Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Αντιμετώπιση των Περιβαλλοντικών Κινδύνων που Απειλούν την Υγεία 3.4 Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία (Η.Μ.Π.) Τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία (όλων των συχνοτήτων) αποτελούν έναν από τους συνηθέστερους και ταχύτατα διογκούμενους παράγοντες, όσον αφορά στην επίδρασή τους στη Δημόσια Υγεία. Τα Η.Μ.Π. παράγονται από τα καλώδια ηλεκτρικού ρεύματος, τις οικιακές ηλεκτρικές συσκευές (ηλεκτρική σκούπα, φούρνος μικροκυμάτων, ψυγείο, τηλεόραση κ.λπ.), τους τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς, τους σταθμούς βάσης της κινητής τηλεφωνίας, τα ραντάρ κ.λπ. Η ανησυχία του πληθυσμού βαίνει αυξανόμενη ως προς τον παράγοντα αυτόν, διότι ουσιαστικά όλες οι ομάδες του πληθυσμού εκτίθενται τώρα σε ποικίλο βαθμό σε Η.Μ.Π., με προοπτική αύξησης της έκθεσης ανάλογα και με την τεχνολογική πρόοδο (βιομηχανία, μεταφορές, ιατρική και έρευνα κ.λπ.). Το 2002 χαρακτηρίσθηκε ο παράγοντας αυτός ως «δυνητικά καρκινογόνος για τον άνθρωπο» (IARC) και έκτοτε οι μελέτες που ακολούθησαν δεν επέφεραν αλλαγές στην κατάταξή του αυτή. Ο Π.Ο.Υ., από το 1996, δημιούργησε το διεθνές πρόγραμμα EMF για να προσδιορισθούν οι επιδράσεις στην υγεία και στο περιβάλλον από τα στατικά, αλλά τα μεταβαλλόμενα με το χρόνο ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία με συχνότητα από 0 - 300 GHz9. Έχουν εκφρασθεί φόβοι ότι η έκθεση σε εξαιρετικά χαμηλών συχνοτήτων (Ε.Χ.Σ.) Η.Μ.Π. (50/ 60 Hz) θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αυξημένη επίπτωση λευχαιμίας και άλλων προβλημάτων υγείας στα παιδιά, όπως δείχνουν σχετικές επιδημιολογικές έρευνες σε οικιακό κυρίως περιβάλλον, χωρίς βέβαια να υπάρχει απόλυτη βεβαιότητα στα ευρήματα και συνολική υποστήριξη από μελέτες σε πειραματόζωα κ.λπ.10 3.5 Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία Κινητών Τηλεφώνων και Επιπτώσεις στην Υγεία Οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας, αλλά και οι τηλεφωνικές συσκευές της κινητής τηλεφωνίας, εκπέμπουν ραδιοκύματα και μικροκύματα ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας σε μήκη κύματος από 900ΜΗz έως 1,8MHz (Κρεμαστινού 2007). Οι επιπτώσεις από τη χρήση των κινητών τηλεφώνων εξετάζονται σε δύο διαστάσεις: τις άμεσες επιπτώσεις, που αφορούν στην επίδραση της ακτινοβολίας στον οργανισμό και στην πρόκληση νόσου, και τις άμεσες επιπτώσεις, που αφορούν στην πρόκληση ατυχημάτων από τη διάσπαση προσοχής που υφίστανται τα άτομα που χρησιμοποιούν το κινητό ενώ εργάζονται ή οδηγούν (π.χ. τροχαία ατυχήματα ή εργατικά αυτχήματα) (Redelmeier et al. 1997, McEvoy et al. 2005). Οι πειραματικές έρευνες που εξετάζουν τα αποτελέσματα των ραδιοκυμάτων, περιλαμβάνουν μελέτες σε καλλιέργειες κυττάρων και ιστών (in vitro), μελέτες σε ζώα (in vivo) και επιδημιολογικές μελέτες ασθενών - μαρτύρων. Οι μελέτες αυτές εστιάσθηκαν σε δύο επίπεδα: στις λειτουργικές και παθοφυσιολογικές αλλοιώσεις στον εγκέφαλο, στην πιθανότητα αιτιολογικής συσχέτισης μεταξύ της χρήσης κινητών και τη διαδικασία καρκινογένεσης. Τα αποτελέσματα των μελετών αυτών καταδεικνύουν μέχρι σήμερα ασαφή και ασθενή συσχέτιση παθογενετικών μηχανισμών και μηχανισμών καρκινογένεσης σε κυτταρικό επίπεδο (Dreyer et al. 1999). Μέχρι το 1990, ο αριθμός των ερευνών ήταν μικρός, με πολλούς μεθοδολογικούς περιορισμούς. Αργότερα, το Διεθνές Γραφείο για την Έρευνα του Καρκίνου (IARC) συντόνισε πλήθος μελετών γαι να εξασφαλίσει την επιστημονική τους αρτιότητα. Οι μελέτες αυτές συμπεριλήφθηκαν σε ένα πρόγραμμα που ονομάστηκε Interphone Study11.
Βλ. περισσότερα στο: http://www.who.int/peh-emf/en/index.html. Βλ. περισσότερα στο: http://www.who.int/peh-emf/project/EMF_Project/en/index.htm. 11Βλ. περισσότερα στο: www.iarc.fr. 9
10
32