Złota Lilijka nr 6 - listopad 2018

Złota Lilijka Numer 6 (11)

Rok 2018

Listopad

Szkolenie, Służba i Słoń s. 4 Tak różni, czy całkiem bliscy? s. 5 Bądź, obserwuj, baw się i co jeszcze? s. 7 Opowieści o papierosach, winie i puchowych pierzynach s. 9

Magazyn instruktorski Hufca ZHP Bydgoszcz-Miasto

W numerze...

FELIETON REDAKCYJNY Wracaj do celu! (Marta Borkowska) - s. 3 Z SZUFLADY PROGRAMOWCA Jak dotknąć słonia? (Mikołaj Delik) - s. 4 NA WĘDROWNICZYM SZLAKU U podstawy leży zastęp - wywiad z wędrowniczką ZHR (Paulina Kowalewska) - s. 5 Z INSTRUKTORSKICH ŚCIEŻEK 6+1 czyli katalog dobrych rad opiekuna drużyny (Anna Oliwkowska-Wójcik) - s. 7 KĄT WIDZENIA Dbać o harcerskie korzenie (Barbara Małecka) - s. 8 WSPOMNIENIE A był taki zwyczaj w tym gospodarstwie Wspomnienia Maksymiliana Kasprzaka - s. 9 Z PUNKTU WIDZENIA DOŚWIADCZENIA, CZYLI OKIEM SENIORA Biogram Wincentego Gordona - s. 11 RUBRYKA TOWARZYSKA KĄCIK ROZMAITOŚCI Wydawca: Komenda Hufca ZHP Bydgoszcz-Miasto Kontakt z redakcją: marta.adamczyk@zhp.net.pl Kolegium redakcyjne: hm. Barbara Małecka, hm. Krzysztof Kobus, pwd. Maja Rosińska, hm. Marta Borkowska (redaktor naczelna) Źródło ilustracji: hm. Barbara Małecka, hm. Krzysztof Kobus, hm. Maciej Sas, phm. Mariola Czerwińska, phm. Damian Pietruszyński, pwd. Mikołaj Delik, pwd. Robert Sawicki, Natalia Adamczyk, fanpage Hufca ZHP Bydgoszcz-Miasto i Chorągwi Kujawsko-Pomorskiej ZHP, archiwa SDH „Zielone Szeregi", 75

BDSHiW „Ignis dracones", Kręgu Seniorek „Wędrowniczki po Zachodnim Stoku", 9 Szczepu „Infantis Silvae", domena publiczna Poszukiwani współtwórcy Złotej Lilijki: autorzy tekstów, twórcy wywiadów i reportaży, fotografowie, graficy, edytorzy.

Strona 2

Złota Lilijka 6/2018

Felieton redakcyjny WRACAJ DO CELU! hm. Marta Borkowska Wykonywanie latającej konstrukcji z białej kartki papieru. Brzmi znajomo?

Przed każdym z nas stało kiedyś takie zadanie (dobrze, jeśli tylko raz). Jeśli zaś nie, to na pewno pewnego dnia, na tym czy innym instruktorskim spotkaniu, kursie, warsztacie, zostaniemy poproszeni o stworzenie takiej konstrukcji. Ten, kto ją już robił, wie, o czym powinna nam przypominać, jakie przesłanie nieść w codziennej pracy drużynowych czy osób prowadzących jakiekolwiek harcerskie czy instruktorskie zajęcia.

Gdy uczyłam się angielskiego, nasza nauczycielka każdą wypowiedź przerywała, wtrącając pytanie: „Why?”. Dlaczego.

Robiła to, bo na to pytanie nie da się odpowiedzieć jednym słowem. Trzeba wyjść poza „odrobioną lekcję”, opracowany schemat – plan, który przeprowadziłoby się bez zająknięcia. Próba odpowiedzi na pytanie ujawni niedociągnięcia gramatyczne, braki w słownictwie i wszelkie inne niedoskonałości.

Gdy ktoś prosi mnie o informację zwrotną na temat zbiórki, zajęć, programu biwaku czy obozu – moim ulubionym pytaniem jest wówczas: „Po co?”. Zadanie tego pytania prowadzi do dość ciekawych dyskusji. Jedynie tytułem przykładu, jedną z najciekawszych była ta po postawieniu pytania o celowość apelu. „No bo jak to biwak bez apelu? Na każdym biwaku apel musi być!”. Moje drążenie dalej, wypytywanie o to, w jaki sposób apel wspiera wychowanie, jakie cechy rozwija, jakie postawy kształtuje… spowodowało wycofanie się rozmówcy z ujęcia apelu w planie wydarzenia!

Nie kwestionuję oczywiście wychowawczego sensu apeli. Chciałam jedynie sprowokować refleksję na temat celowości i wychowawczego oddziaływania Złota Lilijka 6/2018

pewnych form. Bo czy nie jest czasem tak, że wiele form czy pomysłów programowych stosujemy, mierząc je siłą tradycji, atrakcyjności lub łatwości przeprowadzenia? Nie mam przez to na myśli nawoływania do rezygnacji z form tradycyjnych, atrakcyjnych czy prostych. Chciałabym po prostu, aby każdemu programowemu działaniu towarzyszyła świadomość celów.

Nie tylko po stronie uczestników zadania – ale przede wszystkim po stronie prowadzącego.

Choć plan pracy już dawno oddany do hufca, zadaj sobie druhu, druhno, przed zbiórką pytanie: czego uczy moich harcerzy przeprowadzany na początku apel. Zapytaj sam siebie o wartości, które niesie za sobą budowanie obrzędowości, gra, zwiad, sonda czy jakiekolwiek inne zadanie ujęte w harmonogramie tej zbiórki. Planujesz biwak – świetnie! Wnikaj w to, po co jest harcerzom potrzebna służba porządkowa w zastępach. Przed obozem przemyśl, jakie cechy i postawy w twoich wychowankach rozwija robiona na wysokim poziomie pionierka. Bo jeśli tego nie wiesz – to nie znaczy, że są to działania bezwartościowe. To znaczy tylko tyle, że ty tego efektu wychowawczego nie przemyślałeś, nie zaplanowałeś. Że nie następuje on dzięki tobie, tylko mimo ciebie. Świadomość celów? A wszak to drużynowy powinien być gwarantem skutecznego stosowania harcerskiej metody i realizowania Misji ZHP. Na koniec jedna refleksja z drugiej strony. Bardzo nie lubię, gdy w formie szkoleniowej, na którą się zapisałam, znajdują się nieujęte w harmonogramie „elementy motywacyjne” – warsztaty, spacery, zwiedzania. Jestem wolontariuszką, cenię mój czas, dlatego irytuje mnie takie uszczęśliwianie. Zapisałam się na konkretny program, obejmując go świadomością celów, a każdy dodatkowy element zabiera mi mój prywatny czas. Myślę, że to ważne, aby instruktor idąc na warsztat, spotkanie, odprawę, dostał to, co zostało zapowieStrona 3

Z szuflady programowca dziane – żeby mógł sam zdecydować, czy udział w danym elemencie odpowiada mu, czy nie. I poświęcił tyle czasu, ile trzeba dla realizacji celów, nie więcej. hm. Marta Borkowska (Szczep Harcerski ZAWISZANIE) zastępczyni komendanta hufca ds. pracy z kadrą, przewodnicząca KI „Matecznik” im. hm. Jana Drzewieckiego, przewodnicząca Kapituły Odznaczeń, redaktor naczelna „Złotej Lilijki”

JAK DOTKNĄĆ SŁONIA? pwd. Mikołaj Delik Odpowiedź jest bardzo prosta: wystarczy podejść, wyciągnąć rękę i poczochrać ciemną, dość sztywną szczecinkę (zanim nie stanąłem oko w oko ze słoniem nie sądziłem, że jest pokryty szczecinką). Żeby to zrobić trzeba podjąć wyzwanie, wziąć udział w kursie i spełnić marzenie.

W listopadzie ubiegłego roku na grupie namiestnictwa wędrowniczego pojawił się post o szczególnym kursie w Nepalu. Początkowo pomyślałem: to nie dla minie. Wyjazd będzie kosztował miliony i czego nowego się nauczę? Prowadzę przecież drużynę już prawie 5 lat.

W przypływie ułańskiej fantazji jednak wysłałem zgłoszenie.

W grudniu dostałem informację, że zostałem zakwalifikowany jako uczestnik kursu. Stało się. Nie było odwrotu. Pojechałem na pierwszy kursowy biwak. Pełen obaw wsiadłem do pociągu zmierzającego do Łodzi. Tam spotkałem dwadzieścia osób podobnych do mnie, chcących dowiedzieć się więcej o wędrownictwie i przeżyć przygodę.

podróży miałem okazję zobaczyć kraj pełen kontrastów. Miejsce, gdzie czas odmierzamy wschodami i zachodami słońca, a piętnaście minut to za godzinę lub jutro.

Zderzyłem się z Katmandu – miastem bez śmietników, w którym jeśli pojawia się dziura w drodze, to się jej nie łata, tylko wkłada bambusową tyczkę, żeby była z daleka widoczna. Zobaczyłem Chitwan – miejsce, w którym dotknąłem słonia i w którym nosorożce chodzą środkiem chodnika. Pojechałem do Pokhary - miasta znajdującego nad jednym z najwyżej położonych jezior świata. I w tym miejscu można by zadać pytanie: po co? Czym różniła się ta wyprawa od każdej innej?

Służbą! Ponad tydzień spędziliśmy w Bangtali – wiosce położonej sześć godzin marszu przez góry od miejsca, gdzie dociera ostatni autobus. W ramach obozu współpracowaliśmy z organizacją „Yes to Change”. Zadaniem organizacji jest wyrównywanie szans. Zorganizowana grupa dwudziestu białasów to szok dla nepalskiej wioski. Okazało się, że możliwym jest utwardzenie drogi, wybrukowanie terenu szkoły, czy przeprowadzenie dodatkowych zajęć dla dzieci z okolicznych domostw.

Czy mieszkańcy mogli zrobić to sami? Z całą pewnością tak. Czy nasza pomoc była im potrzebna – z całą pewnością tak. Czy po naszym wyjeździe ich życie się zmieniło? Minimalnie. Bijay Khadka, twórca organizacji, powiedział nam, że

Kadra kursu rzuciła nam wyzwanie – organizację wędrownego obozu w Nepalu. Przygotowania trwały osiem miesięcy. W sierpniu sfinalizowaliśmy nasze przedsięwzięcie - polecieliśmy do Nepalu.

W trakcie mojej prawie miesięcznej Strona 4

Złota Lilijka 6/2018

Na wędrowniczym szlaku najważniejszym, co zrobiliśmy, było pokazanie miejscowej ludności, że można zmienić otaczający nas świat - parafrazując wręcz Bi-Pi. Większość ludzi, którzy nie przeszli ścieżki harcerskiej, sądzi że harcerstwo to bieganie po lesie. Nie sposób się z tym nie zgodzić. ZHP od ponad stu lat organizuje przedsięwzięcia dostosowane do potrzeb i umiejętności wychowanków.

I tak, jak wycieczka do parku jest wyprawą dla zucha, tak podbój Nepalu jest nią dla wędrownika. Drużynowy może poprowadzić swoich harcerzy tak daleko, jak sam doszedł. Może warto zastanowić się nad tym, jak daleko się wypuszczamy.

Horyzont przecież chowa w sobie to, co nie mieści nam się w głowie! pwd. Mikołaj Delik (Szczep Harcerski HORYZONT) drużynowy 54 BDSHIW „Ludzie Lasu”, członek Zespołu Programowego Hufca ZHP Bydgoszcz-Miasto

U PODSTAWY LEŻY ZASTĘP – WYWIAD Z WĘDROWNICZKĄ ZHR. HO Paulina Kowalewska Paulina Kowalewska: Przedstawisz się wraz ze swoją harcerską funkcją?

Klaudia Borowska: Nazywam się Klaudia Borowska. Jestem wędrowniczką, drużynową w 10 Bydgoskiej Drużynie Harcerskiej „Aqua” im. Janiny Bartkiewicz „Bartek”.

Co cię skłoniło do wejścia w szeregi ZHR i kiedy to było?

To było 6 lat temu. Historia zaczęła się tak, że kiedy byłam w 5 klasie to druh chodził po klasach i zapraszał chłopaków na pierwszą zbiórkę harcerską. Wtedy padło pytanie, czy dziewczyny też mogą przyjść. On się zastanowił i powiedział: „A w sumie jak jest tyle chętnych.”, bo było więcej chętnych dziewczyn od chłopaków, to powiedział, że możemy przyjść.

Złota Lilijka 6/2018

No i tak przyszłam na pierwszą zbiórkę, tam też były druhny z ZHR i tak to się wszystko zaczęło.

Jak opiszesz strukturę ZHR? To pewnie jest podobnie tak jak w ZHP. U podstawy leży zastęp, który składa się z grupy około 6 do 10 dziewcząt. Jeszcze muszę podkreślić, że w ZHR są to drużyny typowo damskie i typowo męskie. Potem jest drużyna, która liczy od około 15 do 30 lub więcej osób. Następnie jest szczep, na który składa się parę drużyn, mogą być to drużyny damskie i męskie.

Szczep nie jest obowiązkowy. Kolejny jest hufiec, który może być damski lub męski, w jego skład wchodzi kilka drużyn. Potem już jest tylko chorągiew, która najczęściej obejmuje całe województwo i także jest albo damska, albo męska.

Czyli jeśli w szczepie występują drużyny męskie oraz damskie, to musi być on samodzielny?

Tak, tak. Szczep jest najczęściej po to by wspomóc dwie drużyny w rozliczaniu, ale jeśli środowiska są w jakiś sposób ze sobą połączone, to tworzy się szczepy, żeby mogły jeszcze dodatkowo różne rzeczy tworzyć.

Jak wyglądają możliwości osoby niewierzącej? Czy są jakieś ograniczenia płynące z tego, że ktoś jest niewierzący? I tutaj pytanie od mojej koleżanki, czy większość osób jest faktycznie mocno wierząca i praktykująca, czy raczej bierna w swojej wierze?

To wygląda tak, że wiadomo, jak harcerki w wieku 10 lat wstępują do drużyny to jeszcze nie mają takich wielkich podstaw wiary, jeśli w rodzinie to nie jest w jakichś sposób praktykowane. W drużynie postępujemy według Prawa Harcerskiego, gdzie ta wiara odgrywa duże znaczenie, uczęszczamy na msze święte, na obozach w niedziele także ona występuje i nieraz nasze zbiórki są związane z wiarą i jej szerzeStrona 5

Na wędrowniczym szlaku niem. Większość młodzieży harcerskiej poszukuje Boga i my, jako wychowawcy, staramy się dojść do takiego momentu, że harcerka bądź harcerz powie, że: „Tak, odnalazłem Boga” i jest naprawdę wierzącym. Wstępując w szeregi instruktorskie już trzeba być taką osobą. Wcześniej nie jest to niezbędne, ale msze na obozach mogą być utrudnieniem dla osób niewierzących, na zbiórkach modlimy się na początku, na końcu i jest też mowa o wierze, ale raczej nie przeganiamy osób, które są niewierzące.

Pytałaś także, czy osoby są mocno wierzące, czy też nie. Z tym jest bardzo różnie, zależy to od środowiska, od rodzin.

Nie ma osób raczej mocno wierzących, są średnio zaawansowani w wierze.

Czy zgadzasz się z podziałem na chłopców i dziewczęta, i jakie płyną z tego korzyści?

My też się nad tym zastanawiamy, czy jest z tego korzyść, czy nie. Jak już się działa z zastępem, czy jest się drużynowym, to można zauważyć, że dziewczynki i chłopcy na każdym etapie potrzebują innych rzeczy, ich problemy się różnią, mają inne zainteresowania i wtedy łatwiej jest pogodzić drużynę oraz zrobić zbiórkę dla dziewcząt, która je zainteresuje, co już niekoniecznie może być w uwadze chłopców. Jak jest drużynowy płci pięknej i drużyna jest damska, to łatwiej jest się harcerkom otworzyć, niż jak miałyby podejść do chłopaka. I analogicznie jest z płcią przeciwną. Ich rozwój i zainteresowania są różne pod wieloma względami. Zajęcia obozowe i te śródroczne różnią się pomiędzy harcerzami a harcerkami. Jak jeździmy na wspólne obozy, to każda płeć ma swój podobóz i zauważa się w harmonogramie, jakie są różnice w zajęciach. Wiadomo, są także rzeczy wspólne, ale dużo jest też osobnych.

Jak wyglądają wasze obozy letnie i zimowe, pod względem pionierki i podziału?

Strona 6

Wiadomo, jak jedziemy z chłopakami na obóz, to my też robimy, ale oni pomagają w takich cięższych pracach. Gdy jechaliśmy wyłącznie damskim składem, to też bardzo dobrze sobie radziłyśmy. Wcześniej ci starsi jadą 5 dni przed rozpoczęciem obozu na kwaterkę, żeby zbudować stołówkę, kuchnię i resztę. Gdy już zaczyna się obóz, jest pionierka i harcerki bądź harcerze budują swoje prycze, łóżka, miejsca, na których będą spać, tworzą półki czy tablice ogłoszeń w podobozie.

Obraz harcerza ZHP przez pryzmat bycia harcerzem w ZHR? Mamy różnicę w mundurach, skromnie mówiąc ZHR bardziej mi się podobają.

U nas jest duży nacisk na jednolite umundurowanie i zależy nam na tym, by nawet członkowie, którzy niedawno wstąpili do drużyny, jak najszybciej sobie sprawili mundury. Jak nieraz widzę, gdy są jakieś gry, wydarzenia, w których ZHP bierze udział, to mi przeszkadza ten brak jednolitości munduru w jednostce. Dziewczyny bardzo wymalowane i z rozpuszczonymi włosami, co u nas w ogóle jest niedopuszczalne, i buty różnego rodzaju. Przykładem może być dziewczyna z ZHP, którą ostatnio widziałam w japonkach i mundurze. Na pewno jesteście bardziej rozpoznawalni, zawsze jak mówię, że jestem harcerzem, to wszyscy od razu, że ZHP, a wtedy, że nie, ja jestem ZHR. Trzyma się nadal między nami spór z czasów rozłamu harcerstwa polskiego, ale ja staram się, żeby ludzie z ZHR nie postrzegali źle ZHP, wiadomo u nas są gorsze osoby i na pewno występują takie u was. Fajne jest też to, że macie wielu drużynowych starszych, przez co są bardziej doświadczeni i mogą więcej przekazać swoim harcerzom, co w obecnym ZHR jest trudne, bo ludzie często jeszcze przed 18 rokiem życia dostają tą funkcję, właśnie mnie spotkał taki przypadek ze względu na zaistniałą sytuację, ale mimo wszystko ma to też swoje plusy, bo obserwuję, że łatwiej iść o poradę harcerce do drużynowej, która jest Złota Lilijka 6/2018

Z instruktorskich ścieżek w podobnym wieku i ma podobne problemy.

6+1 CZYLI KATALOG DOBRYCH

Czy poruszaliście w swoim środowisku temat zmiany 10 punktu Prawa Harcerskiego w ZHP?

phm. Anna Oliwkowska-Wójcik

Tak, nie było może jakichś burzliwych rozmów. Akurat podjęliśmy ten temat przy okazji rozmowy ze starszymi harcerzami, podczas rozpisywania prób na stopnie. Ja uważam, że ta zmiana jest jak najbardziej na plus, bardzo podobała mi się ta zmiana. U nas często ten 10 punkt Prawa Harcerskiego jest najbardziej napiętnowany i na niego zwraca się ogromną uwagę. Jeśli ktoś złamie inny punkt to jest okej, ale jeśli 10 to od razu jest wielki problem i nieprzyjemności z tego powodu. Moim zdaniem nie powinno tak być i każdy punkt powinien mieć dużą wagę.

To na koniec może jakieś ciekawostki?

W tym roku nasza drużyna obchodziła 10-lecie istnienia drugiego października.

Jesteśmy drużyną półwodną, nasza drużyna nazywa się „Aqua”, nasza patronka była związana z wodą i dlatego też jesteśmy z chłopakami w szczepie, którzy są typową drużyną wodną, pływają na kajakach, żaglówkach i ich coroczny obóz odbywa się zawsze nad jeziorem. Mamy również nową harcówkę w Bydgoszczy.

Mamy w niej taki „pokój historyczny” gdzie jest opisana historia powstania ZHR. HO Paulina Kowalewska - przyboczna w 166 BDH „Brda”.

Artykuł opracowany w ramach próby na stopień Harcerki Orlej

RAD OPIEKUNA DRUŻYNY

1. Po pierwsze BĄDŹ!

Zobowiązałeś się być opiekunem drużyny, czyli ponosisz odpowiedzialność za dzieci w tracie zbiórek, rajdów, biwaków.

Dlatego musisz być obecny z drużyną.

Oczywiście, że zdarzają się różne sytuacje życiowe, długo planowana wizyta u dentysty, czy bal w szkole u dziecka. Wtedy, odpowiednio wcześnie, znajdź sobie kompetentne zastępstwo. I pamiętaj, bez Ciebie zbiórki nie mogą się odbywać.

2. Punktualnie… i odpowiedzialnie. Jeśli spóźnisz się na zbiórkę choć 5 min, a w tym czasie coś się stanie? Jak myślisz, kto poniesie za to odpowiedzialność? Oczywiście TY! Dlatego weź pod uwagę korki, dobrze rozplanuj zadania w domu, pracy, szkole i wyjedź na tyle wcześnie, by być na czas. Spóźniając się narażasz zdrowie wychowanków i dajesz im zły przykład. Mimo, że nie jesteś drużynowym, też powinieneś być dla nich wzorem.

3. Obserwuj Nie musisz wiedzieć wszystkiego o dzieciach, jednak siedząc z boku zauważysz wiele rzeczy, których może nie dostrzec drużynowy. Poznaj imiona wszystkich dzieci i nawiąż z nimi kontakt. Niech wiedzą, że przychodzisz na zbiórki, by być ich opiekunem, a nie tylko „odpękać”.

Wzbudź ich zaufanie. Często może to pomóc w rozwiązaniu wielu problemów i ocenieniu potrzeb. Twój drużynowy pewnie też dopiero się uczy i Twoje spostrzeżenia mogą być dla niego cenne.

4. Baw się razem z drużyną.

Nie zawsze musisz tylko siedzieć z boku i obserwować. Weź udział w zabawie, mo-

Złota Lilijka 6/2018

Strona 7

Kąt Widzenia że naucz dzieci starego, dawno zapomnianego przez wszystkich pląsu? Wspomóż drużynowego w prowadzeniu zbiórki. Odpowiedz na pytania dzieci.

Bądź opiekunem drużyny i wsparciem, ale..

mogą Cię czegoś nauczyć. Niekoniecznie zainteresuje Cię, jak zbudować kolejne królestwo w Minecrafcie, ale możesz dowiedzieć się, jaka jest ulubiona potrawa Hiszpanów, albo gdzie, podczas spacerów po okolicy, spotkać piękny okaz dębu.

5. Nie wtrącaj się przy dzieciach!

Bądź opiekunem świadomym, odpowiedzialnym, daj coś z siebie, a otrzymasz coś dla siebie.

Twój drużynowy jest młody i buduje swój autorytet. Zwracanie uwagi na forum nie pomoże. Jeśli słyszysz, że wypowiedź drużynowego mija się z prawdą, to zadaj pytanie „ratujące”, umiejętnie skieruj dyskusję na właściwy tor. Albo zaproponuj w danym momencie przerywnik, w trakcie którego dyskretnie naprostujesz drużynowego. Nie jesteś drużynowym, jesteś opiekunem do chwili, gdy drużynowy skończy 18 lat. Nie chcesz chyba, by dzieci wpatrywały się w Ciebie jak w obrazek? Zgodnie z Metodą Harcerską liderem jest drużynowy, a nie opiekun.

6. Daj odpowiedź zwrotną!

Na pewno w trakcie swoich obserwacji wychwyciłeś wiele szczegółów, o których powinien wiedzieć drużynowy. Wskaż co było dobrze, jakie zachowania pochwalasz, które formy były interesujące, które informacje mogą się przydać. Powiedz też o tym, co należy poprawić, czego unikać.

Zaproponuj alternatywy. Ale nie dawaj ryby, tylko wędkę. Drużynowy musi myśleć samodzielnie. Najlepiej skorzystaj z modelu rozmowy udzielania informacji zwrotnej. To jest też moment, w którym możesz podzielić się swoimi spostrzeżeniami na temat samych dzieci. Może zauważyłeś, że któreś jest wycofane, gdy rozmawiacie na jakiś temat? Powiedz o tym drużynowemu i razem znajdźcie rozwiązanie. +1. Sam też się czegoś naucz Wzajemność oddziaływań, to ta cecha Metody, która pozwala drużynowemu i opiekunowi czerpać też od dzieci. Nie jesteś przecież alfą i omegą! I dzieci też Strona 8

phm. Anna Oliwkowska-Wójcik (Szczep Harcerski POD WIATR) - wiceprzewodnicząca hufcowej Komisji Stopni Instruktorskich, członkini hufcowego Zespołu Kadry Kształcącej, zastępczyni komendanta szczepu Artykuł opracowany w ramach próby na stopień harcmistrzyni

DBAĆ O HARCERSKIE KORZENIE hm. Barbara Małecka Drogie Druhny i drodzy Druhowie!

Wiem, wiem! To już było grubo ponad rok temu. Ale mamy rok 100-lecia ZHP i dlatego jeszcze raz serdecznie zachęcam was do przypomnienia sobie treści artykułu dh. hm. Włodzimierza Dusiewicza zamieszczonego w numerze 96. Materiałów Historycznych Stowarzyszenia Szarych Szeregów, a jeszcze bardziej do próby realizacji prośby Druhny Dyrektor Muzeum Harcerstwa. Prośba ta ma szczególny wydźwięk teraz, gdy sięgamy pamięcią do czasów powstawania naszej organizacji. Ludzie, którzy ją tworzyli, zapuścili harcerskie korzenie, dzięki którym kolejne pokolenia druhen i druhów rozwijały skrzydła, tworzyły historię harcerstwa, pamiętając jednakże o tych, którzy byli przed nimi. My też musimy postarać się o to, by za następne dziesięciolecia, przy okazji kolejnych jubileuszy, pamiętano nie tylko o nich, ale także i o nas. Dlatego zadbajmy, zanim spotkamy się z Olgą i Andrzejem, o ocalenie naszej pamięci przez przekazane potomnym naszych wspomnień, opracowań historii naszych drużyn czy szczepów. Materiały nie zaginą, a za następne 100 lat być może i o nas ktoś powie: to oni tworzyli historię. Ale jest to także prośba do potomnych, do współZłota Lilijka 6/2018

Wspomnienie czesnych harcerzy, by również starali się uchronić od zapomnienia nasze harcerskie dzieje. Zbieranie „staroci” nie powinno być tylko domeną seniorów. Każdy członek Związku może dołożyć tu swoją cegiełkę.

stwa i uratował od zniszczenia wieloletnią pracę seniora-dziadka. Muzeum oceniło wartość oddanych dokumentów bardzo wysoko, zarówno ze strony poznawczej, wartości historycznej, jak i merytorycznego opracowania.

„Historia, którą chcę opisać, zdarzyła się naprawdę, nie jest to fikcja literacka, żart czy ponury dowcip dziennikarski, ale naga prawda, niestety, coraz częściej spotykana i nie jest to jednorazowy przypadek. Żył sobie senior harcerski, działał w harcerstwie jeszcze przed wojną, był też w Szarych Szeregach, mieszkał w Warszawie (Lublinie, Łodzi, Wrocławiu, Gdańsku, Szczecinie, Krakowie... ). Druh senior postanowił swoje młodzieńcze lata i przeżycia wojenne ocalić od zapomnienia, historię swego zastępu Wilków… (Żubrów, Bobrów, Jeleni, Orłów, Jastrzębi... ), swojej drużyny im. … Ale koledzy rozjechali się po całej Polsce, mieszkają zagranicą, nie wrócili z zesłania, wielu zginęło... Druh się zaparł, pisał, pytał, zbierał, dociekał i powiększał swoje archiwum, bo to była jego pasja, cel życia i siła, która go trzymała w zdrowiu.

Ale senior miał drugą wielką miłość, był dziadkiem - miał wnuka! I tak było przez lata - wnuk i archiwum - czy archiwum i wnuk...?

Nie udało się opracowania drużyny wydać drukiem, nie było pieniędzy, brak zainteresowania, może później... lata leciały, siły opadały, a wnuk kończył edukację i dziadek żył tylko jedną pasją... i zmarł...

Wyciągnijmy z niej właściwe wnioski, uczulmy wnuków na przeszłość, zadbajmy za życia o ocalenie naszej pamięci przez opracowania przekazane potomnym!”.

Wnuczek po śmierci dziadka uznał, że trzeba zrobić porządek w regałach i w szafach, całą krwawicę dziadka „papiery i stare zdjęcia", czyli opracowaną dokumentację drużyny ocenił za zbędną w domu, bez znaczenia... makulaturę i... wyrzucił do śmietnika!!!

Ale dziwnym zbiegiem okoliczności znalazł się „ktoś", kogo zainteresowały ułożone i opisane teczki, lata, zdarzenia, miejscowości... pakiety ze zdjęciami, segregatory z dokumentami (?). Otworzył, spojrzał i zbaraniał. Tajemniczy „ktoś" inaczej ocenił wartość wyrzuconej przez wnuczka „makulatury" i pomyślał, że to grzech, to świętokradztwo wyrzucać na śmietnik tak opracowaną historię... Zabrał do domu, przeczytał, odszukał adres Muzeum HarcerZłota Lilijka 6/2018

Zdarzyło się to niedawno w Warszawie, ale tacy dziadkowie-seniorzy i niedouczone wnuki są wszędzie. Nie zawsze znajdzie się „ktoś", kto uchroni naszą historię przed zniszczeniem. Historię tę opowiedziała mi bardziej szczegółowo hm. Katarzyna Traczyk, dyrektor Muzeum Harcerstwa, proponując oddawanie przez seniorów opracowanego materiału we właściwe ręce, nie wnuków, i nie przed zbliżającą się śmiercią, lecz wcześniej, w pełni świadomości, zapewniając, że materiał nie zginie.

hm. Barbara Małecka - Przewodnicząca Chorągwianego Sądu Harcerskiego, członkini Sądu Harcerskiego Hufca ZHP Bydgoszcz-Miasto i kolegium redakcyjnego „Złotej Lilijki".

A W TYM GOSPODARSTWIE BYŁ TAKI ZWYCZAJ

Wspomnień Maksymiliana Kasprzaka ciąg dalszy

Stamtąd wywieźli nas grupą, wielu mężczyzn, z obowiązkiem posiadania żywności na dwa dni, w okolice Elbląga, dawniejszy Elbing, w języku niemieckim, Prus. I tam, też w Arbeitsamcie, byli Niemcy, gospodarze, którzy szukali robotników do pracy. I też do mnie taki Niemiec podszedł, trochę starszy ode mnie, miał chyba już ponad 30 lat, przedstawił się i pyta się, czy ja się znam na obsłudze koni. Ja mówię „służyłem w kawalerii”. No to byłem mu odpowiedni. Zabrał mnie. Jeszcze jednego gościa zabrał, wybrał sobie, ale nie dla siebie, dla sąsiada, tam gdzie on mieszkał. To był też kolega szkolny, nazwisko Bernard Wrzeszczyński, bardzo trudne dla Niemców. Myśmy go nazywali skrótem Benek. I jakąś panienkę młodą, w granicach też 1718 lat, Kaszubkę. I zabrał nas do domu mieszkalnego w Elblągu, na nocleg, bo to jego siostra była właścicielką. Nakarmiono nas chlebem ze smalcem, kawą z mlekiem, dano noclegi, czystą pościel, i na następny dzień autobusem pojechaliśmy do miejscowości, w której miał gospodarstwo.

Strona 9

Wspomnienie Była to odległa od Elbląga o 30-40 km, miejscowość o nazwie niemieckiej Dünhöfen. Zatrzymaliśmy się na stacji autobusowej w Hüte, obecnie Huta. Tam była mleczarnia i stamtąd mieliśmy 3 km do ich gospodarstwa. Doszliśmy popołudniu i od razu przyjęcie do stołu. Nakarmili nas no i wywiad. Po co, na co, gdzie walczyłem, co robiłem, co robiliśmy w Bydgoszczy. Rodzina ta się składała z matki Marii, wdowy i córki – Marii, która miała zniekształcone dłonie, bo jako dziecko już doiła krowy i pracowała ciężko, i te palce były tak troszkę zniekształcone, układ ich był zniekształcony.

No i syn był, August. Okazało się później, że to nie gospodarz, to młodszy syn. Starszy syn, Wilhelm, był w wojsku, w broni przeciwlotniczej, artylerii przeciwlotniczej. On później wrócił, po roku, przed uderzeniem na Związek Radziecki. Matka uzyskała jego zwolnienie z wojska jako pierworodnego i właściciela gospodarstwa. A jego brat August musiał zastąpić i wciągnęli do wojska. No i tam pracowałem do 45. roku, wykonując wszystkie czynności jako parobek tego gospodarstwa. Naprawa sprzętu, wozów, dojenie, usuwanie obornika, oranie, koszenie, przygotowanie kosy do żniw, wszystkie czynności robiłem i każdego roku powtarzałem.

To była miejscowość niezelektryfikowana i nie z wodociągami, wszystko pierwotne warunki. Bardzo pierwotne. Zabudowanie jedynie domu mieszkalnego było z cegły, i bardzo wygodne, i obszerne.

Własnym sposobem doprowadzona była woda ze studni przez taki wewnętrzny rurociąg do sprowadzania wody. I tym wszystkim musiałem się zajmować. Opanowałem wiele czynności rolniczych. Nie mieli opału węglowego, tylko drewno. Każde gospodarstwo miało swój teren lesisty, mieszany, przeważnie większość drzew liściastych, bo to był teren mniej więcej o kształcie naszego rejonu kaszubskiego.

Nierówne tereny, wzniosłe tereny, pagórki, jary, rowy… I tam w tych takich różnych zakamarkach górskich oni mieli własne lasy. I ścinało się drzewo, odpowiednie ilości drewna, na zimę, na cały rok.

I trzeba było to przygotować: opał do pieca chlebowego, jego długość była zupełnie inna, opał do pieca kaflowego, pokojowego, też inna długość, do pieca kuchennego też inna długość, no i poza tym wykorzystanie całego ogołocenia korony drzewnej – też się rąbało, robiło się z tego wiązki, i to było drewno do rozgrzewania pieca kuchennego w ostatniej chwili.

Bo to susz i wywierał duże ognisko. Także wszystko było wykorzystywane do maksimum z uwagi na to, Strona 10

że oni żyli w zasadzie swoim własnym przemysłem.

I len uprawiali – kosiłem len sierpem, wiązałem len w wiązki, moczyłem go w źródlanym stawie, później suszyłem w słońcu, później łamałem, żeby go skruszyć i cepami młóciłem, rozdzielałem ziarno od pędów. Wszystkie te czynności robiłem.

I taki zwyczaj tam panował w tym gospodarstwie, że raz w roku bili świntucha. A ten świntuch to ważył już 150 kg, a nawet i więcej. Jedna sztuka za mojej bytności to ważyła 180 kg, maciora, coś potężnego! Ona już nie mogła chodzić, ona tylko na przednie nogi stawała, a tak to siedziała na tej swojej pupie. Ażeby ją z chlewika wywieźć to trzeba było ją na takich drzwiach stajennych posadzić i konno wywieźć. Brałem udział w takich robotach: zabicie świni, oczyszczenie jej, opróżnienie, wypatroszenie, podzielenie – także wszystko robiłem. Brałem udział przy odbiorze cielaka od krów cielnych.

Wówczas kobiety to chorowały, miały dolegliwości, nie chodziły do stajni. Zawsze wymagana była pomoc, żeby tego cielaka wyciągnąć z tej jego matki rodnej. Brałem udział w tych wszystkich czynnościach.

Byłem traktowany po ludzku, po ludzku byłem traktowany. Nie miałem żadnych przydziałów, przydziały oni mieli na wino i papierosy, i sprzęt sanitarny. Papierosy paliłem – to mi dali papierosy.

Tak samo dzielili się winem. A posiłki spożywałem wspólnie z nimi przy jednym stole: śniadania, obiady i kolacje. Wszystko odbywało się regularnie i bez ograniczeń i poza tym z własnych domowych zapraw, konserw. Szklanych i wędzonych, bo na strychu mieli własną wędzarnię. Tak, że wszystko własnym przemysłem. Nie narzekam na traktowanie. Mieli barany, owce też mieli, strzygłem owce. Młóciłem, kosiłem, brałem udział w koszeniu żyta, pszenicy, owsa jako mieszanki i w zależności od pory roku – okopowe. Wybór ziemniaków na kolanach, sadzenie też na stojąco i ręcznie, buraki też maczetą rozdzielając. Wszystko odbywało się w sposób bardzo prymitywny. Pielęgnacja tych obszarów okopowych też była wymagana. Dwukrotnie trzeba było podejść do pól zbożowych, to trzeba było też wcześniej jeszcze po wyrośnięciu usuwać osty, pokrzywy, przeglądać pole, usuwać kamienie, żeby nie zagrażały przy koszeniu.

Jedynie koszenie trawy, na siano było kosiarką mechaniczną, dwukonną, a wszystko inne to się odbywało kosą długą. Tak, że opanowałem wiele sztuk, miałem od nich przydzielone ubranie robocze. Początkowo spałem z Augustem w jednym pokoju, Złota Lilijka 6/2018

Z punktu widzenia doświadczenia, czyli okiem seniora

później jak Augusta powołali do wojska, a Wilhelm wrócił to spałem z nim w jednym pokoju.

I którejś nocy do okna pukanie. On wstał, pyta się kto: Polizei! I pyta się: A gdzie ten Polak śpi?

A on mówi: Tutaj, w kącie, przy drzwiach. Das darf man nicht! Nie wolno! I od tego momentu sypiałem już na strychu. Ale miałem łóżko, drewniane, a takie pierzyny! Wysokie pierzyny, poduszki, oryginalne pierze. Puch, ciepło, i własny kąt miałem i dużo przestrzeni. Bo strych był takiej wielkości, jak to pomieszczenie. On służył także na składanie różnych przedmiotów, stanowiących nadwyżkę albo zapas, jak również były pomieszczenia na składowanie żyta, pszenicy i owsa, i z sadów owocowych różnych owoców. Było takie schronisko.

Oczywiście oni mieli wyznaczone kontyngenty na dostawy mięsa, zboża i ziemniaków. Z ziemniaków i buraków na zimę robiono kopce, żeby to zabezpieczyć przed zamrożeniem.

Także w 44. roku, pod koniec… a to były tereny w zasadzie, w których mieściło się to gospodarstwo i ta wieś, obecnie Przybranowo, to były tereny oddalone od jakichś szlaków komunikacyjnych.

I front tamtędy nie przebiegał, bo to był trudny teren, o charakterze Szwajcarii Kaszubskiej. I w 45. roku, pod koniec stycznia, byłem już w Bydgoszczy.

W następnym numerze kolejna część wspomnień Druha Maksymiliana - o nowych niebezpieczeństwach, czyhających w wyzwolonej Bydgoszczy.

Druh Wincenty Gordon rozpoczął swą działalność w 1917 roku w zorganizowanej przez Jana Wierzejewskiego I Bydgoskiej Drużynie Harcerskiej im. Stanisława Staszica, gdzie został przybocznym. Jako aktywny działacz w drużynie skautowej brał czynny udział w wielu inicjatywach, budzących polskiego ducha w czasie zaboru pruskiego. W 1919 roku stworzył IV Bydgoską Drużynę Harcerską im. Jana Kilińskiego.

W okresie powstania wielkopolskiego razem z członkami swojej drużyny pomagał powstańcom jako łącznik i sanitariusz. W końcu 1920 roku został komendantem Rad Drużynowych, podejmując liczne inicjatywy rozwoju bydgoskiego harcerstwa. Pod jego komendą reprezentacyjny zastęp z Bydgoszczy wziął udział w zlocie z okazji 10-lecia harcerstwa we Lwowie. Krótko przed wybuchem II wojny światowej został odznaZłota Lilijka 6/2018

czony Krzyżem Zasługi dla ZHP. W okresie międzywojennym podejmował, przy współpracy z Kołami Przyjaciół Harcerstwa, usilne starania, aby atrakcyjnie przybliżyć harcerstwo społeczeństwu i zachęcić do finansowania drużyn.

W czasie II wojny światowej, zatrudniony w warsztatach kolejowych, zorganizował tam konspiracyjne trójki „Szarych Szeregów" w antyhitlerowskiej akcji sabotażowej. Po zakończeniu działań wojennych wrócił do pracy w harcerstwie, doradzając młodym szefom drużyn harcerskich Ośrodka Bydgoskiego.

W latach 1949-1956 w czasach OH zawiesił swą działalność. Po reaktywowaniu ZHP był znów pomocny młodszym instruktorom, kontaktował się z seniorami. Początki harcerstwa w Bydgoszczy spisał w swoich wspomnieniach. Po wojnie pracował w Zakładach Energetycznych Okręgu Północnego.

Jednocześnie ze względu na bardzo dobrą znajomość języka niemieckiego zajmował się tłumaczeniem dokumentów w Wojewódzkim Archiwum Państwowym w Bydgoszczy. Ta działalność przyczyniła się do zainteresowania historią Bydgoszczy. Nawiązał współpracę z Towarzystwem Miłośników Miasta Bydgoszczy, został jego zasłużonym członkiem.

Był współorganizatorem wielu wystaw historycznych, odczytów i prelekcji, niestrudzonym szperaczem w dziejach Bydgoszczy, kronikarzem miasta. Pierwszą pracę napisał w roku 1957, był to zarys historii skautingu bydgoskiego w latach 1917-1920.

Publikował w „Kalendarzu Bydgoskim", „Ilustrowanym Kurierze Polskim” i „Dzienniku Wieczornym”. Prace łączył w cykle: Z teki szperacza, Bydgoskie dzielnice, Bydgoskie kościoły. Notował wszystko, co w Bydgoszczy przemijało i co powstawało.

Do końca pozostał wierny ideałom Prawa Harcerskiego.

Poza przedwojennymi odznaczeniami posiadał Srebrny Krzyż Zasługi, brązowy oraz srebrny Krzyż „Za Zasługi dla ZHP”.

Miasto Bydgoszcz wyróżniło go medalem „Za zasługi dla miasta Bydgoszczy”. Zmarł 2 Strona 11

Rubryka Towarzyska stycznia 1982 roku.

Spoczywa na cmentarzu przy Al. Ks. Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Bydgoszczy. Ulica jego imienia znajduje się w Bydgoszczy na osiedlu Przylesie (Nowy Fordon).

Materiał opracowany przez Krąg Seniorek „Wędrowniczki po Zachodnim Stoku"

Listopad, wraz z szarą jesienią, nadszedł, bo musiał. Musi też nadejść kolejna Rubryka Towarzyska (a to już coś bardziej optymistycznego, prawda?)! Mamy nadzieję, że jej lektura umili wam, kochane Druhny i kochani Druhowie, jesienne wieczory… oraz popołudnia i poranki, bo z taką pogodą to wszystko wygląda jak wieczór. Oby historie, wydarzenia i sukcesy, które przytoczymy, ogrzały wasze serca i ociepliły myśli!

Pewnie nie jest to już najbardziej gorący news, niemniej jednak mamy nadzieję, że da wam nieco ciepła, bo możemy cieszyć się szczęściem naszego instruktora – phm.

Paweł Kolczyński, namiestnik starszoharcerski, na stałe w Bydgoszczy i od niedawna na stałe również w pracy w Centrum Informacji Turystycznej! Cieszymy się, że znalazł Druh miejsce i pracę, w której może rozwijać swoją pasję historyczną – i dzielić się nią z innymi (np. podczas spotkań zespołu programowego – kochamy Druha ciekawostki o Bydgoszczy!)

Praca w hufcu wre – tak jak się rozpędziliśmy od września, tak lecimyyy! Lecą w dal również namiestnictwa. Cieszymy się, że wychowawcy związani z każdą z metodyk

Strona 12

mają swoje grono wzajemnego wsparcia. Namiestnictwo zuchowe przejęła phm. Magdalena Kośmider (gdy tylko wróciła z miesiąca miodowego, wcale nie opalona), harcerskie – hm. Maja Kwieciszewska, starszoharcerskiemu dalej przewodniczy phm. Paweł Kolczyński, zaś wędrowniczym kieruje pwd. Natalia Kurdelska. Gratulujemy zarówno dh. Pawłowi, wprawionemu już w funkcję namiestnika, jak i druhnom, że postanowiły podjąć wyzwanie wspierania drużynowych. Domyślamy się (a w przypadku niektórych i wiemy), że decyzja o podjęciu tej służby nie była łatwa dla żadnej z druhen – tym bardziej się cieszymy i mocno trzymamy za druhny kciuki!

Bydgoszcz u władz! Zjazd chorągwi wybrał nowe władze – w tej kadencji wielu naszych instruktorów będzie pełnić służbę na rzecz nie tylko naszych bydgoskich harcerzy, ale też tych z całego województwa! Są to phm. Krzysztof Błaszczak jako członek rady chorągwi, hm. Krzysztof Kobus jako wiceprzewodniczący komisji rewizyjnej, hm. Michał Michalski jako sekretarz komisji rewizyjnej, hm. Barbara Małecka jako przewodnicząca sądu harcerskiego i hm. Wojciech Chwil jako jego wiceprzewodniczący, no i hm.

Dorota Sucharska-Jendrzejewska – członek komendy ds. programu.

5 października 46 BDH „Buki” obchodziła swoje urodziny – już 18! Członkowie szczepu „Infantis Silvae”, do którego należy drużyna, wraz z zaproszonymi gośćmi spędzili ten wyjątkowy dzień na harcerskich śpiewankach, jedzeniu tortów i wspominkach.

Redakcja ZL życzy wam kolejnych 18 lat działania, a nawet i 180, a co!

Złota Lilijka 6/2018

Rubryka Towarzyska Zmieniają się funkcje, zmieniają się harcówki… Albo dopiero co się pojawiają.

Kolejne środowisko ma swój własny kąt!

15 października nastąpiło uroczyste otwarcie świeżo wyremontowanej harcówki w Zespole Szkół Mechanicznych nr 1, w której spotykają się 6 BDH „Grom” i 75 BDSHiW „Ignis dracones”. Gospodarze bardzo chętnie przyjmują gości – np. kursantów kursu przewodnikowskiego – więc można już się umawiać na wizyty u pwd.

Krystiana Olczaka!

Zmiany kadrowe nie tylko w gromadach i drużynach, ale i kręgach! Po 10 latach służby hm.

Helenka Karabasz przekazała sznur komendancki i liderstwo w Kręgu Seniorek „Wędrowniczki po Zachodnim Stoku” dh. Krystynie Miszczuk. Serdecznie dziękujemy druhnie Helence za jej służbę, a dh. Krysi życzymy powodzenia na nowej funkcji!

Dobiegł końca pierwszy biwak kursu przewodnikowskiego naszego hufca „Powrót na wyspę Brownsea”. To były, może ktoś powie, tylko 3 dni – ale działo się co nie miara… Zajęcia prowadzili nie tylko pojedynczy prowadzący, ale i… całe zespoły, o których komenda kursu uznała, że warto, by przyszli instruktorzy je poznali i zainspirowali się ich pracą i wędrowniczą energią. Były to zespół promocji i Scoutbucks (co ciekawe, na ich zajęciach nawet nie było kawy! – ale była herbata korzenna. Pwd. Emilka Kosmeja, Złota Lilijka 6/2018

Strona 13

Kącik rozmaitości główna prowadząca zajęcia SB, wie, co dobre). Kursanci nie tylko poszerzyli swoją wiedzę i umiejętności podczas typowych zajęć kursowych, ale przede wszystkim pełnili 11 listopada służbę, jako drużyna sztandarowa, podczas obchodów 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Odbyli również służbę na rzecz Exploseum, pacjentów szpitala dziecięcego, domu seniora i schroniska dla zwierząt. Dali o sobie znać – trzymamy kciuki i czekamy na więcej!

Strona 14

WIEDZA HARCERSKA NA CO DZIEŃ W drugiej połowie lat 20. zaczął rozwijać się ruch zuchowy. W organizacji żeńskiej jego twórczyniami były: Jadwiga Zienkiewiczówna i Jadwiga Zwolakowska (współautorki podręcznika „W gromadzie zuchów”). W organizacji męskiej reformatorem ruchu zuchowego był Aleksander Kamiński (autor „Antka Cwaniaka” i „Książki wodza zuchów”). Ruch zuchowy w całym ZHP zaczął pracować metodą opracowaną przez Kamińskiego. W latach 30. rozwinął się ruch Wędrowniczy skupiający starszą młodzież. W 1937 r. ukazała się książka Pawła Puciaty „Wędrownicy”, a w 1939 r. „Harcerki – wędrowniczki” pod red. Jadwigi Wierzbiańskiej, podsumowująca prace wędrownicze organizacji żeńskiej. W końcu lat trzydziestych najsilniejsze drużyny zaczęły się przekształcać w szczepy harcerskie zapewniające ciągłość działania od zucha do wędrownika.

Zmiany metodyczne i organizacyjne wzmacniały szkoły instruktorskie działające na Buczu, w Nierodzimiu i Górkach Wielkich.

Ważnym ośrodkiem kształcenia był także Dworek Cisowy w Sromowcach Wyżnych.

Nowatorska działalność ZHP przejawiała się również w tworzeniu drużyn specjalnościowych, propagujących turystykę, szybownictwo, baloniarstwo, łucznictwo, narciarstwo, krótkofalarstwo i inne specjalności. Najsilniejsza specjalnością stało się żeglarstwo.

W czerwcu 1935 r. ukończona została w Gdyni przebudowa jachtu „Zawisza Czarny”. W skład ZHP wchodziły: Organizacja Harcerzy, Organizacja Harcerek i Ruchu Przyjaciół Harcerstwa. Oddzielne były drużyny, hufce, chorągwie oraz Główne Kwatery.

Wspólne było Naczelnictwo z Przewodniczącym ZHP na czele (podobna strukturę organizacyjną ma dziś ZHR i ZHP działające poza granicami Kraju). Od początku Związek Harcerstwa Polskiego otoczony był opieką państwa. Pierwszym Protektorem ZHP był Józef Piłsudski, a potem kolejni prezydenci RP. W roku 1936 władze państwowe uznały ZHP za stowarzyszenie wyższej użyteczności.

Pod koniec lat 30. ZHP liczył ponad 200 tys. członków. (Źródło: www.zhp.pl) Złota Lilijka 6/2018

Kącik rozmaitości RUSZ GŁOWĄ!

Król Artur musiał pewnego razu wysłać do

obcego kraju poselstwo, składające się z czterech ludzi: pierwszego posła, jego zastępcy (posła drugiego), sekretarza misji oraz chorążego.

Władca nie miał wątpliwości, że w rachubę wchodzili jedynie: dzielny i cnotliwy Galahad, nieustraszony Lancelot, wzór dworskich manier Gawain, zawsze przezorny Lohengrin, odważny Parsifal oraz zaufany sługa monarchy, Bedivere.

Zwaśnione rycerstwo jednak marudziło, stawiało przedziwne warunki. Oto zawsze tak koleżeński Gawain odmówił stanowczo wyjazdu zarówno z Parsifalem, jak i Lancelotem. Natomiast Parsifal nie chciał wyruszyć w pełną niebezpieczeństw podróż ani z Galahadem, ani z Lohengrinem. Galahad zgodził się wziąć udział w wyprawie tylko pod warunkiem, że w drogę do krainy Franków uda się Lohengrin, ale nawet i w tym przypadku nie chciał być mianowany sekretarzem poselstwa. Zawsze przezorny, obecnie ostrożny aż do przesady Lohengrin prosił monarchę, aby nie obarczał go obowiązkami drugiego posła ani sekretarza wyprawy. Nawet zaufany sługa Bedivere wysunął swoje zastrzeżenia. Zgodził się uczestniczyć w podróży wspólnie z Lohengrinem pod warunkiem, że w skład drużyny poselskiej wybrany zostanie również Lancelot. Lancelot zgodził się objąć stanowisko pierwszego posła, ale pod warunkiem, że jego zastępcą, a więc drugim posłem, w żadnym wypadku nie zostanie Bedivere.

A jednak mimo przeszkód spowodowanych przez niechętnego wyprawie czarnoksiężnika Merlina, król Artur po dłuższym namyśle spośród sześciu rycerzy zestawił czteroosobową, całkowicie zgodną drużynę. Czy potraficie Ustalić, którzy z wymienionych rycerzy pojechali w niebezpieczną podróż i jak rozdzielono funkcje?

BI-PI NA DZIŚ Celem wychowania skautowego jest podniesienie poziomu przyszłych, obywateli, szczególnie pod względem charakteru i zdrowia; zastąpienie samolubstwa służbą dla bliźnich, usprawnienie chłopców pod względem moralnym i fizycznym, aby mogli pełnić służbę bliźnim.

Złota Lilijka 6/2018

Z ZAPOMNIANYCH ŚPIEWNIKÓW Gdy szedłem raz od warty Gdy szedłem raz od warty Sam jeden w ciemną noc Stał o swą broń oparty Wielkopolski strzelec nasz Ty młody strzelcze powiedz nam Co robisz tu w tak późny czas?

Ja stoję dla Ojczyzny mej Ojczyzno moja żyj!

Co robisz tu w tak późny czas Sam jeden w ciemną noc ?

Na niebie śliczne gwiazdy Promienista jest ich moc Gdy wspomnę o rodzinie mej I o mej lubej, kochanej Ja stoję dla Ojczyzny mej Ojczyzno moja żyj!

UŚMIECHNIJ SIĘ!

Do sklepu ze starociami w Jerozolimie wszedł turysta, rozejrzał się - same rupiecie bez wartości, zbiera się do wyjścia, patrzy, a tu przy drzwiach siedzi kotek i pije mleczko z miseczki. A ta miseczka - gościu oczom nie wierzy - porcelana z epoki dynastii Ming!

- Wie pan co - mówi do sprzedawcy. - Ten kotek przypadł mi do serca na pierwszy rzut oka, niech mi pan go sprzeda! Dam za niego dziesięć szekli.

- Nie mam mowy! - powiada sprzedawca. To ulubiony kotek moich wnucząt, nie jest na sprzedaż.

- Ale ja samotny jestem, a kotek - o, widzi pan - łasi się! - od razu mnie polubił. 50 szekli dam.

- Wykluczone, wnuczęta by się zapłakały.

Turysta jednak nie odpuścił, w końcu kot poszedł za tysiąc szekli.

Gość wziął kota pod pachę, zmierza do wyjścia, ale w ostatniej chwili zatrzymuje się i powiada: - Wygląda na to, że kotek jest przywiązany do swojej miseczki. Pewnie by mu było za nią tęskno. Chciałbym ją kupić - dziesięć szekli dam.

- A nie, nie! - mówi sprzedawca. - Miseczka jest z epoki Ming i jest warta dwa miliony dolarów... A takich kotów po tysiąc szekli to ja już osiemdziesiąt sprzedałem.

Strona 15

Na zakończenie - radosny patriotyzm!

Strona 16

ZĹ‚ota Lilijka 6/2018