Grondwerk #4, mei 2019

#4, mei 2019

Magazine van ZEEUWSE GRONDEN

P S Y C H I A T R I E

T H U I S

I N

D E

ZEEUWSE GRONDEN

Broers en zussen

Jan van Blarikom: DE KRACHT VAN FAMILIEBANDEN DE RELATIE TUSSEN BROERS EN ZUSSEN:

Twee openhartige dubbelinterviews En verder:

• ONDERZOEK NAAR BROERS EN ZUSSEN • RONDJE LANGS DE VELDEN • GASTCOLUMN: EEN BROER OP KRETA • (GE)WOON: OP DE NIEUWSTE LOCATIE

FOTOTENTOONSTELLING ‘WIE IS VAN GOUD’

Nancy Bogaert maakte 60 portretten van cliënten en medewerkers

OP DE AGENDA

De eerste broersen zussendag én het congres in 2020

S A M E N L E V I N G

grond werk Het magazine van

ZEEUWSE GRONDEN #4, mei 2019

Magazine van ZEEUWSE GRONDEN

P S Y C H I A T R I E

T H U I S

I N

D E

Woonlocaties Zeeuwse Gronden

Dagbesteding Zeeuwse Gronden

Terneuzen, ‘t Hofje Terneuzen, Klaassenstraat Hulst, Bachlaan Hulst, Paardenmarkt Sas van Gent Axel Middelburg Ovezande Goes Koudekerke Yerseke Kruiningen

Equi De Kraaghoeve De Werkplaats Inloop Terneuzen Coltek El Cantina Het Melkmeisje Plukvliet Kringloopwinkel Inloop Middelburg DWZ Markt 4

S A M E N L E V I N G

ZEEUWSE GRONDEN

Broers en zussen

Jan van Blarikom: DE KRACHT VAN FAMILIEBANDEN DE RELATIE TUSSEN BROERS EN ZUSSEN:

Twee openhartige dubbelinterviews En verder:

• ONDERZOEK NAAR BROERS EN ZUSSEN • RONDJE LANGS DE VELDEN • GASTCOLUMN: EEN BROER OP KRETA • (GE)WOON: OP DE NIEUWSTE LOCATIE

OP DE AGENDA

FOTOTENTOONSTELLING ‘WIE IS VAN GOUD’

Nancy Bogaert maakte 60 portretten van cliënten en medewerkers

De eerste broersen zussendag én het congres in 2020

Colofon:

Redactie: Hanna Laport, Sarah Dees en Jan van Blarikom Fotografie: eigen archief en Pieter van der Laan Ontwerp en opmaak: Life design Druk: GBG

Abonnement?

Wilt u Grondwerk ook ontvangen, gratis en per post? Stuur een berichtje naar info@zeeuwsegronden.nl

Zeeuwse

Gronden psychiatrie

thuis

in de samenleving

...waar beschermd door dijk en duin, ons toelacht veld en bosch en tuin...

ZeeuwseGronden psychiatrie

thuis

G

Een uitgave van: Zeeuwse Gronden Axelsestraat 8a 4537 AJ Terneuzen 0115 621314 info@zeeuwsegronden.nl KvK: 22057719

2

EDITORIAL

pagina 4

Onmisbaar We willen een psychiatrische ziekte zo graag beschouwen als iets wat ‘normaal’ is. Maar het is niet normaal. Dat valt vooral op als je een jong iemand met een psychose ontmoet, te midden van diens broers en zussen. Een jonge man of vrouw, vaak al enige tijd de weg kwijt, gestopt met school, geen vrienden (meer). Die zit daar dan tussen gezonde broers en zussen, zij wel volop aan de studie, of een mooie baan, een relatie. En vooral een uitstraling van levenslust.

Gelijkenis in uiterlijk en karakter tussen broers en zussen is meestal groot. Dat blijft, ook als een van hen last heeft van psychoses. Dat maakt het zo schrijnend. De grote overeenkomst enerzijds en het leiden van een totaal ander leven anderzijds. Altijd weer word ik geraakt door de liefde die een broer of zus heeft voor degene die getroffen is door een psychiatrische ziekte.

Familiebanden overrulen gelukkig vrijwel altijd de neiging tot uitsluiting. Vandaar dat familie onmisbaar is bij de organisatie van goede zorg voor mensen met een ernstige psychiatrische ziekte.

pagina 5-6

Aankondigingen en nieuws Totaal verschillende levens

Op de planning: de allereerste broersen zussendag, de opening van locatie Yerseke én een driedaags congres.

Over opgroeien met drie zussen en de onmiskenbare kracht van familiebanden.

pagina 8-9, 10-11

pagina 13

Twee bijzondere dubbelinterviews

De rol van broers en zussen

Marjolein en Leonie (zussen) en Lukasha Hayda Vaders loopt stage op locatie en Floris (zus en broer) vertellen open- Middelburg en doet onderzoek naar broers hartig over hun relatie vroeger en nu. en zussen bij Zeeuwse Gronden. pagina 14

pagina 16

Wie is van goud

Hier woon ik: Op de nieuwste locatie

Op de Kraaghoeve is een unieke fototentoonstelling te zien, gemaakt door sociaal psychiatrisch verpleegkundige en fotografe Nancy Bogaert.

Denise woont sinds begin dit jaar op de nieuwe locatie in Goes en voelt zich er al helemaal thuis.

Jan van Blarikom Heeft u suggesties?

Mail ons gerust: info@zeeuwsegronden.nl

NIEUWS

A A NKONDIGINGEN

en nieuws Save the date

Congres

‘Psychiatrie en natuur’ 10, 11 EN 12 JUNI 2020 In navolging van het inspirerende Silver Bullets Congres organiseren we in 2020 een driedaags congres over psychiatrie en natuur. Wederom met lezingen van internationale sprekers, vele workshops en een totaalprogramma inclusief verblijfmogelijkheden.

1 JULI 2019

Officiële opening locatie Bosburg

Sneak preview: Lia Naor (PhD, University of Haifa, Israël) heeft meer dan 20 jaar ervaring in het geven van natuurtherapie waarbij persoonlijke ontwikkeling en welzijn centraal staan.

Ze ontwikkelde een therapiemodel onder de noemer ‘Ways of Knowing’.

Lia Naor is een gastspreker op het congres en zal daarnaast enkele interessante workshops verzorgen.

Noteer de data alvast in de agenda, meer informatie volgt!

We zijn apetrots op onze nieuwe woonlocatie in Yerseke. Nu de bewoners gesetteld zijn en de tuin meer kleur begint te krijgen, zullen wij op 1 juli de officiële opening van de locatie vieren. Staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) zal aanwezig zijn om een woordje te spreken en de opening te verrichten. Het belooft een feestelijke aangelegenheid te worden! Houd onze website in de gaten voor de laatste updates.

zaterdag 21 september 2019:

Broers- en zussendag Aansluitend bij het thema van dit nummer zal op zaterdag 21 september een broers- en zussendag plaatsvinden op de Kraaghoeve. Hiermee willen we laten zien dat niet alleen ouders, maar ook andere familieleden een belangrijke rol spelen in het leven van iemand met een psychiatrische ziekte. Tijdens deze dag krijgen de broers en zussen de kans ervaringen uit te wisselen, in gesprek te gaan met medewerkers en hun kijk op Zeeuwse Gronden te delen. Wij hopen zoveel mogelijk broers en zussen te mogen ontvangen deze dag!

Maatschappelijk restaurant in de CUYPERSKERK Naast El Cantina in Terneuzen en Het Melkmeisje in Kruiningen heeft Zeeuwse Gronden nu ook een maatschappelijk restaurant geopend in de verbouwde Cuyperskerk in Sas van Gent. Zoals men inmiddels van ons gewend is, zijn hier heerlijke warme maaltijden, broodjes en desserts te verkrijgen tegen een lage prijs. De naam van de nieuwe kerk is ‘Markt 4’. Ons restaurant is van dinsdag tot en met zondag geopend.

DRIE ZUSSEN

Totaal verschillende levens Door: Jan van Blarikom Ik ben opgegroeid met drie zussen.

Ze genieten allemaal van een uitstekende lichamelijke en geestelijke gezondheid. Gelukkig maar. Want volgens de wetten van de genetica had minstens een van ons flink last moeten hebben van een ernstige psychiatrische ziekte.

“In de zesde klas van de lagere school kon ik nog niet mijn eigen veters strikken�

5

We hebben wel alle vier eenzelfde afwijking: we werken graag met (problematische) mensen. Een zus is rechercheur, een andere orthopedagoog en ten slotte is er eentje mentor van probleemkinderen op school.

Je moet er iets voor doen om je verleden achter je te kunnen laten.

Wat doen broers en zussen samen?

Ruziemaken! We hebben geweldig veel gevochten. Tot mijn schande moet ik bekennen dat ik vaak verloor. Verder werd ik heel erg verwend. Bemoederd. Niet door een moeder maar door vier moeders. In de zesde klas van de lagere school kon ik nog niet mijn eigen veters strikken, want er was altijd wel een zus in de buurt.

En ik heb zoveel geleerd van mijn zussen.

Hoe pak je dat aan, een eerste afspraakje?

Ze konden het me haarfijn uit de doeken doen. Je deelt ervaringen met elkaar: onvergetelijke herinneringen aan het opgroeien in een gezin.

Dit is niet voor iedereen weggelegd. Soms groeien kinderen op met een broer of zus die ‘anders’ is. Waar ineens veel aandacht naar uitgaat. Bij het optreden van een psychiatrische ziekte wordt dat vaak pas opgemerkt na de puberteit. Maar als je als broer of zus net in de leeftijd tussen pakweg de 12 en 18 zit, en er gaat ineens heel veel aandacht uit naar die lastige broer of zus van jou, dan heeft dat onmiskenbaar een grote invloed.

Veel kinderen gaan zich dan extra aangepast gedragen. Want een zorgenkind is voor vader en moeder wel genoeg.

De problemen die je hebt, lijken niet meer belangrijk genoeg om te bespreken, in vergelijking met alles wat je zieke broer of zus doormaakt.

vervolg van pagina 5 Totaal verschillende levens

“Familie is onmisbaar bij de organisatie van goede zorg”

Nu is het vooral een kwestie van ervoor zorgen dat onbegrijpelijke veranderingen in het gedrag je niet te veel raken.

Altijd weer ben ik enorm onder de indruk van de broers en zussen van iemand met een ernstige psychiatrische ziekte. Vooral in de tijd dat ik werkte bij Soteria, heb ik veel gezinnen gezien waarin een van de opgroeiende kinderen getroffen was door een psychose. Het contrast tussen de psychotische broer of zus en de overige gezinsleden is altijd enorm.

We willen een psychiatrische ziekte zo graag beschouwen als iets ‘normaals’, terwijl het dat niet is. Dat valt vooral op als je het hele gezin spreekt. Een jonge man of vrouw, die vaak al enige tijd de weg kwijt is en daar dan tussen gezonde broers en zussen zit die volop aan de studie zijn, een relatie hebben en levenslust uitstralen. Enerzijds is de gelijkenis groot, anderzijds leiden ze totaal verschillende levens.

Toch zijn familiebanden vrijwel altijd krachtiger dan de neiging tot uitsluiting die de rest van de samenleving kent.

De liefde van broers en zussen voor degene die getroffen is door een psychiatrische ziekte raakt me altijd weer. Dan blijkt, familie is onmisbaar bij de organisatie van goede zorg voor mensen met een ernstige psychiatrische ziekte. \\\

Nog vervelender is dat je op een bepaalde manier je broer of zus kwijtraakt. Om lekker ruzie te kunnen maken met broers en zussen, de rivaliteit aan te gaan, moeten ze wel gezond zijn. Aan een zieke broer of zus kun je je niet meer ‘slijpen’, ruzie maken doe je met mensen bij wie je je veilig voelt.

6

VAN DE REDACTIE

EEN RONDJE

langs de velden EERSTE NETWERKONTBIJT BOVEN DE WESTERSCHELDE

Minister-president Mark Rutte op bezoek in Ovezande Op woensdag 24 april werden wij vereerd met een bezoek van de minister-president aan onze woonlocatie in Ovezande. Hij kreeg daar een rondleiding en ging tijdens een uitgebreide lunch in gesprek met medewerkers en bewoners van de locatie, familieleden en buurtbewoners.

Een bijzondere ontmoeting die ons nog lang zal bijblijven!

Op maandag 11 maart organiseerden we voor de eerste keer een netwerkontbijt boven de Westerschelde, namelijk in restaurant Het Melkmeisje in Kruiningen. En met succes! Het restaurant zat stampvol met vertegenwoordigers van allerlei organisaties en bedrijven die een connectie hebben met Zeeuwse Gronden of met de zorgsector.

Voor herhaling vatbaar dus!

Uitwisselingsproject: VAN RECEPTIONIST NAAR WOONBEGELEIDER, VAN PSYCHOLOOG NAAR KOK In 2019 loopt iedere medewerker van Zeeuwse Gronden drie dagen tot een week lang mee met een ander team, waarbij alles mogelijk is: wonen, dagbesteding, kantoor, FACT, ambulant en maatschappelijk werk.

Via een blog op onze website zijn alle ervaringen te volgen!

Open dag van Zeeuwse Gronden Op 6 april stonden de deuren van locaties Kruiningen, Middelburg en de Kraaghoeve open voor eenieder die een kijkje wilde nemen. De open dag was vooral gericht op stagiaires en werkzoekenden. Zij konden kennismaken met het stage- en werkaanbod van Zeeuwse Gronden door verschillende leuke workshops, speeddates en rondleidingen.

Eerste paal locatie Koudekerke Op een wel heel speciale wijze werd op 13 februari de eerste paal van locatie Koudekerke de grond in geslagen. De klus werd onder traditioneel gezang geklaard door de Wasschappelse heiploeg, en ook een aantal aanwezigen mocht helpen heien. Deze mooie start van de bouw vierden we samen met toekomstig bewoners, familieleden, buurtgenoten en andere betrokkenen. De locatie zal naar verwachting aan het einde van 2019 klaar zijn.

ZUSSEN

“We doen nu beter ons best Door: Hanna Laport

Interview met zussen Marjolein en Leonie In haar knusse huisje in Terneuzen ontmoet ik Marjolein (32).

Ze heeft Asperger, met - zoals ze het zelf chique omschrijft een vleugje schizofrenie. Op een later moment spreek ik ook haar zus Leonie (31). Met beiden heb ik een openhartig gesprek over hun relatie vroeger en nu.

Marjolein

Wanneer ben je erachter gekomen dat je autisme hebt?

Mensen in mijn omgeving noemden mij altijd ‘apart’ of ‘excentriek’, en dachten dat dat wel een keer over zou gaan. Mijn moeder werkte destijds in Limburg met mensen met autisme.

Toen ik eens bloed moest laten prikken, en maar liefst vijf man tegelijk mij rustig probeerde te krijgen, dacht mijn moeder: het lijkt mijn werk wel. Toen viel het kwartje.

Op mijn twaalfde werd de diagnose gesteld.

Mijn moeder heeft me altijd veel geholpen.

Ook nu zie ik haar bijna dagelijks, ze woont recht tegenover me.

“Leonie kon goed praten.

Als ik gefrustreerd was, deelde ik een klap uit.”

Jouw zus Leonie is anderhalf jaar jonger, hoe was jullie relatie vroeger?

Onze relatie was heel slecht, we begrepen elkaar niet. Ik was erg op mezelf en zat het liefst alleen thuis met de hond. Leonie was juist heel sociaal en had veel vriendinnen.

Leonie kon goed praten, maar als ik gefrustreerd was, deelde ik een klap uit. Dus dat ging helemaal niet goed samen.

En hoe gaat dat tegenwoordig?

Het wisselt. We begrijpen elkaar nog steeds

8

niet helemaal, maar we doen wel beter ons best óm elkaar te begrijpen. Ik kan nu beter verwoorden wat ik voel en wat ik denk. En mijn zusje is meer gewend om door te vragen en te kijken of we elkaar snappen.

Hoe vaak zien jullie elkaar nu?

Eén keer in de maand ongeveer. En dan zit het wel goed. Tenzij ik haar zie op een verjaardag bijvoorbeeld, want dan ben ik niet op mijn best. Als er mensen zijn die ik niet ken, voel ik me ongemakkelijk. Laatst ben ik met mijn vriend op een andere dag gegaan en toen heb ik het meerdere uren volgehouden.

Zou je graag willen dat Leonie meer betrokken is bij de zorg?

Ik denk dat het wel makkelijker zou zijn.

Toen ik haar jaren geleden vertelde dat ik stemmetjes hoorde, werd ze bang voor mij. Dat was natuurlijk helemaal niet de bedoeling. Gelukkig is dat nu niet meer aan de orde, maar ze vindt het misschien nog wel lastig om te begrijpen wat mijn ziekte precies inhoudt. En omdat ons contact niet zo stevig is dat we het daar met elkaar over hebben, weet ik ook niet hoe ik het goed aan haar kan uitleggen. Vroeger ook niet. Ik kon een uur naar een bal kijken en als iemand mij dan die

om elkaar te begrijpen” of bang ben, of te veel energie heb. Als ik weet wat er in mijn lijf speelt qua emoties, geeft dat al rust. Vervolgens kan ik met mijn therapeut in gesprek gaan over waarom ik zenuwachtig of bang ben. Paarden zijn echt spiegels.

Leonie

bal gaf, werd ik boos. Ik wilde die bal niet, ik was ernaar aan het kijken. Hoe leg je zoiets uit? Meestal deed mijn moeder dat dan.

Is er een eigenschap van je zus die je bewondert?

Dat ze zoveel dingen tegelijkertijd kan, en nog goed ook. Wij zijn allebei alleenstaande ouders en zij redt het met veel minder hulp dan ik, terwijl ze er nog een gewone baan naast heeft. Maar ook in huis is ze vaak met drie dingen tegelijk bezig, dat vind ik knap.

Ik maak altijd eerst één taak af, dan begin ik pas aan de volgende.

En ze treedt het nieuwe altijd met open armen tegemoet. Ze is avontuurlijker. Ze ging vroeger ook meer uit, ik deed dat nooit. Ik ben ooit een keer meegesleept naar carnaval.

En carnaval vind ik op zich best leuk, maar al die mensen niet. Dat is niet erg handig.

Wat denk je dat zij in jou bewondert?

Ik weet nog dat zij vroeger een beetje jaloers was dat ik zo goed met de hond om kon gaan.

Ik trek om de een of andere reden dieren aan.

Ik voel ze aan. Ik wist het precies wanneer de hond iets mankeerde. Daarom past equitherapie heel goed bij mij. Ik kan aan een paard zien hoe ik me voel. Dat ik zenuwachtig

“Marjolein geeft niet snel op als iets niet lukt.”

Hoe heb jij de Asperger en schizofrenie van jouw zus vroeger beleefd?

Als heel lastig. We begrepen elkaar totaal niet, we hadden continu strijd. Om aandacht van onze ouders, onbenullige dingen, alles eigenlijk. In de puberteit al helemaal, toen gingen we niet eens samen op vakantie.

We hadden gewoon een hele slechte band met elkaar.

En nu?

Eigenlijk is onze relatie nog steeds niet goed.

Maar het klopt wat Marjolein zegt, we doen wel beter ons best om elkaar te begrijpen.

Dat lukt lang niet altijd, maar we proberen het. Ik leg meningsverschillen nu makkelijker naast me neer en probeer er het beste van te maken.

Zou je meer betrokken willen zijn bij de zorg voor je zus?

Nee, eigenlijk vind ik het goed zoals het nu is, ik hoef er niet meer over te weten. Ik denk dat ik door mijn ervaring alles redelijk op orde heb en voldoende weet over hoe ik met de situatie om moet gaan. Misschien ben ik daar ook gewoon een beetje dwars in. Mijn moeder wordt goed op de hoogte gehouden over Marjolein en dat is prima.

Is er een eigenschap die je in Marjolein bewondert?

Ja, Marjolein geeft niet snel op. Als iets niet lukt, zal ze net zo lang blijven proberen tot het wel lukt. En ze is niet bang om hulp te vragen, dat vind ik ook bewonderenswaardig. \\\

9

ZUS EN BROER

“We zien elkaar zeker één Door: Hanna Laport

Interview met Lukasha en haar broertje Floris Lukasha (18) woont sinds februari op locatie Kruiningen. Op een mooie vrijdag komt ze na een middag ijs maken bij de McDonald’s richting Kruiningen om mij samen met haar broertje Floris (13) te woord te staan.

We drinken eerst thee en ik hoef nog weinig te zeggen. In tien minuten tijd bespreken broer en zus zeker vijf onderwerpen: de hond, de Provinciale Statenverkiezingen, de McFlurry M&M met caramelsaus, mooie auto’s en de beginnende toeristendrukte in Kamperland (waar Floris woont).

“Op een gegeven moment liep ik weer helemaal vast.”

Ik luister hier met plezier naar en weet dan eigenlijk al een hoop over beiden. Maar ik mag ze in Lukasha’s appartement nog meer vragen stellen.

Het leidt tot een bijzonder leuk gesprek met twee jonge en tegelijkertijd volwassen mensen.

10

Lukasha, mag ik vragen waarom jij bij Zeeuwse Gronden woont en in behandeling bent?

Ik heb allerlei problemen waardoor thuis wonen niet goed gaat. Mijn ouders konden me niet goed genoeg meer helpen. Ik ben bang voor alles wat ik niet ken, ik heb moeite met contact leggen en uit mezelf dingen doen, ik heb geen gevoel van honger en nog zo wat dingen. Er zijn door de jaren heen al allerlei diagnoses gesteld: autisme, Asperger, hechtingsstoornis, PDD-NOS. De artsen zijn er niet helemaal uit. Zelf denk ik dat het het meest van een hechtingsstoornis weg heeft, door wat ik heb meegemaakt in het verleden. De symptomen zijn hetzelfde als bij een bepaalde vorm van autisme, alleen de oorzaak is anders en de manier waarop het behandeld moet worden ook.

Wanneer kwam je erachter dat je deze problemen had?

Mijn ouders zijn gescheiden en ik ben bij mijn moeder weggegaan toen ik 13 was.

Toen ging ik bij mijn vader wonen en dat ging een tijdje prima, maar op een gegeven moment liep ik weer helemaal vast.

of twee keer per week” Floris, hoe heb jij dit destijds beleefd?

Eigenlijk had het toen niet mijn hoogste interesse, ik was meer met school bezig.

Er waren wel eens dingen die me opvielen en die ik niet zo prettig vond aan Lukasha’s gedrag. Ik heb ook wel vaak met haar gezeten en gepraat. Maar ik was er niet continu mee bezig.

Hoe was jullie band toen en nu?

Floris: Het is nu beter dan eerst, denk ik.

We hadden nogal eens een akkefietje, dat is nu niet meer.

Lukasha: Ik kon echt boos worden om een onduidelijke reden en dan was ik volledig overtuigd van mijn gelijk. Als ik erop terugkeek, zag ik wel in dat ik fout zat.

Maar dan schaamde ik me zo, dat ik dat niet wilde toegeven.

Floris, lachend: O, dat hoor ik nu voor het eerst, goed om te weten!

Lukasha: Ik waardeerde de grapjes van Floris ook niet zo, omdat ik die te serieus nam of gewoon niet grappig vond. Daar kon ik dan raar op reageren. Maar de afgelopen tijd is dat allemaal verbeterd.

Floris: We zien elkaar nu zeker één of twee keer in de week. Lukasha komt dan naar ons of ik ben bij haar. En we appen en bellen.

“We hadden nogal eens een akkefietje, dat is nu niet meer.”

Floris, ben jij goed op de hoogte van hoe het met Lukasha gaat?

Ja, eigenlijk weet ik veel via Lukasha zelf.

En doordat ze elke avond met mijn moeder belt krijg ik automatisch alles mee.

Lukasha: Ik praat alleen niet vaak over mijn gevoel, dat vind ik moeilijk. Ik bekijk alles logisch, ik probeer altijd te beredeneren wat er aan de hand is in plaats van erover te vertellen vanuit mijn gevoel.

Welke eigenschappen bewonderen jullie in elkaar?

Floris: Nou, ze is slim. En als ze iemand écht vertrouwt, maakt ze daar makkelijk vrienden mee.

11

Lukasha: Wat ik aan Floris knap vind: hij is hartstikke slim en hij is altijd eerlijk. Deze is een beetje sarcastisch: hij heeft totaal geen groot ego. (Er wordt hard gelachen.)

Nee, maar desondanks dat hij altijd stoer doet, is hij heel lief en geeft hij echt om de mensen om zich heen. Daar staat hij altijd voor klaar.

Hoe zien jullie de toekomst voor je?

Floris: Ik doe nu mavo en als het goed blijft gaan, kan ik volgend jaar naar de havo.

Daarna wil ik een speciale opleiding doen om straaljagerpiloot te worden. De gewone luchtvaart lijkt me niet leuk, het leger trekt me meer.

Lukasha: Ik heb niet echt speciale plannen.

Ik zou in de toekomst wel graag op mezelf willen wonen zonder begeleiding. En ik wil nog wel eens naar school om verder te leren, maar op dit moment heb ik geen idee wat ik dan zou moeten doen. Op mijn vorige opleiding ben ik vastgelopen door mijn problemen. Heel handig om samenwerkingsopdrachten te moeten doen als je niet kunt communiceren met anderen… En er zijn wel opleidingen die dat minder hebben, maar die vind ik gewoon niet interessant.

Ooit zou ik graag een boek willen schrijven.

Schrijven helpt me om mijn hoofd leeg te maken. Maar ik kan me er nu niet goed toe zetten. Ik ben voorlopig nog heel veel aan het uitzoeken over mezelf. Dan zie ik daarna wel verder. \\\

VAN DE REDACTIE

Zeeuwse

Gronden in beeld

psychiatrie

thuis

in de samenleving

Van Goes, Middelburg en Yerseke tot Terneuzen, Sas van Gent en zelfs Oostenrijk: Zeeuwse Gronden was overal te vinden de afgelopen maanden. We kijken met plezier r beschermd door dijk en duin, terug alle activiteiten en zijn elacht veld en boschop en tuin... trots op wat we samen hebben bereikt!

uwseGronden psychiatrie

thuis

in de samenleving

ZG

ZG ZG

ONDERZOEK

De rol van broers en zussen Naam: Hayda Vaders Leeftijd: 22 Opleiding: 4e-jaars Social Work, Hogeschool Zeeland Stage: sinds augustus 2018, twee dagen woonlocatie Middelburg en één dag ambulant Kun je iets vertellen over je ervaringen als stagiaire bij Zeeuwse Gronden?

Ik heb het erg naar mijn zin bij Zeeuwse Gronden. Ik merk dat een 4e-jaars stage een goede voorbereiding is op het echte werk, ik heb echt het gevoel dat ik meewerk in een team en dat collega’s ook met mij meedenken.

Wat ik leuk vind aan stagelopen op de woonlocatie, zijn het één-opéén-contact én de activiteiten en etentjes in groepsverband. In januari heb ik meegedaan aan de workshop equitherapie voor stagiaires, dat vond ik bijzonder om mee te maken.

Nu snap ik cliënten die equitherapie volgen beter.

Je doet voor je afstudeerscriptie onderzoek naar broers en zussen, waar gaat je onderzoek precies over?

Eigenlijk over de betrokkenheid van broers en zussen. Hoe ervaren broers en zussen de manier waarop ze betrokken worden bij de zorg?

Vinden ze het voldoende? En hoe zou dit eventueel beter kunnen? Maar ook vanuit de optiek van de cliënt, dus het is tweeledig. Ik interview zes cliënten en zes broers/zussen.

Uiteindelijk hoop ik voor de locatie, maar ook voor collega’s Zeeuwse Gronden-breed, aanbevelingen te kunnen doen.

Wat valt je tot nu toe op?

Vooral dat de leeftijd van de cliënt veel invloed heeft op de rol van broers en zussen. Ik heb bijvoorbeeld een cliënt van 73 geïnterviewd die geen ouders meer heeft. Dan zie je dat de broer of zus als het ware de rol van ouder overneemt. Bij jongere cliënten is dat anders, daar loopt het contact vooral via de ouders. Broers en zussen zijn dan ook niet altijd goed op de hoogte van bijvoorbeeld het ziektebeeld. Niet per se erg, maar dat kan wel eens lastig zijn.

binnen, dus er is geregeld contact.

Bovendien is familie soms het enige netwerk van de cliënt, dus ik vind het ontzettend belangrijk dat dat contact goed is en blijft.

Waarom heb je ervoor gekozen je onderzoek op broers en zussen te richten?

Dat is grotendeels voortgekomen uit de familiedag van afgelopen september, toen bleek dat er meer aandacht uitgaat naar ouders dan naar broers en zussen. Maar ik wilde sowieso graag iets rondom familie onderzoeken. Tijdens deze stage heb ik voor het eerst veel te maken met familieleden. Ze lopen hier vaak

Vind je dat jammer?

Nee hoor, de band met mijn beide broers is goed. Het hoeft voor mij allemaal niet zo ingewikkeld. Ik weet dat ze er zijn als ik ze nodig heb, en andersom is dat ook het geval. Dat is wat ertoe doet.

13

Heb je zelf broers of zussen?

Ja, ik heb een broer van 25 en een broer van 18. De relatie met hen is wel wat veranderd ten opzichte van vroeger, want mijn oudste broer en ik wonen allebei niet meer thuis. Veel contact verloopt via mijn ouders, ook als we met z’n allen willen afspreken.

Hayda zal de uitkomsten van haar onderzoek presenteren op de broers- en zussendag, zaterdag 21 september op de Kraaghoeve. \\\

EXPRESSIE

‘Wie is van goud’ Nancy Bogaert over haar fotokunstwerk ‘Wie is van goud’ is een tentoonstelling van portretten van medewerkers en cliënten van Zeeuwse Gronden, gemaakt door Nancy Bogaert, fotograaf en sociaal psychiatrisch verpleegkundige – in het kader van haar eindexamen aan de Kunstacademie Fotokunst SABK. De fototentoonstelling is te bezichtigen op de Kraaghoeve in Terneuzen.

Ik werk al sinds 1996 in de psychiatrie en door de jaren heen merk ik dat cliënten erg gestigmatiseerd worden.

In de permanente tentoonstelling van het Guislain Museum in Gent hangen vroegere portretten van mensen met een psychiatrische aandoening. Daarop is elke persoon zo negatief neergezet: met een rare gezichtsuitdrukking, in een dwangbuis enzovoorts. Dat was toen, bij het ontstaan van de psychiatrie, heel gebruikelijk, maar het geeft echt een verkeerd beeld van de realiteit. Dat frustreert mij.

“Het is helemaal niet zichtbaar of je een psychiatrische ziekte hebt of niet”

Voor mijn studie moest ik een eindproject maken met veel foto’s. Ik wilde graag foto’s maken van cliënten en ‘normale’ mensen, dat idee begon al zo’n twee jaar geleden in mijn hoofd te rijpen. Het is namelijk helemaal niet zichtbaar of je een psychiatrische ziekte hebt of niet. Sterker nog, mensen zonder ziekte kunnen ook een getekend gezicht hebben. Ik hoop hiermee een positiever beeld te schetsen van psychiatrische ziekten.

Drie dagen lang heb ik op verschillende locaties mensen mogen fotograferen. Die korte momenten van contact vond ik het meest inspirerend. Zodra iemand op de stoel ging zitten, kwam er een hoop onzekerheid naar boven. Een pukkeltje hier, een onderkin daar, zouden ze er toch wel goed op staan? Ik vond het opvallend dat vooral collega’s zich onzeker opstelden. Cliënten hadden er meer vertrouwen in dat er gewoon een mooie foto van hen werd gemaakt.

En uiteindelijk heb ik van vrijwel iedereen positieve reacties gehad.

Het maakt me ontzettend trots dat dit soort dingen hier bij Zeeuwse Gronden mogelijk zijn, dat er ruimte voor is en aandacht aan wordt geschonken. Dat er nu daadwerkelijk door de hele Kraaghoeve tientallen portretten hangen die ik heb gemaakt, is natuurlijk fantastisch! \\\

GASTCOLUMN

“Geland” bij Zeeuwse Gronden Door: Jan-Frans Mulder Het zal je maar gebeuren, je hebt een broer op Kreta wonen. Geweldig en een prima aanleiding om regelmatig een bezoekje te brengen aan dit prachtige Griekse eiland.

Maar het ging niet goed met hem, en mijn vrouw en ik kregen telefoontjes van zijn buren. Hij had de zaak niet meer onder controle. Hij werd ‘s nachts door de politie uit zijn woning gehaald en ernstig verzwakt overgebracht naar de psychiatrische afdeling van het universitair ziekenhuis in Heraklion.

Daar werd hij weer wat opgelapt, maar hij had op de gesloten afdeling geen leven. Hij zat daar zonder geld, bankpas of wat dan ook.

Alles lag nog in zijn woning. Ik vertrok met mijn zoon naar Kreta om hem te bezoeken en zijn waardevolle spullen uit zijn huisje te halen. Een ziekenhuis in Griekenland is een totaal andere wereld vergeleken met hier.

Als je geen familie in de buurt hebt, kom je veel te kort.

Op de dag van vertrek zorgde het ziekenhuis ervoor dat hij ’s morgens vroeg ‘reisklaar’ was, inclusief alle benodigde verklaringen.

Op het vliegveld kregen we een speciale behandeling: niet in de rij staan, maar met begeleiding, rolstoel en lift het vliegtuig in. Toen was er nog één zorg. Mijn broer had een darmprobleem en ik was als de dood dat hij tijdens de vlucht iets zou laten lopen. Na een uur vliegen rook ik opeens een verdachte lucht en kreeg ik het Spaans benauwd. Het zou toch niet waar zijn? Naast mij zat mijn zoon relaxt op zijn mobiel een computerspelletje te spelen. De lucht verdween en later bleek dat mijn zoon iets had laten vliegen. Hij schrok zelf van de stank, maar liet niets merken.

Toen we hem zagen, was hij broodmager en halfblind, en liep hij in veel te grote kleren van het ziekenhuis langs ons heen.

We kregen een gesprek met de dokter en toen begon ons avontuur. De dokter maakte duidelijk dat mijn broer niet in het ziekenhuis kon blijven. Op Kreta bestond de zorg niet die hij nodig had. Hij kreeg medicatie, er was nu familie, dus we moesten hem maar meenemen.

We hadden anderhalve dag om zaken te regelen. Een ticket om met ons mee terug te vliegen. Zijn paspoort was verlopen, dus moest via het Nederlands Consulaat een uitreispaspoort worden geregeld (normaal duurt dat een week). Pasfoto’s, kleren, schoenen, een heel gedoe, maar het is op het nippertje goed gekomen.

Alleen, waar konden we hem bij terugkomst onderbrengen?

Mijn broer kon gelukkig bij Zeeuwse Gronden terecht. Het gaat steeds beter met hem, hoewel het natuurlijk wennen is na een vrij leven, met zijn trouwe honden, in een heerlijk klimaat. Niettemin is hij bij Zeeuwse Gronden goed geland! \\\

15

(GE)WOON

Hier woon ik…

Op de gloednieuwe locatie in Goes

Denise met haar vriend, moeder en stiefvader

Denise (19) woont sinds januari op de nieuwste locatie van Zeeuwse Gronden in Goes. Ze voelt zich er helemaal thuis.

Je was één van de eerste bewoners van de locatie, wilde je het liefst hier wonen?

Ja, dat wist ik eigenlijk zeker. Ik kom uit Krabbendijke, dus Kruiningen bijvoorbeeld lag ook voor de hand. Maar ik heb geen 24uurs zorg nodig, dus Goes was beter geschikt.

Hier krijg ik precies de hulp die ik zoek.

Mijn familie zie ik elke week. En mijn vriend woont in Wilhelminadorp, dat is echt om de hoek. Hij komt soms logeren en hij eet vaak mee ‘s avonds.

Hoe bevalt het tot nu toe om hier te wonen?

Heel goed. Ik ben heel tevreden over het appartement en de ligging van de locatie in het centrum van Goes. Mijn appartement is

“ Mede door de begeleiders voel ik me sinds het begin thuis hier”

16

lekker ruim en ik heb sinds kort twee kittens, dat maakt het helemaal gezellig.

Ik ben blij met de mensen die hier wonen.

Het is een gevarieerde groep qua leeftijd en interesses en dat is juist wel erg leuk. Het is een grote locatie met maar liefst 24 bewoners, maar het is hartstikke gezellig en iedereen staat voor elkaar klaar.

In het begin was ik nog wat meer op mezelf.

Nu ben ik ook vaak in de gemeenschappelijke ruimte te vinden. Dan eet ik samen met andere bewoners en begeleiders. Het is niet verplicht, maar het kan wel, dat is fijn.

De woonbegeleiders zijn ook erg aardig. Een deel van hen is nieuw bij Zeeuwse Gronden, maar daar merk je eigenlijk niets van. Alles verloopt soepel. Mede door hen voel ik me sinds het begin thuis hier.

Al met al zit ik hier goed en zou ik nu niet anders willen! \\\