heerenveen
GROOTHEERENVEEN.NL
15
Bijen krijgen steun bij aanpak dodelijke parasiet met primeur vanuit De Knipe Er lijkt een oplossing in zicht voor de varroamijt die complete bijenvolken kan uitroeien. Daar zit geen multinational achter met een chemisch of ander bestrijdingsmiddel, maar een doe-hetzelver uit De Knipe. “Het is de bedoeling dat iedereen die handig is het apparaat zelf in elkaar kan timmeren.” De bedenker van het varroa-apparaat is Maurits Stakenburg uit De Knipe. Sinds ongeveer een jaar nu is hij imker. Van de varroamijt kende hij het bestaan al. De parasiet plant zich voort op het broedsel van honingbijen en op de bijen zelf. De gastheer zelf sterft uiteindelijk. “Er zijn wel allerlei apparaten op de markt. Maar die zijn heel duur en onhandig in het gebruik ervan. Voor de weinig leden tellende bijenclubs zijn ze niet te betalen. Daarnaast zijn er chemische bestrijdingsmiddelen. Maar daar heb ik een bloedhekel aan. Toen ik hoorde dat je ze ook met warmte kunt bestrijden ben ik mij er in gaan verdiepen. Het bleek een 'woest' probleem te zijn. Dan moet je bij Maurits komen. Ik bijt mij vast in zoiets.” Dat gebeurde dus ook. Stakenburg, van huis uit techneut en gepromoveerd in de geneeskunde, stak uren tijd in literatuuronderzoek. “Ik kwam er achter dat je de bijen moet behandelen op een temperatuur van tweeënveertig graden Celsius. De varroamijt sterft dan binnen enkele uren.”
TWEEHONDERD EURO Om zijn bevindingen te staven, timmerde Stakenburg een varroa-apparaat in elkaar. De hele opstelling bij hem achter huis kost rond de tweehonderd euro. Terwijl bestrijdingsmiddelen van grote fabrikanten of bestaande apparaten tot een veelvoud daarvan kunnen oplopen. De werking van het apparaat is erop gebaseerd om in de hele bijenkast een gelijkmatige temperatuur van tweeënveertig graden Celsius te creëren. Daarvoor maakt hij gebruik van stromings- en stralingswarmte.
Onder het eigenlijke verblijf van de bijen is als het ware een heteluchtverwarming aangebracht die warmte in het bijendomein blaast. Hoewel de warme lucht het gros van het werk moet doen, is het niet genoeg om de kast overal goed te verwarmen en op temperatuur te houden. “Omdat bijen zichzelf kunnen koelen, is het nodig nog enige stralingswarmte toe te voegen. Om die reden zijn warmtedraden aangebracht in de wanden. Die werken als het ware als een kachel in huis en moeten ervoor zorgen dat het laatste stukje werk wordt gedaan om de gehele kast op de juiste temperatuur te brengen en te houden. Overigens is de speciale verdeler voor de stromingswarmte die zorgt voor een gelijkmatige verdeling van de warmte over de oppervlakte van de kast een vinding van mijzelf.”
aanmerkingen wordt de vinding nu in een samenwerking gefinetuned. “Dit is voor mij als beginnend imker een heel groot project. Dat lukt niet zonder ervaren imkers. Je moet er bij het realiseren van tweeënveertig graden Celsius in de kast rekening mee houden dat bijen zichzelf koelen. Dat kan alleen als je naast de stromingswarmte nog een 'kontje' stralingswarmte toevoegt. Daarnaast moet je er voor zorgen dat de bijen niet uitdrogen en het vochtig genoeg is in de kast. Bauke Oosterloo, die een bijenvolk ter beschikking heeft gesteld voor het experiment, en Cees de Wit waren echt de sleutelfiguren. Zij en ook een aantal anderen maakten het mogelijk om experimenten te doen.”
HULP IMKERS Om het apparaat te testen, riep Stakenburg de hulp in van de imkers Bauke Oosterloo en Cees de Wit uit Heerenveen. Met hun hulp en op- en
De eerste testen zijn volgens Stakenburg veelbelovend. Goede sier met het apparaat maken wil hij uiteindelijk niet. “De lucht en de aarde zijn in mijn beleving van iedereen. Dat geldt ook voor de bijen. Er wordt gezegd dat zonder bijen de mens uitsterft. Ik vind het daarom onze taak om ervoor te zorgen dat er bijen zijn en dat zij overleven. Daarnaast ben ik denk ik altijd al milieubewust geweest. Vandaar dat ik ook een imkercursus wilde doen.”
OCTROOI Ondertussen heeft de bedenker al wel met een patentbureau gesproken. Niet om geld te verdienen aan zijn idee, maar juist om er naar eigen zeggen voor te zorgen dat iedereen die bijen houdt zelf een varroa-apparaat kan maken en dit waar nodig verbeteren.
“Er was wel een manier om ervoor te zorgen dat ik het octrooi heb zonder dit te hoeven vastleggen, zodat grote bedrijven er niet mee aan de haal kunnen gaan. Dat was door een er een ‘timestamp’ op te krijgen. Dat wil zeggen door het idee en een gesprek erover met mij gepubliceerd te krijgen in een krant. Aangezien mijn vrouw en dominee Christine Schlette eerder al in GrootHeerenveen stond, dacht ik meteen aan GrootHeerenveen." Stakenburg: “Ik wil niet dat iemand er geld aan verdient. Ik ben dan ook blij dat het verhaal gepubliceerd wordt zodat de octrooikwestie op deze manier is dichtgetimmerd’. Maar goed, uiteindelijk wordt het pas iets als het werkt en aanslaat bij imkers. Dat zal mij zeker voldoening geven.”
SNELLE BEHANDELING Bauke Oosterloo laat weten veel geloof te hebben in het varroa-apparaat. “Het grote voordeel is dat je niet meer de chemische bestrijdingsmiddelen mierenzuur of oxaalzuur hoeft te gebruiken, wat bovendien vanwege het broedsel maar een keer in de zoveel tijd kan. Met deze vinding kun je binnen een paar uur op welk moment dan ook de varroamijt effectief en op een natuurlijke manier bestrijden. Ook het broedsel kan tegen de warmte die nodig is.” Toch beseft de imker uit Heerenveen dat het nog altijd een experiment betreft. Maar wel eentje waar hij veel heil inziet en zegt graag bij aan te sluiten. “Voor mij als imker is het de moeite waard om met een eigen bijenvolk te experimenteren. Tot nu toe hebben de mijten allemaal het loodje gelegd.” Wie meer over het varroa-apparaat wil weten of contact wil met de maker ervan, kan een email sturen naar maurits.stakenburg@ gmail.com.