kierunek, krążą po obcych szlakach i dalekich krajach, gdzie niejednokrotnie natrafiają na własne ślady. Być może – jak powiedział Samuel Beckett Charlesowi Julietowi – każdy musi sobie znaleźć taką błędną drogę, jakiej potrzebuje. Szczerze mówiąc, pewien skromny plan podróży jednak miałem. Podsunął mi go przed czterdziestu laty Gabriel Sacerdoti, kolega z jednej klasy w szkole podstawowej, który świetnie rysował fruwające zwierzęta, trochę jak Marc Chagall. Był moim pierwszym prawdziwym przyjacielem i kompanem zabaw, na które mieliśmy więcej czasu, ponieważ obaj byliśmy zwolnieni z lekcji religii w tej osobliwej florenckiej szkole leżącej w pięknym parku na tyłach kościoła Santa Croce. Naszą szkołę założył po wojnie pedagog marzyciel Ernesto Codignola, który nadał jej imię Pestalozziego. „Szkoła-Miasto” była zorganizowana jak małe państewko i zarządzały nią wyłącznie dzieci: mieliśmy wolne wybory swoich przedstawicieli, związki zawodowe, radę szkolną i trybunał sprawiedliwości (także wybierany). W tej wyjątkowej, niebywałej szkole, gdzie nie dawano stopni i każdy uczył się tego, czego chciał, czuliśmy się jak wesołe i beztroskie rybki w akwarium, które nie mają pojęcia, czym jest morze: synowie miejscowych biedaków byli przemieszani z synami lewicujących inteligentów i mieszkających czasowo we Florencji cudzoziemców, do których doszły wieści o tej szczególnej próbie wprowadzenia w życie szkolnej utopii. Gabriel, chociaż miał niewiele lat, wiedział już bardzo dużo o hebrajskiej tradycji religijnej i kulturalnej i zawsze nosił przy sobie emblemat swojej rodziny: posrebrzaną odznakę z wyrytymi na niej dwoma rękami udzielającymi błogosławieństwa. Przytaczał z pamięci odpowiednie wersety z Biblii, dźwigał z domu ciężkie księgi i wypisywał z nich zawiłe ciągi hebrajskich słów, które potem zastępował tabelami samych liczb, co mu pozwalało na dokonywanie śmiałych 8
JADĘ ZOBACZYĆ, CZY TAM JEST LEPIEJ