Zecc Architecten - ZEEN no.1

ZECC ARCHITECTEN

NO.1 lente 2021

Zicht op architectuur —

Architect van het Jaar 2020

— Dicht op de huid van de architect

(cover)fotografie Stijn Poelstra

HET MAGA ZEEN

Er is niets mooier dan gedachten te zien groeien tot fysieke gebouwen.

Van snelle schets tot complexe detailtekening en het magische van de realisatie. Maar wat is onze drijfveer? En welk levensgeluk kan architectuur bieden? In ZEEN gaan we op zoek naar de zachte kant achter de harde bouwrealiteit.

ZECC ARCHI TECTEN

fotografie Stijn Poelstra (l), Marjolein Spronk (r)

Raak me aan… De functie van je huid is even eenvoudig als complex. Huid is de omhulling die je beschermt. Je huid reageert op invloeden van buitenaf en verandert steeds. Het verkleurt in de zon, wordt eeltig door belasting en er ontstaan rimpels met de jaren. Het brengt alle lichaamsfuncties bijeen en is een filter tussen binnen en buiten. Je huid vertoont littekens en de schoonheid van veroudering vertelt een verhaal. De naakte huid nodigt uit tot aanraking. In de huid van een gebouw komt alles bij elkaar… Functie, vorm en schoonheid.

HUID

fotografie Cornbread Works (l), Yasin Arıbuga (r)

De behoefte om je te vestigen op een nieuwe plek. Niet een plek waar alles al af is, maar waar je alles naar je eigen hand kunt zetten. In beginsel niets anders dan grond en lucht…

Met een leeg vel papier sta je in het landschap en neem je de condities van de plek in je op. Alles kan… of zijn er toch aanknopingspunten? Soms is de leegte zo mooi dat je er wel zou willen wonen, maar liever niet bouwen. Met een minimale footprint en een maximale beleving. Zo mooi kan een ontwerpopgave beginnen.

NIEUWE GROND

IT TAKES TWO Onze open manier van werken heeft geleid tot

Architect van het Jaar 2020.

Daar zijn we supertrots op. tekst Viveka van de Vliet fotografie Zecc studio Marjolein Spronk

foto Inge Snelders

BART MARNIX

BART MARNIX

Plezier, vertrouwen, integriteit, intuïtie, onafhankelijk denken, maar ook originaliteit, experiment en radicaliteit zijn woorden die vaak vallen in het gesprek met creatief directeur Bart Kellerhuis en algemeen directeur Marnix van der Meer van Zecc.

Was er meteen een klik toen jullie elkaar tegenkwamen op de Academie van Bouwkunst in Amsterdam?

Twee verschillende karakters die elkaar perfect aanvullen in hun gemeenschappelijke missie: verdomd goede gebouwen maken. Dat klinkt welhaast eenvoudig. Toch zien de gebouwen van Zecc er echt verdomd goed uit. Stoer en esthetisch. Vertrouwd en vanzelfsprekend en tegelijkertijd nieuw, verrassend en eigenzinnig.

Subtiel gedetailleerd en radicaal, maar nooit schreeuwerig aanwezig. Uit die stevig gewortelde gebouwen die je wilt koesteren, spreekt Zecc’s onmiskenbare liefde voor het vak en voor de architectuur, de locatie en de historie.

Dat geldt ook voor hun eigen studio in de Werkspoorkathedraal in het Werkspoorkwartier in Utrecht.

Zecc leverde met de transformatie van de Werkspoorfabriek aan een rafelrand van de stad een bijdrage aan de inmiddels creatieve hotspot.

In karakter en werkwijze zijn jullie nogal verschillend, maar overeenkomsten in fascinaties en inspiratie zijn er zeker ook.

Bart: ‘Wij delen een intrinsieke motivatie: een grote behoefte om te scheppen vanuit kansrijke plekken of waardevolle gebouwen.’

Marnix: ‘Dat is een overeenkomstige energie die door onze aderen en door die van het bureau stroomt.’

8

Marnix: ‘Ik was daar net begonnen met lesgeven nadat ik er was afgestudeerd. De open blik waarmee Bart zijn eerstejaarsproject benaderde viel me meteen op. Hij was onbevangen en ambitieus, de vrijheid spatte ervan af.

Bart kwam in 2008 bij Zecc en werd na de afronding van de academie in 2012 partner. We hebben elkaar de vraag gesteld welke waardes we delen want je springt toch samen een soort huwelijk in.’

Bart: ‘Ondanks dat ik meer onbevangen ben, staan we op een overeenkomstige manier in het leven, geven we dezelfde waarde aan de dingen die we doen. Voor ons allebei geldt dat we eerlijkheid, transparantie en integriteit erg belangrijk vinden. Daarnaast moet werk inhoudelijk èn leuk zijn; we nemen het vak heel serieus, maar niet te. Een zekere losheid en humor zijn belangrijk om het plezier te behouden.

Ook zoeken we naar de ruimte om een beetje te kunnen ontwrichten.’

Marnix: ‘Ook al reikt het ene project op de architectuurladder minder hoog dan het andere, als ik er veel voldoening uithaal, zijn dat voor mij de leukste projecten omdat ik lekker heb kunnen sparren met de opdrachtgever, fijn heb samengewerkt met het team en iedereen heeft bijgedragen aan de ambitie. Mij gaat het vaak meer om die gezamenlijke weg ernaar toe dan het opgeleverde fysieke gebouw an sich. Voor Bart ligt dat iets anders, want hij is ambitieuzer, meer de visionair.

In die zin heb ik een introverte ambitie, maar die is wel heel belangrijk voor mijn drive om elke dag met plezier naar Zecc te komen.’

Jullie open, niet vooringenomen houding, het vertrouwen in en de waardering voor mensen, zijn dat aspecten die je overdraagt op het team, de opdrachtgevers, de samenwerkende partijen en uiteindelijk op de gebouwen?

Marnix: ‘Er zit een soort menselijkheid in ons bureau. Niet de zweep erover en 24/7 doordraaien. Ook voor de ongeveer twintig mensen die bij Zecc werken zijn integriteit, dicht bij jezelf blijven, onderling vertrouwen en

Bart: ‘We blijven dicht bij onszelf.

We zijn op het einddoel gericht maar ik ben ongeduldiger van aard. Ik denk intuïtief: dit moeten we doen! en denk minder aan de tussenstappen en consequenties. Marnix kijkt naar het proces, naar het risicomanagement, zorgt dat iets concreet wordt. In dat proces hebben we elkaar hard nodig.’

kunnen groeien belangrijke waarden.

Wij onderscheiden de Zecc family en de Zecc firm. De firm is het hardcore bedrijf waar winst, investeren, planning toe behoren. De family vormt de zachte kant waar aandacht is voor inspirerende en meer informele dingen als excursies en de beeldborrel, experimenten, spelen en groeien.’

Bart: ‘Omdat we bij elke opdracht weer een nieuwe weg zoeken, moeten de mensen die bij ons werken daar ook aansluiting bij hebben. Daar investeren

Samenwerken en elkaar inspireren, de werksfeer in de Zecc studio is open en informeel.

“WE NEMEN HET VAK HEEL SERIEUS, MAAR NIET TE”

ZECC ARCHITECTEN

BART MARNIX we in, dat kost tijd. We kijken eerst of iemand zich onderscheidt en past in het team en daarnaast naar diens kennis en expertise. Het zegt ook wat dat mensen graag voor ons willen werken en dat het verloop nihil is. Die waarden sijpelen door in alles, van de samenwerking met een opdrachtgever tot het gebouw dat er uiteindelijk staat.

‘We willen niet met ‘eikels’ samenwerken. Dat klinkt oneerbiedig maar ik bedoel daarmee dat projecten waar iedereen aan heeft bijgedragen om ergens te komen en waarbij we dicht bij onszelf en bij onze opdrachtgever staan, de leukste opgaven zijn.’

tijdens het ontwerpproces zonder dat we de koers verliezen, zijn we erg goed. We denken groots en maken dat waar, soms tot onze eigen verbazing, haha. Een goed voorbeeld is De Koningin in Zwolle. Een vrij banale inspiratie: we geven haar een paleis met goudkleurige dakbedekking, een kroon en kantelen, leidde tot een statig en duurzaam appartementengebouw met een rijke vormentaal die refereert aan het verleden. We weten wat zo’n gebouw aankan en zijn er goed in

om daar iets opmerkelijks aan toe te voegen zoals een gat of een trap.’

Bart voegt toe: ‘Een stad moet blijven leven. Vanuit de liefde voor een gebouw kun je er iets mee uithalen. We zagen niet zomaar een gat in een monument, maar er zijn heel veel geweldige gebouwen die een nieuwe toekomst krijgen vanwege een ingreep die erop aansluit. En soms is dat brutaal en gewaagd. Daarom schuilt er in onze heldere, ogenschijnlijk eenvoudige gebouwen een zekere radicaliteit.’

Jullie werkwijze noemen jullie Grounded Architecture.

Marnix: ‘We vergelijken architectuur met een gezonde boom, met een stevige basis en sterke wortels waaruit de mooiste ideeën en gebouwen groeien met respect voor de geschiedenis. Bij Zecc werken we vanuit drie grondbeginselen: wat wij bouwen moet functioneel zijn, ontwikkeld zijn vanuit duurzame principes en dan bedoelen we dat we kritisch kijken naar levensduur en dus zoveel mogelijk eeuwigheidswaarde creëren.

En tot slot moeten ze zo esthetisch en zinnenprikkelend zijn dat ze over vijftig jaar nog aantrekkelijk zijn. Die uitgangspunten verenigen lijkt vaak onmogelijk, maar juist daarin schuilt de kracht; je vindt die voorwaarden in al onze gebouwen terug.’

“EEN STAD MOET BLIJVEN LEVEN”

Wat is de uitzonderlijke gave van jullie om tot zo’n divers en sprekend portfolio te komen?

Bart: ‘We kijken niet vanuit een theoretische basis naar een opgave.

Daarin schuilt een soort kunstenaarschap dat ons goed past, het vrije, het intuïtieve, het gevoel. We proberen niet geforceerd iets te persen in een traditie of conventie omdat het zo hoort. De liefde voor vakmanschap, oog voor detail en hard werken komen samen in architectuur waarbij soms de context van de plek leidend is, maar ook een materiaal kan zorgen voor de identiteit en vormgeving van een gebouw.’

We maken onze maquettes zelf zodat ideeën al in een vroeg stadium een fysieke vorm krijgen.

Marnix: ‘We beginnen elk project zonder vooringenomenheid. We zoeken steeds een nieuwe weg, hebben geen starre agenda. In het wendbaar blijven

10

Zecc wordt alom gewaardeerd.

Het bureau is gelauwerd als Architect van het Jaar 2020.

Vervolgens weten jullie ook raad met structuralistische gebouwen, zoals het voormalige gebouw van het Ministerie van Buitenlandse Zaken waar jullie momenteel de tijdelijke huisvesting voor de Tweede Kamer voor ontwerpen.

Is zo’n opdracht een mijlpaal, een voorlopige kroon op jullie werk?

Marnix: ‘Wij doen onze stinkende best om mooie projecten te realiseren en dan overkomt het ons opeens, dan komt dit cadeau op ons pad.

Dan kunnen we weer laten zien wat we kunnen.’

Bart: ‘Rijksbouwmeester Floris Alkemade zocht een relatief jong Nederlands bureau met veel potentie en kwam bij ons terecht. Het was een omgekeerde sollicitatie. Wij stelden de vraag: waarom wij?’

En het antwoord was?

Bart: ‘Omdat onze manier van werken past bij een typisch Nederlandse mentaliteit: een conceptuele, open benadering met een flinke dosis prag­ matiek. We maken niet te exclusieve, maar wel krachtige ontwerpen en staan met beide voeten op de grond.

We konden uiteraard geen nee zeggen, het was “an offer you can’t refuse.”’

Bart dacht dan ook meteen: ‘Yes, let’s do it!’, En Marnix dacht: ‘Oh jee, hoe gaan we dit doen, zo’n complexe opdracht van 80.000 m2?’

Marnix: ‘Alles gaat dan ratelen: hoe gaan we dit organiseren binnen het bureau, wat betekent zo’n waanzinnige en grote opdracht voor ons en misschien voor onze gezinnen?

En wie is de beste projectleider voor deze klus? Dat typeert ons ook: we kozen een jonge projectleider die nog niet zo lang bij het bureau werkt, maar die dit wel in zijn mars heeft.’

Bart: ‘De vraag was sober en doelmatig, maar we hebben met het team en binnen dit kader er een represen­tatieve huisvesting van gemaakt met een aantal bijzondere accenten. We zijn supertrots op het eindresultaat.’

Materialenonderzoek en 3D-prints maken studies tastbaar.

ZECC ARCHITECTEN

“SUBTIEL GEDETAILLEERD EN RADICAAL” 12

ZECC ARCHITECTEN

“WE DENKEN GROOTS EN MAKEN DAT WAAR”

ZECC ARCHITECTEN

PROJECT IN DE SPOTLIGHT

Bibliotheek aan De Neude in Utrecht: van postkantoor tot

iconische ontmoetingsplek tekst Grete Simkuté fotografie Kees Hummel

ZECC ARCHITECTEN

PROJECT IN DE SPOTLIGHT Eindelijk heeft ook Utrecht er één: een openbaar gebouw in het midden van de stad met huiskamerallure. Samen met Rijnboutt transformeerde Zecc het voormalige statige hoofdpostkantoor aan De Neude tot een open, uitnodigende plek, die continu in verbinding staat met de stad.

Vrijwel iedere Utrechter heeft tot 2011 weleens een brief gepost in het iconische hoofdpostkantoor. Wie nú dit monumentale gebouw binnenstapt, zal merken dat ‘verbinding’ nog steeds het hoofdthema is. Vanuit de visie dat een bibliotheek anno nu vooral een verbindingsplek moet zijn, creëerde Zecc een interieur dat ruimte biedt aan theater, film, debat, ontmoetingen, horeca én boeken. Bezoekers staat een ontdekkingstocht door verschillende ruimtes te wachten, waarbij fenomenale uitzichten nooit ver weg zijn. De centrale hal is, na de entree, hiervoor het startpunt. Met

zijn parabolen, gele stenen en strenge robuuste beelden maakt deze hal van Joseph Crouwel ook vandaag nog een verpletterende indruk. Ondanks deze kathedraalachtige uitstraling, voelt de hal verrassend warm en sfeervol aan.

Ingetogen meubilair Dankzij nieuwe raamopeningen boven de deuren van de hal, stromen indrukken van de stad én aangenaam licht deze stenen ruimte binnen. Het lage meubilair van bamboe, tapijten en subtiele verlichting, maken dat je hier wel een tijdje zou willen verblijven.

En dat is maar goed ook, want op de begane grond is een hoop te beleven.

Naast een biebcafé met een eigen

entree, is er een laboratorium waar geëxperimenteerd kan worden met 3D-printers. Ook zijn er kleine nissen gecreëerd, zodat je in deze overweldigende ruimte toch intiem een krantje kunt lezen. Tot slot vind je hier vast een klein voorproefje van de 163 duizend boeken die te vinden zijn in de bieb.

Glazen openingen Waar voorheen deze centrale hal de eindbestemming was, nodigen royale roltrappen, die zichtbaar zijn door glazen openingen, uit om het gebouw verder te verkennen. Op de eerste verdieping is er een grote zaal voor de allerjongsten. Met een verscholen nis, zacht, kleurrijk meubilair en natuurlijk

Bezoekers in de bibliotheek ‘on the spot’ gefotografeerd voor Biep Biep magazine. fotografie Marjolein Spronk

18

PROJECT IN DE SPOTLIGHT

een levensgrote Nijntje, is dit een ruimte waar (voor)gelezen en gespeeld kan worden. De afzonderlijke ruimtes zijn bereikbaar vanuit de gang. Deze loopt als een soort ‘kloostergang’ rondom de centrale hal. Vanuit openingen in de wanden heb je er steeds zicht op, zodat je precies weet waar je bent.

Jazzconcert Literatuur-liefhebbende volwassenen kunnen hun hart ophalen op de tweede verdieping, waar je met een laddertje tot aan het plafond kunt klimmen om je favoriete boek te pakken. Naast literatuur, biedt deze verdieping ook de ruimte aan podiumkunsten met een knusse theaterzaal en een sfeervol restaurant met een uitzicht op de Oudegracht. Een jazzconcert, een voordracht van een schrijver, een toneelstuk: hier kan Utrecht pronken met het beste wat het aan cultuur te bieden heeft. Dankzij een eigen, nieuwe entree aan de gracht is dit gedeelte ook buiten de openingsuren van de bieb bereikbaar.

Sfeervol studeren Waar de tweede verdieping in het teken staat van uitwisseling en dynamiek, staan rust en studie centraal op zolder.

Onder de enorme kap, waar vroeger de bergplaats was voor dakpannen, zijn rustige studie- en werkplekken te vinden. Dankzij de verhoogde vloer en nieuwe grote dakramen, kun je tussen

Vergrote openingen aan weerszijden van de centrale hal.

20

Kinderafdeling met verdiepte voorleesruimte, entresol met atelier en boekenhuis van Frank Halmans.

het studeren door wegdromen bij het uitzicht op de Domtoren, De Neude en het daklandschap van Utrecht.

Met zijn kale dakspanten en meerdere intieme studiekamers, is dit ongetwijfeld de meest sfeervolle studieruimte van de stad.

Gemoedelijke hoekjes Tussen de functionele ruimtes door vind je door het hele gebouw heen steeds gemoedelijke hoekjes met zacht meubilair, waaronder (uiteraard) enkele iconische stukken van Gerrit Rietveld.

Hier kun je een tijdje verblijven met een goed boek of rustig om je heen kijken, naar bijvoorbeeld één van de vele op maat gemaakte kunstwerken die in het gebouw te vinden zijn. Dat het fijn toeven is, is ook te danken aan de kasten en lambrisering die steeds zijn geïnspireerd op de menselijke maat, zodat het imposante gebouw geenszins intimideert. En zo is de nieuwe bibliotheek aan De Neude een plek die inderdaad verbindt: oud met nieuw, binnen met buiten en de inwoners met elkaar.

ZECC ARCHITECTEN

“IETS NIEUWS MAKEN, MET EEN BRUG NAAR HET VERLEDEN. DAT VINDEN WIJ MOOI”

Verrijken

van de stad De Koningin heeft haar plek gevonden in het silhouet van Zwolle. Ze voegt zich in de compacte structuren van deze historische Hanzestad. Ze staat stevig aan de kade, is rationeel en dient haar bewoners van klein tot groot. Fier staat ze op een plek met industrieel verleden, als pakhuis-paleis met een gouden bekroning. Ze is een nieuwe verschijning in het rijke daklandschap en is niet meer weg te denken. De Koningin wuift met eerbied naar de, eveneens zo statige, Peperbus.

22

Doorkijkje naar de Peperbus langs de gevel van De Koningin. fotografie Stijn Poelstra

ZECC ARCHITECTEN

CO-CREATIE

Rolf Bruggink richtte samen met Marnix van der Meer Zecc op in 2003. In zijn zoektocht naar de ideale manier om ruimtelijk bezig te zijn, begon hij na vier jaar voor zichzelf.

Transformatie en recyclen met ruimtelijk kunstenaar Rolf

foto Stijn Poelstra

Bruggink

tekst Viveka van de Vliet fotografie Rolf Bruggink

Tussen 2003 en 2007 runden Rolf en Marnix het bureau. Rolfs favoriete projecten uit die tijd zijn onder andere de Woonkapel in Utrecht en de Woonwatertoren in Soest. Die gebouwen hebben gemeen dat het transformaties zijn waarbij een geslaagde en esthetisch uitgekiende symbiose is ontstaan tussen het bestaande en het nieuwe deel. De basis voor een sculpturale architectuur is toen gelegd. Ook Rolfs wat vrije kunstenaarsachtige benadering, zijn creativiteit, directheid, overtuiging en eigenzinnigheid zitten op een of andere manier nog steeds verweven in het bureau.

ZECC ARCHITECTEN

Rolf werkt weer aan een watertoren.

Dit keer heeft hij die gekocht: de watertoren in Vlaardingen die hij momenteel aan het verbouwen is tot restaurant, café met terras, werkplekken, een event space en een dakterras.

Hier vertelt hij over de sculpturale landschapsvilla in Vriezenveen waar hij toentertijd het ruimtelijk interieurontwerp voor heeft gemaakt en waar Marnix vervolgens van de vrij saaie buitenkant iets wonderbaarlijks heeft gecreëerd. ‘Het is een voorbeeld van een waanzinnige samenwerking; Marnix is een ideale partner’, aldus Rolf.

Toch vertrok hij. Zijn architectuurdroom was vroegtijdig gestrand.

Geen sausje Zijn hele werkende leven is de ruimtelijke kunstenaar al op zoek naar de ideale manier om zich met ruimtelijkheid bezig te houden. Op zijn zevende plakte en knipte hij maquettes en iedereen vond het logisch dat hij later architect werd. ‘Maar behalve creatief zijn, heb je om een bureau te runnen veel meer eigenschapen nodig waar ik er een aantal van mis’, erkent hij.

‘Ik ben te autonoom, wars van regel­ geving, en ben het liefst mijn eigen opdrachtgever. Bovendien ben ik introvert; ik heb rust nodig. Maar binnen de dynamiek van een bureau moet je constant aan staan.’

CO-CREATIE ‘Zecc heeft met Bart en Marnix aan het roer wèl alle eigenschappen op een ongelofelijk goede manier in zich’, meent Rolf. ‘Vooral als het gaat om woningbouwprojecten, weet Zecc binnen de vastgestelde kaders op een plezierige manier samen met opdrachtgevers het maximale eruit te halen.

Want bij Zecc kun je niet aankomen met: “Dat kan niet”. Normaalgesproken heb je dan snel ruzie maar de Zeccarchitecten zijn integer, ze gaan met respect en veel kennis van zaken met aannemers en opdrachtgevers om.

En ze stoppen zoveel liefde, energie en tijd in hun projecten dat ze meer waar voor het geld leveren’, vindt hij.

‘Ik moest eens in Zwolle zijn en wist dat Zecc daar iets had gedaan, maar niet precies welk gebouw. Ik haalde De Koningin op het Kraanbolwerk er meteen uit. Omdat het weer een doorwrocht gebouw is waarbij de kwaliteit in materiaalgebruik, detaillering en vormgevingskennis gecombineerd wordt met intelligente keuzes, geen dommigheid, geen sausje.’

Voor Rolf dus geen werk in opdracht meer, maar alles zelf in de hand hebben.

De overgang van architec­tonische herbestemmingen heeft hij mooi weten te vertalen naar ruimtelijke meubels, zoals Cut Cabinets die hij een tweede leven geeft en waarin de doorsnede wordt blootgelegd, zoals een architect doorsnedes van een gebouw tekent.

Bureau uit de ‘Juliana & Rolf’ collectie, onderdeel van de ‘Cut Furniture’ series. foto Cornbread Works

Rolf maakt de Staalcollages i.s.m. met Ana Glicic, die ook maquettes maakt voor Zecc, en die hij kent uit zijn eigen Zecc-tijd.

Ruimtelijke Zecc-bar Daarnaast is Rolf dan wel niet fysiek, maar toch blijvend aanwezig in het nieuwe kantoor van Zecc in de Werkspoorkathedraal. Met materialen die anders weggegooid zouden worden tijdens de verhuizing: boeken, tijdschriften, baksteen-samples, ordners, stukken parketvloer en zelfs een ooit gewonnen protserige Russische prijzenbeker, creëerde de bouwende kunstenaar een witte architectonische bar die refereert aan Romeinse bogen met een blad dat bestaat uit een mooie selectie oude bouwtekeningen van het architectenbureau.

Architect in Senegal In zijn zoektocht is Rolf inmiddels beland in Senegal. Zonder opdrachtgever en regelgeving. ‘Ik ben aan de goede kant van de wereld geboren en doe wat ik zelf wil, maar wil ook voor anderen iets goeds doen’, zegt hij en koos voor een land waar tevens het

26

klimaat aangenaam is. Rolf verbouwde er al twee scholen met een groep vrienden, ontwierp een bijzonder café aan zee en droomt van een museum.

Intussen kocht hij een kavel waar hij een eigen huis bouwt dat bestaat uit

verschillende volumes rondom een enorm terras met een Baobab Boom.

Dat je hiervoor wel een vergunning kan aanvragen, maar dat het niet hoeft, klonk Rolf uiteraard als muziek in de oren.

ZECC ARCHITECTEN

foto JW Kaldenbach Photography

Design

Angels

ZECC ARCHITECTEN

DESIGN ANGELS

The best off volgens onze

medewerkers

Typisch Zecc volgens Jordi Rondeel Assistent & technisch ontwerp, BIM modelleur bij Zecc ‘Wat ik zo bijzonder vind aan MOUT is dat enkele architectonische ingrepen in combinatie met een nieuwe functie ervoor hebben gezorgd dat er aan de voormalige anonieme achterkant van het marktplein een levendige en transparante hotspot is ontstaan die al snel “wereldberoemd” is geworden in Hilversum en die een voorbeeld is voor andere projecten in Nederland. Mijn fascinatie voor transformatieprojecten, en MOUT in het bijzonder, is dat aanpassingen en nieuwe toevoegingen ervoor kunnen zorgen dat wat bestaand is, niet alleen zichtbaar gemaakt kan worden maar echt versterkt kan worden. Dat er een spanningsveld gecreëerd kan worden tussen oud en nieuw. Wat MOUT tot mijn favoriete project maakt is dat de ingrepen zo zijn gedaan dat de aanwezige karakteristieke elementen, in het bijzonder het waanzinnige betonnen schaaldak, echt zijn gaan leven. En er een uniek samenspel is ontstaan door het contrast tussen deze elementen en de zwarte stalen nieuwbouw.’

30

fotografie Stijn Poelstra

DESIGN ANGELS

Het favoriete project van Bart Jonkers Assistent & technisch ontwerp bij Zecc

‘De Koningin in Zwolle is een mooi voorbeeld van hoe je de stad op een hoogwaardige manier kan verdichten.

Ondanks de hoge dichtheid voelen de tussenruimtes erg prettig. Er is echt aandacht besteed aan de menselijke beleving. De woningen op de begane grond hebben mooi vormgegeven entrees en de terrassen worden gescheiden door metselwerk bloembakken. Ook de smalle straatjes en

ZECC ARCHITECTEN

doorkijkjes naar het water en de oude binnenstad maken het plan spannend en gelaagd. De Koningin sluit ondanks haar hoogte mooi aan op de grondgebonden woningen en voegt door haar rijke kroon echt iets toe aan de identiteit van de plek en verrijkt tegelijkertijd het silhouet van de stad Zwolle. Dit maakt het project goed doordacht op meerder niveaus, daarom is het een van mijn favorieten van Zecc.’

fotografie Frank Hanswijk

DESIGN ANGELS

Het favoriete project van Marjo Langbroek Architect, interieur & technisch ontwerp bij Zecc

‘Woonkerk XL is geen heel recent Zecc-project, maar wel een van mijn favorieten. Het project kwam een paar jaar geleden weer onder mijn aandacht omdat een stagiair die ik begeleidde een detailstudie hiernaar deed. Ik vind het een bijzonder verborgen pareltje in Utrecht, met een authentieke Zecc-aanpak. Veel respect voor het bestaande gebouw, maar ook niet te bang om daarnaast iets nieuws toe

ZECC ARCHITECTEN

te voegen. De woonkerk heeft een fantastische ruimtelijkheid maar ook zorgvuldige detaillering en mooie materialen. Opgaves in zulke gebouwen zijn altijd een spannende zoektocht naar wat er is, hoe je het gebruikt en wat je weghaalt en/of toevoegt. Dit belichaamt voor mij precies waarom ik mijn werk met zoveel plezier doe.

Oud en nieuw maakt hier samen een nog mooier geheel!’

Typisch Zecc volgens Koen Pörtzgen Projectleider, BIM modelleur, IT bij Zecc

‘Natuurlijk is het parkeergebouw in Leidsche Rijn Centrum mijn favoriet!

Elke dag op weg naar Zecc kom ik langs dit fantastische project. Ik kan de markante toren bijna zien vanuit mijn huis. Het is een mooi en zorgvuldig gebouw met bijzondere elementen. Wat ik er het mooiste aan vind? Dat is lastig kiezen; de plint van antraciet beton, het gebruik van ingestorte bakstenen in de prefab gevelelementen, de kozijnen met bijzondere perforatie, de chique paviljoentjes op het dak als toegang

34

tot het trappenhuis of de toren met de pinakel als landmark. Ik denk dat het uiteindelijk, zoals altijd, om de samenhang gaat.

Als straks in de zomer het groen op de dakrand (naar ontwerp van kunstenaarsduo Broos) lekker gaat groeien is het plaatje echt compleet en kan ook de 3,5 meter hoge Snip (tevens door Broos) trots over ‘zijn’ gebouw uitkijken. Als het goed is wordt dan ook het restaurant/wijnbar in de plint geopend en hoop ik daar lekker te genieten van een goed glas wijn...’

fotografie Stijn Poelstra

DESIGN ANGELS

Het favoriete project van Roy van Maarseveen Architect, projectleider bij Zecc ‘De woonboerderij is voor mij om meerdere redenen erg bijzonder. De ambitie lag hoog en goede samenwerking met de opdrachtgever leidde tot een ontwerp waarin alle schaalniveaus op elkaar aansluiten. Van sculpturaal silhouet in het agrarische landschap tot aan het ontwerp van de stalen deurkrukken. Er was veel aandacht voor detail, passende materialisatie en tactiliteit. Zoals de stoere houten

ZECC ARCHITECTEN

aanbouw, geroeste kozijnen, een binnenstraat met klinkers en een betontrap die een sterk contrast vormt met de sobere bestaande ruimte.

Het was een mooi proces waarin we de opdrachtgevers ruimtelijke ideeën presenteerden die na realisatie hun verwachtingen overtroffen. Een voorbeeld daarvan is de schaduwwerking van de balk- en spantconstructies in de woonkamer door de nieuwe dakramen.

Een ander leuk detail is het behouden spant dat in de entreehal door het nieuwe venster steekt. Een uitdaging om te realiseren!

Ondanks de grote schaal van de boerderij is het een fijne karakteristieke woning geworden met bijzondere overgangen tussen binnen en buiten.

Kortom een mooi project om aan te mogen werken en ik ben zeer trots op het resultaat.’

OPDRACHTGEVER AAN HET WOORD

Vrije denker met

foto Stefan Ammerlaan

lef en visie

Bob Scherrenberg is een onconventionele vastgoedondernemer die verlaten gebieden met historie verandert in aantrekkelijke, creatieve en levendige plekken. Samen werkten Bob en Zecc aan de Werkspoorfabriek, een aanwinst voor de stad waar Utrechters graag willen zijn. tekst Viveka van de Vliet fotografie Stijn Poelstra

‘Hij is een aimabele, directe, betrokken en open minded kerel. Een eigenzinnige vrije denker met lef, visie en humor.

Geen standaard vastgoedondernemer.

En onze ideale opdrachtgever.’ Zo schetst Bart Kellerhuis de sociaal ondernemer, eigenaar van Overvecht Vastgoed die onder andere investeert in het Werkspoorkwartier waar tot de jaren ‘70 onder andere treinwagons en locomotieven werden geproduceerd, de Werkspoorkathedraal en de circulaire proeftuin Het Hof van Cartesius.

Bob valt even stil. ‘Ik ben ook ongeduldig en een slechte manager’, voegt hij toe, ‘ik wil niet een heel team aansturen, ben geen voorstander van hiërarchie. Eigen initiatief wordt door mij meer gewaardeerd. Ik sta graag met mijn poten in de klei tussen de andere mensen die het doen. In de samenwerking met Zecc hadden we het volste

ZECC ARCHITECTEN

vertrouwen in elkaar, gaven elkaar vrijheid en ruimte om iets moois van de Werkspoorfabriek te maken, waarbij kwaliteit en plezier samengaan. Voor mij is het alsof we op een bijzondere manier met een kunstwerk bezig zijn.

Een maatpak, geen confectie.’

Team players ‘Er zit veel kwaliteit in het bureau en het zijn echte team players’, vindt Bob. ‘Wat daarbij bijzonder is, is dat de architecten al een ontwerp hadden gemaakt voor de werkplekken, maar halverwege open stonden voor samenwerking met Sustainer Homes.

Dit bedrijf ontwikkelde het houten inbouwpakket, een modulaire manier van circulair bouwen. Zo durft Zecc stappen te nemen die veel ego-architecten niet zouden zetten’, meent hij.

Dat is Bob overigens ook. Opdrachtgeverschap gaat vandaag de dag om

OPDRACHTGEVER AAN HET WOORD

meer gelijkwaardige samenwerkingsvormen met mensen die hun eigen deskundigheid inbrengen, meent hij.

Hij combineert daarbij een aanste­ kelijk inspirerende manier van denken en samenwerken met vooral jonge getalenteerde mensen, want die geven hem veel energie en plezier. ‘Daarom ben ik altijd een kwartier eerder wakker dan de wekker afgaat.’

Bob is een pionier met een missie: bijzondere bestemmingen creëren, waar het goed toeven is voor iedereen.

Hij voelt zich sterk verbonden met Utrecht, met het Werkspoorkwartier en met de wijk Overvecht in het bijzonder: hij is geboren aan de Gageldijk en heeft veel aan de wijk te danken. Zijn vader was zakelijk ondernemer en had daar Tuincentrum Overvecht (1969 tot 2019). Zijn moeder noemt hij een lieve en sociaal bewogen vrouw.

Die twee werelden zijn verenigd in zijn eigen karakter.

Bob ontwikkelde een voorliefde voor oude gebouwen en plekken die nog een beetje ruw zijn. ‘Die ruwheid moet je met fluwelen handschoenen aanpakken en zorgvuldig in ere herstellen’, vindt hij. ‘De gevestigde bedrijven en de programmering vormen vervolgens een belangrijk

onderdeel van het levendig maken van zulke toffe omgevingen die bepalend worden door het plezier dat mensen er hebben.’

Zo’n locatie was de vervallen Werkspoorkathedraal die hij in 2014 als eerste kocht en waar nu Zecc is gevestigd. Weinig mensen zagen de potentie, maar Bob kiest intuïtief en kon er doorheen kijken. Het eerste wat hij deed was het ‘onthekken’ van het industriegebied, want dan wordt het open en uitnodigend. Dat is tekenend voor de eigenzinnige ondernemer.

Getalenteerde pareltjes Hij brengt historie en toekomst samen en zoekt bewust naar een diverse mix aan huurders. In de Werkspoorfabriek zitten tal van creatieve (tech-) bedrijven, kunstenaars, webbouwers, brouwerij De Leckere, Baars & Bloemhoff en andere getalenteerde pareltjes als Colin Benders (Kyteman) van voormalig muziekcollectief Kytopia. Het is een plek voor makers met een toekomstgerichte visie die willen aansluiten bij de nieuwe economie. Met de programmering van exposities, festivals en opera’s, komt het Werkspoorkwartier ten goede aan het werkklimaat, de creativiteit èn de leefbaarheid van de stad.

38

“DIE RUWHEID MOET JE MET FLUWELEN HANDSCHOENEN AANPAKKEN”

Dat Bob Scherrenberg in 2018 de eerste Nelson Award won, raakt hem omdat het een indirect compliment is aan zijn moeder; de jury noemde hem een lokale en sociale ontwikkelaar met hart voor Utrecht. De Werkspoorfabriek was genomineerd voor BNA Beste Gebouw van het Jaar 2020 in de categorie Stimulerende omgevingen en Architectenweb lauwerde het met een nominatie voor Kantoorgebouw van het Jaar 2020. Het Werkspoorkwartier won de ABN AMRO Circular Economy Awards in 2018.

ZECC ARCHITECTEN

fotografie Marjolein Spronk (l), Frank Hanswijk (r)

Je fietst mijmerend door de stad en ineens wordt je blik getrokken... je kijkt al fietsend achterom en rijdt gevaarlijk dicht langs de geparkeerde auto’s. Toch even afstappen en teruglopen.

Hé, wat is dat?! Als in een theatervoorstelling, vol emotie, op het puntje van je stoel. Wauw, dit is te gek! Op dat onbeduidende plekje staat ineens een fantastisch pandje. Vol expressie, karakter en betekenis voor de plek. Het lijkt je wel aan te kijken en iets tegen je te willen zeggen. Maar jij staat met een bek vol tanden.

VERWONDER

fotografie Cornbread Works (l), Marjolein Spronk (r)

Heeft goede architectuur een ziel? Kun je met materialiteit juist uitdrukking geven aan het immateriële? Kun je met fysiek tastbare middelen iets creëren dat juist de afstand tot het fysieke vergroot? Massa maakt ruimte en schaduw bestaat alleen door de aanwezigheid van licht. Hoe breng je een stapel stenen tot leven? Geef je gebouwen karakter en versterk je de zintuiglijke ervaring? Gebouwen die uitnodigen tot aanraken, die je rust geven, je activeren of zelfs troost bieden? Ja, goede architectuur heeft een ziel.

ZIEL

PICK ’N MIX

Omhoog

met Zecc Zecc heeft een fascinatie voor trappen. In een goede trap komt alles samen: functionaliteit, belevingswaarde, materialiteit en aandacht voor het detail.

In de loop der jaren is een prachtige reeks trappen gemaakt met steeds een eigen identiteit. Ze krijgen een extra betekenis als organiserend meubel, een ontmoetingsplek of verrijken het gebruik met bijzondere ruimtelijke ervaring.

2

1 Jutfaseweg Utrecht (2003) appartement in voormalig Rijksmonument met hangende trap. foto Stijn Poelstra 2 Koetshuis Breukelen (2012) herbestemming Rijksmonumentaal koetshuis tot woonhuis. foto Stijn Poelstra 3 GAK middendeel Amsterdam (2019) herbestemming kantoorgebouw tot hotelkamers/shortstay-appartementen. foto Stijn Poelstra 4 Werkspoorfabriek Utrecht (2019) transformatie fabriekshal tot bedrijfsverzamelgebouw voor de creatieve maakindustrie. foto Stijn Poelstra 5 Woonkapel Utrecht (2007) herbestemming katholieke kapel tot woning. foto Cornbread Works

1

44

PICK ’N MIX

8

3

5

7

6 Huisvesting KRO-NCRV Hilversum (2015) interieurontwerp werkomgeving KRO-NCRV. foto Stijn Poelstra 7 Drents Archief Assen (2012) transformatie en nieuwbouw entreepaviljoen. foto Cornbread Works 8 Woonkerk XL Utrecht (2009) herbestemming Sint-Jakobuskerk tot woning. foto Frank Hanswijk 4

9 Watertoren Soest (2004) transformatie Rijksmonument tot woonhuis over negen bouwlagen. foto Zecc Architecten 10 Watertoren St. Jansklooster (2014) transformatie watertoren naar uitkijktoren. foto Stijn Poelstra

ZECC ARCHITECTEN

6

PICK ’N MIX 9

10

46

“EEN BELANGRIJKE COMPONENT BIJ DE LUIFEL WAS CIRCULARITEIT”

48

NIEUWE TECHNIEKEN

3D geprinte luifel van Aectual voor de Tijdelijke Huisvesting

Tweede Kamer

foto Stijn Poelstra (l) copyright Aectual (r)

Voor het tijdelijke Tweede Kamer­ gebouw ontwierp Zecc een luifel als onderdeel van de hoofdentree, die vroeg om een maatwerk oplossing; circulair en innovatief. Een oplossing die de constructie optisch tot één geheel maakt. Daarvoor zocht Zecc samenwerking met Aectual, ’s werelds eerste platform voor op maat gemaakte 3D geprinte interieuren architectuurproducten.

Platform Aectual De bouwsector is verantwoordelijk voor 40% van alle mondiale CO2emissies en nog eens 37% van al het materiaal tijdens de bouw en renovatie van gebouwen belandt op de afvalberg. Aectual heeft de missie om deze percentages naar nul te brengen.

Architecten en hun klanten kunnen op het platform van Aectual producten ontwikkelen met een eigen signatuur, die op maat en volledig circulair worden geproduceerd, met behulp van 3D printtechnieken. Het basis­ materiaal waar Aectual mee werkt zijn plantaardige kunststoffen en afvalplastics, die op uiteenlopende manieren worden ingezet binnen een scala aan verschillende afbouwproducten. Zoals terrazzo vloeren, wandpanelen, room dividers, meubels, gevelpanelen en 3D geprinte mallen voor betonnen trappen en gevels.

ZECC ARCHITECTEN

Luifel voor de Tweede Kamer Voor Zecc produceerde Aectual plafondpanelen met een gewoven structuur, die naadloos overgaan in een kolombekleding van beton.

Groot voordeel was dat de panelen als passtukken konden worden geprint, met perfect geïntegreerde openingen voor de verlichting. Ook het ophangsysteem werd meegeprint voor een onzichtbare bevestiging. Omdat de luifel buiten staat, is voor de kolommen een sterke omkleding gekozen van beton. Door deze te maken met 3D geprinte flexibele mallen, sloot de esthetische fijne belijning van de betonnen omkleding exact aan op de geprinte lijnen van de plafondpanelen.

Circulaire Service Een belangrijke component bij de luifel was circulariteit: de mallen voor de kolommen zijn direct na gebruik versnipperd en gerecycleerd in nieuwe mallen. En, indien over vele jaren het gebouw een nieuwe bestemming krijgt, kunnen ook de plafondpanelen worden versnipperd en geprint tot nieuwe panelen. Met deze speciale ‘Circulaire Service’ draagt Aectual zorg voor het totale recycleerproces.

Trots op

2

4

ARCHI TECT VAN HET J AAR 2 020

1

3

1 Architect van het Jaar 2020 Tijdens een virtuele prijsuitreiking werd Zecc in oktober 2020 uitgeroepen tot Architect van het Jaar. Geselecteerd door de jury vanwege de kwaliteit en relevantie van ons werk voor het vakgebied. Maar de vakgemeenschap heeft de uiteindelijke winnaar bepaald! foto copyright Architectenweb 2 Nominatie Architectenweb Awards 2020 De Werkspoorfabriek was genomineerd voor de titel Kantoorgebouw van het Jaar. foto Stijn Poelstra 3 Nominatie Stadsbouwprijs Amersfoort De Burgemeester en Het Hofje in Vathorst zijn geselecteerd voor de Stadsbouwprijs Amersfoort. foto Stijn Poelstra 4 Nominatie BNA Beste Gebouw van het Jaar 2020 De Werkspoorfabriek was in de categorie stimulerende omgevingen één van de drie genomineerden voor BNA Beste Gebouw van het Jaar. foto Stijn Poelstra

50

Beeld

foto Zecc Architecten

Borrel

“IDEEËN UITWISSELEN EN ELKAAR INSPIREREN”

ZECC ARCHITECTEN

Zecc Architecten organiseert regelmatig beeldborrels. In de afgelopen vijftien jaar waren onder andere Nanne De Ru, Job Floris, Liesbeth van der Pol, Space Encounters, Mels Crouwel, Happel Cornelisse Verhoeven, Team V en ZUS te gast om hun inspirerende verhalen met ons publiek te delen.

De thema’s voor deze veel besproken avonden lopen uiteen van het architectonische detail tot grenzeloze ambities. De beeldborrels houden ons scherp, brengen ons in beweging en geven nieuwe energie.

COLOFON

“WE ZOEKEN STEEDS EEN NIEUWE WEG”

Zecc Architecten Tractieweg 41 (Studio A) 3534 AP Utrecht T +31(0)30 273 1289 info@zecc.nl www.zecc.nl Zecc Team Ana Glicic, Bart Jonkers, Bart Kellerhuis, Christa Zonnenberg, Djerano Sadiek, Gemma Galeno, Jeroen den Hertog, Jordi Rondeel, Jos van der Linde, Koen Pörtzgen, Mario van Kooij, Marjo Langbroek, Mark Gijsbers, Marnix van der Meer, Mees Dijkman, Niels Hartsuiker, Pim van Tol, Redmer Weijer, Remco van den Broek, René de Korte, Roy van Maarseveen, Tanja van Slooten Art-direction en ontwerp Dietwee – merk, ontwerp en communicatie Marjolein Spronk, Ron Faas Drukwerk Drukkerij Tuijtel Papier Nautilus Superwhite FSC® gecertificeerd, 100% gerecycled Beeldverantwoording Architectenweb, Christel Derksen, Cornbread Works, Frank Hanswijk, Inge Snelders, JW Kaldenbach Photography, Kees Hummel, Marjolein Spronk, Rolf Bruggink, Stijn Poelstra, Stefan Ammerlaan Photography, Yasin Arıbuga, Yffi van den Berg, Zecc Architecten Met dank aan iedereen die heeft bijgedragen aan de totstandkoming van ZEEN. In het bijzonder: Bob Scherrenberg, Rolf Bruggink, Aectual en Bibliotheek Neude.

De inhoud van ons magazine – tekst en beeld – valt onder het auteursrecht van Zecc Architecten. Het overnemen, verveelvoudigen en/of openbaar maken, anders dan voor eigen nietcommercieel gebruik, is zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Zecc Architecten niet toegestaan.

Copyright © 2021

In deze ZEEN Bibliotheek Neude/Bibliotheek Utrecht (p.16,17,19,20,21) De Koningin/Van Wonen Vastgoedontwikkeling (p.22,23,31) Mout/Teus Kroon (p.30) Parkeergarage Leidsche Rijn Centrum/Gemeente Utrecht (p.34) Werkspoorfabriek/Overvecht Vastgoed (p.36,38,39,45,50) GAK middendeel/ Steenvastgoed (p.45) Huisvesting KRO-NCRV/ KRO-NCRV (p.45) Drents Archief Assen/Rijksvastgoedbedrijf en Drents Archief (p.45) Watertoren St. Jansklooster/BOEi, Vitens & Natuurmonumenten (p.47) Tijdelijke Huisvesting Tweede Kamer/ Rijksvastgoedbedrijf (p.48) De Laak/De Alliantie (p.50) Particulier: Steel Craft House (cover en p.2)­­ Landschapsvilla Vriezenveen (p.4) Woonkerk XL (p.32,33,45) Woonboerderij Utrecht (p.35) Zwarte Parel (p.41) Jan Luijkenstraat (p.42) Jutfaseweg Utrecht (p.44) Koetshuis Breukelen (p.44) Woonkapel Utrecht (p.45) Watertoren Soest (p.46) Solitair (cover)