پاشکۆیەکی تایبەتە بە توێژینەوەکانی دەزگای (ستاندەر بۆ توێژینەوەو راگەیاندن) لە رۆژنامەی زەمەن باڵودەکرێتەوە -ژمارە ()2 -9نەبوونی دەستپێشخەری :لە قۆناغ و دۆخ و فرسەتە جیاجیاكاندا گۆڕانكاریان پێ ناكرێت. -10نەمانی پڕۆژە :ناتوانێت ببێتە جێگای ئومێدی خەڵك و بەدیلی دەسەاڵتێكی گەندەڵ و پڕۆژەی سیاسی و ئابووری واقعی پێشكەش بكات. كەواتە بەڕوونی دەتوانین بڵێین ئەگەر یەكگرتوو بەو خااڵنە لە قەپان بدەین دەرناچێ، مانەوەیان بەو فۆرمە نەك خزمەتی پێناكرێ بەڵكو زیان بە گەلەكەمان دەدات ،چاەوەڕوان كردن و هیواخواستن ئەو حەتمیە مێژووییەی دوادەخات ،ئەوە لەكاتێكدایە كە ئەو پاڵپشتی خوای لەگەڵە هەموو گەردوون پاڵپشتە ،هەقی لەگەڵە ،لە %92خەڵكی كوردستان موسڵمانە، ئینجا ئاینەكانی تریش لە كوردستان هەر یارمەتیدەرن ،لە چواردەورمان عێراق و توركیاو ئێران ئیسالمیین ،ئەوە چەندین راپرسی بكرێت دواییەكەیان ڕادیۆی نەوا پێی هەڵساو دەركەوت لە زیاتر %80ی میللەتی كورد داوای دەستوری ئیسالمی دەكەن ،ئەدی بۆ هەر لەپاشدەدەن؟ وەاڵمەكەی سادەیە یان خەتای ئاینەكەیە یان خەتای ئایندارە، حەتمەن خەتای دیندارە ،خۆ دیندارەكانی ڕابوونی ئیسالمی پیاوخراپ نین ،كەواتە خەلەل لە سیستم وفۆرمە ،دەبێت لێرەوە دیندار فۆرم و سیستمی خۆی بگۆڕێت ،واتە دەكەوێتە ئەستۆی سەركردە ،سەركردەی سەركەوتوو حەكیم پێش ئەوەی پێی بگۆڕن خۆی گۆڕانكاری لەخۆیەوە دەست پێدەكات، مەرج نیە ئەو قەیرانانەی باس كرا هەمووی تەنها بۆ یەكگرتوو بێت ،بەشێكیان الیەنە ئیسالمیەكانی تریش دەگرێتەوە بەشێكی هەموو حزبە كوردستانیەكانیش دەگرێتەوە، بەشێكیش مەدرەسەی ئیخوان دەگرێتەوە، كە چەند چركەیەك لەسەری دەوەستین: لەسەر ئاستی جیهانی گەیشتۆتە یەك سەدەو ئەزمونەكانی میسرو سودان و جەزائیرو بارودۆخی ئابوری ئێستای ئێران پێمان دەڵێت ئەو فۆرمە كالسیكیەی ئیسالمی لە سەرەمەرگدایە ،لەسەر ئاستی كوردستانیش گەیشتۆتە نزیكەی 30ساڵ بەرهەمێكی وای نییە ،لە هەموو الیەنە ئیسالمیەكان دەردەكەوێ كە ئەو تەقەالیانەی ئیسالمیەكان ئەڵقە بە ئەڵقە لە ئامانجە گەورەكان بۆ بچوكەكان لە یەكگرتن بۆ بەرەیەك بۆ یەك لیستی بۆ یەك فڕاكسیۆنی تەنانەت بۆ دروستكردنی ماڵێكی ئیسالمی لە كوردستان هەمووی شكستی هێنا. هاوكێشەكە دەركەوت هەتا بە (امر بالمعروف) ()2كەس چاك دەكەی دەسەاڵتدارێك بە (امر بالمنكر) ()5كەس تێك دەدا ،راست و دروستی ئەو (متراجحە ناكێشە) بەژمارە بۆمان دەسەلمێنێ لەو( )90ساڵە ئەزموونی برایان ،سەرەڕای ئەوەی مرۆڤی عەوام الیەنە خراپەكەی بەسانایی تر دەوروژێنێ لە الیەنە چاكەكەی كە زیاتر یارمەتیدەری تێكدانە. جەماعەی پاكستان لە پەنجاكان و ئينجا (حزب التحریر) سێ قۆناغی دانابوو بۆ سەركەوتن و جاڕی خەالفەت ،هەر قۆناغەو 15ساڵ ،كەچی نەهاتە دی ،ئەو بەڵێنانەو نەهاتنە دی حزبی ئیسالمی كوردستانيشى گرتۆتەوە ،گەیشتنە ()%17و وا كورسیەكانيش كەم دەكاو هەریەكە چەند كورسیەك دەهێنێ.
سزاو دوا مۆڵەت لەالیەن میللەتەوە
جار وایە دەوترێ بۆچی ئەو هەموو تەركیزە لەسەر ئیسالمیەكانە كەچی لە حزبە گەندەڵەكانی دەسەاڵت پاكترن ،هیچ جار نیشتمانیان نەفرۆشتووە ،دەستیان نەبووە لەگەڵ داگیركەران ،ناویان لە مەلەفی
کۆنگرەیەکی شكلی و ڕۆتینیەو تەنیا ژمارە حەوتی کۆنگرەى کردە ژمارە هەشت
ئەو دەوڵەت و ئەم دەوڵەت نەبووە...هتد، وەاڵمەكەی زۆر سادەیە میللەت رۆشنبیران بەپێی ئەو بەرنامەیەی هەڵتگرتووە قەپانت دەكا ،بۆیە گلەیی لە حزب و خەڵكی وا ناگیرێ كە نایشارێتەوە كە هاتووە بۆخۆی نەك بۆ میللەت ،هاتووە خۆی دەوڵەمەند بكاو كردوشیەتی ،بۆیە چاو لەسەر ئێوە زیاترە، لەسەر ئەو بنچینەیە چەند سزاو هۆشیاریەك بە یەكگرتوو و الیەنە ئیسالمیەكان دراوە بەو شێوەیەی خوارەوە: دوو سەركردەی ئیسالمی پێكەوە بەناو جەماوەر دەڕۆن بەیەكیان دەڵێن پیاوی مەرد بێئەوەی بەوی تر بڵێن ،ماناكەی زۆر ڕوونە كە لە هەڵوێستی ڕازی نین. گەورەترین سزای یەكگرتوو ئەوەیە بارەگاكانتان لەگەڵ بارەگای حزبی تری گەندەڵو فاسید بسوتێنن. جیاوازیەك :لە 2006/12/6هێزەكانی پارتی لە چەندین ناوچەی بادینان بارەگاكانی يەكگرتوويان گرت و سوتانيان ،ئەوە سزای میللەت نەبوو بۆیە یەكگرتوو زۆری پێزیاد كرد ،كەچی دوای 11ساڵ میللەت ئەمجارە بارەگای دەسوتێنێ بزانە چەندە ئەوجارە كاریگەر بوو %50ی كورسی كەمی كردو لە %65ی دەنگیشی لەدەستدا.
چارەسەر ڕاسپاردەو گەاڵڵەكان
یەكەم و دووەم و سێیەم ڕای باڵی ریفۆرمی ناو یەكگرتووە (كە بۆیان ناردووین) لەوە دەستپێدەكەین ،زۆر بەكورتى كە ڕایان وایە: ئەم راسپاردانە پێش کۆنگرە نووسراون: -1درێژەدان بەم فۆڕمەی ئێستاو بەهەمان سەرکردایەتیەوە یەکگرتوو تووشی شکستی گەورەتر دەکات و ڕاگەیاندنی قۆناغ بەندییش بۆ وازهێنان لە سیاسەت و بەشدارینەکردن لە پرۆسەکانی ئایندەی هەڵبژاردندا بەتەواوی دەیانخاتە پەراوێزو گەنج و توانا گەورەکان بێئومێد دەکات ،بۆیە ئەو بەرنامەیە ئەگەر تەکتیکە هەر خراپ و نەزۆکەو ئەگەر جددی و ستراتیژە ئەوە ڕاگەیاندنی مەرگی سیاسیە بۆ حیزبێکی بیست و شەش ساڵی ،كات و ساتى گۆڕانكاریە مەزنەكەیە ،لەو كۆنگرەیەدا دەرفەتێكی مەزنە خۆ ڕاست بكەنەوەو بوار بە عاقڵمەندانتان بدەن ڕەخنە لەو الیەنانە بگرێت بۆ چاكردنەوە. -2ئەگەر ڕێگە نەدرێ بە نەوەیەكی نوێی سەركردایەتی ئەوا دووبارە یەكگرتوو ڕووبەڕووی چەند ئیشکالێکی سەخت دەبێتەوە ،لەوانە: هەمان ناوو هەمان هەیکەلیەت. گرفتی نێوان بانگەوازو سیاسەت چارەسەر ناکات ،وەک خۆی ماوەتەوە. گرفتی دارایی حزب ،سەرەڕای دۆخی خراپی دارایی یەکگرتوو کەچی هەیکەلێکی قەبەو زل، حزبێکی 5کورسی ٤3سەرکردایەتی بۆچیە.
یەکگرتوو لە سەدا پەنجای کورسیەکان و لەسەدا شەست و پێنجی دەنگەکانی کەمی کرد ،هیچ هەنگاوێ نەنراوە بۆ چارەسەری کەمی دەنگەکان. بۆیە کۆنگرەیەکی شكلی و ڕۆتینیەو تەنها ژمارە حەوتی کۆنگرە دەکەینە ژمارە هەشت. -3دياردەى پۆست ويستى و ستايلى بۆ دەسەاڵتى بە ئاشكرا پێوە دياربوو ،بۆیە ئاستی جەماوەریشی زۆر كەم بوويەوە، حیزبایەتی بۆتە پرۆسەیەكی بازرگانی بۆ هەندێ لە سەركردە ئیسالمیەكان كەمتر دیدگاو پرۆژەیەكی سیاسیان ماوەو تەنانەت كەسانی ناسیاسیش بۆ پۆستە حكومی و كارگێڕیەكان هەڵدەبژێرن یان بۆ هەڵبژاردنەكان كاندیدیان دەكەن كە لەدوای تەواوبوونی خولەكانیان دووردەكەونەوە لە كاری پەروەردەیی یان سیاسی. -٤ئەوە حزبی نەهزەی تونس بەجورئەتەوە كۆمەڵیك رێوشوێنی تازەیان گرتەبەر لە دوایین كۆنگرەی ،ئێوەش بیكەن بەاڵم مەرج نیە وەك ئەوان بەجارێك لە ئایین دابڕێن، بەالی كەم وەك (د.محسن عبدالحمید) وتەنی پاشگری ئاینی لە خۆتان بكەنەوە. -5بەبێ دوودڵی بێتە بەرەی گەل و چاكسازی لە دژی بەرەی گەندەڵكاران ،ئەو دوو بەرەیە بەتەواوی لێكجیابوویتەوە ناكرێ سوود لە هەردووال وەرگری. -6زۆرجار لەهەندێ هەڕەشەی تاكتیكی حیزبی دەسەاڵت (وەك هەڕەشەی شەڕو دووئیدارە) یەكگرتوو توشی ترسی ڕاستەقینە بوو و دابەش بوو. -7ئەو جۆرە حیزبایەتیەی لە چوار ساڵی رابردووی یەكگرتوو ،بەو شێوەیە حزبایەتی نەكرێت باشە ،یان وەك سااڵنی حەفتاكان چۆن ئیخوانی عێراقی لەبەر هەیبەتی حزبی بەعس ریكخستنەكانیان ڕاگرت دەكرێ لە كوردستانیش ڕایگرێ ،چونكە مقاوەمەی زوڵم بە هەموو كەس ناكرێ ئیمان و لەخۆبوردوویی دەوێت. -8لە كوردستان دووچاری پارادۆكس بوون، لەالیەك دەڵێن كوردستانین ،كەچی لە ڕێزی ئەندامەكانی كەسێكی تیانیە لە ئاینەكانی تری كوردستان ،ئینجا لەناو ئیسالمیش تەنها یەك مەزهەب لەناو ئەو مەزهەبەش یەك تایفە ،كەواتە ئەو جەماعەتە بتەوێ یان نا زۆر تایفین ،ئەوەش سەرچاوەیەكی سەرەكی دروستبوونی قەیرانی عەقڵی موسڵمانە ،بەتایبەتی موسڵمانی عەرەب كە سەرچاوەی ئەو قەیرانانە بووە ،وا ئیستا هەست دەكرێ گەیشتۆتە ئیسالمی كوردیش ئەوەش بەدبەختی و قەیرانیكی زیاتری عەقڵی بۆ دروست دەبێ و زیانێكی زۆریش بە ئایین دەگەیەنێ ،ئینجا كاریش دەكاتە سەر وەستانی شارستانی و تەكنیك و فەرهەنگ و تەواوی ژیان ،لەوەش خراپتر دەكەونە ژێر كاریگەری عەقڵی عەرەبی پڕ لە قەیران ،ناچار دەبن لە
توێژینەوەی ژمارە ()33
ڕێی عەقڵی عەرەبی بچنە نێو ئایین ،بۆیە واچاكە پێداچوونەوەیەكی گشتی بە ژێرخانی فكری سیاسی یەكگرتوو بكەنەوە. -9ئایین هی هەمووانە ،بەاڵم فیقهـ دەكرێت نیشتیمانی بێت ،ئێمە پێویستمان بە فیقهێكی نیشتیمانی كوردستانی هەیە (نەمانوتووە ئاینیكی كوردستانی) ،كە فەتواو چاكسازی لە زانای خۆمان وەرگرین ،نەك فتواو هەڵویست لە ناوەندە عەرەبیەكان بگوازنەوە بۆ ناوجەرگەی كوردستان. -10بە ڕوونتر بە جورئەتانەتر ڕووبەڕووی هەندێ خرافاتی فقهی ببنەوە لەبارەی كۆیلەو جاریەو پرسی ئافرەت و جیاوازی عەرەب و عەجەم كە زۆر دوورە لە دەقی ئاینی، بەهەمان شێوەش میژووی موسڵمانان و ئیسالم لێكجیابكەنەوەو بە بوێرانە ڕەخنە لە مێژووش بگرن لەو فەترانەی كە زۆر ناشرینە. -11كەواتە بۆ خۆالدان لە هەموو ئەو سلبیاتانە واباش بوو بزووتنەوە سیاسیەكانی هەناوی ڕابوون یەكسەر ناوی ئیسالمیان هەڵنەگرتبایە ناحەزانی خۆشیان بەخەبەر نەهێنایەتەوە ،دەتوانرا ناوی نیشتمانی و چینایەتی و كۆمەاڵیەتی تری ئاسایی هەڵگرتبایە ،بەاڵم لە ناوەڕۆك ئیسالمی بوایە، یان هەر (توجە االسالمی -بەرەو ئیسالمی) بوونایە ،بۆ ئەوەی شكستی ئەزموونەكە نەبتە شكستی ئیسالم لەپێش چاوی عەوام ،وە ئەگەر هەر ناوی ئیسالمیش هەڵگرێ دەبوایە لە قۆناغی یەكەم لەڕێی سەندیكاكان و دەزگا مەدەنیەكان و جموجۆڵە میللیەكان بهاتبایە مەیدان. -12زیاتر بەالی دۆزە نیشتمانیەكان وەرن، ئێوە بەشداری شۆڕش و مەینەتیەكانی كوردستانتان نەكردووە ،لەهەمان كات نە مەلەفداریتان هەبووە نە سوپای هیچ الیەكی دوژمنیشتان نەهێناوەتە كوردستان ،بۆ ئەو مەبەستە:
لە كوردستان دووچاری پارادۆكس بوون لەالیەك دەڵێن كوردستانین كەچی لەڕیزەکانی كەسێكی تیانیە لە ئاینەكانی تری كوردستان
-
سێشەممە 2020/1/7
أ -زیاتر خۆتان رزگار بكەن لە پرۆژەی عروبی بە ئاشكراتر بڵێن قەزیەی كورد لە قەزیەی فەلەستینیش پیرۆزترە. ب -لە ملمالنێی عەرەب و عەجەمی ئێستا بێالیەن بن. ج -لە ملمالنێی سوننەو شیعە بەپێی بنەماكانی ئاسایشی نەتەوەیی كوردستان هەڵویست وەرگرن ،چونكە ئەو ملمالنێیە ئەسڵی ئاینی نیە زیاتر سیاسیە ،بەشێوەیەك (بەتایبەتی لە ئێستا) سوننایەتی لە بەرژەوەندی عەرەبەو شیعایەتیش لە بەرژەوەندی ئێران. د-هەوڵی لێكجیاكردنەوەی كەلتوورو نەریتی عەرەبی لەگەڵ كەلتوورو نەریتی ئاینی بدەن. هـ -پرۆژەی ئیخوانیش زیاتر پرۆژەیەكی عروبیە (ڕەنگە هەقی خۆشیان بێت) وەك خۆیان بە ئاشكرا دركاندوویانە لە كۆنگرەی شەشەمی ئیخوان پێناسی بە (جماعة عربیة) كردووە ،لە (رسالة مؤتمر الخامس) وا هاتووە: (أحب هنا أن ننوه إلی أن اإلخوان المسلمین یعتبرون العروبة ..ومن هنا كانت وحدة العرب أمرا البد منه إلعادە اإلسالم وإقامة دولته وإعزاز سلطانه ،ومن هنا وجب علی كل مسلم أن یعمل إلحیاء الوحدة العربیة وتأییدها ومناصرتها )...،بۆیەش لە (باڵوكراوەیەكی ئیخوانی عێراق ژ )3:دروستبوونی دەوڵەتێكی كوردی بە (حرامی شەرعی) وەسف كراوە، كەچی لە باڵوكراوەی /28ئایار 196٤/لەبارەی (میثاق الوحدة العربیة) بەتایبەتی وەحدەی عێراقی و میسری ئەوسا بەتوندی الیەنگری كراوە ،لە عێراقیش هەر لەو دواییە (تاریق هاشمی) كە سەرۆكی ئیخوان بوو محامی گرتبوو دژی گەڕانەوەی كەركوك بۆ سەر كوردستان بەپێی ڕێنماییەكی توندی ئیخوانی، كەچی لەوالیەش دەبینین لە بڕیاڕی ژ12:ی كۆنگرەی شەشی (اللجنة المركزیة العلیا لجماعة االخوان المسلمین -كە 22بڕیاڕی لێدەرچوو) داوای گەڕانەوەی ئەسكەندەروونەی توركیا بۆ عەرەب دەكەنەوە. -13واچاكە دەستگۆڕی دەسەاڵت بكەن مادام خۆتان دانتان بە شكست هێنا بیدەنە دەست خەڵكانێكی تازە. دەزگای “ستاندەر” توێژینەوەی لەسەر زۆربهی حزبە كوردستانیەكان كردووە، جارجاریش بەبۆنەی دامەزراندنیان یان لە ڕووداوێكی تر دووبارە هەڵسەنگاندنی بۆ كردوون ،لەهەردوو باردا خاڵی الوازو بەهێزی بۆ ڕوونكردوونەتەوە ،دوا توێژینەوەمان كۆنگرەی (ی.ن.ك) بوو ،ئەو كورتە توێژینەوەیەی لەبەردەستتانە لەبارەی كۆنگرەی ()8ى (یەكگرتووى ئيسالمى كوردستان)ە”. Skurd.net info@skurd.net