YOL 13
Çöküşün Işığında SosyaIİzm
Gelişmiş bir başka ülkedeki seviye mi kriter alınacaktır? Bu konudaki tek ölçü, o ülkenin kendi koşullarından. doğan devr ime i krizler dir. Gelişmişlik farkları ve diğer ülke deneyleri, sosyal gelişmeye ön cülük eden güçlerin politik programlarında kendini ortaya koyar. Üretici güçler teorisi, bir ülkede devrimin zamanlamasıyla ilgili değil, devrimci krizlere yol açacak çelişkilerle ilgilidir. İlk başarılı devrim olan Bolşevik devriminden önce, hiç şüphe yok ki, kapitalist üretim ilişkileri, bir İngiltere ya da Fransa’yla kıyaslandı ğında, Rusya’da henüz çok geri seviyedeydi. Fakat öte yanoan, pısırık Rus burjuvazisi, Çarlıkla uzlaşarak Rus feodalizmine tam bir teslimiyet içinde kapitalizmin gelişmesini en sancılı yollara itmiştir. Bu g e rç e k lik , Rusya'da neredeyse feodalizm ve henüz gelişmekte olan kapita lizmin aynı zamanda tasfiyesi sonucunu yaratmıştır. Burada “erken doğum” teorilerine geliriz. Ekim devrimi, çıkıp geldiği kapitalist üretim ilişkilerinin seviyesi diğer Avrupa ülkeleriyle karşılaştı rıldığında, bir "erken doğum”dur; fakat Rus burjuvazisinin kapitalizmi g eIiş t irme, do Iay ıs lyla feodal üretim ilişkileri nj tasfiye .etme. yeteneği dikkate alındığında,. Ekim.devrimi bir “erken doğum” değil, kaçınılmaz, bir sonuçtur. Ekim devrimi ve ardından gelen diğer geri ülke devrimleri, görünür de üretici güçler teorisini yalanlarken, devrim sonrası yaşanan süreç ler ise, inatla teorinin doğrulanışı yönünden kanıtlar ortaya koymuştur. Sosyal ömrünü tüketmemiş üretim ilişkilerinin proletarya iktidarının ha talı zorlamalarıyla tasfiyesi, üretici güçlerin gelişmesi açısından inmelendirici sonuçlar doğurmuş, gelişme duraklamıştır.]Bu konuyla ilgili de taylı irdelemeler, yazının ileriki bölümlerinde yer alacağı için bu temel tesbitle şimdilik yetinerek, devrim ve üretici güçler teorisinin bağlantı sını biraz daha irdeleyelim. Devrim, mutlak olarak üretici güçlerin son haddine kadar gelişme-' sinden sonra çıkagelmiyor. Herhangi bir seviyedeki üretici güçlerin ge lişmesini üretim ilişkilerinin engellediği noktada, krizler ve devrim pat lak verebiliyor. Ancak, bir üretim tarzından diğerine geçişte, üretici güçlerin gelişmişlik seviyesi, kendi önemini büyük bir dirençle dayatı yor. Buradan şu sonuç çıkar: Geri ülkelerde iktidarı alan proletarya, üretimin bazı alanlarında, kapitalist üretim ilişkileriyle birlikte yaşamak j /orundadır. Bir bakıma, proletarya iktidarı altında, ekonominin bazı aUnlarında kapitalist üretim ilişkilerinin ömrünü tüketmesi, sosyal anla mını yitirmesi süreci yaşanacaktır. Bu, tümüyle pratik ve her ülke koy utlarına göre farklı özellikler taşıyacak bir süreçtir.-“! Marks’ın devrim teorisinin gelişmiş kapitalist ülkelere uygulanama-