ZOA NR. 1 | MEI 2013 | KOSTPRIJS € 0,39
MAGAZINE
Afscheid van CAMBODJA ZOA in Nederland • Wandelen voor Water • Fotoverslag ZOA 40 jaar • Afghanistan; noodhulp en herstel • Ondernemer Len Neeleman • Dorpsgevoel in Sri Lanka • Landendirecteur Jan Huls in Congo
40 jaar
VOORWOORD
GODS ZEGEN VOOR CAMBODJA Functie Hoofd afdeling Fondsenwerving, Voorlichting en Communicatie Werkt bij ZOA sinds 2005 Favoriet ZOA-land Cambodja. Ik heb het land in mijn hart gesloten tijdens mijn allereerste reis voor ZOA in 2005. Leuk weetje Ik ben, net als ZOA van 1973, en word dit jaar dus ook veertig.
W
ow, wat een verandering! Dat dacht ik toen ik begin dit jaar in de Cambodjaanse dorpen was waar ik zeven jaar geleden ook was. Ik genoot van wat ik zag: mensen hebben te eten, er is water, kinderen gaan naar school, de huizen staan er goed bij en varkens, kippen en ganzen scharrelen rond.
Toen ik hier in 2006 voor het eerst kwam, hadden mensen zich hier net gevestigd. Het gebied lag vol met mijnen en was eigenlijk onbewoonbaar. Mensen hadden een paar maanden in het jaar nauwelijks te eten. Het leek me oneindig zwaar om hier met je gezin een nieuwe start te maken na een periode van geweld en ontheemding, want waar begin je? Alle acties en donaties vanuit Nederland hebben hier veel betekend. Ik noem de kruidnotenactie voor Cambodja, het ondernemersteam ZBA, de donaties van kerken en duizenden particuliere giften. Hierdoor hebben de Cambodjanen positieve verandering tot stand kunnen brengen. Want dat is me zeker duidelijk geworden: wat hebben zij zelf hard gewerkt! Ik vind het prachtig om hier te zijn en Gods zegen voor dit gebied te zien. DĂŹt is wat me dreef om mijn functie in het bedrijfsleven op te zeggen en bij ZOA te gaan werken. DĂŹt is waar ZOA voor staat: tekenen van herstel bieden tot aan de wederkomst, wanneer God alles goed zal maken. En dit is dus wat wij samen kunnen doen, u en ik. Wij zijn in staat om verschil te maken. Dank u wel voor uw steun en betrokkenheid, voor Cambodja, en voor alle landen waar wij op dit moment nog werken aan hoop en herstel. Met hartelijke groet,
2 | NR. 1 | MEI 2013
Ewout Suithoff PS Het programma in Cambodja is overgedragen aan onze lokale partners. Lees vooral het inspirerende interview met hen op pagina 12 en 13.
4 • 4-7 ZOA in Nederland
8
14
• 8-9
• 10-15
Fotoverslag: 40 jaar ZOA
Afscheid van Cambodja
22
16
INHOUDSOPGAVE
IN DIT NUMMER O.A.:
27
• 16-17
• 22-23
• 27
Op pad met Khadija
Dorpsgevoel in Sri Lanka
Uitgezonden: Jan Huls
COLOFON Adres: Sleutelbloemstraat 8, 7322 AG Apeldoorn Postbus 4130, 7320 AC Apeldoorn T 055 36 63 339 I www.zoa.nl E info@zoa.nl Giro 550 Bank 38.75.12.012
Redactie: Ewout Suithoff (hoofdredacteur), Els Sytsma (eindredactie), Jonneke Oskam, Margaretha de Koning, David Wijma
Vormgeving: IDD concept, communicatie, creatie | www.idd.nu Druk: drukkerij De Bunschoter
© ZOA. ZOA staat positief tegenover het kopiëren of vermenigvuldigen van artikelen, mits met bronvermelding. Graag ontvangen wij een bewijsexemplaar. Adressenbestanden van ZOA worden niet uitgeleend of doorverkocht.
3
Aan dit nummer werkten verder mee: Isabel Bogorinsky, Ria Blokhuis-Wubs, Geke Kieft, Sjaak van ‘t Wout, Vincent Verkuil, Roelof van Til en Marieke Luiten-Van Meijeren.
Tekst en fotografie: ZOA, tenzij anders vermeld.
NR. 1 | MEI 2013 |
ZOA-magazine is een periodieke uitgave van ZOA. Oplage: 41.250 ISSN: 1871-0727 KvK: 41009723
ZOA IN NEDERLAND
Allerlei mensen hebben zich ingezet voor ZOA, op gebruikelijke en ongebruikelijke wijze, een aantal daarvan laten we hier zien. We genieten van alle creativiteit en zijn dankbaar voor de inzet. Ook een actie gedaan? Laat het weten! Een foto erbij vind ik leuk: e.sytsma@zoa.nl
ZOA zaalvoetbal
Oprichters ZOA ontvangen jubileumboek
Op 26 januari vond het ZOA-zaalvoetbaltoernooi plaats met maar liefst 24 deelnemende teams. De gezellige en sportieve dag leverde ruim € 7.500 op. Inschrijfgeld, sponsoring van negentien bedrijven, verlotingen tijdens het toernooi en giften op de dag zelf leverden dit mooie bedrag op! Het geld is bestemd voor ZOA’s werk in Congo. Een speciaal woord van dank aan vrijwilliger Dennis Plaggenmarsch, die het toernooi al voor de vierde keer organiseerde! Ook veel dank aan onze hoofdsponsors Frans Muller schoenverzorging uit Groningen en De Witte Engel op Texel: creatief met textiel en natuurlijke stoffen.
De vier oprichters van ZOA ontvingen op 31 januari jl. een jubileumboek uit handen van de huidige directeur Johan Mooij. Dit gebeurde op historische grond, waar ze vanuit hun studentenkamers veertig jaar geleden begonnen met hulpverlening aan Vietnamese vluchtelingen. Een bijzondere gelegenheid; vol herinneringen, emoties en dankbaarheid. Vlnr: Wiebrand Dijksterhuis, Teije Penninga, Koos van Houdt en Henk van der Velde.
4 | NR. 1 | MEI 2013
Een ZOA-medewerker te eten? Woont u in de buurt van Apeldoorn en lijkt het u leuk een ZOA-medewerker uit één van onze projectgebieden een avond gastvrij te ontvangen? We zoeken ongeveer vijftien gastadressen, voor woensdagavond 29 mei. De bedoeling is dat onze collega’s, die in Nederland zijn voor een training, een beeld krijgen van de donateurs en vrijwilligers die ZOA’s werk mogelijk maken. Voor u biedt het een unieke kans op prachtige verhalen rechtstreeks uit het veld! Meer informatie of aanmelden: e.sytsma@zoa.nl of 055 36 63 339.
scholen in Thailand
Jongeren in Thailand Acht mavo 4-leerlingen bezochten ZOA’s werk in Thailand, in het kader van de Wees Eerlijk-campagne. Een stukje uit hun weblog: “Vooral het kamp heeft veel indruk op ons gemaakt en we zijn er nu pas ECHT achter gekomen dat de mensen het daarbinnen niet bepaald goed hebben. Later hoorden we ook dat Thailand het land in Azië is waar je het meeste verschil ziet tussen rijk en arm. Sterker nog: wij hebben het ook zelf gezien.” De uitdaging na terugkeer van hun reis is na te denken over hun verantwoordelijkheid ten opzichte van die ongelijkheid. Daarbij betrekken ze ook de mensen om hen heen zoals familie, vrienden en school. Een groep scholieren van het Greijdanus College uit Meppel maakte een soortgelijke reis naar ZOA’s werk in Sri Lanka. Meer info: www.weeseerlijk.nl • USB-stick met informatie over ZOA: PowerPoint presentaties, filmpjes, projectfolders, kerkbladberichten etc. • Kant en klare ideeën om met uw kerk aan de slag te gaan voor ZOA: Christian Assistance, Walk4Water, Fairplee, Kruidnotenactie en Micha Zondag. • Intekenkaart.
Dit pakket bevat o.a.:
ZOA Kerkenpakket
uw kerk Met aan de slag voor ZOA Als christenen hebben we een gezamenlijk doel: onze naaste in nood liefhebben als onszelf. Via ZOA, dé christelijke specialist in noodhulp én wederopbouw, kunt u met uw kerk omzien naar mensen die getroffen zijn door een natuurramp of gewapend conflict. Samen kunnen we hulp, hoop en herstel bieden.
Met uw kerk aan de slag voor naaste in nood
Coop statiegeldactie voor Zuid-Sudan De supermarktketen Coop Supermarkten heeft acht weken lang geld ingezameld voor ZOA’s werk in Zuid-Sudan. De supermarkt verdubbelde de waarde van ingeleverde statiegeldbonnetjes en kon zo het prachtige bedrag van € 40.000 overhandigen aan landendirecteur Zuid-Sudan Kevin Beattie. Met de opbrengst van deze mooie actie helpen Coop en ZOA boerengezinnen in Zuid-Sudan een nieuwe start te maken na de burgeroorlog.
NR. 1 | MEI 2013 |
Als christenen hebben we een gezamenlijke opdracht: onze naaste liefhebben als onszelf. Dit geldt helemaal voor onze naasten in nood. ZOA ontwikkelde een pakket om kerkelijke gemeentes te helpen handen en voeten te geven aan die opdracht. Samen kunnen we hulp, hoop en herstel bieden. U kunt het pakket gratis opvragen bij ZOA: 055 36 63 339 of h.vandegeest@zoa.nl
Zes scholen van de Hervormde Schoolvereniging Nijkerk (HSN) hebben gespaard voor Birmese kinderen die in een vluchtelingenkamp in Thailand wonen. Met elkaar hebben ze het mooie bedrag van € 4.655,- opgehaald, geweldig!
ZOA IN NEDERLAND
Scholen in Nijkerk voor
5
ZOA IN NEDERLAND
Koude Walk4Water “Koud, nou en?” De Walk4Water-deelnemers trokken zich zaterdag 23 maart niets aan van de snijdend koude wind. Dat resulteerde in een vrolijke en stoere sfeer, met stukjes enthousiaste gezichten zichtbaar tussen sjaals en mutsen. De deelnemers droegen de jerrycans 5, 10 of 20 kilometer wandelend of hardlopend mee. En zonder te klagen, want in Afghanistan kan het tenslotte nog een stuk kouder worden. Samen met de lokale W4W-edities in Middelharnis en BunschotenSpakenburg bracht de sponsorloop ruim € 112.000 op voor schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen in Afghanistan. Ook hartelijk dank aan de hoofdsponsors Svašek Hydraulics en Omoda Schoenmode!
Goud waard!
6 | NR. 1 | MEI 2013
Vier meiden tussen de vier en zeven jaar kwamen onverwacht op het ZOA-kantoor langs om geld te brengen dat ze hadden ingezameld voor arme kinderen. Elize (4), Sytske (6), Rommie (6) en Kyra (7) (van links naar rechts op de foto) gingen in Apeldoorn van deur tot deur en haalden € 14,75 op. Een brok in onze keel… Dit bedrag is goud waard, meiden! Dank jullie wel!
Fairplee Met onze campagne Fairplee zijn we opnieuw aanwezig op de jaarlijkse pinksterconferentie Opwekking van 17 tot 20 mei. ‘Vind ons leuk’ op www.facebook.com/fairplee en Budgetketel beloont elke ‘like’ met € 1,- voor goede sanitaire voorzieningen. Daarnaast zal Armada Clean samen met ZOA-medewerkers en –vrijwilligers een aantal toiletblokken op het terrein schoonhouden. Daarmee vragen we op een ludieke manier aandacht voor het belang van een wc voor iedereen! Kom jij ook naar Opwekking en wil je ZOA helpen? Kijk dan op www.fairplee.nl of mail ons op fairplee@zoa.nl.
Huis-aan-huis collecte: Dank u wel! De landelijke collecte voor ZOA eind maart is een jaarlijks terugkerend hoogtepunt. Huis-aan-huis aanbellen is best pittig. We zijn daarom ongelooflijk dankbaar voor de inzet van onze 1700 collecte-contactpersonen en bijna achttienduizend collectanten, die zich op deze manier inzetten voor slachtoffers van rampen en conflicten. Dank u wel voor uw tijd en steun! De opbrengst van de collecte (stand 16 april: € 824.801) stelt ons ook dit jaar weer in staat om miljoenen vluchtelingen en ontheemden te helpen. We zijn altijd op zoek naar meer mensen om ons bij de collecte te helpen. Doet u volgend jaar ook mee? Meer informatie en aanmelden: T 055 36 63 339 of collecte@zoa.nl
Tekst en foto’s: Sjaak van ’t Wout
ZOA IN NEDERLAND
Rehobothschool grootverdiener
Wandelen voor water
De Rehobothschool in Vlaardingen heeft zich met een mooi resultaat ingezet voor de actie Wandelen voor Water. De school haalde bij de eerste Vlaardingse editie van de actie het meeste geld op van de deelnemende scholen. Een mooie prestatie waar zelfs de kleuters aan bijdroegen. De Rotaryclub Vlaardingen organiseerde de wandeling in de Haringstad. Zo’n 300 leerlingen van in totaal vijf Vlaardingse scholen haalden in totaal € 8.607,34 op. De stichting Aqua 4 All verhoogde de opbrengst nog eens met 80% en doneerde € 6.885,78. Hiermee was de totale opbrengst van de actie € 15.493,21. “Dit smaakt naar meer,” zei de baas van het organisatiecomité, Dirk Jan van de Weerdt. “Volgend jaar weer en dan met meer scholen en meer leerlingen, en dus meer opbrengst.”
Koude wandeling Op 20 maart liepen de groepen 3 tot en met 8 de wandeling van 6 kilometer. De leerlingen van groep 3 en 4 liepen de 6 kilometer zonder water en groep 5 en 6 had iets minder water in hun blauwe rugzakje. Na warming up van een professionele sportleraar vertrok de groep voor de wandeling door het natuur- en recreatiegebied de Broekpolder.
Hanna Bartling
Het was koud en soms viel er zelfs een vlokje sneeuw! Halverwege had de organisatie gezorgd voor een kleine opkikker: iedereen kreeg een verse krentenbol. Het weer klaarde wat op en onder een bleek zonnetje bereikten alle deelnemers na ongeveer vijf kwartier de finish. Toen iedereen binnen was, werd er nog even enthousiast de ‘harlem shake’ gedaan, een goede ontspanning voor de spieren en de geest. Landelijk deden 85 scholen voor ZOA mee aan Wandelen voor Water. De opbrengst is grotendeels bestemd voor Afghanistan (net als van ‘grote broer’ Walk4Water). Omdat Rotary Vlaardingen al sinds 2007 bij ZOA Ethiopië betrokken is, zetten zij zich samen met de Vlaardingse basisscholen in voor waterprojecten in Ethiopië.
NR. 1 | MEI 2013 |
Ook kleuters wandelen Het enthousiasme was direct groot bij de Gereformeerde Basisschool Rehoboth, toen de Rotaryclub de medewerking vroeg aan dit evenement. Joke Wamsteeker, vertegenwoordigster van ZOA, verzorgde aangepaste lessen voor de allerkleinsten. Zij vertelde groep 1 en 2 in een interactieve vorm iets over de waternood in Ethiopië. Een dag vóór de grote wandeling liepen zij rondjes op het schoolplein met een kleine hoeveelheid water.
Om de stand van het sponsorgeld te tonen werd op papier een jerrycan met schaalverdeling getekend. “We gingen eerst uit van € 1000, maar al snel moesten we een nieuwe maken”, zegt Vincent Verkuil, leerkracht van groep 7. Uiteindelijk waren zes jerrycans nodig. “De actie was een aantal weken het belangrijkste onderwerp op school”, voegt hij er aan toe.
7
JUBILEUM
Veertig jaar ZOA
Op 31 mei 1973 wordt het Comité Hulpverlening Zuid-Vietnam opgericht in Groningen. Aanleiding is de stroom bootvluchtelingen als gevolg van de Vietnamoorlog.
Een jubileum vraagt om een terugblik. Het jubileumboek biedt daarvoor ruimschoots gelegenheid. Het boek staat vol prachtige foto’s en persoonlijke verhalen van vluchtelingen, medewerkers en vrijwilligers. “We herkennen de organisatie nog steeds, het is zoals we het in 1973 bedoeld hebben”, zei medeoprichter Koos van Houdt toen hij het boek in ontvangst nam van huidig directeur Johan Mooij. “Ik vind het prachtig om de pioniersgeest en de enorme drive van de vier oprichters terug te zien in ons huidige personeel. Gedreven om mensen te bereiken in zeer afgelegen, moeilijk bereikbare gebieden”, sloeg Johan Mooij een brug tussen toen en nu.
ZOA 40 jaar
HULP | HOOP | HERSTEL
Martinair stelde een vliegtuig beschikbaar voor een vlucht vol met Liga-koeken. “Tot afgrijzen van links Nederland”, vertelt mede-oprichter Henk van der Velde.
8 | NR. 1 | MEI 2013
www.zoa.nl
Nguyen Van Dao en Gerrit Nijhuis waren jarenlang samen betrokken bij psychosociale hulpverlening aan Vietnamese vluchtelingen in Nederland. Nijhuis: “Die ‘tandem-constructie’ was een uniek systeem, samen konden Dao en ik culturele verschillen overbruggen.”
Bij een gift van minimaal 40 euro, bestemd voor ons werk in Zuid-Sudan, ontvangt u dit prachtige jubileumboek. Bestellen kan eenvoudig via onze website: www.zoa.nl/jubileumboek
Ook daar hebben we gewerkt: AlbaniĂŤ, Papoea Nieuw Guinea en Frans Guyana. Waarschijnlijk staat het wanneer en waarom u niet altijd meer scherp voor de geest. Net zoals dat wellicht geldt voor Honduras, Bangladesh, Laos of de Filippijnen. U vindt er alles over in het jubileumboek!
ZOA is altijd gezegend geweest met bijzondere, capabele en toegewijde medewerkers. Een aantal van hen blikken in het jubileumboek terug op hun werk en delen emotionele herinneringen.
Foto: Jaco Klamer
In 1989 verleent ZOA voor het eerst hulp in Afrika, onder vluchtelingen en ontheemden in onder andere Mozambique en EthiopiĂŤ. Naast noodhulp wordt ook een nieuwe lange-termijndoelstelling geformuleerd: het zelfvoorzienend maken van vluchtelingen.
NR. 1 | MEI 2013 |
Ook enkele vluchtelingen die we in het verleden hebben geholpen, komen aan het woord over wat ZOA voor hen heeft betekend. Indrukwekkende en ontroerende getuigenissen, o.a. van Mutoni Delphine uit Rwanda en van Prey Veng uit Cambodja.
9
ACHTERGROND
Afscheid van Cambodja: een terugblik
10 | NR. 1 | MEI 2013
Al in de jaren zeventig was ZOA betrokken bij hulpverlening aan Cambodjaanse vluchtelingen die in kampen in Thailand verbleven. Toen de vluchtelingen teruggingen, ging ZOA mee. Vanaf 1992 hebben we in Cambodja zelf gewerkt. Eind 2012 hebben we onze werkzaamheden overgedragen aan lokale partnerorganisaties. Een goed moment om terug te blikken. De aanleiding voor ZOA’s aanwezigheid in het land was de grote nood van de bevolking door een aaneenschakeling van gewapende conflicten en natuurrampen. De ellende die de Cambodjaanse bevolking heeft moeten doorstaan is onbeschrijfelijk. Alleen al het schrikbewind van de Rode Khmer onder aanvoering van Pol Pot heeft aan ongeveer twee miljoen Cambodjanen het leven gekost. De gewapende conflicten duurden voort tot in 1999, het eerste geweldloze jaar sinds dertig jaar.
Eerst veel noodhulp ZOA begon haar werk in het land in ZuidOost Azië in 1992, een jaar nadat de VN het bestuur over Cambodja had gekregen. ZOA was met name werkzaam in de noordelijke grensstreek. De provincie Oddar Meanchey bleef het laatste bolwerk van de Rode Khmer, maar ook daar keerde in 1999 de rust weer. In die tijd keerden veel gevluchte Cambodjanen terug. “Zij vestigden zich vooral op het platteland. Hier werden ze geconfronteerd met overwoe-
kerde landbouwgronden, met gebrek aan drinkwater, met gebrek aan gezondheidsvoorzieningen en onderwijsvoorzieningen. Mensen hadden dan ook te maken met chronische en acute vormen van honger en ziekte”, aldus Roelof van Til, programma manager in Cambodja van 2004 tot 2006. “Men had de grootste moeite om het leven weer op te pakken: men had een tekort aan geld om te investeren in voedselproductie en gebrek aan zaaizaad en
gereedschap”, beschrijft Van Til de schrijnende situatie in Oddar Meanchey. “In de eerste fasen van ZOA’s programma gaven we veel noodhulp: voedsel, zaden, gereedschap, waterputten en medische zorg. Dit ging zoveel mogelijk gepaard met trainingen voor boeren, locale organisaties en de lokale overheid. Gedurende deze eerste fasen werden landbouwgronden opnieuw ontgonnen, werden de meest acute ziekten bestreden en werd de toegang tot enkele basisvoorzieningen veilig gesteld.” Werken aan herstel en hoop Na de eerste jaren van noodhulp en herstel van basisvoorzieningen kon ZOA verder vooruit kijken. Van Til: “Men begon zo langzamerhand meer zekerheid te krijgen over de eigen voedsel- en inkomstenvoorzieningen. Kinderen konden naar school, gezinnen begonnen te investeren in langere termijn zaken zoals vee, fruitbomen en irrigatie. Ook werden er plannen gemaakt voor dorpsontwikkeling.” “Zo ontstond ruimte om meer structureel te gaan werken aan herstel van het overheidsapparaat, lokale niet-gouvernementele organisaties, landbouwproductiesystemen en de markten”, vertelt Van Til over het werk van ZOA in de laatste tien jaar. “Sinds ongeveer 2002 heeft ZOA in Cambodja sterk ingezet op de versterking van de capaciteiten van de lokale overheids- en van lokale niet-gouvernementele
organisaties. Dit betrof zowel praktische zaken zoals landbouw, water en onderwijs als organisatorische zaken management, financiën en planning.” Op eigen benen Inmiddels heeft ZOA Cambodja het werk overgedragen aan acht lokale organisaties en drie boerencoöperaties. Van Til legt uit hoe ZOA steeds meer verantwoordelijkheid kon overdragen. “Rond 2006 begon ZOA met het zogenoemde sub-contracteren van lokale partnerorganisaties, waarbij een deel van de ZOA-activiteiten werd uitbesteed. ZOA sprong bij met training en coaching waar nodig. Deze strategie is consequent aangehouden totdat vrijwel alle activiteiten waren uitbesteed en de aanwezigheid van ZOA kon worden afgebouwd.” Terugkijkend ziet Van Til naast de verbetering van de leefsituatie in Oddar Meanchey ook een leerzaam traject voor ZOA. “In Cambodja heeft ZOA veel waardevolle ervaring opgedaan met irrigatie en met boerencoöperaties. Momenteel worden deze ervaringen gebruikt in andere ZOAprogramma’s. Bijvoorbeeld in Ethiopië en Congo op het gebied van irrigatie en in Zuid-Soedan door het opzetten van coöperaties.” Bekijk de indrukwekkende film van 11 minuten over het werk van ZOA in Cambodja op onze website.
Bernie O’Neill, landendirecteur ZOA-Cambodja (2007 – 2012): “Dit gebied was volledig ontvolkt. Toen ZOA hier begon te werken, hadden de terugkerende families het heel, heel zwaar. Ze moesten kilometers lopen op zoek naar water, en aten één maaltijd per dag – als ze geluk hadden. Sindsdien is er enorm veel veranderd! Als ik nu zie dat ze allemaal drie keer per dag kunnen eten, dat ze water hebben, goede huizen met stevige daken… Ja, dat raakt me echt. We hebben intensief samengewerkt met de dorpelingen, lokale overheid en organisaties. Dat we nu weg kunnen, is omdat we kennis en ervaring achterlaten. Het ontroert me - en ik ben er trots op - dat ik hier deel vanuit mocht maken.”
NR. 1 | MEI 2013 |
11
INTERVIEW MET...
Onze Cambodjaanse partners
Op bezoek bij biologische boerderij Bio Brass (www.biobrass.nl) in Zeewolde
Cambodjanen nemen het werk van ZOA over Foto’s: Ria Blokhuis – Wubs
12 | NR. 1 | MEI 2013
“De Rode Khmer was net verslagen en alles was kapot. Er was gewoon niets, de mensen verbleven in de bossen.” Aan het woord is Kourn Nhen van het Provinciale Departement voor Water en Klimaat, die terugblikt op het eind van de jaren negentig, de periode dat ZOA in Oddar Meanchey begon. “Infrastructuur was nul. Ik herinner me dat ZOA-medewerkers de mensen in de jungle bezochten. Ze bleven er slapen, omdat het onmogelijk was in één dag heen en weer te reizen.” Kourn Nhen was in maart samen met zes andere Cambodjanen in Nederland ter gelegenheid van de overdracht van ZOA’s programma’s aan lokale organisaties. De snijdende kou vinden ze eigenlijk een leuke ervaring. “We roken zonder sigaret”, lachen ze - dat hebben ze natuurlijk nog nooit meegemaakt. Ze vertellen wat ZOA heeft betekend in hun afgelegen, noordelijke provincie Oddar Meanchey en hoe het nu verder gaat. Alle hoofden knikken mee als Nhen de barre omstandigheden schetst aan het eind van
de jaren negentig. Slechts bij benadering kun je je een voorstelling maken van de beelden en ervaringen die deze mannen met zich meedragen, van geweld, vlucht, verlies van dierbaren, honger, dorst en bittere armoede. Na de oorlog Sakoeurn Tuy, van de lokale organisatie Khmer Buddhist Association (KBA): “De mensen kwamen uit de vluchtelingenkampen en uit andere delen van Cambodja. Ze kenden en vertrouwden elkaar niet. Ze pakten dus ook geen dingen op als gemeen-
schap. Trouwens, als een dorp iets zou willen, een weg of een school bijvoorbeeld, dan was er geen overheidskantoor waar je naar toe kon.” Kourn Nhen: “ZOA was de eerste organisatie die hier aan de slag ging. Ze bouwden scholen en steunden het onderwijs en werkten aan de beschikbaarheid van drinkwater. Verder werkte ZOA aan de verbetering van landbouw, onder andere door irrigatie. De verbouw van rijst is slechts één voorbeeld van verandering: toen zo’n beetje in het bos, en nu op goede velden, met goede irrigatie.”
En de sociale samenhang? Vanda Long, programmamanager van ZOA Cambodja: “We stimuleerden het door kleine groepen van maximaal twintig mensen te laten samenwerken rondom eenzelfde doel. Bijvoorbeeld het houden van varkens, of het werken met een handtractor. Door samen te werken en daar gezamenlijk voordeel bij te hebben, leren mensen elkaar kennen. Daarnaast brachten we deze groepen in contact met de lokale overheid, zodat ook daar structuur en vertrouwen ontstond.” Eerste samenwerking De samenwerking van ZOA met lokale organisaties begon met KBA in 2004. Sakoeurn Tuy van KBA kijkt er met plezier op terug: “ZOA besloot eens te proberen activiteiten uit te voeren via een lokale organisatie.” Een brede glimlach breekt door. “Er waren destijds meerdere partijen die vanuit eenzelfde fonds van de Asian Development Bank dergelijke activiteiten gingen uitvoeren. In de evaluatie bleek dat wij het meeste hadden bereikt, terwijl we het kleinste bedrag hadden gekregen.” Dat was het begin. In de periode daarna heeft KBA steeds meer activiteiten van ZOA uitgevoerd. ZOA ondersteunde de
organisatie op het gebied van organisatie management zoals administratie, planning en financiën. “Nieuwe buitenlandse organisaties zoeken ons tegenwoordig op als partner omdat wij ervaring hebben, ook met grote donoren als de Europese Unie,” vertelt Tuy. Ratana Oeurn is klein, tenger en heeft vrolijke ogen. Hij is directeur van de Community-based Integrated Development Organization (CIDO), door voormalige ZOA-medewerkers opgericht in 2005. “Naast praktische problemen als het gebrek aan computers en vervoer, liepen we vooral aan tegen gebrek aan kennis over.. tja, over alles eigenlijk. We hadden nauwelijks de inhoudelijke kennis om landbouw- en wateractiviteiten uit te voeren. We wisten niet wat er kwam kijken bij het draaiende houden van een organisatie en van fondswerving hadden we al helemaal geen idee.” En toen kwamen de ZOA Business Ambassadors. “Dat waren onze eerste donoren en ons eerste project met geïntegreerde activiteiten: irrigatie, landbouw, gemeenschapsopbouw. Een leerzame start!” Ook CIDO werd in de afgelopen jaren intensief door ZOA ondersteund. Oeurn: “Het was een combinatie van leren, veranderen en verbeteren, alles tegelijk.”
Toekomst Ook de medewerkers van de provinciale overheid, zoals Nhen, hebben deelgenomen aan trainingen van ZOA en geleerd van de samenwerking. “We snappen dat ZOA de programma’s heeft afgesloten. We hebben nu wegen, een functionerende overheid, scholen, de mensen hebben genoeg te eten en verdienen een inkomen.” Toch klinkt er een maar, klopt dat? Kourn Nhen: “ZOA houdt zich niet alleen bezig met de gevolgen van conflicten, maar ook van natuurrampen. En daarvoor zijn we nog echt kwetsbaar. Overstromingen en droogte komen geregeld voor en we weten niet wat de klimaatverandering ons gaat brengen.” Boun Roeun, van het Provinciale Departement Landmanagement: “Er komen nog altijd nieuwe mensen naar Oddar Meanchey. Zij lopen tegen dezelfde moeilijkheden aan; het ontginnen van land, voorzien in hun eigen voedsel en inkomen.” Ineens gaat Ratana Oeurn rechtop zitten en zijn ogen staan ernstig. “Ik wil graag verklaren dat wij, als ZOA’s voormalige partnerorganisaties, alle activiteiten kunnen voortzetten. We hebben de kennis, de ervaring en de betrokkenheid.” Er is niets aan zijn verschijning en zijn stem dat daarover nog enige twijfel laat bestaan.
Foto: Jaco Klamer
vlnr Kourn Nhen, Ratana Oeurn, Narith Ponn, Gerjan Snippe van Bio Brass, Vanda Long, Bernie O’Neill, Boun Roeun Liem, Ewout Suithoff, Sokha Hem, Sakoeurn Tuy
14 | NR. 1 | MEI 2013
NR. 1 | MEI 2013 |
15
In Gods naam mochten we in Cambodja onze hand uitsteken naar de naaste in nood, zoals Jezus ons dat geleerd heeft.
DE VELDMEDEWERKER
Khadija Leeftijd 24 jaar Functie Projectmedewerker Waar Hudet, Ethiopië
16 | NR. 1 | MEI 2013
Khadija is een uitzonderlijke vrouw. Ze verliet haar stad Moyale om te komen werken in het afgelegen dorp Hudet in het zuid-oosten van Ethiopië. Khadija is als projectmedewerker verantwoordelijk voor de distributie van hulpgoederen en geld. “Het ZOA-kantoor is niet ver van mijn huis, daarom loop ik graag, zeker in de ochtend. Ik start met mijn collega’s op kantoor, om de distributielijsten samen te stellen en alle voorbereidingen te treffen. Daarna gaan we naar de kleinere gemeenschappen (kebeles), dat vind ik het leukste aan mijn werk. We delen zowel goederen uit als een maandelijkse bijdrage. Vooral geld uitdelen vind ik leuk om te doen; mensen kunnen dit goed gebruiken voor schoolspullen, eten en kleding”, vertelt Khadija over haar dagelijkse werk. Hulp voor ontheemden In Hudet ondersteunt ZOA 4.500 ont-
heemden die vanwege stammenconflicten naar deze regio zijn gevlucht. De Gabra’s worden hier ontvangen door de lokale bevolking, de Gari’s. Ook zij hebben met dezelfde problemen te maken en ontvangen hulp. Verdeeld over 27 kebeles wonen de Gabra’s tussen de Gari’s. Veel van de nomadische gezinnen hebben niets mee kunnen nemen en zijn door conflicten en droogte ook hun vee kwijt geraakt. Een eerste stap is hen voorzien van basisgoederen. Een langetermijnoplossing is het zorgen voor voedselzekerheid en een bron van inkomsten. Hier blijft ZOA met onder andere Khadija de komende jaren hard aan werken. “We werken nauw samen met de autoriteiten in Hudet. Elke partij heeft zijn eigen belangen en daarom is het niet altijd makkelijk om overeenstemming te bereiken. Dat merk ik ook bij de mensen in
de kebeles; ook zij willen soms iets anders dan wij ze op dit moment kunnen bieden; zoals een huis of een stuk land. Deze reactie is niet altijd leuk maar het hoort bij het werk”, zegt Khadija, die overwegend erg blij is met haar werk. Dankbaar De jonge ambitieuze vrouw droomt al over een verdere carrière bij een NGO. “In de toekomst zou ik wel een manager willen zijn, het liefst van een NGO. Over een paar jaar wil ik graag trouwen en kinderen krijgen, een nieuw leven beginnen. Maar nu nog niet, ik houd van mijn werk en heb er plezier in. Ik ben de donateurs van ZOA dankbaar voor wat zij hier mogelijk maken. Voor de ontheemden, voor de lokale bevolking, maar ook voor mij. Ik ben blij met mijn baan!”
07:52 uur
We beginnen de dag op kantoor waar we de distributielijsten maken en controleren. Samen met mijn collega Ibrahim verwerk ik de gegevens.
10:30 uur
De eerste distributie vindt plaats in Hudet, er staat al een rij mensen klaar. Zowel Gari’s als Gabra’s ontvangen hulp, ook de lokale bevolking heeft namelijk een gebrek aan middelen.
10:43 uur
Voor de ontvangst van de goederen en het geld hebben we een bevestiging nodig. omdat velen analfabeet zijn wordt er ‘getekend’ met een vingerafdruk.
OP PAD MET KHADIJA
11:07 uur
13:20 uur
Op naar het volgende dorp, Melka Ade. De dorpsleider ondertekent de lijst met namen van mensen die hulp ontvangen. De namen zijn door hem en andere dorpsvertegenwoordigers aangedragen.
17:46 uur
Eindelijk thuis, tijd voor koffie op traditionele Ethiopische wijze. NR. 1 | MEI 2013 |
Deze vrouw, Midina Sharamo, is blij met de ontvangst van de goederen; een warme deken, een teil, zeep, een pan, kopjes en andere huishoudartikelen zijn meer dan welkom.
17
HOE GAAT HET NU IN...
Noodhulp en herstel voor geteisterd
Afghanistan
18 | NR. 1 | MEI 2013
In de winter van 2011-2012 zijn minstens 23 kinderen in Afghaanse vluchtelingenkampen overleden door de extreme kou. Na onze oproep om hulp te bieden ontvingen we € 23.500, waarmee we deze winter 421 gezinnen konden helpen. Dank aan iedereen die dit mogelijk heeft gemaakt! De lente is nu aangebroken maar de vooruitzichten voor de Afghanen zijn allerminst rooskleurig. ZOA blijft bouwen aan een betere toekomst. Vooral de hoofdstad Kabul is getroffen door de strenge winter. Vluchtelingen uit andere delen van Afghanistan zijn juist naar de hoofdstad getrokken en verblijven in vluchtelingenkampen. De gezinnen bestaan vaak uit alleenstaande moeders met kinderen, de mannen en vaders zijn veelal in de strijd gesneuveld, gewond geraakt of achtergebleven. Ze hebben erg weinig bezittingen en verblijven in tenten. In het kamp Karte Nao renden kinderen met open schoenen of zelfs blote voeten door de brokken ijs en sneeuw. ZOA startte in januari samen met de lokale partnerorganisatie DARMAN een noodhulpactie voor ontheemde
gezinnen in Kabul. Dankzij uw steun hebben we de ergste nood kunnen verlichten door dekens, winterkleding, bonen, bloem en olie te verstrekken. Levensreddende hulp voor de meest kwetsbare gezinnen. Badam Gula is een alleenstaande moeder die bereikt kon worden met de hulp. “Met amper bezittingen of geld voor voedsel hebben we ons hier gevestigd, daarom ben ik erg blij om dit voedsel en warme dekens te ontvangen.”
Taliban en buitenlandse en Afghaanse troepen in Tagab waren aan de orde van de dag. Velen vertrokken naar Kabul maar ik besloot te blijven. In Tagab is mijn huis, mijn land, wat heb ik te zoeken in Kabul? Een aantal maanden geleden eiste de Taliban van mensen uit acht verschillende dorpen, waaronder het mijne, dat ze zouden vertrekken. Met tien andere gezinnen uit mijn dorp kwam ik naar dit kamp”, vertelt Gula over haar vlucht naar Kabul.
Gula werd door de Taliban verdreven uit haar dorp in de provincie Kapisa. “Bijna drie jaar geleden verloor ik tijdens een bomaanslag zowel mijn man, zoon als schoondochter. Gevechten tussen de
Werken aan perspectief Al meer dan dertig jaar wordt Afghanistan getroffen door burgeroorlog, conflicten en natuurrampen. Er is onvoldoende huisvesting, nauwelijks werk en
Sayad in het noorden van Afghanistan. ‘Mijn familie heeft niet veel te besteden, mijn vader is drie jaar geleden gedood door de Taliban toen hij op weg was van Sari Pul naar Sayad. Hij was boer en liet vijf mensen achter; mijn moeder, mijn drie broers en mij. Mijn oudste broer is 18 en werkt als dagloner. Mijn moeder is vaak ziek, we hebben niet voldoende geld om haar behandeling te betalen, ze zorgt voor het huishouden’, vertelt Zeba over het moeilijke bestaan van haar familie.
de opbrengst van de landbouw is laag. Afghanistan bereid zich momenteel voor op 2014, het jaar waarin bijna alle westerse troepen zich terugtrekken. De veiligheidssituatie blijft echter fragiel. Daarnaast blijven natuurrampen zich voltrekken: in 2011 was er grote droogte terwijl in 2012 grote overstromingen plaatsvonden, vooral in het noorden. Dit had grote gevolgen voor oogst en vee en ook zagen duizenden Afghanen hun onderkomen met de vloedgolf wegspoelen. ZOA is sinds 2000 actief in Afghanistan en heeft programma’s in het noorden, zuiden en midden van het land. We richten ons op water, sanitaire voorzieningen, hygiëne, het voorzien in eigen levensonderhoud en noodhulp. Daarnaast verbeteren we de kennis en vaardigheden van lokale NGO’s en bestuur op dorpsniveau. In het noorden van Afghanistan richt ZOA zich vooral op vrouwen en kinderen in de vorm van hygiëne-programma’s en de bouw van scholen. Meisjes trouwen in deze afgelegen gebieden namelijk op zeer jonge leeftijd (12-14 jaar) en verlaten daarna het erf nog maar zelden. Onderwijs is dan uitgesloten, daarom
is het essentieel voor hen om naar school te gaan voordat ze getrouwd zijn. Drie van de scholen zijn daarom alleen voor meisjes, de overige scholen zijn gemengd. Daarnaast zijn meisjes traditioneel verantwoordelijk voor het halen van water. Ze zijn tijdens de lange wandeltochten erg kwetsbaar en worden lastiggevallen. Door nieuw aangelegde of herstelde waterbronnen is de afstand tot de bron korter en lopen zij minder risico. Zeba kan naar school Zeba is 13 jaar en woont in het district
Dankzij een nieuw schoolgebouw hebben meisjes zoals Zeba nu een beter perspectief. ‘Eerder hadden we geen schoolgebouw in ons dorp, mijn oudere broers kregen les in een tent. Meisjes konden hier niet naartoe omdat er maar één ruimte was en er waren geen toiletten. Nu hebben we een mooi gebouw en kunnen we, ook als meisjes, leren lezen, schrijven en rekenen. Ik zit in de vijfde klas en het gaat erg goed op school. Niet alleen ik ben erg blij met de school, ook mijn moeder is blij. Er is nu een stevig gebouw waar goed onderwijs gegeven wordt. We zijn trots op het gebouw en zorgen ervoor dat het schoon en veilig blijft.’
Concrete doelen Walk4Water 2013 Meer dan duizend mensen liepen tijdens Walk4Water voor water in Deh Sabz, Afghanistan. Met de opbrengst willen we medio 2014 de volgende resultaten geboekt hebben:
1.750 gezinnen
hebben toegang tot veilig drinkwater
600 gezinnen
kunnen gebruik maken van goede sanitaire voorzieningen
5 dorpen
1.750 gezinnen
hebben hygiëne voorlichting ontvangen
14.000 mensen
19
profiteren van verbeterde irrigatie
NR. 1 | MEI 2013 |
nemen deel aan het Community Led Total Sanitation Project
Nieuws buitenland
Meer hulp voor Syrische vluchtelingen ZOA breidt samen met Dorcas de actie ‘Noodhulp Syrische Vluchtelingen’ verder uit. Het conflict in Syrië is de laatste maanden verhevigd. Het geweld heeft al aan naar schatting 70.000 mensen het leven gekost en in totaal zijn vier miljoen mensen direct afhankelijk van humanitaire hulp. Helpt u alstublieft de Syrische vluchtelingen! Denk aan hen in uw gebed en ondersteun onze noodhulpactie. Kijk op www.zoa.nl voor meer informatie.
Eerste vrouwelijke wacht Sinds oktober 2012 is Saadia Ahmed Husien Mohamed in dienst als bewaker bij het ZOA-kantoor in Ed Daein, Darfur (Sudan). Zij is hiermee de eerste vrouwelijke bewaker bij ZOA ooit. Saadia: “Ik vind het erg leuk dat ik de eerste vrouwelijke wacht ben. Mijn collega’s hebben me een warm welkom gegeven. Ik hoop dat nog meer vrouwen voor humanitaire organisaties gaan werken, in wat voor functie dan ook.”
20 | NR. OKTOBER 1 | MEI2011 2013| NR. 2
Agrifirm verbetert aardappelteelt Burundi Het Nederlandse agrarische bedrijf Agrifirm Plant zet zijn expertise in voor ZOA’s doelgroep in Burundi. Bonda, onderdeel van Agrifirm Co-Products wil dit initiatief financieel ondersteunen. Een aardappelteeltdeskundige van Agrifirm Plant zal de voedselvoorziening voor terugkerende vluchtelingen en de lokale bevolking ondersteunen. Marius Stehouwer, ZOA’s landendirecteur in Burundi, is erg enthousiast: “Burundi komt uit een dertienjarige burgeroorlog die de landbouw volledig heeft lamgelegd. Voor herstel van productie hebben Burundese boeren en boerinnen kennis nodig. Die kennis brengt Agrifirm Plant. We verwachten er veel van!”
Hoop voor DR Congo Het is lang erg onrustig geweest in het oosten van Democratische Republiek Congo. De rebellengroep M23 veroverde de stad Goma in november 2012 op de regeringstroepen. ZOA-medewerkers ontvluchtten de stad waar mogelijk. Nu is recentelijk de kracht van de rebellengroep sterk afgenomen door een hevige interne strijd. Daarnaast heeft de gevreesde rebellenleider Bosco Ntaganda zich vrijwillig aangemeld bij het Internationaal Strafhof in Den Haag. Bovendien heeft de Verenigde Naties eind maart voor het eerst in haar bestaan een offensieve vredesmissie goedgekeurd. De inzet van 2500 VN-militairen is gericht op ‘neutralisatie’ en ontwapening van de rebellen in de regio. Drie onverwachte wonderen in korte tijd die ons zeer dankbaar stemmen en directe verhoring zijn van vele gebeden! We blijven voor DR Congo bidden dat de verbeteringen blijvend mogen zijn.
Projectstaf woont in de dorpen
Sociale verhoudingen zijn vaak ernstig verstoord door conflicten. Dit is minder zichtbaar dan een kapotte waterput – en ook minder gemakkelijk te repareren. Eén van ZOA’s doelstellingen is het bouwen aan goede sociale relaties in de gemeenschappen waar we werken. In Sri Lanka zet de projectstaf zich daar op een bijzondere manier voor in. Vijf dagen per week wonen zij in de dorpen in het kader van het project ‘Voor een vreedzame toekomst’. Op deze manier bouwen zij zelf veel relaties en vertrouwen op en krijgen ze inzicht in wat er in de dorpen speelt. Vervolgens kunnen zij hier weer op inspelen bij de uitvoering van het project. Zij helpen de dorpelingen onder andere bij gezamenlijk optreden richting de overheid om te lobbyen voor basisvoorzieningen in de dorpen. Een hele mooie en praktische manier om letterlijk naast onze doelgroep te staan.
HULP HOOP HERSTEL VOOR...
Een nieuw bestaan na de burgeroorlog De families van Keo Pheak en Ngin Poung zijn ontworteld geweest sinds het begin van het regime van Pol Pot in 1975. Toen de burgeroorlog eindigde begon de moeizame strijd voor een nieuw bestaan. Door microkredieten, trainingen en doorzettingsvermogen is het gezin van mevrouw Pheak en meneer Poung inmiddels volledig zelfvoorzienend. Tijdens het schrikbewind verloren ze vele familieleden en ontvluchtten ze Cambodja. Ze verbleven in vluchtelingenkampen in Thailand tot het gewapende conflict werd beëindigd. Bij hun terugkeer naar Cambodja kwamen ze terecht in de provincie Oddar Meanchy aan de grens met Thailand. Een nieuw leven opbouwen bleek erg moeilijk en de familie kon nauwelijks voldoende voedsel verbouwen. Door ondervoeding waren ze vaak ziek en werden hun schamele reserves nog verder uitgeput.
Eerst lening In 2008 leende Pheak ongeveer 100 dollar om een klein winkeltje te beginnen en het rijstveldje van de familie uit te breiden. Met de opbrengsten van haar winkel kon ze de lening binnen twee jaar terugbetalen. Vervolgens had ze voldoende vertrouwen om een groter bedrag te lenen. Ze leende 200 dollar voor de uitbreiding van haar winkel en de uitbreiding van de gewasteelt met groente en fruit.
Duurzaam bestaan Inmiddels is de familie van Pheak zelfvoorzienend door gewassen te verbouwen en kippen te houden. Zes jaar nadat ZOA en KBA hun werk startten, verdient de familie daarnaast ongeveer 750 dollar per jaar met de verkoop van kippen, fruit en groente. Dagelijks verdienen ze 5 dollar met de dorpswinkel. De eerste lening van ZOA vormde de bouwsteen die ze de hoop en motivatie gaf om hun levenssituatie te veranderen. Hun enorme inzet heeft na ruim dertig jaar weer een volwaardig en duurzaam bestaan gegeven. De foto’s op de voorpagina en op pag. 26 zijn ook van deze familie. Zie ook onze website voor nog meer foto’s.
21
Keo Pheak zag ook de mogelijkheid samen met haar man een betonnen vloer aan te leggen. Na een training van ZOA in eenvoudige constructietechnieken durfde ze
dit project op te pakken. Haar inkomen uit de winkel en de landbouw namen beetje bij beetje toe zodat ze ook haar tweede lening kon afbetalen. Daarnaast kon ze kippen aanschaffen en een naaimachine kopen zodat haar dochter als kleermaakster wat geld kon verdienen.
NR. 1 | MEI 2013 |
ZOA begint werk Er brak een beter tijdperk aan in 2007. ZOA startte samen met de lokale organisatie Khmer Buddhist Association (KBA) een project in het dorp O’ Run in het district Anlong Veng. Eerst werden dorpsbewoners ondersteund bij de oprichting van een Village Disaster Management Committee (VDMC). Zo werd onder andere de dorpsleiding opgeleid in het beperken van kwetsbaarheid bij rampen. In de regio is ontbossing een probleem en liggen nog altijd veel landmijnen. Pheak was altijd bereid anderen te helpen,
ook al kende zij zelf vele moeilijkheden. Haar eerlijkheid en grote inzet gaf haar veel respect bij de overige bewoners. Daarom werd zij verkozen als één van de vijf commissieleden van het VDMC. ZOA ondersteunde de commissie bij het opzetten van een fonds voor de dorpsbewoners. Op deze manier konden zij geld lenen om hun bestaan te verbeteren.
REPORTAGE
Sri Lanka: Met EU-geld bouwen aan dorpsgevoel Foto’s: Grzegorz Litynski
22 | NR. 1 | MEI 2013
Na dertig jaar burgeroorlog keerde in 2009 de rust weer. Sindsdien keerden duizenden ontheemden terug naar hun oorspronkelijke woonplaats in het noorden en oosten van het land. Isabel Bogorinsky is voor ZOA actief bij het herstel van het zwaar getroffen district Vavuniya. Zij beschrijft hoe het district is opgeknapt en spreekt met de lokale bevolking. Er is weer hoop in Vavuniya en andere regio’s in Sri Lanka dankzij de EU-programma’s die onder meer door ZOA worden uitgevoerd. “Toen we uit onze dorpen vluchtten, lieten we alles achter en namen alleen een tas vol kleren mee. Toen we terugkeerden stond er niets meer overeind en was het dorp overwoekerd door bos”, vertelt de 66-jarige Suppaiya. Hij beschrijft de terugkeer in zijn dorp Periyathampanai. De situatie was uitzichtloos aangezien de bevolking het bestaan opnieuw moest opbouwen. Velen kampten met oorlogstrauma’s, hadden geen huis meer, bezaten geen middelen van bestaan en heerste onderling veel wantrouwen.
Structureel herstel Dankzij 2,2 miljoen euro aan EU-geld is er inmiddels structureel herstel zichtbaar in de regio. Als je nu rondloopt in Periyathampanai zie je de kinderen spelen bij de waterput en zijn de belangrijkste gebouwen hersteld. Het dorpshuis is gerenoveerd en de kleuters gaan naar school in een opgeknapt schoolgebouw. ‘s Avonds komen de mannen bij elkaar op het speelveld. Ze praten met elkaar en ontspannen hier na de dagelijkse arbeid. De nieuwe
infrastructuur helpt om het normale leven weer op te pakken. Het helpt de mensen zich thuis te voelen in hun dorpen en geeft hoop op een betere toekomst. “We kregen individuele ondersteuning, maar hoe konden we de dorpen herstellen en opbouwen zonder dorpsinfrastructuur? ZOA bouwde vele kleine dorpsvoorzieningen en gaf mijn dorp de mogelijkheid om opnieuw te beginnen”, zegt Suppaiya, de vice-voorzitter van de Vereniging voor Plattelandsontwikkeling in het dorp. In het dorp Valavaithakulam is Rafeela Hameema (28) onderwijzeres op de kleuterschool. Zij ziet een verdubbeling van het aantal leerlingen doordat de school is opgeknapt. “Nu komen er dertig kinderen naar school. Ik ben blij dat ZOA de school heeft gerenoveerd.”
Dilogini (32), projectcoördinator in Vuvaniya:
“Na de terugkeer is men vooral bezig om te voorzien in hun eigen behoeften zoals een dak boven hun hoofd en eigen middelen van bestaan. Maar ZOA begreep dat bij de ontwikkeling van een individu, het dorp van die persoon zich tegelijkertijd moet ontwikkelen.”
EU-projecten in Sri Lanka In Sri Lanka is de EU één van de grootste donoren voor de wederopbouw van de getroffen gebieden in het noorden en oosten van Sri Lanka. Zij ondersteunt op deze manier de ontwikkeling van waterputten, huisvesting, sanitaire voorzieningen en infrastructuur. Daarnaast helpt de EU de lokale bevolking bij het verkrijgen van een eigen inkomen. Naast het project in Vavuniya voert ZOA in dit kader nog een ander EU-project uit in de districten Mannar, Kilinochchi, Batticaloa en Ampara, waarmee we 4.700 families ondersteunen zelf te voorzien in hun levensonderhoud. Herstel op eigen kracht Met de hulp van lokale organisaties werd in Vuvaniya bepaald waar behoefte aan was. ZOA ondersteunt zo het ontwikkelingsproces dat door de bevolking zelf wordt geleid. Actieve lokale
Geld van de Europese Unie: hoe werkt dat?
De Europese Unie heeft bedragen beschikbaar voor ontwikkelingssamenwerking. De EU zoekt partijen die dat geld goed kunnen besteden. Zo’n proces lijkt nog het meest op een aanbesteding. Hulporganisaties dienen een plan in voor wat ze met dat geld kunnen bereiken en op welke manier. Vervolgens is het afwachten of het plan wordt goedgekeurd.
Is het geld van donateurs in Nederland dan niet meer nodig?
Door de betrokkenheid van de gemeenschappen komt de vooruitgang voort uit eigen kracht. “De oorlog is nog steeds in onze gedachten, maar de nieuwe kleuterschool, het dorpsgebouw, de badplaats en de speelplaats geven ons het vertrouwen om ons dorp op te bouwen door de kracht van onze eigen gemeenschap”, zegt de voorzitter van een lokale organisatie tijdens een vergadering met ZOA.
Cijfers van het EUprogramma in Vavuniya Met een bedrag van 2,2 miljoen euro worden 23.145 inwoners in 78 dorpen bereikt. De bevolking wordt ondersteund bij de bouw en reparatie van: • 86 km wegen met 101 duikers • 3 bruggen en 20 km drainage • 87 waterputten en 14 badplaatsen • 5 eerste hulpposten en 10 buurthuizen • 21 speelplaatsen en 20 kleuterscholen
NR. 1 | MEI 2013 |
Juist wel! Vaak is aan de fondsen van de EU de voorwaarde verbonden dat ZOA een deel van de kosten zelf bijdraagt. De giften van onze donateurs worden op die manier dus enorm vermeerderd waardoor we er nog meer mensen mee kunnen helpen.
organisaties vormen de ruggengraat voor verdere ontwikkeling. Bijna elke familie is vertegenwoordigd via een lid en is op deze manier betrokken bij en verantwoordelijk voor de ontwikkeling en het onderhoud van gemeenschappelijke faciliteiten en infrastructuur. Daarnaast regelen de families conflictbemiddeling zelf.
23
ONDERNEMEND
‘Als ZBA-team geef je mensen hoop, uitdaging en motivatie’ Als ondernemer is je bedrijf een uitdaging, een mogelijkheid om geld te verdienen. Maar geeft geld eigenlijk wel de voldoening die we verwachten? Len Neeleman is daar stellig in: nee. Hij wil zich ook belangeloos inzetten voor anderen en werd daarom ZOA Business Ambassadeur (ZBA). Neeleman is als enthousiast ondernemer eigenaar van installatiebedrijf Neeleman en cv-ketel leverancier Budgetketel. Daarnaast is hij vader van jonge kinderen. Hij omschrijft zichzelf als ‘dienstverlener, niet tegen onrecht kunnen en klaar staan voor anderen.’ Neeleman is inmiddels ruim vier jaar betrokken bij het ZBA-Cambodjateam.
24 | NR. 1 | MEI 2013
Waarom besloot je BusinessAmbassadeur te worden? Als ondernemer geef je veel tijd aan je bedrijf, aan eigen bezit en inkomsten. En daar is niets mis mee. Maar als ik kijk naar het vele onrecht en armoede in de wereld, dan staat mijn hart wijd open om hier iets mee te doen. Dat kan en wil ik niet ‘afkopen’ door alleen een bedrag te storten. Wat is de meerwaarde van ZOABusiness-Ambassadeur zijn? Het ZBA zijn is een hele gave mogelijkheid om niet alleen geld, maar ook tijd en ondernemersgeest te delen met hen aan de andere kant van de wereld. Met een team samenwerken, meedenken, activiteiten ontplooien en je direct betrokken weten met de beslissingen die voor de projec-
ten gemaakt worden, zie ik als een grote meerwaarde. Hoe was je kennismaking met Cambodja? Zoveel indrukken, zoveel verwondering voor mensen die in echt erbarmelijke omstandigheden zich staande moeten houden. In Nederland hebben we armoede, maar dit is echte diepgaande armoede. De noodzaak van het helpen was mij erg duidelijk! Heb je al resultaat gezien van jullie werk? Wat er in een jaar in een eenvoudig dorp kan gebeuren! De enorme ontwikkeling die met inzet en hulp van ons team tot stand zijn gebracht, dat veegt alle negatieve geluiden dat hulp niet zou werken van tafel. Als ZBA-team geef je mensen hoop, uitdaging en motivatie om zelf iets aan hun situatie te doen. Heeft u een boodschap voor andere ondernemers? Je bent ondernemer omdat je mogelijkheden ziet. Voor je eigen bedrijf, je omzet en je personeel. Maar wat is mooier dan
deze talenten en ambities en deze ondernemersgeest te investeren in anderen, dát geeft pas echt voldoening! Dat je iemand die niets heeft, een ander leven kunt bezorgen door aandacht en mogelijkheden te bieden en zo zelfredzaam te maken, dat is echt de grootste beloning die je kunt krijgen! Wilt u zich met uw bedrijf inzetten voor ZOA’s werk? Neem dan contact op met Harry Verwaaijen (h.verwaaijen@zoa.nl), Dick Bos (d.bos@zoa.nl) of Gerrit Kasper (g.kasper@zoa.nl).
Acties voor Fairplee Neeleman sponsort met zijn bedrijf Budgetketel de campagne Fairplee. Voor iedere ‘like’ voor Fairplee op Facebook, doneert Budgetketel € 1,voor sanitatieprojecten. Ook heeft Budgetketel een prachtige actie bij aanschaf van een cv ketel. Nieuwsgierig? Kijk op fairplee.budgetketel.nl.
Vraag & antwoord In een ZOA-mailing die eind vorig jaar aan onze donateurs werd verstuurd, gaven we voorbeelden van wat we met uw donaties kunnen bereiken. Er stond onder andere dat het € 15,- kost om schoon water te organiseren. Wat kost een waterput? Naar aanleiding daarvan ontvingen wij een telefoontje met de vraag hoe dat bedrag tot stand is gekomen. Het bedrag van € 15,- voor schoon drinkwater komt als volgt tot stand: • Het genoemde bedrag is per persoon. Er maken natuurlijk meerdere personen en gezinnen gebruik van een waterput. • Het bedrag is een gemiddelde. Het totale benodigde bedrag voor een bepaald project delen we door het aantal mensen dat we ermee zullen bereiken. Hoe duur een specifieke put is, is afhankelijk van bijvoorbeeld hoe diep er geboord moet worden en of het een erg afgelegen plaats is. Dan zijn de transportkosten van materialen hoger. • Verder zijn onze waterprojecten altijd gecombineerd met sanitaire voorzieningen en hygiëne-voorlichting. Per persoon kost dit ongeveer € 30,-. We rekenen de helft voor schoon drinkwater en de andere helft voor sanitaire voorzieningen (toiletten, handwasgelegenheden) en voorlichting. Dus dat betekent € 15,- om één persoon toegang te geven tot schoon drinkwater. Dat is het bedrag dat u in de folder zag staan. We zoeken naar de juiste balans tussen volledige informatie en een aansprekende vorm. Hierboven leest u welke afwegingen we daarbij maken.
Heeft u ook een vraag over ZOA’s werk, laat het ons weten! Bel met het kantoor of stuur een mailtje aan Margaretha de Koning: m.dekoning@zoa.nl
ZOA bestaat veertig jaar. Deze veertig jaren waren niet mogelijk zonder de betrokkenheid van onze vrijwilligers en de steun van onze donateurs. We willen u dan ook graag bij dit jubileum betrekken. Het jubileum ‘vieren’ is daarbij niet helemaal het juiste woord. Zoals onze directeur Johan Mooij het verwoordt: het zou fijn zijn als we over veertig jaar niet meer hoeven te bestaan. Wel willen we bij diverse gelegenheden graag samen met u stilstaan bij dit jubileum, in dankbaarheid terugkijken en vol vertrouwen in onze hemelse Vader vooruitkijken. We hopen u daarom te treffen bij één van de volgende gelegenheden: 25 mei Dynamo: topvolleybal voor ZOA! Op zaterdag 25 mei organiseert de Apeldoornse vereniging Dynamo Topvolleybal een ZOA-volleybaltoernooi in het kader van veertig jaar ZOA. We gaan voor veertig teams. Alle niveaus zijn welkom in Omnisport Apeldoorn! De finalisten mogen het aan het eind van de dag opnemen tegen topspelers van Dynamo Topvolleybal. De vijf teams met het meeste sponsorgeld krijgen bovendien een clinic van Dynamo Topvolleybal om hun volleybalvaardigheden te verbeteren. Om mee te doen vragen we een minimale sponsorbijdrage van €100,- per team. Voor bedrijven is het natuurlijk ook mogelijk een team te sponsoren. Meer informatie op www.dynamovolleybal.nl, via onze eigen website of bij Dick Bos: d.bos@zoa.nl. 22 juni ZOA-zeilwedstrijd De nadere details van dit evenement maken we bekend via www.zoa.nl. 26 juni Vlaggetjesactie Op 26 juni staat een wel heel bijzondere recordpoging op het programma. Samen met Woord en Daad proberen we dan het record ‘langste vlaggenlijn’ te verbreken. Het is namelijk de bedoeling dat basisschoolleerlingen uit heel Nederland vlaggetjes versieren, en een mooie wens of tekening maken voor een kind uit een ontwikkelingsland. Na de recordpoging worden de vlaggen opgestuurd naar scholen in Colombia, Ethiopië, de Filipijnen en Thailand. Een vrolijke, kleurrijke verbinding tussen kinderen in Nederland en kinderen wereldwijd. Doe mee met uw basisschool, alle klassen kunnen vlaggen versieren! Meer informatie over deze actie staat op www.wijwensenjou.nl. 23 november Jubileumconcert in Apeldoorn Op een later moment wordt via www.zoa.nl bekend gemaakt waar dit concert plaats gaat vinden. De toegang van dit concert is gratis en de opbrengst van de collecte komt ten goede van het werk van ZOA.
25
Opbrengst voor Zuid-Sudan Net als de opbrengst van het jubileumboek is ook de opbrengst van het zeilwedstrijd en de volleybaldag bestemd voor ons werk in Zuid-Sudan. Al vanaf de jaren negentig zijn we bij dit land betrokken. Eerst met noodhulp vanuit Uganda, vervolgens zijn we programma’s in het land zelf gestart. Nu werken we aan wederopbouw van de ‘jongste natie van de wereld’, met grootschalige programma’s op het gebied van water, sanitatie en landbouwverbetering. Werk in het hart van ons mandaat; steun aan slachtoffers van rampen en conflicten in noodhulp en wederopbouw.
NR. 1 | MEI 2013 |
Dezelfde berekening ziet u terug bij het sponsor-richtbedrag dat we bij Walk4Water aanhouden. Met een bijdrage van € 30,- kunnen we één persoon – dit jaar in Afghanistan - toegang geven tot schoon drinkwater, sanitaire voorzieningen en hygiënevoorlichting.
ZOA veertig jaar
LEESTIPS / RECEPT
RECEPT Cambodjaanse viscurry Vis, groente en rijst: niet alleen de liefde, maar ook het besef wat ‘herstel’ in Cambodja betekent gaat in dit geval door de maag. In plaats van zo’n drie maanden per jaar honger te lijden, kan onze doelgroep nu zelfs overschotten verkopen! In keukenmachine 2 sjalotjes, 2 rode pepers, 1 teen knoflook, 2 cm geraspte verse gemberwortel, verse koriander, 1 tl komijn (djinten), 2 el chilisaus en 1 el limoensap tot grove pasta malen. Of ingrediënten fijnsnijden en in vijzel tot grove pasta wrijven. Deze currypasta in wok of hapjespan ca. 4 min. zachtjes bakken in olie. 200 ml. kokosmelk erdoor roeren en 1 min. mee verwarmen. Curry op smaak brengen met 1 à 2 el vissaus. 600 gram witvisfilet (bijv. koolvis) in vier gelijke stukken snijden en in currysaus leggen. Vis in 5 tot 6 min. gaar laten worden, halverwege voorzichtig draaien. Lekker met witte rijst en Chinese kool.
26 | NR. 1 | MEI 2013
Over de landen waar ZOA werkt, is meer te vertellen dan we ooit in dit magazine zullen kunnen plaatsen. We geven u daarom tips over boeken, die u op een heel andere manier meenemen naar één van de landen waar ZOA werkt. Hebt u ook leestips? We ontvangen ze graag! e.sytsma@zoa.nl
De windvanger
Congo, een geschiedenis
William Kamkwamba en Bryan Mealer
David van Reybrouck
William Kamkwamba moest van school toen hij veertien was. Maar zijn leerhonger dreef hem naar de bibliotheek, waar hij onder andere het boek Explaining Phsysics leende. Met deze kennis bouwde hij een windmolen, zodat ze in hun dorp het eerste gezin met elektriciteit werden. Naast een indringend verslag van binnenuit over hongersnood, is dit vooral een inspirerend verhaal over veerkracht en inventiviteit in Malawi (ZOA werkte hier van 1989 tot 1998). ISBN 9789022553794
Van Reybrouck is erin geslaagd om de geschiedenis van Congo toegankelijk, ja, meeslepend te beschrijven. Hoe kon deze vroegere kolonie van België veranderen in een land dat zoveel conflicten kent? En hoe leeft de gewone Congolees zijn leven in dit land dat alleen met gruwelijkheden onze kranten lijkt te halen? Vol persoonlijke verhalen van Congolezen uit alle lagen van de bevolking, met een hoofdrol voor Papa Nkasi, die zegt 126 jaar te zijn. ISBN 9789023472797
JAN HULS Leeftijd 47 jaar
UITGEZONDEN
Functie Landendirecteur Sinds December 2009
Jan Huls is landendirecteur van het ZOA programma in de Democratisch Republiek Congo. Hiervoor was hij programmamanager en landendirecteur in Zuid-Sudan. Jan is inmiddels de langst zittende landendirecteur bij ZOA en kent in juni zijn tienjarig jubileum. Wat deed je besluiten voor ZOA aan de slag te gaan? Ik werkte al een jaar een of acht in Afrika voordat ik bij ZOA een baan zag, namelijk van programmamanager in Zuid-Sudan. Ik was geïnteresseerd in de materie, in het continent en het leek me leuk om een ander land te zien. Dat was één kant, daarnaast past ZOA precies bij mij: een christelijke identiteit en het gaan naar gebieden in moeilijkheden.
Congo komt in Nederland vooral in het nieuws met conflicten en vluchtelingenstromen. Hoe houd je je werk vol in zo’n situatie? “Toen ik hier in 2009 begon, raakte het me dat zoveel Congolezen de hoop op vrede hebben opgegeven. Maar sindsdien blijven de gevechten af en toe oplaaien, en ik merk ook dat het moeilijk is de hoop op vrede in Oost-Congo vast te houden. We geloven en bidden dat God zijn macht zal tonen en licht zal brengen in de duisternis. Ondertussen kunnen wij als ZOA lichtpuntjes in die duisternis zijn, en trouw zijn aan deze kwetsbare mensen.”
Wat vind je het leukste aan je werk? Een schakeltje zijn om een betere toekomst voor mensen te faciliteren. Als wij een helpende hand kunnen bieden door ongeveer 75 euro te investeren dan gaan de meeste gezinnen voorzichtig aan meer produceren. Hun gezinseconomie krijgt een opwaartse lijn. Eigenlijk is dat alles wat we doen en dat is zo mooi! In november moest je nog evacueren vanwege de inname van Goma door rebellen. Hoe is de huidige situatie? Sindsdien zijn er gelukkig positieve ontwikkelingen in het gebied rond Goma. We zien daarin Gods hand en zijn hiervoor erg dankbaar. (Zie het bericht over DR Congo op pagina 20, Nieuws buitenland). Mijn team en ik hebben - deels vanuit het buitenland - ons werk kunnen voortzetten. In de programmagebieden Fizi en Lubero is het relatief rustig gebleven, en ZOA’s werk kon ook daar doorgaan.
27
Henrieke aan het werk met staf in Liberia
Wat zijn je taken en verantwoordelijkheden als landendirecteur? Je bent er vooral om de programmamanagers te ondersteunen en hun werk te faciliteren. Ik weet van binnenuit wat hun werk inhoudt en ik weet ook hoe moeilijk het soms is. Je zit echt bovenop de problematiek, hebt allerlei beperkingen en soms ook te maken met conflicten onder de lokale bevolking.
NR. 1 | MEI 2013 |
Wat deed je besluiten om de overstap te maken van programmamanager naar landendirecteur? Ik was programmamanager en dat vond ik fantastisch! Toen ging mijn directeur weg en het is niet altijd makkelijk voor ZOA om gekwalificeerd personeel te vinden. Vervolgens vroegen ze mij, maar ik vond het werk als programmamanager veel mooier! Vanwege het risico dat het werk in Zuid-Sudan zou stilvallen heb ik de baan toch aanvaard. Nu nog steeds is mijn directe interesse in de programma’s, maar met deze insteek is het ook erg leuk om directeur te zijn.
Jan Huls (links) met een aantal van de collega’s in Congo. De foto dateert uit 2012. Sarah Schouwenaar, tweede van links, is inmiddels terug in Nederland.
ZOA 40 jaar
HULP | HOOP | HERSTEL
www.zoa.nl
r a a j 0 4
HULP | HOOP | HERSTEL Jubileumboek Ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan is een jubileumboek verschenen. Het boek biedt een schat aan persoonlijke verhalen, informatie, anekdotes en foto’s uit veertig jaar rijke geschiedenis. Bij een gift van minimaal 40 euro, bestemd voor ons werk in Zuid-Sudan, ontvangt u dit prachtige jubileumboek. Bestellen kan eenvoudig via onze website: www.zoa.nl/jubileumboek Zie pagina 8 – 9 in dit magazine voor een voorproefje.
WWW.ZOA.NL/JUBILEUMBOEK
40 jaar