните претставништва ќе отидат во текот на февруари или март, во ова министерство сега ја промениле плочата. - Процесот на стапување на економските дипломати на должност започна на 1 мај, како што беше и најавено. Сите избрани дипломати успешно ја минаа обуката, која до сега беше најсложена во државната управа. Во тек е процес на воспоставување на контакти со економските фактори и институциите во земјата домаќин - соопштуваат од ресорот на Динкиќ. Економските аташеи ќе ги промовираат економските потенцијали на Србија и ќе привлекуваат странски инвеститори. Нивната главна задача ќе биде претставување на Србија како одредиште за инвестиции и промовирање на извозот и српската стока на странски пазари. Ќе бидат службеници на Министерството за економија, но шеф ќе им биде амбасадор или конзул.

Покажете им на другите што имате да понудите Потребно е да се избегне претераната потреба за самоважност, доколку сакате да бидете успешни. Најважно правило кај личниот маркетинг е автентичноста, која низ исправно однесување треба да се направи видлива. Се работи за тоа предностите да се постават во прв план така да се види што имате да понудите. Кој знае да го истакне својот напредок, да укаже на своите способности, кој секогаш се јавува за збор со паметни изјави и своето знаење и помош ги нуди на другите, постапува исправно, смета Јулија Умек. Своите предности ставете ги во прв план Бидете самоуверени. Вашите предности ставете ги во прв план, покажете без скромност што можете корисно да направите и да допринесете за општо добро. Замислете, на пример, некој лекар да настапи скромно, бргу ќе се појави сомнеж во неговата компетентност, што доведува до страв кај пациентот. Привлечете внимание со мерка Како и сè во животот, и овде се работи за вистинска мерка. Земете ја природата за пример, сега во природата сè цвета и зеленее и така привлекува внимание. Така и човекот, кога има што да понуди или поседува некои квалитети, со мерка нека ги истакне и привлече внимание на себе.

Правете сопствена реклама Правете реклама за она што го нудите. Што знаете добро? Доколку не сте убедени во своите квалитети или ги криете со лажна скромност, никој друг нема да ве На конкурсот се пријавиле 326 кандидати, фали. Размислете, кон кого имате повеа 28 од нив ги поминале шесте кругови на ќе почит - кон личност која постојано се елиминација во тестирањата. Работа на прикажува за помалку вредна или кон дипломат добиле шест жени и 19 мажи, некој кој самоуверено ги застапува своиа меѓу нив има економисти, правници, те вредности и предности. Поради вашафилолози, но и инженер по електротехни- та скромност соговорникот не може да открие кои се вашите вистински квалитети. ка. Извор: “Курир”, Белград, автор: Јелена Јовановиќ

Извор: “Стил магазин”, Белград, автор: Милица Прелевиќ

Izbor

Komentari 9 Izbor Грчката криза и Европската унија ден дури 750 милијарди евра, за да спре- таа земја нема да обезбеди поддршка за

Одбрана на еврото и последните денови Кај нас беше “Трепча работи, Белград се гради”, а овде: “Берлин работи, Атина се гради”. Кај нас последично се јавуваше немоќен бес на Удба, а овде на ММФ. Со масовниот пакет од 750 милијарди евра политички фрагментираната ЕУ ја брани заедничката валута и покажува дека е способна ефикасно да реагира во криза. Сепак, проблемот на послабите економии и презадолжените држави не е решен, туку само одложен

Германскиот министер за финансии Волфганг Шојбле пред неколку дена е одведен во болница во Брисел поради алергиска реакција на лекови. Два часа чекале да стигне негова замена, германскиот министер за внатрешни работи Томас де Мезијер, кој нешто после два часот утрината следниот ден се појавил пред новинарите и видливо исцрпен го објавил планот со кој се сложиле министрите на 27 членки на ЕУ. “Њујорк Тајмс” цитира некој американски функционер кој вели дека Европејците имале “еден друг разговор”. После 11 часа расправа во неделата на 9 мај, во раните часови во понеделникот 10 мај се сложиле да обезбедат лек за должничката болест - спакувале интервентен пакет вре-

чат заразата на должничката криза од Грција да не се прошири на земјите од таканаречената еврозона. За тој потфат 16 членки на еврозоната ќе обезбедат 440 милијарди евра, околу 60 милијарди доаѓаат од фондот на Европската комсија за вонредни ситуации. Меѓународниот монетарен фонд ќе обезбеди 250 милијарди евра. Можна алергиска реакција веројатно нема да настапи поради финансискиот обем, туку поради строгите услови кои го следат. Министрите за финансии на ЕУ брзале тој план, кој го нарекуваат “волчешки пакет” и “возило за специјални намени”, да го донесат пред во понеделникот 10 мај да се отворат азиските финансиски пазари и да најават нова пропаст на светот.

еврото. Холандија барала Европската комисија да добие поголеми овластувања, таа да ги преземе гаранциите од членките на еврозоната и да пласира заеми на поедини држави преку механизмот кој би можел да се нарече и “европски меѓународен монетарен фонд”. Германија прво се спротивставуваше на финансиската спасувачка акција во Грција, но, на крајот, плати најголема сума. Се слушнаа стравувања дека и германските власти би можеле да се воздржат од поддршката за стабилизациски механизам поради стравот дека тој би можел да ги предефинира постоечките ЕУ договори, бидејќи Уставниот суд на Германија 2009 година се изјаснувал за тоа дека делови од Лисабонскиот договор претставуваат закана за националниот суверенитет. Поради противењето на јавноста Германија да ја плати грчката олимписка пијанка, германската канцеларка Ангела Меркел ги загуби важните вонредни регионални избори што го поткопа нејзиното водство. Некои коментатори потсетуваат и на тоа дека Германците инаку своевремено тешко, на притисок на Французите, се откажале од стабилноста на дојче марката. Оттука изгледа очекувано тоа што Ангела Меркел говорела за одбраната на еврото по секоја цена.

Го донеле со многу консултации со Американците, Јапонците, лидерите на Г7. Американците велат дека е применет нивниот психолошки модел за “надмоќна сила”, бидејќи според тоа толкување “сè е во психологијата”, т.е. во убедувањето на луѓето да поверуваат дека владите можат да делуваат заедно. Обама наводно во тоа во телефонски разговор ја убедувал Ангела Меркел. Формула Не било лесно да се постигне консензус, бидејќи тоа ја вклучувало и Британија, која е вон еврозоната, а во која се преговара за коалициска влада, што во тамошниот политички амбиент се доживува како теле со две глави. Доаѓајќи во Брисел, Алистер Дарлинг, британскиот шеф на државната благајна, изјавува дека финансискиот пазар треба да се стабилизира, но дека

Францускиот претседател Саркози инсистирал ниедна мерка за која се расправа да не бара промени на постоечките договори. Решавана е всушност комплицирана европска равенка, во која треба да се помири потребата за ефикасност и стабилност, а да не се наруши комплицираната европска политичка конструкција: федерација во монетарни односи, земјоделство, трговија и заштита на животната средина; конфедерација во социјалната и економската политика, заштита на потрошувачите, внатрешната политика; единствен пазар кој се базира на царинска унија и (не сосема) единствена монета. Имало спорови околу улогата на Европската централна банка. Ние кои сме живееле во една така комплицирана заедница, СФРЈ, би требало да знаеме по нешто за тоа, но се правиме дека сме заборавиле, а тие изгледа мислат дека од нас ништо не може да се научи.

10 Овде станува збор за тоа дали Европа е единствен монетарен пазар, а кај нас беше прашање дали југословенската работничка класа е единствена или поделена на републички. Кај нас беше “Трепча работи, Белград се гради”, а овде “Берлин работи, Атина се гради”. Кај нас последично се јавуваше немоќен бес на Удба, а овде на ММФ.

Се слушнаа и опомени дека би можел да порасне отпорот кон меѓународните институции, со извештаите дека во Грција ММФ го нарекуваат “хунта” и го споредуваат со полковниците кои извршија пуч 1967 година, во соработка, во што многу Грци веруваат на САД. “Економист” го цитира изразот на композиторот Микис Теодоракис: “мрачните сили Америка”. Се цитира Димитрис Ливаниос, историчар, кој забележува дека идејата за “странски прсти” е мотивот кој одново се јавува во грчката јавност. И кај нас често се споменуваа “странските прсти”. И овде и таму запна околу уставните промени, Бриони 1974, Лисабон 2007... Предлозите за поголема финансиска унификација на Европа се потопени, како што се сеќавате, на референдумите во Холандија и Франција 2005 година (ако сакате асоцијација на СФРЈ, тоа би било нешто како Хрватската пролет 1971). Следи потоа компромисна формула низ Лисабонскиот договор, од 13 декември 2007, кој некои го нарекуваат и Реформски договор. Одбрана на еврото Легална база за новиот механизам најдена е во членот 122 од Лисабонскиот договор кој предвидува членките на ЕУ да можат да пружат финансиска помош “во исклучителни околности вон контрола на државата”. Имало веќе преседани во употребата на новиот механизам на давање заеми - Европската комисија веќе

Komentari зајмела финансиски пазари, за да им помогне на презадолжените земји како што е Унгарија, да се изборат со своите дебаланси. За заемите гарантирала Европската унија. Херман ван Ромпуј, претседател на Советот на ЕУ, сега говори за механизам со кој би се гарантирала финансиска стабилност на Европа. Европската комисија претставува план со кој би бил воспоставен “Европски механизам за економска стабилност”, кој би обезбедил “сигурносна мрежа” за другите земји од еврозоната со големи долгови и низок раст. Политичките лидери, меѓу кои и францускиот претседател Саркози, говорат за механизам за враќање на довербата. Шпанската министерка за финансии Елена Салгадо после тој долг ноќен состанок изјави дека спогодбата е постигната поради одбрана на еврото и економиите на еврозоната и дека пакетот ќе биде комплетиран низ таканаречениот Европски механизам за финансиска стабилизација, што според неколку толкувања е компромис кој треба да ја задоволи германската страна. Ангела Меркел изјавува дека пакетот служи за јакнење и заштита на нашата заедничка монета - еврото. Пред тоа вели дека постоењето на фонд со кој би била овозможена поддршка за економиите на земјите во тешкотии, испраќа јасен сигнал до пазарите, а пред сè до шпекулантите кои ја оценуваат кредитната способност на земјите. Министерот Волфганг Шојбле, кои инаку доаѓа од германскиот CDU, предлагаше германски “кочници за долгот”, цврсти, ефективни правила. Во медиумите се навестува дека асистенцијата на ЕУ, ММФ, ЕЦБ ќе ја следат драстични мерки. Шведскиот министер говори нешто за однесувањето на волчешка глутница на финансискиот пазар. Едно од осетливите прашања гласеше: дали таквите заеми треба да гарантираат индивидуални членки на еврозоната или целата Европска унија?

Izbor

“Њујорк Тајмс” инаку порано констатирал дека посилната економска интеграција го погодува во срце националниот суверенитет на членките на ЕУ. Во американскиот печат, инаку, често ја опишуваат ЕУ како премногу фрагментирана за да биде ефикасна. Доминик Строс Кан, директорот на ММФ, говори за еврото како за незавршен проект. Кога претседателот на Европската комисија Жак Делор предложил монетарна унија, тоа бил амбициозен потфат. Коментаторот на “Њусвик” потсетува и на тоа дека тогаш некои економисти биле скептични кога идејата за европска монетарна унија формално е усвоена како трет столб на ЕУ со Матришкиот договор од 1992 година. Поаѓале од тоа дека монетарна унија не е возможна без политичка унија, дека единствената монетарна политика мора да ја следи и единствената даночна политика, а дека фискалната политика останува во надлежност на националните држави и некоординирана, па и од тоа дека ниедна од членките на еврозоната всушност не била задоволна со критериумите кога е еврото лансирано во 1999 година. Европската централна банка (ЕЦБ) не можела да интервенира против владите кои се задолжуваат во своите земји, а немало ни механизми со кои земјата би можела да ја напушти монетарната унија. Харвардскиот економист Мартин Фелдстеин предвидувал дека единствена монета нема да во води кон поголема хармонија во Европа, туку кон конфликт.

Некои проценувале дека една монетарна политика веројатно нема да ги намали туку ќе ги зголеми разликите меѓу продуктивната Германија и помалку продуктивните периферии. Во сегашната криза некои од тие аргументи се повторени - еден ирски економист забележал дека капиталот во Европа во текот на кризата мошне бргу се селел од периферијата во центарот, продавани се ирски акции, а купувани германски... За нас може да биде поучно тоа што на кризниот список се појавуваат земји кои се земани како пример за модел на развој - како Унгарија или Ирска. Се покажало дека се презадолжени и дека заемите не ги употребиле продуктивно. Сомнежот во првата деценија на постоеЕкономскиот уредник на BBC Стефани ње на заедничката европска валите не се Фландерс, пак, констатира дека правила- покажал за точен - трендовите биле здрата на Европската монетарна унија фунда- ви, дефицитот намален. Еврото бил триментално се редигирани. “Њујорк тајмс” умфален успех. Сега Доминик Строс Кан ја пренесува американската оценка дека од ММФ говори за еврото како за незаврЕУ во кризните услови се поместила кон шен проект. француската визија за економска влада.

Komentari Страв ската комисија пред некоја недела оцени Некој се сетил и дека самиот збор “криза” дека до крајот на годината и јавните фиима грчко потекло и дека значи преломен нансии во Велика Британија би можеле да момент во болеста, иако во грчкиот тој бидат во полоша состојба одошто во друзбор значи и “расправа” и “одлука”. Од гите поголеми европски земји, па дури и кога станало јасно дека Грција не може во самата Грција. На втор поглед станало да ги плаќа своите долгови, во западите појасно дека она што јаките можат да си медиуми се ширел страв од ширење го дозволат, послабите не можат. на кризата со обновување на старите Буџетскиот дефицит минатата година идеолошки флоскули за ултрадесничар- изнесувал 11,5% од ГДП на Британија, а ство, ултранационализам и ксенофобија 13,6% во Грција. Но грчкиот товар на долгот во Грција. од 115% од БДП во 2009, поголем е од бри-

Izbor

Во американскиот печат е предупредувано на тоа дека Америка можеби може да се врати во времето пред колапсот на корпорацијата “Лиман брадерс”, односно дека ќе се запре заздравувањето, додека во Европа расне возбудата поради јакнењето на доларот. На Вол стрит пред неколку дена ТВ сликата од протести во Атина ги соборила индексите и за по 1000 поени. Грција сочинува само 2,5% од ГДП во еврозоната, нејзината криза се покажа за заразна. Се слушнаа прогнози дека истата неволја може да ги погоди и Шпанија, Португалија и Ирска. Во западниот печат се ширеа гласови дека Мадрид ќе се соочи дури и со поголем проблем за плаќање одошто Атина. Холандскиот министер за финансии Јан Кис де Јегер изјавува дека парламентите на Шпанија и Португалија се посветени на тоа значително да ги скастрат буџетите во 2010 и 2011, што е услов да добијат појас за спасување. Економисти од Барселона, кој во блогот “Шака евра” се потпишува како Едвард Хју, пишува: “Чувствувам дека гнилежот отишол предалеку”. Комесарот на ЕУ за монетарни прашања Оли Рен изјавува дека тие две земји мораат да остварат заштеда и во оваа година.

танските 68%. Просечната должина на отплатата на грчкиот долг е осум години, а британскиот 13,5 на крајот на минатата година. Тоа значи дека Грција мора да отплаќа поголем дел од пристигнатите долгови годишно и дека дури 7,5% ид ГДП издвојува за отплата на камати. Британски “Економист” оценува дека Грција покрај тоа е заробена во еврото и не може да се вади на соборување на курсот, што Британија може. Грчките економски реформатори ја напуштија драхмата како национална валута во 2002 и преминаа на евро, бидејќи тоа овозможуваше полесно земање пари на заем. И, Грција премина на пијано трошење на позајмени пари, вклучувајќи го тука и финансирањето на Олимпијадата во Атина 2004 што далеку ги надминувало буџетските рамки.

11 ценија девалвацијата на италијанската монета верижно се прошири на Азија и Русија 1998 година, кога таа прогласи “внатрешен дифолт” (невозможност за плаќање на внатрешниот долг, а надворешниот го плаќаше). Јелцињ ги менуваше премиерите (Черномирдин, Примаков), а после таа криза на местото шеф на Федералната служба за безбедност го доведе идниот наследник Владимир Путин. Крахот на рубљата тогаш остави тешки последици во Русија и во околните земји поврзани со Русија, во Белорусија, Украина... Таа руска криза престана кога се стабилизираше азискиот пазар и пораснаа цените на суровините. Северна Кореја 1987 година престана да плаќа некои свои долгови. Многумина се сеќаваат на кризата во Аргентина 2002 година, кога оваа земја престана да го отплатува долгот кон Светската банка од милијарда долари. Некои потсетуваа и на финансиската криза на Вајмарска Германија.

Кога државата ќе престане да ги плаќа внатрешните долгови, според некои забележувања, тоа во новиот јазик сјајно се вика: “суверен дифолт“, што белки значи дека иако со тоа предизвикува пустош, неа правно никој ништо не ѝ може, бидејќи е суверена. Кога ќе престане да ги плаќа надворешните долгови, предизвикува голем хаос, а ја стигнува казната на губење рејтинг - ја мачат кога е присилена повторно да позајмува. Приказната има весело продолжение. Неколку часа откако итниот европски пакет е објавен, Европската централна банка започна да купува хартии од владите кои беа во најголеми неволји. Во понеделникот наутро на 10 мај пазарот реагираше позитивно, некои велат, восхитено, и еврото, после минатонеделниот пад, почна да јакне во однос на доларот.

Поциничните коментатори велат дека операцијата не е толку насочена кон спасување на Грците, туку дека е спасување на банките од кои Грците позајмиле.

Споменувани се и поразвиени земји, со дефицит, како Италија и Белгија. Европ-

Суверен банкрот Повторно сме соочени со лекцијата за испреплетеност на современиот свет. Пуштањето низ вода на државите несолидни должници очигледно не доаѓа во предвид. Се слушнаа потсетувања на настаните со далекосежни последици: пред една де-

Во кризата се покажа дека Европската унија, и со своите комплицирани шеми и процедури, сепак може благовремено и ефикасно, дури масовно да реагира на криза. Пред сите да здивнат, а и после тоа, со насловите “Сетете се на Аргентина”

12 одеа и насловите од типот “А што ќе биде за две години”. Скептичните коментатори велат дека проблемот е одложен, но не и решен, бидејќи нема јасен одговор на тоа како слабите презадолжени економии ќе се изборат со долговите и со заемите за нивно санирање.

Komentari

Izbor

Пренесено од “Време”, Белград, автор: Милан Милошевиќ

Русија го возвраќа ударот: После Јушченко и Бакиев, на ред за симнување се Сакашвили и Лукашенко Американското списание “Њусвик” објавува можни планови на Русија за отстранување од власта на прет- Избори во Тбилиси седателите на Грузија и Белорусија Најсериозна проба за грузискиот лидер ќе Децении по “цветните” револуции, кои се случија во низа во земјите на поранешен СССР, на Кремљ му се дава шанса за реванш. Како што пишува авторот на написот во “Њусвик”, оваа година Русија веќе на своето конто забележала два скалпа - Украинецот Виктор Јушченко и Киргистанецот Курманбек Бакиев. Иако, секако, не можеме категорично да тврдиме дека Москва била и единствениот иницијатор и архитект на смената на власта во Киргистан и во Украина, очигледно е дека во тоа одиграла клучна улога. Затоа тие победи сигурно го одушевуваат Кремљ и инспирираат нови обиди за промена на режимите во земјите од “поблиското странство”.

бидат изборите за градоначалник на Тбилиси, кои треба да се одржат на крајот на мај. На нив противник на актуелниот градоначалник ќе му биде опозиционер и поранешен соработник на Сакашвили - Ираклиј Аласаниј. Според зборовите на еден од лидерите на опозицијата поранешниот премиер на земјата Зураб Ногаиделиј, доколку Сакашвили се осмели да го фалсификува резултатот на народната волја, “тој ќе зажали поради тоа, а ние ќе дигнеме буна”. Но Грузија не е единствената земја во која власта не му одговара на Кремљ. Следна на списокот може да стане и Белорусија, во која претседателот Александар Лукашенко во последно време често си дозволува себеси остри изјави на адреса на Ру-

белорускиот лидер го осудил неуставното освојување на власта во Киргистан, и, судејќи според она што се слуша, дури предлагал во Киргистан да се воведе војска на Организацијата на Спогодба за колективна безбедност. Освен тоа, тој им

советувал на новите власти да не му се обраќаат со барање за предавање на Бакиев. Реална дипломатија Да нагласиме уште дека по револуционерните настани во Киргистан многу странски медиуми пишувале за копањето на Москва по таа земја. Меѓутоа, во Кремљ ја негирале вмешаноста во нередите во Бишкек. Попатно, ни самиот Бакиев не верува дека го симнале руските специјални служби, иако признава дека ја иритирал Москва со својата прилично проамериканска политика. Цел број еден на списокот на земји во кое е неопходно да се промени власта е всушност Грузија и нејзиниот претседател Михаил Сакашвили. Во врска со тоа, во последно време чиновниците од Кремљ активно воспоставуваат врски со грузиската опозиција. Покрај останатото, на 9 мај на парадата на Победата во Москва премиерот Путин стоеше покрај лидерот на опозицијата Нино Бурџанадзе. Подоцна заедно поставија камен темелник за споменик во Москва, идентичен на кутајскиот, кој по наредба на Сакашвили беше срушен минатата година.

сија. Како што пишува “Њусвик”, Кремљ веќе нашол во Минск свој човек. Тоа е локалниот опозиционер Андреј Сањиков. Тој баш не му е близок на Западот, а не ни против руска помош. Како што самиот Сањиков вели, претседателот на Белорусија Лукашенко е страшно уплашен затоа што се уверил дека Русија ја поддржува смената на власт во поранешните советски земји. Во врска со тоа треба да се каже дека токму Лукашенко му пружи засолниште на симнатиот претседател на Киргистан Бакиев и неговото семејство. Уште повеќе,

На крајот, “Њусвик” заклучува дека во новата стратегија на Русија има и плусови, бидејќи таа како таква означува преод од “методите на застрашување” на “реална дипломатија”. Според: “Аргументи и факти”, Москва, пренесено од “Стандард”, Белград, превод на српски: Рајко Досковиќ

Izbor

Kolumni

Пцост до пцост

Ослушнете како децата, па и најмалите, говорат гадости кои, сигурно, не можат дури ни да ги разберат. Како некоја епидемија на простоилак Опасно е кога човек во некои години ќе рече “порано не беше така”; ризикува тинејџерите да го исмеат, нацрнат и прогласат за старец кој не може да прежали што остарел. Прифаќајќи го ризикот мораме да кажеме дека порано навистина не беше вака: немаше толку пцости, вулгарности, навреди и простотилаци во школските дворови, кафулиња, дискотеки, на улица. На југот сето тоа изгледа пострашно: кога во пцостите ќе се измеша искривена граматика, добиваме најпростачка комуникација која може да се замисли. Што тоа се случило? Што се случило со воспитувањето на нашите деца? Што се случило со нишките куќи во кои - навистина така беше порано - беше забранет секој грд збор, а камоли пцост? Од каде наеднаш генерации на псујачи околу нас? Ослушнете малку. Ослушнете како децата, па богами и најмалите, говорат гадости кои, сигурно, дури и не можат да ги разберат. Како некоја епидемија на простотилак. Постојат тинејџери, а и зрели луѓе - лично сум се уверил - кои не можат реченица да склопат без пцост и гадост. Пцоста станала нешто како запирка, неизбежен знак за интерпункција, крилатица, ритам на реченицата.

И секако дека децата тоа не го измислиле, ниту сонувале. Го слушнале со свои уши, бидејќи во оваа Србиичка најбучни се гласноговорниците на пцости и вулгарности. Имаме три простачки храма, и сите три се достапни за децата: Парламентот, телевизијата и спортот. За Парламентот и поедини пратеници не треба зборови да се трошат: тука помош, за сега, нема. Што се однесува до

телевизијата, помош има, но никому не му паѓа на ум да им се замерува на моќните медиуми. Никому не му паѓа на ум, просто, да ги забрани “моментите на вистина”, “фармите”, и “свадбите”, да собере граѓанска и политичка храброст и да рече:

Има законски регулативи кои таквиот став можат да го спроведат во дело, но главно е на екранот да ставиш круг со бројка 16 или 18, и мирен си. Можеш да пцуеш и да истураш одвратности колку сакаш. Најпосле - спортот. Еве, сега е актуелен брилијантниот КК “Партизан”, и брилијантниот тренер Душко Вујошевиќ. Но, дали сте забележале една необична работа? Дали сте забележале дека секој крупен ТВ-план на г. Вујошевиќ во вашата дневна соба донесува салва од пцости? Толку јасно ги читате вулгарностите од неговите усни што во еден момент ве фаќа и некој срам. Зошто му е тоа потребно? Каква порака испраќа? Во Србија толку се пцуе, што тоа станува неиздржливо.

“Господа, поважно ни е воспитувањето на децата и младите од вашите рејтинзи”.

Извор: “Недељни телеграф”, Белград, автор: Мирослав Ќосиќ

Intervju

Самир Амин: Страшило повторно кружи по светот, нè чека време на војни и револуции Сега е на ред друго, подлабоко ниво на кризата. Таа нема да се разреши, туку само ќе се продлабочува. Сценаријата како сегашното грчко ќе се * Како станавте комунист во Египет? повторуваат на поинакви начини на - Нема да речам дека се родив како комунист, но скоро дека е така. Во партијата разни места во Европската унија

Izbor

долга историја ни дава чувство за време во кое знаеме дека општествата не се менуваат во 50 години. Во тоа раздобје не сме можеле да изградиме социјализам. Национализацијата и експропријацијата на капиталот само се првиот нужен чекор. После тоа би требало да се следи процесот на континуирана демократизација. Не “воведување” на граѓанска демократија, повеќе партиски систем и избори, во што не верувам - тоа се маскаради.

сум примен во средно училиште, на 17

Тема на третиот загрепски Subversive Film Festival во теорискиот, односно завршниот дел, беше “Социјализам”. Гостин на предавањето и централната тркалезна маса, заедно со Славој Жижек, Маклом Лебовиц и Михаил Риклин беше и Самир Амин, легенда на третосветскиот, антиколонијален покрет и неевропоцентричен марксизам. Роден во Каиро, школуван во Франција, по струка економист и политиколог, но најмногу активист на милитантната акција (во автобиографијата “Itinéraire intellectual”, издадена 1990 година, признава дека поради активизмот често страдало и учењето за испити), автор е на 30-тина книги, меѓу нив и на влијателни студии за нееднаквиот развој, марксизмот во Азија и Африка, потребата за “одврзување” на рабните земји од глобалниот центар на моќ итн. Тој чест гостин на Титовата Југославија ни дојде и прерано и предоцна, со оглед на грешките кои како општество сега постојано ги правиме. Дојде, значи, во вистинско време да ни помогне да ги избркаме вампирите на транзицијата.

* Бадиоу нашите денешни уредувања ги нарекува капитало-парламентаристички. години, а сега имам 79. Се сметам за ко- - Да. Процесот на демократизација момунист и ништо друго освен комунист во ра да биде поврзан, а не одвоен од тој континуитет. општествениот прогрес. Тоа е пат, долг марш во комунизам. Не само на ре* Што ви значи да бидете марксист де- волуцијата, која ја сакам, туку и на ренес, кога веќе имаме пост, нео и слични волуционерните унапредувања. Мислам марксизми? дека револуциите на 20-тиот век, руската, - Не сум ни нео ни палео - марксист. Не кинеската, југословенската, виетнамската, ми се драги сите тие атрибути. За мене кубанската, се енормни достигнувања. Но да се биде марксист значи да се почне со тие не успеале да го покренат бесконечниМаркс. Да се биде свесен за фактот дека от процес на демократизација како Маркс ги положил камен темелниците за прави социјализации. Значи, нови опрадикални критики на класното опште- штествености низ демократизација, а не ство, особено капиталистичкото. Но тоа како обична општественост на стоковните не значи дека на Маркс е последната за односи кои произведуваат алиенација и сите прашања и дека треба само се зани- хиерархија. маваме со егзегезата на зборовите на пророкот на начин на членови на некој ред. Во марксизмот пред сè би требало да се интегрираат новите истражувања кои се занимаваат со промените во начините на функционирање на капитализмот, на основа на истите базични принципи. Како второ, да се биде марксист за мене не значи да се биде марксолог, некој со само теориски интерес. Тоа не можам да го одвојувам од фактот дека сум комунист, некој кој сака да го менува светот, активистички да учествува во промената на светот кој води кон комунизам. А комунизмот за мене е повисок степен на цивилизацијата, не само начин на производство со подобра распределба на приходите, поголема општествена правда и слично. Во склад со своето доба, сè повеќе сум уверен дека постепениот * Тука се кријат и причините за пропаста премин од глобалниот капитализам во на југословенското самоуправување. Изглобален комунизам е мошне долг пат. гледа дека Кардељ мислел дека самоТоа веројатно е прашање на вековите кои управувањето и пазарната економија доаѓаат, некои такви временски релации. можат да живеат во хармонија, без враќање на класната борба во општестве* Потсетувате на Мао, кој на прашањето ните односи? за современо значење на Француската - Мислам дека можеме да имаме долги револуција рекол дека 200 години се раздобја на ткн. пазарен социјализам или премалку за финални заклучоци. подобро речено степени на социјализам - Ние Египќаните и Кинезите имаме не- на патот во комунизам. Но мораме да што заедничко: фактот дека имаме така

Izbor

Intervju

обезбедиме услови во кои пазарот е контролиран. И тоа сè повеќе: одозгора, од државата, и најважно, оздола, од работничката класа. Самоуправувањето не било лоша формула, но тоа не било доволно. Југословенското самоуправување имало свои граници. На крајот произвело нови хиерархии со директори, менаџери и слично.

* Се родила нова класна конфигурација, не само во партијата, туку во целото општество, кое не било остаток од поразените класи, како што се говорело, туку зародиш на нова буржоазија која чекала прилика да ја симне социјалистичката наметка. - Неосмисленоста на системот произвела прво конкуренција меѓу работниците, меѓу претпријатијата. А потоа, како нуспродукт, поради федералното уредување на државата, за жал и конкурентност меѓу регионите, која ескалирала во меѓусебна нетрпеливост на нациите или псевдонациите. * Како дојдовте до теоријата за светски систем? Со други зборови, до антисистемските теории, кои инсистираат на пресудност на односите на центарот и периферијата на светската, капитална моќ и нивната дијалектика? - Во писмото до Ласале од февруари 1858 година Маркс пишува дека намерува да напише шест книги под назив “Капитал”. Шестата, ненапишана, требало да се вика “Светски капитализам”. Кога како млад студент, 21-годишен, прв пат слушнав за “Капитал”, веднаш ме придоби строгоста на таа анализа. Но исто времено не бев потполно задоволен. Ми се чинеше дека нешто недостасува. Немаше објаснување на реално постоечкиот капитализам како светски систем. Развиеноста и неразвиеноста не беа тематизирани. Што значи процесот на капитална експанзија која доведува до поларизација, која се продлабочува? А тоа по мое мислење е процес на пауперизација, поврзан со акумулација на капиталот. Него не морате да го откриете во секој поединечен случај, но мошне јасно и силно се укажува на светско ниво. На тој фундаментален проблем му ги посветив следните 50 години и скоро сите свои трудови. Не сите, затоа што пишував за моментните политички ситуации, но тоа

17 - Сегашната криза започна уште 1971, а не неодамна. Капиталот на кризата реагираше со централизација, монополизација, глобализација и финансијализација. Тие работи не можат меѓусебно да се одвојуваат. Таа офанзива на капиталот би можела да биде успешна на краток рок, на дваесетина години. Раздобјето од 1990 година, поврзано со распадот на советскиот систем, па сè до финансискиот распад во 2008 година, во својот текст “Излез од кризата на капитализмот или од капитализмот во криза?”, кој и кај вас е преведен, го нарекувам belle époque, по аналогија со периодот од 1890 до 1914 година.

* Тоа вреди за центрите, што не значи дека некои наши мали валкани војни така не се доживуваат. - Сега е на ред второ, подлабоко ниво на криза. Таа нема да се разреши, туку ќе се продлабочува. Сценаријата како сегашното грчко ќе се повторуваат на поинакви начини на разни места во Европската унија. Пред нас е период на хаос, војни, силни општествени покрети. На ред се промени, а само потенцијално и револуционерни прилики. Гледаме дека тие веќе започнале во некои земји е моето централно прашање. Сакав да го на Јужна Америка, во Непал и на други проширам прашањето за производство места. Ако повлечеме паралела меѓу на нови вредности на прашањето за свет- двете долги кризи, гледаме дека првата ските вредности. Мислам дека таа постап- belle époque ја наследиле Првата светска ка е марксистичка. војна, руската револуција, кризата 1929 година, нацизмот, империјална Јапони* Затоа и сте можеле да напишете дека ја, Втората светска војна, кинеската ревоткн. првобитната акумулација на капи- луција, југословенската револуција, Бантал не е нешто еднократно, врзано за дуншката конференција, ослободувањето некое време и место, туку постапка која на Азија и Африка. Тоа не се мали настасе повторува на сите нивоа на капитали- ни. Тие го промениле светот повеќе од стичката организација на општеството. капиталистичката акумулација, мобил- Мојата докторска теза од 1954 година бе- ните телефони или не знам што. Се ше “Акумулацијата во светски размери”. приближуваме на сличен, но поинаков Со тоа прашање се занимавам сè до де- период. Во историјата нема римејк, но ќе нес. биде тоа период со слична големина. * Кога говориме денес за антисситемките покрети во светски размери, говориме за антиглобализација, антикапиталистички попрво одошто работнички покрет. Често говорите за “одврзување” од светскиот систем. Може ли тогаш меѓу ослободителните покрети ширум светот да има синергија или и тие се осудени на конкуренција?

* Некои кај нас во 90-тите сакаа да видат “поправка” на Втората светска војна. Но сега тоа време е веќе помината фарса, пред нова можна трагедија? - Но тоа е и неизмерна прилика за радикалната левица, да се кристализира и да настапи офанзивно. Ако ги погледнеме денешните општествени покрети, ткн. алтерглобализациски и слични, тие се

18 дефанзивни, го бранат постигнатото, а против приватизацијата и сè слично. Во својата борба се фрагментирани.

Intervju * А што велите на целата струја на мислење која се гради на тезата на францускиот историчар Фернанд Бродел, според која

Izbor

и индустриска во Англија. Својата база ја развил во само еден век, што е кратко историско време. А потоа западнал во криза на легитимација почнувајќи со Париската комуна 1871 година. Следело долго раздобје на војни и револуции заклучно со раздобјето од 1945 до 1955 година. Значи, капитализмот воопшто не го карактеризира континуиран раст и слично, туку долги кризи. Ленин бил оптимист мислејќи дека првата голема криза е воедно и последна. * Империјализмот како последен стадиум на капитализмот. - Сега имаме раздобје на долги кризи. Второ раздобје на војни и револуции. Дали ќе биде и последно? Никогаш не речи никогаш. Раширено е мислењето дека капитализмот секогаш им се прилагодува на промените. Но мораме да се запрашаме: по која цена? Бидејќи, тој станува сè подеструктивен, како што повторно откриваат еколозите.

* И самореактивни. - Затоа ни треба ново искуство, кое мора да биде и политички проект. * Но постмодерниот марксизам, како оној на Хардт и Негри, кои во еден момент беа манифест на “покретот на сите покрети”, се згрозува од институции како што се партии и синдикати? - Нивните теории воопшто не ме уверија. Спонтаноста на мноштвото, која тие ја заговараат, претпоставува дека поединецот е веќе сега субјект на историјата. Но тој ќе стане објект на историјата дури во комунизмот, од што е сè уште многу далеку. * Промените во субјективизацијата се пак се гледаат. Поради финансиската криза, која не е само финансиска, но и поради активните акции на студентите, работниците и селаните, и кај нас се враќа во анализа на класната борба. - Тоа е добра вест. * Што следи по либерализмот, да го парафразирам насловот на книгата на Имануел Волерстејн? - Кога ќе ме прашаат, скромно одговарам дека не знам, бидејќи тоа никој не може да го знае. Ви дадов пример за одговор на првата криза: серија на граѓански војни и револуции. Ни се случува нешто слично. А како ќе изгледа односот на силите после тие настани, ќе знаат оние кои ќе живеат за четириесетина година. * Стојат ли теориите за крај на американската моќ и во новиот центар на светски капитализам кој се формира околу Кина во Азија? - Се сложувам со Волерстејн дека сме сведоци на пропаѓањето на американската хегемонија. Но не се сложувам дека ќе се формира нов центар на хегемонија, било околу Кина или на друго место.

европскиот (и американскиот) капитализам е кратко време на исклучок, после кој капитализмот ќе им се врати на своите долгорочни правила, формирани во Азија? - Не, европскиот капитализам не е исклучок. Мое мислење е дека истите контраиндикации кои капитализмот ги покажа во Западна Европа биле на дело и на други места, порано и подоцна, на пр. во Кина. Кина изумила три нешта пет века пред Европа: модерност, а тоа значи човек да живее во општество за чија организација е одговорен; второ, секуларна држава, откако династијата Сонг 1100 година ја отфрлила будистичката религиозна држава; и трето, модерни цивилни услуги, заедно со испити, дипломи и слично. Тие изуми патувале на запад преку муслиманскиот калифат, персискоарапскиот калифат, до италијанските градови, за конечно да се кристализираат во триаголникот меѓу Лондон, Париз и Амстердам. И тоа е целата приказна, не постои никакво “западно чудо”.

* Дали присуствуваме тогаш на обична криза на капиталистичкиот циклус или на конечна криза на капитализмот? - Не сакам да тврдам дека на дело е конечна криза. Капитализмот има голема историја на прилагодување. Десет векови му требале да се прошири по светот од Кина. Десет векови да се кристализира во двојна револуција: политичка во Франција

* И ги колонизира сите човечки односи. Дали е ова фаза на “капитализам на катастрофата”? - Капитализмот отсекогаш бил деструктивен, но таа фаза на деструктивност расте. Во право била Роза Луксембург која пред еден век рекла: “Социјализам или варварство!” Денес тоа вреди повеќе од било кога. Што подобро капитализмот се прилагодува, тоа е подеструктивен. И тоа сега се гледа. * Во земјите на Блискиот Исток, па и во оние каде пред неколку децении левицата била јака, на пр. во вашиот Египет, сега доминира ткн. политички ислам. Како тоа го толкувате? - Политичкиот ислам е зло споредливо со етнократиите на подрачјето на поранешна Југославија. Бидејќи тоа не се демократии, туку етнократии. Вистинското цивилно општество и граѓанство го замениле ткн. нации. Исто е во политичкиот ислам, било верски или псевдоетнички компоненти да ги замениле останатите. Постои кај Грамши прекрасната анализа, која се однесува на првиот бран на социјалистички достигнувања во 20-тиот век. Имавме руска, кинеска, југословенска, виетнамска, кубанска револуција, национално ослободување на Азија и Африка, радикализација на покретот за ослободување, па и вистинска западноевропска социјалдемократија, која повеќе ја нема (сега е тоа социјален либерализам). Тој прв бран ја губи силата, останува без здив, постепено еродира, ја губи легитимацијата и кредибилитетот и исчезнува. Се приближува втор бран, го нарекуваме социјализам на 21-иот век или некако поинаку, сеедно. Првиот бран заврши, вториот уште не почнал. Во меѓувреме, вели Гамши, кога ноќта поминала, а денот уште не осамнал, во тоа сивило се појавуваат духови, монструми. Нашата сегашност е преполна со чудовишта - етнократиите во Југославија и политичкиот ислам во мојата татковина се такви монструми. Тие не се решение. Само го пополнуваат вакуумот. Извор: “Новости”, Загреб, автор: Среќко Пулиг, пренесено од “Стандард”, Белград

Izbor

Темни сенки на дваесеттиот век (21)

Октомвриската револуција и нејзините последици - загубени надежи во подобро (комунистичко) утре (IX)

Feqton дина. Заедно со Јаков Свердлов и Леон Троцки му помогнал на Ленин во решавањето на сите важни прашања во тешките времиња на граѓанската војна. Сталин во граѓанската војна учествувал и како заповедник на неколку боишта. Во 1922 година станал генерален секретар на Комунистичката партија. Во годините не-

Izbor

посредно по смртта на Ленин, со Зиновјев и Каменев, ја водел земјата и Партијата. Со тие повремени сојузници Сталин го нападнал Троцки, кандидатот со најмногу шанси да го наследи Ленин. На почетокот на 1929 година Сталин сè уште не можел физички да го уништи својот најголем противник - Лав Троцки.

“Сталин е Џингис-хан кој сите ќе нè потепа” - Николај Бухарин Иако немал некоја позначителна улога во подготовката и во текот на бурните настани кои ја следеле Октомвриската револуција, Сталин влегол во советската влада како комесар за неруските народности, станувајќи, непосредно пред октомвриските настани, член на Политбирото на Комунистичката партија 1917 го-

Затоа прво го прогонил во Алма Ата, а потоа во Турција. (Троцки бил населен на островот Принкипо во Мраморното море. Тука поминал неколку години за и Турција, под притисок на Сталин, да го протера од своите територии. Некое време поминал во Франција и Норвешка, а потоа отишол во Мексико - ниедна друга земја не сакала да го прими. Троцки во емиграција неуморно го критикувал и напаѓал Сталин, никогаш не откажувајќи се од Октомвриската револуција и сопствената улога во неа. За возврат, НКВД - тајната

полиција на Сталин, го прогонувала како ѕвер: едно по друго, убиени му се едната ќерка, додека другата извршила самоубиство, обата сина, зетовите... Убијците на Сталин му ликвидирале и седум секретари. “Кога би можел одново да почнам, јас би се обидел да ја избегнам оваа или онаа грешка, но главниот тек на мојот живот би останал неизменет. Ќе умрам како пролетерски револуционер, марксист, дијалектички материјалист и, доследно на тоа, непомирлив атеист”, стои меѓу останатото во неговиот тестамент. Конечно, извесен Рамон Меркадер, агент

Feqton на НКВД, гои удира Троцки на 20 август Нешто порано, во текот на 1928 година, 1940 година со планинарски крамп во покренал кампања за насилна колектинеговата куќа во Мексико Сити. Еден ден визација на агрикултурните добра, што подоцна, Троцки умира. Повеќе од три имало кобни последици по развојот

Izbor

стотини илјади луѓе присуствувале на неговиот погреб. Мексиканските маријачи ја пееле тој ден “Големата балада за Лав Троцки”. Тој вид песна инаку се вика corrido и посветена е на големи настани:

на селото. На средината на 1930-тите Сталин покренал и една друга, далеку посурова и поопсежна кампања на политички терор. Во монтирани судења поранешните ривали на Сталин во самата странка (Зиновјев, Каменев, Томски, “Троцки го убија Риков, Бухарин), во владата, војската (Тухапреку ноќ чевски, Блихер и др.) и интелигенцијата, зашто решија дека омдаздата затворени се, прогоните или убиени. кога - тогаш мора да дојде. Сите тие ги признале своите наводни злоВо вторникот вечер сторства против државата. Сето тоа имало оваа кобна несреќа се случи катастрофални последици по државата, и ја потресе земјата цела од кои највидливи биле во војската. сета престонина ја возбуди”). Чистките извршени меѓу високите воени чиновници имале катастрофални послеКога го отстранил Троцки Сталин ја проме- дици по спремноста на Црвената армија нил насоката здружувајќи се со Николај на почетокот на германската агресија на Бухарин и Алексеј Риков против Зиновјев Советскиот Сојуз. Поради сето тоа е и јасно и Каменев. До својот 50-ти роденден зошто стравот од тајната полиција (НКВД) станал темелен дел од владеењето наречено сталинизам.

За само 30 години владеење, Сталин убил повеќе луѓе одошто царевите во текот на последните четири века заедно! Тој ја заво 1929 година, ја зацврстил својата по- вртел народната револуција заснована ложба на местото наследник на Ленин. на идеалите за слобода и еднаквост во тоталитарна диктатура која ја одржувал исклучиво со терор. Иако во овој процес Советскиот Сојуз станал една од двете светски суперсили, дури и комунистите кои го наследиле ја потврдиле неговата монструозност. По германската агресија на Советскиот Сојуз (1941), за која бил повеќе пати однапред известен - но повеќе му верувал на Хитлер одошто на своите разузнавачи, Сталин - како воен водач, ја зема титулата генералисимус. Во годините на Втората светска војна, но и во оние по

неа, учествувал на конференции во Техеран, Јалта и Постдум, а кои резултирале - најкратко речено, со тоа земјите од Источна и Средна Европа, да потпаднат под советска власт. Поради настојувањето својата политика да ја подреди на новите социјалистички земји и нивните комунистички партии, и со тоа да му ја наметне својата волја на целиот комунистички покрет, предизвикал 1948 година судир со југословенските комунисти (ткн. Револуција на Информбирото против КП Југославија). Тоа предизвикало и подоцнежно оддалечување на Југославија од комунистичкиот блок и нејзино постепено приближување кон Западот. Последната година од своето владеење, во јануари 1953 година, наредил апсење на многу московски доктори, главно Евреи, обвинувајќи ги за медицински убиства. Се чинело дека се подготвува реприза на Големиот терор од средината на 1930-тите но, дури ни човек моќен како Сталин, не можел да ја залажува смртта засекогаш. На петти март 1953 година падал во несвест од мозочен удар. Имал тогаш 73 години. Очигледно во состојба на бес, бидејќи некој од Политбирото одбил да префрли илјадници советски Евреи во пустините во близина на кинеската граница. Така ненадејната смрт на Сталин спречила уште едно крвопролитие. Три години по неговата смрт - на 20-тиот партиски Конгрес, посмртно е обвинет за злосторства против Партијата.

Ото Кусинен-Финц, кој го познавал Сталин подобро од многу други, во една прилика за него рекол: “... што повеќе стануваше понемилосрден и поладнокрвен, тоа живееше во сè поголем, скоро болен страв

Feqton

за сопствениот живот”. Ќерката на Сталин Светлана, го опишала својот татко како човек огорчен на целиот

години. Го надоместил напредокот кој напредните држави го оствариле во текот на повеќе векови, но за време на тој процес животите на повеќе од 20 милиони луѓе биле жртвувани. Грофот Николај Толсвет до крајни граници. Гледал непријатестој напишал дека во нацијата која брои ли секаде. Бил опседнат со непријателите 200 милиони луѓе, ретко може да се до таа мерка што стигнал до патолошка најде семејство кое не било допрено со манија на гонење. Носел панцирен елек, трагедија. Дури 14 милиони биле во гуископани се тунели кои ја поврзувале лазите во годината кога Сталин умрел. неговата канцеларија и останатите проБило тоа премногу, дури и за стомаците стории на владата. Московското метро на луѓето кои го наследиле Сталин како било тајно продолжено до неговата вила лидери на Советскиот Сојуз. во Кунтсов. Целата храна за Сталин доаѓаНови индустрии на јаглен, железо и челик ла од посебна фарма, неа посебно ја анабиле подигнати ширум Русија по цена на лизирал тим на лекари, а ја сервирале течовечки животи. Милиони биле истерани лохранители кои глумеле келнери. од градовите да станат присилна работна Сталин Русија ја довел од дрвен плуг сила во новите државни фабрики. Други до нуклеарно доба за само триесетина

Izbor

исчезнувале во широката мрежа на “поправни работни логори”; повеќе од 25 милиони биле на сила раселени, додека околу 3 милиони луѓе биле убиени по казните кои им се изречени во монтирани судски процеси. Резултатите на пописите на населението биле толку страшни што, едноставно, биле сокривани. Стручњаците проценуваат дека популацијата на Русија имала страшни 20 милиони жители помалку од очекуваниот број. Причини биле гладот и емиграцијата и неделата на Сталин. Ленин пред смртта предупредувал на Сталин, синот на чевлар кој во родната Грузија ограбувал банки за да собере пари за болшевиците, а се издигнал до партиски генерален секретар до 1922 година. Партиската хиерархија направила што можела, поставувајќи ги Зиновјев и Каменев да го делат лидерството со Сталин, но тој веќе бил премногу моќен за да може да биде “заузден”. До 1928 година веќе бил неприкосновен господар на Москва. Николај Бухарин, еден од најблиските соработници на Ленин, му се поверил на пријател: “Сталин е Џингисхан кој сите ќе нè потепа”. Било тоа морничаво точно предвидување.

Статистички гледано, првите пет години на стопанисување, со кои раководел Сталин, биле успешни. Но, напредокот е купен со голема цена. Чистките на Сталин и вртоглавата индустријализација однеле милиони жители на Русија, чиј точен број, за жал, никогаш нема да се дознае.

Izbor

Feqton додека човекот се превиткувал од болка, не осмелувајќи се да ги отстрани. Смртта на Надежда ја отстранила една од последните кочници на Сталиновата апсолутна моќ. Нивната ќерка Светлана, сеќавајќи се на тие денови, подоцна говорела: “Тоа неговата душа ја лиши од последниот зрак на човечка топлина”. Сталин потоа се свртел против своите стари колеги од револуцијата. Зиновјев, Каменев, Бухарин и Јагода биле обвинети за завера против државата во низа на монтирани и зачудувачки судења, кои траеле од 1936 до 1938 година. Чудно е што сите се изјасниле за виновни, можеби поради верноста кон револуцијата, но веројатно и повеќе затоа што биле скршени со мачењата и предупредени дека и нивните семејства ќе патат ако, со своите ставови и евентуално непризнавање на вината, предизвикаат реагирање на народот. До 1939 година од 139 членови на некогашниот ЦК, 98 веќе биле убиени, а сите членови на некогашното Политбиро на Ленин, освен Сталин и Троцки, веќе биле протерани или убиени. Страшно е и немерливо злосторството на сталинизмот. Што Сталин го направило таков?

Во ноември 1932 година жената на Сталин Надежда Алилуева, во моменти на нервно растројство - во голема мерка предизвикано од однесувањето на Сталин кон неа, се убила со револвер. Сталин тогаш веќе бил пијаница склона кон насилни бесови, кои ги изливал на своите потчинети, садистички проверувајќи ја нивната лојалност. Во една прилика завиткал хартија од пет ролни и ролните му ги ставил на својот секретар на прстите. Потоа ги запалил како свеќи и се смеел

На ова прашање се обидува, на мошне интересен и оригинален начин, да одговори британскиот историчар Симон Себаг Монтефиоре, чија книга за Сталин и неговата власт, веќе со години е ултимативен европски хит. Монтефиоре, имено,

настојувал со помош на новоотворените руски архиви, во кои се наоѓа и нешто од приватната документација, и користејќи објавени и необјавени биографии на соработниците на Сталин, да го реконструира неговиот приватен живот, да му навлезе во психологијата, и да раскаже приказна која, всушност, е нетипична за жанрот сериозни историографски живописи. Тој во најголема прифатлива мерка се потрудил да го подвргне документарниот материјал на правилата на функционални жанрови, романсирани биографии и сосема измислени раскази. Тоа неговата книга ја направило мошне интересна и читлива, а во неа можат да се открие многу нешто ново за Сталин и неговото време, но истовремено, сепак, е под знак на прашање сигурноста на заклучоците на Монтефиоре - кои произлегуваат од она што еднаш било напишано во приватно писмо, или изречено пред несигурни сведоци. Корените на бездушноста на Сталин, која на крајот е вградена во самиот политички состав на Советскиот Сојуз, Монтефиоре така ги бара во неговата лична трагедија, во бракот со емоционална и ментално неурамнотежената Надежда Алилуева, и во нејзиното самоубиство. Сигурно дека ваквото објаснување е мошне привлечно, особено за оној вид читатели кои најдобро ги разбираат холивудските заплети и епилози, но под знак на прашање е, сепак, колку лошиот брак може да се искористи како објаснување поради што го потепал целото свое Политбиро и притоа уште и добро се забавувал.

24 Сталин, без сомнение, со време станал параноик, а историските околности, но и сопствената способност, му овозможиле својата параноја да ја вгради во политичкиот состав и во начинот на живот под комунизмот. Би можело да се рече дека нешто од неговата параноја и ние своевремено сме ја живееле, иако Тито „се пресметал” со Сталин и иако југословенскиот комунизам бил во таа мерка либерален што и не е баш пристојно да се споредува со оној во Источна Европа, а камоли со Советскиот Сојуз. Сепак, извесни елементи секако дека имало, не помалку монструозни, но и не така сеопфатни. Веднаш по смртта на Ленин, Сталин почнал да ја чисти партијата и да поставува свои луѓе. Прво ги искористил Зиновјев и Каменев за напад на Троцки, кого го сменил од местото претседател на Револуционерниот воен совет, но го оставил во Политбирото. Врховен командант на армијата станал Климент Ворошилов, верен слуга на Сталин, кој и самиот го мразел Троцки. Вистински човек да ја

Feqton на оваа “одбрана” кога, тринаесет години подоцна, ќе оди на стрелање. Во меѓувреме, историјата ќе се повторува мошне “забавно”. Немилосрдните репресии кои Зиновјев и Каменев ги барале против Троцки, сега Бухарин би барал против нив. Меѓутоа, Сталин продолжил да глуми миротворец: “Методите на ампутација и пуштање крв се заразни. Ако денес обезглавиме еден, утре втор... што ќе остане од нашата партија?” Ново свиканиот (четиринаесетти) Конгрес ги осудил Зиновјев и Каменев. Бил тоа нивен тотален пораз. Системот на Сталин на избирање на депутати одлично функционирал. На овој конгрес Сталин прв пат се издигнал над останатите членови на Политбирото. Неговото име повеќе не се појавувало на списокот по азбучен ред. Новите членови на Политбирото Ворошилов, Молотов и Калињин биле негови послушни слуги. Во тоа време Молотов станал верна сенка на Сталин, баш како што некогаш Коба бил сенката на Ленин. Иако порано непомирливи непријатели, Зиновјев и Каменев решиле да се здружат со Троцки и да го нападнат Сталин. Троцки се обидел да одржи говор на пленумот на ЦК. Го прекинувале со пцости и погрдни зборови. Викале “Доле!”, “Надвор!” Исто така поминал и Зиновјев. Сталин можел да се гордее. Системот кој го создал - совршено функционирал!

скоро сите следбеници на “Боголенинот”. Живиот симбол на светската револуција Лав Троцки бил прогонет од својот стан. Додека барал ново сместување бил кај својот пријател Белобардев, убиецот на царското семејство. Прогонот на Троцки е извршен на традиционален начин. Троцки се заклучил во соба, но го изнеле од станот. Двајца го носеле. “Го изнесуваат Троцки!” залудно викал неговиот син и ѕвонел на сите врати. Никој во зградата не ја отворил вратата. Веќе било поминато, засекогаш, времето на Троцки во Советскиот Сојуз. Декретите за присилна конфискација на житото, како оние во текот на првите години по Револуцијата и граѓанската војна, повторно стапиле на сила. Бухарин и неговата група биле згрозени. Сталин едноставно се вратил на воениот комунизам. Всушност, отишол уште подалеку, почнал да зборува за колективизација на селата. На крајот на 1929 година, малку пред својот роденден, Сталин објавил напис под наслов “Години на големи пресврти” во кој ја дефинирал постоечката задача: уништување на кулакот. Имотните селани - кулаци, природно тоа нема да го сакаат. Затоа решил да делува револуционерно да ги уништи. Го одредил верниот Молотов за шеф на комисијата која ова ќе го заврши. Во февруари Молотов и неговата

Потоа опозицијата организирала на 7 ноември протести во Москва и Петроград. Тоа биле последните отворени демонстрации против Сталин. Опозицијата, со овие демонстрации, всушност, си ја потпишала својата смртна пресуда. Троцки и Зиновјев биле исфрлени од партијата на 14 ноември. Каменев е исфрлен од ЦК. Таа година Сталин од партијата ги исфрлил

комисија ги поделиле кулаците во три групи. Првата, контрареволуционерни кулаци. Тие требало да бидат испратени во логори или да се стрелаат, а нивните семејства депортирани во најдалечните краеви. Втората, преостанатите најбогати кулаци, ќе бидат депортирани во најоддалечените и најнеплодните краеви. Третата, оние со сиромашни поседи, ќе бидат

Izbor

исчисти Црвената армија од троцкистите. На ред потоа дошле Зиновјев и Каменев. Против нив Сталин го вперил Бухарин, преостанатиот водач на револуцијата. Бухарин во “Правда” на 14 април 1925 година објавил напис во кој ги повикува селаните слободно да се богата. Зиновјев и Каменев го нападнале Бухарин поради неговото “вртење во десно”. Сталин тоа едвај го дочекал. Решил да го “брани” Бухарин: “Вие ја сакате крвта на Бухарин. Нема да ви ја дадеме!”. Бухарин ќе се сети

Izbor

депортирани вон колхозот. Несреќниот успешен селанец оставен е во потполност на немилоста на партиските власти, а пред сè на злонамерната “селска беда”. Богатите селани “доброволно” ги продавале своите имоти во колхози, преколнувајќи ги одговорните другари да не ги класификуваат како кулаци. Но, многу мрзеливи и неспособни селски “сиромаси” се одмаздувале, новите господари биле немилосрдни. Секаде по земјата, со вика и плач на жени, несреќниците ги товареле во коли, и ги возеле вон селата под стража. Луѓето се обѕирале да ги видат своите празни куќи, во кои сом векови живееле нивните семејства. Го оставале животот на кој никогаш повеќе нема да му се вратат. Комисијата добро ја завршила својата работа. Молотов се сеќавал, многу години подоцна - во својата деведесетта година, дека околу четири стотини илјади луѓе депортирал. Колхозот настанал на крвав грабеж на туѓ имот. Имало и побуни. Позната крвава побуна избила во Рјзањ. Востанието било сурово здушено. Потоа Сталин го објавил написот под наслов “Вртоглавица од успехот”. Тој во својот напис објавил дека “извесни другари” станале премногу ревносни. Тие “одредени другари” понекогаш насилно ја вршеле колективизацијата. Сите овие “другари” наскоро ќе бидат прогласени за крипто троцкисти кои намерно ја саботираат колективизацијата. Но и покрај тоа, прогонот на кулаците бил продолжен сè до 1933 година. Џиновскиот револуционерен експеримент бил успешен. Класата која Ленин ја мразел, класата на имотни руски селани, повеќе не постоела.

Feqton Колективизацијата и уништувањето на кулаците, најдобрите земјоделци, морала до доведе до невиден глад. Најголем глад владеел во Украина, во долината на Волга, на Кавказ и во Казахстан. Милиони луѓе кои умирале од глад - се обидувале да побегнат во градовите. Милиони умирале од глад, но народот пеел пофалби за колективизацијата. Никој не знае колку луѓе навистина тие години умреле од глад. Проценките се движат од пет до осум милиони. И покрај гладот, извозот на жито во Западна Европа продолжувал. На Сталин му биле потребни пари за новите фабрики во изградба. Годината 1933 Хитлер дошол на власт во Германија. Во Советскиот Сојуз, секојдневно, се одржуваат “судски” процеси под диригентската палка на Сталин. Многу поранешни членови на партијата се наоѓаат на обвинителна клупа поради обвинение дека по инструкции на Троцки работеле во цел вршење атентат на водачот на партијата и државата. Ги набедиле дека се виновни за убиството на Киров и дека планирале да го убијат и самиот Сталин. Државниот обвинител барал овие “бесни пци” (16 обвинети) да бидат стрелани. После тоа обвинетите, сите познати болшевици, ревносно ја признавале својата вина и се каеле. (Зиновјев: “Мојот изопачен болшевизам стана антиболшевизам... и низ троцкизмот дојдов до фашизам... Троцкизмот е подвид на фашизмот...”; Каменев: “Стојам пред пролетерскиот суд трет пат. Два пати животот ми беше поштеден, но и великодушноста на пролетеријатот има свои граници.” Обвинетите едногласно молеле да бидат стрелани). Поранешните водачи се осудувани на смрт со стрелање. Командантот на Сталиновата телесна гарда Паукер сакал да ги имитира омилените сцени на Газдата - изразот на Зиновјев на патот до егзекуцијата: Зиновјев беспомошно се фаќа за рамениците на стражарите, ги влече нозете, жално цивка, потоа паѓа на колена и вика: “Молам, другари, молам, поради Бога, викнете го Јосиф Висарионович”. Сталин “неконтролирано се смеел” на оваа имитација. Меѓутоа, и самиот Паукер ѝ припаѓал на старата гарда, па и тој завршил како и Зиновјев, молејќи го за милост својот убиец, Јагода сакал да чува историски “сувенири”: ги собирал куршумите со кои биле убиени познатите револуционери. Кога Јагода е убиен, неговиот егзекутор Јежов ги присвоил историските куршуми. Кога подоцна и Јежов е стрелан, куршумите се сочувани во неговата архива. Куршумите биле симбол, штафетна палка на смртта, која ревносно си ја пренесувале еден на друг. Додека Газдата се смеел.

25 Во 1937 година, подготвувајќи го конечното уништување на ленинистичката стара гарда, Сталин го претворил НКВД во огромна армија организирана во дивизии, која броела стотина илјади работници на обезбедувањето. Сето време НКВД го негувал митот дека Сталин не знае ништо за теророт: “многубројните шпиони кои се вовлекле во НКВД, го криеле теророт од Сталин”. Интелигенцијата многу се трудела да поверува во овој мит. Пастернак така, во една прилика, му рекол на Еренбург; “Кога само некој би му рекол на Сталин за ова”. а Мејерхолд често говорел дека “сево ова го кријат од Сталин”. Тука се и зборовите на народниот комесар Ф. Стебњев: “Изгледа дека тие намерно ги уништуваат партиските кадри. Глава давам дека Јосиф Висарионович не знае ништо за ова”.

Дошло време во кое тој мит станал стварност. На крајот на 1939 година уапсен е Јежов. Исто како што некогаш Јежов ја оценувал работата на, на смрт осудениот, Јагода, така сега Лаврентије Берија бил повикан од Грузија да го испита Јежов.

Во април 1939 година, теророт како да исчезнал. Започнала рехабилитација на невино осудените. Милостивиот Газда ослободил 327.000 луѓе вклучувајќи и многу воени лица. Кога Константин Рокосовски, идниот маршал, излегол од затвор, сите заби му биле извадени.

26 Конструкторите на авиони Тупољев и Поликарков, микробиологот А. Зиблер и други угледни инженери и научници, исто така се ослободени. По залудните преговори за воено-политички сојуз со Западните сили склопена е 1938 година спогодба со нацистичка Германија. “Доста се каравме, зар не?”. Со тие зборови Сталин го пречекал Рибентроп во Кремљ. Тој и Сталин поминале три часа

Feqton

Izbor

цртајќи нови граници во Источна Европа. Спогодбата за ненапаѓање ја потпишал Молотов. После потпишувањето на спо-

годбата, организиран е свечен прием, една од оние величествени гозби со раскошни здравици. Сталин ја подигнал чашата да му наздрави на Хитлер, а министерот на Рајхот му наздравил на Сталин. После тоа германската делегација морала да пие за спогодбата и за нова етапа во германско-советските односи. Меѓутоа, газдата не ја загубил смислата за хумор. Предложил здравица за Каганович, кој бил присутен, и Рибентроп му наздравил на еден Евреин. Сепак и Каганович морал да пие за здравјето на Хитлер.

Кога Рибентроп, на крајот на септември, издржала, а Советската воена команда повторно се појавил во Москва, Сталин на чело со Ворошилов ја покажала свому го барал целиот Прибалтик. Тој ги јата тотална неподготвеност. Но и покрај херојската одбрана, Финска била присилена да потпише примирје и да отстапи дел од својата територија. Сталин затоа го протерал Ворошилов и на негово место го поставил Тимошенко. Потоа на ред

барал и ги добил нафтоносните полиња околу Борислав и Драгобич, кои на Германија сиромашна со нафта ѝ биле мошне потребни. А за возврат, Сталин ветил дека другата нафта ќе ѝ ја продава на Германија. И повторно е организиран голем банкет во Кремљ, и повторно министерот на Рајхот морал да поднесува бескрајни здравици “за пријателство на народите и мир во светот”. Следела Зимската војна. На големо олеснување на Хитлер, малата Финска

дошле Литванија, Летонија и Естонија кои “на барање на своите народи” се вратиле во “Руското царство”. Хитлер ја нападнал Полска, а Англија и Франција ѝ објавиле војна на Германија. Тактиката на Сталин се покажала исправна. На 17 септември, Црвената армија исто така влегла во Полска и така Сталин ги вратил деловите од територијата на Романови - изгубени после Револуцијата. Во летото 1940 година следел ултиматумот до Романија да се откаже од

Feqton Бесарабија, која Романија ја окупирала во да се носи низ градот, потоа низ Москва, 1918 година. На притисок на Германија, каде треба да се одржи служба, а потоа и Романија попуштила и му отстапила дел низ Сталинград...”. од својата на СССР. По налог на Сталин многу свештеници се Пред војната 1940 година, Сталин примил вратени од логорите. Во опколениот Леподарок. Берија успеал да го организира нинград жителите биле изненадени и убиството на Троцки. Емисарот на Сталин охрабрени - кога ја виделе чудотворната Р. Меркадер, поранешен поручник во Казањска Богородица како се носи по Шпанската републиканска армија, му го улиците во литија. Иконата од Ленинград скршил черепот на Троцки и му го истурил ја однеле во Москва, а потоа ја испратиле мозокот со кој тој толку се гордеел. Од и во опколениот Сталинград. Била излосите поранешни болшевички водачи, жена во трите големи градови, кои не му почнувајќи од Ленин, Сталин сега бил се предале на непријателот. единствениот преживеан.

Izbor

27 Сталинград, за, слично како и кај Москва, Русите пред самиот град да организираат контранапад и да го поразат непријателот. За сето време на војната Сталин барал од Черчил да отвори друг фронт на западот. Во Техеран 1943 година Сталин прв пат се сретнал со Рузвелт. За време на “Техеранскиот меден месец”, тие измениле заклетви во вечна љубов. Черчил му подарил на

Газдата Сталинградски меч. “Маршалот Сталин”, рекол тогаш Черчил, “може да го заземе местото покрај најголемите личности во руската историја и заслужува да го викаат Сталин Велики”. Газдата скромно одговорил: “Лесно е да се биде херој кога имате народ каков што е рускиот”.

Сепак, сојузот со Германија не траел долго. Разузнавачите биле во право, Сталин, во својата недоверба кон вестите кои секојдневно го предупредувале на воена опасност, опасно се излажал. Во јуни 1941 година почнала војна на истокот, Германија го нападнала СССР. Војната е наречена Голема Татковинска, Света војна против агресорот, како кога царот Александар I се борел против Наполеон. И 1812 година Русите се повлекувале, дури и Москва му ја предале на непријателот, но сепак победеле. Христијанскиот поздрав “Браќа и сестри!” повторно испливал на површина. Кога изгледало дека пропаста е на повидок, Сталин решил на помош да го повика Бога. Тој веќе слушнал дека Антиохискиот партијарх ги молел сите Христијани да ѝ помогнат на Русија. Илија, митрополитот на Либан, се затворил во подземна ќелија и без храна и сон на колена ја молел Богородица за спас на Русија. И имал чудна визија, која ја опишал во писмото до поглаварите на Руската православна црква. Третиот ден му се јавила Богородица во огнен столб и му ја пренела Божјата заповед: “Црквите и манастирите мораат повторно да се отворат секаде во земјата. Свештениците мораат да се вратат од затвор. Ленинград не смее да се предаде, но светата икона на Казањска Богородица треба во литија

Западните сојузници се истовариле во Нормандија (1944 година), додека армите на Сталин ја преминале руската граница и бргу почнале да ги тераат Германците од Полска, Унгарија, Романија, Југославија, Чехословачка... Бугарија и Финска се повлекле од војната. На крајот на годината (на 9 октомври) Черчил со Идн повторно допатувал во Москва. Тие денови Черчил и Сталин правеле зони на влијание во Европа - после пропаста на Хитлерова Германија. На Третиот Рајх му преостанале само уште неколку месеци. Кога сојузниците се состанале на Јалта, Рузвелт и Черчил биле гости на Сталин во дворецот Ливадија, омилениот дом на царското семејство. Повторно се отворени дваесет илјади цркви, вклучувајќи ги и Троицко-Сергеевската и Киевски-Печерската Лавра. Тој и неговите генерали ја упатувале војската во борба со зборовите: “Бог со вас!”. “Правда” пишувала дека шефот на болшевичката партија се состанал со митрополитот Сергеј, старешина на Патријаршијата, прв пат од октомври 1917 година. Германците бргу се пробивале кон Москва. Со првиот снег офанзивата е запрена, а во декември Русите тргнале во контраофанзива. Во летото 1942 година следела германска офанзива во правец на

Советските арми се сретнале со Сојузничките на Елба. Војната е завршена. После војната објавена е бројка дека страдале околу 7 милиони луѓе, за таа бројка после смртта на Сталин сè повеќе да “расне”. Неодамна во Руската Академија на Науки повеќето експерти се сложиле околу тажниот факт: Армијата, во текот на Татковинската војна, всушност загубила околу 8,6 милиони војници, а цивилното население имало 18 милиони погинати вкупно 26 милиони мртви.

(продолжува) Приредил: З. Димитријевиќ

Izbor

Еден од правно најинтригантните процеси доби и конечен судски епилог

Невин во затвор - Полошо од робијата ми е што не ми се извинија Жељко Нимац (51) осуден на три и пол години затвор, бил една година во затвор кога му е обновена постапката

Nadvor od zakonot на 11 февруари 2010 е ослободен од обвиненијата за две разбојништва. Таа пресуда, сатисфакција е за Нимац, неговото семејство и неговите адвокати Љиљана Планиниќ и Миленко Умичевиќ - кои од 2002 година тврдеа дека Нимац не е виновен. Тој, имено, беше товарен дека на 21 август 2002 ја ограбил филијалата на Хрватска пошта во Одранска, а потоа на 5 септември 2002 и филијалата на Хрватска пошта на Дрвињ. Иако Нимац тврдеше дека со разбојништвата нема врска, бидејќи во времето кога се сто-

Izbor Упорноста на адвокатите Нимац 2008 година отишол на издржување на казната, а неговиот адвокат М. Умичевиќ упорно им пишувал на разни судски инстанции барајќи обновување на процесот. Тоа го образлагал со фактот дека од 2003 година, кога обвинението е подигнато, до денес технологијата значително напреднала и дека сигурно може да се установи дали Нимац е сторителот. И потоа, конечно, после неколку одбивања, на Нимац, кој веќе бил на отслужување на казната и во затвор поминал една година, одобрена му е обнова на постапката. Таквата ситуација е исклучително ретка во нашето правосудство, но после фотогеометриските вештачења Нимац можел победнички да се насмевне. Вештаците установиле дека тој не само со висината, туку и со обликот на главата и мустаќите не одговара на сторителот.

- За судот да те ослободи, мора да биде 300% сигурен. Белки е тоа сега така. Во тоа време не ми беше проблем робијата, туку неправдата нанесена, мене и на моето рени бил на сосема други места, за што семејство. Нема врата на која мојата соНе чувствувам олеснување бидејќи, всушност, за сè сè уште не сум свесен. Мина- имал и неколку сведоци, сето тоа на суд пруга не чукаше, а после сè никој не ни се тите години за мене беа тешки, а особено не му помогнало. Судот им верувал на ни извини поради сè што поминавме. Ми за моето семејство. Упропастени сме и работниците од поштата кои Нимац не- страдаа нервите, дијабетичар сум и сега психички и финансиски, а после сè се чув- оспорно го препознале како сторител, па немам сила на луѓето да им објаснувам што се случило, а што не. Но не е пријатно ствувам и непријатно. Бидејќи, иако ме е осуден на две и пол години затвор. ослободија, секогаш ќе се најде некој кој Неговиот адвокат се жалел на пресудата кога полицијата каде и да одите ве изпредупредувајќи на наодите на вештаците влекува од редови и ве проверува, а вие ќе помисли дека тоа баш и не е така. кои Нимац го исклучиле како можен сто- знаете дека ништо не сте сториле - вели рител, бидејќи со анализа на снимката Нимац. Сатисфакција за семејството - Некој да ми зборуваше за ова што ми се на надзорните камери установиле дека Извор: “Вечерњи лист”, Загреб, случи, не би верувал, во тоа е невозмож- сторителот е висок меѓу 170 и 180 санавтор: Ивана Јакелиќ но да се поверува - вели Жељко Нимац тиметри, додека Нимац е висок 186 сан(51), воен пензионер, кој по осум годи- тиметри. Вештаците тврделе дека Нимац, ни судска голгота конечно дочека сатис- со сите можни отстапувања, не може факција. Врховниот суд ја потврди осло- да биде сторител. Но Врховниот суд таа бодителната пресуда на советот на за- аргументација не ја прифатил и казната ја грепскиот Жупаниски суд со која Нимац повисил на три и пол години затвор.

Izbor

Древен имунитет виновен за сидата Човекот е приемчив за инфекција на ХИВ вирусот затоа што неговите древни предци развиле отпорност кон други вируси и стекнале имунитет. До овој заклучок дошле генетичарите кои ги споредувале геномските низи кај луѓето и мајмуните во потрага по знаци на евентуални напади на вирусот

Nauka i novi tehnologii Izbor направил нашите ќелии да станат лесна големо - и пријатно - изненадување на мета за напад на вирусот ХИВ”, изјавил ге- научниците, останале многу малку приемнетичарот и вирусолог Мајкл Емерман од чиви на инфекција со ХИВ вирус. Центарот за истражување на рак во Сиетл. Вирусот PtERV1, како и ХИВ вирусот, всушност е “ретровирус” и содржи РНА кој се претвора во ДНК во “ќелиите-домаќин” за потоа да продре во генот на “домаќинот”. Во текот на целата еволуција, таквите вируси зад себе оставаат “наследство” кое се пренесувало од генерација на генерација и така станале присутни во севкупната популација на домаќинот.

Никој уште не е потполно сигурен за што овде се работи, но истражувачите претпоставуваат дека древниот човеков имун систем “сите јајца ги ставил во една кошница” - кога станува збор за одбрана од ретровирусите. Ваквата имунолошка стратегија мора да наметнала еволуциони текови пред неколку милиони години. “Највпечатлива корист од ова е што човекот ќе биде заштитен од некои болести. Но ние уште не знаме ништо за болестите кои би можел да ги предизвика вирусот PtERV1” предупредува Емерман. За жал, научниците откриле и дека обидите да се пронајде вакцина против ХИВ инфекцијата и сидата која таа ја предизвикува до сега не покажале значителен напредок.

Истражувачите се прашувале дали шимпанзата ги напаѓале вируси кон кои луѓето развиле отпорност и дали таа отпорност би можела да ја објасни нивната сегашна примечивост за други вируси. Сомнежите биле оправдани. “Јас лично не гледам забележлив напредок во напорите да се пронајде вакцина Според најновите истражувања, околу иако некои, можеби, и го гледаат. Сегаш8% од човечката ДНК е сочинета од тие ните напори повеќе ги гледам како труд да “вирални рестлови”. Емерман и неговата се сфати историјата така што ќе се открие екипа анализирале геном на шимпанзо и минатото - како некој вид медицинска откриле околу 130 “копии” на ДНК низи археологија или палеонтологија”, рекол од PtERV1. Но, како што овие денови обја- Емерман за списанието “Наука”. ви списанието “Наука”, ни една од тие Она што досегашното истражување го “копии” на оваа виртуелна ДНК не била постигнало е откритието како човечкиот Истражувачите откриле дека во ДНК на инкорпорирана во човечкиот геном - што имун систем станал таков каков што е денајблиските “еволуциони роднини” на значи дека нешто сепак се изборило про- нес. човекот траги оставил загадочен, одамна тив инфекцијата. искоренет вирус со ознака PtERV1, кој, според сè изгледа, ги инфицирал шимпанзата и други мајмуни пред околу четири милиони години - откако шимпанзата на генетското стебло се одвоиле од луѓето. Установено е, исто така, дека вирусната инфекција тогаш жестоко ги нападнала шимпанзата, но луѓето, по своја прилика, успеале да се одбранат. “Нашите одбранбени гени-домаќини се Научниците, потоа, користеле ДНК на обликувале низ долга историја на генетски шимпанзо за во лабораторија да кон- судири со древни вируси. Ако сакаструираат дел од вирусот. Тогаш се оби- ме да разбереме зошто нашиот одбранделе во лабораториски услови да инфи- бен механизам е ваков каков што е, цираат човечка ќелија и откриле дека одговорот неминовно се наоѓа во тие протеинот со ознака TRIM5 го спречил древни вируси, повеќе одошто во оние вирусот да продре во ќелијата на човекот. на кои сме изложени денес”, заклучува Но кога овој протеин е отстранет од чо- Емерман. вечките ќелии, тие веднаш станале при“За жал, се чини дека одбранбениот Извор: “ФоНет” Белград, емчиви на тој реконструиран вирус. На пренесено од “Блиц”, Белград протеин кој штити од напад на PtERV1

Izbor

Уметник заборавен од државата: Том Готовац оставен во сиропиталиште Екипата на порталот “Национал. хр” го посети Томислав Готовац во болничка соба, а на прашањето како сте?, даде себеси својствен одговор: “Слушајте, пролет е, а ова е мошне дружељубив амбиент во кој луѓето умираат”

Том Готовац Фото: Краснодар Першун Томислав

Готовац, хрватски филмски режисер, перформер, мултимедијален и концептуален уметник и актер пред неколку дена поради повреда кој ја здобил при пад во сопствената бања сместен е во Специјалната болница за продолжено лечење во Дуга Реса, која упатените ја викаат сиропиталиште. Готовац моментно е неподвижен, но присебен. Во бањата поминал три дена додека за него не се загрижиле неговите пријатели и повикале полиција, која со помош на пожарникари провалила во неговиот стан. Бидејќи живее сам, од примањата кои месечно изнесуваат околу 1.500 куни и не е способен физички сам да се грижи за себе, установата во која моментно се наоѓа стапила во контакт со социјалната служба од Загреб која би требала да најде решение за сместување на Томислав Готовац.

Kultura i obrazovanie Амбиент во кој се умира Иако неговата поранешна сопруга се обидела да го реши случајот на Готовац со сместување во дом за стари и немоќни, иницијативата не успеала бидејќи очигледно се немало доволна волја ни разбирање за решавање на судбината на Томислав Готовац, кој со својот радикален и бескомпромисен уметнички и животен став често го предизвикувал културниот и политички естаблишмент. Екипата на “Национал.хр” го посети Томислав Готовац во болничка соба, а на прашањето како сте?, даде себеси својствен одговор: “Слушајте, пролет е, а ова е мошне дружељубив амбиент во кој луѓето умираат”. Опиша и како паднал: “Бев сам во бањата, гол, почувствував слабост и во тој момент сум загубил свест. Кога си дојдов на себе, лежев во кадата и не можев да се помрднам. Мислам дека така сум лежел три дена. Не викав, не паничев, знаев дека моите ‘френдови’ ќе ме спасат.” Томислав Готовац кој 2005 година го промени името во Антонио Лауер роден е во Сомбор 1937 година, а во Загреб живее од 1941 година. По завршената гимназија повеќе од десет години работел како службеник на Народна банка и болницата Св. Младен Стојновиќ, а во 29-тата година запишал Академија за драмски уметности во Белград каде завршил режија. Еден е од најзначајните хрватски концептуални уметници, пеформери и режисери на авангардни филмови. Најпознат е по својот перформанс “Загреб, те сакам” изведен 1981 година кога гол шетал по Илица и го бакнувал асфалтот. Бил во брак од кој ја има ќерката Сара со која не е во контакт. Извор: “Национал”, Загреб

Izbor

Целта на форумот, според зборовите на неговиот претседател Николај Бурљаев, е да претстави сè што е најдобро во словенската култура. На свеченоста во зградата на Домот на руската дијаспора, претседателот на здружението на писатели на Русија Валериј Ганичев му ја врачи на Ќосиќ и наградата “Златен витез” за книжевно творештво. Сребрен и бронзен витез врачени им се на писатели од Украина и Бугарија, Борис Олејник и Николај Петров. Бурљаев рече дека за Ќосиќ, како што наведе, “легендарна личност”, важи дека е “српски Толстој”, но дека тој попрво би рекол дека станува збор за “српски Солженицин”. “Обајцата биле воини, бескомпромисни борци, затворани и судбините им биле слични”, рече Бурљаев. Ќосиќ примајќи ја наградата рече дека медалот “Пушкин” со кој е награден “претставува најголемо признание” за неговата 60-годишна книжевна работа и изрази надеж дека тоа ќе биде и награда за српската литература.

“Ја примам со најдлабока благодарност и возбуда, бидејќи доаѓа од култура која претставува моја книжевна татковина. На Ќосиќ врачени Руската класична книжевност со неколкунаградите “Пушкин” и мина писатели од советската епоха е мој инспиратор и моја учителка во романси“Златен витез” ерското творештво”, рече Ќосиќ. “Готовац не би требало да биде кај нас” Ќосиќ рече дека обата народи биле разЗа “Национал.хр” др. Bachir Hoteit од На писателот Добрица Ќосиќ во двоени со “сили на историјата” и дека доСпецијалната болница за продолжено Москва му е врачена наградата живуваат длабока историска криза. лечење во Дуга Реса, објасни во каква “Пушкин” за исклучителни заслуги во “На основа на искуствата на постарите здравствена состојба е Томислав Готовац книжевноста генерации, младите треба да ја обноват и какви му се изгледите за заздравување: соработката и пријателството. Верувам во “Кај Готовац најголем проблем е суоргансилно враќање на Русија во демократска скиот синдром, што значи дека тој пораЕвропа и светот, и очекувам од руската ди психички промени кои настапиле ставлада и народ разбирање за тешката понал неподвижен. Најголем проблем е ложба на српскиот народ”, додаде тој. неговата психичка вознемиреност, со тоа Говорејќи за Александар Пушкин, Ќосиќ што тој не е агресивен тип, туку повеќе рече дека “љубовта која тој ја ужива во мирен и повлечен. Готовац поради својапросветената српска публика ја нема нита дијагноза не би требало да биде овде, еден светски поет”. нему му е потребно адекватно сместу“Пушкин со своето значење и зрачење е и вање, каде некој би се грижел за него. српски поет. Медалот со кој ме одликувавНие ќе го задржиме овде додека не му се те го обележува и тоа трајно духовно братнајде соодветно сместување бидејќи тој ство на рускиот и српскиот народ кое во сам за себе не може да се грижи.” оваа епоха е во големи искушенија”, рече Ќосиќ. “Златниот витез” 18 години е одржуван како Меѓународен филмски фестивал, а оваа година за прв пат е одржан Словенски форум, кој собира уметници од разни области - книжевност, кинематографија, приНаградата, односно медалот “Пушкин” менета уметност, музика, од словенски, доделена му е прв пат, во рамките на пред сè православни земји. Готовац во разговор со новинарката на Првиот словенски форум за уметност порталот “Национал.хр” Извор: “Бета” “Златен витез”.

Izbor Ништо од подмладувањето

Даниел Поповиќ побегнал од операциона маса

@ivot, moda, estrada Во друштво на сопругот Душко Тошиќ и портпаролот менаџер Зоран Бирташевиќ, ЈК стигнала на сплавот кој бил преполн со нејзини фанови, како и гости кои дошле да ја поздрават и да ѝ честитаат на успехот кој го постигнала.

35 - Во текот на својот концерт, Јелена Карлеуша програмската целина под наслов “Candy Life” ѝ ја посветила на геј заедницата во Србија. Ова е воедно и прв пат некоја музичка ѕвезда во Србија јавно и транспарентно да ја поддржи геј

Иако со екипата “ИН магазин” договорил одење на екстремен makeover, Даниел Поповиќ во последен миг се премислил

Поранешниот фармер посакал да го врати младоликиот изглед на операциона маса, а рубриката Убавина и здравје на “ИН магазин” требало овие денови да го проследи тој чин. Подигање на очните капаци, бришење на подочниците и брчките, ласерска корекција на видот и разубавување на забите - сето тоа го чекало Даниел, но откако дошол во договорениот термин кај познати естетски хирурзи, веќе во чекалната почнал да ги покажува првите знаци на нервоза и непријатност. Даниел, како времето поминувало, станал сè поисплашен, а неговата недоумица кулминирала во самата сала кога буквално побегнал од операционата маса.

- Јеца на сплавот стигна во стил на голема ѕвезда која собраните ја поздравија со голем аплауз. Душко сето време блескаше од среќа поради успешниот концерт на својата сопруга. Меѓутоа, наскоро ѝ се слоши, па келнерите ѝ донесоа шеќер и вода. Поради напнатото темпо во кое се најде претходните недели поради концертот, секојдневните тренинзи со танчарите, како и желбата ништо да не му препушти на случајот, Карлеуша ја стигна уморот поради кој многу бргу со сопругот отиде на заслужен одмор - ни рече извор кој се затекол на местото. Извор: “Тпортал”, Загреб Во сепарето резервирано за колегите на Карлеуша и нејзините пријатели во добра атмосфера и музика уживаа мајка ѝ на Пејачката на забавата останала Јелена - Дивна, Боки 13, кому од време на време му приоѓаа гости во желба со него само 20 минути бидејќи ѝ било да се сликаат и да позборуваат, Ана Николошо лиќ, Даниел Ѓокиќ...

На Карлеуша и Боки 13 им се слошило после Арена! После спектаклот кој го одржала во “Белградска арена”, на кој присуствувале повеќе од 10.000 луѓе, музичката дива Јелена Карлеуша се појавила на сплавот Х20, каде била организирана after party, но се задржала само 20 минути бидејќи ѝ се слошило!

популацијата. Во рамките на изведената На гејовите им подарила знамиња од кореографија и видеото кое е прикажано, концертот! таа и нејзините танчари користеле геј знаПо повод 17 мај, Меѓународниот ден про- миња, од кои едно долго два и пол метри. тив хомофобијата, Јелена Карлеуша на Најавата дека дел од концертот ќе биде ГЛБТ организацијата “Квирија центар” им посветен за афирмација на геј правата подарила знамиња во бои на виножито предизвика големи полемики во јавноста, кои ги користела во текот на својот кон- поради што белградската полиција на орцерт за да бидат употребени на идната ганизираните доаѓања на припадници на белградска геј парада! ЛГБТ популацијата на концертот им понуди обезбедување од евентуални напади - изјави за “Ало!” Бобан Стојановиќ, координатор на “Кверија”, центарот за промоција на култура на ненасилство и рамноправност.

36 И на Боки му се слошило Присуството на македонскиот шоумен Боки 13 предизвика овации во “Арена”, кога публиката на неколку наврати го поздрави со громогласен аплауз. Сепак, поради големата возбуденост Јовановски мораше да излезе на половина од концертот бидејќи му се слоши, така што вториот дел од концертот го помина во својата хотелска соба. Меѓутоа, после концертот сепак се појави на забавата организирана во чест на Јелена, каде остана до два часот после полноќ. Во друштво на мама

@ivot, moda, estrada “Ѕвездата на ‘Титаник’ во тајност ја запросил Бар Рефаели и тие веќе некое време договараат детали околу венчавката”, рекол неименуваниот извор. Дека планираат венчавка и заеднички живот, актерот покажа и со неодамнешното исфрлање на најдобриот пријател од својата куќа на Холивуд Хилс. Инаку, Леонардо ДиКаприо и Бар Рефаели во врска се веќе пет години. Дека планираат да влезат во брачни води се шушка уште од почетокот на годината, меѓутоа на крајот се покажа дека до сега не биле спремни за заеднички живот.

Izbor

Извор: “Национал”, Загреб

чеше учеството на дури 11 земји, бидејќи е тоа најубавиот начин да се соедини Балканот. Среќен сум што публиката глаСинот на Цеца сала за мене, а признание од тој вид исклучително ми значи - вели Жељко, и доја тешел Милица! дава дека на фестивалот не се плашел од конкуренција. Четиринаесетгодишниот син на - Не почувствував дека бевме конкуренциСветлана Цеца Ражнатовиќ, Вељ- ја, туку дека всушност на сите присутни ко, виден е на познатиот сплав изведувачи им беше важно да заживее “Фристајлер”, и тоа во друштво на манифестација која ја обединува музикаМилица Мајсторовиќ, пејачка и не- та. Но, да не бидам скромен, ми ласкаат когашна учесничка на “Операција наградите за најдобра песна и пејач на триумф” Балканот. Песните од последниот албум, на кој е и наградената “Љубави”, ја работев за своја душа, а испадна дека е тоа и вкусот на публиката. Се чувствував прекрасно кога илјадници луѓе во Бугарија со мене пееја. Тоа се прекрасни спомени кои никогаш не се бришат - рече Јоксимовиќ. Дивна, Дејан Милиќевиќ и неколкумина пријатели, Јовановски го напушти сплавот, но веќе при самото излегување од објектот мораше да ги собуе неудобните чевли, па обу папучи кои му ги даде тетка ѝ на Јелена, додека неа ѝ западнаа чевличките на Боки.

Додека неговата славна мајка се забавувала со свое друштво, младиот заводник “во најава” одлично се забавувал со убавата Крагуевчанка и не му пречело што е од него постара шест години. На Милица, која Извор: “Ало!”, Белград, последниве месеци беше во депресија, автор: Иван Гајиќ поради што неодамна се обиде и да си го одземе животот, очигледно дека ѝ годело друштвото, па цела вечер блескала од среќа. Свадба на повидок: Сепак, забавата била завршена кога по прекрасната пејачка околу еден часот Леонардо ДиКаприо и по полноќ дошол свршеникот Ненад, бар Рефаели планираат па Вељко морал да ја испроба среќата на друга страна... Милица, која после венчавка трауматичните настани во својот живот Ако е за верување на неименуваниот решила да му се посвети на школувањето, извор актерот и манекенката своја- не се раздвојува од својот сакан, со што покажува дека ја цени неговата поддршка.

та љубов ќе ја крунисаат со брак за помалку од еден месец. Наводно ќе се венчаат веќе во јуни

Извор: “Ало!”, Белград

Жељко: Ми ласка наградата за најпејач на Балканот

Вицешампион е претставникот на Албанија Флори, а трета е романската група “Акцент”. На натпреварувањето учествуваа и Емина Јаховиќ и Дино Мерлин (БиХ), Емануела и Крум (Бугарија), потоа Сакис Рувас (Грција), Хадиса (Турција), “Колонија” (Хрватска), Ненад Ќераниќ (Црна Гора), Каролина Гочева (Македонија) и Тања Жагар (Словенија). Извор: “Press”, Белград, автор: Ј. Марковиќ

Поп ѕвездата Жељко Јоксимовиќ победи на првото натпреварување Словенија: “Балкан мјузик аворд”, кое минатата недела се одржа на плоштадот “Плебој” ја чинеше титула Александар Батенберг во Софија! Тој освои награди за најдобра песна Штотуку прогласена за најубава СлоХоливудскиот актер Леонардо ДиКаприо и на Балканот во 2009 (за хитот “Љу- венка, Сандра Мариновиќ останала и неговата девојка, израелската манекенка бави”) и за најдобар машки вокал без круната и без титулата поради Бар Рефаели наскоро ќе застанат пред олразголени фотографии во “Плејбој” тар.

- Натпреварувањето е совршено организирано! Како на изведувач многу ми зна-

@ivot, moda, estrada

Izbor

Милица Милша снима серија за италијанска телевизија

Организаторите на тоа натпреварување после објавувањето на спорните фотографии титулата ѝ ја доделиле на друга девојка, и тоа со мошне интересно објаснување. Имено, организаторите на изборот тврдат дека дошло до грешка во Актерката Милица Милша ќе снима сепребројувањето на гласовите, и дека титурија која ќе се емитува на италијанската лата всушност требало да ѝ припадне на национална телевизија RAI Uno. Понудата Марика Савшек. за улогата ја добила лично до режисерот и со задоволство ја прифатила, иако сè уште не го видела сценариото. Поедини кадри ќе бидат овековечени и во Србија, а моментно се работи на избор на локации.

Chivas Regal, еден од главните спонзори на филмскиот фестивал, а своите витешки манири имал прилика да ги прикаже на бројни забави.

Извор: “Јутарњи лист”, Загреб

Џегер: Среќата, обожавателите и работата нè одржаа Водачот на групата “Rolling Stones” Мик Џегер ги наведе среќата, напорната работа и верните обожаватели како главни причини за долговечност на бендот

“Знаете, секогаш ви е потребно многу среќа”, рекол Џегер во интервјуто за водиМеѓутоа, познато е дека девојките пред телот Лари Кинг емитуван на CNN. натпреварувањето мораат да пополнат “Мислам дека (“Rolling Stones”) во вистинформулар во кој треба да потврдат дека - Сè уште ги немам сите битни информации ски момент се најдоа на вистинско место. никогаш не се сликале голи или полуголи. за улогата и снимањето, но можам да ка- И кога работиме, работиме мошне напоржам дека сум исклучително возбудена и но”, навел пејачот на групата активна во среќна што ќе глумам во серија која ќе изминатиот скоро половина век. Пред се емитува на италијанската телевизија - неколку дена повторно е објавен “Exile on кратко ни рече Милица. Main Street” - еден од најпознатите албуми на “Rolling Stones”. Извор: “Курир”, Белград Во новото издание вброени се некои до сега необјавени песни. ДВД изданието на документарниот филм Витезот “Stones in Exile” ќе стигне во продавниците следниот месец. Франо Ласиќ во Кан “’Exile’ за мене е посебен албум. Тоа е еден од оние навистина добрите. И на многумина им е омилен. На сцената изведуваме доста нумери за тој албум”, раскажува 66-годишниот Џегер. Рокерот навел дека верните обожавателите се една од причините поради кои групата и натаму оди на турнеи по светот. “Она што навистина нè покренува е публиката, затоа што се храниме со нејзиниот ентузијазам. А кога имате публика полна Овој пат во Кан се чувствував како висо ентузијазам, чувствувате дека можете стинска ѕвезда. Од Ница долетав со хелида дадете уште повеќе, знаете?”, објаснукоптер, се дружев со актерите Ален Делон, ва Џегер. Жан Марк Баром, режисерот Диего Луна, на располагање ми беше лимузина, а спиев во луксузниот хотел Мартинез - го опишува Франо Ласиќ својот престој на филмскиот фестивал, на кој, додуша, не стигна поради свој нов филм туку поради - нова титула. Хрватскиот актер, имено, прогласен е за Витез на 21-иот век по избор на произведувачот на скапоценото шкотско виски Извор: “Вести”, Белград

Извор: “Блиц”, Белград

Izbor

Izbor И после три децении

Друже Тито, зарем уште ти се колнеме?! (6) Пролетта 1938 година, кога во ЦК на КП на Франција, заедно со Иван Мариќ и Лабуд Кусовац, официјално е известен дека Горкиќ во Москва е “уапсен како шпион на англиската шпионажа”, дека Коминтерната го распуштила ЦК на КПЈ и “ја суспендирала работата на КПЈ”, Тито не очајува. За една недела два пати му се обраќа на генералниот секретар на Коминтерната Георги Димитров. Во прво-

то обраќање, нарекувајќи го час другар, час пријател, му се жали на Мариќ и Кусовац, кои во Париз самоиницијативно формирале ново раководство на КПЈ, а во второто е уште поактивен. Сугестивно вели дека околу себе собрал “прекрасен кадар” на југословенски сталинисти, го моли да создаде барем “привремено раководство на КПЈ додека нашето прашање кај тебе не се реши” и му порачува дека, ако го повика во Москва, “веднаш доаѓа”. За разлика од пипавото обраќање до Пик сега потполно отворено ги истакнува аспирациите за наследник на Горкиќ. Постапката за номинација била мошне упростена: сите ривали во борбата за првата партиска виолина ги прогласува за “луѓе на Горкиќ”, Горкиќ го нарекува човек кој “до денес ѝ направил најголеми штети на мојата фирма”, а за себе не троши зборови. “За себе нема ништо да говорам овој пат, подобро другите нека говорат за мене пишува тој, но, случајно да не притреба, додава дека “никогаш не бил ничиј човек, туку само на фирмата”, што значи на Партијата.

Reporta`i Ни на ова писмо не стигнува никаков одговор, па летото 1938 година Валтер од Париз повторно му пишува на Димитров. Му јавува дека средил “социјалистичките весници во Југославија повеќе да не смеат да го напаѓаат СССР”, а на крајот моли: “Друже Димитров, те молам заземи се нашето прашање што побргу да се реши. Ако не е потребно да допатувам кај тебе, тогаш те молам да ми дозволиш да отпатувам во земјата”.

Ни овој пат немал подобра среќа: повеќе од четири месеци од Москва не стигнува ни советска виза, ни било каков одговор на неговите бројни писма и телеграми. На Тито тоа не му пречело за на својот иден биограф Дедиер уште во мај 1938 година во Белград да му се претстави како “секретар на Централниот комитет”. Наскоро сфатил дека од таа празна приказна нема некое фајде, па сè повеќе го јадел црвот на сомнежот. Затоа летото 1938 година, скоро во безнадежна ситуација, решава да се потпре на своите врски во специјалните служби на поредокот на Сталин. Еден јулски ден 1938 година, во Париз се среќава со советскиот разузнавач Јосип Копинич, кому му се жа-

39 ли дека со олкава неизвесност “не може да се живее”. Би сакал, вели, конечно, да знае “на што е”. Затоа го моли својот пријател да појде кај Димитров и да “интервенира за таа виза”. Копинич тоа го прифаќа и со “200.000 франци во џебот” тргнува за Москва. Кога стигнал кај Димитров, генералниот секретар на Коминтерната му објаснува дека “не запнало” кај него, дека тој “не издава советски визи”, туку тоа го прават Русите. Ветува дека кај Русите “повторно ќе интервенира”, бидејќи, “некој на крајот на краиштата, мора да се именува за раководител на Партијата, па да видиме дали Валтер или некој друг”.

Сфаќајќи каде е проблемот, Титовиот емисар оди “кај тие Руси”. Некои попатно го советуваат дека прво би требало да се сретне со некој Андреев. Кога се нашол со Андреев, Копинич, како што сведочел, “многу нешта му изнарекол”, а соговорникот на сето тоа рекол: “Ништо, ништо, сè ќе се провери”. Така Тито во август 1938 година добил советска виза и најпосле тргнал во Москва, а штом се појавил во советската метропола, Советите го наградиле Копинич. На предлог на Андреев, “на наша сметка”, го испратиле на лечење и заздравување во еден кримски санаториум. Еден месец по доаѓањето во Москва, на 23 септември 1938 година, Тито во советската метропола го пишува едниот од најпроблематичните тајни документи во својот живот. Со негова рака пишуваната изјава, со најголем степен на доверливост, насловена е како “Мојот однос со личностите кои се расклинкани како саботери и непријатели на нашата партија”. Пишувана е на руски јазик, на неполни осум ракописни страници. Во овој необичен документ, настанат во часот кога паранојата на советскиот режим секој ден во просек голтала повеќе од илјада невини луѓе, Тито повторно се јавува како Валтер. Пишува за деветмина свои довчерашни партиски другари, од кои седуммина навистина биле “расклинкани” и стрелани во Москва, а преостанатите двајца биле живи, но ги следел сомнеж дека не му се доволно верни и приврзани на Сталин.

40 Двајцата сè уште живи од овој негов список др. Сима Марковиќ, научен соработник на Институтот за филозофија на Руската академија за науки, и Симо Миљуш, уредник на весникот на Коминтерната “Странски работник”, наскоро ќе бидат изведени пред суд. Обајцата на основа на наместени докази ќе бидат осудени на смрт и стрелани неполни седум месеци откако Тито со презир пишувал за Марковиќ, а за Миљуш рекол дека за него “имал лоши впечатоци”. Четири дена после дистанцирањето од седумте мртви и двајцата живи функционери на КПЈ, Тито на 27 септември 1938 во Москва писмено се откажува и од двете свои венчани сопруги, поранешната, Пелагија Белорусова, и тогашната Луција Валтер. Обете веќе одамна биле во немилост на НКВД. За првата вели дека нема “мајчински чувства”, дека “го мрази и расипува” нивниот син Жарко, дека таа “за него, за Жарко, е туѓинец”. За другата се распишувал, објаснувајќи ги подробно околностите на нивното запознавање:

Reporta`i надевав дека таа ќе ми помогне да внимавам на момчето. Кога премина кај мене, а јас подоцна видов дека таа убаво се однесува кон него, се согласив со нејзиниот предлог и се регистриравме во “Лукс”. Тоа се случи есента 1936 година, пред моето заминување во земјата на задача. Тоа го сторив затоа што таа се согласи на момчето да му биде втора мајка и да се грижи за него...”.

Izbor

школување во Москва. Со некое шесто чуло тој, сепак, почувствувал дека со неа би можел да има проблеми, па “повеќе пати ја предупредувал дека не треба да има никакви врски со емигрантите од Германија”, но дека кога слушнал дека е уапсена, прво на што се сетил била неговата кариера: “Сметам дека овде бев недоволно буден и дека тоа во мојата партиска кариера е голема дамка. Мислам дека тоа можат да го искористат разни саботери на нашата партија во борбата против мене...”. Трката за партиската функција и овој пат му била поважна од неговата “мала љубена Лусил”: “Тоа е факт кој може да ме попречува во работата”. Додека сево ова за нив го пишувал, Пелагија чмаела во еден московски затвор, па осудата на Тито уште повеќе ѝ го загорчила животот, а Луција Валтер веќе била мртва. Под лажно обвинение дека е “германски шпион”, во Москва е стрелана на крајот на декември 1937 година. Тито никогаш повеќе не ја спомнал, а на молба на нејзиниот прв маж, Ернест Вабр, министер за државна контрола на Источна Германија, Луција во Москва е рехабилитирана на почетокот на 1958 година. Пелагија после разводот од Тито се омажила за фотограф на Коминтерната Петр Измаилович Рагуљев. На почетокот на војната успеала да излезе од логорот, а 1944 година со Рагуљев ја добила ќерката Нина. По раздвојувањето на Тито со Сталин 1948 година, повторно е уапсена и осудена на десет години затвор. По смртта на Сталин е ослободена, но ѝ било забрането да живее во Москва. До 1967 година живеела и работела во градот Истра во Московската област. Пред нејзината смрт ја посетил синот Жарко, кој тогаш прв пат се сретнал со својата сестра Нина. Пелагија умрела во март 1967 година, а урната ѝ била положена на “Новдевичји” гробишта во Москва. Оградувајќи се од двајцата загрепски другари, Камил Хорватин Петровски, кој во Москва бил убиен на 15 март 1938 година, и Ѓура Цвијиќ Крешиќ, стрелан на 26 ап-

рил 1938 година, Тито, во споменатиот документ пишува: “Ги познавам од 1927 година, кога дој“Ми беше мошне тешко сам со момчето Натаму, тој вели дека “мислел дека е дов од внатрешноста на Хрватска во За(Жарко), бидејќи работев во КИ, а тој бе- таа проверена”, бидејќи “била ќерка на греб. После партиската конференција на ше сам дома и често правеше испади во беден работник”, и “жена на истакнат градот Загреб 1928 година, во март ме“Лукс”, така што од управата на “Лукс” политички работник на германскиот сец (а одржана е во ноќта помеѓу 25 и 26 постојано имаа поплаки на него, и кога се комсомол, кој бил казнет со 15 години февруари, а не во март), на која добив запознав со втората жена, Луси, ѝ пред- затвор”, но ѝ верувал и поради тоа што 30 гласови од 31 (а на конференцијата ложив да премине кај мене, бидејќи се германските комунисти ја упатиле на вкупно учествувале 29 делегати), барајќи

Reporta`i 41 одлучна борба против левата и десната бидејќи Горкиќ и тој повторно сè спречија. За др. Сима Марковиќ, кој во тоа време фракција. После тоа односите со Цвијиќ Морам да признам дека тогаш во него лежел во еден московски затвор, Тито не и Хорватин беа мошне воздржани и лад- уште не гледав непријател...” троши многу зборови: ни, особено после отвореното писмо на Комунистичката интернационала на членовите на КПЈ, во кој КИ го поддржа нашето настапување во Загреб”. После тоа, поединечно и за едниот и за другиот: “Веќе во Виена (1934), а потоа и во Москва (1935) имаше чести случаи на судири меѓу мене и Петровски, особено поради неговото “пијанчење” и несериозниот однос кон работата како член на ЦК итн. Со еден збор, сметав дека тој како член на раководството ја срамоти нашата партија. Напиша за тоа и во карактеристиката од 1936 за Одделението на кадри на Коминтерната... За Цвијиќ: Крешимир неколку пати го сретнав во животот... Приватни врски со него не сум имал и не сум сакал да зборувам со него... Сето време на него гледав како на фракционист и немав доверба во него”. Во овој документ Тито четврт пат се изјаснува за Иван Гржетиќ Флајшер, кој е уапсен во Москва на 19 август 1937 година, неполна година откако Тито по трет пат негативно го “окарактеризирал” кај енкаведеовецот Катаиванов. Две и пол

Izbor

месеци после апсењето, на 3 октомври 1937 година, Гржетиќ на основа на измислени докази е осуден на смрт и истиот ден ликвидиран во Москва, а Тито на 23 септември 1938 година за него пишувал: “Кога 1927 година стигнав во Загреб, често го среќавав во синдикатите... Тогаш за него немав лошо мислење, напротив. Само не ми се допадна што сакаше да пие...” и натаму, “... Есента 1934 година повторно го сретнав во Виена и морам да кажам дека тој тогаш на мене остави лош впечаток... А подоцна уште полош: “Кога дојдов во Москва (1936) во својство на претставник на партијата (во Коминтерната) јас подобро го запознав, и каков е во работата и каков е во приватниот живот. Односите ни беа мошне ладни и летото 1936 година јас во КИ, во Секретаријатот на Пик, го поставив прашањето за негово оддалечување од местото партиски претставник, бидејќи тој со своето однесување, кое го окарактеризирав како саботерско, ја срамоти нашата партија, меѓутоа, во тоа не успеав,

Од Гржетиќ не поминал подобро ни Милан Горкиќ, стрелан десет и пол месеци подоцна: “Горкиќ прв пат лично го запознав 1934 во Виена... За тоа кратко време на мој престој во Виена, не можев да забележам нешто особено кај Горкиќ. На мене тогаш остави впечаток на мошне способен човек. Меѓутоа, бидејќи ни тој, ни другите не ми помогнаа како член на Политбирото... почнав да ја губам довербата во него. Мојата недоверба растеше особено поради тоа што го поддржуваше Фрајшер... Но, на тоа гледав како на неправилна кадровска политика и не се сомневав дека е саботер и непријател”. Сè најлошо... Подоцна Тито бил повнимателен: “Нашите односи никогаш не беа блиски, туку воздржани... Веќе на почетокот на 1937 година бев мошне незадоволен со саботерската политика на Горкиќ... Тоа што Горкиќ бараше од мене да му кажам каде во земјата имам стан - беше повод за моето чувство на подозрение и недоверба кон Горкиќ. Помислата дека Горкиќ може да ме уништи и да ме предаде во рацете на полицијата, беше за мене страшна, но сè почесто ми доаѓаше. Меѓутоа, не мислев дека е тој шпион, туку кариерист кој не избира средства да ги уништи другарите кои му пречат.”

“Со него не водев никакви разговори за партијата. Го познавав како водач на десната фракција и тој кон мене немаше доверба, бидејќи знаеше дека сум еден од виновниците за неговата ликвидација

42 и ликвидацијата на неговата фракција. Во животот со него сум се сретнал вкупно десетина пати”. За Филип Филиповиќ, кој на 8 април таа година во Москва бил осуден на смрт и истиот ден е убиен, Тито сега има полошо

мислење одошто додека основачот на КПЈ бил жив: “Никогаш меѓу нас немало блиски партиски односи, иако го уважував како постар партиски функционер и немав лошо мислење за него, бидејќи многу малку го познавав”. За живиот Сима Миљуш, кој во еден московски казамат го чекал својот монтиран процес, само една реченица: “Никогаш (со него) не сум работел заедно, а за него имав лошо впечатоци”. За Антун Маврак Кербер, стрелан во Москва на 8 април 1938 година, Тито говори поопширно, но не и поповолно. Го запознал “1925 или 1924 година”, на него “како партиски активист од провинцијата, тогаш оставил добар впечаток”, а подоцна тој човек, кога Броз останал без работа, “дури му го отстапил својот стан на привремено користење”, но “тогаш тој поради нешто немаше доверба повеќе во мене”. Кога се гледале во Москва, Кербер постојано го молел да се заземе за негово враќање во земјата, но Валтер тоа не го сторил, бидејќи “немал доверба во него”, не бил сигурен дека Кербер “нема да ѝ пречи на партијата”. А на крајот: “Годината 1937 дознав дека неговиот (на Кербер) близок другар е Браун, кој се наоѓа во Загреб, а тој е троцкист. Сега сметам дека ни Кербер не е далеку од тоа”. Последниот случај, дистанцирањето од загрепскиот комунист Стјепан Цвијиќ, бил за Валтер можеби и најосетливиот: “Го запознав овде (во Москва) 1935 година и морам да признам дека во него многу сум се излажал. За него имав добро мислење. Мислев дека се ослободил од идеите на фракционистите, дека е верен на КИ и партијата. Мислам дека погрешив затоа што никогаш непосредно не сум работел со него и никогаш не сум имал прилика подобро да го запознам”. Цвијиќ во тој час веќе бил мртов, бидејќи месец и половина пред тоа, на 10 август 1938, умрел на санитетското одделение на Лефортовскиот затвор во Москва “од туберкулоза и општа исцрпеност”.

Reporta`i

Непосредно пред апсењето, Цвијиќ на застапниците на Коминтерната писмено им сведочел дека “Валтер е поврзан со нашиот покрет во Хрватска” и дека “во основа е честит”, што “мора да се земе во предвид и да се одмери дали може да се сочува за нашиот покрет”. Пред потписот, точка на овој документ Валтер става со зборовите: “Доколку се потребни податоци за некој кој овде не е наведен, молам тоа да ми се наспомене”.

Судејќи по она што го пишува и говори, Тито на крајот на 1938 во Москва се согласува на сè само Коминтерната да го постави за мандатар на новиот ЦК на КПЈ. Или барем да му дозволи да формира “привремено раководство за тековните прашања во КПЈ додека нашето прашање не биде решено во Комунистичката интернационала”. Прифаќа да ја промени политичката ориентација на КПЈ и тотално да ја сталинизира, од неа да ги избрка сите стварни или набедени антисталинисти, од КПЈ да ги исфрли сите функционери на КПЈ кои веќе биле убиени во Советскиот Сојуз, дури и оние на кои НКВД само се сомнева. И така на дело ги потврди зборовите на Сталин дека за комунистите да се биде во партијата или да се биде исклучен од партијата навистина претставува праша-

Izbor

ње на живот и смрт. Босовите на Коминтерната сето тоа го одобрувале, но мандат никако не му давале, бидејќи ни противниците на Тито не седеле со скрстени раце. Камило Хорватин на крајот на 1937 и почетокот на 1938 година, непосредно пред своето апсење, го обвинувал дека ја разубавува состојбата во КПЈ, дека “дава сосема лажна слика на состојбата во Партијата”, во еден час и дека е “фактички провокатор”. Иван Мариќ му лепел етикета на “човек на Горкиќ”, а имало обвинувања и дека на средината на 1937 година “скандалозно го водел основачкиот конгрес на КП на Хрватска”, на кој во име на хрватските комунисти им понудил соработка на сите “покрети и партии кои денес се борат за слобода на хрватскиот народ”, и тоа “по сите прашања”.

(продолжува) Приредил: З. Димитријевиќ

Izbor

Прага

Магијата на златниот град Прага е град со илјада лица. Како се менува годишното време, така го менува и таа својот изглед, па не е ни чудно што му наметнале разни имиња, како што се Мајка на сите градови, Златен град, Магичен град, Град на стотина кули...

Patuvawa i patopisi астрономскиот часовник, Вацлавските “намјести”, куќата на Франц Кафка...

Izbor

Познатиот Орлој часовник На Староградскиот плоштад се чувствува некоја магична енергија. Убавина која опива. Тука се готските камбаани на црквата Света Марија и споменикот на Јан Хус, ректорот на Прашкиот универзитет, кој, како еретик, е запален на клада на почетокот на 15-тиот век, бидејќи предлагал реформа на црквата. Карши црквата,

Колку време и да поминете во магичната чешка престолнина, нема да ви биде доволно да ја откриете секоја тајна која ја кријат преубавите улици и многуте историски зданија. Прага е единствена ризница на споменици кои со својот изглед сами за себе раскажуваат легенди. Многубројни туристи како маѓепсани секојдневно брзаат кон неа за да го видат Карловиот мост, староградскиот плоштад, Храдчан со Прашкиот дворец,

Златната улица, катедралата Свети Вид,

на зградата на старото градско собрание, се наоѓа астрономскиот часовник Орлој.

Izbor

Patuvawa i patopisi

На секој час голем број луѓе стои покрај него и чека да ги види фигурите на апостолите кои се сменуваат. Часовникот е познат не само по тоа што покажува точно време туку и поради положбата на планетите во однос на Земјата, како и движењето на Сонцето и Месечината.

Во близина на Староградскиот плоштад треба да се види и еврејската четврт, а на самиот почеток, и куќата во која е роден и најпознатиот чешки писател Франц Кафка.

46 Допри ја статуата и посакај желба Прошетката по најпознатиот од сите мостови на реката Волтава - Карловиот мост, стар шест векови, е вистинско уживање за сите гости на чешката престолнина. Не

самиот мост може да се видат 30 репродукции на кипови на светци и религиски фигури чии оригинали се наоѓаат во музеите во градот. Од сите кипови, единствено фигурата на Иван Непомук е биста, бидејќи постои верување дека желбата ќе се исполни доколку се допре статуата на светецот. Туристите трпеливо чекаат во ред во желба да ја допрат статуата. Никогаш не се знае, можеби и ќе им се донесе среќа. Прашкиот замок Чекорејќи полека преку Карловиот мост ќе стигнете до Храдчан и прекрасниот Прашки замок. Реконструиран 4 пати

Patuvawa i patopisi од 13-тиот век, изгледа како од времето на владеењето на Марија Терезија. Во комплексот како да е сместен цел еден средновековен град:

Izbor

Галерија на слики на Прашкиот замок, Царската коњушница, катедралата Свети Вид, најстарата готска катедрала во средна Европа, базиликата Свети Ѓорѓи, во која често се одржуваат концерти на класична музика.

Izbor

Patuvawa i patopisi

47 брод со звуци на Сметана и Дворжак можете да пиете полека вино и да се препуштите на уживањето додека покрај вас поминуваа слики на волшебни панорами на градот.

- Годишно Прага ја посетуваат околу 4 милиони туристи и доколку се знае податокот дека во просек остануваат по Тука е и старата кралска палата, место каде бакнуваат до изнемоштеност на секој 1 три дена, тогаш може да е пресмета дека се инаугурирани сите чешки претседате- мај. Ете како луѓето ги прославуваат првипрестолнината на Чешка бележи 12 мили. Кога претседателот не е во земјата, те пролетни денови.

велат, од капиите на кралската палата знамето се симнува, така што Чесите во секое време знаат дали претседателот е во земјата или не. Проколнат прашки витез Додека шетате по плочниците на Прага, ќе здогледате тмурна црна статуа на витез. Легендата вели дека витезот е токму на тоа место убил невина девојка и за казна истиот час се скаменил. Витезот од клетвата може да го спаси само бакнеж на девица, и тоа во одреден ден, секоја стота година. Зајадливците, меѓутоа, тврдат дека, како стојат работите во Прага по прашањето на девици, проколнатиот витез ќе остане уште долги години скаменет. Брдо на љубовта Иако за себе велат дека сакаат да се бакнуваат на секој агол, Чесите имаат свое брдо на љубовта недалеку од самиот центар на градот, каде море вљубени парови се

лиони ноќевања - вели Петр Боучек од Пловидба по Волтава со музика на чешката туристичка агенција “Калипсо Сметана Турс Интернационал”. Вистинска авантура претставува пловидбата по Волтава. Во луксузно опремен

Пиво, говедски гулаш, кнедли и трдло Познато е дека туристите задолжително навраќаат и во чешките пивници. Со пивата “старопрамен”, “плзен” или “крушевице”, велат, најдобро одат и познатите прашки јадења како говедски гулаш, со кнедли, колбаси, свинско печење и зелка. На крајот, се препорачува познатиот десерт трдло, чиј мирис на ванила и цимет ги скокотка ноздрите на љубителите на слатките, а скоро ниеден турист не може да му одолее.

Patuvawa i patopisi

Дворецот Карлштајн Цел еден ден е потребен за разгледување на дворецот Карлштајн, замок од 14-тиот век во околината на Прага. Во прашање е резиденција на кралот Карло Четврти, колекционер на свети реликвии и крунски драги камења, а богатата колекција и денес се чува во дворската ризница. Извор: “Стил магазин”, Белград, автор: Драгана Родиќ

Izbor

Patuvawa i patopisi

Izbor

Avtomobili За што значи се работи? Наречен DCS (Dual Peugeot 4007 2.2 HDi DCS6 Clutch System), овој механички менувач, Premium Pack поседува двоен куплунг, еден задолжен за непарните преноси (прва, трета и петта Тајниот агент 007 на терен брзина), а второто за парните (втора, четврта и шеста). Со тоа се добива на Во “оптек” веќе две години, Пежо брзина и мекост на преносот, до таа 4007 заслужува за него повторно мерка што патниците, па дури и самиот да се пишува, благодарение на нови- возач, не се ни свесни дека “прешалтал” от роботизиран менувач DCS6, и во повисока или пониска брзина. Бидејдискретната еволуција на ентерие- ќи иако во принцип се работи за механички менувач, овозможува возење кое по рот 52

Доколку постоело нешто што навистина многу нешта потсетува на она со автоматму недостасувало на првиот вистински ски. По примерот на овој, возачот ја 4х4 Пежо, тоа е секако автоматскиот ме- поставува рачката во позиција P (парнувач, толку вообичаен во сегментот на големи SUV. Недостатокот кој неодамна е отстранет, со воведувањето на новиот роботизиран, произведен од страна на германската фирма Getrag. Овој софистициран менувач, веќе имавме прилика да го сретнеме во одредени модели на Форд и Волво, но и кај Мицубиши, конкретно, кај Lancer Evo и Outlander. И како што веројатно знаете, токму овој последниов послужил како техничка база за 4007 и Citroen C-Croser, кои од него ја наследиле платформата, бесењето и интегралната трансмисија. Групацијата PSA единствено го персонализирала надворешниот изглед на своите пулени и го вметнала куќниот 2.2 HDi (Outlander го користи истиот, но и дволитарски, по потекло од Volkswagen), но производството се извршува во фабриките на Мицубиши во Јапонија! Гаранција повеќе за оние кои се сомневаат во квалитетот и сигурноста на француските автомобили...

Izbor

кинг), R (рикверц), N (неутрална) или D (возење), кога преносите се извршуваат потполно автоматски. Во зависност од стилот на возењето, на прекинувачот при дното, може да се избере помеѓу два мода, т.е. нормален и спортски, односно да се премине на мануелно менување на преносот, со едноставно повлекување на рачката кон себе. Но ни тука не е крајот на приказната, бидејќи покрај управувачот има две поголеми “шепи”, кои исто така служат за рачно менување на брзините. Во пракса, наједноставно е да се постави рачката на менувачот во положба D, а со споменатите команди по потреба да се коригира автоматиката. Како пример, на криви планински патишта, често рачно избираме понизок степен, за што подобро да ја искористиме силата на моторот, односно да кочиме со него. Бидејќи доколку автоматски практично ги чита желбите на возачот на нагорнина, тоа не би бил случај кога би требало да се спуштиме од 3.000 метри надморска висина!

Сè на сè, 4007 DCS е далеку попријатен за возење од верзијата со класичен менувач, без оглед на тоа што, во споредба со него, карактеристиките му се послаби. При забрзување до 100 km/h, се губи една секунда (11 наместо 10), но перформансите остануваат и натаму повеќе од задоволителни за семејна употреба. Бидејќи иако добро познатиот 2.2 HDi овде е “издуван” на 156 КС (во останатите модели се развиваат 173 КС и 370 Nm), неговиот обртен момент е парадоксално зголемен на 380 Nm. Како? Едноставно, наместо два мали турбо полначи, воведен е еден голем, кој “дува” значително посилно.

Avtomobili Резултатот е вреден за пофалби, на мото- сателитската навигација (под услов да ја рот никогаш не му недостасува здив, та- поседува), додека кај верзиите лимузини, ка што е способен да истурка тешкиот видливи се кожни додатоци на горниот 4007 (празен 1.750 kg.) до 200 km/h. И дел од арматурата. За жал, недоволно за доколку по сув автопат се запрашав зо- да се сокрие тврдата пластика од која е што служат ваквите автомобили, а сè по- направена, толку присутна кај јапонските ради зголемената бука од тркалањето произведувачи. и потрошувачката (при авторизирана брзина од 130 km/h, троши 10,3 литри), со првиот снег, нашиот Лав се покажа во најдобро светло. Не поради тоа што неговите off-road капацитети се за пример, туку едноставно поради големата поливалентност. Ако сака да се заштеди некој центилитар гориво, по асфалт може да се вози само со погон на предните тркала, но во отежнати услови, модот 4WD, едноставно се подразбира (до 55% од обртниот момент се префрла автоматски на задните тркала). Доколку затреба, постои и интегрален перманентен (блокада на диференцијалот во однос 50:50), но како што е тоа обичај во оваа категорија, без кратки преносно односи. За возврат, од сега е на располагање е систем за помош при Без оглед на овој “детаљ”, возачот се чувствува пријатно во неговата внатрешност, пред сè благодарение на одлично профилираните седишта и изобилството на расположлив простор. Место во овој “мешанец” навистина не недостасува,

Izbor

53 гажникот. Мошне практично, што не е случај и со самата клупа, доколку се сака да се смести на помошните седишта во третиот ред. Пред сè поради нејзината тежина, која бара силни раце, додека пристапот и расположливиот простор, предвидени се за деца од помала во-

зраст. Доплатата за оваа неудобна, но понекогаш неопходна клупа (поседува сепак наслони за главата и појаси), изнесува нешто преку 1.000 евра. Така дојдовме и до цената, која за верзијата со овој мотор, изнесува точно 30.000 евра. Се однесува на завршниот ниво Premium, но тестираниот Premium Pack, со сите опции, поскап е за преку 10.000 евра. Мислиме секако на тестираниот DSC6 менувач (1.850 евра) и GPS во комбинација со 30 GB хард диск + фантастичен аудио систем Rockford Fostgate, со сила од 650W (комплет 3.760 евра). Во оваа сума пресметани се фелните на гумите 225/55 R18, Xenon фарови и сите можни активни и пасивни сигурносни системи. Инаку, почетната цена на Peugeot 4007, изнесува некои така што по прашањето на практичност, 26.800 евра, и се однесува на бензинскиот без комплекс може да се натпреварува 2.4E/170 КС, со пет седишта. со компактните ванови. Наслонот на задното купе е од два дела и може да се мести, баш како и просторот за колената, бидејќи е сместен на лизгачи (амплитуда на поаѓање на нагорнина, кога возилото ос- движење 8 cm). танува закочено неколку секунди.

За реалното чувство за просторност допринесува и багажникот, кој има добри 510 dm3, и пет врати од два дела. За по потреба да се зголеми, наслоните автоматски се спуштаат, со едноставно повлекување на рачки на страните од ба-

Во внатрешноста, извршена е дискретна рестилизација на инструмент таблата и

Извор: “Вреле гуме”, Белград, автор: Перица Рајковиќ, фото: Е. Рајковиќ

Izbor

Semejstvo верноста на мажот. Така, оние со два Неверничка биологија “примероци” на РС3 334 секциијата се Поедини варијации во гените прават најчесто неженети, а ако се решат на тој чекор имаат сериозни брачни проблеми и одредени мажи да се склони кон воннесреќни жени. Сличен експеримент Вабрачни излети лум извршил и над глувци. Тој се обидел да утврди зошто прерискиот глушец живее со една женка и не покажува интерес за парење со други, додека брдскиот глушец истовремено одржува неколку врски. После темелни истражувања, утврдил дека разликите во однесувањето се последица на различната концентрација на хормонот вазопресин. Брдските крзнени глувци имале значително поголем ниво на хормонот во однос на своите прериски роднини. Иако генетските разлики влијаат на верноста, научните студии укажуваа дека мозокот може да се подвргне на тренинг за да се одолее на искушението.

Izbor

Зошто некои жени и мажи се повеќе склони кон неверства, а некои успеваат да му одолеат на тоа искушение? Одговорот на ова прашање ги навел научниците од разни области да се посветат на истражување на партнерските односи. Фокусот на нивното внимание ги опфатил биолошките фактори за кои се смета дека влијаат на брачната стабилност, како и психолошките одговори на флерт. Дошле до заклучок дека, за разлика од лицата кои природно се поотпорни на предизвиците на неверството, постојат мажи и жени кои би требало да се подвргнат на тренинг за зачувување на емотивните врски, развојот на емоции и верност.

за опстанокот на брачниот однос, се чини дека инстиктивно себеси си говореле: “Тој (таа) не е така добар (добра)”. Тоа докторот Лојд го навело на заклучок дека “што повеќе личностите се верни на своите партнери потенцијалната закана за врска-

та ја сметаат за помалку атрактивна”. Сепак, некои истражувања на научниците Психолошки реакции од Мекгил универзитетот покажале дека Серијата истражувања која ја спровел Џон мажите и жените различно реагираат на Лојд, психолог од Мекгил универзитетот опасноста од неверство. во Монтреал, имала за цел да утврди како лицата одговорни кон партнерите во врска Жар или жир се однесувале во моменти на искушение. Во студијата која опфатила 300 мажи и жени Во една студија, брачни партнери (мажи и со хетеросексуална ориентација половина Генетски предиспозиции жени) кои се изјасниле дека се верни, за- од испитаниците се подготвувале за флерт Најновите истражувања поставиле прамолени се да ја оценат атрактивноста на со замислување на разговорот со некој шање дали генетските фактори можат личност од спротивен пол на фотографии. кој го сметаат за атрактивен. Втората пода влијаат на верноста и стабилноста во Резултатите, без изненадување, покажале ловина имала задача да мечтае само за бракот. Хасе Валум, биолог од шведскиот дека највисоки оценки добиле оние кои и рутинска средба. После извесно време институт Каролинск, спровел истражуваинаку се сметаат за најпривлечни, подоц- замолени се да ја пополната празната ње на 552 близнаци, за да го установи влина, меѓутоа, дошло до интересни обрти во сложувалка со следните зборови Ж_Р и јанието на гените и хормонот вазопресин експериментот. Кога им е речено дека тие СТРА_НО. Нивната смисла психолошки на сексуалното однесување и верноста на личности се заинтересирани со нив да се е доведена во врска со чувствата за мажите. одговорност кон партнерот. (Слични сложувалки со зборови често се користат за испитување на потсвесните чувства за предрасуди и стереотипи). За студијата не биле интересни испитаниците кои замислувале рутинска средба, бидејќи кај нив не се издвоил никаков образец. Тоа, меѓутоа, не може да се рече за другата група испитаници кои ја сочинувале мажи и жени со фантазии за флерт. Во таа група, мажите биле склони да ја пополнат сложувалката со неутрални букви, како што се И (ЖИР) и Ш (СТРАШНО), додека жените главно пополнувале со ЖАР и СТРАСНО, укажувајќи дека експериментот потсвесно влијаел на загриженоста во врска со верноста на партнерот. Тоа, меѓутоа, не мора да го предвиди однесувањето во реалноста. Но поинаквите одговори на иста задача би можеле, според проценките на научниците, да навестат дека кај жените побргу се активира системот за предупредување, кои ја презапознаат, учесниците имале значително познава опасноста и укажува на неа. Открил дека варијациите во дел од генот пониски оценки во однос на првиот пат. со кодиран назив РС3 334 се директно Кога почувствувале дека некој може да ја поврзани со верноста. Зголемувањето загрози нивната врска и да стане закана на бројот на нивни копии ја намалува

Semejstvo

Општествени очекувања На зголемената сексуална активност на мажите и нивното почесто менување на партнерки во повеќето култури поблагонаклоно се гледа одошто кога слично однесување покажуваат жени. Причина се општествените фактори, влијанието на воспитувањето, патријархалните обрасци, и сфаќањето на улогите на жената и мажот. Според мислењето на хрватскиот социолог Жељка Јелавиќ, од Универзитетот во Задар, патријархалниот модел на мажите неверници им обезбедува статус на “вистински” мажи, додека оние за кои ќе се открие дека ги изневерила жената се сметаат за “рогоносци”. “Таквото становиште произлегува од фактот дека мажите ја поседуваат, жената им припаѓа, па кога таа ќе биде неверна, тоа претставува нивна срамота”, објаснува Јелавиќ. Истражувањето на доктор Лојд потврдило дека мажите кои штотуку имале флерт со друга жена биле помалку попустливи спрема лошото однесување на своите постојани партнерки (доцнење и нејавување), наведувајќи дека флертот кој се случил на никој начин не ја загрозува нивната верност. Од друга страна, вооче-

но е дека жените кои се впуштиле во флерт биле потолерантни кон лошото однесување на мажите, наведувајќи низа на аргументи во нивна одбрана. Тоа доктор Лојд го навело на заклучок дека “жените флертот го доживуваат како закана за постојаната врска, а мажите не”.

Извор: “Политика”, Белград, автор: Зорица Карановиќ

Izbor

Аквариум со рипчиња Сакате да купите аквариум со рипчиња, но не знаете ништо за нивната исхрана и одржување?

Slobodno vreme аквариумот на места каде се поминува како што е ходник, бидејќи некој би можел да го закачи и да го скрши. Иако обично се наоѓа на воочливо место, не би требало да биде изложен на постојано вознемирување, бидејќи на рипчињата

Ако сте решиле да купите аквариум со рипчиња, прво што треба да направите е да пронајдете соодветно место во станот. Аквариумот не би требало да се наоѓа покрај прозорец, бидејќи светлината го зголемува растот на зелените алги. Не треба да го сместите ни во близина на извор на топлина, како што се печки и радијатори, бидејќи тоа би довело до големи осцилации на температурата на водата. Исто така, водата од аквариумот засилено би испарувала и би морало постојано да се дотура, што истовремено би создавало повеќе бигор.

Пронајдете идеално место Местото каде аквариумот ќе биде поставен мора да биде стабилно и доволно силно да ја издржи неговата тежина. Подлогата задолжително треба да се нивелира или некоја страна ќе има поголемо оптоварување поради што аквариумот може да пукне. Не е препорачливо да се чува

Izbor

снегулки или гранули со внимателно балансирани состојки неопходни за раст, развој и имунитет на аквариумските рипчиња.

Некои линии на храна вклучуваат и производи формулирани така што со помош на природни состојки, најчесто додадени алги, на аквариумските рипчиња им се зголемува интензитетот на боите. Витаминско-минерални додатоци се користат редовно како додаток на храната. Извор: “Курир”, Белград

им е неопходен мир. Исто така, аквариумот не би требало да се поставува над електрични уреди. Правилна исхрана на рибите Што се однесува до исхраната на рибите, особено е важно да им обезбедите храна богата со белковини. Висококвалитетна храна најчесто се наоѓа во облик на

Zanimlivosti 59 Големо кинеско откритие: тврдат дека СССР ги предупредил своите Лоп Нор во провинцијата Синцјанг. Никита источноевропски сојузници на плановите Хрушчов тогаш изјавил дека кинеската Како Никсон ја спасил да нанесат нуклеарен удар за да се Кина од нуклеарен напад “ослободат од кинеската опасност и да го дотолчат тој современ авантурист”. на СССР Амбасадорот на СССР во Вашингтон на 20 август го известил за тоа Кисинџер и Според податоците на официјално- барал САД да останат неутрални. Меѓуто кинеско списание, 1969 година Мо- тоа, САД информацијата ја пуштиле во печат, па на 28 август “Вашингтон пост” сква планирала нуклеарен напад

Izbor

програма не претставува опасност. И на 16 октомври 1964 година Пекинг успешно ја остварил својата прва нуклеарна бомба. Според зборовите на претседателот на САД Линдон Џонсон, тоа бил “најцрниот и најтрагичниот ден за слободниот свет”.

На крајот на 60-тите години Америка ја спасила Кина од нуклеарен удар на Советскиот Сојуз. За тоа се говори во серијата написи кои ги објавува списанието “Historical Reference”, кој директно зависи од весникот на комунистичката партија “Женминжибао”. Во октомври 1969 година Кина се подготвувала за нуклеарен напад кој би требало да го изведе СССР. Лидерите на режимот се растрчале по земјата за да го намалат ризикот. Мао отишол во Ухањ, неговата десна рака Лин Бао се сместил во Сечжоу, а генералштабот е разместен во подземни бункери западно од Пекинг. А 940 илјади војници, четири илјади авиони и 600 бродови добила наредба да ги напуштат своите бази, кои би биле изложени на нападот. На работниците им е

објавил дека Москва планира да гаѓа со нуклеарни ракети низ кинески градови и воени објекти. Во септември и октомври напнатоста го достигнала максимумот и граѓаните на Кина добиле наредба да копаат засолништа.

Кинеска атомска бомба Москва повторно се обидела да ги испита намерите на САД. Во написот се наведува дека американскиот претседател Ричард Никсон го третирал СССР како најголема опасност и не сакал прекумерно слабеење на Кина. Тој исто така се плашел и од последиците од нуклеарна војна за 250 илјади американски војници кои се наоѓале во Азија. Кисинџер на 15 октомври го предупредил советскиот амбасадор дека, во случај на агресија, САД ќе се вмешаат во конфликтот и ќе нанесат удар на 130 градови во СССР. Пет дена подоцна, Москва се откажала од плановите и започнала преговори со Пекинг. Кризата била завршена. Во официјалното кинеско списание исто поделено оружје за да пукаат на советски- така се тврди дека фактот што Вашингтон те пилоти и припадниците на десантните ѝ дал “црвено светло” на Москва делумно претставува реванш за настаните од пет единици. Како повод за тие настани послужила години порано, кога Советскиот Сојуз одсеријата на судири на пограничната ре- бил да биде препрека на патот на Кина кон ка Усури. Од обете страни конфликтот го создавање на атомска бомба. СССР го отследеле масовни демонстрации и моби- фрлил предлогот за заеднички напад со лизација на војската. Авторите на написите Американците на центарот за испитување

Уште три пати Во написот се говори за уште три случаи, кога на Кина ѝ се заканувал нуклеарен удар, иако таса опасност доаѓала од САД. Најпозната епизода е војната во Кореа. Освен тоа, причина за евентуален напад би можела да биде и конфронтацијата на Кина со Тајван во 1955 и 1958 година. Авторот на написот под наслов “Никсон” не наведува од кои архиви црпел информации. Тој признава дека други стручњаци не се согласуваат со неговите заклучоци. Па сепак, објавувањето на неговиот труд во официјалното списание наведува на заклучок дека можел да се потпре на сериозни извори и дека неговиот напис е подвргнат на најгрижлива проверка.

Извор: “Фигаро”, Париз, автор: Arnaud de la Grange, пренесено од “Стандард”, Белград, превод на српски: Рајко Досковиќ

Zanimlivosti

Украдени слики вредни половина милијарда евра Од Музејот за модерна уметност во Париз во ноќта меѓу средата и четвртокот украдени се слики вредни половина милијарда евра. Исчезнале вкупно пет ремек-дела Пет слики, ремек-дела на Пабло Пикасо, Анри Матис, Жорж Брак, Амадео Модиљани, и Фернан Леже, украдени се од парискиот музеј, соопшти полицијата, а пренесуваат светските агенции. Претставникот на париската полиција изјави дека сликите, со вкупна вредност од околу 500 милиони евра, исчезнале од Музејот за модерна уметност. Исчезнале Пикасовата “Гулабица со зрно грашок” (1912), Матисовата “Пасторала”

(1906), Браковата “Маслиново дрво кај

Естак” (1906), “Госпоѓа со ладало” на

Модиљани (1912) и “Мртва природа со лустер” на Леже (1922). Полицијата и истражните органи го оградиле музејот сместен на брегот на Сена, преку пат од Ајфеловата кула. Кражбата е забележана во четвртокот наутро, пред отворањето на музејот. Извор: “РТС”

Izbor

Повеќе од 12.000 Црногорци се дрогираат

Директорот на НВО “Препород” Јован Булајиќ оцени дека во Црна Гора има најмалку 12.500 наркомани. Булајиќ предупредува дека Институт за јавно здравје уште не направил регистар на зависници и истакнува дека надлежните институции и натаму користат бројки од 2.500 до 3.000 зависници, кои се добиени во истражувањата на институтот пред четири години

Zdravje i ubavina биохемичар Вилијам Фреј открил дека солзите предизвикани со автентични емоции имаат поинаков состав од оние предизвикани од обична иритација. Плачот го чисти телото од токсини Имено, првите содржат многу повеќе протеини. Фреј вели дека со солзите организмот се ослободува од наталожените отрови, скоро на потполно ист начин како што се случува при потењето. Меѓутоа, тие личности кои ја потиснуваат тагата и се воздржуваат од плач ризикуваат да заболат од чир на желудникот, колитис на нервна база, главоболка или иритација на кожата.

“Трендот на раст на популацијата на зависници е незапирлив. Официјалната бројка се множи со таканаречениот темен број пет, според кој во Црна Гора има најмалку 12.500 зависници.

Тоа никој не може ни да го потврди ни да го демантира. Изработката на регистар на зависници уште трае. Мислам дека ни тој нема да ги даде прецизните бројки, бидејќи ќе се земат во обѕир само оние личности кои се јавуваат во здравствените институции. Што е со оние личности кои се на вонболнички третман и што со оние зависници кои се лечат вон нашите граници”, додава Булајиќ.

Наместо џогинг порција смеа Благотворното влијание на смеата делува на целиот организам. Од респираторниот до кардиоваскуларниот систем, а цела група на мускули се грчат и опуштаат (контрахираат) како кога се занимавате со гимнастика. “Порцијата смеа” ги има истите благотворни ефекти како џогингот или гимнастиката. Ефектите се чувствуваат со часови подоцна.

Оптимизмот го јакне организмот Научниците од Универзитетот во Охајо истакнуваат дека постои тесна врска меѓу негативните емоции и болестите и советуваат добро расположение. Ако сакате добро здравје и силен имунитет, бидете оптимист и не дозволувајте да ве обзема депресија.

Извор: “Вести”, Белград

Како расположението влијае на здравјето

Солзите и смеата како лек

Кловновите како доктори На многу педијатриски одделенија на клиники во Италија и Америка во лечењето на болни деца се користи “кловн терапија” која се покажала како исклучително делотворна. Со смеа децата многу побргу заздравуваат.

Смеата, плачот, бесот или воздржувањето на бесот предизвикуваат длабоки промени во организмот Смеј се, секогаш смеј се! Американскиот истражувач Норман Казенс вели дека излечил артритис со повеќечасовна доза на смеа. - Секој ден по повеќе часови се смеев со своето семејство и пријателите, а на таа терапија ѝ додадов и голема доза на витамин Ц. Сега сум како нов! - вели Казенс. Според мислењето на Анри Рубинштајн, основачот на “клиниката за смеа” на југот на Франција, во 80% од случаите кај заболувања како што се болка во рбетот, Кардиолозите, имунолозите и невролози- астма, артериска хипертензија, чир и боте се согласуваат во теоријата дека силни- лен црн дроб, емоциите предизвикани со те емоции се во состојба на ефикасен на- смеата можат значително да ја поправат чин да влијаат на организмот. Биолошки, здравствената состојба. хемиски и физиолошките механизми предизвикани со смеата или со плачот оставаат неизбришлива трага на општата здравствена состојба. Американскиот

Шегобијците најпродуктивни - Во текот на смеењето, артерискиот притисок паѓа, крвта се напојува со кислород, мускулите се опуштаат и расте нивото на енергија и продуктивност објаснува Дејвид Ворбартон, англиски психофармолог. Една канадска студија покажала дека најголема ефикасност на работа остваруваа оние не се претерано строги, кои ги сакаат шегите и кои својата духовитост ја истураат и на работното место. Извор: “Стил магазин”, Белград, автор: Драган Родиќ

Сакаме Евробаскет

Во кандидатурата со Словенците само ако завршницата се игра во Арена

Идејата не е од вчера. Веќе некое време челниците на Хрватскиот кошаркарски сојуз се занимаваат со мислата за кандидатура за организација на Европско првенство во кошарка 2013 година, а појасни контури тој проект би требало да добие од европската филијала на ФИБА во уредот на ХКС ќе стигне сета потребна документација. - ФИБА на сите членки им упати прашалник за можностите и желбата за организирање на ЕП 2013 година. По изјаснувањето на сите земји ФИБА мора да ги испрати условите за кандидатура и да распише конкурс - ја објасни службената процедура претседателот на ХКС Данко Радиќ. Арена како главен адут Заинтересираноста на Хрватска не е спорна. Но, во посериозни акции ќе се тргне кога ќе бидат познати сите услови за кандидатура. Некои заклучоци можат да се изведат од минатите конкурси. Полјаците, на пример, за добивање на организацијата на минатогодишното ЕП на ФИБА мораа да ѝ уплатат котизација во висина од 4 милиони евра. - За секој конкурс се донесуваат нови услови. Не можеме да прејудицираме какви ќе бидат условите за оваа кандидатура. Од денешна, перспектива на рецесија, четири милиони евра се чинат како навистина голем износ. Меѓутоа, финансиската корист од организацијата може да биде повеќекратна, со тоа што не би биле потребни никакви вложувања во инфраструктурата. Со вообичаено високите оценки за организација на сите спортски настани во Хрватска, голем адут за можна кандидатура ќе биде загрепска Арена. Убавицата од Ланишта моли за големи спортски настани, а главниот секретар на ФИБА за Европа Нар Занолин со одушевеност го коментираше доживеаното на завршницата на НЛБ лигата. Деталите лесно се договараат - Мал милион се нештата кои можат да однесат предимство. Сигурно знаеме дека за организацијата ќе се кандидираат Франција, Италија и Словенија - истакна Радиќ. Франција беше домаќин на ЕП 1999, во Италија последен пат европската смотра на кошарката беше во 1991. Загреб беше домаќин две години порано, додека најголемиот кошаркарски настан во Словенија е и натаму СП од 1971 година. Кога прв пат тргнаа приказните за

Sport кандидатурата, споменуван е заеднички хрватско-словенечки проект. Таа идеја сè уште не е заборавена. - Кандидатурите мораат да бидат одвоени, но постои можност да влеземе во заедничка организација, секако, со услов завршниот дел да се игра во Арена - истакнува Радиќ. Тоа би значело дека на Хрватска ќе падне и поголемиот дел од финансискиот товар. - Ако постои договор околу главните услови, техничките детали лесно се договараат - заклучува Радиќ.

Izbor

“Јасно е дека сум мошне разочаран, но тоа морам да го прифатам. Сето тоа е дел од играта”, рече Балак после прегледот во Минхен, велејќи дека е многу разочаран што најсериозната повреда ја здобил непосредно пред почетокот на подготовките за Мундијалот. Еднакво е разочаран и селекторот на Германија, Јоаким Лев кој, од тренинг кампот на Сицилија, рече дека целата екипа е “шокирана од веста за повредата на капитенот”, но дека и без него “панцерите” имаат добар тим, кои ќе одигра значајна улога на Светското првенство во Јужна Извор: “Јутарњи лист”, Загреб Африка. “Неговото присуство би било од големо значење за тимот, на теренот и вон него”, Германија во шок, Балак рече Лев, кој, како стојат сега работите, Бaлак ќе се обиде да го “покрие” со Сами не игра Кедир.

Поради повреда на зглобот на ногата капитенот на репрезентацијата на Германија Михаел Балак, нема да игра на првенството на светот во Јужна Африка, соопшти Германската фудбалска федерација (ДФБ). “Балак нема да може да игра на Мундијалот во Јужна Африка, бидејќи со магнетна резонанса е утврдено дека му се искинати лигаментите поради што следните две недели ќе носи специјална чевла”, се вели во пораката која ДФБ им ја проследи на новинарите.

Германскиот интернационалец го повреди зглобот на левата нога во судирот со Кевин Принс Боатенг, во првото полувреме на финалниот натпревар на ФА купот меѓу Челси и Портсмут минатата соба, со завршена победа на лондонскиот клуб од 1:0. Германија на Мундијалот во Јужна Африка ќе игра во групата Д против Србија, Гана и Австралија. Извор: “РТС”, Белград

Izbor

ОВЕН

Nedelen horoskop od 24. 05. do 30. 05. 63 вајте да не ги земате нештата премногу да дојде до враќање на старите вирусни при срце. инфекции во подрачјето на репродуктивните органи. Останатото е сосема во ред.

БЛИЗНАЦИ

Љубов: Првиот дел од неделата донесува продолжение на складни лични односи и добри шанси за развој на љубовната ситуација. Од средината на неделата тоа се смирува, а вие станувате помалку расположени за љубов. Останува вашата спортска страст, па ќе гледате времето порано поминато во друштво на најдрагата личност да го замените со време поминато на спортски терени. Работа: Фокусот на вашите деловни интереси полека овие денови ќе го префрлувате од темата на финансии на контакти и комуникации. Додуша уште со крајот на окото ќе го надгледувате финансиското работење, но главно она од тековен карактер. Овој вид на контрола благо ќе ве нервира, бидејќи ќе го сметате за дополнително оптоварување. Истовремено ќе се формира план за ваше зголемено движење кое ќе следи, а кај некои тоа лесно би можело да биде и деловно патување. Сето тоа ќе ве разнесува на разни страни, па подгответе се за динамична недела. Здравје: Ќе имате сосема доволно сили и енергија за да завршите сè што треба. Добро сте.

БИК

Љубов: Пред вас се специфични љубовни денови. Ќе бидете веројатно премногу емоционални, но и привлечни во исто време. Во секој случај настаните на љубовен план ќе предизвикаат преголем ангажман на емоциите, па подгответе се за ладење на главата кога тоа и да биде потребно. Од средината на неделата започнува нешто помирно раздобје кое овој пат едвај ќе го дочекате. Работа: Ќе бидете премногу емоционално ангажирани за свесно да учествувате во работата или настаните ќе ве насочат својот фокус да го ставите на внатрешното доживување на нештата. На некои поради сè работата по малку ќе ви бега од раце или едноставно нема да им биде важна во овој момент. Објективно, работите ќе се случуваат помалку или повеќе уредено за вас, но и натаму останува да бидете што пореални и зрело и промислено проценувајте ја ситуацијата на работа. Секое брзање, недореченост или избрзаност би можеле да ве удрат во глава. Здравје: Кај некои се можни големи емоционални напрегања, односно вистински чувствен стрес. Важно е работите да не ги земате премногу при срце и сè што побргу да рационализирате.

РАК

Љубов: Ќе сакате да воспоставите сигурна контрола над својата врска и во тоа ќе бидете по малку напорни. Од средината на неделата вие ќе попуштите и повеќе нема да ве загрижува споменатата тема. Ќе ја подобрите комуникацијата со партнерот и така всушност ќе ја зацврстите и својата врска. Самците полесно ќе наоѓаат зборови да се зближат со личностите кои им се важни. Работа: Во текот на неделата ќе се зголемат барањата поврзани со приватната работа. Веројатно тука ќе треба да решавате едно осетливо прашање. Сè би можело прилично да ве замори, па подгответе се на расплет на работите чекор по чекор. Проблемите со младите соработници или децата продолжуваат. Со нив најтешко наоѓате заеднички јазик и тоа дополнително ве оптоварува. Обидете се да најдете компромиси. Така ќе ви биде полесно и вам и на другите. Финансиските прашања кај вас ќе предизвикаат емоционален стрес, бидејќи никако нема да бидете задоволни со она што го имате. Погледнете околу себе и намалете ги своите очекувања по тоа прашање. Здравје: Уморот овие денови ќе се меша со депресија или посилна емоционална чувствителност, па опуштете се и настоју-

Љубов: Првиот дел од неделата ќе го поминете во длабоки внатрешни емотивни анализи на својот таен љубовен живот, било да станува збор за права тајна љубовна врска, било само за некој скриен сегмент за кој вашата драга личност не знае ништо. Тоа прилично ќе ве исцрпи, па ќе му се веселите на вториот дел од неделата која работите конечно доаѓаат на свое место и кога вие самите ќе бидете помалку оптоварени и сè повеќе спремни за љубов. Работа: Ќе балансирате меѓу лежерноста и професионалноста. Ќе ви биде подрага првата опција, но неретко во текот на неделата ќе морате да ѝ се приклоните на втората. Подрачјата со кои ќе се занимавате ќе бидат разновидни, па многумина ќе ве влечат за ракав да одработите нешто и што не е ваша надлежност. Ќе бидете љубезни, но во длабочината на душата ќе изгорите прашувајќи се зошто тоа ви го прават. Не буткајте сè под тепих, туку јасно поставете се ако мислите дека нешто не е сосема коректно. Здравје: Кај некои минливо би можело

ЛАВ

Љубов: Во првиот дел од неделата би можеле да завојувате со пријателите или поради пријателите, па сето тоа би можело да ве чини приличен емоционален стрес. Овој немир ќе ви донесе и по некоја кавга која е сосема непотребна. Нервозата попушта во вториот дел од неделата и до тогаш ќе влечете подискретни љубовни потези што за вас е и малку чудно. Но овој пат добро ќе ви дојде таквиот стил. Работа: Тешко дека ќе можете да им дадете мир на своите соработници околу себе. Не само што вие ќе прегорувате од работа, туку истото тоа ќе го барате и од другите. Истовремено ќе ве притискаат и вас, па целата ситуација ќе биде по малку луда, а секако напната - баш како да сте во врел лонец. Мошне е важно овие денови да настојувате да ја спуштите топка на време, за да не предизвикате непотребни недоразбирања или дури и кавги. Обидете се да работите што е можно посмирено. Здравје: Неделата пред вас ќе ја обележат големи физички, но и душевни напрегања, па секако ви советуваме редовно да се одморате и здраво да се храните.

ДЕВИЦА

Љубов: Во првиот дел од неделата најдобро би било да се дистанцирате како од љубовни обиди, така и од љубовни потези или доживувања. Веќе од средината на неделата работите тргнуваат на подобро во вашиот приватен живот, па само е важно како ќе ги дочекате тие денови. Повторно сте посреќни и повторно ја гледате смислата во односот со саканата личност. Оние кои сè уште се сами повторно добиваат волја за излегувања и освојувања. Работа: Ќе работите на повеќе фронтови, но повеќето од тоа ќе биде насочено на развој на вашата кариера и општо напредување. Работите ќе ви одат од рака, но самите од себе ќе барате повеќе. Затоа себе ќе се проценувате прилично строго. Ако пак се споредите со другите, ќе увидите дека сте пред мнозинството и дека вашата загриженост нема сосема реални основи. Ако успеете сето тоа да го согледате, ќе работите со повеќе самодоверба и елан. Помогнете си себеси. Здравје: Освен фрустрациите кои се повторно ваш верен придружник, ништо посебно нема да ве мачи.

ВАГА

Nedelen horoskop od 24. 05. do 30. 05. руваат, па самите знаете што треба да правите. Спијте и одморајте.

ВОДОЛИЈА

Izbor

СТРЕЛЕЦ

Љубов: Приличниот емоционален ангажман и тоа во возвишени теми од типот на филозофија секако ќе ве исцрпи. Можеби жестоко ќе застапувате некои свои идеи и колку и да ја сакате другата страна, нема да се повлечете ни милиметар кога станува збор за правда, идеја или начело. Можеби затоа некој ќе биде и по малку напорен за другите. Од средината на неделата сето тоа попушта, но слабеат и вашите љубовни апетити. Не грижете се, само привремено - љубовниот живот ќе ви биде нешто посиромашен. Работа: Широк спектар на деловни можности би можел да отвори повеќе врати. Од вас зависи низ која ќе поминете. Актуелни ќе бидат банкарските теми, потоа оние поврзаните со патувања или усовршување во струката, како и сосема неформални системи на проширување на работата. Пред вас е секако шарена недела во која ќе разгледувате многу различни опции. Внимавајте само да не пропуштите некоја прилика поради неодлучност. Ако сте сигурни дека нешто сакате, фокусирајте се и почнете со тоа да се занимавате. Секој почеток е малку тежок, тоа е нормално. Здравје: Старите проблеми со петиците, стапалата или системот за варење повремено можат да се појавуваат и натаму, но со нив добро ќе излегувате на крај.

СКОРПИЈА

Љубов: Доколку сте се вљубиле или сте на пат за такво нешто, знајте дека овој пат, и покрај вашите искрени чувства, сè ќе биде Љубов: Би било најдобро овие денови да проследено со низа на чудни околности заборавите дека љубовта постои и првиот кои би можеле да повредат некого или да дел од неделата да го поминете во целибат. предизвикаат вистински емоционален хаБидејќи ништо од она што ќе се случува ос или стрес. Затоа пазете кој, кого, каде и нема да ве исполни. Но сепак, веќе од сре- како. Ќе морате да бидете мошне мудри дината на неделата ситуацијата полека и тактични и да ги избегнете сите замки почнува да се поправа. Бидете тактични, на ваквата ситуација. Имате право на љутрпеливи и со многу добра волја. Сите те- бов и не треба од неа да се откажете, но гоби кои сега ве мачат, ќе поминат, а на ситуацијата во која би можеле да се затевас е само паметно да го издржите сето чете најблаго речено може да биде и поветоа без подлабоки влегувања во дискусии ќе од сложена. Од средината на неделата или уште полошо - во судири. Одолејте. сè е помирно и работите се нешто појасни. Работа: На работа и во работа, па и онаа Работа: Веројатно ќе бидете изложени физичката, ќе наоѓате вентили за праз- на критики од кои некои ќе бидат и нење од сите оние незадоволства кои ќе вистински подметнувања. Важно е да доаѓаат од сферата на приватниот живот. останете прибрани и да не дозволите Така многумина ќе настојуваат да се тоа да ве исфрли од рамнотежа. Знаете впрегнат што повеќе за да заборават на што е ваш дел од работата и на него проблемите и тоа ќе им биде најдобриот концентрирајте се. Настојувајте да го залек. Ова е секако напорна недела, но што вршувате најдобро што знаете, а што повеќе работите тоа полесна. Барем за другите мислат нека не ви е гајле. Ако вашите нерви и за вашето срце. Не тагувај- работите предано и совесно, критиките те и не се заморувајте со непотребни пра- нема да ве болат, бидејќи ќе знаете дека шања туку потполно фокусирајте се на давате сè од себе. Овие неправди наскоработниот процес. Нешто ќе направите, а ро ќе поминат, па вам ви останува да ги себеси ќе се ослободите од грижите. издржите сите провокации на начин да Здравје: Ако ги изземеме незадоволствата сочувате ладна глава и мирна рака. поради личните теми, вие сте сосема Здравје: Бргу ќе се исцрпувате, па понедобро. когаш ќе ви недостасува сила и енергија. Одморете се и застанете кога и да е тоа ЈАРЕЦ потребно.

РИБИ

Љубов: Цело време ќе се обидувате со секс да го надоместите она што недостасува меѓу вас и партнерот, но овој пат би можеле да предизвикате вистински емоционален хаос и стрес. Затоа не инсистирајте на поправање на нештата, туку малку повлечете се и почекајте. А нема да морате долго да чекате, бидејќи веќе од средината на неделата работите полека доаѓаат на свое место. Повторно се препознавате меѓу себе и покрај некои заостанати препреки, истрајувате со доволно емоционална мотивација да бидете заедно и да бидете она што сте. Работа: Сè уште не е време за старт на нови деловни потези колку и да ви се чини во прв миг дека е така. Комуникациите ќе се отворат, но не и најдобрите услови за споменатото. Сега можете полека да планирате што е тоа што ќе правите во иднина или можете да градите нов стратешки план на хартија. Можеби нема сите да ве поддржат, но тоа не значи дека ќе бидете пасивни. Но ни избрзаната активност исто така нема да даде сакани резултати. Бидете под сопствена контрола и штом ќе видите дека ви недостасува баланс, застанете. Ќе бидете исто така аналитични и трпеливи. Здравје: Стресовите и натаму ќе ве замо-

Љубов: Можеби по секоја цена ќе сакате на саканата личност да ѝ презентирате свој хоби, но наш совет е на тоа да не инсистирате, бидејќи можете да добиете контра ефект. Сè може, но ако видите дека партнерот тоа не го интересира, запрете се на време за да не станете напорни. Од средината на неделата вашето љубовно расположение ќе спласне поради редовниот годишен транзит на Венера во Рак кога е таа најоддалечена од вашиот знак. Веројатно ќе ѝ се посветите на работата. Работа: Пред вас е прекрасна недела во која ќе можете да повлечете многу конци во своја корист. И тоа само со еден совет - да не си дозволите преголем емоционален ангажман на работа. Јасно е дека сакате да работите и дека веројатно ја сакате и својата работа, но овој пат изоставете ги емоциите, бидејќи тие само ќе ве кочат. Бидете тотален професионалец и ладнокрвно извршувајте го своите задачи или еднакво спроведувајте ги своите планови. Во сè ќе има сосема доволно смисленост за уживањето подоцна да не изостане. Здравје: Можни се минливи респираторни проблеми за астматичарите, оние склони на алергии или слично. Сè останато е и повеќе од добро.

Љубов: Изгледа дека ќе ве мачат многу копнежи, но сè до средината на неделата не можете да очекувате некои љубовно исполнување. Бидете трпеливи и одолејте им на реакциите. Веќе од средината на неделата започнува далеку поповолно љубовно раздобје кога работите почнуваат да доаѓаат на свое место, а вашето љубовно расположение се поправа. Некои ќе бидат на прагот на вљубување. Работа: Одговорноста е нешто што се подразбира на работа, а секое летање во облаци се смета за несериозно. Бидете за тоа свесни кога контактирате со деловните соработници, бидејќи би можеле да ве доживеат како несериозна личност. Водете сметка како им пристапувате на другите и како го изразувате она што сакате да го соопштите. Разработете во мислите што треба, односно едноставно речено - прво испечете, па речете. Неделата е исто така карактеристична по цела низа на различни теми и занимавања кои наизменично ќе доаѓаат на ред. Здравје: Ако се поведете по чувствата, ќе ви биде и повеќе од напорно. Ако останете мирни и со ладна глава, ќе се чувствувате добро.