Ενημερωτικό Δελτίο Υγειονομικού Χάρτη Τεύχος 7

ΤΕΥΧΟΣ

7

Υγειονομικός Ενημερωτικό Χάρτης Δελτίο Εισαγωγικό Σημείωμα

Μ

ε το 7ο ενημερωτικό δελτίο ολοκληρώνεται η προσπάθεια της ομάδας έργου του «Υγειονομικού Χάρτη» για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση όλων των φορέων σχετικά με τη σκοπιμότητα του έργου, την εξέλιξή του καθώς και την προστιθέμενη αξία του ως ένα σύγχρονο και πρωτοπόρο για τα ελληνικά δεδομένα διαδικτυακό σύστημα καταχώρησης και διαχείρισης δεδομένων και δεικτών υγείας.

Το τεύχος είναι αφιερωμένο στην παρουσίαση και αξιολόγηση της δομής και του τρόπου λειτουργίας του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Επίσης παρουσιάζονται για πρώτη φορά γραφικές αναπαραστάσεις δεδομένων που πρόεκυψαν από την καταγραφή που πραγματοποιήθηκε την περίοδο 2011-2013 στο πλαίσιο του έργου «Υγειονομικός Χάρτης» και αφορούν τη λειτουργία των Νοσοκομείων, των Κέντρων Υγείας και των Περιφερειακών Ιατρείων της χώρας.

Περιεχόμενα ●Ο Υγειονομικός Χάρτης στο διαδίκτυο

2

●Α φιέρωμα Παρεχόμενες Υπηρεσίες στη Δημόσια Υγεία

6

●Δ ιεθνείς τάσεις στο χώρο της Δημόσιας Υγείας

14

● Διεθνείς δείκτες

15

● Γ ενική Διεύθυνση Υγείας και Κατανα­ λωτών της Ε.Ε.

18

● Ορίζοντας τη Δημόσια Υγεία

19

Καταγράφεται η επικαιρότητα μέσα από στατιστικά στοιχεία για τη Δημόσια Υγεία σε Ευρωπαϊκό και Διεθνές επίπεδο. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η ευρωπαϊκή πηγή χρηματοδότησης του έργου «Υγειονομικός Χάρτης», η Γενική Διεύθυνση Υγείας και Καταναλωτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (E.E.). Τέλος, στο ευρετήριο εννοιών σχετικών με τη δημόσια υγεία παρουσιάζεται σειρά δεικτών που αφορούν τις υπηρεσίες υγείας όπως η μέση διάρκεια νοσηλείας, τα ιατρικά σφάλματα και οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις. Ολοκληρώνοντας το εισαγωγικό αυτό σημείωμα, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους αναγνώστες όλων των τευχών των Ενημερωτικών Δελτίων για το ενδιαφέρον τους για το έργο «Υγειονομικός Χάρτης» και την προσπάθεια ανάδειξης της χρηστικότητας των δεικτών υγείας ως το ενδεδειγμένο μέσο για τη συγκριτική αξιολόγηση των υπηρεσιών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο αλλά και την ορθολογική κατανομή των πόρων βάσει των πραγματικών αναγκών του ελληνικού πληθυσμού.

Ο

Υγειονομικός Χάρτης στο Διαδίκτυο

Αναζήτηση στα Στατιστικά και Δεδομένα για την Υγεία σε απλά βήματα

Σ

την ενότητα Στατιστικά και Δεδομένα για την Υγεία ο χρήστης μπορεί να έχει πρόσβαση σε χρήσιμα στοιχεία για την υφιστάμενη κατάσταση του συστήματος υγείας, καθώς και την τεκμηριωμένη πρόβλεψη των αναγκών υγείας και κοινωνικής φροντίδας, με απώτερο στόχο την αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση των πολιτών.

2

Ποια ήταν η συγκεντρωτική κίνηση στα Κέντρα Υγείας;

ετε ➜ 1: Επιλέγ ς Παρεχόμενε το δέντρο Υπηρεσίες σ επιλογής

ετε ➜ 2: Επιλέγ ική Συγκεντρωτ ρων κίνηση Κέντ έντρο Υγείας στο δ επιλογής

➜ 3: Επιλέγετε τη γεωγραφική ανάλυση (Διοικητική Περιφέρεια), το έτος αναφοράς (2010), το φορέα (Δημόσιος Φορέας), τις δομές (Κέντρο Υγείας) και το δείκτη κίνησης

3

: Επιλέγετε εμφάνιση ➜4 και παρου­σιάζεται η συγκεντρωτική κίνηση των Κέντρων Υγείας. Παράλληλα παρέχεται η δυνατ­ ό­ τητα εξαγωγής των δεδομένων σε αρχείο excel σε περίπτωση που ο χρήστης επιθυμεί να τα επεξεργαστεί περαιτέρω

Ποια ήταν η συνολική κίνηση των Νοσοκομείων το 2010; : Επιλέγετε ➜1 ς Παρεχόμενε το δέντρο σ ς ίε σ ε ρ η π Υ επιλογής

4

ετε ➜ 2: Επιλέγ ική Συγκεντρωτ οκομείων κίνηση Νοσ επιλογής στο δέντρο

➜ 3: Επιλέγετε τη γεωγραφική ανάλυση (Διοικητική Περιφέρεια), το έτος αναφοράς (2010) και το δείκτη κίνησης

νιση : Επιλέγετε εμφά ➜4 ιη και παρουσιάζετα ίνηση συγκεντρωτική κ των Νοσοκο­μείων λα το 2010. Παράλλη τό­ παρέχεται η δυνα ν τητα εξαγω­γής τω χείο δεδομένων σε αρ η excel σε περίπτωσ ιθυμεί που ο χρήστης επ ί να τα επεξεργαστε περαιτέρω

5

Παρεχόμενες Υπηρεσίες στη Δημόσια Υγεία

Αφιέρωμα

Παρεχόμενες Υπηρεσίες στη Δημόσια Υγεία Η

ίδρυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας αποτέλεσε μεγάλη και ριζοσπαστική μεταρρύθμιση στον χώρο της υγείας με στόχο την: ● Διασφάλιση της ισότητας των πολιτών σε ό,τι αφορά την πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας ανεξάρτητα από την οικονομική, κοινωνική και επαγγελματική τους κατάσταση. ● Ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης και αποκέντρωση των υπηρεσιών υγείας. ● Καλλιέργεια νέων εργασιακών σχέσεων και προδιαγραφών για τους απασχολούμενους στον τομέα της υγείας.

α. Η Δομή και Λειτουργία του Ε.Σ.Υ. Το Εθνικό Σύστημα Υγείας (Ε.Σ.Υ.) θεσμοθετήθηκε το 1982 στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης και αναβάθμισης της δημόσιας υγείας και της λειτουργικής ενοποίησης των δημόσιων υποδομών περίθαλψης. Σκοπός του είναι η ιατροφαρμακευτική και νοσηλευτική κάλυψη των αναγκών του ελληνικού πληθυσμού και όσων διαμένουν στην Ελλάδα, μέσω της παροχής δωρεάν υπηρεσιών. Αιχμή του συστήματος ήταν η δημιουργία Κέντρων Υγείας, περιφερειακών και νομαρχιακών Νοσοκομείων στην Ελλάδα. Η μεταρρύθμιση αυτή εισήχθη με το νόμο 1397/83.

Οι υπάρχουσες Μονάδες Υγείας ● Κέντρα Υγείας: Μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας με σκοπό την πρόληψη, θεραπεία και αποκατάσταση σε μικρές κωμοπόλεις και χωριά της Ελλάδας. Ξεκίνησαν να αναπτύσσονται τη δεκαετία 1981-90 με σκοπό τη βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης στην ύπαιθρο και στην εν μέρει αποσυμφόρηση των νοσοκομείων των πόλεων. Εφημερεύουν σε 24ωρη βάση, διαθέτουν μικρό αριθμό ειδικευμένων γιατρών, ιατρικά εργαστήρια και παρέχουν βραχεία νοσηλεία. ● Μονάδες ΕΟΠΥΥ (τέως Ιατρεία ΙΚΑ). ● Νοσοκομεία: δευτεροβάθμια/τριτοβάθμια φροντίδα υγείας, με σκοπό την ενδονοσοκομειακή περίθαλψη. Για τους ασφαλισμένους σε φορείς κοινωνικής ασφάλισης προβλέπεται η παροχή υπηρεσιών υγείας και από τους κλάδους υγείας των ταμείων τους ή το νεοσύστατο Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ).

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας Στο νόμο 1397/83 δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας εισάγοντας το θεσμό των Κέντρων Υγείας (Κ.Υ.). και Περιφερειακών Ιατρείων (Π.Ι.). Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Υγείας συστάθηκαν σε κάθε νομό κέντρα υγείας, ως αποκεντρωμένες οργανικές μονάδες των νοσοκομείων του νομού και περιφερειακά ιατρεία, ως αποκεντρωμένες μονάδες των κέντρων υγείας.

6

Ο Σκοπός των Κέντρων είναι η παροχή ολοκληρωμένης φροντίδας υγείας, που περιλαμβάνει την πρόληψη, την προαγωγή της υγείας, τη διάγνωση, θεραπεία και αποκατάσταση μετά τη θεραπεία.

Δευτεροβάθμια περίθαλψη Η δευτεροβάθμια περίθαλψη κατέχει κεντρική θέση στο σύστημα υγείας. Τα νοσοκομεία αποτελούν τις βασικές δομές κάθε συστήματος υγείας, στα οποία παρέχεται πλήθος υπηρεσιών υγείας, και η λεπτομερής καταγραφή τους αποτελεί πρωταρχικό μέλημα σε κάθε προσπάθεια αξιολόγησης της λειτουργίας του συστήματος υγείας και του ελέγχου των δαπανών υγείας.

Παρεχόμενες Υπηρεσίες στη Δημόσια Υγεία

Τα Περιφερειακά Ιατρεία αποτελούν τη μικρότερη λειτουργική δομή ενός δημόσιου συστήματος υγείας. Κριτήριο για τον καθορισμό της έδρας περιφερειακού ιατρείου είναι η εξασφάλιση παροχής υπηρεσιών υγείας σε κατοίκους περιοχών με ειδικές χωροταξικές συνθήκες και δύσκολη συγκοινωνιακή πρόσβαση στο κέντρο υγείας.

Αφιέρωμα

Οι υπηρεσίες παρέχονται κυρίως σε κατοίκους μη αστικών περιοχών που έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε πιο εξειδικευμένες υπηρεσίες, ενώ αποτελούν συχνά ένα είδος «πύλης» απ’ όπου οι ασθενείς παραπέμπονται στα νοσοκομεία.

Ειδικότερα, σύμφωνα με το ΦΕΚ Β΄ 2456-2011 περί Ενιαίου Κανονισμού Παροχών Υγείας (Ε.Κ.Π.Υ.), η νοσοκομειακή περίθαλψη περιλαμβάνει τη νοσηλεία του πάσχοντα, την ενδιαίτησή του, την οποιασδήποτε φύσεως ιατρική, νοσηλευτική και φαρμακευτική προς αυτόν συνδρομή και ειδικότερα τη δέουσα αγωγή και θεραπεία για αποκατάσταση σωματικών και ψυχικών αναπηριών ή νοσηρών εν γένει καταστάσεων, καθώς και τις αναγκαίες θεραπείες, παρακλινικές εξετάσεις, κάθε αναγκαία φαρμακευτική αγωγή, ειδικά θεραπευτικά μέσα και προθέσεις.

Ο Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) Ο ΕΟΠΥΥ είναι ένα νέο Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, με σκοπό την παροχή υπηρεσιών υγείας από έναν ενιαίο εθνικό φορέα. Η έναρξη λειτουργίας του Οργανισμού ήταν η 1η Ιανουαρίου 2012. Ο ΕΟΠΥΥ προήλθε από συνένωση των Κλάδων Υγείας των παρακάτω ασφαλιστικών ταμείων: ● ΙΚΑ, από 1η Ιανουαρίου 2012 ● ΟΓΑ, από 1η Ιανουαρίου 2012

7

● ΟΠΑΔ (Οργανισμός Περίθαλψης Ασφαλισμένων Δημοσίου), από 1η Ιανουαρίου 2012

Παρεχόμενες Υπηρεσίες στη Δημόσια Υγεία

Αφιέρωμα

● ΤΥΔΚΥ (Ταμείο Υγείας Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων), από 1η Ιανουαρίου 2012 ● ΝΑΤ, από 1η Απριλίου 2012 ● ΤΑΥΤΕΚΩ, από 1η Μαΐου 2012 ● ΕΤΑΑ, από 1η Νοεμβρίου 2012 ● ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, από 1η Δεκεμβρίου 2012 Οι Ιατρικές Υπηρεσίες του ΕΟΠΥΥ παρέχονται από 4 τομείς: ● (α) Κρατικά Νοσοκομεία του ΕΣΥ ● (β) Κέντρα Υγείας του ΕΣΥ ● (γ) Κέντρα Υγείας Αστικού Τύπου (τέως Ιατρεία ΙΚΑ) ● (δ) Συμβεβλημένοι Ελεύθεροι Επαγγελματίες Ιατροί με τον ΕΟΠΥΥ ● (ε) Μη-Συμβεβλημένοι Ελεύθεροι Επαγγελματίες Ιατροί (με χρέωση ασθενούς) Ιστοσελίδα : http://www.eopyy.gov.gr/Home/StartPage?a_HomePage=Index

β. Αξιολόγηση της οργάνωσης και λειτουργίας του Ε.Σ.Υ. Από την ίδρυση του Ε.Σ.Υ. το 1982 και για τα αμέσως επόμενα χρόνια αυξήθηκαν σημαντικά οι δημόσιες δαπάνες για την υγεία και οι μισθοί των γιατρών, κατασκευάστηκαν νέα νοσοκομεία και πλήθος Κέντρων Υγείας, τα οποία όμως σύντομα άρχισαν να υπολειτουργούν, ενώ ο στόχος της αποκέντρωσης στον τρόπο λήψης αποφάσεων δεν ολοκληρώθηκε ποτέ1. Παρά τον αρχικό ενθουσιασμό και τα μεγάλα βήματα που αδιαμφισβήτητα έγιναν, με τη σύσταση του Ε.Σ.Υ., με την πάροδο του χρόνου άρχισαν να διακρίνονται οι ατέλειες και παραλείψεις αυτού του καινοτόμου και φιλόδοξου για την εποχή νομοθετήματος. Σαν επακόλουθο αυτών των ατελειών, το Εθνικό Σύστημα Υγείας βρέθηκε σε μια κατάσταση διαρκών αλλαγών και μεταρρυθμίσεων τα τελευταία 20 χρόνια. Τα προβλήματα που αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει μπορούν να συνοψισθούν ως εξής: ● Eλλιπής ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (ΠΦΥ). ● Yπερσυγκεντρωτισμός σε διοικητικό και επιχειρησιακό επίπεδο. ● Yποτονικό ενδιαφέρον για δραστηριότητες στους τομείς της πρόληψης και της προαγωγής της υγείας. ● Aνισοκατανομή στη χρήση των πόρων με την περιφέρεια να υποχρηματοδοτείται σε σχέση με τα αστικά κέντρα. ● Διαφορές στο εύρος και την ποιότητα της παρεχόμενης περίθαλψης, ανάλογα με τον ασφαλιστικό φορέα του χρήστη.

1. Economou C., Greece: Health system review. Health Systems in Transition, 2010, 12(7):1-180.

8

● Αδυναμία ικανοποιητικής κάλυψης των ελλείψεων του προσωπικού. ● Ανυπαρξία κινήτρων για μεγαλύτερη αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα. Τα κύρια αυτά ζητήματα σε συνδυασμό με την εμφάνιση νέων συνιστωσών όπως το φαινόμενο της γήρανσης του πληθυσμού, οι επιπτώσεις της καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος, η υποβάθμιση της ποιότητας της διατροφής, η έξαρση της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών, μαζί με την ταυτόχρονη αύξηση στη ζήτηση των υπηρεσιών υγείας, κυρίως, τα τελευταία τρία χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης, συνετέλεσαν στην επιδείνωση της κατάστασης του Εθνικού Συστήματος Υγείας, με αποτέλεσμα το Ε.Σ.Υ. να βρίσκεται σε διαδικασία αναμόρφωσης με πολλές καινοτόμες υπηρεσίες να εισάγονται και παλαιότερες να καταργούνται με σκοπό την αύξηση της αποδοτικότητας και της δυνατότητας αξιολόγησης των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Παρεχόμενες Υπηρεσίες στη Δημόσια Υγεία

● Απουσία προγραμμάτων παρακολούθησης και αξιολόγησης της ποιότητας.

Αφιέρωμα

● Χρηματοδότηση του συστήματος χωρίς την ύπαρξη ενός εκ των προτέρων προϋπολογισμού, ενισχυμένου με μηχανισμούς ελέγχου του κόστους.

Πίνακας 1: Η διαμόρφωση του Ε.Σ.Υ. μέσα από νομοθετήματα Ν. 1278/1982

Σύσταση του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας (ΚΕ.Σ.Υ.).

Ν. 1316/1983

Σύσταση του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκου (Ε.Ο.Φ.).

Ν. 1397/1983

Ίδρυση Ε.Σ.Υ. Βασικές αρχές του νόμου ήταν: η αποκέντρωση των υπηρεσιών υγείας, ο κοινωνικός έλεγχος, ο ενιαίος προγραμματισμός, η έμφαση στην ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας φροντίδας με δημιουργία κέντρων υγείας, και η καθιέρωση του γιατρού πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης. Η σύσταση του Ε.Σ.Υ. στηρίχθηκε πάνω στην αρχή ότι η υγεία είναι το βασικότερο κοινωνικό αγαθό στο οποίο πρόσβαση θα πρέπει να έχει ο κάθε πολίτης ανεξάρτητα από την κοινωνικοοικονομική του κατάσταση.

Ν. 2071/1992

«Εκσυγχρονισμό και οργάνωση του Συστήματος Υγείας» που επιχειρεί αλλαγή της φιλοσοφίας του συστήματος και δίνει έμφαση στην αποδοτικότητα και συγκράτηση του κόστους. Έτυχε περιορισμένης εφαρμογής. Σε αυτόν, τη θέση της αποκλειστικής δημόσιας ευθύνης και χρηματοδότησης παίρνει το δικαίωμα του ασθενή στην ελεύθερη επιλογή γιατρού και νοσηλευτηρίου, και η συνακόλουθη απελευθέρωση των υπηρεσιών υγείας, εξέλιξη που σταδιακά θα οδηγούσε στη δόμηση ενός μικτού (εις βάρος του εθνικού) συστήματος υγείας.

9

Παρεχόμενες Υπηρεσίες στη Δημόσια Υγεία

Αφιέρωμα

10

Ν. 2194/1994

«Αποκατάσταση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και άλλες διατάξεις». Έγινε επαναφορά των αρχικών χαρακτηριστικών του Ε.Σ.Υ. και έτυχε πλήρους εφαρμογής.

Ν. 2519/1997

«Ανάπτυξη και εκσυγχρονισμός του Εθνικού Συστήματος Υγείας», που αφορά, μεταξύ άλλων, στην οργάνωση των υγειονομικών υπηρεσιών, σε ρυθμίσεις για το φάρμακο και στην ενίσχυση της δημόσιας υγείας. Περιείχε νέες ρυθμίσεις με έμφαση στη λειτουργική αναδιοργάνωση του συστήματος και την αποδοτικότητα. Έτυχε περιορισμένης εφαρμογής.

Ν. 2889/2001

«Βελτίωση και Εκσυγχρονισμός του Εθνικού Συστήματος Υγείας και άλλες διατάξεις». Περιελάμβανε ριζική μεταρρυθμιστική λογική, περιφερειακή συγκρότηση του συστήματος και διοικητική παρέμβαση με οικονομικό εξορθολογισμό του συστήματος, τη χαρτογράφηση των περιφερειακών υγειονομικών αναγκών, όπως επιχειρήθηκε να αποτυπωθούν στον υγειονομικό χάρτη, αλλά και την εκ νέου εξαγγελία για σύσταση του ενιαίου φορέα υγείας, όπου θα συγκεντρώνονταν όλοι οι πόροι που προορίζονταν για το δημόσιο σύστημα υγείας (Ε.Σ.Υ. και φορείς κοινωνικής ασφάλισης).

Ν. 3106/2003

Σύσταση των Περιφερειακών Συστημάτων Υγείας – ΠΕ.Σ.Υ. και τον ορισμό των Νοσοκομείων και των Κέντρων Υγείας σε αποκεντρωμένες μονάδες, νόμος περί αναδιοργάνωσης του Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Φροντίδας, δημιουργία ολοκληρωμένων συστημάτων παροχής υπηρεσιών πρόνοιας σε επίπεδο περιφέρειας. Στη συνέχεια, τα ΠΕ.Σ.Υ. μετονομάστηκαν σε ΠΕ.Σ.Υ.Π. (Περιφερειακά Συστήματα Υγείας και Πρόνοιας) και οι υπηρεσίες του Εθνικού Οργανισμού Κοινωνικής Φροντίδας μετατράπηκαν σε αποκεντρωμένες και ανεξάρτητες υπηρεσίες με διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, με τον ορισμό Μονάδες Κοινωνικής Φροντίδας.

Ν. 3329/2005

Σύσταση των Δ.Υ.ΠΕ. (Διοικήσεις Υγειονομικών Περιφερειών) στις αντίστοιχες Υγειονομικές Περιφέρειες, τα ΠΕ.Σ.Υ.Π. μετονομάζονται σε Δ.Υ.ΠΕ. των οποίων η δομή συμπληρώθηκε πρόσφατα με το Νόμο 3370/2005 με τη μεταφορά από την Περιφέρεια αρμοδιοτήτων δημόσιας υγείας και τη σύσταση της Περιφερειακής Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας.

N. 3868/2010

«Αναβάθμιση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και λοιπές διατάξεις αρμοδιότητος του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης» (Ολοήμερη λειτουργία Νοσοκομείων, Ανάπτυξη ιατρικού δυναμικού στις μονάδες υγείας του Ε.Σ.Υ., ρυθμίσεις για το νοσηλευτικό και λοιπό προσωπικό, Υποστήριξη πολίτη, εθελοντισμός, ρυθμίσεις για την πρόνοια, ρυθμίσεις για τη λειτουργία και διοίκηση των φορέων που εποπτεύονται από το υπουργείο Υγείας κ.λπ.).

Ν.3918/2011

«Διαρθρωτικές αλλαγές στο σύστημα υγείας και άλλες διατάξεις» (Σύστημα προμηθειών υγείας, Εθνικός οργανισμός παροχής υπηρεσιών υγείας, ένταξη νοσοκομείων Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. στο ΕΣΤ, ρυθμίσεις σχετικά με τα φάρμακα, φαρμακεία και φαρμακευτικές εταιρείες, οικογενειακά επιδόματα, διατάξεις κοινωνικής αλληλεγγύης, οργανωτικά ζητήματα του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ρύθμιση θεμάτων επαγγελμάτων υγείας, ρύθμιση θεμάτων ιατρών Ε.Σ.Υ., Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία, Πανεπιστημιακοί Ιατροί, ρύθμιση θεμάτων Ε.Ο.Φ., ρύθμιση θεμάτων Σ.Ε.Υ.Υ.Π., ρυθμίσεις θεμάτων ιατρικών ειδικοτήτων, διοίκηση νοσοκομείων Ε.Σ.Υ., ρύθμιση θεμάτων ΕΚΑΒ, ρυθμίσεις θεμάτων φορέων κοινωνικής ασφάλισης, ρυθμίσεις θεμάτων φορέων και κλάδων υγείας, ρυθμίσεις θεμάτων προνοιακών ιδρυμάτων, θέματα Ο.Π.Α.Δ. κ.λπ.

Ν.2456/2011

Παροχή υπηρεσιών υγείας από έναν ενιαίο εθνικό φορέα, τον Ε.Ο.Π.Υ.Υ.

Η καταγραφή των στοιχείων αφορά για το 2010 130, για το 2011 123 και για το 2012 122 Νοσοκομεία. Γράφημα 1: Παροχή υπηρεσιών στα Νοσοκομεία του Ε.Σ.Υ. το 2010

Παρεχόμενες Υπηρεσίες στη Δημόσια Υγεία

Αφιέρωμα γ. Το Ε.Σ.Υ. όπως αποτυπώνεται στον Υγειονομικό Χάρτη

Γράφημα 2: Παροχή υπηρεσιών στα Κέντρα Υγείας του Ε.Σ.Υ. το 2010

Πηγή: Υγειονομικός Χάρτης, 2010.

11

Παρεχόμενες Υπηρεσίες στη Δημόσια Υγεία

Αφιέρωμα

Πίνακας 2: Αριθμός κλινών ανά 1000 κατοίκους, ανά Διοικητική Περιφέρεια (2010, 2011, 2012) Κλίνες (ανά 1.000 κατοίκους)

Διοικητική Περιφέρεια

Ανατολική Μακεδονία και Θράκη Κεντρική Μακεδονία Δυτική Μακεδονία Περιφέρεια Ηπείρου Περιφέρεια Θεσσαλίας Ιόνιοι Νήσοι Δυτική Ελλάδα Στερεά Ελλάδα Αττική Πελοπόννησος Βόρειο Αιγαίο Νότιο Αιγαίο Κρήτη Σύνολο

2010

2011

2012

3,02

2,90

2,06

3,26 2,65 4,45 2,49 2,57 2,31 1,58 3,05 2,57 3,17 3,97 3,78 2,99

3,30 2,65 4,65 1,97 2,29 2,65 1,49 2,78 2,40 2,92 3,51 3,57 2,77

3,38 2,63 4,82 2,28 2,26 2,63 1,49 2,72 2,42 3,09 3,55 3,61 2,74

Πηγή: Υγειονομικός Χάρτης, 2012.

Γράφημα 1: Μέση Διάρκεια Νοσηλείας σε 11 βασικές κλινικές (2010)

5,61 5,63 5,34

Ορθοπεδική 4,29 4,41 4,54

Χειρουργική

4,76 4,69 4,47

Παθολογική Ωτορινολαρυγγολογική

3,36 3,44 3,75

Γυναικολογική -­‐ Μαιευτική

3,73 3,83 3,68

Καρδιολογική

3,41 3,49 3,67

Παιδιατρική

3,15 3,61 3,04 2,73 2,87 2,90

Ουρολογική 1,96 1,87 1,86

Ογκολογίας

1,31 1,34 1,43

Οφθαλμολογική 0

12

2,5

5,0

7,5

10,0

Διοικητική Περιφέρεια

Ανατ. Μακεδονία & Θράκη Κεντρική Μακεδονία Δυτική Μακεδονία Ήπειρος Θεσσαλία Ιόνιοι νήσοι Δυτική Ελλάδα Στερεά Ελλάδα Αττική Πελοπόννησος Βόρειο Αιγαίο Νότιο Αιγαίο Κρήτη Σύνολο

Αριθμός Νοσηλευθέντων

2011 Ημέρες Νοσηλείας

Αριθμός Νοσηλευθέντων

2012 Ημέρες Νοσηλείας

Αριθμός Νοσηλευθέντων

Ημέρες Νοσηλείας

143.919

408.200

141.112

407.399

91.606

276.802

461.046

1.535.428

415.458

1.507.537

441.966

1.422.980

46.553

139.505

50.110

155.489

53.098

141.594

105.380

370.543

118.923

383.088

108.093

377.915

179.321

473.440

123.672

429.784

152.467

432.015

36.829

136.373

26.371

113.556

35.690

128.425

132.934

441.989

59.188

215.295

72.250

187.520

71.993

224.761

67.954

204.494

89.060

187.566

707.502

3.354.960

621.769

3.142.757

612.410

3.013.369

118.989

367.397

95.477

331.504

107.704

370.754

29.670

112.597

31.430

127.699

49.984

132.803

38.193

266.509

34.409

261.497

33.781

106.304

156.631

550.067

142.836

551.940

199.025

556.023

2.228.960

8.381.769

1.928.709

7.832.039

2.050.134

7.334.070

Πηγή: Υγειονομικός Χάρτης, 2012.

Πίνακας 4: Αριθμός νοσηλευθέντων, αριθμός ημερών νοσηλείας, ανά μέγεθος νοσοκομείου (2010, 2011, 2012)* 2010

Αριθμός Νοσηλευθέντων

2011 Ημέρες Νοσηλείας

Αριθμός Νοσηλευθέντων

2012 Ημέρες Νοσηλείας

Αριθμός Νοσηλευθέντων

Ημέρες Νοσηλείας

Νοσοκομεία μικρής κλίμακας (0-200 κλίνες)

388.223

1.329.181

313.310

1.214.913

19.816

16.915

Νοσοκομεία μεσαίας κλίμακας (201-400 κλίνες)

526.039

1.748.961

629.327

2.428.299

98.939

194.667

1.035.681

4.128.915

792.261

3.894.134

84.758

92.158

1.949.943

7.207.057

1.734.898

7.537.346

203.513

303.740

Νοσοκομεία μεγάλης κλίμακας (περισσότερες από 400 κλίνες)

Σύνολο

Παρεχόμενες Υπηρεσίες στη Δημόσια Υγεία

2010

Αφιέρωμα

Πίνακας 3: Αριθμός νοσηλευθέντων και ημέρες νοσηλείας ανά διοικητική περιφέρεια (2010, 2011, 2012)

* Εξαιρούνται οι κλινικές βραχείας και ημερήσιας νοσηλείας. Πηγή: Υγειονομικός Χάρτης, 2012.

13

Διεθνείς τάσεις

στο χώρο της

Δημόσιας Υγείας Γνώριζες ότι: ● 26 Απριλίου: Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ελονοσίας

● Τοκετοί στις χώρες με χαμηλό εισόδημα

Η ελονοσία, που μεταδίδεται από τα κουνούπια, προσβάλλει κάθε χρόνο 500 εκατομμύρια ανθρώπους, από τους οποίους το ένα εκατομμύριο τελικά υποκύπτει στην ασθένεια. Το 90% των θανάτων καταγράφεται σε χώρες της Υποσαχάρειας Αφρική. Η αντιμετώπιση της ελονοσίας είναι ένας από τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας που έθεσε ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) για την καταπολέμηση της φτώχειας έως το 2015.

Το 2011 λιγότερο από το 50% των τοκετών πραγματοποιήθηκε με την συνδρομή εξειδικευμένου ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού στις χώρες χαμηλού εισοδήματος.

● 22-27 Απριλίου 2013, Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εμβολιασμού Ο εμβολιασμός αποτελεί μια από τις πιο αποτελεσματικές και αποδοτικές παρεμβάσεις δημόσιας υγείας και προλαμβάνει ετησίως περίπου 2 έως 3 εκατομμύρια θανάτους. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ): • 19,3 εκ. βρέφη σε παγκόσμιο επίπεδο δεν εμβολιάστηκαν επαρκώς το 2010.

• 109 εκ. βρέφη σε παγκόσμιο επίπεδο εμβολιάστηκαν με τρεις δόσεις DTP το 2010. Πηγή: WHO Immunizations (http://www.who.int/immunization/newsroom/events/ immunization_week/en)

14

Πηγή: WHO (http://www.who.int/en/ )

● Οι χρήστες κινητών τηλεφώνων σε όλο τον κόσμο είναι περισσότεροι από όσους διαθέτουν τουαλέτα Οι χρήστες κινητών τηλεφώνων σε όλο τον κόσμο είναι περισσότεροι από όσους διαθέτουν τουαλέτα, διαπιστώνει έκθεση του ΟΗΕ. Από τα περίπου 7 δισεκατομμύρια ανθρώπους του παγκόσμιου πληθυσμού, τα 6 δισ. έχουν πρόσβαση σε κινητά τηλέφωνα. Ωστόσο, μόνο 4,5 δισ. έχουν πρόσβαση σε λειτουργικές τουαλέτες. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), η Ινδία αντιστοιχεί στο 60% του παγκόσμιου πληθυσμού που δεν έχει πρόσβαση σε λειτουργικές τουαλέτες, και στη χώρα λειτουργούν 1 δισ. κινητά τηλέφωνα, την ώρα που 626 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν χωρίς αποχέτευση. Πηγή: UN http://www.un.org/apps/news/story. asp?NewsID=44452#.Ub7VnDXRrcs

Σ

ε αυτή την ενότητα παρουσιάζονται συγκρίσιμοι διεθνείς δείκτες που προέρχονται από έρευνες ευρωπαϊκών ή διεθνών οργανισμών και αφορούν θέματα δημόσιας υγείας.

α. Φαρμακευτική Δαπάνη Αποτελεί ένα βασικό δείκτη που παρέχει πληροφορίες σχετικά με το μέγεθος των δαπανών για φάρμακα και φαρμακευτικά προϊόντα που χορηγούνται σε εξωτερικούς (μηνοσηλευoμένους) ασθενείς για ένα συγκεκριμένο ημερολογιακό έτος. Ο δείκτης είναι γνωστός και ως συνολική Φαρμακευτική Δαπάνη σε τρέχουσες τιμές (εκατομμύρια €) και χρησιμοποιείται για το σχεδιασμό και την αξιολόγηση φαρμακευτικών πολιτικών. Ο δείκτης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξαγωγή συμπερασμάτων που αφορούν το μέγεθος της δαπάνης για φάρμακα και φαρμακευτικά προϊόντα που χορηγούνται σε εξωτερικούς (μη-νοσηλευoμένους) ασθενείς, τόσο διαχρονικά όσο και κατά τη διεξαγωγή διεθνών συγκρίσεων. Η Φαρμακευτική Δαπάνη υπολογίζεται:

Πίνακας Α: Οι δέκα ευρωπαϊκές χώρες με το μεγαλύτερο ποσό κατά κεφαλήν Φαρμακευτικής Δαπάνης το 20102 Χώρα

Πίνακας Β: Οι δέκα ευρωπαϊκές χώρες με το μεγαλύτερο ποσοστό του ΑΕΠ σε Φαρμακευτική Δαπάνη το 2010

Ποσό κατά κεφαλήν (€)

Χώρα

% του ΑΕΠ

Ιρλανδία

528

Σερβία

3,3

Γερμανία

492

Βουλγαρία

2,8

Βέλγιο

479

Ουγγαρία

2,6

Γαλλία

468

Σλοβακία

2,4

Σλοβακία

427

Πορτογαλία

2,0

Ουγγαρία

414

Γαλλία

1,9

Ισπανία

399

Λιθουανία

1,9

Αυστρία

396

Σλοβενία

1,8

Ιταλία

393

Ισπανία

1,8

Πορτογαλία

391

Γερμανία

1,7

ΕΕ

349

ΕΕ

1,6

Πηγή: OECD, Health at a Glance, 2011.

● Ανά είδος δαπάνης φαρμάκου (με βάση το Σύστημα Λογαριασμών Υγείας του ΟΟΣΑ): • Δαπάνη για συνταγογραφούμενα φάρμακα (HC.5.1.1).

• Δαπάνη για μη συνταγογραφούμενα φάρμακα (OTC) (HC.5.1.2).

• Δαπάνη για άλλα φαρμακευτικά αναλώσιμα προϊόντα (HC.5.1.3). ● Ανά τύπο χρηματοδότησης: • Δημόσια δαπάνη για φαρμακευτικά προϊόντα (δημόσια φαρμακευτική δαπάνη) (HF.1).

• Ιδιωτική δαπάνη για φαρμακευτικά προϊόντα (ιδιωτική φαρμακευτική δαπάνη) (HF.2).

2. Υπολογισμένο σε EUR PPP / Ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης (ΙΑΔ).

15

Στη χώρα μας, σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Υγείας, η δαπάνη για τη φαρμακευτική περίθαλψη των ασφαλισμένων (φαρμακεία ΕΟΠΥΥ και ιδιωτικά φαρμακεία) τον Ιανουάριο του 2013 διαμορφώθηκε στα 226,1 εκατ. ευρώ, όταν τον Οκτώβριο του 2012 ήταν 274,7 εκατ. ευρώ.

β. Δαπάνη Υγείας Το επίπεδο της παροχής φροντίδας υγείας και το ύψος της χρηματοδότησής της αποτελούν, μεταξύ άλλων, προσδιοριστικούς παράγοντες του επιπέδου υγείας του πληθυσμού. Ο δείκτης «Δαπάνη Υγείας» παρέχει πληροφορίες σχετικά με την αξία των πόρων που δαπανώνται για δραστηριότητες σχετιζόμενες με την υγεία για τον πληθυσμό μιας χώρας. Πίνακας Γ: Οι δέκα ευρωπαϊκές χώρες με την μεγαλύτερη κατά κεφαλήν Δαπάνη Υγείας το 20103

Χώρα

Πίνακας Δ: Οι δέκα ευρωπαϊκές χώρες με την μεγαλύτερη ετήσια αύξηση της κατά κεφαλήν Δαπάνης Υγείας το 2010 (Υπολογισμένο ως % του ΑΕΠ)

Κατά κεφαλήν δαπάνη (υπολογισμένη σε EUR PPP)

Χώρα

Ποσοστό (%) της ετήσιας αύξησης της κατά κεφαλήν Δαπάνης Υγείας την περίοδο 2000-9

Ποσοστό (%) της ετήσιας αύξησης της κατά κεφαλήν Δαπάνης Υγείας την περίοδο 2009-10

Ολλανδία

3.890

Ιρλανδία

6,5

-7,9

Λουξεμβούργο

3.607

Εσθονία

7,2

-7,3

Δανία

3.439

Ελλάδα

5,7

-6,7

Αυστρία

3.383

Λιθουανία

8,9

-5,0

Γερμανία

3.337

Τσεχία

6,0

-4,4

Γαλλία

3.058

Δανία

3,2

-2,1

Βέλγιο

3.052

Σλοβενία

3,9

-2,0

Σουηδία

2.894

Ισπανία

4,1

-0,9

Ιρλανδία

2.862

Ηνωμένο Βασίλειο

4,9

-0,5

Ηνωμένο Βασίλειο

2.636

Κύπρος

2,7

-0,2

ΕΕ

2.171

ΕΕ

4,6

-0,6

Πηγή: OECD, Health at a Glance, 2011.

3. Υπολογισμένο σε EUR PPP / Ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης (ΙΑΔ).

16

Ο δείκτης χρησιμοποιείται επίσης συχνά ώστε να προσδιοριστεί το μέγεθος της συνολικής δαπάνης υγείας σε σχέση με όλους τους άλλους τομείς δαπανών που περιλαμβάνονται στην τιμή του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Ακόμη, σε συνδυασμό και με άλλους δείκτες, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το σχεδιασμό πολιτικών που αφορούν στην κατανομή των πόρων του Συστήματος Υγείας και για τη διεξαγωγή διεθνών συγκρίσεων με χώρες που μπορεί να έχουν πολύ διαφορετικά συστήματα υγείας από πλευράς χρηματοδότησης, κάλυψης και οργάνωσης. Η δαπάνη υγείας ως % του ΑΕΠ και η διαχρονική εξέλιξή της είναι οι κατεξοχήν δείκτες που χρησιμοποιούνται για τη χάραξη πολιτικών υγείας αλλά και για την αξιολόγηση των πολιτικών αυτών. Υπολογίζεται ανά φορέα χρηματοδότησης (σύμφωνα με ΟΟΣΑ): ● Δημόσιοι φορείς χρηματοδότησης υγείας • Γενική Κυβέρνηση (HF.1) • Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (HF.1.2) ● Ιδιωτικοί φορείς χρηματοδότησης υγείας (HF.2) • Προγράμματα ιδιωτικής ασφάλισης υγείας (HF.2.1) • Άλλοι φορείς ιδιωτικής ασφάλισης υγείας (HF.2.2) • Άμεσες δαπάνες νοικοκυριών για υγεία (HF.2.3) • Δαπάνες φιλανθρωπικών οργανισμών για υγεία που εξυπηρετούν νοικοκυριά (HF.2.4) • Δαπάνες λοιπών οργανισμών για υγεία (HF.2.5) Υπάρχουν μεγάλες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο και το ποσοστό των αυξήσεων των δαπανών για την υγεία στις ευρωπαϊκές χώρες. Οι δαπάνες υγείας ανά κάτοικο τείνουν να σχετίζονται θετικά με το συνολικό κατά κεφαλήν εισόδημα. Η αύξηση των δαπανών υγείας ανά κάτοικο επιβραδύνεται από το 2010 και μετά σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Στην Ελλάδα το 2010 οι δαπάνες υγείας ανά κάτοικο άγγιξαν τα 2.244 ευρώ.

17

Γενική Διεύθυνση Υγείας και Καταναλωτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Η

διασφάλιση υψηλών προτύπων υγειονομικής περίθαλψης και η καθολική πρόσβαση σε ποιοτική φροντίδα υγείας αποτελούν κύριες προτεραιότητες για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι πολιτικές υγείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) έχουν ως στόχο: ● Την πρόληψη των ασθενειών. ● Την προώθηση πιο υγιεινών τρόπων διαβίωσης. ● Την προστασία των πολιτών από απειλές κατά της υγείας τους (όπως πανδημίες). ● Την προαγωγή της καλής υγείας σε μια Ευρώπη που γερνάει. ● Την προώθηση δυναμικών συστημάτων υγείας και νέων τεχνολογιών. Το διάστημα 2007-2013 η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) δαπάνησε 6 δισ. ευρώ για έρευνες στον τομέα της υγείας στο πλαίσιο του έβδομου Προγράμματος-Πλαισίου για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη (7ο ΠΠ) με ιδιαίτερη έμφαση στα εξής: ● Βιώσιμα και αποτελεσματικά συστήματα υγειονομικής περίθαλψης. ● Στρατηγικές για την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη ασθενειών. ● Μετουσίωση των βασικών ανακαλύψεων σε κλινικές εφαρμογές. ● Ανάπτυξη και επικύρωση νέων θεραπειών. ● Καλύτερα διαγνωστικά εργαλεία και ιατρικές τεχνολογίες. Παράλληλα δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στην παραγωγή συγκρίσιμων δεδομένων για την αξιολόγηση των υγειονομικών συστημάτων των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Η κοινή χρήση διεθνώς συμφωνηθέντων συστημάτων ταξινόμησης, με κοινές έννοιες και ορισμούς, θεωρήθηκε ιδιαίτερης σημασίας για την τυποποιημένη καταχώριση και κωδικοποίηση των δεδομένων αυτών, επιτρέποντας την περαιτέρω ανάλυση και αξιολόγησή τους και φυσικά τη συγκρισιμότητά τους. Στο πλαίσιο αυτό, χρηματοδοτήθηκε και το έργο «Υγειονομικός Χάρτης». Ιστοσελίδα: http://ec.europa.eu/health/strategy/policy/index_en.htm

18

Σ

την ενότητα αυτή παρουσιάζονται δείκτες που αναφέρονται στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας.

α. Μέση Διάρκεια Νοσηλείας Η μέση διάρκεια νοσηλείας (ΜΔΝ) εκφράζει το μέσο αριθμό ημερών κατά τη διάρκεια ενός ημερολογιακού έτους που παραμένει κατειλημμένη από ασθενή μια κλίνη νοσηλείας (Average Length of Stay-ALOS) και αποτελεί ένα σημαντικό δείκτη μέτρησης της αποδοτικότητας των νοσηλευτικών μονάδων. Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία με τις υπόλοιπες μεταβλητές σταθερές, η μικρότερη παραμονή του ασθενούς στη νοσηλευτική μονάδα, θα μείωνε το κόστος ανά εξιτήριο, αν και κατά κανόνα οι μικρότερες παραμονές των ασθενών στο νοσοκομείο απαιτούν περισσότερο εντατική φροντίδα και συνεπώς έχουν αυξημένο κόστος. Επιπλέον, έρευνες έχουν συνδέσει την μείωση της ΜΔΝ με αύξηση στις επαναεισαγωγές (readmission rate), οι οποίες αυξάνουν περαιτέρω το κόστος. Πολλοί παράγοντες εξηγούν την μείωση της ΜΔΝ, μεταξύ των οποίων είναι οι λιγότερο επεμβατικές χειρουργικές μέθοδοι που ακολουθούνται, οι αλλαγές στον τρόπο πληρωμής των νοσοκομείων, η εξάπλωση του γρήγορου εξιτηρίου προκειμένου να επιστρέψει ο ασθενής στη βάση του και να λάβει την κατ’ οίκον νοσηλεία εάν χρειαστεί. Το 2010, η μέση διάρκεια νοσηλείας μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) ήταν 6,9 ημέρες. Η υψηλότερη τιμή του δείκτη καταγράφηκε το 2010 στη Φινλανδία (11,6 ημέρες), ενώ η χαμηλότερη στη Δανία (4,6 ημέρες). Στην Ελλάδα η μέση διάρκεια νοσηλείας το 2010 ήταν 7 ημέρες (OECD, Health at a Glance Europe, 2012). Η ΜΔΝ υπολογίζεται: ● Ανά Γεωγραφική Οντότητα (περιφέρεια, υγειονομική περιφέρεια, νομός). ● Ανά Φορέα Παροχής Υπηρεσιών Υγείας. ● Ανά Ειδικότητα Νοσοκομείου. ● Ανά Κατηγορία Νοσηλείας. ● Ανά Κατηγορία Νόσων και Διαγνώσεων. Ενδεικτική Βιβλιογραφία: • OECD, Health at a Glance, 2011.

• OECD, Health at a Glance Europe, 2012.

Τρόπος υπολογισμού δείκτη: Ν*/Ν1 Όπου Ν = Συνολικός αριθμός ημερών νοσηλείας το ημερολογιακό έτος Χ Ν1= Αριθμός Εξιτηρίων Ασθενών το ημερολογιακό έτος Χ

19

β. Οι νοσοκομειακές λοιμώξεις Οι νοσοκομειακές λοιμώξεις αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα των νοσοκομείων παγκοσμίως, με σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα, την ασφάλεια της περίθαλψης και το κόστος νοσηλείας. Ειδικότερα, η αυξανόμενη συχνότητα λοιμώξεων από παθογόνα που είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά έχει αναδειχθεί σε μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας διεθνώς με υψηλά ποσοστά θνησιμότητας, ενώ παράλληλα συνοδεύεται από μεγάλο κόστος αντιμετώπισης και παρατεταμένη παραμονή Τρόπος υπολογισμού δείκτη: στις νοσηλευτικές μονάδες. Ν/Ν1*100 Όπου Ν = Αριθμός ασθενών με ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις Ν1= Συνολικός Αριθμός Ασθενών

Σύμφωνα με το Center for Disease Control and Prevention στις ΗΠΑ (Jarvis, 2003) ο μέσος αριθμός επιπρόσθετων ημερών νοσηλείας εξαιτίας κάποιας νοσοκομειακής λοίμωξης κυμαίνεται από 1 έως 7 ημέρες και εξαρτάται από τον τύπο της λοίμωξης, ενώ το κόστος αντιμετώπισής τους συχνά ξεπερνά το 4% των συνολικών δαπανών υγείας.

Το ποσοστό των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων στο σύνολο των νοσηλευομένων σε μια υγειονομική μονάδα για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο υπολογίζεται: ● Ανά γεωγραφική οντότητα (περιφέρεια, υγειονομική περιφέρεια, νομός). ● Aνά φορέα, τομέα, κλινική ή μονάδα. ● Ανά είδος λοίμωξης (π.χ. ουρολοίμωξη, πνευμονία και θρομβοφλεβίτιδα). Ενδεικτική Βιβλιογραφία: • OECD (2004). Selecting Indicators for Patient Safety at the Health Level in OECD countries. www.oecd.org • Jarvis WR. (2003). Benchmarking for prevention: the Centers for Disease Control and Prevention’s National Nosocomial Infections Surveillance (NNIS) system experience, Infection Suppl. 2:44-8.

• Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Αντιμετώπιση της Μικροβιακής Αντοχής στα Αντιβιοτικά και των Λοιμώξεων σε χώρους Παροχής Υπηρεσιών Υγείας 2008-2012. Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Αθήνα, 2008. www.yyka.gov.gr • Gaynes R., Richards C., Edwards J., Emori T., Horan T., Alonso-Echanove J., Fridkin S., Lawton R., Peavy G. and Tolson J. (2001). Feeding back surveillance data to prevent hospital-acquired infections, Emerg. Infect. Dis. 7(2): 295-298.

γ. Ιατρικά σφάλματα

20

Τα ιατρονοσηλευτικά σφάλματα αποτελούν ένα σοβαρό ζήτημα στις μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας και κατ’ επέκταση στα σύγχρονα συστήματα. Έχει εκτιμηθεί ότι ένας σημαντικός αριθμός θανάτων ετησίως οφείλεται σε ιατρικά σφάλματα, τα οποία επιβαρύνουν σημαντικά και το οικονομικό κόστος παροχής υπηρεσιών υγείας. Παράλληλα, παρατηρείται αύξηση των προσφυγών για ιατρικά σφάλματα και των καταδικαστικών αποφάσεων, γεγονός που επίσης αυξάνει έμμεσα το κόστος της περίθαλψης. Ο αριθμός και το ποσοστό των ιατρικών σφαλμάτων αποτελούν σημαντικό δείκτη της

ασφάλειας, ποιότητας και οργάνωσης της φροντίδας υγείας ενός φορέα (Blendon et al., 2002).

Τρόπος υπολογισμού δείκτη:

To ποσοστό των ιατρικών σφαλμάτων που λαμβάνουν χώρα σε μια υγειονομική μονάδα υπολογίζεται:

Ν*100/Ν1

● Ανά γεωγραφική οντότητα (περιφέρεια, υγειονομική περιφέρεια, νομός) ● Ανά φορέα, τομέα, κλινική ή μονάδα

Ν = Αριθμός ασθενών που υπέστησαν ιατρικό σφάλμα το ημερολογιακό έτος Χ

● Ανά κατηγορία νόσων και διαγνώσεων.

Ν1= Συνολικός Αριθμός Ασθενών

Όπου

Ενδεικτική Βιβλιογραφία: • Blendon RJ., DesRoches CM., Brodie M., Benson JM., Rosen AB., Schneider E., Altman DE., Zapert K., Herrmann MJ., Steffenson AE. (2002). Views of practicing physicians and the public on medical errors, N Engl J Med, 347(24):1933-40.

δ. Δείκτης Ικανοποίησης από τη ζωή Η ικανοποίηση από τη ζωή σχετίζεται με τη γενικότερη ευεξία και θετική ψυχική υγεία του ατόμου όπως αξιολογείται από το ίδιο το άτομο για τη ζωή του στο σύνολό της και όχι για επιμέρους διαστάσεις και συναισθηματικές καταστάσεις. Υπάρχουν διαφορετικές μέθοδοι συλλογής δεδομένων για την ικανοποίηση από τη ζωή. Εδώ, παρουσιάζεται ο τρόπος υπολογισμού του συγκεκριμένου δείκτη σύμφωνα με την Εθνική Έρευνα Υγείας. Ο δείκτης καταγράφει το ποσοστό ατόμων που δηλώνουν ικανοποιημένοι από τη ζωή τους σε κλίμακα 1-10, όπου «1» είναι η μικρότερη δυνατή ικανοποίηση και «10» η μεγαλύτερη δυνατή. Η μέτρηση του δείκτη ικανοποίησης από τη ζωή αποτελεί ένα χρήσιμο μεθοδολογικό εργαλείο καθώς λειτουργεί συμπληρωματικά σε παραδοσιακούς αντικειμενικούς δείκτες της ευεξίας, όπως το εισόδημα, η υγεία και άλλοι. Έτσι, ο δείκτης αντανακλά την ευρύτερη εικόνα που έχει ο ερωτώμενος για τη ζωή του χωρίς να τον υποχρεώνει να την οριοθετήσει μέσα σε απαντήσεις προκαθορισμένων κλιμάκων. Ο δείκτης υπολογίζεται: ● Ανά γεωγραφική οντότητα (σύνολο χώρας, περιφέρεια-NUTS 1). ● Ανά φύλο. ● Ανά ηλικία. ● Ανά κοινωνικοοικονομικό status (ενήλικες). Η μέση ικανοποίηση από τη ζωή για τις χώρες του ΟΟΣΑ ανέρχεται στο 6,7/10 το 2010 ωστόσο παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις μεταξύ των χωρών. Η υψηλότερη ικανοποίηση από τη ζωή αναφέρεται στη Δανία, τη Νορβηγία και την Ολλανδία όπου οι ερωτώμενοι αξιολόγησαν την ικανοποίησή τους από τη ζωή με σκορ μεγαλύτερα του 7,5/10. Στην Ελλάδα, παρατηρείται σημαντικά χαμηλότερη ικανοποίηση από τη ζωή στους ενήλικες, με το σκορ να μη ξεπερνά το 5,5/10. Ενώ σε γενικές γραμμές δεν παρατηρούνται σημαντικές διαφορές στην ικανοποίηση από τη ζωή μεταξύ των δύο φύλων, το κοινωνικό status φαίνεται ότι παίζει καθοριστικό ρόλο (OECD, 2011). Ενδεικτική Βιβλιογραφία: •D iener E. and Diener M. (1995). Cross-cultural correlates of life satisfaction and self-esteem. Journal of Personality and Social Psychology, 68, 653-63.

•D iener E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95, 542-575.

• OECD (2011). “Subjective Well-Being”, in How’s Life? : Measuring Well-being, OECD Publishing.

21

Επιστημονική Επιμέλεια: Έφη Σίμου, Αναστασία Ρουμελιώτη Συντονισμός - Υπεύθυνη Ύλης: Έφη Σίμου Συνεργάτες: Ελευθερία Καναβού, Εβίκα Καραμαγκιώλη, Ελένη Κουτσογεώργου, Μυρτώ Σταύρου Στοιχεία Επικοινωνίας: Τηλ.: 213.2010.376, 213.2010.391, 213.2010.392 www.ygeiamap.gov.gr

Το παρόν εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Έργου «Σύστημα Παραγωγής Δεικτών Υγειονομικού Χάρτη» που υλοποιήθηκε από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού 2007 – 2013». Αυτό το έγγραφο έχει παραχθεί για τις ανάγκες του έργου: Σύστημα Παραγωγής Δεικτών Υγειονομικού Χάρτη, και αντιπροσωπεύει τις απόψεις των συντακτών του. Οι απόψεις αυτές δεν έχουν υιοθετηθεί ή εγκριθεί με οποιοδήποτε τρόπο από την Ειδική Υπηρεσία του τομέα Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως θέσεις του Υπουργείου ή της Επιτροπής. Η Ειδική Υπηρεσία δεν εγγυάται την ακρίβεια των στοιχείων που περιλαμβάνονται στο παρόν έγγραφο, ούτε αποδέχεται την ευθύνη για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών αυτών.