Monografia Wierni Zielonej Siódemce, suplement - Edward Baumgart

Edward Baumgart

Wierni Zielonej Siódemce

suplement

Edward Baumgart

Wierni Zielonej Siódemce

Tom drugi monografii KBS/KPS (lata 2016 - 2021) Bydgoszcz 2021 r.

1. Słowo od autora

P

ierwszy tom suplementu do monografii KBS/KPS pod tytułem „Wierni Zielonej Siódemce” wydanego w 2016 roku, na 95.rocznicę powstania Siódmej Bydgoskiej Drużyny Harcerzy zakończyłem na stronie 45 słowami: „...Opisem zadań zrealizowanych w miesiącach lutym i marcu 2016 roku zakończyć musiałem prezentację działalności Rady oraz dokumentowanie wkładu jaki wnieśli członkowie Koła Przyjaciół Siódemki w proces wspierania Szczepu.

Mam nadzieję, że dalszy opis naszej działalności ukaże się w drugim suplemencie do monografii „Wierni Zielonej Siódemce” i że trafi on w ręce siódemkarzy oraz wszystkich tych, którzy interesują się dziejami naszego Szczepu, za pięć lat, w setną rocznicę powstania Siódmej Bydgoskiej Drużyny Harcerzy”.

Zależało mi, aby nikt teraz lub w przyszłości nie powiedział o mnie – „Kto wiele obiecuje - mało daje”. Był to pierwszy, ale silny bodziec do pracy nad drugim tomem suplementu. Kolejnym, lecz nie mniej ważnym przesłaniem była złota myśl zapisana przed kilkuset laty przez włoskiego poetę i filozofa Dantego (1265-1321) – „Dobrze schował, kto schował w pamięci”. Później jednak zrodziła się refleksja – no tak, ale pamięć z czasem zawodzi, więc aby ocalić od zapomnienia – lepiej zapisać! Wtedy wydarzenia i fakty nie zginą w mrokach niepamięci, w natłoku innych, nie mniej ważnych informacji.

Dla przypomnienia co zmotywowało mnie w roku 2011 r. do napisania monografii KBS, a w 2016 r. do uzupełnienia jej treści pierwszym tomem suplementu, odsyłam do:

SZ DG O

A

BY

EP DE SIÓ

NA

LO

MK

ZIE

– Wiedzę do opisu w monografii historii Koła Przyjaciół Harcerstwa w latach 1924-1930 oraz Koła Byłych Siódemkarzy w okresie 1931-1999 czerpałem

CZ SZ

Praca nad monografią, pierwszym tomem suplementu oraz nad tym opracowaniem różniła się nieznacznie ze względu na: źródła pozyskiwania informacji, budowę narracji, dokładność i objętość treściową opisywanych wydarzeń.

CZ

– załącznika nr 1 - zawierającego wyjątki wstępu do monografii zatytułowanego „Od autora” oraz załącznika nr 2 - z obszernymi fragmentami wstępu do pierwszego tomu suplementu pod tytułem „Słowo od autora”.

5

z naszych kronik. Opisując działalność KBS w latach 2000-2010 korzystałem głównie z dokumentacji Koła Byłych Siódemkarzy. Z tego też względu, zachowując chronologię czasową wydarzeń, w wielu wypadkach, lecz głównie z braku dokładniejszych relacji, ale z kronikarską starannością – opisywałem bogaciej lub skromniej dokonania i wydarzenia z tamtych lat.

– W trakcie pracy nad pierwszym tomem suplementu, źródłem wiedzy o kreatywności członków Koła Byłych Siódemkarzy była pełna dokumentacja Koła z lat 2011-2015 oraz Koła Przyjaciół Siódemki z lat 2015 – 2016, a także protokoły z zebrań Rady z lat 2011-16. Z tego też względu mogłem także i tym przypadku zachować chronologiczny porządek wydarzeń, ale działalność Rady i aktywność członków Koła zrelacjonować dokładniej – rok po roku, miesiąc po miesiącu.

– W tym opracowaniu, mając do dyspozycji pełną dokumentację Koła wybrałem inny, moim zdaniem jeszcze ciekawszy sposób narracji. W rozdziale 4 odpowiedziałem na pytania: – W jakim stopniu i jakimi sposobami realizowaliśmy cele główne i zadania określone w obowiązującym od dnia 7 marca 2015 roku „Regulaminie działalności KPS” oraz w uchwałach programowych przyjmowanych na zebraniach sprawozdawczo-wyborczych Koła zorganizowanych w dniach 11 marca 2017 roku oraz 23 marca 2019 roku.

Dla przypomnienia tego co się działo przed pięcioma laty i dla oceny stopnia zaangażowania członków KPS w przygotowaniach do jubileuszu 95-lecia zrelacjonowałem je w rozdziale 2. Natomiast w rozdziale 3 skrótowo opisałem przebieg uroczystości obchodów 100-lecia.

W ostatnim – 5 rozdziale tego opracowania, także skrótowo opisałem przebieg przygotowań do obchodów 100 lecia powstania 7 BDH. Relację z przebiegu przygotowań zakończyć jednak musiałem w dniu oddania opracowania do druku.

Mam nadzieję, że drugi tom suplementu do monografii nie tylko upubliczni szerszemu kręgowi odbiorców kolejne pięć lat naszej naszej działalności, ale dla wielu będzie miłą i trwałą pamiątką z obchodów jubileuszu 100 lecia.

Chciałbym również w ten sposób: – Uczcić mało znany i nagłaśniany jubileusz – 90.rocznicę powstania oraz nieprzerwanej działalności Koła Byłych Siódemkarzy (przyp. autora – KBS powstało w dniu 28.02.1931 roku),

SZ DG O

DE SIÓ

NA

LO

MK

ZIE

A

BY

EP

CZ SZ

CZ

– oraz w ten szczególny sposób podziękować członkom Rady za współpracę, a innym, nie funkcyjnym członkom KBS/KPS za wieloletnie wspieranie działalności Szczepu.

6

Przekazując Wam, drodzy czytelnicy to opracowanie, życzę przyjemnej lektury.

Autor

Załącznik nr 1 Wstęp do monografii KBS wydanej w 2011 roku (obszerny skrót z uzupełnieniami)

SZ DG O

A

BY

EP

CZ SZ DE SIÓ

NA

LO

MK

ZIE

Historię Siódmych Bydgoskich Drużyn Harcerskich opisywano wielokrotnie.

Najobszerniej w monografii „W zielone chusty przystrojeni” autorstwa druhny Doroty Sucharskiej i pierwszym suplemencie. Także w „Kalendarzu Bydgoskim” z roku 1972, autor podpisujący się pseudonimem „Fred” w artykule „Złoty jubileusz Zielonej Siódemki” przedstawił zarys historii 7 BDH. W „Kalendarzu Bydgoskim ” wydanym w 1982 roku druhowie: Henryk Betański i Stanisław Jakubowski opublikowali szkic historyczny pod tytułem „Bydgoska Siódemka czyli plemię wilków”. Ważniejsze fakty z historii szczepów i drużyn opisano również w opracowaniach wydanych z okazji 35 i 50. rocznicy powstania Technikum Kolejowego w Bydgoszczy oraz publikacji przygotowanej z okazji jubileuszu 50-lecia „Zielonej Siódemki”. Prawdziwą skarbnicą wiedzy o historii „Siódemki” jest kilkadziesiąt tomów kronik szczepowych i drużyn, Koła Byłych Siódemkarzy (KBS) oraz innych (żeglarzy, obozowych itp.). We wszystkich tych kronikach pisano obszerniej lub fragmentarycznie o Kole Byłych Siódemkarzy, o różnych formach pomocy i udziale byłych siódemkarzy w życiu szczepów i drużyn. Informacje te giną jednak w gąszczu innych ważnych opisów naszych dziejów, trudno je odszukać. Po drugie kroniki ze zrozumiałych względów nie są powszechnie udostępniane szerszemu kręgowi zainteresowanych. Dlatego zrodził się pomysł, aby działalność KBS opisać w jednej publikacji. Udokumentować w niej wkład pracy tych, którzy przestali już czynnie działać w drużynach, ale dalej czuli się emocjonalnie związani, nie zerwali więzów z „Siódemką” i wspomagali ją w różny sposób.

Ostateczną motywacją do napisania monografii KBS była zbliżająca się 90. rocznica powstania Siódmej Bydgoskiej Drużyny Harcerzy. Postanowiłem napisać ją dla tych, którzy przez długie lata nie zerwali wiązów i pozostali wierni „Siódemce”. Taki też tytuł nadałem temu opracowaniu. Mam nadzieję, że byli siódemkarze w czasie lektury, mimowolnie przywołają z pamięci godziny spędzone przy obozowych ogniskach, gry, wędrówki, biwaki, spływy, zdobywanie stopni i sprawności.

Silnym bodźcem do tej benedyktyńskiej pracy był także list napisany przez druha Eugeniusza Szulca do siódemkarzy po wyjeździe z Bydgoszczy w 1937 roku Znalazłem go na kartach drugiego tomu kroniki drużyny. W jednym fragmentów napisał on – „ … A gdy kiedyś, po latach wielu będziemy mogli przeczytać to, co kiedyś przeżywaliśmy, to będzie dla nas wielka chwila… „ Z tego też względu monografię adresuję także do tych, którzy obecnie są aktywni, lecz przecież kiedyś zakończą czynną działalność w jednostkach organizacyjnych Szczepu. Może zechcą podjąć się trudu kontynuowania dzieła poprzedników i spisywać będą dalej nasze dzieje.

Przystępując do pisania długo zastanawiałem się nad formą opracowania.

Ostatecznie zdecydowałem się napisać je w chronologicznym układzie, z wyraź-

CZ

OD AUTORA Ocalić od zapomnienia

7

nym podziałem na okresy. Przecież każdy z nich czymś się wyróżniał. Zadania realizowano w różnych warunkach, różne były motywacje, wyzwania i potrzeby.

Historia działalności KBS jest bardzo ważną częścią dziejów „Siódemki”. Dlatego zdecydowałem, że wszystkie dostępne informacje odszukam, uporządkuję, a następnie, bez beletryzowania opiszę, opierając się wyłącznie na dokumentacji Szczepu i KBS oraz treściach zapisanych na kartach kronik.

Mam nadzieję, że dzięki monografii historia Koła Byłych Siódemkarzy będzie nie tylko „w zasięgu ręki” i stanie się źródłem wiedzy historycznej o naszej działalności, ale osiągnę cel, o którym na str. 9 tomu pierwszego wspomniany wcześniej autor lub współautor kilkunastu naszych kronik druh Eugeniusz Szulc. „ … Przecież byli członkowie Siódemki istnieją nadal, gdzieś są, coś robią (…).

Chciałbym, aby ta księga była jeszcze jednym ogniwem łączącym nas wszystkich, przeżywających swoją młodość w drużynie … ”.

Załącznik nr 2

OS

DE SIÓ

NA

LO

MK

ZIE

A

BY

EP

DG

CZ

SZ

ZC Z

Wstęp do pierwszego tomu suplementu do monografii „Wierni zielonej Siódemce” (Obszerne fragmenty z uzupełnieniami)

8

Zapewne wielu z Was zna powiedzenie - „ … historia pisze się sama …”. To prawda, powstaje ona z naszym lub bez naszego bezpośredniego udziału. Lecz doświadczenie podpowiada mi, iż wydarzenia nie opisane odchodzą w nicość wraz z tymi, którzy byli ich bohaterami. Z upływem czasu nawet ważne zdarzenia znikają w powoli w mrokach niepamięci uczestników lub świadków. Bywa również, że nawet po upływie krótkiego czasu przebieg wydarzeń i ich następstwa są różnie interpretowane przez tych, którzy poznawali je już tylko z relacji innych.

Tak by zapewne – z upływem czasu – działo się z wiedzą o działalności Koła Byłych Siódemkarzy i naszej kilkudziesięcioletniej owocnej współpracy z „Zieloną Siódemką”. Dlatego zastosuję się do łacińskiej maksymy – „verba volant - scribi manent” – (słowa znikają – pismo zostaje) i będę nadal konsekwentnie, z kronikarską rzetelnością dokumentował, że KBS było i jest moderatorem pomocy dla „Siódemki”……. Można by w tym miejscu zapytać - czy należy nasze dokonania w ten sposób dokumentować, to znaczy – opublikować w wydaniu książkowym? Przecież działalność Koła Byłych Siódemkarzy jest systematycznie i dokładnie utrwalana w dokumentacji. To prawda, lecz ze zrozumiałych względów dostęp do tych materiałów dla szerszego kręgu osób jest ograniczony. Opisanie działalności KBS w kolejnych pięciu latach (2011-2016), jak również udokumentowanie aktywności byłych siódemkarzy - członków Koła na kartach suplementu sprawi, że wiedza o współpracy Koła ze Szczepem dotrze do znacznie większego grona naszej harcerskiej społeczności, a także – co jest niezmiernie istotne – do wielu osób spoza naszego środowiska.

Opracowanie to dedykuję byłym i aktualnym siódemkarzom, przyjaciołom i sympatykom „Zielonej Siódemki” oraz tym wszystkim dla których harcerstwo jest nie tylko wspomnieniem z dawnych lat, a hasło „Czuwaj” nadal wywołuje przyspieszoną akcję serca i mobilizuje do utrzymywania kontaktów ze Szczepem.

7 BDH „ Z IE LO N A S IÓ DE M P E Z SZ C . J . K . C H O D K I E W I C K A” ZA IM YDGO S Z C Z B Y W

2. Przygotowania do obchodów 95. rocznicy powstania 7 BDH

C

zęść przygotowań do obchodów jubileuszu opisałem fragmentarycznie w końcowym rozdziale pierwszego tomu suplementu. Jednak, nie była to pełna relacja. Aby zachować rzetelność kronikarskiego zapisu i chronologiczną ciągłość przekazu, pokazać najważniejsze etapy przygotowań i ogrom pracy sztabu organizacyjnego, ale także wyeksponować zauważalny wkład pracy członków Koła w organizację obchodów – w tym rozdziale uzupełnię tamtą, skrótową relację o dalsze szczegóły.

– Przygotowania do obchodów 95-lecia rozpoczęliśmy już w październiku 2015 roku.

Z projektem harmonogramu przygotowań Komendantka Szczepu - Dorota Sucharska zapoznała członków Rady KPS na zebraniu roboczym w dniu 13 października 2015 roku. Obchody rocznicy zaplanowano na 10 i 11 czerwca 2016 roku. W harmonogramie znalazły się między innymi takie zamierzenia jak: zorganizowanie wystawy okolicznościowej, uroczystość oficjalna z udziałem zuchów, harcerzy, instruktorów, członków KBS oraz zaproszonych gości. Po uroczystości przewidziano przemarsz ulicami miasta na ul. Kopernika, festyn harcerski na dziedzińcu UMK oraz kilka innych atrakcyjnych imprez towarzyszących. Zaplanowano także wydanie kolejnych suplementów do monografii „Siódemki” i KBS/KPS. Realizacja tych zamierzeń uzależniona będzie jednak od wielkości środków, jakie uda się nam na ten cel pozyskać.

– Prezentacja wstępnego harmonogramu zmobilizowała członków Rady KBS do złożenia deklaracji o włączeniu się w proces przygotowań:

OS

A

BY

EP

DG

CZ DE SIÓ

NA

LO

MK

ZIE

- Edward Baumgart potwierdził gotowość napisania pierwszego tomu suplementu do monografii KBS/KPS.

SZ

ZC Z

- Rada Koła zgłosiła propozycję, aby w harmonogramie przygotowań zaplanować, jako jedną z imprez towarzyszących, organizację tradycyjnego spotkania kilku pokoleń byłych siódemkarzy.

9

- Wiesław Tazbir zobowiązał się do wzięcia na swoje barki ciężaru znalezienia sponsorów, którzy mogliby chociaż częściowo pokryć wydatki związane z przygotowaniem obchodów.

- Czesław Szczesik zadeklarował gotowość do koordynowania całości przygotowań związanych z organizacją wystawy okolicznościowej.

- Henryk Fischer zgłosił oryginalną propozycję –„ ... będę człowiekiem do realizacji zadań specjalnych”. W związku z tym powierzono mu pierwsze zadanie – oddelegowano go do składu jury konkursu na projekt znaczka i okolicznościowej karty pocztowej ogłoszonego przez działające w Szczepie – Harcerskie Koło Filatelistyczne.

- Rada Koła zobowiązała się przygotować listy członków KPS, których za aktywne wspieranie działalności Szczepu należałoby z okazji jubileuszu uhonorować.

- Podjęto również decyzję, aby piśmie wysyłanym z końcem roku do członków Koła, informującym o zrealizowanych zadaniach i planowanych zamierzeniach, przedstawić wstępne założenia organizacji obchodów jubileuszowych.

Istotne dla dalszych przygotowań do obchodów jubileuszu decyzje podjęto na zebraniu roboczym Rady w dniu 8 grudnia 2015 roku.

– Z uwagi na pomyślny przebieg rozmów przeprowadzonych przez Komendantkę Szczepu – Dorotę Sucharską oraz Przewodniczącego KPS z dyrektorką Hotelu „Pod Orłem” panią Anną Kowalewską-Szczepańską w sprawie urządzenia w jednej z sal hotelowych wystawy pamiątek i udostępnienia Sali Malinowej na zorganizowanie w niej uroczystości otwarcia, można było uszczegółowić realizację tego pomysłu. Po przeprowadzeniu rozpoznania co do możliwości funkcjonalnego wykorzystania salki, zespół przygotowujący wystawę rozpoczął tworzenie koncepcji prezentacji pamiątek. Ponieważ dyrekcja hotelu wyraziła zgodę, że salkę będziemy mogli użytkować od 10 czerwca do połowy września 2016 roku, a wystawa będzie dostępna dla społeczeństwa Bydgoszczy oraz gości hotelowych, należało ekspozycję przygotować wyjątkowo starannie, a wystawione pamiątki należycie zabezpieczyć.

OS DG

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC Z

– Na posiedzeniu tym ostatecznie zadecydowano – będziemy organizowali tradycyjne spotkanie jubileuszowe członków KPS. W związku z tym, przy najbliższej korespondencji z członkami Koła należy zapytać: w jakiej formie i gdzie takie spotkanie mielibyśmy zorganizować?

10

– Wiesław Tazbir przekazał informację, że wytypował 63 potencjalnych sponsorów. Są to nie tylko osoby prywatne, ale także wybrane firmy. W najbliższym czasie należy przygotować pisemną prośbę o wsparcie, którą on będzie sukcesywnie dostarczał wytypowanym.

– Komendantka Szczepu zgłosiła nietypową prośbę – w związku z planowanym wykorzystaniem harcówki do zorganizowania dwóch imprez towarzyszących wskazane byłoby odświeżenie (pomalowanie) jej ścian. Poprosiła o pomoc w znalezieniu ewentualnego sponsora.

Kolejne etapy przygotowań do obchodów jubileuszowych zamknięto na posiedzeniach roboczych Rady Koła w dniach – 12 stycznia, 9 lutego oraz 8 marca 2016 roku.

– Miłą niespodziankę przygotowała mama siódemkarzy Julii oraz Ignacego – pani Agnieszka Jędrzejewska-Stachura. Zobowiązała się, że przy jej wsparciu młodzi siódemkarze przygotują na uroczystości część artystyczną, a ona napisze piosenkę, którą zuchy, harcerze i instruktorzy będą mogli chóralnie odśpiewać w czasie uroczystości oficjalnej. Również mama dwójki kolejnych harcerzy „Siódemki”, utalentowanych muzyków – Piotra i Małgosi – pani Katarzyna Nowaczewska - Mantey zadeklarowała pomoc w przygotowaniu koncertu.

– 12 stycznia 2019 roku podjęto uchwałę w sprawie wyróżnienia najbardziej aktywnych członków KPS oraz firmy wspomagające działalność Szczepu (patrz załącznik nr 3).

– Na spotkaniu w dniu 9 lutego 2016 roku – komisarz wystawy Czesław Szczesik przedstawił wstępną koncepcję urządzenia ekspozycji. Do prezentacji na wystawie proponuje wybrać 2-3 tomy kronik, kilka innych najstarszych albumów, zbiór najciekawszych i wartościowych pucharów, wszystkie odznaczenia i medale przyznane „Zielonej Siódemce” oraz zbiór kilkunastu ciekawych zdjęć i dyplomów. Zaproponował także, aby uroczystość oficjalną wzbogacić pokazem slajdów na dużym ekranie. W tym celu wraz z synem skopiuje zdjęcia ze starych kronik i tak podretuszują ich jakość, aby mogły być wykorzystane do pokazu.

– na spotkaniu w dniu 8 marca 2016 roku Komendantka Szczepu poinformowała, że wniosek złożony do Urzędu Miejskiego w Bydgoszczy o przyznanie środków na realizację zadania publicznego pod nazwą „Obchody 95-lecia powstania 7 BDH” został rozpatrzony pozytywnie. W związku z tym przyznane środki finansowe wraz z pieniędzmi, które już spływają od sponsorów pozyskanych przez Wiesława Tazbira zabezpieczą wszystkie nasze potrzeby.

OS DG

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC Z

– W marcu Edward Baumgart przedstawił roboczą wersją pierwszego tomu suplementu do monografii KPS. Członkowie Rady zgłosili swoje uwagi i propozycje poprawek. Zostały one zaakceptowane przez autora i dokonał on korekty treści suplementu.

11

Załącznik nr 3 Wniosek Rady Koła Przyjaciół Siódemki

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

ZC

Z

W związku ze zbliżającymi się obchodami 95.rocznicy powstania 7 BDH, Rada Koła, zgodnie z ustaleniami przyjętymi na spotkaniu w dniu 12.01.2016 roku składa wniosek o rozważenie możliwości wystąpienia o przyznanie odznaczeń i wyróżnień dla następujących członków KPS. 1. Przyznanie Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski - dla harcmistrza Henryka Konarskiego.

2. Przyznanie krzyża - „Za zasługi dla ZHP” dla pwd. Edwarda Baumgarta.

3. Przyznanie odznaki Rady Przyjaciół Harcerstwa: zbiorowej dla firm - „Transport Medyczny” - Waldemar Ciupak – Bydgoszcz - Zakład Obróbki Cieplnej „Hartmak” w Bydgoszczy - Yacht Klub Polski - Bydgoszcz indywidualnej dla: Waldemara Ciupaka - 86 - 005 Przyłęki ul. Zielone Pola 5 Joanny Wołczyk - Bydgoszcz 85-203 ul. Chełmińska 18/7 Grzegorza Łatwisa - Bydgoszcz ul. Stawowa 60 4. Nadanie Medalu „Za zasługi dla harcerstwa kujawsko - pomorskiego” dla: Henryka Fischera - Bydgoszcz 85-154 ul. Brzozowa 29/39. Działalność harcerską rozpoczął w 4 BDH (1957-1960) i kontynuował w 7 BDH (1960-1964) Od 1965 jest członkiem Koła Byłych Siódemkarzy, a od 2011r. członkiem Rady KBS. Aktywnie wspiera działalność Szczepu, bierze udział w wielu imprezach organizowanych przez Siódemkę.

Wiesława Tazbira - Koronowo ul. Przymanowskiego. W 7 BDH w latach 1962-1967 roku. Pełnił funkcje zastępowego, przybocznego i drużynowego żeglarzy. Od 1968 jest członkiem KBS aktywnie uczestniczącym w pracach Koła. Wielokrotnie wspierał materialnie działalność Szczepu.

5. Przyznanie odznaki „Za zasługi dla Hufca ZHP Bydgoszcz” dla: Jerzego Lewandowskiego - Bydgoszcz 85-065 ul. Chodkiewicza 11a/12. Działalność harcerska: 1957-1960 – 4 BDH, 1960-1963 w 7 BDH. Instruktor - przewodnik od 1962, podharcmistrz od 1965. Od 1966 roku jest członkiem Koła Byłych Siódemkarzy.

W latach 2006-2015 pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Rewizyjnej KBS. Wniósł znaczny wkład w działalność Koła. Sporządził nieodpłatnie dokumentację (elektryczną) przyłącza kanalizacji ośrodka w Foluszu do sieci gminnej.

Czesława Szczesika - Bydgoszcz 85-402 ul. Kamińskiego 7. Działalność harcerską rozpoczął w 1964 roku w 42 BDH. Sprawował funkcje drużynowego, a później Szczepowego. Staż instruktorski: przewodnik w 1973 r. - podharcmistrz w 1976. Od roku 1970 do 1975 działał w 7 BDH. Od 1977 jest w KPS. Od 2006 do 2015 r. był z-cą przewodniczącego Komisji Rewizyjnej KBS. Jest autorem dokumentacji na modernizację i przyłączenie ośrodka w Foluszu do gminnej sieci kanalizacyjnej. Wykonał i udostępnił ją nieodpłatnie.

Anna Samsin - 85 - 791 ul. W Rzeźniackiego 5/30. Przez 6 lat członek komisji rewizyjnej KPS, aktywnie wspierająca działalność Szczepu.

6. Prosimy także o rozważenie możliwość przyznania innych form wyróżnienia (dyplom, list gratulacyjny, podziękowanie za współpracę) dla Romana Drażdżewskiego, Leona Popowskiego, Ryszarda Wentowskiego.

7. Wnioskujemy o przyznanie Odznaki Siódemki: Komandorowi YKP w Bydgoszczy - Mieczysławowi Mikołajczakowi Z-ca komandora YKP - Wojciechowi Wierszylle Członkowi KPS - Marianowi Grochowskiemu

12

Za Radę KPS Przewodniczący Edward Baumgart

W miesiącu kwietniu i maju 2016 roku przygotowania do obchodów 95lecia wkroczyły w końcową fazę.

– Na spotkaniu roboczym Rady w dniu 12 kwietnia 2016 roku zatwierdzono treść pisma adresowanego do członków KPS. Pismo to wysłano do wszystkich członków KPS (czytaj załączniki 4 i 4a).

– W trosce o należytą i bezpieczną prezentację bezcennych pamiątek Rada na spotkaniu kwietniowym podjęła decyzję, aby z pozyskanych już przez Wiesława Tazbira środków zakupić dwie szklane gabloty. Rada zapoznała się także z realizacją kolejnych zadań związanych z przygotowaniami: - Na spotkaniu Doroty Sucharskiej i Edwarda Baumgarta z dyrektorką Miejskiego Centrum Kultury panią Marzeną Matkowską uzyskaliśmy zgodę na organizację w Centrum uroczystości oficjalnej. Ustalono zasady wykorzystania sali głównej i innych pomieszczeń, wykorzystania sprzętu audiowizualnego oraz obowiązujące organizatorów zasady porządkowe i bezpieczeństwa.

- W związku z możliwością wykorzystania sprzętu MCK (projektorów filmowych i rzutników) będzie można zaprezentować uczestnikom uroczystości specjalnie nagrany na tą uroczystość film o działalności „Zielonej Siódemki” oraz zrobić planowany pokaz slajdów. Należy zatem ze zbioru zeskanowanych zdjęć wyselekcjonować po 30 - 40 starych i współczesnych zdjęć oraz przenieść je na nośnik elektroniczny. Zadanie to zrealizuje Czesław Szczesik wraz z synem.

- Komendantka Szczepu przekazała również informację – zgodnie z deklaracjami panie Agnieszka Jędrzejewska-Stachura oraz Katarzyna Nowaczewska-Mantey wraz z wybraną grupą harcerzy pracują już nad oprawą artystyczną otwarcia wystawy oraz uroczystości oficjalnej. Dobrany został repertuar. Trwają pierwsze próby.

Pani Agnieszka zrealizowała również drugie zobowiązanie – skomponowała muzykę i napisała tekst piosenki jubileuszowej - „Zielona Siódemka” (patrz załącznik nr 5 oraz 6). W trosce o to, aby zbiorowe wykonanie tego utworu w dniu 11 czerwca 2016 roku wypadło jak najlepiej, drużynowi na zbiórkach prowadzą już naukę śpiewania.

ZC OS DG

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY

EP CZ

SZ

LO

ZIE

– Edward Baumgart przekazał wiadomość o zakończonych powodzeniem poszukiwaniach sponsora remontu harcówki. Członek Koła Roman Drażdżewski zobowiązał się sfinansować koszty prac malarskich, poprosił jednak o pomoc w znalezieniu wykonawcy. Wykonania całości prac remontowych w harcówce podjął się Zakład Usługowy pana Piotra Tomczyka z Kruszyna Krajeńskiego. Po ustaleniu ceny usługi i zatwierdzeniu jej przez sponsora podpisano stosowną umowę. Prace zakończono 25 maja 2016 roku.

Z

Na spotkaniu roboczym w dniu 10 maja 2016 r. członkowie Rady poinformowali o realizacji kolejnych zadań.

13

– Czesław Szczesik przekazał informację o ostatecznym doborze eksponatów.

Zwiedzającym pokażemy: 2 kroniki szczepowe, 2 stare albumy drużyn z okresu przed 1939 roku, księgi pamiątkowe z poprzednich jubileuszy. Najciekawsze i najwartościowsze puchary wyeksponowane zostaną na półkach w salce wystawowej. Wszystkie medale i odznaczenia oraz pamiątki po byłych siódemkarzach wraz z dotychczasowymi wydawnictwami okolicznościowymi będą wystawione w zmontowanych już wcześniej szklanych gablotach. Zdjęcia oraz wartościowe i pamiątkowe dyplomy prezentowane będą na wypożyczonych przez Komendę Hufca w Bydgoszczy stojących planszach.

– Edward Baumgart zobowiązał się do napisania wystąpień na: otwarcie wystawy i prezentację suplementów oraz życzeń, które w imieniu KBS na uroczystości oficjalnej złoży przedstawicielka Koła.

– Rada zapoznała się także z wynikami ankiety. Czternastoma głosami za (przy 8 proponujących inne rozwiązanie) członkowie Koła wybrali na miejsce tradycyjnego spotkania byłych siódemkarzy harcówkę. Udział w spotkaniu oraz uroczystości oficjalnej zadeklarowało 22, a w otwarciu wystawy 15 członków Koła.

Ostatnie ustalenia w sprawie uroczystości jubileuszowych podjęto na spotkaniu w dniu 7 czerwca 2016 roku.

– Urządzenie wystawy zaplanowano na dzień 9 czerwca 2016 roku. Całością prac kierować będzie Czesław Szczesik. Wspomagać go będą: Dorota Sucharska, Henryk Fischer, Piotr Semrau i Edward Baumgart. Członek Koła - Waldemar Ciupak udostępni nieodpłatnie transport do przewozu gablot, plansz i eksponatów.

– Ustalono także – w dniu 11 czerwca 2016 roku po zakończeniu uroczystości Henryk Fischer oraz Piotr Semrau zabezpieczą i przewiozą do harcówki: sztandar wraz ze stojakiem, nie wydane odznaczenia i torby z wydawnictwami przeznaczone dla oficjeli oraz inne przedmioty (dekoracje, plansze i plakaty itp.).

– Wiesław Tazbir zdał sprawozdanie z misji pozyskania sponsorów. Prośby o wsparcie wręczył 63 osobom. Pozytywnie odpowiedziało 23 sponsorów.

Wpłacili oni łącznie kwotę 7100 zł. Razem z kosztami remontu harcówki (4100 zł) suma wsparcia pozyskanego przez KPS zamknęła się kwotą 11.200 zł.

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

ZC

Z

– Komendantka Szczepu przekazała także informację o ostatnich przygotowaniach:

14

– odebrano z drukarni po 150 egzemplarzy suplementów, 120 ulotek (katalogów) promujących wystawę (załącznik 7 i 8), 150 zaproszeń (załączniki nr 9 i 10), 100 druków podziękowań dla urzędów, firm i osób prywatnych, które udzieliły wsparcia oraz 200 szt. okolicznościowych kart pocztowych zaprojektowanych przez zwyciężczynię konkursu filatelistycznego – harcerkę z „Siódemki” Iwonę Wołczyk (załącznik nr 11).

– Wydrukowane zaproszenia wysłano do 12 instytucji i urzędów, 44 - do osób prywatnych i organizacji współpracujących ze Szczepem, 22 - do członków KPS oraz 26 - do sponsorów. Resztę miejsc na sali widowiskowej MCK zarezerwowano dla zuchów, harcerzy i instruktorów Szczepu. *** Tymi działaniami członkowie KPS zakończyli swój udział w przygotowaniach do uroczystości obchodów 95-lecia.

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

ZC

Z

Załącznik nr 5

15

Załącznik nr 6 „Zielona Siódemka” Słowa i muzyka Agnieszka Jędrzejewska- Stachura 1. To piosenka o „Siódemce”, o harcerskiej Twej rodzinie I nie trzeba tu nic więcej, tu przygoda Cię nie minie.

Na obozie czy na biwaku, czy na rajdzie, gdzieś na szlaku, Wyzwań czeka nas niemało, z nami bracie, ruszaj śmiało!

Ref.: „Siódemka”, „Siódemka Zielona” Jak w domu tu każdy się czuje, Przyjdź do nas i sam się przekonaj: Pomysłów nam nie brakuje.

2. Na Twej piersi przy mundurze krzyż harcerski dumnie błyszczy, Z nami przetrwasz każdą burzę, przyjaciółmi są tu wszyscy.

Nasze chusty są zielone, bo to barwy są „Siódemki”, Jan Chodkiewicz nam patronem, nam nie obce czyny wielkie.

Ref.: „Siódemka” ………………………………………….

3. Historyczna dzisiaj chwila, bo „Siódemce” ukochanej Dziewięćdziesiąt pięć lat mija, niech rozwija się tak dalej.

Nasze druhny i druhowie – oby żyli jak najdłużej, Niechaj wszystkim zdrowie sprzyja, uśmiechnięte będą buzie!

Ref.: „Siódemka”…………………………………………..

P.S.

OS

Po uzyskaniu zgody autorki - słowa te zmieniłem na

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

DG

… Nasze chusty są zielone, bo to kolor jest „Siódemki”…

SZ

ZC Z

W wersji pierwotnej słowa drugiej zwrotki w trzeciej linijce brzmiały –

16

– ... bo to barwy są „Siódemki”...

Załącznik nr 4 Bydgoszcz 15 kwietnia 2016 r.

Członkowie Koła Przyjaciół Siódemki

W dniach 10 i 11 czerwca 2016 roku obchodzić będziemy 95.rocznicę powstania oraz nieprzerwanej działalności 7 BDH. – W piątek 10 czerwca 2016 r. o godz. 17.00 w salce Hotelu „Pod Orłem” otwarta zostanie wystawa obrazująca historię i dorobek „Zielonej Siódemki”. Zwiedzający będą mogli obejrzeć między innymi: kilka tomów kronik, pamiątki po byłych siódemkarzach, odznaczenia i medale przyznane „Siódemce”, ciekawsze puchary oraz wydawnictwa okolicznościowe itp. W trakcie otwarcia wystawy planowana jest także prezentacja wydanych na uroczystość suplementów do monografii: - tomu trzeciego do monografii 7 BDH - „W zielone chusty przystrojeni”.

- tomu pierwszego do monografii KBS/KPS - „Wierni zielonej Siódemce”.

– W dniu 11 czerwca 2016 roku o godz. 11.00 w Miejskim Centrum Kultury w Bydgoszczy zorganizowana będzie uroczystość oficjalna obchodów jubileuszowych.

W celu należytego, logistycznego przygotowania uroczystości zwracamy się do Was w załączonej ankiecie z kilkoma pytaniami. Prosimy o wypełnienie i odesłanie jej w nieprzekraczalnym terminie – do 1 maja 2016 r. na adresy: – Edward Baumgart 85-829 Bydgoszcz ul. Szarych Szeregów 2c/27 – lub mailem: edbo2@tlen.pl Odesłanie ankiety (także zawierającą odpowiedź negatywną) traktować będziemy jako deklarację wiążącą.

Do członków Koła, którzy potwierdzą udział w obchodach, na wskazany w ankiecie adres, wysłane zostaną w połowie maja oficjalne zaproszenie ze szczegółowym programem uroczystości oraz imprez towarzyszących.

CZUWAJ

OS

EP

CZ

SZ

ZC Z

Przewodniczący Rady Koła Przyjaciół Siódemki pwd. Edward Baumgart

DG

A MK DE

NA

LO

ZIE

SIÓ

Komendantka Szczepu 7 BDH „Zielona Siódemka” hm Dorota Sucharska

BY

17

Załącznik nr 4 a Dziękujemy za odesłanie ankiety - deklaracji udziału w obchodach jubileuszu 95 rocznicy powstania 7 BDH w nieprzekraczalnym terminie do 1.05.2016 roku.

Terminowy spływ korespondencji usprawni przygotowanie uroczystości i imprez towarzyszących.

Deklaracja udziału w obchodach 95-lecia powstania 7 BDH

.......................................................

(Nazwisko i imię)

............................................................................

(Adres)

......................................................

(Nr telefonu)

.............................................................................

(Adres mailowy)

Zaznaczyć - „tak” lub „nie”.

TAK - NIE – Wezmę udział w otwarciu wystawy pamiątek w dniu 10.06.2016 r.

TAK - NIE – Wezmę udział w ceremonii oficjalnej obchodów jubileuszowych w dniu 11.06. 2016r.

TAK - NIE – Jestem zainteresowany udziałem w spotkaniu okolicznościowym (11.06.2016 - ok. godz. 18) w hotelu „Pod Orłem”.

Możliwość przyjścia z osobą towarzyszącą (koszt 80 zł od osoby).

TAK - NIE – Jestem zainteresowany udziałem w spotkaniu okolicznościowym w harcówce 11.06.2016 r. - ok. godz. 18 (brak możliwości zabrania osoby towarzyszącej). Przewidywany koszt 50 zł od osoby.

Uwaga: spotkanie zorganizujemy zgodnie z preferencjami większości – skromniejsze w harcówce lub bal w restauracji hotelowej. Decyzja w oddzielnej korespondencji.

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

ZC

Z

18

.................................................

Podpis

Załącznik nr 9

Załącznik nr 10

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

ZC

Z

Załącznik nr 11

19

3. Obchody jubileuszu 95-lecia.

P

o kilkumiesięcznych przygotowaniach nadszedł dla sztabu organizacyjnego i osób wspomagających jego wysiłki czas na zaprezentowanie efektów swojej pracy.

Pierwszą imprezą towarzyszącą obchodom jubileuszowym było otwarcie w dniu 10 czerwca 2016 roku, w gościnnych progach Hotelu „Pod Orłem” wystawy pamiątek oraz prezentacja suplementów. Nie zawiedli zaproszeni oficjele i goście. Swoją obecnością uroczystość zaszczycili: Zastępca Komendanta Cho-

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

Goście i siódemkarze uczestniczący otwarciu w wystawy w Hotelu „Pod Orłem” (10.06.2016 r.).

20

Fot. hm Barbara Małecka

rągwi – hm Paweł Biały, Komendantka Hufca Bydgoszcz - Miasto – hm Beata Kobus, Przewodniczący Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Dzieci – Daniel Brożek, dyrektorka hotelu – pani Anna Kowalewska-Szczepańska. Przybyli także – były komendant Chorągwi Bydgoskiej w latach 1961-1969 – Jan Głodek, 15 byłych siódemkarzy, sponsorzy, przyjaciele i sympatycy Szczepu, zuchy, harcerze oraz rodzice wyróżnionych (zdjęcie nr 1).

Na wstępie uroczystości uhonorowano laureatów konkursu na znaczek okolicznościowy i kartę pocztową. Po wręczeniu nagród, uczestnicy imprezy wysłuchali koncertu w wykonaniu młodych siódemkarzy obdarzonych talentem artystycznym (zdjęcie nr 2). Zaprezentowali oni kilka utworów przygoto-

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

zdjęcie nr 1

21

Załącznik nr 13 Wystąpienie przewodniczącego KPS - Edwarda Baumgarta na otwarciu wystawy pamiątek oraz promocji suplementów do monografii

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

Jeśli uwagą zagłębicie się druhny i druhowie w treść ulotki przygotowanej na wystawę, to znajdziecie informację, że historia „Siódemki” spisana jest na kartach ponad dziewięćdziesięciu kronik i ksiąg pamiątkowych. Opisano w nich nasze dzieje od 1921 do 2009 roku. Spisano najważniejsze wydarzenia, utrwalono przeżycia obozowe, relacjonowano przygody na rejsach, zlotach i wycieczkach.

22

Zapewne wielu z Was zadaje teraz sobie pytanie – no dobrze, a co dalej z opisem kolejnych lat naszej działalności, tej po 2009 roku. Nie zaniechaliśmy kontynuacji dzieła druha Eugeniusza Szulca i kilkudziesięciu kronikarzy, którzy z benedyktyńską cierpliwością i dokładnością spisywali nasze dzieje.

W dwutysięcznym roku druhna Dorota Sucharska podjęła się trudu napisania monografii „W zielone chusty przystrojeni”. Opisała w niej dzieje „Siódemki” od 1921 do 2000 roku. W ten sposób nasza historia mogło dotrzeć do większego kręgu osób.

Opracowanie wydano na jubileusz 80 rocznicy powstania 7 Bydgoskiej Drużyny Harcerzy. Kontynuacją kronikarskiej pracy było wydanie w 2006 i 2011 roku pierwszego i drugiego suplementu do monografii. Dzisiaj druhna Dorota oddaje w Wasze ręce trzeci suplement. Przy jego opracowaniu odstąpiła od kronikarskiego opisu dokonań w latach 2011-2016. Nadała mu nową formułę – całość podzieliła na trzy rozdziały: * pierwszy – KRĘTA ŚCIEŻKA – opisała w nim harcerską wędrówkę w ostatnich pięciu latach, * drugi nazwała – SIÓDEMKA TO MY – są to wizytówki wszystkich jednostek organizacyjnych Szczepu wraz z opisem ich dokonań. Całość jest bogato ilustrowana zdjęciami. * Trzeci rozdział to KALENDARIUM oraz tradycyjny ALFABET SIÓDEMKI. Przed pięcioma laty stosując się do mądrości zawartej w łacińskim powiedzeniu – „słowa znikają, pismo pozostaje” – postanowiłem, że i ja dołączę do grona osób opisującego nasze dzieje. W 2011 r. opisałem historię współpracy kręgu przyjaciół z „Siódemką” w monografii Koła Byłych Siódemkarzy pod tytułem „Wierni zielonej siódemce”. Upubliczniłem w tym opracowaniu historię naszej współpracy od 1924 do 2011 roku.

Dzisiaj oddaję w Wasze ręce pierwszy tom suplementu opisujący współdziałanie Koła Byłych Siódemkarzy i Koła Przyjaciół Siódemki ze Szczepem w latach 20112016. W opracowaniu tym zachowałem podobny sposób narracji i tak jak w pierwszym wydaniu – po kronikarsku, rok po roku, miesiąc po miesiącu opisałem w jaki sposób byli siódemkarze wspierali działalność Szczepu.

Dorota i ja mamy nadzieję, że teraz z przyjemnością zapoznacie się z treścią naszych opracowań, a w przyszłości, jeśli znajdziemy następców, będziecie mogli dalej z ciekawością śledzić to, co „Siódemka” proponuje zuchom i harcerzom w swojej codziennej pracy i jak pisze swoją dalszą historię.

Występ młodych muzyków: Julia Stachura – harfa, Alek Luboński – gitara, Ignacy Stachura – wiolonczela, Piotr Mantey – trąbka, Wojtek Świeżyński – perkusja.

Zespół występował pod kierownictwem pana Jakuba Gumieli – fortepian (niewidoczny na zdjęciu)

zdjęcie nr 2

wywanych przez kilka tygodni, pod kierownictwem pań Agnieszki Jędrzejewskiej-Stachury i Katarzyny Nowaczewskiej-Mantey. Uczestnicy uroczystości otwarcia wystawy wysłuchali także premierowego wykonania jubileuszowej piosenki „Zielona Siódemka”. Zaprezentowała ją grupa wokalna złożona z członków drużyny „Młode Wilki”. W tle, na dużym ekranie wyświetlane były slajdy. Przemówienie otwierające wystawę wygłosił jej komisarz – Czesław Szczesik (treść wystąpienia w załączniku nr 12), a Edward Baumgart w imieniu Doroty Sucharskiej i własnym dokonał prezentacji suplementów (treść wystąpienia w załączniku nr 13).

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

Przybijanie pamiątkowego „gwoździa”: od lewej – Komendantka Hufca – Beata Kobus, Komendant Chorągwi – Jerzy Gębara i Edward Baumgart.

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

zdjęcie nr 10

23

Załącznik nr 12 Wystąpienie Czesława Szczesika na otwarciu wystawy

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

ZC

Z

Szanowni goście Druhny i druhowie.

24

Uroczyste obchody 95 rocznicy powstania Siódmej Bydgoskiej Drużyny Harcerzy są doskonałą okazją do zaprezentowania środowisku harcerskiemu oraz społeczeństwu naszego miasta najcenniejszych pamiątek z bogatych zbiorów archiwalnych Szczepu 7BDH „Zielona Siódemka”. Urządzenie ekspozycji stało się możliwe dzięki wsparciu finansowym Urzędu Miasta Bydgoszczy, życzliwości administratorów hotelu „Pod Orłem” oraz pomocy licznych sponsorów, w większości przyjaciół „Zielonej Siódemki”. W trosce o to, aby wystawę mogła obejrzeć możliwie największa liczba mieszkańców Bydgoszczy oraz gości hotelowych, będzie ona czynna do września 2016 roku.

Z gościnności hotelu „Pod Orłem” siódemkarze korzystali wielokrotnie.

To tutaj 1 kwietnia 1924 roku zorganizowano zebranie, na którym powołano do życia Koło Przyjaciół Harcerzy, organizacji która do dzisiaj, chociaż pod inną nazwą wspiera działalność „Siódemki”. Zebrania zarządu Koła odbywały się salach hotelu co dwa lata, aż do 1938 roku. Do tradycji spotkań powrócono w dnia 13 czerwca 1978 roku z okazji 57 rocznicy powstania drużyny. Wtedy to były siódemkarz - pan Bronisław Marchlewski, który po latach przeżytych na emigracji po raz pierwszy przyjechał do kraju, zaprosił z okazji jubileuszu na wspólny obiad – 25 współtowarzyszy dawnych harcerskich przygód.

Później, z różnych okazji, podobne spotkania odbywały się jeszcze wielokrotnie.

W ostatnich dwóch latach z okazji Świąt Niepodległości występowały grupy rekonstrukcyjne prezentując np. pokaz „Secesyjne podwórko” i inne widowiska. W skład tych grup wchodzili, bądź organizatorami byli członkowie Szczepu.

Ze zrozumiałych względów na wystawie mogliśmy wyeksponować tylko niewielką część naszych zbiorów archiwalnych. Na szczególną uwagę zasługują trzy tomy najcenniejszych dla nas kronik, z których dwa wpisane zostały do rejestru zabytków. Zapewne niewielu z przybyłych na dzisiejszy wernisaż wie, że trzykrotnie zostały one uratowane od zniszczenia.

– Pierwszy raz w dniu 2 września 1939 roku, kiedy to okolice dworca, w tym również budynek harcówki przy ulicy Rycerskiej uległy uszkodzeniu podczas bombardowań. Gdy do harcówki dotarł siódemkarz Lucjan Paterek zastał ją już częściowo ograbioną z wartościowych przedmiotów. Rabusie nie znaleźli jednak skrytki z dwoma tomami kronik (trzeci tom był u kronikarza). Druh Lucjan zabrał je i ukrył. Później przy udziale innych siódemkarzy znaleziono dla nich bezpieczną kryjówkę, w której przetrwały okupację.

– Drugi raz kroniki ocalono w czerwcu 1949 roku, kiedy oficjalną działalność drużyny zawieszono, a majątek, w tym i drugi sztandar zarekwirowano. Teraz już cztery tomy kronik schował kronikarz Aleksander Zieliński (skrytkę znał jeszcze tylko jego brat). Druh Aleksander mimo kilkakrotnych przesłuchań przez UB nie ujawnił miejsca ukrycia cennych pamiątek. Przekazał je „Siódemce” w 1957 roku.

– Trzecie można powiedzieć graniczące z cudem ocalenie miało miejsce w nocy 16/17 listopada 1974 roku. Na strychu budynku Technikum Kolejowego wybuchł pożar, który w poważnym stopniu strawił harcówkę i zgromadzone w niej mie-

nie. Cztery najstarsze kroniki i kolejne osiem najnowszych tomów przechowywanych w szafie ocalało. Zostały tylko lekko zalane wodą.

Na wystawie wyeksponowaliśmy także – odznaczenia, medale oraz puchary, którymi nagradzano wzorową harcerską służbę drużyn, kadry i harcerzy. Wśród eksponatów znajdują się również: – proporce, które powiewały na masztach żaglówek „Siódemki” w latach 1933 –1939 oraz 1946 -1949.

– Księgi pamiątkowe z jubileuszu 50 i 60 lecia powstania 7 BDH. Znajduje się w nich wiele cennych wpisów, zdjęć i pamiątkowych dokumentów.

– Dar druha Sawickiego. Jest to jedna z pierwszych Oznak Siódemki (wykonana ze srebra i emaliowana) wydana w 1932 roku czyli bezpośrednio po rozstrzygnięciu konkursu oraz ogłoszeniu w rozkazie drużyny regulaminu i decyzji o ustanowieniu odznaki ( grudzień 1931 roku).

– Wydawnictwa okolicznościowe (gazetki) wydawane cyklicznie oraz „z okazji”, monografie Szczepu i KBS, tomik wierszy „Historia wierszem pisana”, stare albumy ze zdjęciami i wiele innych, jakże cennych dla nas pamiątek.

Więcej informacji o historii i dniu dzisiejszym obecnej „Zielonej Siódemki” oraz spis wystawianych pamiątek znajdziecie Państwo w katalogu wystawy.

O otwarcie wystawy poproszę:

– Komendantkę Hufca w Bydgoszczy – Dyrektor Hotelu „pod Orłem” – Przewodniczącego ZW TPD w Bydgoszczy

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

EP CZ

SZ

ZC

Z

zdjęcie nr 5

BY

Tort jubileuszowy.

25

zdjęcie nr 8

Wyróżnieni „Odznaką Ruchu Przyjaciół Harcerstwa”: Mieczysław Mikołajczyk, Joanna Wołczyk i Waldemar Ciupak.

Odznaczenia wręcza – hm Gabriela Sobkowiak- Blechman.

Do tradycyjnego przecięcia przecięcia wstęgi zaproszono: Komendantkę Hufca, Przewodniczącego Zarządu TPD oraz dyrektorkę hotelu. Wpisali się oni także do Księgi Pamiątkowej Jubileuszy (przyp. autora - prowadzonej od 1971 roku). Po zwiedzeniu ekspozycji (fragmenty wystawy na zdjęciach 3 i 4) uczestnicy spotkali się na kawie i z apetytem degustowali tort (zdjęcie nr 5).

Był również czas zadumy nad przeszłością i krótka lekcja patriotyzmu. Delegacja zuchów, harcerzy, instruktorów i gości zapaliła znicz i złożyła wiązankę

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

zdjęcie nr 10

26

Pamiątkowe plakietki otrzymują: Czesław Szczesik i Roman Drażdżewski.

Wręczają Dorota Sucharska i Edward Baumgart.

kwiatów pod tablicą pa- Fragment wystawy miątkową poświęconą Bernardowi Mrozińskiemu przedwojennemu drużynowemu żeglarzy Siódemki, dowódcy Okręgu Pomorskiego i szefa struktur Szarych Szeregów w Bydgoszczy, a po wyzwoleniu pilota Chorągwi Bydgoskiej (przy. autora tablicę wmurowano na Fragment wystawy – nasze odznaczenia i inne pamiątki.

zdjęcie nr 4

zdjęcie nr 3

ścianie budynku przy ul Gdańskiej 11 (zdjęcie nr 6.). Na ceremonii obecny był syn druha Bernarda – Marian Mroziński.

Już wieczorem na facebookowej stronie Hufca ukazała się informacja o treści: „Szczep 7 Bydgoskiej Drużyny Harcerzy im. hetmana Jana Karola Chodkiewicza w Bydgoszczy

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

Delegacja siódemkarzy i KPS pod tablicą pamiątkową poświęconą Bernardowi Mrozińskiemu. Pierwszy z lewej: zastępca Komendanta Chorągwi Paweł Biały

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

zdjęcie nr 6

ZIE

rozpoczął dwudniowe obchody jubileuszu. „Zielona Siódemka” istnieje nieprzerwanie od 1921 roku. Jej założenie datowane jest na 15 czerwca.

Swoje 95-lecie siódemkarze rozpoczęli od otwarcia wystawy przedstawiającej poprzez zdjęcia, dyplomy,

27

puchary i inne pamiątki, bogate dzieje tego najstarszego w Bydgoszczy szczepu. Wystawę urządzono w gościnnych progach Hotelu „Pod Orłem”. Będzie ona czynna do września. Za umożliwienie zorganizowania wystawy, jak również i dzisiejszą uroczystość serdecznie dziękujemy dyrekcji hotelu. Dziękujemy również wszystkim, którzy swoją obecnością zaszczycili te obchody”.

zdjęcie nr 7

Informacja ta wzbogacona została liczącym 37 zdjęć fotoreportażem wykonanym przez druhnę Barbarę Małecką.

Kulminacją obchodów było uroczyste spotkanie w sali widowiskowej Miejskiego Centrum Kultury. Do

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

Załącznik nr 15

28

Urszula Markowska składa życzenia w imieniu KPS

wypełnionej do ostatniego miejsca sali przybyli zaproszeni goście w tym: Komendant Kujawsko-Pomorskiej Chorągwi ZHP hm Jerzy Gębara, Komendantka Hufca Bydgoszcz-Miasto - hm Beata Kobus, Dyrektor Wydziału Edukacji i Sportu Urzędu Miejskiego w Bydgoszczy - pani Elżbieta Wiewiór, przedstawicielka Pomorskiego Oddziału TPD - pani Barbara Grajczyk-Migawa, grupa byłych siódemkarzy, sponsorzy, przyjaciele Siódemki oraz zuchy i harcerze.

Godzina 12.30. Gasną światła, punktowa lampa oświetla trębacza – siódemkarza Piotra Manteya – rozlega się hejnał. Na ekranie wyświetlany jest baner jubileuszowy. Pada komenda – Proszę wszystkich o powstanie! Baczność! Poczet sztandarowy wprowadzić!

Prowadzący witają przybyłych gości, a do zgromadzonych zwracają się słowami: „ … 95 lat to setki życiorysów wielu pokoleń siódemkarzy (uzupełnienie autora – według sporządzonego przez druha Baltazara Głowińskiego na podstawie zapisów w kronikach, rozkazach, ewidencjach i innych dokumentach w spisie znalazło się przeszło 4800 nazwisk osób, po których w tych źródłach

Załącznik nr 16

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

Załącznik nr 17

29

pozostał jakikolwiek pisemny ślad), to wiele wydarzeń politycznych i dziejowych, zmian strukturalnych, to mnóstwo zbiórek, obozów i przygód na harcerskim szlaku” … „Zapraszamy Was do podróży przez dzieje „Siódemki ...”.

Tak jak w starym kinie, przy fortepianowym akompaniamencie w wykonaniu pana Tomasza Gumielę, uczestnicy oglądali 8,5 minutowy film autorstwa pana Piotra Zaruckiego o starej i współczesnej „Siódemce”.

Po filmie, krótkie wystąpienie Komendantki Szczepu hm Doroty Sucharskiej.

Zakończyła je słowami - „… A o tych, bez których nie byłoby nas tutaj dzisiaj, byłych siódemkarzach opowie jedna z nich – phm. Urszula Markowska – drużynowa żeglarek w latach 1971-75. (treść w załączniku nr 14 i zdjęcie nr 7). Po wystąpieniu druhna Urszula wręczyła Komendantce Szczepu, na pamiątkę, ozdobną wersję życzeń. Zgodnie z wieloletnią tradycją, po uroczystości do treści wystąpienia dołączona została karta z autografami i zbiorowymi życzeniami od wszystkich obecnych na uroczystości członków Koła. (Patrz załącznik nr 15).

Harcerstwo to nie tylko zbiórki, biwaki, obozy – to także zbiorowo śpiewane od lat stare i współczesne piosenki. Na scenę wyszedł zespół harcerzy Siódemki – muzyków (przygotowany przez panie: Agnieszkę Jędrzejewską-Stachurę i Katarzynę Nowaczewską-Mantey) w składzie – Julia Stachura (harfa), Ignacy Stachura (wiolonczela), Jakub Gumiela (fortepian), Piotr Mantey (trąbka), Wojciech Świeżyński (instrumenty perkusyjne) oraz Aleksander Luboński (gitara). Zespół dał podkład muzyczny, a cała sala zaśpiewała piosenki – „Harcerska dola”, nostalgiczne „Obozowe tango” oraz jedną z nowszych „Jestem wędrowcem”.

Dalszy przebieg uroczystości przebiegał według standardowego schematu: przemówienia, wręczanie odznaczeń, podziękowań, składanie życzeń. Nie chcę w tym opracowaniu zanudzać czytających komentowaniem dalszego przebiegu uroczystości. Pełny scenariusz znajduje się w dokumentacji Szczepu i Koła.

Lecz z kronikarskiego obowiązku, ale także dlatego, iż jest to suplement do monografii KBS/KPS, nietaktem byłoby nie przedstawienie pełnej listy wyróżnionych członków Koła.

– Medal „Za zasługi dla harcerstwa Kujawsko-Pomorskiego otrzymali – Henryk Fischer (medal nr 447) oraz Wiesław Tazbir (nr 448).

– Zbiorową Srebrną „Odznaką Ruchu Przyjaciół Harcerstwa” wyróżniono: bydgoską firmę „Transport Medyczny – Waldemar Ciupak” (nr 298) Zakład Obróbki Cieplnej „Hartmak” w Bydgoszczy (nr 299) oraz Yacht Klub Polski w Bydgoszczy (nr 301). (patrz zdjęcie nr 8)

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

ZC

Z

– Indywidualną Srebrną „Odznakę Ruchu Przyjaciół Harcerstwa” wręczono: Joannie Wołczyk (nr 302), Waldemarowi Ciupakowi (nr 306) oraz Grzegorzowi Łatwisowi (nr 307).

30

– Medal „Za zasługi dla Hufca Bydgoszcz-Miasto otrzymał Czesław Szczesik.

– Tradycyjną Odznaką Siódemki wyróżniono Mariana Grochowskiego, Mieczysława Mikołajczyka i Wojciecha Wierszyłło.

– Członkowie Koła – Roman Drażdżewski i Czesław Szczesik otrzymali plakietki pamiątkowe (zdjęcie nr 9).

Dla odprężenia i rozluźnienia oficjalnej atmosfery – niespodzianka muzyczna dla młodych. Młode raperki - członkinie drużyny z Białych Błot brawurowo wykonały napisane przez siebie dwa utwory rapowe. Na scenie, przy aplauzie całej widowni prezentowały się Julia Kisielewska i Zuzanna Załęgowska.

– Doceniono także wkład pracy autora tego opracowania. Prezydent Bydgoszczy Rafał Bruski w uznaniu dotychczasowej działalności przyznał mu nagrodę rzeczową oraz dyplom z podziękowaniami (załącznik nr 16). Przewodniczący ZHP – hm Dariusz Supeł przesłał na pamiątkowej plakietce specjalne podziękowania (załącznik nr 17). Uważam jednak, że podziękowanie to, chociaż skierowane było imiennie do mnie, to należy je traktować jako wyrazy uznania dla całej Rady Koła. Bez pomocy tak zgranego kolektywu nie byłoby zapewne tak dobrych efektów, a i powodów do wyróżnienia.

Obowiązkowym przy takich okazjach ceremoniałem jest przybicie tzw. „gwoździa” na drzewcu sztandaru. Aktu tego dokonał Komendant Chorągwi – hm Jerzy Gębara, Komendantka Hufca – Beata Kobus oraz Przewodniczący KPS – Edward Baumgart (zdjęcie nr 10).

Uroczystość oficjalną zakończyła piosenka „Zielona Siódemka”, którą przy akompaniamencie : pani Katarzyny Nowaczewskiej-Mantey – fortepian i Aleksandra Lubońskiego – gitara, wykonał zespól wokalny złożony z członków drużyny „Młode Wilki”.

OS DG

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY

EP CZ

LO

ZIE

Konsumpcja grochówki – jak scenka jak z filmu „Miś” - od lewej Urszula Markowska (KPS), Marek Burchardt (KPS), Komendant Chorągwi – Jerzy Gębara, tyłem Janusz Kowal (KPS).

SZ

ZC

Z

zdjęcie nr 11

31

Po zakończeniu części oficjalnej zuchy i harcerze sformowali kolumnę i pod opieką instruktorów, w barwnym korowodzie przemaszerowali przez miasto na ulicę Kopernika 1. Tam na dziedzińcu bydgoskiego Uniwersytetu zorganizowano dla nich festyn harcerski. Nie mogło zabraknąć tradycyjnej wojskowej grochówki spożywanej z apetytem, ale i z dużą dawką humoru (zdjęcie nr 11), harców i zabaw (zdjęcie nr 12), koncertu szanty i wspólnych, pamiątkowych zdjęć (patrz zdjęcia nr 13, 14 i 15).

Byli siódemkarze, tak jak zawsze przy okazji spotkań jubileuszowych odwiedzili groby swoich byłych instruktorów. Znicze zapalono na grobach szczepowych: Eugeniusza Szulca, Hilarego Glesmera i Bogdana Szopy, drużynowych – Romana Rauchfleisza, Alojzego Szmidta i Henryka Sikorskiego oraz długoletniego przewodniczącego Koła Byłych Siódemkarzy – Józefa Śpiewakowskiego (zdjęcia nr 16 i 17). Znicz zapalono również na grobie byłego siódemkarza z lat 1931-39 oraz 1945-47 – Bolesława Baumgarta. Zapoczątkował on (co jest ewenementem w Siódemce) niezwykłą sztafetę czterech pokoleń. Siódemkarzami byli lub nadal są: jego synowie – Waldemar (gdy był na pierwszym obozie siódemki miał 5 lat), Marek i Wiesław, bratanek Edward (autor tego opracowania), wnuk Marek, wnuczka Marta oraz prawnuczka Sandra.

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

Festyn – wszystkie pokolenia siódemkarzy

32

Fot. hm Barbara Małecka

zdjęcie nr 12

Festyn harcerski na dziedzińcu Uniwersytetu przy ulicy Kopernika. Zuchowe harce

Wieczorem, zgodnie z życzeniem, byli siódemkarze przyszli do harcówki przy ul. Kopernika 1 na tradycyjne spotkanie. Dla przypomnienia – jest ono organi-

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

zdjęcie nr 13

33

Członkowie KPS na Festynie – od lewej: Bożena Redelbach, niżej Urszula Markowska, Ryszard Zatorski, Jerzy Sukowski, były szczepowy (w ciemnych okularach) Henryk Betański, Czesław Szczesik. Słabo widoczni Marek Burchardt, Waldemar Ciupak, Janusz Kowal i Roman Drażdżewski (w ciemnych okularach)

zdjęcie nr 14

15. Zdjęcie grupowe członków KPS – od lewej Zbigniew Kleszczewski, Czesław Szczesik, Henryk Betański, Maria Adamiec, Andrzej Eidtner, Bożena Redelbach, Jerzy Sukowski, Ryszard Zatorski.

zdjęcie nr 15

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

zdjęcie nr 16

34

16. Przy grobie Eugeniusza Szulca – znicz zapala Damian Domiński. Od lewej: Wiesław Tazbir, Bożena Redelbach, Piotr Semrau, Andrzej Eidtner, Ryszard Zatorski, Henryk Fischer, Anna Samsin, Urszula Markowska, Zbigniew Kleszczewski.

Przy grobie długoletniego przewodniczącego KBS – Józefa Śpiewakowskiego

zdjęcie nr 17 18. Harcówka zdjęcie nr 18 – spotkanie b. siódemkarzy.

Od lewej: Henryk Betański, Piotr Semrau i Wiesław Tazbir.

OS DG

EP

CZ

SZ

ZC

Z

zdjęcie nr 19

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

Spotkanie byłych siódemkarzy – od lewej: w jubileuszowej koszulce Czesław Szczesik, dalej Marek Burchardt, Urszula Markowska, Janusz Kowal, Maria Adamiec i Piotr Nowaczyk.

35

Załącznik nr 14

SZ DG O

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

CZ

Druhny i Druhowie Szanowni goście

36

Dzisiejsza uroczystość zorganizowana z okazji 95 rocznicy powstania Siódmej Bydgoskiej Drużyny Harcerzy jest doskonałą okazją do przypomnienia niektórych wydarzeń z naszych dziejów. Rozsiądźmy się zatem wygodnie w „kapsule czasu” i odbądźmy krótką retrospektywną podróż.

Niemal od początku istnienia „Siódemka” nie działała w osamotnieniu. Już w 1924 roku grupa przyjaciół prężnie rozwijającej się drużyny założyła Koło Przyjaciół Harcerzy i wyznaczyła sobie cel - udzielanie wszechstronnej pomocy.

Przybierała ona różne formy – dlatego przytoczę tylko kilka przykładów: – początkowo przekazywano znaczne jak na tamte czasy sumy pieniędzy, które drużyna wykorzystywała na działalność programową.

Lecz „Siódemkę” wspomagano nie tylko finansowo.

– W 1924 roku, znany bydgoski dentysta i członek Koła Przyjaciół Harcerzy pan Maksymilian Giżyński udostępnił siódemkarzom, w swoim lokalu przy ul. Marszałka Focha dwa pomieszczenia. Przez kilkanaście miesięcy działał w nich Klub Srebrnych Czuwajów i organizowane były zbiórki drużyny i zastępów.

– W 1925 roku opiekun drużyny pan Rybicki zaproponował komendzie organizację trzy tygodniowego obozu na terenie swojego majątku w Żółwinie. Pokrył również z własnych funduszy część kosztów wyżywienia uczestników. Obóz odniósł wielki sukces propagandowy. Znakomicie rozreklamował sprawność organizacyjną drużyny oraz ideę skautingu. Obóz odwiedziło 155 gości z różnych środowisk.

– W 1930 roku członek Rady Koła – właściciel Fabryki Obuwia „LEO” w Bydgoszczy pan Antoni Weynerowski udostępnił w swojej okazałej willi przy ul Toruńskiej 155 pomieszczenie, w którym siódemkarze urządzili harcówkę.

Dnia 28 lutego 1931 roku przyjaciele oraz byli członkowie drużyny zaczęli pisać nowy rozdział współpracy. Powstało Koło Byłych Siódemkarzy.

– Wspomniany już wcześniej pan Antoni Weynerowski udostępnia w swojej willi drugi pokój. Harcówka „Na pięterku”powiększyła się i działała do 1936 roku.

– Wkrótce członkowie KBS zorganizowali zbiórkę funduszy, za które w 1932 roku zakupiono dla wodniaków kolejną żaglówkę.

– W roku 1936 Rodzina Kolejowa z którą „Siódemka” współpracowała od wielu lat zainicjowała starania, w wyniku których przekazano drużynie budynek przy ulicy Rycerskiej. To tutaj – w latach 1936-1939 i 1945-1949 „biło harcerskie serce” Siódemki.

Wspieranie działalności w kolejnych okresach – teraz już Szczepu – było różnorodne i nadzwyczaj skuteczne. W 1945 i 1956 roku to byli siódemkarze byli kreatorami wznowienia legalnej działalności drużyn. Stanowili trzon kadry instruktorskiej, byli niewyczerpaną skarbnicą wiedzy – jak organizować w oparciu o skautowskie ideały pracę w odradzających się drużynach.

Członkowie KBS, panowie: Edward Kwiatkowski w 1946 roku – ufundował drugi sztandar, a w 1958 roku Bernard Mroziński wraz z kilkoma innymi członkami Koła, byli inicjatorami nawiązania współpracy z „Izbą Rzemieślniczą”. Dzięki niej „ Siódemka” zdobyła fundusze na wykonanie sztandaru, którym szczycimy się dzisiaj.

Nie bez znaczenia była także pomoc materialna. Fundusze na zaspokojenie potrzeb związanych z działalnością programową Szczepu, KBS zdobywał organizując zabawy dla swoich członków. Był także organizatorem kiermaszy i loterii. W najnowszych czasach Szczep mógł zawsze liczyć na ofiarność członków Koła – a oto kilka przykładów:

– Wiesław Tazbir sfinansował koszty organizacji spotkania pokoleń z okazji 70-lecia powstania 7 BDH. – Firmy - PUBR i PREFABET zarządzane przez panów Romana Drażdżewskiego i Waldemara Baumgarta przekazały w 2001 roku znaczne sumy pieniędzy, dzięki którym można było wydać z okazji kolejnego jubileuszu monografię „Siódemki” pod tytułem – „W zielone chusty przystrojeni” oraz zlecić wykonanie kosztownej renowacji czterech tomów najstarszych kronik.

– Dzięki pomocy pana Romana Drażdżewskiego można było w latach 1999, 2008, 2010 i 2016 wykonać modernizacje oraz remonty harcówek.

– Henryk Konarski w 2010 roku ufundował do oddawanej właśnie po remoncie całego budynku harcówki kominek, a z okazji jubileuszu 90-lecia zaprojektował i sfinansował wykonanie 50 sztuk limitowanej Odznaki Jubileuszowej Siódemki.

– W 2011 roku pan Ryszard Wentowski podarował Siódemce żaglówkę typu „Maczek”, a w 2013 roku pan Waldemar Ciupak żaglówkę typu „Omega”.

– Czesław Szczesik w latach 2012-2013 wykonał nieodpłatnie dokumentację przyłączenia ośrodka w Foluszu do gminnej sieci kanalizacyjnej.

– Edward Baumgart na jubileusz 90-lecia Siódemki napisał monografię Koła Byłych Siódemkarzy, a na dzisiejszy jubileusz oddaje w Wasze ręce suplement, w którym udokumentowano działalność KBS w latach 2011-2014 i KPS w latach 2015-2016.

– Również nasza dzisiejsza uroczystość nie miałaby tak uroczystej oprawy, gdyby nie ofiarność wielu sponsorów zmobilizowanych przez członków Koła Przyjaciół Siódemki, a głównie przez Wiesława Tazbira – do finansowego i rzeczowego wsparcia naszych poczynań. Wielu z nich znajduje się dzisiaj na tej sali i świętuje razem z nami – dziękujemy im za ofiarność.

Przykładów takich można by przytaczać w nieskończoność, ale najważniejsze jest to, że nasza współpraca realizowana jest nie tylko od wielkiego święta. Jest to wszechstronna, można powiedzieć bez przesady niemal codzienna pomoc udzielana Szczepowi przez członków Koła Przyjaciół Siódemki. Ponieważ zawsze w naszej współpracy kierowaliśmy się dewizą – „oszczędni w słowach, a szczodrzy w działaniu”, dlatego pozwólcie, że krótko, po harcersku, w imieniu wszystkich członków Koła Przyjaciół Siódemki zapewniam kadrę i Was młodzi przyjaciele – będziemy dalej ofiarnie wspierali Waszą działalność.

Z okazji jubileuszu życzymy:

– Kadrze – wytrwałości w organizowaniu pracy harcerskiej, wielu ciekawych propozycji programowych oraz osiągania satysfakcji z tego co robicie.

– Zuchom i harcerzom życzymy, abyście całym sercem angażowali się w działalność gromad i drużyn, wynosili z tej harcerskiej aktywności wiele korzyści i pełnymi garściami czerpali przyjemność z harcerskich przygód.

Pracujcie tak, aby być godnym przynależności do Szczepu o tak bogatej historii oraz wielkim dorobku. Zawsze pamiętajcie, że to Wy decydujecie o tym, czy słowa naszego hymnu – „Górą Siódemka, oto wilki szczere nasze hasło...” będą zawsze przez harcerską społeczność uważane za aktualne.

SZ DG O

SIÓ

NA

DE

MK

A

EP CZ

SZ

LO

ZIE

Członkowie Koła Przyjaciół Siódemki Bydgoszcz 11 czerwca 2016 roku

CZ

Czuwaj BY

37

A

MK

DE

NA

LO

ZIE

SIÓ

CZ

SZ

DG O

EP CZ

SZ

BY

Załącznik nr 7

38

A

MK

DE

NA

LO

ZIE

SIÓ

CZ

SZ

DG O

EP CZ

SZ

BY

Załącznik nr 8

39

Część uczestników zebrania KPS z dnia 12 marca 2017 roku . Przy gablocie ze sztandarem.

Od lewej: Piotr Semrau, Ryszard Zatorski, Wiesław Tazbir, Edward Baumgart, Henryk Betański, Henryk Fischer i Grzegorz Łatwis.

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

zdjęcie nr 20

40

zdjęcie nr 21 23 marca 2019 roku - Zebranie Ogólne KPS. Od lewej: Henryk Fischer, Halina Ferens- Budzyńska, Henryk Konarski, Waldemar Ciupak, Piotr Semrau, Zbigniew Głodziński, Marian Drażdżewski, Janusz Kowal, Andrzej Eidtner, Grzegorz Łatwis, Witold Cyrn i Zbigniew Kleszczewski.

zdjęcie nr 22

„Ekologiczna” Rada Szczepu w Smukale (13.09.2019 r.)

zowane z okazji jubileuszy już od 65 lat. Jak zawsze były wspólne śpiewy, oglądanie kronik, wspominanie dawnych obozów, spływów, rajdów i harcerskich przygód (zdjęcia nr 18 i 19). W trakcie spotkania wszyscy zgodnie stwierdzili – takie spotkania nie tylko utrwalają więź międzypokoleniową siódemkarzy, ale są dla wszystkich miłym akcentem kończącym każde obchody jubileuszowe.

OS DG

MK DE

NA

Uczestnicy plenerowej Rady Szczepu Osielsku (25.05.2018 r.).

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

zdjęcie nr 23

41

DH „ Z IE LO N A S ZEP 7 B . C H O D K I E IÓ DEMK A C Z WIC S . J. K ZA ” IM YDGO S Z C Z Y W B

4. Realizacja zadań statutowych i uchwał programowych zebrań członków Koła Przyjaciół Siódemki 4.1 Zebrania Ogólne Członków KBS, spotkania robocze Rady i inne formy aktywności członków Koła.

R

egulamin działalności KPS” w punkcie 7 określa między innymi („...Zebranie Ogólne Członków jest najwyższą władzą ustawodawczą ...”. Natomiast w punkcie 8 wyznacza Radzie Koła funkcje wykonawczą, czyli powierza jej obowiązki animowania aktywności członków i kierowania bieżącą pracą Koła.

– Zebrania Ogólne Członków organizowane były co dwa lata.

Na zebraniu w dniu 11 marca 2017 roku (zdjęcie nr 20) podsumowano działalność Koła, oceniono efektywność pracy Rady w ostatnich dwóch latach (2015-2017) i wybrano Radę w składzie: Joanna Wołczyk, Waldemar Ciupak – jako przedstawicieli rodziców i przyjaciół oraz byłych siódemkarzy – Henryka Fischera, Henryka Konarskiego, Wiesława Tazbira, Czesława Szczesiak i Edwarda

SZ DG O

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

CZ

Sylwia i Jarosław Sadkowscy (pierwsi z lewej) wraz z gromadą zuchową „Dębowe Ludki” na inauguracji obchodów 100 lecia bydgoskiego harcerstwa (20.05.2017 r.).

42

zdjęcie nr 24

Baumgarta. Przyjęto również uchwałę, która wyznaczyła zadania do realizacji w latach 2017-2019. Rada Koła na pierwszym w tej kadencji posiedzeniu roboczym w dniu 11 kwietnia 2017 roku na przewodniczącego wybrała Edwarda Baumgarta.

Po upływie dwuletniej kadencji członkowie Koła spotkali się w dniu 23 marca 2019 roku na kolejnym Zebraniu Ogólnym (zdjęcie nr 21). O realizacji propozycji zgłoszonych na zebraniu będę pisał szczegółowo w kolejnych podrozdziałach rozdziału 4, natomiast teraz, dla ogólnej orientacji nad czym radzono, odsyłam do zawierającego treść uchwały zebrania załącznika nr 18. Wybrano także nową Radę. W jej składzie znaleźli się: Sylwia Sadkowska (przedstawicielka rodziców) oraz byli siódemkarze – Edward Baumgart, Piotr Semrau, Henryk Fischer, Henryk Konarski, Wiesław Tazbir i Czesław Szczesik.

Na zebraniu roboczym w dniu 9 kwietnia 2019 roku kierowanie Radą powierzono ponownie autorowi tego opracowania.

SZ DG O

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY

EP CZ

SZ

LO

ZIE

– Istotną rolę w komunikacji między Radą Koła, a instruktorami prowadzącymi drużyny, Komendą oraz Radą Szczepu spełnia udział przewodniczącego Rady w posiedzeniach Rady Szczepu (zdjęcia nr 22 i 23 z plenerowych posiedzeń) oraz udział Komendantki Szczepu w spotkaniach roboczych Rady. Na nich przekazywane są istotne dla współdziałania informacje, podejmowane są wzajemne zobowiązania, oceniany jest również stopień ich realizacji. Warto także w tym miejscu podkreślić, że z uwagi na ograniczenia spowodowanych pandemią, przewodniczący Rady brał udział w posiedzeniach Rad Szczepu organizowanych od kwietnia 2020 roku przy wykorzystaniu aplikacji TEAMS w formie wideo – konferencji. Również drużyny i gromady zuchowe nie zawiesiły działalności.

Zbiórki odbywały się tak jak nauczanie zdalne w szkołach. Dzięki temu praca harcerska była kontynuowana, a jej ukoronowaniem były obozy letnie Szczepu w Szklarskiej Porębie. Zorganizowano je z zachowaniem reżimów sanitarnych w lipcu 2020 roku.

CZ

– Rada Koła spotyka się w zasadzie na comiesięcznych (z dwu lub trzymiesięczną przerwą wakacyjną) spotkaniach roboczych. Zgodnie z naszym regulaminem w spotkaniach Rady mogą uczestniczyć także niefunkcyjni członkowie Koła. Z tego przywileju najczęściej korzystali: Grzegorz Łatwis, Maria Dowgiałło i Jarosław Sadkowski. W poszczególnych latach Rada spotykała się: w 2016 r. – 10 razy, w 2017 r. – 9 razy, w 2018 r. – 9 razy i w 2019 r. – 8 razy.

W roku 2020 z uwagi na ograniczenia spowodowane pandemią COVID-19 odbyły się tylko trzy spotkania, co wcale nie znaczy, że działalność Koła i aktywność członków Rady została zawieszona lub przerwana. Prawdziwość tych słów potwierdzę w dalszych rozdziałach. Podobnie było w 2021 r. Do czasu oddania suplementu do druku nie odbyło się żadne spotkanie. Członkowie Rady w ważnych sprawach komunikowali się telefonicznie, za pomocą SMS-ów lub poczty elektronicznej.

43

– Jednym z istotnych celów naszej działalności była stała dbałość o to, aby siódemkowa społeczność była pozytywnie postrzegana poza naszym środowiskiem. Z tego względu część członków Koła aktywnie uczestniczyła w imprezach, akcjach i ważnych wydarzeniach harcerskich Bydgoszczy.

W dniu 20 maja 2017 roku - delegacja KPS w składzie: Piotr Semrau, Ryszard Zatorski, Sylwia i Jarosław Sadkowscy (zdjęcie nr 24) oraz Edward Baumgart wzięli udział w inauguracji obchodów 100-lecia harcerstwa w Bydgoszczy, spotkaniu pokoleń oraz otwarciu wystawy harcerskiej w Muzeum Oświaty.

W sierpniu 2017 roku Sylwia i Jarosław Sadkowski oraz Edward Baumgart wzięli udział w Pikniku Organizacji Pozarządowych na Bydgoskiej Wenecji, gdzie czynnie uczestniczyli w prowadzonych tam przez harcerzy Szczepu grach, zabawach i prezentacjach.

W dniu 19 października 2018 roku Henryk Konarski i Edward Baumgart wzięli udział w zjeździe naszego hufca.

Delegacja KBS wraz z osobami nagrodzonymi Medalem Przyjaciel Bydgoskiego Harcerstwa (Mieczysław Mikołajczyk i Joanna Wołczyk) zaproszona została przez komitet organizacyjny na uroczyste podsumowanie obchodów 100-lecia harcerstwa w Bydgoszczy (luty 2018 roku).

W grudniu 2019 roku Edward Baumgart wraz z grupą harcerzy – muzyków wziął udział w podsumowaniu chorągwianego plebiscytu „Zwyczajni – nadzwyczajni”. Spotkanie połączone było z przekazaniem Betlejemskiego Światełka Pokoju na zamku w Golubiu – Dobrzyniu (zdjęcie nr 25).

4.2 Utrzymywanie stałych kontaktów z członkami KPS , mobilizowanie ich do podejmowania różnorodnych form pomocy dla jednostek organizacyjnych Szczepu.

SZ DG O

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

CZ

Rada Koła zawsze traktowała to zalecenie nie tylko jako obowiązek wynikający ze statutu i uchwał zebrania. Uważaliśmy, że wysłanie korespondencji, telefon, SMS czy wiadomość mailowa, to nie tylko przekazywanie informacji.

W miarę częsty kontakt ważny jest dla podtrzymywania i utrwalania więzi emocjonalnej byłych siódemkarzy, przyjaciół czy sympatyków ze Szczepem. Jest także impulsem mobilizujący do podejmowania przez nich własnych inicjatyw oraz podtrzymywania chęci dalszej współpracy. Często zdarzało się, że nasze prośby adresowane były indywidualnie do wybranych osób. Dzięki takim działaniom udało się nam utrzymać w miarę wysoką aktywność przynajmniej tych członków Koła, którzy mieszkają w Bydgoszczy.

44

– Podstawową formą utrzymywania kontaktów była korespondencja listowa. Tą drogą informowaliśmy tych, którzy z różnych przyczyn nie mogli wziąć udziału w Zebraniu Ogólnym Członków o: jego przebiegu, przyjętych uchwałach, wynikach wyborów itp. Z końcem każdego roku zwyczajowo

informowaliśmy członków Koła o zrealizowanych zadaniach, planach na najbliższy okres, przypominaliśmy o statutowych obowiązkach, prosiliśmy o przekazanie na potrzeby Szczepu 1% podatku. Przykłady takiej korespondencji obrazować mogą załączniki nr 19 i 20. W szczególnie pilnych przypadkach lub przy indywidualnych, wyjątkowych prośbach, kontaktowaliśmy się telefonicznie lub za pomocą SMS, a z tymi, którzy mają pocztę elektroniczną również za pomocą maili.

Dla wiarygodności i skrupulatności kronikarskiego przekazu uważam, iż należy przedstawić przynajmniej najważniejsze efekty tych wzajemnych oddziaływań.

– Pisałem już wcześniej o inicjatywie pani Agnieszki Stachury - Jędrzejewskiej związanej z przygotowaniami do jubileuszu 95.rocznicy powstania 7 BDH. Zobowiązanie zostało wykonane w terminie.

– Ważnym dla przygotowania wystawy było należyte wyeksponowanie pamiątek. Szklane, estetyczne gabloty zostały zakupione, lecz dostarczono je w paczkach. W celu zmniejszenia kosztów i odciążenia budżetu Szczepu zmontowania ich podjęli się Henryk Fischer i Czesław Szczesik. Prace wykonano w dniu 12 maja 2016 r.

– W celu odciążenia członków Rady w przygotowaniach do organizacji obchodów, Urszula Markowska zgodziła się wystąpić na uroczystości oficjalnej w dniu 11 czerwca 2016r. i odczytać wspomnienia oraz w imieniu członków KPS złożyć życzenia.

SZ DG O

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY

EP CZ

LO

ZIE

Paweł Biały, Dorota Sucharska i Edward Baumgart z grupą artystyczną występującą na podsumowaniu chorągwianego plebiscytu „Zwyczajni – Niezwyczajni” (grudzień 2019 r.)

SZ

CZ

zdjęcie nr 25

45

– Wiele potrzeb zgłaszanych przez Radę Szczepu wymagało zwracania się z prośbą o pomoc do innych osób – np. rodziców nie będących członkami Koła. Przykładem takim może być pomoc pana Mariusza Kubasa. Pomógł on przygotować żaglówkę do sezonu, a także włączył się w organizację i przebieg zajęć na biwaku żeglarskim. W dniach 19 i 27 czerwca 2016 roku byli siódemkarze zorganizowali dla 18 harcerzy biwaki w Brdyujściu połączone z żeglowaniem. Dzięki posiadanym uprawnieniom sternika motorowodnego i wypożyczeniu przez Yacht Klub Polski motorówki, mógł pan Mariusz zapewnić uczestnikom biwaku dodatkową atrakcję – przejażdżkę motorówką po Torze Regatowym.

– Ważnym zadaniem po zakończeniu wystawy jubileuszowej było sprawne zlikwidowanie jej i przewiezienie całości do harcówki. Wykonania tej pracy podjęli się: Czesław Szczesik, Henryk Fischer i Piotr Semrau. W dniu 16 września 2016 roku wszystkie eksponaty, gabloty oraz szafki przewieziono do harcówki, gdzie przygotowano nową, stałą ekspozycję.

– Jednym z postulatów zgłoszonych przez Halinę Ferens-Budzyńską na zebraniu w dniu 11 marca 2017 roku była propozycja zorganizowania spotkania integracyjnego członków Koła. Rada podjęła wyzwanie (patrz załącznik nr 21).

W dniach 19 i 20 maja 2017 roku w Smerzynie zorganizowaliśmy w tamtejszym ośrodku harcerskim dwudniowy biwak. Uczestniczyło w nim 17 członków Koła i sympatyków Szczepu. Wieczór upłynął na grillowaniu, wspólnych tańcach i śpiewach do późnej nocy. Drugiego dnia biwaku uczestnicy udali się na rajd pieszy do Lubostronia, zwiedzili z przewodnikiem zabytkowy pałac (zdjęcie nr 26), a w przerwie spożyli wspólny posiłek (barszczyk z pasz-

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

Członkowie KPS – uczestnicy spotkania integracyjnego w parku pałacowym w Lubostroniu (19-20. 05. 2017 r.)

46

zdjęcie nr 26

Awers i rewers medalu pamiątkowego „Przyjaciel Bydgoskiego Harcerstwa”. zdjęcie nr 27

zdjęcie nr 28

tecikiem, kawę i ciasto). Ponieważ był to upalny dzień niektórzy próbowali także innych, miłych dla podniebienia przyjemności.

– Dla Komendy Szczepu stałym problemem jest znalezienie odpowiednich fachowców do wykonania drobnych napraw. W wielu takich przypadkach Komenda mogła liczyć na pomoc Jarosława Sadowskiego, Romana Drażdżewskiego, Piotra Semraua, Henryka Fiszera, Sylwii Sadkowskiej. W czasie od 2016 do 2021 r. wykonali oni wiele różnorodnych prac, jak np: podwieszenie kinkietów w harcówce, usuwanie awarii instalacji elektrycznej, drobne prace stolarskie, dekoratorskie i upiększające, a nawet specjalistyczne – jak na przykład wykonanie nowej instalacji elektrycznej do podświetlenia gabloty z pamiątkami. Często też służyli radą i pomocą w dokonywanych zakupach sprzętu oraz wyposażenia.

– Cenną i fachową pracę wykonał członek Koła – pan Zbigniew Głodziński. Na 34 futerałach do kronik Szczepu trzeba było wykonać ozdobne napisy. Tą niełatwą, bo specjalistyczną pracę wykonał w lipcu 2017 roku.

ZC OS DG

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY

EP

CZ

SZ

LO

ZIE

– Często występującą wadą w pracy animatorów działalności, jest niedostateczne motywowanie podległych im osób życzliwą oceną oraz mobilizującym nagradzaniem. Jako Rada Koła staraliśmy się zawsze o tym pamiętać i stosować w praktyce. Najlepszym dowodem na to może być spore grono osób wyróżnionych z okazji jubileuszu. Również w późniejszym okresie dostrzegaliśmy ważność i skuteczność takiego postępowania. Jednym z bardziej aktywnych w ostatnim czasie członków Koła okazał się Piotr Semrau.

Z

– Również druh Henryk Konarski po raz kolejny udowodnił, że można na niego liczyć. W zbiorach archiwalnych znajdowała się duża ilość tzw. wielkoformatowych pamiątkowych dyplomów. Nie zawsze były one przechowywane w należyty sposób. Druh Henryk wykonał specjalną wielkoformatową introligatorską teczkę - skoroszyt. Dzięki temu te cenne dla nas pamiątki przechowywane i eksponowane są teraz we właściwy sposób.

47

W związku z tym Rada Szczepu wystąpiła do Kapituły Odznaki Jubileuszowej 90-lecia o przyznanie mu tej odznaki. Kapituła przyznała odznakę z numerem 45 (przypominam, że wykonano ją w limitowanej serii 50 szt.). Aktu dekoracji dokonała Komendantka Szczepu na zebraniu Rady w dniu 13 marca 2018 roku.

– Rada Koła starała doceniać nie tylko postawę członków Koła, ale także osób spoza naszej społeczności, tych które wydatnie wspierały działalność Szczepu.

W związku ustanowieniem medalu „Przyjaciel Bydgoskiego Harcerstwa” (zdjęcia nr 27 i 28) oraz planowanym uroczystym podsumowaniem obchodów 100-lecia powstania harcerstwa w Bydgoszczy, Rada wystąpiła z wnioskiem o nadanie tego medalu dwóm członkom Koła – Marianowi Grochowskiemu i Joannie Wołczyk oraz od lat współpracujących ze Szczepem – Komandorowi Yacht Klubu Polskiego Mieczysławowi Mikołajczykowi i vice komandorowi – Wojciechowi Wirszyłło.

4.3 Aktywne i wielokierunkowe wspieranie działalności Szczepu.

Jednym z głównych celów Koła Przyjaciół Harcerzy wspierających drużynę od 1 kwietnia 1924 roku, a od 28 lutego 1931 Koła Byłych Siódemkarzy - było współdziałanie i organizowanie wszechstronnej pomocy. Również od 2015r. Koło Przyjaciół Siódemki - spadkobierca tradycji KBS, uznało pomoc i współdziałanie za jedno z ważniejszych zadań. Zostały one wyraźnie sprecyzowane w „Regulaminie działalności”. W latach 2016-2021 realizacja ich przybierała różne formy.

SZ DG O

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

CZ

Biwak żeglarski – Brdyujście 24.06.2017 r.

48

zdjęcie nr 29

zdjęcie nr 30

Siódemkarze na flagowym jachcie „Siódemki”. Biwak w Brdyujściu lipiec - 2018

SZ DG O

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY

EP CZ

SZ

LO

ZIE

– W dniach 10-19 lipca 2016 roku „Zielona Siódemka” organizowała obóz w Cichym k. Brodnicy. Program obozu był ciekawy, ale Komenda Szczepu po konsultacji z Radą Koła zaproponowała, że warto obóz wykorzystać do ożywienia tradycji żeglarskiej w Szczepie. Wprawdzie takie próby były podejmowane wcześniej na obozach w Foluszu, ale ich efekt nie był zadowalający. Program tego obozu postanowiono uatrakcyjnić dwudniowym żeglowaniem na jeziorze Niskie Brodno k. Brodnicy. Z brodnickiego klubu wypożyczono dwie żaglówki – omegę i drugą o podobnych parametrach tzw. „holenderkę”. Za ich sterami usiedli Paweł Biały i Edward Baumgart. Do pomocy zaprosili dwóch załogantów, którzy już wcześnie żeglowali – Karola Rogackiego i Przemka Olskiego. W ciągu dwóch dni 120 uczestników obozu (z nielicznymi wyjątkami prawie wszyscy) posmakować mogło uroków żeglowania. Początek został zrobiony.

CZ

– Dla młodych siódemkarzy, jednym z ważniejszych elementów harcerskiej aktywności jest udział w różnego rodzaju imprezach, rajdach, grach czy konkursach organizowanych przez Komendę Hufca. Do bardzo popularnych należą tematyczne gry miejskie. W maju 2016 roku zaplanowano miejską grę historyczną. W celu należytego przygotowania się do udziału, jedna z drużyn zwróciła się z prośbą do Koła o pomoc. Odpowiedział na nią Edward Baumgart i w dniu 16 kwietnia 2016 roku na jedną ze zbiórek przygotował prelekcję z pokazem slajdów. Tytuł prelekcji - „To zniknęło z krajobrazu miasta Bydgoszczy”. Prelekcja pomogła – siódemkarze zajęli czołowe miejsca.

49

Baumgart Edward i młode żeglarki – Hania Kobus i Nikola Wiktorska – sierpień 2019 r.

zdjęcie nr 31

– Wielu „łyknęło bakcyla”. W związku z tym, ale głównie w celu potrzymania zainteresowania siódemkarzy żeglowaniem, Rada Koła zdecydowała o kontynuowaniu misji. Zwróciliśmy się z prośbą do zarządu Yacht Klubu Polskiego o rozszerzenie współpracy. Zarząd ustosunkował się do prośby Rady pozytywnie i dzięki temu, w dniu 24 czerwca 2017 roku na terenie klubowej przystani - Paweł Biały i Edward Baumgart zorganizowali dla 22 siódemkarzy biwak żeglarski (zdjęcie nr 29). Pomysł okazał się trafiony. Później grono sterników zasilił członek Koła - Marian Grochowski i wspólnie 20 lipca 2017 roku zorganizowaliśmy kolejne pływania. Tym razem oprócz żeglowania na naszej szczepowej omedze, siódemkarze mogli zakosztować żeglugi na udostępnionym przez YKP jachcie kabinowym klasy „Nash”.

– W 2018 roku Marian Grochowski i Edward Baumgart widząc wzrastające zainteresowanie żeglarstwem postanowili zmienić formułę i zorganizować cykl

SZ DG O

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

CZ

zdjęcie nr 32

50

32. Widok z drona. Żeglowanie w sierpniu 2020 r.

Uczestnicy akcji „Wakacje pod żaglami” (harcerze z rodzicem). Sierpień 2020 r.

zdjęcie nr 33

zajęć pod nazwą „Wakacje pod żaglami”. Chcieliśmy w czasie wakacji umożliwić chętnym żeglowanie w Brdyujściu na naszej omedze przynajmniej raz w tygodniu. W roku 2018 zajęcia prowadzone były - dwa tygodnie w lipcu i dwa w sierpniu (zdjęcie nr 30). Z naszej propozycji skorzystało 17 harcerzy i dwoje rodziców. Jednemu z młodych siódemkarzy – Piotrowi Mantey tak się spodobało żeglowanie, że przychodził na dodatkowe zajęcia do klubu i pływał samodzielnie na łódce klasy „Optymist”. Żeglować przychodzili także członkowie Koła i przyjaciele „Siódemki”.

SZ DG O

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY

EP CZ

LO

ZIE

– Tak aktywne wspomaganie Szczepu w zakresie wychowania wodnego, a także uatrakcyjnienie pracy harcerskiej nie byłoby możliwe bez rozpoczę-

SZ

Niestety, z uwagi na wprowadzone w 2020 r. ograniczenia spowodowane covidową pandemią, nie udało się nam zrealizować zaplanowanego wspólnie z 77 Harcerską Drużyną Żeglarską i YKP ambitnego pomysłu – zorganizowania szkółki żeglarskiej. Prace były już zaawansowane – opracowano program, plan zajęć, i regulaminy itp. W styczniu 2020 roku w harcówce, przy udziale pomysłodawców zorganizowaliśmy spotkanie rodziców 17 siódemkarzy, którzy zgłosili swój akces do szkółki. Niestety, tuż przed pierwszymi zajęciami, realizację naszych planów z uwagi na obostrzenia odłożyć musieliśmy na bliżej nieokreślony okres.

CZ

W 2019 r. w czterech zajęciach udział wzięło 12 harcerzy i harcerek i dwoje rodziców (zdjęcie nr 31). Skutek tych zajęć był nieoczekiwany. Jeden z uczestników zajęć – Olek Chmarzyński wraz z ojcem zgłosili się na kurs organizowany przez YKP i wkrótce stali się posiadaczami patentów żeglarskich. W roku 2020 mimo ograniczeń spowodowanych pandemią, przy zachowaniu rygorów sanitarnych, udało nam się kontynuować akcję. W pięciu zajęciach organizowanych w lipcu i sierpniu wzięło udział 16 harcerzy oraz troje rodziców (zdjęcie nr 32 i 33).

51

16.12 2017r. – spotkanie opłatkowe w Yacht Klubie Polskim. Życzenia składa Bożena Baumgart.

zdjęcie nr 34

tej w 2015 r. a w ostatnim okresie zaktywizowanej współpracy z YKP w Bydgoszczy. Oczywiście współpracę tę nie traktowaliśmy tylko jako oczekiwanie pomocy, lecz także, na ile to było możliwe uczestniczyliśmy w życiu Klubu.

Oto kilka przykładów.

W październiku 2016 roku członkowie Koła – Mariusz Kubas i Edward Baumgart wzięli udział w pracach porządkowych na przystani. W podziękowaniu zarząd klubu obniżył koszty przechowywania sprzętu i cumowania w marinie, przez co znacznie zmniejszyliśmy obciążenie budżetu Szczepu.

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

Otwarcie sezonu żeglarskiego w YKP (kwiecień 2017 roku). Od lewej Edward Baumgart, zdjęcie nr 35 komandor YKP – Mieczysław Mikołajczak, Iwona Wołczyk, z-cy komandora – Wojciech Wirszyłło i Andrzej Chenc oraz rodzeństwo - siódemkarze Piotr i Małgosia Mantey.

52

Spotkanie siódemkarzy z żeglarzami z YKP w klubowej salce kominkowej

zdjęcie nr 36

16 grudnia 2017 roku delegacja Koła została zaproszona po raz pierwszy na klubowe spotkanie opłatkowe. W spotkaniu udział wzięli – Marian Grochowski, Edward i Bożena Baumgart. Złożyła ona w imieniu harcerzy i KPS życzenia świąteczne i noworoczne (załącznik nr 22 i zdjęcie 34). Takie gesty wpływają nie tylko na klimat współpracy, ale polepszają także wzajemne relacje. Na podobne spotkania zapraszani byliśmy również w latach 2018 i 2019.

Każdego roku, począwszy od 2016, delegacja harcerzy i członków Koła zapraszana była na uroczystość rozpoczęcia i zakończenia sezonu (zdjęcia nr 35, 36 i 37). W trakcie uroczystości harcerze mogli zapoznawać się z bogatym ceremoniałem żeglarskim, a nawet brać w nim czynny udział. Powierzano im zaszczyt wciągania lub opuszczania bandery oraz „wybijania szklanek” na klu-

OS DG

MK DE

NA

Uczestnicy zamknięcia sezonu żeglarskiego (październik 2018 r.).

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

zdjęcie nr 37

53

bowym dzwonie. O dobrej współpracy świadczyć mogą także inne przykłady.

W okresie zimowym Komenda Szczepu udostępniała zarządowi YKP pomieszczenia harcówki. Zarząd mógł obradować w dobrych (ciepłych) warunkach.

W zamian za to, w czasie sezonu letniego członkowie Koła i harcerze mogli korzystać z pomieszczeń i urządzeń YKP na takich samych zasadach, jak członkowie klubu.

zdjęcie nr 38

Lecz nie tylko do realizacji programu wychowania wodnego ograniczała się pomoc członków Koła dla Szczepu.

– W lipcu 2018 roku na Wyspie SoMarian Drażdżewski (KPS) prowadzi zajęcia na ergometrze. (Zlot Stulecia ZHP) bieszewskiej koło Gdańska organizowany był z okazji obchodów 100-lecia ZHP - Ogólnopolski Zlot Jubileuszowy. Jednym z założeń programowych zlotu była organizacja przez chorągwiane podobozy tak zwanych „Dni Regionów”. Na apel Komendantki Szczepu o pomoc w realizacji tego przedsięwzięcia odpowiedział członek Koła Marian Drażdżewski – trener wioślarzy z bydgoskiego klubu „Lotto Bydgostia”. Zaproponował on (dla podkreślenia, że Bydgoszcz jest jednym z najsilniejszych ośrodków wioślarskich w Polsce) – organizację pokazu i zawodów wiosłowania na ergometrze (zdjęcie nr 38). To był prawdziwy przebój całego zlotu.

– Pomoc członków KPS dla Szczepu przybierała także inne formy.

SZ DG O

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

CZ

W grudniu 2018 roku – była siódemkarka - żeglarka z lat 1981-1983 – Maria Dowgiałło wzbogaciła bibliotekę szczepową darem w postaci 44 książek o tematyce żeglarskiej. Inna członkini siódemki z lat 1963-1968 – Bożena Redelbach przekazała dwukrotnie: w 2017 roku trzy klasery, a w listopadzie 2020 roku dziewięć klaserów ze zbiorami znaczków polskich (podziękowanie załącznik nr 23). Dar ten ucieszył szczególnie członków Harcerskiego Koła Filatelistycznego działającego w „Zielonej Siódemce”, gdyż przekazane zbiory znacznie uatrakcyjniły zajęcia.

54

– W poprzednim rozdziale pisałem już, że Komenda Szczepu zawsze mogła liczyć na pomoc w wykonywaniu prac konserwatorskich przy sprzęcie, drobnych napraw, zabiegów upiększających w harcówce. Muszę jednak wspomnieć o jeszcze kilku innych, każdego roku powtarzanych pracach.

Eksploatowanie żaglówek i utrzymanie ich we właściwym stanie wymaga stałych zabiegów. Są to bieżące prace bosmańskie, drobne korekty osprzętu.

Lecz co jakiś czas należy wykonać specjalistyczne i poważniejsze prace. Do

zdjęcie nr 39

Marian Grochowski i Edward Baumgart przy remoncie „Villi Helios” - jachtu flagowego „Siódemki”. (10 maja 2019 roku.).

takich między innymi zaliczyć należy konserwację kadłuba, to znaczy: usunięcie starej powłoki farby antyporostowej, wypolerowanie kadłuba i ponowne pomalowanie go nową warstwą farby. Prace takie wykonali w dniu 10 maja 2019 roku przy wykorzystaniu sprzętu YKP - Marian Grochowski i autor opracowania (zdjęcie nr 39). Do stałych, sezonowych czynności należy również wodowanie i przygotowanie łodzi do sezonu, a po jego zakończeniu slipowanie i przygotowanie do żaglówki do zimowania (zdjęcia nr 40 i 41). To ciężka praca, do której wykonania zapraszać musieliśmy większe grono przyjaciół (także spoza naszej społeczności), a często również rodziców harcerzy.

4.4 Sprawowanie stałej opieki nad zbiorami archiwalnymi, kronikami oraz zgromadzonymi pamiątkami.

SZ DG O

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY

EP CZ

SZ

LO

ZIE

– We wrześniu 2016 roku za najpilniejsze uznaliśmy zabezpieczenie wszystkich pamiątek związanych z obchodami jubileuszowymi. Od 1971 r. czyli od obchodów pięćdziesięciolecia, kiedy to założono „Księgę Jubileuszową”, wszystkie tego typu pamiątki są w niej przechowywane. Tak też postąpiliśmy i tym razem.

Oprócz wpisów zaproszonych gości znalazły się tam: teksty wystąpień na uro-

CZ

Kroniki, księgi pamiątkowe, stare cenne dokumenty, puchary, medale, zbiór pamiątek po byłych siódemkarzach, archiwalne egzemplarze „Gazetki Siódemki” wydawanej przed laty, okolicznościowe wydawnictwa – są dla nas siódemkarzy bezcenne. Już wcześniej, w październiku i listopadzie 2014 roku członkowie Koła rozpoczęli porządkowanie i inwentaryzację zbiorów. Ten etap prac zakończono w lutym 2015 roku sporządzeniem podzielonego na 10 działów spisem archiwaliów. Znajduje się on w dokumentacji Szczepu i Koła. Z uwagi na przygotowania do obchodów 95-lecia dalsze prace na jakiś czas zawiesiliśmy.

55

zdjęcie nr 40

czystości oficjalnej i imprezach towarzyszących, karty z życzeniami, a wśród nich także karta z życzeniami od członków KPS i ich 27 autografami. Zwyczaj sporządzania takich kart, które później umieszczano w kronikach, praktykowany jest od obchodów pierwszych jubileuszy „Siódemki”. W „Księdze Jubileuszowej” znalazły się także: wszystkie pisemne gratulacje, życzenia, podziękowania dla jubilatki „Siódemki” od instytucji, władz harcerskich, zaprzyjaźnionych drużyn harcerskich itp. oraz wzory zaproszeń, katalog wystawy, okolicznościowe artykuły oraz podziękowania dla sponsorów.

– Na spotkaniu Rady Koła w dniu 11 października 2016 roku ustaliliśmy harmonogram prac ukierunkowanych na dalsze porządkowanie i zabezpieczenie archiwaliów. W listopadzie 2016 roku zgodnie z opracowanym planem zaczęliśmy porządkowanie zbiorów. W czasie jego realizacji uznaliśmy, żeby priorytetowym zadaniem było lepsze zabezpieczenie kronik. Do tej pory były one przechowywane w kartonach, na regałach w pomieszczeniach na archiwalia. Z tego też względu korzystanie z ich zasobów było znacznie utrudnione. Pomysłów było kilka, nie zaakceptowano żadnego. Łódka gotowa do slipowania (wrzesień 2020 r.).

Na spotkaniu w dniu 13 grudnia 2017 roku podjęliśmy decyzję – kosztowną, ale najlepszą z możliwych. Postanowiliśmy wystąpić do Rady Szczepu z wnioskiem o sfinansowanie zakupu specjalnej szafy lub wykonanej jej na zamówienie. Wskazaliśmy także miejsce w harcówce, w którym, po niewielkim przemeblowaniu można by ją ustawić. Rada Szczepu zaaprobowała nasz pomysł.

SZ DG O

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

CZ

zdjęcie nr 41

56

Przygotowanie do zimowania – rozbrajanie masztu. (wrzesień 2020 r.)

Członkowie KPS na spotkaniu wigilijnym (2018r.)

zdjęcie nr 42

Edward Baumgart zrobił projekt szafy, a na spotkaniu Rady Koła w dniu 14 lutego 2018 roku poinformował o znalezieniu wykonawcy, który za cenę 1600 zł, do końca lutego wykona zlecenie. W pierwszych dniach marca cały zbiór 99 kronik znalazł się na półkach szafy. Ale …. !!! - Mówią !!! – „Wszelki postęp jest dziełem ludzi niezadowolonych”. Tak było i tym razem. Stwierdziliśmy, że dla jeszcze lepszego zabezpieczenia kronik i łatwiejszego korzystania ze zbioru, przynajmniej dla tych najcenniejszych, dobrze było by wykonać na zamówienie specjalne introligatorskie futerały. Członek Rady – Joanna Wołczyk zadeklarowała pokrycie kosztów wykonania futerałów. W miesiącu lipcu 2017 roku zlecenie zostało wykonane. Wcześniej w podrozdziale 4.2 pisałem, że Zbigniew Głodziński wykonał ozdobne napisy. Teraz tylko uzupełnię tę informację – na 34 futerałach

SZ DG O

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY

EP CZ

LO

ZIE

Spotkanie wigilijne 2019r. – umacnianie więzi pokoleń (gromada zuchowa „Rude Lisy). Koncertuje Piotr Mantey

SZ

CZ

zdjęcie nr 43

57

umieszczono napisy informujące o tym: jaka to kronika (np. szczepowa, żeglarzy, KBS-u, księga pamiątkowa), nr tomu oraz, które lata działalności w niej opisano.

– Prace kontynuowaliśmy w październiku 2017 roku. Kilka dni wcześniej zespół w składzie: Sylwia i JaDwa pokolenia siódemkarzy rosław Sadkowscy oraz – 22 lutego 2019 roku.

Edward Baumgart zro- zdjęcie nr 44 - Dzień Myśli Braterskiej. bił wstępną selekcję zbioru 285 dyplomów z różnych lat. Na spotkaniu w dniu 12 października 2017 roku dyplomy podzielono na formaty i rodzaje (np. akty nadania, dokumenty potwierdzające nadanie wyróżnień itp.). W dniu 14 listopada 2017 roku wszystkie dyplomy włożono do „koszulek” foliowych i wpięto do specjalnych segregatorów.

Niektóre dyplomy o nieznormalizowanych wymiarach, aby zmieściły się w „koszulkach”, musieliśmy przycinać gilotyną introligatorską.

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

– W lutym i marcu 2018 roku na spotkaniach roboczych członkowie Rady porządkowali zdjęcia. Do tej pory część zbiorów przechowywana była nieuporządkowana, luzem w kartonach. Posegregowano je na – wykonane do 1949 roku i po 1956 roku oraz zdjęcia Ekipa KPS i drużyny „Szarych Wilków” na II Łochowskim z życia KBS. Większość umieszRajdzie Pamięci (16.09.2017 r.) czono w nowych tematycznych albumach. Dzięki temu liczba naszych albumów fotograficznych zwiększyła się z 16 do 20.

Do wykonania pozostała jeszcze benedyktyńska praca – o ile to będzie możliwe, określenia jakie wydarzenia na nich zarejestrowano i przynajmniej częściowo – kogo fotografowano.

58

zdjęcie nr 45

– W styczniu 2021 roku rozpoczęto realizację poważnego projektu. Z inicjatywy Komendy Hufca – Archiwum Państwowe Bydgoszczy podjęło się trudu

przeniesienia na nośniki cyfrowe treści kilku najcenniejszych kronik opisujących działalność „Siódemki” w latach 1921-1979. Pilotowanie całego projektu zlecono przewodniczącemu Koła. 21 stycznia 2021 roku do archiwum przewieziono trzy tomy – T. I (lata 1921-1929), T. II (lata 1929-1937) oraz T. III ( lata 1938-1945).

Korzyść z realizacji tego projektu będzie w przyszłości nieoceniona. Do tej pory dostęp do naszych zbiorów był dla większej liczby zainteresowanych, ze zrozumiałych względów ograniczony. Po zakończeniu dygitalizacji będzie on praktycznie ogólnodostępny, a dzięki temu wiedza o naszej historii powszechna.

4.5 Kultywowanie obrzędów, podtrzymywanie tradycji siódemkowych oraz utrwalanie więzi międzypokoleniowej.

Począwszy od 1927 roku siódemkarze organizowali okazjonalne spotkania, które chociaż nie w całości, to jednak stały się naszymi siódemkowymi obrzędami, a kontynuowanie ich traktujemy do dzisiaj jako uświęconą tradycję. Dlatego wcześniej Koło Byłych Siódemkarzy, a od 2015 r. Koło Przyjaciół dbałość o ich zachowanie uważa również za jedno z ważniejszych celów programowych.

– Jednym z pierwszych takich obrzędów kontynuowanych do dzisiaj, jest zapoczątkowany w dniu 24 grudnia 1930 roku zwyczaj spotykania się w wigilię (lub jeśli było to niemożliwe w okresie bożonarodzeniowym) w lesie, przy żywej choince, zapalenie świeczek, odśpiewania kolęd. Na takie spotkania siódemkarze zabierali drobne upominki, które później między sobą wymieniali, a w kieszenie wypychali słodyczami – obowiązkowo – „dla siebie i dla brata”.

Często wykorzystywano takie spotkanie do składania przyrzeczenia harcerskiego, później także obietnicy zuchowej, odczytywano rozkazy specjalne.

ZC OS DG

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY

EP

CZ

SZ

LO

ZIE

Szczególną oprawę miało spotkanie zorganizowane w dniu 22 grudnia 2017 roku. Wzięło w nim udział 11 członków Koła. Było ono szczególne także z innego powodu. Po raz pierwszy w historii „Siódemki” na spotkanie przybył komendant naszej Chorągwi hm Jerzy Gębara. Wręczył on autorowi tego opracowania – brązowy „Krzyż Zasługi Dla ZHP”. Drugim wydarzeniem było świętowanie przez byłych siódemkarzy: Piotra Semraua, Grzegorza Łatwisa, Romana Drażdżewskiego oraz Edwarda Baumgarta 60. rocznicy złożenia przyrzeczenia

Z

Członkowie Koła traktują udział w spotkaniu wigilijnym (albo gwiazdkowym) nie tylko jako kontynuację naszych tradycji, ale także jako okazję do pogłębiania więzi między kilkoma pokoleniami siódemkarzy. Formuła tych spotkań przez lata zmieniała się. Obecnie ze względu na dużą ilość jednostek organizacyjnych w Szczepie, działających w kilku gminach oraz znaczną liczbę członków, od kilku lat nie organizuje się spotkań z udziałem wszystkich drużyn i gromad. Organizują one spotkania we własnych środowiskach. Członkowie Koła najczęściej biorą udział w spotkaniach w harcówce przy ul. Kopernika 1.

Organizuje je zazwyczaj drużyna „Młodych Wilków”.

59

zdjęcie nr 46

20 lutego 2017 roku. - Pogrzeb byłego drużynowego i jednego z kronikarzy Tadeusza Płóciennika.

Laudację czyta Roman Drażdżewski.

harcerskiego. Wszyscy otrzymali pamiątkowe plakietki (załącznik nr 24). Harcerze i zuchy obecni na spotkaniu wysłuchali gawędy o długoletniej tradycji spotkań przy żywej choince. Mogli również obejrzeć przyniesione przez gości pamiątki. Po zakończeniu spotkania, jak co roku, w czasie nocnego biwaku zorganizowanego w harcówce, w nocy, w terenie zapalili świeczki i odśpiewali kolędy. Wszystkie takie wydarzenia są nie tylko aktem kontynuowania tradycji. Młodzi siódemkarze poprzez udział w obfitującym w symboliczne wydarzenia spotkaniu, zachęcani są do kontynuowania tradycji, ale także do aktywniejszej służby harcerskiej. Również w latach 2018 i 2019 członkowie Koła brali udział w takich spotkaniach. Każde z nich, mimo że tradycyjne i organizowane wg starego rytuału jest w swym wyrazie inne (zdjęcie nr 42 i 43).

SZ DG O

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

CZ

Przykładami na utrwalanie więzi międzypokoleniowej są także: udział członków Koła w corocznych spotkaniach z okazji Dnia Myśli Braterskiej (zdjęcie nr 44), a także w zorganizowanej na zamku w Golubiu – Dobrzyniu ceremonii wojewódzkiego przekazywanie Betlejemskiego Światełka Pokoju, połączonego z podsumowaniem chorągwianego plebiscytu „Zwyczajni–Niezwyczajni”, czy też zabezpieczanie wspólnie z harcerzami drużyny „Szare Wilki” w dniu 16 września 2017 roku patriotycznych rytuałów w trakcie II Łochowskiego Rajdu Pamięci (zdjęcie nr 45).

60

– Dla siódemkarzy tradycyjną, ale przykrą ceremonią jest udział delegacji KPS oraz pocztu sztandarowego w pogrzebach członków Koła. Zwyczaj ten praktykowany jest od pogrzebu pierwszego siódemkarza druha Szarafińskiego (zmarł w 1924 roku). Drugiemu zmarłemu w 1930 roku siódemkarzowi – Piotrowi Włodarczykowi członkowie drużyny ufundowali nagrobek.

W dniu 20 lutego 2017 roku delegacja ze sztandarem w składzie: Roman i Marian Drażdżewscy i Wiesław Tazbir wzięła udział w pogrzebie zasłużonego członka dawnej Siódemki – Tadeusza Płóciennika (zmarł 12.12.2017 r.) Oprócz pocztu sztandarowego w ceremonii ostatniego pożegnania udział wzięli Elżbieta i Andrzej Eidtnerowie oraz Zbigniew Duda. W trakcie pogrzebu Roman Drażdżewski odczytał laudację (zdjęcie nr 46), a następnie jej ozdobną wersję (załącznik nr 25) wręczył na pamiątkę żonie i córce zmarłego.

W dniu 19 stycznia 2019 roku poczet sztandarowy w składzie: Czesław Szczesik, Ryszard Wentowski i Wiesław Tazbir (zdjęcie nr 47) oraz delegacja KPS: Henryk Fischer, Edward Baumgart oraz Zbigniew Głodziński odprowadzili na wieczną wartę, wieloletniego członka Rady Koła - Leona Popowskiego. Laudację odczytał Zbigniew Kleszczewski (załącznik nr 26).

W dniu 30 grudnia 2020 roku członkowie Koła – Sylwia i Jarosław Sadkowscy, Zbigniew Kleszczewski oraz Edward Baumgart i Bożena Baumgart wzięli udział w pogrzebie naszej instruktorki i drużynowej – Ewy Mikołajewskiej (zdjęcie nr 48). Była ona pierwszą z naszego grona, którą w dniu 22 grudnia 2020 roku pokonał koronawirus.

W dniu 20 lutego 2021 roku na wieczną wartę odeszła Anna Samsin – instruktorka i siódemkarka z lat osiemdziesiątych. Była ona długoletnią członkinią władz KBS. Do „Siódemki” należała także trójka jej dzieci: Ariel, Anika i Arika.

Niestety tym razem ze względu na ograniczenia podyktowane stanem pandemicznym w pogrzebie nie wzięła udziału delegacja KPS. Reprezentował nas tylko Czesław Szczesik. Rada Koła przesłała dzieciom zmarłej pisemne kondolencje (załącznik nr 27).

Poczet sztandarowy (Wiesław Tazbir,

SZ DG O

DE SIÓ

NA

LO

MK

A

BY

EP CZ

SZ

CZ

zdjęcie nr 47

ZIE

Szczesik i Ryszard Wentowski) Nie tylko uczestnictwo de- Czesław na pogrzebie członka Koła - Leona legacji i pocztu sztandarowego Popowskiego w pogrzebach członków Koła jest przykładem kontynuowania rozpoczętego przed laty zwyczaju. Przykładem pamięci o zmarłych byłych siódemkarzach jest kontynuowanie tradycji odwiedzania grobów z okazji święta zmarłych i zapalenie zniczy, najczęściej oznaczonych logo „Siódemki”. Realizacja tego zwyczaju coraz częściej napotykała na trudności. Pamięć jest ulotna. Zdarzało się, że byłym siódemkarzom z trudem udawało się, z różnych powodów odnaleźć groby. Jeszcze większe pro-

61

blemy z ustaleniem ich lokalizacji mają młodsi członkowie „Zielonej Siódemki” - zuchy i harcerze. Idealne rozwiązanie wymyślił drużynowy drużyny wędrowników i harcerzy starszych ”Forward” – druh hm.

Krzysztof Kobus. Zaproponował on, aby wykorzystać najnowszą technologię i oznaczyć położenie grobów wg nawigacji GPS. We wrześniu autor projektu wspomagany przez przewodniczącego Koła rozpoczęli jego realizację. Wyznaczono GPS-owe położenie grobów (patrz załącznik nr 28) dawnych szczepowych Eugeniusza Szulca, Hilarego Glesmera i Bogdana Szopy, drużynowych – Bernarda

SZ DG O

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

CZ

zdjęcie nr 49

62

Grób Ewy Mikołajewskiej

zdjęcie nr 48

Mrozińskiego, Romana Rauchfleischa, Alojzego Szmita, Henryka Sikorskiego, Janusza Grzesika, Jerzego Lewandowskiego, wieloletniego przewodniczącego KBS-Józefa Śpiewakowskiego, byłego długoletniego siódemkarza Bolesława Baumgarta.

Oznaczenie miejsca pochówków członków KBS/KPS: Leszka Smółki, Edwarda Kalinowskiego, Leona Popowskiego, Anny Samsin oraz zmarłej niedawno drużynowej - Ewy Mikołajewskiej kontynuowali – Czesław Szczesik i Edward Baumgart.

Oznaczono także, (mimo iż znalezienie tego miejsca nie nastręczało by specjalnych trudności, bo znajduje się przy ul. Szarych Szeregów 1 w Bydgoszczy) GPSowe położenie kamienia i tabliMiejsce pamięci – kamień z tablicą przy cy pamiątkowej poświęconej ul. Szarych Szeregów 1 w Bydgoszczy poległym członkom bydgoskich

formacji Szarych Szeregów (zdjęcia nr 49). Na tablicy tej wyryto nazwiska pięciu siódemkarzy: Henryka Bonina, Floriana Bobowskiego, Eugeniusza Brońca, Zygmunta Jabłońskiego i Czesława Miodowskiego (zdjęcie nr 50). Siódemkarze traktują to miejsce jako ich symboliczny grób.

zdjęcie nr 50

Wykonane zostały zdjęcia wszystkich nagrobków (przykład – zdjęcie nr 51), a krótką notką biograficzną i namiarem GPS umieszczono na stronie internetowej Szczepu (załącznik nr 28).

SZ DG O

SIÓ

NA

DE

MK

A

EP CZ

SZ

LO

Przykład rejestru grobów byłych siódemkarzy z strony internetowej Szczepu.

Grób byłego drużynowego hm Jerzego Lewandowskiego z oznaczeniem GPS.

CZ

zdjęcie nr 51

ZIE

i ofiarną służbę harcerską. Drugi powód był bardziej sentymentalny. Było wielu siódemkarzy, którzy z różnych przyczyn przestali być czynnymi harcerzami, ale czuli dalej emocjonalnie związani z drużyną i chcieli to publicznie, poprzez noszenie Odznaki Siódemki demonstrować. Przez kilkadziesiąt lat wydawano kolejne emisje tych oznak. Wykony-

BY

Tablica z nazwiskami poległych członków bydgoskich oddziałów Szarych Szeregów (w tym pięciorga siódemkarzy)

– Od dnia 27 grudnia 1930 roku „Siódemka” posiada swoją odznakę. Ustanowiono ją z dwóch powodów. Brak było odznaki, którą można by wyróżniać siódemkarzy za wzorową

63

Załącznik nr 28 GPS – owe namiary grobów byłych siódemkarzy

Cmentarz przy ul. Kossaka • Hilary Glesmer – Drużynowy w latach 1948 - 1949 oraz 1957 - 1958, szczepowy 1958-1967. gps 53.1109658/17.9720972 lub 53.11.097/17.972.07

Cmentarz N.S.P.J – ul. Rynkowska/Ludwikowo • Józef Śpiewakowski Członek Siódemki w latach 1935 -1939 i 1945 -1946. W latach 1947-1949 i 1958-1968 przewodniczący Koła Byłych Siódemkarzy gps 53.13.999 17.998.84 • Krystyna Wojcieszonek - Nauczycielka Technikum Kolejowym od 1971. Drużynowa w latach 1972-1983 oraz szczepowa od 1983-2005 r. gps 53.14.175 17.99916 lub 53.141.7535 17.9991638 • Bolesław Baumgart - Członek Siódemki od 1931- 1947. Zastępowy „Czarnych Wilków”, członek założyciel utworzonego w 1939 r Kręgu Starszoharcerskiego przy Szczepie i jego członek do 1947 r. gps 53.14.181 17.99937 lub 53.141.7861 17.9993716 • Ewa Mikołajewska - W „Siódemce” od 1981 r. Od 2008 drużynowa kilku gromad zuchowych. Do śmierci drużynowa Gromady Zuchowej „Rude Lisy”. gps 53.13.92.55 17.997.480

Cmentarz Nowofarny ul. Artyleryjska • Bernard Mroziński – w Siódemce od 1931 do 1935. drużynowy żeglarzy, w konspiracji od 1940 r, twórca struktur Szarych Szeregów w Bydgoszczy i na Pomorzu, w latach 1942-43 Komendant Szarych Szeregów w Bydgoszczy, w latach 1945 -1947 pilot Chorągwi Bydgoskiej. gps 53.141503 18.004471

Cmentarz Na Jarach (Błonie – ul. Stawowa / Lotników)

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

• Alojzy Szmidt - W Siódemce w latach 1937 -1939 (zastęp „Delfinów”) oraz 1945 -1949. Reaktywator drużyny żeglarskiej w 1960 r i w latach 1960 - 1962 drużynowy. gps 53.12.12 17.96432 lub 53.121.2027 17.9643219 • Roman Rauchfleisch - W Siódemce - członek od 1948-1949. Od 1957 przyboczny drużynowego i szczepowego. W latach 1960-1974 drużynowy (drużyna motorowa).

Organizator Młodzieżowej Służby Ruchu i kilku kursów na prawo jazdy dla członków „Siódemki”. gps 53.12.097 17.9649 lub 53.12.09844 17.9649166 • Bogdan Szopa - Nauczyciel w Technikum Kolejowym. W latach 1965 – 1966 drużynowy. Od 1967 do 1971 - szczepowy gps 53.12.099 17.96653 lub 53.12.09982 17.9665297 • Leon Popowski - Członek Siódemki od 1959 – 1962 r. W latach 2004 – 2015 członek Rady Koła Byłych Siódemkarzy

64

Cmentarz Ewangelicko - Augsburski przy ul. Zaświat • Eugeniusz Szulc - W Siódemce od 1923 roku. W latach 1930 -1937 drużynowy, 19461947 szczepowy, 1956-1958 szczepowy. Autor lub współautor kronik z lat 1921-1978 r. gps 53.14.247 18.00635 lub 53.1424441 18.0063514 • Henryk Sikorski - W Siódemce – członek od 1945-1949. Od 1957 zastępca szczepowego. Drużynowy żeglarzy w latach 1966 do 1970. 53.14.242 18.00517 lub 53.1424266 18.0052259

Cmentarz Komunalny przy ul. Wiślanej • Jerzy Lewandowski - Członek Siódemki w latach 1946 – 1949. Instruktor i drużynowy 1957 do 1961. Przewodniczący Koła Byłych Siódemkarzy w latach 1987-1999. gps 53.127853 18.118482 • Janusz Grzesik - Nauczyciel w Technikum Kolejowym. Instruktor od 1959 r. W Siódemce - od 1977 do 1983 był drużynowym drużyny turystycznej oraz zastępcą szczepowego. W latach 1960 -1961 kierował pracami adaptacyjnymi i przebudową byłej kotłowni i składu opału, na harcówkę Szczepu, którą jest naszą chlubą do dzisiaj. gps 53.128532 / 18.117682 • Anna Samsin - W „Siódemce” w latach osiemdziesiątych. Od 2000 roku członek Koła Byłych Siódemkarzy, a od 2004 do 2015 r. członek Rady KPS.

Cmentarz przy ul. Kaplicznej • Leszek Smółka - W Siódemce w latach 1967 – 1970. Od 1981 Członek KPS, latach 2002 – 2015 członek Rady Koła Byłych Siódemkarzy Edward Kalinowski - W Siódemce w latach 1946-1949. Przyboczny drużynowego w latach 1957 – 1958 , od 1958 roku aktywny członek Koła Byłych Siódemkarzy.

Miejsce pamięci w Bydgoszczy - przy ul. Szarych Szeregów 1.

• Symboliczne miejsce pamięci poległych członków bydgoskich struktur Szarych Szeregów. w tym siódemkarzy: Henryka Bonina, Floriana Bobkowskiego, Eugeniusz Brońca, Zygmunta Jabłońskiego i Czesława Miodowskiego.

wano je zawsze wg wzoru zatwierdzonego rozkazem w dniu 27 grudnia 1930 roku. Na obchody 90.rocznicy powstania 7 BDH członek Koła Henryk Konarski zaproponował wydanie wg opracowanego przez niego projektu (na bazie dotychczasowego logo „Siódemki”) Odznaki Jubileuszowej. Jej wzór przedstawiłem na str. 47 pierwszego suplementu wydanego w 2016 r. Koszt wykonania serii 50 szt. numerowanych odznak sfinansował wtedy pomysłodawca.

OS DG

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY

EP

CZ

LO

ZIE

– „Zielona Siódemka” od 1931 roku szczyciła się tym, że posiada własny hymn i od wielu lat śpiewała piosenki dla niej napisane. Słowa hymnu jak nakazuje obyczaj są wzniosłe, lecz melodia trudna do nauki, zapamiętania i zbiorowego

SZ

ZC

Z

Na nadchodzący jubileusz stulecia „Siódemki”, KPS postanowił kontynuować ten zwyczaj i zlecić wykonanie podobnej odznaki. O realizacji tego pomysłu będę pisał w rozdziale poświęconym przygotowaniom do obchodu 100.rocznicy powstania 7 BDH.

65

wykonania. W historii „Siódemki” bywało, a i teraz także zdarza się, że hymn potrafi zaśpiewać zaledwie kilka osób. Z mojej inicjatywy postanowiono podjąć próbę zapisania nut hymnu i dwóch najstarszych naszych piosenek „W zielone chusty przystrojeni” i „Gdzie Bydgoszcz nasza stara”. Zwróciliśmy się z prośbą do wypróbowanego przyjaciela – pani Katarzyny Nowaczewskiej-Mantey. Podjęła ona wyzwanie i wkrótce zapis nutowy był gotowy. Dzięki temu melodie, nawet po wielu latach będzie można bez problemu odtworzyć. Zapisy nut dwóch melodii zamieściłem w załącznikach 29 i 30, słowa w załącznikach 31 i 32.

Melodia trzeciej piosenki „Gdzie Bydgoszcz nasza stara”, którą napisał jako prezent na dziesięciolecie drużyny - ówczesny Komendant Hufca w Bydgoszczy, znany w latach późniejszych bydgoski dziennikarz i historyk druh Wincenty Gordon jest powszechnie znana („Gdzie strumyk płynie z wolna”) dlatego, mimo że pani Katarzyna także napisała nuty, to nie zamieszczam zapisu w tym opracowaniu. W załączniku nr 45 na str. 104 – zamieściłem tylko tekst piosenki.

– Na zakończenie tego podrozdziału przykład, iż nie tylko Rada Koła, ale także jego członkowie, jak tylko nadarza się okazja, dbają o kształtowanie pozytywnego wizerunku i popularyzowanie działalności i historii Szczepu.

Otóż w Dniu Myśli Braterskiej obchodzonego 22 lutego każdego roku nowo powstałe radio o ogólnopolskim zasięgu - „Radio Nowy Świat” nadawało w dniu 22.02.2021 r. audycję o historii tego święta, a słuchacze mogli dzwonić i dzielić się swoimi wspomnieniami. Do prowadzącego audycję dodzwoniła się Bożena Redelbach (w „Siódemce” w latach sześćdziesiątych). Jej rozmowa znalazła się na „żywo” na antenie ogólnopolskiej, opowiedziała o sobie, o swoich harcerskich przygodach, a przy okazji wspomniała o „Siódemce”, jej dorobku oraz o zbliżającym się jubileuszu 100-lecia.

4.6 Organizowanie pomocy finansowej, materialnej oraz merytorycznej dla wszystkich jednostek organizacyjnych Szczepu.

SZ DG O

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

EP CZ

BY

– Rada Koła w każdej kadencji prowadziła okresową analizę realizacji przez członków dobrowolnie przyjętych zobowiązań. W poszczególnych latach członkowie Koła w formie darowizn przekazali: w 2016 r. – 16 członków przekazało kwotę 2400 zł, w 2017 r. – 18 (kwotę 2150 zł), w 2018 r. – 14 - (kwotę 1650 zł), w 2019 r. - 17 (kwotę - 1920 zł), w 2020 r. - 14 (kwotę 1490 zł). W 2021 r. do chwili oddania suplementu do druku - 4 członków wpłaciło kwotę 800 zł.

SZ

CZ

Od regularnego mobilizowania członków Koła do finansowego wspierania działalności „Siódemki” i ich ofiarności zależy między innymi, w znacznej miarę bezproblemowe pokrywanie kosztów utrzymania harcówki i magazynów, drobne zakupy, naprawy sprzętu czy inne wydatki programowe.

66

– Wspieranie działalności to nie tylko gotówka. Np. dzięki staraniom przewodniczącego Koła w sierpniu 2016 roku majątek Szczepu powiększył się o sprzęt do karaoke (wzmacniacz, głośniki i mikrofony). Dar przekazało Stowa-

rzyszenie Osób Na Diecie Bezglutenowej „Przekreślony Kłos”.

– O sfinansowaniu przez Romana Drażdżewskiego kosztów remontu harcówki oraz efektach zabiegów Wiesława Tazbira i uzyskania wsparcia od sponsorów na częściowe pokrycie kosztów organizacji jubileuszu 95-lecia pisałem już w pierwszym rozdziale. Należy jednak jeszcze wspomnieć o darze Joanny Wołczyk – która przeznaczyła kwotę 840 zł na wykonania futerałów do 34 kronik, czy sfinansowaniu przez Waldemara Ciupaka kosztów poczęstunku dla uczestników Zebrań Ogólnych Członków (dwa razy po 200 zł).

– Ważnym wsparciem finansowym było pokrycie przez Romana Drażdżewskiego kosztów wyjazdu delegacji KPS do Kędzierzyna-Koźla na pogrzeb Tadeusza Płóciennika, zakup przez firmę „Hartmak” na wyposażenie żaglówki zestawu szekli (po 10 sztuk szt. czterech różnych rozmiarów) wykonanych ze stali nierdzewnej, czy też przekazanie dodatkowej kwoty 200 zł (oprócz składki) przez Zbigniewa Dudę na wykonanie szafy do kronik.

4.7 Kreowanie w środowisku pozytywnego wizerunku Szczepu i popularyzowanie jego działalności.

SZ DG O

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY

EP CZ

SZ

LO

ZIE

– Już w trakcie obchodów jubileuszu, a także później na różnych stronach facebookowych ukazywały się posty zamieszczane przez członków „Siódemki” i przez inne osoby. Często były one uzupełniane fotoreportażami. Np. w dniu 13 czerwca 2016 r. zamieściłem post o treści: „ Pracy było sporo, jeszcze więcej nerwów, ale i olbrzymia satysfakcja – że ... daliśmy radę. To było wielkie święto zuchów i harcerzy Szczepu „Zielona Siódemka” oraz tych wcześniej urodzonych – byłych siódemkarzy, a także naszych przyjaciół i sympatyków, których liczna grupa wzięła udział w uroczystości oficjalnej i imprezach towarzyszących. Dziękuję wszystkim, którzy przygotowali te piękne imprezy – członkom KPS: Czesławowi Szczesikowi, Henrykowi Fiszerowi, Piotrowi Semrauowi, Joannie Wołczyk i Waldemarowi Ciupakowi oraz „mózgowi” całego sztabu Dorocie Sucharskiej i kadrze instruktorskiej (szczególnie Krzysztofowi Kobusowi i jego podopiecznym z Forwardu). I tak trzymać – stulecie już za pięć lat.”. Cały wpis wzbogaciłem kilkoma zdjęciami. Kilka dni później zamieściłem drugi post. Tym razem reklamował on wystawę w Hotelu „Pod Orłem”. Post polubiło 126 oglądających, a zainteresowanie wystawą, sądząc po ilości wpisów

CZ

Znane polskie przysłowie mówi – „Jak cię widzą – tak cię piszą”. Członkowie Rady Koła woleli jednak w swojej działalności stosować się do parafrazy przysłowia – „Jak o Tobie piszą – tak Ciebie postrzegają”. Dlatego mimo, iż naszą dewizą jest – oszczędność w słowach, a szczodrość w działaniu – to staraliśmy się w różny sposób nasze dokonania opisywać i ich efekty nagłaśniać.

W ten sposób systematycznie wpływaliśmy (nie tylko w naszym środowisku) na kreowanie pozytywnego wizerunku Szczepu i popularyzowaliśmy jego działalność.

67

zdjęcie nr 52

Harcerze – żeglarze wyróżnieni na Gali Żeglarskiej BOZŻ (2.04.2018 r.).

w księdze znacznie się zwiększyło.

SZ DG O

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

CZ

– Zadbaliśmy także o spopularyzowanie naszego jubileuszu w środowiskach harcerskich w całej Polsce. W wrześniowym numerze (nr 9/2016) miesięcznika dla instruktorów ZHP „CZUWAJ” ukazał się mój artykuł opatrzony wstępem Doroty Sucharskiej. Opisałem w nim w pięciu rozdziałach, skrótowo 95 letnią historię „Siódemki”. Redakcja miesięcznika we wstępie do tej publikacji napisała – „Niewiele jest w Polsce środowisk, które mogą się poszczycić działalnością od prawie stu lat. Takim środowiskiem jest w Bydgoszczy Szczep 7BDH i GZ im. hetmana Jana Karola Chodkiewicza. Szczep ten w czerwcu tego roku obchodził swoje 95-lecie. Jubileusz wyjątkowy, upamiętniający powstanie oraz jej nie przerwaną działalność aż do dnia dzisiejszego.”.

68

– Już w poprzednich latach, dbając o popu- zdjęcie nr 53 laryzację naszej historii i dokonań na terenie Polski, przekazywaliśmy do Muzeum Harcerstwa w Warszawie nasze wydawnictwa okolicznościowe: monografię „Siódemki” - „W zielone chusty przystrojeni” wraz z dwoma suplementami oraz monografię Koła Legitymacja z odznaką BOZŻ.

Byłych Siódemkarzy – „Wierni zielonej siódemce”. Po zakończeniu obchodów 95-lecia również przekazaliśmy do zbiorów muzeum trzeci suplement monografii „Siódemki” oraz pierwszy tom suplementu do monografii KBS/ KPS. Od dyrekcji muzeum otrzymaliśmy pisemne podziękowanie (załącznik nr 33).

zdjęcie nr 54

Festyn żeglarski dla niepełnosprawnych w YKP (27.09.2018 r.).

– Popularyzacją naszej pracy w środowisku żeglarskim Okręgu Bydgoskiego było wyróżnienie na Okręgowej Gali Żeglarskiej w dniu 2 kwietnia 2017 roku – Pawła Białego oraz Edwarda Baumgarta Honorową Odznaką BOZŻ. Przyznano ją za rozwijanie zainteresowania żeglarstwem zuchów i harcerzy (zdjęcia nr 52 i 53).

SZ DG O

SIÓ

DE

MK

A

BY

NA

Żeglarskie zabawy na festynie. Linę przeciąga połączona ekipa KPS i YKP

EP CZ

LO

ZIE

zdjęcie nr 55

SZ

CZ

– W dniu 10 sierpnia 2017 roku z okazji obchodów 100-lecia harcerstwa w Bydgoszczy TYGODNIK BYDGOSKI w nr 25-27 opublikował dwa moje artykuły – „Skauci – czyli wywiadowcy. Początki harcerstwa” oraz „Najstarsza drużyna

69

w Bydgoszczy” (załączniki nr 34 i nr 35).

zdjęcie nr 56

– W dniu 20 maja 2017 roku zainaugurowano obchody 100-lecia bydgoskiego harcerstwa. Ponieważ planowano urządzenie w Muzeum Oświaty w Bydgoszczy wystawy okolicznościowej Rada Koła uznała, że jest to kolejna dobra okazja do pochwalenia się dorobkiem i zaprezentowania części naszych zbiorów.

Ekspozycję na tą wystawę przygotował zespół w składzie: Henryk Fischer, Piotr Semrau i Edward Baumgart. Spis wypożyczonych eksponatów znajduje się w za-

Przygotowanie do nagrania reportażu o wychowaniu wodnym w ZHP. Marian Grochowski sprawdza poprawność zakładania kamizelek ratunkowych. W kamizelkach uczestnicy akcji „Wakacje pod żaglami”: Hubert Janik, Justyna Leśniak i Ola Woszczyńska

OS DG

MK DE

NA

SIÓ

LO

ZIE

A

BY

EP

CZ

SZ

ZC

Z

Wywiadu dla TVP3 udziela Justyna Leśniak

70

zdjęcie nr 57

łączniku nr 36. W dniu 10 maja przy pomocy wędrowników z Forwardu przewieziono całość do muzeum. Może to nieskromne, ale z dumą należy przyznać, że zamierzony cel osiągnęliśmy. Wielkość i jakość historyczna udostępnionych pamiątek (a przecież to tylko część naszych zbiorów) zdominowała całość ekspozycji.

Wystawa była czynna do 30 maja 2017roku.

– Znaczne korzyści propagandowe przyniósł także mój udział w pracach zespołu redakcyjnego okolicznościowego albumu pt. „Harcerska wędrówka przez stulecie – Sto lat bydgoskiego harcerstwa

w fotografii”. W lipcu 2017 roku udostępniliśmy członkowi zespołu redakcyjnego – druhowi Piotrowi Grądzielowi (w celu zeskanowania interesujących go materiałów) część naszych kronik. Lepszego efektu propagandowego nie można było sobie wymarzyć. W albumie, który oddano w ręce czytelników w lutym 2018 roku swoje zbiory zaprezentowały 154 środowiska. Na ogólną liczbę 619 zdjęć, aż 154 obrazowały historię „Siódemki”.

– Członkowie Koła starali się także kształtować pozytywny wizerunek Szczepu nie tylko w środowisku harcerskim. 27 września 2018 roku Marian Grochowski oraz ja włączyliśmy się w organizowany przez YKP na terenie ich przystani, piknik dla niepełnosprawnych podopiecznych Domu Samopomocy w Gądeczu. Urządziliśmy tam stoiska do zabaw rekreacyjnych w bule, kręgle i inne zabawy (zdjęcia nr 54 i 55).

Również w październiku 2018 r. członkowie Koła – Roman i Marian Drażdżewscy wzięli udział w spotkaniu z uczestnikami obozu drużyn „Nieprzetartego Szlaku” w Funce. Tematem spotkania były opowieści o wioślarstwie bydgoskim i ich harcerskich przygodach.

– We wrześniu 2019 roku ponownie wspomagaliśmy YKP w organizacji festynu żeglarskiego – tym razem dla dzieci z Ukrainy, których rodzice dostali zezwolenie na czasowy pobyt i pracę w Bydgoszczy.

– Była także okazja do zaprezentowania naszej działalności w telewizji regionalnej. W dniu 4 września 2020 na zakończenie naszej akcji „Wakacje pod żaglami” oraz letniego sezonu Harcerskiego Klubu Płetwonurków i ich pracy z niepełnosprawnymi, dzięki uprzejmości YKP, na terenie przystani TVP Bydgoszcz nagrała część materiału do programu „Harcerskie Czuwaj”. Młodzi pasjonaci żeglarstwa – Hubert Janik, Ola Woszczyńska i Justyna Leśniak - przedstawiciele tych, którzy pływali z nami w lecie, mogli opowiedzieć o swoich wrażeniach (zdjęcia nr 56 i 57). Audycja została emitowana w dniu 9 września 2020 roku.

OS DG

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY

EP

CZ

SZ

LO

ZIE

– Ostatnim wielkim projektem, który w sposób istotny wpłynie na popularyzację działalności Szczepu „Zielona Siódemka”, nie tylko w środowisku harcerskim, ale co jest niezmiernie istotnym, wśród wszystkich zainteresowanych

ZC

Z

– Kolejną okazją do zaprezentowania naszej historii był mój udział we współredagowaniu pierwszego i drugiego tomu albumu „Tym co odeszli na wieczną wartę – Przewodnik po nekropoliach bydgoskich”. Znalazły się tam między innymi zredagowane przeze mnie lub współredagowane z innymi autorami notki biograficzne byłych siódemkarzy: Eugeniusza Szulca, Bernarda Mrozińskiego, Krystyny Wojcieszonek, Romana Rauchfleischa, Janusza Grzesika, Henryka Sikorskiego. Inni pisali także o doktorze Kazimierzu Panku (był jednym z współzałożycieli w 1924 roku siódemkowego Koła Przyjaciół Harcerzy) oraz zmarłej 22 grudnia 2020 roku drużynowej gromady zuchowej „Rude Lisy” – Ewie Mikołajewskiej.

71

historią bydgoskiego harcerstwa, w tym także studentów i historyków, jest przeniesienie treści przynajmniej siedmiu tomów kronik na nośniki cyfrowe. Projekt ten realizowany jest przez Archiwum Państwowe w Bydgoszczy z inspiracji Komendantki Hufca hm Beaty Kobus. Pierwsze trzy tomy z lat 1921-1929, 1930-1938 oraz 1939-1945 oddano do digitalizacji 21 stycznia 2021 roku. Zakończenie prac planowane jest przed obchodami 100.rocznicy powstania 7 BDH. Już 26 stycznia 2021 r. na facebookowej stronie Hufca zamieszczono pierwszą informację na ten temat. Również na stronie TVP 3 pan Dawid Piątkowski zamieścił post o treści – „Najstarsza zachowana harcerska kronika ze zbiorów Komendy Hufca w Bydgoszczy (uwaga autora: ze zbiorów Szczepu 7 BDH i GZ) trafiła do Archiwum Państwowego w Bydgoszczy. Kronika „Zielonej Siódemki”, bo taką nazwę nosi, ma równe 100 lat. To początek wspólnego projektu, którego celem jest digitalizacja zbiorów, a także wspominanie bogatej historii naszego regionu … . Działają od 1921 r. Harcerze z „Zielonej Siódemki” wpisali się już do historii miasta. Niebawem ich początki obejrzeć będą mogli wszyscy mieszkańcy regionu. Do Archiwum Państwowego w Bydgoszczy trafiły już trzy pierwsze tomy kroniki drużyny harcerskiej. Najstarszy z nich ma już 100 lat. Jest napisany przez świadka wydarzeń, do tego jeszcze uzupełniany ilustracjami, które robione były na potrzeby kroniki, czyli są pod tym względem unikalne, niepowtarzalne, a przede wszystkim oryginalne – podpowiada pan Krzysztof Klapka z Archiwum Państwowego w Bydgoszczy. Kronika trafiła już pod specjalną aparaturę do skanowania. W rękach archiwistów będzie ona miała wersją cyfrową. Po co wersja cyfrowa? Podczas pandemii odkryliśmy, że chcemy coś dla dzieciaków zrobić i przygotować materiał, który przybliży im tą historię – wyjaśnia hm Beata Kobus…”.

W dniu 26 marca 2021 roku pan Krzysztof Klapka z Archiwum Państwowego w Bydgoszczy zakończył prace nad trzema pierwszymi tomami kronik. Można już korzystać z ich elektronicznych wersji. Na początku kwietnia rozpoczną się prace nad digitalizacją trzech kolejnych tomów: nr IV – z lat 1946 do 1958, nr IV a – z lat 1957 do 1967 oraz nr VI – z lat 1968 do 1970.

SZ DG O

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

CZ

Na antenie TVP 3, w lutowej emisji programu „Harcerskie Czuwaj”, o niezwykłej historii naszych kronik opowiadała hm Dorota Sucharska. Pokazano również jak w praktyce wygląda proces digitalizacji, zaprezentowano także kilkanaście stron kronik z różnych tomów. Był to pierwszy z planowanych reportaży o przygotowaniach do obchodów 100-lecia.

72

5. Przygotowania do obchodów 100.rocznicy powstania 7 BDH.

P

rzygotowania do obchodów setnej rocznicy powstania „Siódemki” rozpoczęliśmy zdecydowanie wcześniej niż w latach poprzednich.

– Na Zebraniu Ogólnym członków, które odbyło się dnia 23 marca 2019 roku zgłoszono pierwsze pomysły. Znalazły się one w uchwale zebrania z dnia 23 marca 2019 roku. Nową Radę zobowiązano do uszczegółowienia propozycji oraz opublikowania w załączniku uzupełniającym do uchwały, a następnie przedstawienia propozycji KPS na Radzie Szczepu. Na zebraniu roboczym Koła w dniu 8 października 2019 roku uzupełniono treść uchwały (załącznik nr 37) i zredagowano pismo do Rektora UKW (załącznik nr 38). W dniu 9 października 2020 roku nasze propozycje przewodniczący Koła przedstawił na Radzie Szczepu.

– W 10 lutego 2020 roku na Radzie Szczepu zatwierdzono przygotowany przez Radę Koła projekt uchwały o ustanowieniu Odznaki Jubileuszowej Siódemki oraz zatwierdzono regulamin i zasady przyznawania jej (czytaj załącznik nr 39).

Wkrótce po tym przewodniczący Koła przeprowadził rozmowy z wykonawcą – firmą „Metaloplastyka” z Lublina. Wstępny koszt wykonania 100 szt numerowanych odznak ustalono na 22,50 zł.

Powołano także roboczy sztab ds. organizacji obchodów jubileuszu. Zadanie kierowania pracami sztabu powierzono Dorocie Sucharskiej, a jego członkami zostali: Jędrzej Luboński, Krzysztof i Beata Kobus i Edward Baumgart. Ustalono również, że zadaniowo do jego składu dołączani będą inni instruktorzy lub osoby kompetentne. Przyjęto także harmonogram przygotowań, w którym zawarto wszystkie wcześniej zgłoszone pomysły. Nie przewidziano jednak, że wkrótce pojawi się na świecie i w Polsce koronawirus COVID - 19 i w trakcie przygotowań będziemy musieli, adekwatnie do sytuacji korygować nasze plany.

– W dniu 10 czerwca 2020 roku Wiesław Tazbir upoważniony został przez Radę Koła do rozpoczęcia procesu pozyskiwania sponsorów. Wytypowanym osobom i firmom przekazywał on pisemną prośbę (załącznik nr 40).

SZ DG O

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY

EP CZ

LO

ZIE

– 15 czerwca 2020 roku z uwagi na ograniczenia spowodowane pandemią COWID – 19 za pomocą aplikacji mobilnej zorganizowano wirtualną zbiórkę Szczepu. Na tej niecodziennej zbiórce, w której udział wzięli: komendant

SZ

CZ

– W dniu 10 czerwca 2020 roku wysłano do Rektora prośbę o wyrażenie zgody na wmurowanie tablicy pamiątkowej. Do prośby załączono projekt graficzny tablicy i wskazano dwa ewentualne miejsca ich umieszczenia. Odpowiedź otrzymaliśmy w miesiącu lipcu. Rektor wyraził zgodę na wmurowanie tablicy, ale niestety tylko na ścianie wewnątrz budynku, obok wejścia do harcówki.

73

Chorągwi Kujawsko-Pomorskiej ZHP, instruktorzy, zuchy i harcerze, członkowie KPS, rodzice harcerzy i przyjaciele „Siódemki” zainaugurowano oficjalnie przygotowania do obchodów jubileuszowych. Na internetowej stronie Szczepu uruchomiono symboliczny Zegar Stulecia, który odlicza - ile jeszcze dni, godzin, minut i sekund pozostało do dnia „zero”.

– W dniu 30 czerwca 2020 roku informatyk szczepowy druh Jędrzej Luboński uruchomił na naszej stronie internetowej www.zielonasiodemka.pl zakładkę JUBILEUSZ . Jej szata graficzna wzbogacona została kilkudziesięcioma zdjęciami ze starych kronik. Pierwszą informacją w niej zamieszczoną był apel przewodniczącego KPS adresowany do zuchów, harcerzy i instruktorów Szczepu (czytaj załącznik nr 41).

Aby umożliwić członkom Szczepu poznawanie naszej historii bez konieczności wertowania kronik, monografii i suplementów – przygotowałem blok informacyjny pod wspólną nazwą - „Nasza historia w skrócie”. Podzieliłem go na pięć rozdziałów: „Historia 7 BDH” (załącznik nr 42), „Patron, wybitni szczepowi i drużynowi” (załącznik nr 43), „Barwy i sztandary” (załącznik nr 44), „Hymn i piosenki” (załącznik nr 45), „Nasze Harcówki” (załącznik nr 46). Znalazł się tam również regulamin quizów sprawdzających poziom opanowania wiedzy o historii 7 BDH (załącznik nr 47). Quizy te zamieszczone będą na stronie internetowej Szczepu w tygodniowych cyklach - od 12 kwietnia do 3 maja 2021 roku.

– We wrześniu podjęto dalsze, wiążące już rozmowy z wykonawcą odznaki. Zatwierdzono projekt graficzny odznaki (zdjęcie nr 58 str. 72). Niestety z uwagi na ogólną sytuację gospodarczą w kraju oraz podwyżki cen materiałów, negocjować trzeba było nową cenę. Uzgodniono, że firma „Metaloplastyka” wykona odznaki za 24,50 zł/szt. Ale była też inna, dobra wiadomość. Dzięki zabiegom Komendantki Szczepu, Komenda Chorągwi podjęła decyzję o sfinansowaniu kosztów wykonania odznak, oraz dodatkowo tabliczek pamiątkowych (gwoździ) na drzewce sztandaru. W grudniu 2020 roku zlecenie zostało wykonane.

SZ GO

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY D

EP

CZ SZ

CZ

– Pomimo istniejących obostrzeń, przy zachowaniu nakazanego przepisami reżimu sanitarnego, w dniu 11 grudnia 2021 roku odbyło się ważne spotkanie robocze sztabu organizacyjnego.

74

W związku ze zgodą Rektora UKW na wmurowanie tablicy pamiątkowej wewnątrz, a nie na ścianie zewnętrznej budynku zastanawiano się, czy z uwagi na zbyt małą korzyść wizualno - propagandową, a znaczny koszt, nie zmienić naszych planów i wystąpić o zgodę na wmurowanie tablicy na ścianie budynku dawnego Państwowego Gimnazjum Humanistycznego przy ulicy Grodzkiej 18, czyli w miejscu, gdzie w 1921 roku powstała 7 BDH i gdzie organizowane były pierwsze zbiórki. Pismo do Rektora Wyższego Seminarium Duchownego, jako do aktualnego właściciela budynku przy ul. Grodzkiej zostało wraz z projektem tablicy wysłane w dniu 23 marca 2021 roku. Dopiero po uzyskaniu zgody wła-

ściciela na jej wmurowanie będziemy mogli wystąpić do Miejskiego Konserwatora Zabytków w Bydgoszczy o zgodę na realizację naszego projektu.

– Po rozważeniu wszystkich za i przeciw, podjęto także decyzję, że zrealizowany będzie pomysł KPS – posadzenia „Dębu Stulecia Siódemki”, oznakowania miejsca tablicą informacyjną, a pod nią zakopania „Kapsuły Czasu” zawierającej zbiór pamiątek wraz z aktem informującym z jakiej okazji kapsułę zakopano.

Na kolejnym posiedzeniu sztabu w dniu 12 lutego 2021 roku ustalono, że „Dąb Stulecia Siódemki” posadzony zostanie w Bydgoszczy w Parku „Bydgoskiego Harcerstwa”. Uzgodniono także dalsze szczegóły. Pod drzewem umieszczona zostanie tablica informująca, że zasadzono je z okazji 100. rocznicy powstania 7 BDH. Na tablicy oprócz napisu umieścić należy logo „Siódemki” oraz lilijkę harcerską. Decyzję o posadzeniu „Dębu” w tym miejscu podjęto także z innego powodu. Może stać się to impulsem do kontynuowania tego zwyczaju przez inne bydgoskie drużyny i wzbogacenia skweru o kolejne nasadzenia. Do realizacji następnej propozycji KPS, zakopania w tym miejscu „Kapsuły Czasu”, wykorzystana zostanie łuska do pocisku armatniego. Deklarację załatwienia łuski złożył były członek „Siódemki” - Krzysztof Kozłowski. W dniu 19 marca 2021 roku Komendantka Hufca przygotowała i wysłała do Wydziału Gospodarki Komunalnej pisemną prośbę o wyrażenie zgody na posadzenia „Dębu”. Zgodę otrzymaliśmy w dniu 26 marca 2021 roku.

– W marcu poznaliśmy też pierwsze efekty akcji pozyskiwania środków na częściowe pokrycie kosztów organizacji obchodów stulecia. Dzięki zaangażowaniu Wiesława Tazbira i innych, udało się do połowy marca pozyskać dziesięciu sponsorów. Zasilili oni konto Szczep kwotą 4925 zł. Również Urząd Marszałkowski przyznał dotację w wysokości 3000 zł na pokrycie kosztów wydania albumu fotograficznego obrazującego historię „Siódemki”.

W dniu 26 marca 2021 roku odbyło się kolejne spotkanie sztabu roboczego.

Ustalono na nim między innymi:

SZ GO

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY D

EP

CZ SZ

LO

ZIE

- Urządzenie wystawy w Centrum Organizacji Pozarządowych przy ul. Gdańskiej w Bydgoszczy zaplanowano w dniach 10 i 11 czerwca 2021 roku. Otwarcie wystawy nastąpi w piątek 11 czerwca 2021 roku.

CZ

- Dąb Jubileuszowy Siódemki nosić będzie nazwę „SKAUT”. Ze względów biologicznych posadzone zostanie uroczyście już w dniu 24 kwietnia 2021 roku. Ceremonia odsłonięcia tablicy informacyjnej i zakopanie Kapsuły Czasu nastąpi w dniu 11 lub 12 czerwca 2021 roku. Krzysztof Kozłowski podarował już mosiężną łuskę z hermetyczną zakrętką. Na łusce wykonana będzie grawerka informująca o okolicznościach zakopania i fundatorach Kapsuły Czasu. Do końca kwietnia gromady zuchowe i drużyny zgłaszać mogą propozycje – jakie pamiątki należy w niej umieścić.

75

- Okolicznościową grę pod nazwą ACTION BOUND przygotowaną dla harcerzy przez Krzysztofa Kobusa zorganizowano w dniu 24 kwietnia 2021 roku.

- W dniu 29 marca 2021 roku oddany został do składu suplement do monografii KBS/KPS. Dorota Sucharska zadeklarowała, że prace nad suplementem do monografii „Siódemki” zakończy do końca kwietnia 2021 roku.

- Z uwagi na niepewność co do możliwości zorganizowania w czerwcu masowej uroczystości oficjalnej w jakiejkolwiek sali, planujemy zamówić w Bazylice św. Wincentego a Paulo okolicznościową mszę i przy tej okazji zrealizować dalsze plany. Zadanie załatwienia formalności z proboszczem parafii powierzono druhnie Natalii Adamskiej. O przygotowanie oprawy muzyczno-wokalnej poproszona zastała druhna Julia Gadzinowska.

***

SZ

SIÓ

NA

LO

DE

A MK

GO BY D

EP

ZIE

CZ SZ

CZ

Niestety, mimo że do dnia „zero” pozostało jeszcze trochę czasu, a zadań do zrealizowania sporo, ale w trosce o to, aby druk suplementu wykonano na czas, w dniu 29 marca 2021 roku zakończyć musiałem opis przygotowań do jubileuszu.

76

Odznaka Jubileuszowa „Siódemki”

Załącznik nr 33

SZ GO

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY D

EP

CZ SZ

CZ

Załącznik nr 24

77

SZ DG O

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

CZ

Załącznik nr 34/35

78

Załącznik nr 18

SZ DG O

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY

EP CZ

LO

Bydgoszcz 23 marca 2019 r.

ZIE

Za Radę KPS: Przewodniczący – pwd. Edward Baumgart

SZ

Zgodnie z głównymi celami określonymi w „Regulaminie działalności KPS”, zgłaszanymi w trakcie zebrania propozycjami oraz wnioskami wynikającymi z przedstawionego na zebraniu sprawozdania z działalności Rady KPS w ubiegłej kadencji, wybrana na dzisiejszym zebraniu Rada wyznaczyć winna sobie dwa priorytetowe zadania: – Dążyć do efektywnego włączenia całej Rady i chętnych do współpracy członków Koła w proces planowania i przygotowania obchodów setnej rocznicy powstania i nieprzerwanej działalności „Zielonej Siódemki”.

– Kontynuować przez kolejne dwa lata dotychczasowe formy i metody kierowania działalnością KPS, ale jednocześnie poszukiwać nowych rozwiązań polepszających współpracę Rady Koła z Radą Szczepu i jednostkami organizacyjnymi..

Wytycznymi do realizacji tych zadań winny być następujące zalecenia: 1. Zobowiązuje się Radę do uszczegółowienia zgłoszonych na dzisiejszym zebraniu ogólnych propozycji włączenia się Koła Przyjaciół Siódemki w organizację imprezy rocznicowej (załącznik nr 1 do uchwały), a przewodniczącego Rady do przedstawienia we właściwym czasie naszych propozycji na Radzie Szczepu.

2. Utrzymywać należy - tak jak do tej pory, niezbędne kontakty z członkami Koła i efektywnie mobilizować ich do wielokierunkowego wspierania działalności gromad zuchowych i drużyn harcerskich.

3. Organizować pomoc finansową i materialną, a w miarę możliwości również merytoryczną dla wszystkich jednostek organizacyjnych Szczepu.

4. W związku ze zbliżającą się setną rocznicą powstania 7 BDH prowadzić zintensyfikowaną działalność informacyjną o osiągnięciach, historii, zwyczajach i tradycjach siódemkowych, a kadrę instruktorską, zuchów i harcerzy zachęcać do poznawania historii i kontynuowania zwyczajów i tradycji.

5. Mobilizować członków KPS do kreowania w środowisku pozytywnego wizerunku Szczepu i popularyzowania jego działalności.

6. Tak jak do tej pory sprawować stały nadzór nad właściwym przechowywaniem zbiorów archiwalnych, pamiątek oraz kronik, jak również dążyć do dalszego powiększania zasobów.

Radę Koła zobowiązuje ponadto do: 1. Zawiadomienia wszystkich członków Koła, którzy nie mogli wziąć udziału w zebraniu o jego przebiegu i przyjętej uchwale.

2. Przynajmniej raz w roku wysłać informację o bieżącej działalności Rady KPS oraz ważniejszych wydarzeniach z życia jednostek organizacyjnych Szczepu.

3. Kontynuowania pracy Rady i Koła do czasu zakończenia obchodów rocznicowych. W związku z tym zebranie sprawozdawczo – wyborcze zwołać we wrześniu 2021 r. Na zebranie to Rada KPS przygotować winna pisemne sprawozdanie z działalności.

CZ

Uchwała zebrania sprawozdawczo - wyborczego Koła Przyjaciół Siódemki zorganizowanego w dniu 23 marca 2019 r.

79

Załącznik nr 19 Bydgoszcz 16.02.2019 r.

Członkowie Koła Przyjaciół Siódemki W marcu kończy się kadencja wybranej na zebraniu w dniu 11 marca 2017 Rady Koła. Zgodnie z „Regulaminem działalności KPS”, winna się ona rozliczyć z realizacji przyjętej na tym zebraniu uchwały i przedstawić efekty działalności Koła w okresie od marca 2017 r. do marca 2019 r.

W związku z tym Rada Koła Przyjaciół Siódemki zwołuje na dzień 23 marca 2019 r. (sobota) zebranie ogólne członków KPS. Miejsce zebrania: harcówka Szczepu ul.

Kopernika 1 – godz. 11.00 Na zebraniu, oprócz sprawozdania z naszej działalności, wybrać musimy nową Radę, która koordynować będzie działalność KPS przez następne dwa lata. Będzie to szczególnie pracowity okres, gdyż oprócz koordynowani statutowej działalności Koła, na barkach członków nowo wybranej Rady spoczywać będzie obowiązek i trud włączenia członków naszej społeczności w organizację obchodów 100-lecia powstania naszej Siódemki. Rocznicę obchodzić będziemy w czerwcu 2021 roku.

Na planowanym zebraniu powinniśmy nie tylko określić główne zadania i zakres włączenia się Rady i członków Koła w proces przygotowanie się do obchodów rocznicowych, ale również przyjąć uchwałę wyznaczającą priorytetowe kierunki działalności Koła na najbliższe dwa lata.

Tradycyjnie już ponawiamy apel o wywiązanie się z deklaracji podjętej w chwili złożenia akcesu do Koła, a dotyczącej wspierania działalności Szczepu.

Przypominamy nr konta

Szczep 7 BDH „Zielona Siódemka” 85 1060 0076 0000 3200 0135 9115 ul. Kopernika 1 85-074 Bydgoszcz

Tytuł wpłaty: Koło Przyjaciół Siódemki Prosimy również: mimo, że w tym roku dostosować się będzie trzeba do nowych zasad, nie zapominajcie o Siódemce przy rozliczeniu z fiskusem (przekazanie 1%).

Drodzy członkowie – liczymy na Wasz liczny i efektywny udział w tym ważnym dla naszego Koła zebraniu.

Pozdrawiamy – Czuwaj

SZ GO

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY D

EP

CZ SZ

CZ

Za Radę KPS – Edward Baumgart

80

Załącznik nr 20 Bydgoszcz 12 grudnia 2010 r.

SZ GO

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY D

EP

CZ SZ

LO

ZIE

Realizując zalecenia zawarte w uchwale ostatniego zebrania sprawozdawczo – wyborczego KPS przesyłamy krótką informację o działalności Rady i sytuacji w Szczepie w roku 2020 r. oraz o stanie przygotowań do obchodów 100 lecia powstania 7 BDH. 1. W minionym roku Rada pracowała w pełnym siedmioosobowym składzie. Z uwagi na sytuację epidemiologiczną fizycznie spotkaliśmy się tylko trzy razy, co nie znaczy, że nasza działalność została zawieszona.

2. Również jednostki organizacyjne Szczepu nie przerwały pracy harcerskiej. Działalność prowadzona była zgodnie z zaleceniami władz harcerskich. Jak już informowaliśmy w poprzednim piśmie, w dniu 15 czerwca 2020 roku, na wirtualnej zbiórce w której udział wzięli: Komendant Kujawsko-Pomorskiej Chorągwi ZHP, instruktorzy, członkowie KPS, zuchy i harcerze oraz ich rodzice uruchomiliśmy Zegar Stulecia. Od tego dnia na naszej stronie internetowej zielonasiodemka.pl – odlicza on dni, godziny, minuty i sekundy do rocznicy.

Fizycznie spotykał się roboczy komitet organizacyjny obchodów stulecia. Rady Szczepu oraz zbiórki gromad zuchowych i drużyn harcerskich odbywają się w systemie on-line. Ukoronowaniem tego nietypowego roku harcerskiego były dwa obozy w Szklarskiej Porębie zorganizowane w dniach 10 -19 lipca 2020 r. – 20 osobowy obóz wędrowny harcerzy starszych i wędrowników oraz stacjonarny dla 110 osobowej grupy zuchów i harcerzy.

3. Priorytetem Rady KPS w minionym okresie było podejmowanie działań związanych z przygotowaniami do obchodów stulecia.

– przygotowaliśmy treść uchwały o ustanowieniu Odznaki Jubileuszowej Siódemki oraz regulaminu zdobywania i przyznawania odznaczenia. Komenda Chorągwi sfinansowała koszt wykonania 100 numerowanych egzemplarzy odznaki i zlecenie jest w tej chwili realizowane. Przypominamy, że odznakę otrzymają między innymi wszyscy aktywni członkowie Koła.

– Przewodniczący Rady Koła opracował materiały informacyjne do pracy na zbiórkach zuchów i harcerzy w okresie poprzedzającym jubileusz, a ukierunkowanych na poznawanie naszej historii i tradycji. Zostały one umieszczone na naszej ogólnodostępnej stronie internetowej – zielonasiodemka.pl - w zakładce JUBILEUSZ. Informacje te składają się z następujących bloków tematycznych: * Historia 7 BDH w skrócie, * Patron drużyny i Szczepu, wybitni drużynowi i szczepowi, * Nasze harcówki, * Hymn Siódemki i najstarsze piosenki wraz z zapisami nutowymi, * Barwy, sztandary, symbole, zwyczaje i tradycje.

– Zaawansowane są starania o posadzenie w Parku Harcerstwa Bydgoskiego – Dębu Stulecia Siódemki wraz z kamieniem pamiątkowym i kapsułą czasu oraz wmurowania tablicy pamiątkowej.

– Złożone zostały do Urzędu Miejskiego wnioski o przyznanie stypendium na napisanie i wydanie drukiem kolejnych suplementów do monografii - „W zielone chusty przystrojeni” i „Wierni zielonej Siódemce”. Konkurs ma zostać rozstrzygnięty do 31.12.2020 r.

– Członek KPS – Wiesław Tazbir wziął na swoje barki ciężar pozyskania od sponsorów pieniędzy na sfinansowanie części wydatków związanych z organizacją obchodów 100 lecia. Do tej pory udało się zebrać kwotę 3250 zł. Niestety stanowi to około 25% przewidzianych wydatków. Szukać będziemy dalszych źródeł sfinansowania.

– Edward Baumgart wspólnie z druhem Krzysztofem Kobusem przygotowali (na razie częściowo) opracowanie zawierające zdjęcia grobów byłych siódemkarzy wraz z ich GPS – owym namiarem. Dzięki temu każdy, w razie potrzeby będzie mógł znaleźć w/w groby.

CZ

Członkowie Koła Przyjaciół Siódemki

81

Jak z przedstawionych wyżej informacji wynika, mimo że te i inne przygotowania do obchodów stulecia realizowane są wg przyjętego harmonogramu, to jednak w tej chwili, z uwagi na wprowadzone ograniczenia nie jesteśmy w stanie określić w jakiej formie będą one realizowane. O podjętych decyzjach będziemy Was informowali na bieżąco. Dla członków Koła, którzy chcieliby uzyskać więcej informacji podajemy namiary: Edward Baumgart – tel. 606 563 572 i mail: edbo2@tlen.pl i Dorota Sucharska – tel. 723 968 327 mail: dorota.sucharska@zhp.net.pl 4. Kontynuując wieloletnią praktykę, członkowie KPS pilotowali żeglarską działalność Szczepu i sprawowali nadzór nad stanem sprzętu wodnego.

– utrzymywaliśmy dalszą współpracę z Yacht Klubem Polskim w Bydgoszczy. Delegacja Szczepu brała udział w otwarciu i zamknięciu sezonu żeglarskiego oraz innych przedsięwzięciach.

– w miesiącach lipcu i sierpniu członkowie Koła – Edward Baumgart i Marian Grochowski w ramach piątej już edycji akcji „Wakacje pod żaglami” prowadzili dla członków Szczepu zajęcia na wodzie. W pięciu cotygodniowych czterogodzinnych cyklach zajęć wzięło udział 27 zuchów i harcerzy oraz czworo rodziców. Ukoronowaniem wakacyjnego żeglowania był reportaż telewizyjny z udziałem młodych wodniaków, emitowany w TVP Bydgoszcz – w ramach programu „Harcerskie Czuwaj”.

5. Rada Koła dziękuje tym wszystkim, którzy zrealizowali swoje dobrowolne zobowiązania dotyczące finansowego wsparcia działalności Szczepu. Z przykrością jednak stwierdzić należy, że na 30 członków Koła, tylko 14 wywiązało się ze swoich deklaracji. Łącznie wpłacona została kwota 1440 zł. Zgodnie z naszym regulaminem została ona w całości przeznaczona na wsparcie działalności jednostek organizacyjnych szczepu.

Jak już w poprzedniej korespondencji informowaliśmy, zmieniony został numer konta. Wpłaty należy przekazywać na numer:

10 8144 0005 2011 0112 2484 0010 Szczep „Zielona Siódemka”, 85-074 Bydgoszcz , ul. Kopernika 1 UWAGA WAŻNE – jako tytuł wpłaty należy wpisywać: DAROWIZNA - SZCZEP (KPS).

W związku ze zmianą tytułu wpłaty, przekazane kwoty można będzie odliczać przy rozliczeniu rocznym z fiskusem.

6. Tradycyjnie również dziękując z ubiegłoroczną ofiarność przesyłamy ulotkę z danymi umożliwiającymi przekazanie 1% podatku. Ważne jest także, aby w odpowiedniej rubryce zeznania PIT wyrazić zgodę na ujawnienie tożsamości ofiarodawcy. Dzięki temu Wasza wpłata nie pozostanie anonimowa.

W związku z nadchodzącymi Świętami Bożego Narodzenia i Nowym Rokiem składamy Wam serdeczne życzenia: Mimo obostrzeń spowodowanych pandemią spędźcie te święta rodzinnie, w radosnej świątecznej atmosferze, a w Nowym Roku życzymy Wam zdrowia i wszelkiej pomyślności, jak najmniej trosk i kłopotów, a wiele powodów do zadowolenia.

SZ GO

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY D

EP

CZ SZ

CZ

CZUWAJ

82

Komendantka Szczepu hm Dorota Sucharska

Przewodniczący Rady KPS pwd. Edward Baumgart

Załącznik nr 21 Bydgoszcz 24 kwietnia 2017 r.

Członkowie Koła Przyjaciół Siódemki Jednym z wniosków zgłoszonych na ostatnim zebraniu sprawozdawczo – wyborczym KPS była propozycja zorganizowania plenerowego spotkania członków Koła i kadry Szczepu. Wychodząc naprzeciw tym życzeniom, Rada Koła i Komenda Szczepu proponuje organizację takiego spotkania w dniach 19/20 w obiektach Ośrodka Harcerskiego w Smerzynie k. Łabiszyna .

Do udziału w imprezie zapraszamy wszystkich, którzy chcieliby się spotkać i powspominać stare harcerskie czasy, odświeżyć atmosferę biwaków i wycieczek.

Proponowany program.

Piątek – Wspólny wyjazd samochodami prywatnymi z harcówki ok. godz. 17.00. Nie dysponującym pojazdami zabezpieczymy miejsca w samochodach innych uczestników.

– Przyjazd do ośrodka, zakwaterowanie w domkach campingowych, kolacja, ognisko z kiełbaskami, wspólne śpiewy, wspominki, pokaz multimedialny z obchodów jubileuszowych, zabawa do „upadłego”.

Sobota – Śniadanie – Rajd pieszy do Lubostronia, zwiedzanie pałacu z przewodnikiem, wspólna kawa.

– Obiad w ośrodku – Ok. godziny 16.30 wyjazd do Bydgoszczy na Spotkanie Pokoleń i wystawę harcerskich pamiątek w Muzeum Oświaty – zorganizowanych z okazji inauguracji obchodów 100-lecia działalności harcerstwa w Bydgoszczy.

– Koszt uczestnictwa w imprezie 60 zł / osobę (możliwość zabrania osoby towarzyszącej).

– Jedynym potwierdzeniem udziału w spotkaniu będzie wpłata pieniędzy w ostatecznym terminie do 5 maja 2017 r. na konto 85 1060 0076 0000 3200 0135 9115 – tytuł wpłaty: spotkanie KPS

Czuwaj

SZ GO

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY D

EP

CZ SZ

CZ

Przewodniczący KPS

83

Załącznik nr 22 Zarządowi oraz całej braci żeglarskiej z Yacht Klubu Polskiego w Bydgoszczy płynące z harcerskich serc serdeczne życzenia wesołych i pogodnych Świąt Bożego Narodzenia oraz wszystkiego najlepszego w Nowym Roku 2018 r. składają zuchy i harcerze Szczepu 7 BDH „Zielona Siódemka”

Grudzień 2018 roku Bratnim żeglarskim duszom spod znak wiatru i żagli z Yacht Klubu Polskiego w Bydgoszczy serdeczne życzenia wesołych i pogodnych Świąt Bożego Narodzenia, pomyślnych wiatrów i stopy wody pod kilem w Nowym Roku życzą żeglarze z Koła Przyjaciół Siódemki.

Grudzień 2018 roku.

Za Radę KPS Za Radę Szczepu pwd. Edward Baumgart hm Dorota Sucharska

Załącznik nr 23 Bydgoszcz 7.11. 2020 r.

Bożena Redelbach ul. Wicka Rogali 43 83-441 Wiele W imieniu zuchów i harcerzy serdecznie dziękujemy, za przekazanie w dniu 3 listopada 2020 r. dla naszego Szczepu darowizny w postaci zbioru znaczków pocztowych w dziewięciu klaserach.

Darowizna ta, tak jak przekazane już wcześniej zbiory, uatrakcyjnią zapewne zajęcia naszego Harcerskiego Koła Filatelistycznego.

Darowizna jest również dla nas dowodem, że mimo upływu czasu, jako była harcerka, a teraz aktywny członek Koła Przyjaciół Siódemki jest druhna dalej emocjonalnie związana ze Szczepem 7 BDH „Zielona Siódemka”.

SZ DG O

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

CZ

Dziękuję serdecznie. Czuwaj

84

Przewodniczący KBS

pwd. Edward Baumgart

Komendantka Szczepu „ Zielona Siódemka” Dorota Sucharska

Załącznik nr 25 „Wielkąś mi uczyniła pustkę w domu moim, moja droga Orszulo tym zniknieniem swoim.

Pełno nas, a jakoby nikogo nie było: z jedną maluczką duszą tak wiele ubyło”.

Takimi pięknymi strofami wyrażał swój żal po śmierci ukochanej osoby czołowy poeta polski epoki Renesansu Jan Kochanowski. Słowa te napisane zostały przed wielu laty, lecz jakże ciągle obrazowo oddają stan ducha po stracie najbliższych.

Nam – członkom Koła Przyjaciół Siódemki oraz zuchom i harcerzom Szczepu 7 BDH „Zielona Siódemka” trudno będzie wypełnić lukę, która powstała po Twoim Tadeuszu przedwczesnym odejściu na „wieczną wartę”.

3 grudnia 1956 roku stawiłeś się na pierwszą harcerską zbiórkę. W tym właśnie dniu „Zielona Siódemka” po ujawnieniu działalności „w latach milczenia lecz trwania w gotowości” rozpoczęła pracę z młodzieżą bydgoskiego Technikum Kolejowego.

Sam zapewne nie przypuszczałeś, że to, co miało być tylko młodzieńczą przygodą stanie się na długie lata jedną z Twoich pasji życiowych.

W latach 1956 - 1965 byłeś najpierw harcerzem, później instruktorem naszej Siódemki. Jak sam to wielokrotnie potwierdzałeś, był to pożyteczny, kształcący, radosny i twórczy okres Twojego życia.

Gdy zdecydowałeś się zmienić miejsce zamieszkania, nie zerwałeś z nami kontaktu. Potwierdza to liczna korespondencja, która zachowała się w naszych zbiorach archiwalnych. Zdalnie współredagowałeś dwa tomy naszych kronik. Brałeś udział w spotkaniach rocznicowych, z których pozostawiłeś nam kilka albumów fotograficznych dokumentujących ich przebieg – a które już na zawsze pozostaną dla nas drogą, tworzoną Twą ręką pamiątką. Żegnając Ciebie dzisiaj zapewniamy, że w naszej pamięci pozostaniesz na zawsze jako oddany członek naszej harcerskiej społeczności. Zapamiętamy Ciebie jako Tadeusza Płóciennika - „Byczego”, siódemkarza wykazującego szczególną troskę o kultywowanie tradycji i zwyczajów harcerskich. Człowieka z pietyzmem dbającego o stałe dokumentowanie działalności, o zachowanie cennych pamiątek.

Młode pokolenie siódemkarzy zapamięta Ciebie nie tylko jako starszego druha, ale jako wzorzec harcerskiego wychowania, ikonę do naśladowania. Twoje zaangażowanie, słowność, uczciwość i wierność ideałom będzie dla nich drogowskazem w harcerskiej działalności.

Takim byłeś Tadeuszu i takim Ciebie zapamiętamy.

CZEŚĆ TWOJEJ PAMIĘCI. CZUWAJ Żonie Teresie oraz córce Dorocie w imieniu członków Koła Przyjaciół Siódemki, zuchów i harcerzy Szczepu 7 BDH składamy szczere wyrazy współczucia. Łączymy się z Wami w bólu rozstania.

SZ DG O

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

CZ

Kędzierzyn - Koźle – w lutym 2017 r.

85

Załącznik nr 26 Druhu Leonie – Przyjacielu.

My, członkowie Koła Przyjaciół Siódemki stawiamy się dzisiaj licznie na ostatnie z Tobą pożegnanie. Wszyscy jesteśmy świadomi, że śmierć, która jest zawsze o krok przed nami oraz, że ostatnie pożegnanie – jest tak jak i ona – nieuchronne – to jednak żal, gdy ta chwila następuje tak jak w Twoim przypadku – niespodziewanie i szybko. Pozostajemy w smutku, gdyż liczyliśmy, że będzie nam dane spotykać się jeszcze wielokrotnie w naszym – byłych siódemkarzy i harcerskim gronie.

Do harcerskiej rodziny Siódmej Bydgoskiej Drużyny Harcerzy wraz ze swym zastępowym Zbyszkiem i kolegami Ryszardem, Zenkiem, Witkiem i Marianem dołączyłeś w 1958 roku. Dane nam było przez jakiś czas przeżywać wspólnie wspaniałą harcerską przygodę, cieszyć się młodością, pielęgnować przyjaźnie.

To na zbiórkach i obozach „Zielonej Siódemki” kształtowały się nasze osobowości i charaktery, uczyliśmy się życiowych ról. To był – jak to sam wielokrotnie podkreślałeś – wspaniały okres.

W późniejszych latach, z racji Twojej pracy zawodowej nasze kontakty się nieco rozluźniły, ale w sercu pozostałeś zawsze siódemkarzem. Dowodem tego jest fakt, że jak tylko mogłeś stawiałeś się na nasze spotkania okolicznościowe oraz to, że jak już miałeś więcej czasu, aktywnie włączyłeś się w pracę Koła Byłych Siódemkarzy. Od 2004 do 2016 roku byłeś członkiem Rady Koła. Bardzo ceniliśmy Twoją słowność, obowiązkowość, zdyscyplinowanie.

W wielu, czasami niełatwych sprawach potrafiłeś zająć stanowisko, udzielić dobrej rady, zaproponować sensowne rozwiązanie problemu. Mogliśmy po prostu na Ciebie liczyć.

Za to Tobie dzisiaj dziękujemy i żegnamy się harcerskim CZUWAJ. + Spoczywaj w pokoju +

SZ GO

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY D

EP

CZ SZ

CZ

Zuchy, harcerze, kadra Szczepu 7 BDH oraz członkowie Koła Przyjaciół Siódemki składają rodzinie zmarłego szczere wyrazy współczucia.

86

Bydgoszcz 19 stycznia 2019 roku.

Załącznik nr 27 Bydgoszcz 2 marca 2021 roku Arielu, Ariko i Aniko Z głębokim żalem i niedowierzaniem przyjęliśmy wiadomość o śmierci Waszej mamy, a naszej koleżanki – siódemkarki, członkini Koła Byłych Siódemkarzy , a później Koła Przyjaciół Siódemki.

Każda śmierć jest nieuchronna, lecz gdy przychodzi tak niespodziewanie i przedwcześnie, jest szczególnie bolesna i napełnia nas, pozostających na tym ziemskim padole nie wypowiedzianym żalem i smutkiem.

Wasza Mama była liczącą się cząstką nas – Siódemkarzy, członków Koła Przyjaciół Siódemki. Zachowamy Ją w naszej pamięci jako wyjątkowego oraz dobrego człowieka, osobę wierną harcerskim ideałom, z zaangażowaniem włączającą się w działalność KPS. Przepraszamy, że z uwagi na zaangażowany wiek oraz nie najlepsze samopoczucie członków Rady Koła jak również istniejące obostrzenia, nie mogliśmy wysłać na pogrzeb większej delegacji, a reprezentowała nas tylko jedna osoba.

Proszę przyjąć z serca płynące oraz szczere wyrazy współczucia.

Czuwaj

SZ GO

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY D

EP

CZ SZ

CZ

Za Radę KPS

87

Załącznik nr 31 HYMN „SIÓDEMKI” Górą „Siódemka „ - oto wilki, szczere nasze hasło, wszakże nie z pychy, my to hasłem zwiem, lecz niechby zaraz tego tysiąc jasnych beczek trzasło, co by zapomnieć miał o haśle tym.

Wszak to „Siódemka” plemię wilków znane, wspólnej idei to dobrany huf , więc niech nam sprzyja: sława, miłość, razem z sobą zgrane, podniesiemy sztandar swój rodowy znów.

Uwaga: słowo huf nie jest błędem. To pochodna od słowa hufiec

SZ GO

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY D

EP

CZ SZ

CZ

Załącznik nr 29

88

Załącznik nr 32

W ZIELONE CHUSTY PRZYSTROJENI I. W zielone chusty przystrojeni, znikli z Bydgoszczy jak sen, to siódemkarze zasłużeni, zjechali do Sącza – hen, (zjechali do Dobki - hen) sądecka polana urocza, każdy ją podhalanin znaaa, (Dobka mieścina urocza, dobrze ją każdy ją Polak znaaa) z daleka błyszczą Baraniej zbocza oblane blaskiem dnia. bis

II. Najlepiej z bydgoskich drużyn,”Siódemka” teren zna, iii właśnie w tej dziedzinie praktycznie korzysta, namioty rozbite w dolinie, strzelisty stoi maszt - ta-ra ra, sztandar powiewa, cicha piosnka płynie, niech żyje „Siódemka”. bis (niech żyje hufiec nasz) Uwaga: Piosenka powstała w 1930 r. na obozie Siódemki w Dobce Oryginalne słowa napisane są przetłuszczonym drukiem.

Normalnym drukiem napisane są słowa piosenki, które zmodyfikowali siódemkarze na obozie w 1957 r. zorganizowanym w Zawadzie k. Nowego Sącza.

SZ GO

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY D

EP

CZ SZ

CZ

Załącznik nr 30

89

Załącznik nr 36

Eksponaty na wystawę harcerską w Muzeum Oświaty zorganizowaną z okazji 100-lecia harcerstwa w Bydgoszczy w Muzeum Oświaty wypożyczone przez Szczep „Zielona Siódemka” Kroniki

– Kronika Szczepowa z lat 1921-1929 – Kronika Szczepowa z lat 1939-1945 – Kronika KBS tom III – Kronika Żeglarzy tom I

Proporce ze stojakiem – 12 szt.

– 7 BDH Młode Wilki, Impessa, 7-milowi Forward, Forward, Wilczy Gang, Lupus Diktus, Turystki, Marine Vela, Amonymos, Herosi, Wataha, Wilki.

Pamiątki po byłych siódemkarzach

– Album z 1937 roku.

– Śpiewnik z 1936 roku.

– Pamiątki po pierwszym poległym w II wojnie siódemkarzu (+5. IX.1939 r.) – Tadeuszu Michalskim – legitymacja obozowa, książeczka harcerska, drewniana plakietka (nagroda za I m. w zawodach w 1936 r.), chusta.

– Pamiątki po dh. hm PL Eugeniuszu Szulcu – legitymacja Związku Więźniów Politycznych, legitymacja Związku Starszyzny ZHP z 1946 r. - zbiór legitymacji potwierdzających służbę od 1932 do 1979 roku, pamiątkowy ryngraf ofiarowany przez b. siódemkarza.

Wydawnictwa Siódemki – Broszura wydana na jubileusz 50 – lecia 7 BDH. – Monografia 7 BDH (1921-2001) – „W zielone chusty przystrojeni” wraz z suplementami z lat 2001-2006, 2006-2011, 2011-2016.

– Monografia Koła Byłych Siódemkarzy - „Wierni Zielnej Siódemce” (1924-2011) oraz suplement ( 2011- 2016).

– Tomik - zbiór twórczości siódemkarzy – „Historia Wierszem Pisana”.

SZ DG O

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

CZ

Medale odznaczenia i inne pamiątki + dwie szklane gabloty

90

– Poduszka z medalami: Brązowy Krzyż Zasługi, Krzyże Za Zasługi dla ZHP ( złoty, srebrny i brązowy), Odznaczenie im. Janka Krasickiego, Krzyż Za Zasługi dla ZŻWP, Odznaka – Za zasługi dla Hufca Bydgoszcz, Zasłużony dla Bieszczad.

– Medal ZBOWiD. – odznaka „Budowniczy Zamku Królewskiego”.

– Odznaka Komendanta 8 0SSCz. – Medal – Za Zasługi Dla Harcerstwa Kujawsko-Pomorskiego.

– Medal jubileuszowy (90-lecia Siódemki).

– Medal – „Za zasługi dla harcerstwa bydgoskiego”.

– Medal 650 rocznicy nadania praw miejskich.

– Medal Prezydenta Miasta Bydgoszczy.

– Trzy Odznaki Siódemki – zwykła, z jubileuszu 90-lecia oraz pamiątkowa z 1937 r.

– Plakietka Siódemki ufundowana na jubileusz 65 – lecia.

– Srebrny Medal – Za zasługi dla ZŻWP. – Statuetka Łuczniczki od Prezydenta Konstantego Dombrowicza z okazji 85 - lecia 7 BDH. – Statuetka Łuczniczki od Prezydenta Rafała Bruskiego z okazji 90 - lecia „Zielonej Siódemki”.

– Statuetka od Komendy Chorągwi – Harcownik.

– Plakietka kryształowa od ZW LOK ofiarowana na 90-lecie.

– Medal wydany przez szkołę w Łochowie.

– Plakietka z podobizną Baden Powella ofiarowana z okazji 75-lecia 7 BDH. – Grot ze Sztandaru (drugiego) z 1946r.

Poświadczenie przekazania eksponatów na wystawę Przekazujący Poświadczam odbiór

……………………….

………………………...

Bydgoszcz 18 maja 2017 roku.

Załącznik nr 37

SZ DG O

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY

EP CZ

SZ

LO

ZIE

W związku ze zbliżającą się 100.rocznicą powstania 7 Bydgoskiej Drużyny Harcerzy Koło Przyjaciół Siódemki proponuje uwzględnić w założeniach organizacyjno – programowych obchodów następujące propozycje: 1. Rozważyć możliwość wydania kolejnej wersji, tym razem liczącej 100 szt. limitowanej i numerowanej edycji Odznaki Jubileuszowej Siódemki wykonanej wg projektu druha Henryka Konarskiego.

Odznakę przyznawałaby imiennie, specjalnym rozkazem Komendantka Szczepu, na wniosek czteroosobowej Kapituły Odznaki, w skład której wchodziliby członkowie KPS i Rady Szczepu dla: – wszystkich aktywnych członków KPS (ok. 20 szt.)

– instruktorów i funkcyjnych Szczepu pracujących z zuchami i harcerzami w okresie od czerwca 2016 roku do czerwca 2021 roku (ok. 25 szt.)

– pozostałe odznaki przyznane zostałaby jako specjale wyróżnienie harcerzom, po spełnieniu przez nich kryteriów i wypełnieniu zadań motywujących ich do lepszego poznania historii Siódemki, za wzorową służbę harcerską i wyróżniające włączenia się w przygotowanie obchodów rocznicowych.

2. 100 rocznicę powstania 7 BDH uczcić posadzeniem w Alei Ossolińskich lub Parku Harcerstwa Bydgoskiego – DĘBU 7 BDH. Miejsce oznakować kamieniem z tabliczką informującą o rocznicy, a pod kamieniem zakopać „Kapsułę Czasu” ze skrótem 100 letniej historii Siódemki, zbiorem wybranych pamiątek, wykazem jednostek organizacyjnych i imiennym spisem członków szczepu działających w roku jubileuszowym.

3. Podjąć próbę sporządzenia zapisu nutowego Hymnu Siódemki oraz jednej z najstarszych, bo napisanej w latach dwudziestych ubiegłego wieku piosenki zatytułowanej „W zielone chusty przystrojeni”, a następnie nagrania linii melodycznej na nośniku

CZ

Załącznik nr 1 do Uchwały Programowej Zebrania Sprawozdawczo – Wyborczego z dnia 23 marca 2019 roku.

91

elektronicznym. Pozwoli to zachować ich brzmienie i przyczyni się do łatwiejszego wykorzystania utworów przez następne pokolenia siódemkarzy.

4. Wykorzystać dobrze układającą się współpracę z bydgoskim Yacht Klubem Polski i rozważyć możliwość zorganizowania na terenie przystani, po zakończeniu uroczystości jubileuszowych, spotkania kadry Szczepu i członków KPS. 5. W założeniach organizacyjno – programowych jubileuszu oraz wnioskach o dofinansowanie przewidzieć możliwość wydania drugiego suplementu do monografii KBS/KPS zatytułowanego „Wierni Zielonej Siódemce”. Opracowanie napisze i przygotuje do druku Edward Baumgart.

6. Podjąć próbę uzyskania od Rektora Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego i stosownych urzędów oraz służb miasta zgody, na wmurowanie na zewnątrz, ewentualnie wewnątrz budynku tablicy o treści.

W TYM BUDYNKU OD 3 GRUDNIA 1956 ROKU POSIADA SWOJĄ HARCÓWKĘ I DZIAŁA SZCZEP 7 BYDGOSKICH DRUŻYN HARCERSKICH Wmurowano w czerwcu 2021 roku okazji 100 rocznicy powstania i nieprzerwanej działalności „Zielonej Siódemki” * Treść załącznika (zgodnie z upoważnieniem zapisanym w Uchwale Zebrania Sprawozdawczo – Wyborczego KPS) ustalono i zatwierdzono na posiedzeniu Rady KPS w dniu 9 kwietnia 2019 roku. * Treść tablicy ustalono i zatwierdzono na zebraniu roboczym Rady KPS w dniu 8 października 2019 roku. * Propozycje zawarte w załączniku nr 1 do Uchwały Zebrania KPS zaakceptowano na Radzie Szczepu w dniu 9 października 2019 roku.

SZ GO

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY D

EP

CZ SZ

CZ

Za zgodność Przewodniczący KPS pwd. Edward Baumgart

92

Załącznik nr 38 Jego Magnificencja Rektor Uniwersytetu im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.

W czerwcu 2021 roku Szczep 7 BDH „Zielona Siódemka” obchodzić będzie setną rocznicę powstania. To wydarzenie wyjątkowe, gdyż w Polsce niewiele drużyn harcerskich i szczepów może świętować taką rocznicę, a jednocześnie szczycić się udokumentowaną i kontynuowaną nieprzerwanie przez całe stulecie pracą harcerską. Wartym podkreślenia jest również fakt, że działalność Szczepu 7 BDH przez kilkadziesiąt lat prowadzona jest w jednym miejscu – w budynku przy ulicy Kopernika 1 – który przez wiele lat był siedzibą Technikum Kolejowego, później Zespołu Szkół „Copernikanum”, a obecnie służy Uniwersytetowi im. Kazimierza Wielkiego.

To właśnie w Technikum Kolejowym, gdy na „fali odwilży październikowej” w 1956 roku Związek Harcerstwa Polskiego wrócił do skautowskich korzeni – 7 Bydgoska Drużyna Harcerzy (później Szczep) znalazła swoją siedzibę (harcówkę) i tutaj zaczęła zapisywać karty swojej najnowszej historii.

Z okazji Jubileuszu 100-lecia chcielibyśmy fakt ten udokumentować wmurowaniem tablicy pamiątkowej o treści wg załączonego wzoru.

Zwracamy się z prośbą o zapoznanie się z naszym projektem, a następnie wyrażenie zgody na jego realizację.

Przedstawiamy dwie propozycje: 1. Wmurowanie tablicy o wymiarach 50 x 35 cm wewnątrz budynku na ścianie obok wejścia do harcówki (zdjęcie nr 1) – lub 2. Wmurowanie tablicy o wymiarach 70 x 50 cm na ścianie zewnętrznej budynku przy wejściu do harcówki od ul. Paderewskiego (zdjęcie nr 2).

Zgoda Pana Rektora jest niezbędna do podjęcia dalszych (zależnych od zatwierdzonego wariantu), określonych przepisami prawa działań i uzyskania stosownych zezwoleń. Biorąc pod uwagę dotychczas modelowo układającą się współpracę między władzami Uniwersytetu, a Komendą Szczepu i znając życzliwość Jego Magnificencji dla naszej działalności liczymy na pozytywne ustosunkowanie się do naszej prośby.

Przewodniczący Komendantka Szczepu 7 BDH i GZ Koła Przyjaciół Siódemki „Zielona Siódemka” Pwd. Edward Baumgart Hm Dorota Sucharska

SZ GO

EP

CZ SZ

CZ

Bydgoszcz 10 czerwca 2020 roku

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY D

93

Załącznik nr 39 Uchwała o ustanowieniu oraz regulamin przyznawania i zdobywania „Jubileuszowej Odznaki 100 lecia 7 Bydgoskich Drużyn Harcerskich” 1. Jubileuszową Odznakę 100 lecia 7BDH wykonać w nakładzie 100 numerowanych sztuk, według projektu druha Henryka Konarskiego bazującego na obowiązującym do dnia dzisiejszego wzorze „Odznaki Siódemki” zatwierdzonym przez Radę 7 BDH w dniu 27 grudnia 1930 roku, z uzupełnieniami jak w załączniku nr 1 (patrz zdjęcie nr 59).

2. Odznakę ustanawia się w celu: – Zmotywowania harcerzy w okresie poprzedzającym jubileusz do: wzorowego pełnienia służby, zachęcenia do jak najlepszego poznania historii Siódemki i naszych tradycji oraz aktywnego włączenia ich w proces przygotowania obchodów jubileuszowych. O odznakę ubiegać mogą się członkowie drużyn z min. 2 letnim stażem organizacyjnym, lecz przyznanie odznaki uzależnione zostanie od stopnia realizacji zadań określonych w „Karcie realizacji zadań” .

– Uhonorowania pracy instruktorów i funkcyjnych Szczepu „Zielona Siódemka” prowadzących jednostki organizacyjne w latach od 2016 r. - do czerwca 2021r. przez okres minimum 2 lat.

– wyróżnienia wszystkich byłych siódemkarzy i przyjaciół zrzeszonych w Kole Przyjaciół Siódemki za aktywne wspieranie działalności Szczepu.

– Wydzielić pulę rezerwową – ok. 15 - 20 szt. O odznaki te ubiegać się będą mogły zuchy, wyróżniający się aktywnością w swoich gromadach i którzy przejdą do drużyn harcerskich, a w nich, w okresie od września 2021 roku do czerwca 2026 roku wyróżnią się wzorową służbą.

– Rada Szczepu może w szczególnych przypadkach i za szczególne zasługi przyznać niewielką ilość odznak osobom (lub firmom) nie związanych z jednostkami organizacyjnymi Szczepu.

3. Wnioski o przyznanie odznaki składają: – Komenda Szczepu - dla instruktorów i funkcyjnych.

– Rada Koła - dla członków Koła Przyjaciół Siódemki.

– Drużynowi (wg przyznanego limitu) - dla harcerzy.

4. Złożone wnioski opiniuje Rada Szczepu, a przyznaje – Rozkazem Specjalnym Komendantka Szczepu.

Zatwierdzono na Radzie Szczepu 10 lutego 2020 roku

SZ GO

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY D

EP

CZ SZ

CZ

Za zgodność Przewodniczący Rady KPS pwd. Edward Baumgart

94

Załącznik nr 40 Drodzy Przyjaciele i Sympatycy Szczepu „Zielona Siódemka” w Bydgoszczy.

W czerwcu 2021 roku Szczep nasz obchodzić będzie setną rocznicę powstania i dzielić się radością z nieprzerwanej działalności. W Polsce jest niewiele drużyn i szczepów, które mogą się taką historią i dorobkiem poszczycić.

Zamierzamy obchodom tej rocznicy nadać należytą oprawę, a imprezy jej towarzyszące przygotować starannie – tak – aby dla zuchów i harcerzy były one niezapomnianą lekcją historii, a społeczeństwu przypomniały naszą historię i dostarczyły wiedzy o naszej codziennej harcerskiej pracy.

W związku z powyższym ośmielamy się zwrócić do Państwa z prośbą o finansowe wsparcie naszych planów. Prosimy o wsparcie ze znacznym wyprzedzeniem, gdyż od wielkości zgromadzonych środków zależeć będą plany organizacji obchodów, ich atrakcyjność, jak również zakres i rodzaj naszych przygotowań.

Ofiarowane przez Was pieniądze zamierzamy wykorzystać między innymi na: – Spopularyzowanie w szerszym kręgu społeczeństwa naszej historii i bieżących dokonań poprzez wydanie kolejnych suplementów do dwóch napisanych już wcześniej monografii: Zielonej Siódemki – „W Zielone chusty przystrojeni” oraz KBS – „Wierni zielonej siódemce”.

– Zorganizowanie ogólnodostępnej wystawy, na której moglibyśmy pokazać społeczeństwu nasze pamiątki, kroniki, trofea - pochwalić się naszym dorobkiem.

– Nadanie imprezom jubileuszowym odpowiedniej oprawy.

– Zrealizowanie wielu innych ciekawych pomysłów, które dałyby zuchom, harcerzom, instruktorom oraz byłym siódemkarzom - seniorom wielu miłych i niezapomnianych wrażeń, a dla wszystkich obchody jubileuszu stały się przykładem sztafety pokoleń i niecodzienną lekcją historii.

Zobowiązujemy się również – umieścić (jeśli wyrazicie Państwo na to zgodę) we wszystkich materiałach informacyjnych i wydaniach okolicznościowych spis osób lub firm sponsorujących obchody, a po ich zakończeniu przesłać informacje, na co przekazane przez Was pieniądze zostały wykorzystane.

Jeśli pozytywnie rozpatrzycie Państwo naszą prośbę i wyrażacie zgodę na umieszczenie danych w spisie sponsorów – wsparcie finansowe prosimy przekazać na Konto

Szczep 7 BDH „Zielona Siódemka” ul. Kopernika 1 85-074 Bydgoszcz 10 8144 0005 2011 0112 2484 0010 tytuł wpłaty: Darowizna Szczep 7 BDH - zgoda jubileusz 100 lecia.

SZ GO

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

Bydgoszcz 20 czerwca 2020 roku.

A

BY D

EP

CZ SZ

Komendantka Szczepu 7 BDH i GZ Przewodniczący „Zielona Siódemka” Koła Przyjaciół Siódemki Hm Dorota Sucharska Pwd. Edward Baumgart

CZ

Pozdrawiamy – Czuwaj

95

Załącznik nr 41 Bydgoszcz 20 czerwca 2020 roku Do instruktorów, harcerzy i zuchów Szczepu „Zielonej Siódemki” W dniu 15 czerwca 2020 roku o godzinie 20.00, w 99 rocznicę powstania 7 BDH, na wirtualnej (z powodu obostrzeń spowodowanych pandemią koronawirusa) zbiórce, w której udział wzięli: Komendant Kujawsko – Pomorskiej Chorągwi ZHP – Jerzy Gębara, instruktorzy, harcerze, zuchy, członkowie Koła Przyjaciół Siódemki oraz liczne grono rodziców naszych podopiecznych uruchomiliśmy symboliczny ZEGAR JUBILEUSZOWY i rozpoczęliśmy przygotowania do obchodów 100 - lecia „Zielonej Siódemki”.

Jednym z celów, który wyznaczyliśmy sobie w programie obchodów i harmonogramie przygotowań jest stworzenie warunków do pogłębienia przez Was wiedzy o naszej historii, tradycjach, symbolach, poznania stuletniego dorobku. Zobligowany uchwałą zebrania Koła Przyjaciół Siódemki przygotowałem pięć bloków informacyjnych pod wspólnym tytułem „Historia 7 BDH w skrócie”. Zostaną one udostępnione do wykorzystania przez kadrę i harcerzy naszej stronie internetowej w zakładce JUBILEUSZ. Znajomością historii i naszych tradycji będziecie się mogli drodzy druhowie wykazać, biorąc udział w trzech krótkich, internetowych quizach opartych na informacjach znajdujących się wyżej wymienionym bloku historycznym. Wyniki uzyskane w quizach będą jednym z ważniejszych kryteriów decydujących o przyznaniu Wam Odznaki Jubileuszowej Siódemki.

Mam nadzieję, że przekazane w tych blokach informacyjnych wiadomości staną się dla kadry instruktorskiej materiałem do pracy harcerskiej w roku poprzedzającym jubileusz, a dla Was drodzy druhowie skarbnicą wiedzy o naszej historii i tradycjach.

SZ DG O

MK DE SIÓ

NA

LO

ZIE

A

BY

EP CZ

SZ

CZ

96

Życzę powodzenia i wytrwałości.

Przewodniczący Rady Koła Przyjaciół Siódemki pwd. Edward Baumgart

Załącznik nr 42 Historia 7 BDH w skrócie

SZ DG O

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY

EP CZ

SZ

LO

ZIE

Wiosną 1921 roku w dawnym Gimnazjum Humanistycznym przy ul. Grodzkiej, między innymi z inicjatywy druha Wincentego Gordona i profesora tego gimnazjum A. Modlibowskiego postanowiono założyć drugą w tej szkole drużynę harcerską.

Tak doszło do utworzenia kolejnej w Bydgoszczy drużyny harcerskiej. Początkowo przyjęła ona nazwę „Marynarka Harcerska”. Nadano jej nr 7. Drużynę utworzył druh F. Konke i wkrótce został jej pierwszym drużynowym. Opiekunami zostali Henryk Wawrzyniak i wspomniany już wcześniej prof. A. Modlibowski. Była to drużyna pozaszkolna, gdyż członkami została młodzież ucząca się zawodu w handlu i rzemiośle oraz dzieci pracowników kolei. Komenda Hufca w Bydgoszczy zarejestrowała nową drużynę pod nazwą : VII Bydgoska Drużyna Harcerzy – o specjalności żeglarskiej im.

Zygmunta Augusta.

We wrześniu 1922 roku drużyna zmieniła patrona. Został nim hetman wielki litewski Jan Karol Chodkiewicz. Patronuje „Siódemce” do dnia dzisiejszego. W czerwcu 1927 Rada Drużyny podjęła decyzję o zmianie barwy – z bordowej na zieloną. Od tej pory 7 BDH zaczęto nazywać – ZIELONĄ SIÓDEMKĄ.

Drużyna rozwijała się bardzo dynamicznie i szybko stała się jedną z przodujących w Chorągwi Poznańskiej ZHP. Już w 1924 roku przyznano jej zaszczytny tytuł Wicemistrzowskiej Drużyny Chorągwi. Często też (co było nie lada wyróżnieniem i uznaniem dla sprawności organizacyjnej) powierzano „Siódemce” – na zlotach krajowych i chorągwianych obowiązki drużyny sztabowej. O dynamice pracy i sprawności organizacyjnej świadczyć może mapka zamieszczona w jednej z kronik drużyny. Wyczytać z niej można, że w latach 1922-1939 siódemkarze zorganizowali na terenach II Rzeczpospolitej 27 obozów stałych (w tym aż trzy w Chocimiu – miejscu sukcesów militarnych i śmierci patrona drużyny), wędrownych oraz spływów. Wzięli także udział w dwóch skautowskich Jamboree – w Danii ( w 1924 r. - delegacja) i na Węgrzech (w 1933 r. – cały zastęp) , a także w 1935 r. w Ogólnopolskim Zlocie Jubileuszowym ZHP w Spale.

Niezależnie od pracy harcerskiej prowadzono w oparciu o „Klub Siódemki” oraz własną bibliotekę działalność kulturalną, a w Harcerskim Klubie Sportowym wzorową i efektywną pracę sportowo-rekreacyjną. Działały sekcje: piłki nożnej, tenisa stołowego, lekkoatletyczna, strzelecka i modelarska.

Spektakularny był także udział siódemkarzy w 1935 roku, w ogólnonarodowej inicjatywie usypywania w Krakowie w latach 1934-1937 kopca – pomnika upamiętniającego walkę narodu polskiego o niepodległość. W 1937 roku nazwano go Kopcem Piłsudskiego. Siódemkarze zabrali do Krakowa urnę z ziemią z Bydgoszczy i wraz z protokołem przekazali Komitetowi Organizacyjnemu. „Siódemka” pozostaje także wierna żeglarskim korzeniom. Harcerze sami budują żaglówki i kajaki oraz remontują kolejne łodzie kupione ze składek członków. Jej flota to – flagowy „Skaut”, dwie inne żaglówki oraz 9 kajaków. Posiadany sprzęt wykorzystują intensywnie organizując obozy żeglarskie, biwaki, biorą udział w licznych spływach (między innymi ogólnopolskiej sztafecie kajakowej Katowice – Gdynia) oraz regatach. Organizują nawet rejsy po Zatoce Gdańskiej.

CZ

Lata 1921-1939 Powstanie 7 BDH i pierwsze lata działalności

97

CZ SZ GO

DE SIÓ

NA

LO

MK

A

BY D

EP

CZ SZ

ZIE

98

Dynamicznie prowadzona wszechstronna praca harcerska, rozrost drużyny, a także nowe potrzeby programowe skłoniły Radę Drużyny do powołania we wrześniu 1937 roku (za zgodą władz harcerskich) Szczepu 7 BDH, w ramach którego działały dwie drużyny (wodna i lądowa), Krąg Starszoharcerski oraz Koło Byłych Siódemkarzy.

Ten etap działalności „Siódemki” przerwany został przez wybuch II wojny światowej.

Okupacyjny egzamin patriotyzmu Dla instruktorów i harcerzy „Siódemki” lata 1939 - 1945 były okresem wielkiej patriotycznej próby. Z chwilą wybuchu wojny działalność zastępów i drużyn została przerwana, lecz już na przełomie 1940/1941r. roku drużyna rozpoczęła działalność konspiracyjną. Ponownie zaczęto zwoływać (tym razem tajne) zbiórki harcerskie, członkowie drużyny dalej organizowali konspiracyjne, lecz mające już wieloletnią tradycję spotkania okolicznościowe (spotkania wigilijne przy żywej choince i jajka wielkanocne). Przyjmowani byli nowi członkowie, którzy po okresie próby składają przyrzeczenie harcerskie. Zasłużonych i aktywnych tajnymi rozkazami awansuje się na wyższe stopnie harcerskie. Najbardziej zaufani składają przysięgę i podejmują działalność w bydgoskich strukturach Szarych Szeregów, a instruktorzy „Siódemki” Bernard Mroziński, Hubert Bonin i inni siódemkarze pełnią w nich funkcje dowódcze. Członkowie konspiracyjnej drużyny i bydgoskich komórek Szarych Szeregów prowadzą działalność wywiadowczą, są kurierami przewożącymi meldunki do Warszawy i innych miast Generalnej Guberni, prowadzą nasłuch radiowy, biorą udział w specjalistycznych szkoleniach wojskowych i sanitarnych, otaczają opieką i wspomagają rodziny siódemkarzy przebywających w obozach i na robotach przymusowych, utrzymują kontakty oraz wspomagają jeńców wojennych i robotników przymusowych pracujących obozach pracy zorganizowanych przy bydgoskich zakładach przemysłowych.

Dziewiętnastu członków 7 BDH ponosi największą ofiarę. Tracą życie w trakcie działań bojowych na różnych frontach, aresztowani umierają w gestapowskich katowniach oraz w obozach koncentracyjnych i jenieckich. Ich pamięć uczczono dwoma tablicami pamiątkowymi wmurowanymi w harcówce przy ul.

Kopernika 1.

Działalność w latach 1945 – 1949 Po względnej normalizacji życia w Bydgoszczy, powrocie z obozów i robót przymusowych, w dniu 18 maja 1945 roku z inicjatywy druha Aleksandra Wolińskiego i przy wydatnym wsparciu przedwojennych siódemkarzy zorganizowana została w Warsztatach Kolejowych (ZNTK) pierwsza legalna zbiórka dawnych członków.

Zgłosiło się tak wielu, że utworzyć trzeba było 6 zastępów. Drużynowym został Aleksander Woliński, a przybocznymi druhowie Aleksander Zieliński i Roman Pokorowski.

15 czerwca 1945 roku – 54 siódemkarzy świętuje 24 rocznicę powstania drużyny. 9 stycznia 1946 roku powstaje Szczep. Funkcję szczepowego powierzono druhowi Eugeniuszowi Szulcowi. Praca w drużynach: wodnej i lądowej oraz Kręgu Starszoharcerskim prowadzona jest na najwyższym poziomie. Działalność drużyn tak jak przed wojną wspiera Koło Byłych Siódemkarzy. Każdego roku organizowane są obozy – między innymi w Złotowie, Głęboczku, Szklarskiej Porębie, spływy i obozy wędrowne po rzekach Pomorza i Kujaw. Ostatni w tym okresie obóz zorganizowano w Charzykowych. Kadra szkoli się na obozie Centralnej Akcji Szkoleniowej, gdzie wykładowcami są między innymi siódemkarze. Drużyny uczestniczą także w zlotach krajowych i chorągwianych. Uzdolnieni sportowo członkowie drużyn zdobywają

CZ SZ GO

SIÓ

NA

DE

MK

A

BY D

EP

CZ SZ

LO

ZIE

medale na lekkoatletycznych Harcerskich Mistrzostwach Polski.

Lecz nad „Siódemką”, tak jak i nad całym harcerstwem gromadzić się zaczęły „czarne chmury”, aż wreszcie stało się to, co z uwagi na sytuację polityczną w kraju było nieuniknione.

Najpierw rozkazem Naczelnika ZHP z dnia 15 listopada 1947 roku, w dniu 11 grudnia 1947 roku rozwiązano Szczep, później stopniowo, celowymi zarządzeniami paraliżowano pracę drużyn doprowadzając do wygaszania ich działalności. Wreszcie w dniu 15 czerwca 1949 roku rozkazem Komendanta Hufca rozwiązano ostatnią drużynę „Siódemki” prowadzoną przez Hilarego Glesmera. Odebrano nam harcówkę z wyposażeniem, sprzęt obozowy, żaglówki, kajaki. Zarekwirowano sztandar. Niczego już w przyszłości nie odzyskaliśmy. W harcówce urządzono świetlicę Związku Młodzieży Polskiej.

Lata 1950 - 1956 – trwanie w pogotowiu Mimo, że działalność „Siódemki” (tak jak i całego harcerstwa opartego na skautowskiej metodyce) została oficjalnie zlikwidowana i zastąpiono ją pracą odmiennej ideowo Organizacji Harcerskiej działającej w strukturach Związku Młodzieży Polskiej, siódemkarze nie zrywają kontaktów. Członkowie dwóch byłych zastępów spotykają się prywatnie, nierzadko całymi rodzinami. Organizują oparte na dawnych rytuałach, a mających już wieloletnią tradycję spotkania, organizują wieczory piosenek harcerskich, wycieczki, spędzają czas przy biwakowych ogniskach. W tajemnicy świętują 30 rocznicę powstania drużyny. Dla podtrzymania sprawności organizacyjnej zwołują okresowo (na wzór spotkań konspiracyjnych w czasie okupacji) zbiórki alarmowe. Gromadzą dowody swojej aktywności, aby później umieścić je w ukrytych na ten czas kronikach. W oczekiwaniu na „odwilż” i lepsze czasy – trwają w pogotowiu. „Zielona Siódemka” po 1956 roku Jesienią 1956 roku – na fali „odwilży politycznej” wznowiona została działalność ZHP. Programy pracy jednostek organizacyjnych oparto ponowie na skautowskich korzeniach i metodyce. Ci siódemkarze, którzy w latach 1950-1956 z nadzieją trwali w pogotowiu podjęli wyzwanie. W dniu 30 listopada 1956 roku na zwołaną (przy pomocy bydgoskiej prasy) w Domu Harcerza przy ul. Libelta zbiórkę przyszło 58 dawnych siódemkarzy. Było to spotkanie trzech pokoleń: przedwojennych, z okresu konspiracji i tych, którzy chcieli dopiero rozpocząć harcerską służbę. Podzielono zadania i zasugerowano, aby dalej szukać wsparcia u wypróbowanych przyjaciół – w rodzinie kolejowej. Pierwsza zbiórka organizacyjna narybku do nowej drużyny odbyła się 3 grudnia 1956 roku w Technikum Kolejowym. Tak zaczęto zapisywać najnowsze karty naszej historii. Powstał Szczep, w którym początkowo działały 4 drużyny – dwie w Technikum Kolejowym i dwie w Szkole Przyzakładowej ZNTK (te ostatnie nie rozwinęły skrzydeł - rozwiązano je 20 lutego 1957 roku).

Pierwszy obóz zorganizowano w 1957 r. w Zawadzie k. Nowego Sącza. Drugi obóz w Bardo Śląskim, zorganizowany w 1958 roku na zlecenie Ministerstwa Komunikacji dla drużyn harcerskich działających w szkołach kolejowych z całej Polski, był pokazem sprawności organizacyjnej i umiejętności współpracy starszych z Koła Byłych Siódemkarzy i młodych siódemkarzy. Uzyskał on wysoką ocenę władz. We wrześniu 1958 roku Szczep tworzą nadal tylko dwie drużyny, lecz młodzi siódemkarze po raz kolejny pokazują, że przeciętność ich nie interesuje. Szczep zaczyna się rozrastać. Od 1960 roku działają już cztery drużyny: motorowa, łącznościowa, żeglarska, a w internacie technikum ogólnoharcerska. W 1963 powstaje pierwsza

99

A MK DE

CZ SZ GO

NA

LO

SIÓ

BY D

EP

CZ SZ

ZIE

100

w „Siódemce” drużyna żeńska – również żeglarska. W kolejnych latach utworzono dalsze: ogólnoharcerską w technikum, Młodzieżowej Służby Ruchu, artystyczną oraz turystyczną. Rozpoczyna również działać szczepowy krąg instruktorski. Tak jak zawsze praca harcerska prowadzona jest na najwyższym poziomie. Drużyny Szczepu biorą udział w sztandarowych imprezach ZHP np: w I Zlocie Grunwaldzkim (1960 r.) i późniejszych, Operacji 1001 Frombork (1972-74), Bieszczady 40 (rewitalizacja Bieszczad w latach 1974-1984).

Niezależnie od udziału w akcjach krajowych, Szczep realizuje własny bogaty program pracy całorocznej i obozowej. Drużyna turystyczna aktywnie zwiedza kraj, żeglarze organizują obozy, biorą udział w spływach i regatach, zdobywają medale na żeglarskich harcerskich Mistrzostwach Polski oraz cywilnych – regionalnych i okręgowych, biorą udział w rejsach pełnomorskich. W drużynie motorowej organizowane są (nie tylko dla harcerzy) kursy na prawo jazdy. Na terenie Technikum Kolejowego siódemkarze sami budują trzy murowane boksy garażowe. Dobrze wyposażona w sprzęt drużyna łącznościowa bryluje w łączności krótkofalarskiej i osiąga dobre wyniki na różnego rodzaju zawodach organizowanych na wielu szczeblach.

Przez kilka lat, od 1996 do 2005 prężnie funkcjonował Harcerski Klub Sportowy. Jego członkowie z powodzeniem startowali w szkolnych i miejskich zawodach siatkówki i brylowali w amatorskiej lidze siatkówki . Żeglarze z powodzeniem wielokrotnie startują regatach żeglarskich Toruń – Bydgoszcz oraz Harcerskich Mistrzostwach Polski i wielu innych. W dniu 1 lutego 1996 roku utworzono w „Zielonej Siódemce” pierwszą gromadę zuchową, a to znaczyło, że działalność Szczepu prowadzona była już na wszystkich poziomach wiekowych.

Praca harcerska Szczepu w latach siedemdziesiątych, osiemdziesiątych i dziewiędziesiątych była wielokrotnie wysoko oceniaciana przez krajowe i regionalne władze harcerskie, władze cywilne wojwództwa i miasta. Szczep odznaczono między innymi: Złotym, Srebrnym i Brązowym Krzyżem „Za zasługi dla ZHP”, regionalnym - „Za zasługi dla Bieszczad”, medalami - za zasługi dla województwa i miasta Bydgoszczy.

Instruktorzy otrzymywali wysokie odznaczenia państwowe oraz resortowe.

Z chwilą wygaszania działalności Technikum Kolejowego i utworzenia Zespołu Szkół „Copernikanum” rozpoczął się proces przekształcania Szczepu ze szkolnego na środowiskowy. Z uwagi na zmniejszającą się liczbę kandydatów do drużyn harcerskich, zwiększyła się ilość gromad zuchowych. Gromady zuchowe i drużyny harcerskie utworzone zostały także w podbydgoskch gminach: Nowej Wsi Wielkiej (Brzoza), Białych Błotach i Łochowie oraz w gminie Osielsko (Maksymilianowo). Powstała także pierwsza drużyna starszoharcerska i wędrownicza. Na temat działalności w tej nieodległej przeszłości nie będę się rozpisywał, bo większość dzisiejszych instruktorów, wędrowników, harcerzy starszych i harcerzy zna ją już z autopsji.

Szczep 7 BDH i GZ „Zielona Siódemka” w roku poprzedzającym jubileusz 100 lecia W roku jubileuszowyn w Szczepie działa 16 jednostek organizacyjnych: – 7 BGZ – „Leśne Ludki” – Bydgoszcz – 15 zuchów drużynowa Ewa Mikołajewska – 7 BGZ – „Dębowe Ludki” – Białe Błota – 24 zuchów drużynowa – Monika Latuszek – 7 BGZ – „Mali Podróżnicy” – Maksymilianowo – 22 zuchów drużynowy – Julia Juszczak – 7 PBGZ – „Jerzyki” – 11 zuchów drużynowa – Katarzyna Deptuła

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

7 PBGZ – „Powsinogi” – Bydgoszcz – 17 zuchów drużynowa – Natalia Adamczyk 7 PBGZ – „Braciszkowie skrzydlaci” – Przyłęki – 18 zuchów Kamila Kołecka Koronowska 7 BDH – „Szare Wilki” – Łochowo – 18 harcerzy drużynowy – Rafał Jankowski 7 BDH – „Białe Czaple – Białe Błota – 15 harcerzy drużynowa – Ola Lubońska + przyboczny 7 BDH – „Włóczykije” – Białe Błota – 16 harcerzy drużynowa – Ola Lubońska wsparta przez 2 przybocznych 7 BDH – „Młode Wilki” – Bydgoszcz – 10 harcerzy drużynowa – Dorota Sucharska 7 BDH – „Łaziki” – Maksymilianowo – 27 harcerzy drużynowy – Remigiusz Kopeć 7 BDH – „Zieloni Tropiciele” – Osielsko – 12 harcerzy drużynowy Dawid Gapski 7 BDH – „Obrońcy Lasu” – Rynarzewo – drużynowa – Julia Gadzinowska – 8 harcerzy 7 BD Starszoharcerska i Wędrownicza „Forward”– Bydgoszcz – 35 członków drużynowy Krzysztof Kobus + 6 instruktorów podporządkowanych hufcowi oraz 4 prowadzących inne drużyny.

– Harcerska Sekcja Płetwonurków (wielośrodowiskowa – w tym 4 siódemkarzy) – Koło Przyjaciół Siódemki (dawni siódemkarze, rodzice i przyjaciele) – 30 członków

A MK DE

SZ GO

NA

LO

ZIE

SIÓ

BY D

EP

CZ SZ

CZ

Na podstawie kronik i monografii opracował przewodniczący KPS – pwd. Edward Baumgart.

101

Załącznik nr 43 Patron drużyny i szczepu, wybitni drużynowi oraz szczepowi Patron drużyny i szczepu.

Hetman polny, a później hetman wielki litewski – Jan Karol Chodkiewicz (1570-1621) to nie tylko znakomity strateg i dowódca – nieco zapalczywy, lecz potrafiący utrzymać dyscyplinę, umiejętnie dowodzić wojskami – szczególnie formacjami husarii, ale także świetnie wykształcony polityk oraz sprawny administrator podległych mu rozległych dóbr, jak również fundator wielu istniejących do dzisiaj obiektów militarnych, sakralnych i cywilnych Karierę wojskową rozpoczął w 1596 roku pod dowództwem hetmana Stefana Żółkiewskiego w walkach na Ukrainie i Wołoszczyźnie. W 1601 roku mianowany zostaje przez króla Zygmunta III Wazę hetmanem polnym i dowódcą oddziałów polskich walczących ze Szwedami w Inflantach. Odnosi tam w latach 1601 - 1605 wiele sukcesów militarnych. Największe zwycięstwo odniósł w bitwie pod Kircholmem (1605r.), w której czterotysięczna armia polska, dzięki umiejętnemu wykorzystaniu husarii całkowicie zniszczyła trzykrotnie liczniejszą armię szwedzką. W bitwie zginęło przeszło 9 tysięcy Szwedów, a króla Szwecji z resztą ocalałej armii zmuszono do ucieczki. Współcześni Chodkiewiczowi nazwali tą bitwę – drugim Grunwaldem. W latach 1611-12 oraz 161718 nasz patron wspólnie z hetmanem Stefanem Żółkiewskim ze znaczącymi zwycięstwami dowodzi armią polską i litewską w wojnie polsko-moskiewskiej.

W 1621 roku na czele liczącej 75 tysięcy żołnierzy armii polskiej, litewskiej i kozackiej stawia skuteczny opór trzykrotnie większej armii tureckiej. Zmuszony do ufortyfikowania się w twierdzy chocimskiej, tak skutecznie dowodzi obroną, że w końcu odpiera najazd i zmusza Turków do odwrotu. Niestety wkrótce umiera w obozie wojskowym pod Chocimiem. Początkowo pochowany zostaje w Kamieniu Podolskim. W 1637 roku jego szczątki przeniesiono do kaplicy jezuickiej w Ostrogu ( obecnie miasto na Ukrainie).

Zasłużeni wieloletni drużynowi i szczepowi.

A MK DE

SZ DG O

NA

LO

ZIE

SIÓ

BY

EP CZ

SZ

CZ

• • • • • • • • • • • • • •

102

czerwiec 1921 – sierpień 1922...................... drużynowy F. Konke i Henryk Wawrzyniak wrzesień 1922 – sierpień 1930............................................ drużynowy Kazimierz Papiński wrzesień 1930 – listopad 1937................................................ drużynowy Eugeniusz Szulc grudzień 1937 – sierpień 1939............................ drużynowy i szczepowy Hubert Bonin maj 1940 – 1944 (konspiracyjna 7 BDH).................................... drużynowy Hubert Bonin maj 1945 – styczeń 1946.................................................... drużynowy Aleksander Woliński styczeń 1946 – listopad 1947.................................................... szczepowy Eugeniusz Szulc styczeń 1948 – czerwiec 1949.....................................................drużynowy Hilary Glesmer grudzień 1956 – wrzesień 1958................................................ szczepowy Eugeniusz Szulc październik 1958 – sierpień 1967...............................................szczepowy Hilary Glesmer wrzesień 1967 – październik 1971............................................. szczepowy Bogdan Szopa październik 1971 – wrzesień 1989..........................................szczepowy Henryk Betański wrzesień 1989 – grudzień 2005.................................. szczepowa Krystyna Wojcieszonek styczeń 2006 – nadal.................................................................szczepowa Dorota Sucharska

Opracował: pwd. Edward Baumgart

Załącznik nr 44 Barwy, sztandary, kroniki, symbole, zwyczaje i tradycje, oraz przyjaciele i wspierający działalność.

Barwy Pierwszymi barwami „Siódemki” był kolor bordowy. W roku 1924 delegacja siódemkarzy brała udział w międzynarodowym zlocie skautów w Danii. Zaprzyjaźnili się z drużyną duńskich skautek, które na pamiątkę zawartej przyjaźni podarowały im swoje zielone chusty. Zadzierzgnięte więzy przyjaźni i utrzymywane dalej kontakty, ale głównie otrzymany dowód przyjaźni – zielone chusty – były zapewne decydującym powodem, że w czerwcu 1927 roku Rada Drużyny, przy aprobacie wszystkich członków podjęła decyzję o zmianę barw na zielone. Siódemkarze przystroili się w zielone chusty i nosili je na wzór duński - nie pod, ale na kołnierzu. Po krótkim okresie powrócono jednak do regulaminowego nakazu – noszenia chust pod kołnierzem. Wkrótce w środowisku harcerskim zaczęto nazywać nas „ZIELONĄ SIÓDEMKĄ” i tak pozostało do dzisiaj.

Sztandary Pierwszy proporzec ufundowano siódemkarzom na trzecią rocznicę powstania drużyny. W I tomie kronik opisano go tak „ … proporzec koloru jasnozielonego o wymiarach 60 x 100 cm. Po środku krzyż harcerski, poniżej nazwisko i imię patrona i napis – VII Drużyna Bydgoszcz. Na drugiej stronie napis – ZHP Chorągiew Poznańska oraz pierwszy symbol drużyny – niebieski wilk

A MK DE

SZ

NA

SIÓ

DG O BY

EP CZ

SZ

LO

ZIE

*** Drugi sztandar po zatwierdzeniu przez Komendę Hufca prawa do posiadania sztandaru, ufundował opiekun i przyjaciel Szczepu pan Edward Kwiatkowski na 25 rocznicę powstania „Siódemki”. Wręczono go w dniu 25 czerwca 1946 roku. Był on w znacznej części wzorowany na przedwojennym sztandarze, lecz różnił się szczegółami. Na awersie, w centralnej części wyhaftowano krzyż harcerski, nad krzyżem umieszczono napis: ZHP – Siódma Drużyna Harcerzy. Po bokach herb Bydgoszczy i Odznaka Siódemki, pod krzyżem napis: im. J. K. Chodkiewicza, Na rewersie – w centralnej części: na czerwonym tle orzeł biały, po bokach daty – 1921 i 1946. Nad or-

CZ

*** Pierwszy sztandar został ufundowany na jubileusz 10-lecia drużyny częściowo przez Koło Byłych Siódemkarzy. Gest ten był wyrazem uznania za utrzymywanie niezmiennie wysokiego poziomu pracy. Pozostałe koszty wykonania pokryto ze składek członków drużyny. Wręczono go w dniu 7 czerwca 1931 roku na uroczystej zbiórce z udziałem delegacji całego bydgoskiego środowiska harcerskiego. Ciekawostką jest jednak fakt, że sztandar w całości wykonali własnoręcznie siódemkarze pod fachowym nadzorem druha Z. Gliszczyńskiego. W II tomie kroniki znalazła się uwaga, że był on jak na te czasy unikatowy. Wzorowano go na sztandarach wojskowych, a wykonano z cienkiego sukna wełnianego w kolorach: czerwonym oraz zielonym i ozdobiono obowiązującymi symbolami. Sztandar ten z dumą noszony przez siódemkarzy zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach po zbombardowaniu okolic dworca i uszkodzeniu budynku harcówki w południe 2 września 1939 roku.

103

A MK DE

SZ GO

NA

LO

ZIE

SIÓ

BY D

EP

CZ SZ

CZ

łem napis – Bóg, Honor, pod orłem – Ojczyzna. Po rozwiązaniu ostatniej drużyny Siódemki” w czerwcu 1949 roku został on zarekwirowany przez Związek Młodzieży Polskiej (ZMP) i podobno wykorzystany do wykonania proporców. Przed konfiskatą siódemkarze odkręcili i ukryli: grot z drzewca i dwie pamiątkowe tabliczki (tzw. gwoździe).

104

*** Sztandar, którym się szczycimy do dzisiaj został ufundowany przez kilka bydgoskich zakładów pracy i cechy Izby Rzemieślniczej, prywatnych darczyńców oraz członków Koła Byłych Siódemkarzy. Uroczystość wręczenia sztandaru zorganizowano 1 maja 1958 roku o godz. 8.30 i „Siódemka” już jako drużyna sztandarowa wzięła udział w pochodzie pierwszomajowym. Drużyna doskonale wymusztrowana wcześniej przez druha Jerzego Lewandowskiego zaprezentowała się tak doskonale, że ówczesny dowódca Pomorskiego Okręgu Wojskowego gen.Zygmunt Huszcza, dzień po defiladzie, zaprosił na specjalne spotkanie drużynowych i przekazał im słowa podziwu i uznania, a w nagrodę polecił wydać z wojskowych zapasów kilka dwunastoosobowych namiotów i sporo innego sprzętu. Wartą przytoczenia jest także inna ciekawostka. W czasie wręczania sztandaru, na honorowym miejscu drzewca przybito dwie pamiątkowe plakietki zdjęte ukradkiem w 1949 roku. Przechowywane były one od tego czasu przez druha Bernarda Mrozińskiego i na uroczystości zwrócone „Siódemce”.

Kroniki i wydawnictwa Kroniki to niewyczerpana skarbnica wiedzy o naszej stuletniej działalności, to nasza historia przelana na karty 95 tomów.

Pierwszą kronikę zaczął pisać druh Kazimierz Papiński tuż po powstaniu drużyny.

Wkrótce w roli kronikarza zastąpił go – druh Eugeniusz Szulc. Dzieło skrupulatnego dokumentowania działalności drużyny, a później szczepu kontynuował on (w różnym zakresie i wymiarach czasowych wspomagany przez innych kronikarzy) do 1978 roku. Napisali oni (lecz większość druh Szulc samodzielnie) łącznie 28 tomów w tym: 11 kronik drużyn i szczepowych, trzy tomy Koła Byłych Siódemkarzy, siedem tomów opisujących działalność żeglarską oraz 6 tomów opisujących obchody jubileuszowe i inne ważne wydarzenia z życia „Siódemki”. Warto w tym miejscu przytoczyć kilka ciekawych, a wręcz sensacyjnych przypadków związanych z kronikami. Po zbombardowaniu okolic dworca i uszkodzeniu budynku harcówki w południe dnia 2 września 1939 roku jako pierwszy dotarł do niej druh Ludwik Paterek. Z żalem odkrył, że część sprzętu została już rozszabrowana. Zniknął także sztandar. Szabrownicy nie odkryli jednak skrytki pod sufitem. W niej przechowywano trzy tomy kronik i kilka innych pamiątek. Druh Paterek przeniósł wszystko do swojego domu i ukrył w piwnicy. Później wspólnie z innymi siódemkarzami przygotował dla nich w mieszkaniu siódemkarzy – braci Mizerków specjalną skrytkę. Kroniki i inne pamiątki przechowywano w niej do końca wojny. Drugi przypadek ocalenia, tym razem już czterech tomów miał miejsce w 1949 roku. Likwidatorom majątku „Siódemki” nie udało się zarekwirować kronik. Ukrył je druh Aleksander Zieliński, który był w tym czasie współredaktorem czwartego tomu kronik. Mimo kilkukrotnych przesłuchiwań w Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego nie zdradził miejsca ukrycia. Zwrócił je „Młodej Siódemce” na uroczystej zbiórce w dniu 19 czerwca 1957 roku zorganizowanej z okazji 36 rocznicy powstania. Decyzję o zwrocie podjął po zasięgnięciu opinii byłych siódemkarzy, którzy stwierdzili – młodzi zasługują już na to, aby je odzyskać i zapewne dalej kontynu-

A MK DE

CZ SZ GO

NA

SIÓ

BY D

EP

CZ SZ

LO

ZIE

ować będą kronikarskie dzieło poprzedników. I wreszcie trzeci przypadek „ocalenia”, tym razem już ośmiu tomów kronik. W nocy 16/17 listopada 1974 roku w harcówce znajdującej się na strychu Technikum Kolejowego wybuchł pożar. Chociaż wyposażenie harcówki w znacznym stopniu uległo zniszczeniu, to kroniki przechowywane w szafie ocalały z pożogi. Zostały tylko nieznacznie zalane wodą użytą przez straż pożarną do gaszenia pożaru.

Niezależnie od druha Eugeniusza Szulca i jego okresowych pomocników, działalność drużyn dokumentowali w latach 1925 – 2009 także inni kronikarze. Dzięki ich pracy nasze zbiory wzbogaciły się o kolejne 67 kronik: obozowych, żeglarzy i innych drużyn, a nawet zastępów.

W 2009 roku postanowiono w inny sposób dokumentować działalność „Siódemki”. Druhna Dorota Sucharska opisała dzieje „Siódemki” w monografii zatytułowanej „W zielone chusty przystrojeni”. Została ona wydana w 2001 roku, na 80 rocznicę powstania. Do niej, w cyklu pięcioletnim w latach 2006, 2011 i 2016 wydawano suplementy jej autorstwa.

Również na 80 rocznicę powstania drużyny wydano tomik zatytułowany „Historia wierszem pisana”. Opracowanie to powstało z inicjatywy ówczesnej szczepowej - druhny Krystyny Wojcieszonek. Zamieszczono w nim wybrane ze wszystkich kronik wiersze i inne utwory napisane w latach 1923 do 2006 przez kilka pokoleń siódemkarzy.

Na 90 rocznicę powstania „Siódemki” - w 2011 roku, przewodniczący Koła Byłych Siódemkarzy – Edward Baumgart napisał monografię KBS zatytułowaną „Wierni zielonej siódemce”. Udokumentował w niej działalność Koła Przyjaciół Harcerzy i Koła Byłych Siódemkarzy, organizacji wspierających pracę drużyn i Szczepu od 1 kwietnia 1924 roku do stycznia 2011 roku. Na rocznicę w 2016, w pierwszym suplemencie do monografii opisał kolejne pięć lat działalności Koła Byłych Siódemkarzy.

Główną ideą powstania tych opracowań było stworzenie możliwości zapoznania się z historią „Siódemki” szerszemu kręgowi zainteresowanych. Do tej pory była ona opisana tylko w kronikach, a przez to, ze zrozumiałych względów dostępna tylko dla nielicznych. Egzemplarze monografii trafiły do wielu instytucji, między innymi do: Muzeum Harcerstwa, wszystkich Komend Chorągwi, bibliotek wojewódzkich i bibliotek wybranych uczelni wyższych, sponsorów oraz wielu innych osób zainteresowanych historią harcerstwa.

Odznaka Siódemki W 1930 roku, po dziewięciu latach członkostwa wielu siódemkarzy z uwagi na wiek, założenie rodzin, czy z innych powodów nie uczestniczyło już czynnie w działalności drużyny. Chcieli jednak dalej z nią się utożsamiać, wspomagać ją, a co najważniejsze eksponować publicznie przywiązanie do Siódemki. Brakowało również odznaki, którą można by nagradzać członków drużyn za wzorową harcerską służbę.

Z podanych wyżej względów, w listopadzie 1930 roku ogłoszono konkurs na projekt odznaki. Wpłynęło 50 prac. Wygrał projekt druha Eugeniusza Szulca i na jego podstawie wydano pierwszą serię. Odznaki wykonane były ze srebra ozdobionego kolorową emalią. W dniu 27 grudnia 1930 roku w rozkazie specjalnym drużynowego zatwierdzono regulamin przyznawania Odznaki Siódemki i od tego dnia jest ona w drużynie, a później w Szczepie najwyższym wyróżnieniem dla najaktywniejszych, nagrodą za wzorową harcerską służbę. Motyw zaczerpnięty z odznaki jest też do dnia dzisiejszego naszym logo. W późniejszych latach wykonywano kolejne serie odznak.

Wydano też odznakę okolicznościową. Na 90 - lecie „Siódemki” członek KBS – druh Henryk Konarski opracował projekt i ufundował wzorowaną na logo Szczepu - Od-

105

A MK DE

CZ SZ GO

NA

LO

ZIE

SIÓ

BY D

EP

CZ SZ

znakę Jubileuszową. Wykonano serię liczącą 50 sztuk numerowanych egzemplarzy, a zasady jej przyznawania określono w specjalnym regulaminie. Na jubileusz stulecia, na wniosek Koła Przyjaciół Siódemki planowane jest wydanie liczącej 100 numerowanych sztuk, drugiej już specjalnej Odznaki Jubileuszowej. Przyznawane będą one również według opracowanego przez Radę KPS specjalnego regulaminu.

Przyjaciele „Siódemki” i Koła wspierające jej działalność „Zielona Siódemka” miała to szczęście, że od początku istnienia i prawie przez cały okres działalności była wspierana przez przyjaciół, opiekunów lub specjalnie tworzone Koła.

1 kwietnia 1924 roku powstaje przy drużynie Koło Przyjaciół Harcerzy. Utworzyli je przyjaciele drużyny i rodzice harcerzy. Jego przewodniczącym zostaje pan Zdzisław Rybicki. Wspiera on drużynę nie tylko finansowo. Od 7 lipca 1925 r. udostępnia na trzy tygodnie, w obrębie swego majątku w Żółwinie miejsce na zorganizowanie przez 7 BDH obozu propagandowego. Urządzony został on na zlecenie Komendy Chorągwi. Ideą przewodnią tego pomysłu była chęć i potrzeba spopularyzowania skauting wśród społeczeństwa bydgoskiego oraz mieszkańców okolicznych gmin i miast. Siódemkarze mieli nie tylko położone blisko Bydgoszczy miejsce na rozbicie obozu, ale gospodarz sfinansował także część kosztów wyżywienia uczestników. Innymi osobami wydatnie wspomagającymi „Zieloną Siódemkę” byli: pan Antoni Weynerowski i Maksymilian Giżyński. Wiele dla 7 BDH zrobiło także w latach 1936 - 1939 oraz 1945 - 1949 stowarzyszenie „Rodzina Kolejowa”.

Koło Przyjaciół Harcerzy działało do dnia 28 lutego 1931 roku, kiedy to z inicjatywy starszych siódemkarzy przekształciło się w Koło Byłych Siódemkarzy. Członkami KBS zostawali ci, którzy z różnych przyczyn nie uczestniczyli już czynnie w działalności drużyny, ale chcieli utrzymać więź emocjonalność z Siódemką i wspierać ją.

Pierwszym przewodniczącym KBS w latach 1931 do 1933 był Wiktor Strzałkowski.

Kolejno funkcję tę pełnili: • 1933 -1939....................Tadeusz Dygasiński, • 1946 -1949...................Józef Śpiewakowski, • 1957 -1979...................Józef Śpiewakowski.

• 1979 -1987...............................Józef Nowicki, • 1987 -1999....................Jerzy Lewandowski, • 2000 - 2002.................Waldemar Baumgart • 2002 -2015....................... Edward Baumgart W kwietniu 2015 roku, w celu stworzenia możliwości wspierania działalności Szczepu nie tylko przez byłych siódemkarzy, ale także przez rodziców harcerzy oraz przyjaciół i sympatyków, KBS przekształca się w Koło Przyjaciół Siódemki. Na przewodniczącego Rady KPS wybrano Edwarda Baumgarta, który kieruje działalnością Koła nadal.

W nowym „Regulaminie Działalności KPS” wyznaczono następujące zadania główne: – organizowanie pomocy finansowej i merytorycznej, – wspieranie pracy Szczepu z gromadami zuchowymi i drużynami harcerskimi, – tworzenie w środowisku przychylnego klimatu dla harcerstwa i popularyzację działalności Szczepu, – kultywowanie tradycji i dawnych siódemkarskich zwyczajów oraz popularyzację ich wśród kadry, zuchów i harcerzy, – utrzymywanie niezbędnych kontaktów z członkami KPS.

106

Na podstawie kronik i monografii opracował pwd Edward Baumgart

Załącznik nr 45 Hymn „Siódemki” oraz najstarsze i najnowsza piosenka Piosenka towarzyszy harcerzom od … zawsze. Bez niej zbiórka, biwak, obóz, wieczór przy ognisku nie miałyby tej niepowtarzalnej atmosfery. „Siódemka” od początku szczyciła się piosenkami o drużynie oraz tym, że już prawie od początku posiada własny hymn. Nawet w dzisiejszych czasach jest to w środowisku harcerskim ewenementem. Hymn napisany został w dniu 19 maja 1923 roku na Zlocie Maltańskim w Poznaniu, a jego autorem był ówczesny drużynowy – Kazimierz Papiński.

Zatytułował go inspirująco – „Górą Siódemka”. Hasło to motywowało wiele pokoleń siódemkarzy do wzorowej pracy harcerskiej. Jest one inspirujące także dla nas – aktualnych siódemkarzy.

Autor nawiązał w treści hymnu nawiązał do ważnego dokumentu. – przyjętego w 1923 roku Regulaminu Wewnętrznego Drużyny nazwanego – „Prawa i zwyczaje plemienia”. Od tego czasu, przez kilkadziesiąt lat, aż do naszych czasów, zastępy i drużyny przyjmowały nazwy: Czarnych, Burych, Szarych, Młodych, Małych …. Wilków. Dzisiaj mogą razić nieco archaiczne słowa, rym i składnia zdań, ale pamiętajmy – hymn napisany został prawie przed stu laty i ważna jest nie forma, ale treść.

Hymn „Górą Siódemka” Górą „Siódemka” - oto wilki szczere nasze hasło Wszakże nie z pychy my to hasłem zwiem Lecz niechby zaraz tego tysiąc jasnych beczek trzasło Co by zapomnieć miał o haśle tym.

Ref. Wszak to „Siódemka” - plemię wilków zwane Wspólnej idei to dobrany huf Więc niech nam sprzyja, sława, miłość razem z sobą zgrane Podniesiemy sztandar nasz rodowy znów.

Razem gromadą harców używajmy Niechaj się śmieje ku nam słońca blask Radośni życiem, pieśń zanućmy wszyscy Harcerskiej braci zasyłajmy część.

Ref. Wszak to……..

A MK DE

SZ GO

NA

SIÓ

BY D

EP

CZ SZ

LO

ZIE

*** Piosenkę pod tytułem „Gdzie Bydgoszcz nasza stara” napisał na dziesięciolecie „Siódemki” w czerwcu 1931 roku „Siódemki”, długoletni hufcowy, legenda bydgoskiego harcerstwa, a później jeden z najpłodniejszych kronikarzy bydgoskich – druh Wincenty Gordon. Była ona nagrodą i wyrazami uznania autora dla wzorowej pracy

CZ

PS. Słowo huf nie jest błędem, jest pochodną od wyrazu hufiec.

107

7 BDH. Ta piosenka była jedną z najchętniej śpiewanych przez wiele pokoleń siódemkarzy. Śpiewa się ją na melodię innej, znanej harcerskiej piosenki – „Gdzie strumyk płynie z wolna”. „ Gdzie Bydgoszcz nasza stara” Gdzie Bydgoszcz nasza stara, gdzie Brda błękitna płynie Tam jest morowa wiara, tam też Siódemka słynie. - bis A gdy się całość zbierze, radością serce darzy To piosnka płynie szczerze z ust naszych siódemkarzy. - bis Dość silny tworzą związek i cel swój każdy zna Tak spełnia obowiązek siódemka nasza ta. - bis *** Kolejną piosenką napisaną w latach trzydziestych przez Kazimierza Papińskiego jest utwór pod tytułem „W zielone chusty przystrojeni”. Napisał on ją w roku 1930 na obozie drużyny w Dopce (Beskidy). Na pierwszym po 1956 roku obozie „Siódemki” w zorganizowanym w 1957 roku w Zawadzie k. Nowego Sącza, młodzi siódemkarze nieco zmodyfikowali treść piosenki. Zamieszczony poniżej tekst jest zgodny ze śpiewaną od 1957 roku wersją, natomiast w nawiasach i wytłuszczonym drukiem cytuję słowa piosenki z wersji autorskiej. Tytuł piosenki i jej treść zainspirowała Dorotę Sucharską do opatrzenia monografii upubliczniającej historię „Siódemki” tytułem „W zielone chusty przystrojeni”.

W zielone chusty przystrojeni W zielone chusty przystrojeni znikli z Bydgoszczy jak sen To siódemkarze zasłużeni zjechali do Sącza hen (zjechali do Dopki hen) Sądecka dolina urocza, każdy ją Podhalanin zna (Dopka mieścina urocza dobrze ją każdy Polak zna) Z daleka błyszczą Giewontu zbocza oblane blaskiem dnia.

(Z daleka błyszczą Baraniej zbocza oblane blaskiem dnia) .

A MK DE

SZ DG O

NA

LO

ZIE

SIÓ

BY

EP CZ

SZ

CZ

Najlepiej z bydgoskich drużyn „Siódemka” teren zna I właśnie w tej dziedzinie praktycznie korzysta Namioty stoją w dolinie, strzelisty stoi maszt – ta ra ra Sztandar powiewa, cicha piosnka płynie Niech żyje „Siódemka” (Niech żyje hufiec nasz) .

108

A teraz dowód, że nie tylko kiedyś pisano piosenki o nas i dla nas. Utwór ten na jubileusz 95-lecia napisała mama harcerki – pani Agnieszka Jędrzejewska. Jest ona autorką słów oraz kompozytorką melodii. Piosenkę tę odśpiewali wszyscy siódemkarze na rozpoczęcie uroczystości jubileuszowej w dniu 11 czerwca 2016 roku.

„Zielona Siódemka” 1. To piosenka o „Siódemce”, o harcerskiej twej rodzinie

I nie trzeba Ci nic więcej, tu przygoda cię nie minie.

Na obozie czy biwaku, czy na rajdzie gdzieś na szlaku, Wyzwań czeka Cię niemało, z nami bracie ruszaj śmiało.

Ref: „Siódemka, „Siódemka” zielona, Jak w domu tu każdy się czuje, Przyjdź do nas i sam się przekonaj, Pomysłów nam nie brakuje.

2. Na Twej piersi przy mundurze krzyż harcerski dumnie błyszczy, Z nami przetrwasz każdą burzę, przyjaciółmi są tu wszyscy.

Nasze chusty są zielone, bo to barwa jest „Siódemki”, Jan Chodkiewicz nam patronem, nam nie obce czyny wielkie.

Ref …………………………………

3. Historyczna dzisiaj chwila, bo „Siódemce” ukochanej Dziewięćdziesiąt pięć lat mija, niech się dalej tak rozwija.

Nasze druhny i druhowie – oby żyli jak najdłużej, Niechaj wszystkim sprzyja zdrowie, uśmiechnięte będą buzie.

Ref ………………………………...

Opracował: pwd Edward Baumgart

A MK DE

SZ

NA

SIÓ

DG O BY

EP CZ

SZ

LO

ZIE

Nasze harcówki Dla każdego Szczepu, drużyny czy zastępu harcówka jest miejscem szczególnym.

To centrum życia harcerskiego, miejsce spotkań, zabaw, a nawet biwaków. Dlatego też są one bliskie sercu każdego zucha czy harcerza. I takimi też były dla wszystkich pokoleń siódemkarzy.

Pierwszą harcówką, chociaż w umownym tego słowa znaczeniu była sala klasowa przydzielona siódemkarzom w Gimnazjum Humanistycznym przy ul. Grodzkiej.

W niej odbywały się w okresie od czerwca 1921 roku do września 1921 roku pierwsze spotkania i zbiórki.

We wrześniu 1921 roku magistrat miejski przydzielił żeglarzom w użytkowanie szałas wioślarski w pobliżu mostu przy ulicy Bernardyńskiej, a nieco później dodatkowo jedno pomieszczenie w budynku Urzędu przy ulicy Jagiellońskiej. W tych dwóch miejscach prowadziła „Siódemka” swoją działalność do czasu wypowiedzenia umowy w dniu 18 kwietnia 1923 roku. Pozbawiona harcówki drużyna odbywała swoje zbiórki w terenie lub pod mostem przy ulicy Gdańskiej.

W okresie od 1 kwietnia 1924 roku do sierpnia 1926 roku dwa pomieszczenia w swoim prywatnym gabinecie przy ulicy Focha udostępnił ojciec siódemkarzy – znany bydgoski dentysta Maksymilian Giżyński. Później urządzono tam także tzw.

Klub Siódemkarzy wraz z biblioteką.

W dniu 18 sierpnia 1926 roku właściciel bydgoskiej fabryki obuwia „LEO” (po

CZ

Załącznik nr 46

109

A MK DE

CZ SZ GO

NA

LO

SIÓ

BY D

EP

CZ SZ

ZIE

110

1945 roku „KOBRA”) – pan Antoni Karol Weynerowski udostępnił w swojej prywatnej willi przy ul. Toruńskiej 165 dwa pomieszczenia. W nich po krótkiej adaptacji siódemkarze urządzili swoją harcówkę, którą nazwali „Harcówką Na Pięterku”. Służyła ona im do dnia 13 marca 1936 roku.

W połowie 1932 roku magistrat bydgoski (jakby w rekompensacie za 1923 rok) ponownie udzielił wydatnej pomocy. Przydzielił w użytkowanie pomieszczenie w jednym z nieistniejących już spichrzach przy ul. Grodzkiej (pożar strawił dwa budynki w lutym 1960 roku). To było „królestwo” żeglarzy. Do września 1939 roku przechowywano tam sprzęt pływający, czynna była wypożyczalnia kajaków, a w niewielkim warsztacie szkutniczym wykonywano remonty i konserwację żaglówek i kajaków.

Na początku roku 1936, na skutek usilnych zabiegów ówczesnego drużynowego druha Eugeniusza Szulca drużyna zyskała wpływowego opiekuna – stowarzyszenie „RODZINA KOLEJOWA”. Mecenat ten szybko zaprocentował. Przekazano siódemkarzom budynek przy ulicy Rycerskiej (tuż przy tzw. ekspedycji kolejowej). Po remoncie i krótkiej adaptacji urządzono tam kolejną harcówkę. Uroczyste otwarcie nastąpiło w dniu 24 kwietnia 1936 roku. To w niej, mimo zagrożenia odbyła się ostatnia alarmowa zbiórka tych siódemkarzy, których nie powołano do wojska czy innych służb. Niestety w południe dnia 2 września 1939 roku na skutek bombardowania dworca i obiektów kolejowych w jego okolicy, budynek harcówki został poważnie uszkodzony. Siódemkarzom udało się ocalić tylko kilka cennych pamiątek. W dniu 3 września rozpoczęły się tragiczne wydarzenia związane Bydgoską Krwawą Niedzielą. 5 września do Bydgoszczy wkroczyło niemieckie wojsko. Zginął na posterunku pierwszy siódemkarz – Tadeusz Michalski, później na skutek denuncjacji aresztowano i rozstrzelano drugiego (Władysława Klawitera), trwały dalsze aresztowania – nie miał kto i jak ratować harcówki. Sprzęt i wyposażenie harcówki zostało rozkradzione.

Po zakończeniu wojny i ujawnieniu działalności, w dniu 18 listopada 1945 roku, głównie dzięki staraniom druha Romana Pokorowskiego i siódemkarzy pracujących w Zakładach Kolejowych Szczep odzyskuje harcówkę w budynku przy ulicy Rycerskiej. Użytkuje ją do 15 czerwca 1949 roku, czyli do dnia rozwiązania ostatniej drużyny.

W okresie „milczenia i trwania w gotowości” (1950-1956) za harcówki służyły mieszkania byłych członków zastępów „Burych Wilków” i „Szarych Wilków”, lecz głównie byłego zastępowego druha Stefana Zielińskiego. W nich spotykali się ci, którzy nie zerwali kontaktów, którzy uważali, że „Siódemka” jeszcze nie zginęła i postanowili czekać w gotowości.

W grudniu 1956 roku tzw. „młodej siódemce” (tak nazywali ją dawni siódemkarze, członkowie Koła Byłych Siódemkarzy) dyrekcja Technikum Kolejowego wyraziła zgodę na organizowanie zbiórek w świetlicy internatu szkolnego przy ul. Królowej Jadwigi.

Później od nowego roku szkolnego 1957 udostępniła na harcówkę salę nr 16 w suterynie budynku przy ulicy Kopernika 1. W tej harcówce do 1971 roku odbywały się zbiórki zastępów, drużyn, spotkania okolicznościowe, rady drużyn i szczepu.

W 1971 roku dyrektor technikum wyraził zgodę na urządzenie na strychu budynku przy ul. Kopernika magazynu sprzętu i zaadoptowanie części powierzchni na harcówkę. W wydzielonej części wygospodarowano trzy pomieszczenia: na harcówkę i szczepowy klub krótkofalowców. W nocy 16/17 listopada 1974 roku w harcówce wybucha pożar. Zniszczeniu uległa część wyposażenia. Pomieszczenia nie nadawały

się do użytku. Na szczęście magazyn znajdujący się w innej części strychu nie ucierpiał.

Niestety nie wyrażono zgody na odbudowę i ponowne urządzenie harcówki.

Działalność harcerska na trzy lata przeniosła się do klas technikum, świetlicy szkolnej, a przy specjalnych okazjach - do auli Technikum Kolejowego.

Na początku 1981 roku dyrektor technikum wyraził zgodę, aby zaadoptować na harcówkę pomieszczenia po byłej kotłowni i magazynie opału. Mimo dużych kosztów, ale głównie dzięki gigantycznemu wkładowi pracy siódemkarzy, na rocznicę 60 lecia powstania 7 BDH harcówka była gotowa. Do dzisiaj, mimo upływu tylu lat, wielokrotnych zmianach umeblowania i wystroju harcówka jest główną siedzibą Szczepu i nie ma co ukrywać naszą dumą. Po wygaszeniu działalności Technikum Kolejowego, a później Zespołu Szkół „Copernikanum” nad harcówką ponownie zawisły „czarne chmury”. W 2004 roku miasto przekazało budynek Uniwersytetowi Kazimierza Wielkiego. Rozpoczęła się batalia o zachowanie, mimo zmiany właściciela budynku, prawa do użytkowania harcówki. Głównie dzięki staraniom przewodniczącego Koła Byłych Siódemkarzy Edwarda Baumgarta i ówczesnej szczepowej druhny Krystyny Wojcieszonek w akcie notarialnym znalazł się zapis - dopóki w pomieszczeniach tych będzie prowadzona działalność harcerska, Szczep ma prawo do użytkowania zajmowanych pomieszczeń. Przydzielono także Siódemce dwa inne pomieszczenia na magazyny sprzętu i wyposażenia. Nie udało się niestety uratować, wybudowanych na terenie Technikum w latach sześćdziesiątych, rękoma harcerzy trzech murowanych boksów garażowych. Na wniosek właściwego urzędu, decyzją Rektora uniwersytetu zostały one rozebrane.

Na czas remontu budynku przy ulicy Kopernika 1 – od 20 września 2007 roku do lutego 2011 roku „Siódemka” uzyskuje zgodę na zmagazynowanie części sprzętu w Domu Harcerza przy ulicy Libelta i tam na jakiś czas przenosi się działalność części drużyn.

Później drużyny ze środowiska bydgoskiego i KBS przenoszą swoje spotkania do harcówki urządzonej za zgodą dyrekcji w budynku Gimnazjum nr 26 przy ulicy Kościuszki. Po 2011 roku do stycznia 2014 roku swoją harcówką mieli tam żeglarze.

W dniu 10 lutego 2014 roku odbyła się uroczystość otwarcia całkowicie wyremontowanej i od nowa wyposażonej harcówki przy ul Kopernika 1. Tutaj mieści się główna siedziba Szczepu oraz prowadzona jest działalność kilku jednostek organizacyjnych Szczepu.

Aktualnie swoje harcówki posiadają również: – od 18 maja 2010 roku drużyna Szarych Wilków z Łochowa – od jesieni 2012 roku w szkole – jednostki organizacyjne działające na terenie Białych Błot.

– od września 2015 w Maksymilianowie jednostki organizacyjne działające na terenie gminy Osielsko.

A MK DE

SZ GO

NA

LO

ZIE

SIÓ

BY D

EP

CZ SZ

CZ

Na podstawie kronik i monografii opracował – pwd Edward Baumgart.

111

Załącznik nr 47 Regulamin uczestnictwa w quizach sprawdzających znajomość 100 letniej historii, tradycji i zwyczajów „Zielonej Siódemki” Znajomość historii, tradycji i zwyczajów 7 BDH będzie jednym z liczących się kryteriów decydujących o przyznaniu harcerzom „Odznaki Jubileuszowej Siódemki”.

Aby udostępnić Wam zasób skrótowych, lecz niezbędnych wiadomości, wcześniej na tej stronie Szczepu w zakładce JUBILEUSZ zamieściliśmy blok informacyjny pod wspólnym tytułem „Historia 7 BDH w skrócie”. Zakres opanowania minimum wiadomości o naszej historii, zwyczajach i tradycjach sprawdzimy za pomocą trzech quizów. Począwszy od 12 kwietnia 2021 roku, odstępach tygodniowych, zamieszczać je będziemy na tej stronie.

Każdy quiz zawierać będzie 6 do 8 pytań – zamkniętych (do wyboru właściwej odpowiedzi). W każdym z nich zdobyć będzie można od 6 do 8 punktów: Wyniki ogłaszane będą po zakończeniu każdego quizu, a po zakończeniu całego cyklu, suma wszystkich punktów dopisana zostanie do „Indywidualnej karty dokonań”.

Regulamin quizów jest integralną częścią uchwały Rady Szczepu z 10 lutego 2020 roku „O ustanowieniu i zasadach przyznawania przyznawania Odznaki Jubileuszowej Siódemki ”.

A MK DE

SZ GO

NA

LO

ZIE

SIÓ

BY D

EP

CZ SZ

CZ

Opracował: pwd. Edward Baumgart

112

A MK DE

SZ GO

NA

LO

ZIE

SIÓ

BY D

EP

CZ SZ

CZ

Spis treści: 1. Słowo od autora...............................................................................................................................3 2. Przygotowania do obchodów 95. rocznicy powstania 7 BDH .......................................7 3. Obchody jubileuszu 95-lecia.................................................................................................... 18 4. Realizacja zadań statutowych i uchwał programowych zebrań członków Koła Przyjaciół Siódemki......................................................................... 40 4.1 Zebrania Ogólne Członków KBS, spotkania robocze Rady i inne formy aktywności członków Koła. ............................................................................. 40 4.2 Utrzymywanie stałych kontaktów z członkami KPS, mobilizowanie ich do podejmowania różnorodnych form pomocy dla jednostekorganizacyjnych Szczepu.............................................................. 42 4.3 Aktywne i wielokierunkowe wspieranie działalności Szczepu..................................... 46 4.4 Sprawowanie stałej opieki nad zbiorami archiwalnymi, kronikamioraz zgromadzonymi pamiątkami..................................................................... 53 4.5 Kultywowanie obrzędów, podtrzymywanie tradycji siódemkowych oraz utrwalanie więzi międzypokoleniowej........................................ 57 4.6 Organizowanie pomocy finansowej, materialnej oraz merytorycznej dla wszystkich jednostek organizacyjnych Szczepu................ 64 4.7 Kreowanie w środowisku pozytywnego wizerunku Szczepu i popularyzowanie jego działalności..................................................................................... 65 5. Przygotowania do obchodów 100. rocznicy powstania7 BDH.................................... 71

113

A MK DE

CZ SZ DG O

NA

LO

SIÓ

BY

EP CZ

SZ

ZIE

114

SPIS ZAŁĄCZNIKÓW:.......................................................................................................................112 1. Wstęp do monografii „Wierni Zielonej Siódemce” (fragmenty).......................................5 2. Wstęp do I tomu suplementu (fragmenty).............................................................................6 3. Wnioski o odznaczenia dla członków KPS........................................................................... 10 4. 4a. Informacje do członków Koła o przygotowaniu obchodów jubileuszowych....15-16 5. Zapis nutowy piosenki „Zielona Siódemka”........................................................................ 13 6. Tekst piosenki „Zielona siódemka”.......................................................................................... 14 7. Katalog wystawy (strona A)...................................................................................................... 36 8. Katalog wystawy (strona B)....................................................................................................... 37 9. Zaproszenie na jubileusz (strona tytułowa)........................................................................ 17 10. Zaproszenie na imprezy (rewers)............................................................................................ 17 11. Okolicznościowa karta pocztowa........................................................................................... 17 12. Otwarcie wystawy. Wystąpienia komisarza wystawy - Czesława Szczesiak......22-23 13. Prezentacja suplementów. Treść wystąpienia Edwarda Baumgarta.......................... 20 14. Treść życzeń jubileuszowych od Koła Przyjaciół Siódemki........................................... 34 15. Życzenia od członków KPS z autografami........................................................................... 26 16. List gratulacyjny od Prezydenta Bydgoszczy Rafała Bruskiego................................... 27 17. Podziękowania i życzenia od Przewodniczącego ZHP hm Dariusza Supła............. 27 18. Uchwała zebrania z dnia 23 marca 2019 roku.................................................................... 77 19. Pismo do członków KPS o zwołaniu Zebrania Ogólnego Członków.......................... 78 20. Pismo do członków Koła z dnia 12 grudnia 2020 roku podsumowujące działalność w 2020 roku.......................................................................................................79-80 21. Pismo do członków KPS o organizacji spotkania integracyjnego............................... 81 22. Życzenia dla braci - żeglarzy z YKP.......................................................................................... 82 23. Podziękowania dla Bożeny Redelbach................................................................................. 82 24. Plakietka pamiątkowa z okazji 60 rocznicy złożenia przyrzeczenia harcerskiego...................................................................................................... 75 25. Treść laudacji wygłoszonej na pogrzebie Tadeusza Płóciennika................................. 83 26. Treść laudacji wygłoszonej na pogrzebie Leona Popowskiego................................... 84 27. Kondolencje dla dzieci Anny Samsin..................................................................................... 85 28. Położenie grobów byłych siódemkarzy wg wskazań GPS.......................................62-63 29. Zapis nutowy melodii hymnu „Siódemki”............................................................................ 86 30. Zapis nutowy melodii piosenki „W zielone chusty przystrojeni”.................................. 87 31. Treść Hymnu „Siódemki”. . ......................................................................................................... 86 32. Treść piosenki „W zielone chusty przystrojeni”................................................................... 87 33. Podziękowania z Muzeum Harcerstwa w Warszawie....................................................... 75 34. Skan artykułu z Tygodnika Bydgoskiego............................................................................. 76 35. Skan drugiego artykułu z Tygodnika Bydgoskiego.......................................................... 76 36. Spis eksponatów wypożyczonych na wystawę harcerską zorganizowaną z okazji obchodów 100 bydgoskiego harcerstwa w Muzeum Oświaty..............88-89 37. Załącznik do uchwały zebrania z dnia 23 marca 2019 roku (uzupełnienie uchwały)........................................................................................................89-90 38. Pismo do Rektora Uniwersytetu im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.............. 91

A MK DE

SZ

NA

LO

ZIE

SIÓ

DG O BY

EP CZ

SZ

CZ

39. Uchwała Rady Szczepu z 10 lutego 2020 roku – o ustanowieniu Odznaki Jubileuszowej Siódemki oraz zasadach jej przyznawania............................................. 92 40. Treść pisma do sponsorów z prośbą o wsparcie............................................................... 93 41. Treść apelu Przewodniczącego KPS do instruktorów, zuchów i harcerzy................ 94 42. Historia 7 BDH (skrót)............................................................................................................95-99 43. Patron, wybitni szczepowi i drużynowi..............................................................................100 44. Barwy, sztandary, kroniki, odznaka.............................................................................101-104 45. Hymn i stare piosenki.......................................................................................................105-107 46. Nasze harcówki...................................................................................................................107-109 47. Regulamin quizów......................................................................................................................110

115

7 B D

LA T

Jubileuszowa naszywka na mundur

10

0

H

2021

S

A

IÓ

N

D

E

LO

M

E

K

ZI

A

1921

Narodowy Instytut Wolnoœci Centrum Rozwoju Spo³eczeñstwa Obywatelskiego

Działanie sfinansowane ze środków Rządowego Programu Wsparcia Rozwoju Organizacji Harcerskich i Skautowych na lata 2018-2030

Redaktor wydania i Autor tekstU: pwd. Edward Baumgart

NA

A MK

LO

ZIE

DE

SZ GO

SKŁAD/ DRUK- phm. Maciej Charczuk

© Wydawnictwo

SIÓ

BY D

EP

CZ SZ

CZ

zdjęcia: hm. Barbara Małecka - zdjęcia nr – 1, 6, 7, 9, 10, 13, 14 i 25.

Andrzej Eidtner - zdjęcia nr – 3, 4, 11, 15, 16 i 17 Adam Baumgart - zdjęcia nr 32 pozostałe zdjęcia - Edward Baumgart Autor projektu naszywki - phm. Aleksandra Lubońska

ISBN 978-83-941092-5-7

116

A

MK

DE

NA

SIÓ

CZ

SZ

GO

BY D

EP

CZ SZ

LO

ZIE

117