Ενημερωτικό Δελτίο Υγειονομικού Χάρτη Τεύχος 5 by ESDY

ΤΕΥΧΟΣ

Υγειονομικός Ενημερωτικό Χάρτης Δελτίο Εισαγωγικό Σημείωμα

το 5ο τεύχος του ενημερωτικού δελτίου αναλύεται η επίδραση της οικονομικής κρίσης στη Δημόσια Υγεία και ειδικότερα οι επιπτώσεις της στην υγεία του ελληνικού πληθυσμού και η επιβάρυνση που προκαλεί στην οργάνωση και εύρυθμη λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Σε μια προσπάθεια εξοικείωσης των αναγνωστών με τα διαδικτυακά εργαλεία που προσφέρονται στο πλαίσιο του έργου «Υγειονομικός Χάρτης», παρουσιάζονται αναλυτικά τα βήματα αναζήτησης υπηρεσιών υγείας μέσα από το «Χάρτη Υπηρεσιών Υγείας».

Περιεχόμενα ●Ο Υγειονομικός Χάρτης στο διαδίκτυο

●Α φιέρωμα Οικονομική Κρίση και Υγεία

●Δ ιεθνείς τάσεις στο χώρο της Δημόσιας Υγείας

● Διεθνείς δείκτες

●Π αρουσίαση Δομών Υγείας του Ε.Σ.Υ.

●Ο ρίζοντας τη Δημόσια Στην ενότητα των Διεθνών Δεικτών, επιδιώκοντας Υγεία να παρουσιάσουμε όσο γίνεται πιο σφαιρικά το θέμα της οικονομικής κρίσης, παρουσιάζονται συγκριτικά αποτελέσματα για τις χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α.) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) σε ό,τι αφορά την αυτοαναφερόμενη κατάσταση της υγείας του πληθυσμού και τον ιό H.I.V. Στην ενότητα των Δομών Υγείας του Εθνικού Συστήματος Υγείας (Ε.Σ.Υ.) παρουσιάζονται δύο αποκεντρωμένες κινητές δομές: η κινητή μονάδα ψυχικής υγείας Δωδεκανήσου και η κινητή μονάδα αιμοδοσίας του Νοσοκομείου Άγιος Παύλος Θεσσαλονίκης. Τέλος, στο ευρετήριο εννοιών σχετικών με τη δημόσια υγεία αναλύεται μια σειρά δεικτών που είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με την καταγραφή και αξιολόγηση πτυχών της οικονομικής ύφεσης όπως η ανεργία.

Υγειονομικός Χάρτης στο Διαδίκτυο

Αναζήτηση στο Χάρτη Υπηρεσιών Υγείας σε απλά βήματα

Πόσα, ποια και πού είναι τα Περιφερειακά Ιατρεία στην Κρήτη; ετε ➜ 1: Επιλέγ ρέα το είδος φο ορέας / (Δημόσιος Φ είο) Περιφ. Ιατρ ατηγορίες Κ ύ ο ν ε μ ο τ σ

σιάζονται υ ο ρ α Π : 2 ➜ α στο χάρτη τ κά Ιατρεία Περιφερεια

οντας κάθε γ έ ιλ π Ε : 3 ➜ κό Ιατρείο Περιφερεια ήστης μπορεί ο χρ ροφορίες να βρει πλη θεσία, για την τοπο πικοινω τον τρόπο ε τρείο νίας με το ια ώπινο και το ανθρ υ δυναμικό το

Πόσες, ποιες και πού είναι οι Ιδιωτικές Κλινικές στην Πάτρα; : Επιλέγετε ➜1 ρέα το είδος φο ορέας / (Ιδιωτικός Φ ινικές) Ιδιωτικές Κλ ατηγορίες στο μενού Κ

ζονται : Παρουσιά ➜2 ι στο χάρτη ο μένες καταγεγραμ ινικές Ιδιωτικές Κλ στην Πάτρα

οντας κάθε ➜ 3: Επιλέγ ινική Ιδιωτική Κλ ις να βρει μπορεί κάνε ς σχετικά πληροφορίε ή αυτή με την κλινικ στοιχεία (τοποθεσία, ς, κ.λπ.) επικοινωνία

● α υξανόμενη ζήτηση για υπηρεσίες υγείας λόγω της δημογραφικής γήρανσης ● επιδείνωση της υγείας των πολιτών ● συνεχείς περικοπές δαπανών ● σημαντικές ελλείψεις σε υγειονομικό υλικό και υποδομές ● δ υσλειτουργία των παρεχόμενων υπηρεσιών δημόσιας υγείας ● μείωση του προϋπολογισμού για την υγεία ● αυξανόμενη οικονομική ανασφάλεια ● μείωση των επιδομάτων ασφαλιστικής πρόνοιας.

Έρευνα στο επιστημονικό περιοδικό «The Lancet», σχετικά με τις συνέπειες της ύφεσης στον τομέα της υγείας, δείχνει ότι τα περιστατικά ψυχικών παθήσεων και αυτοκτονιών στην Ευρώπη έχουν αυξηθεί κατακόρυφα λόγω της οικονομικής κρίσης, ορισμένα λοιμώδη νοσήματα κάνουν την επανεμφάνισή τους (ειδική αναφορά γίνεται για τα αυξημένα κρούσματα AIDS στην Ελλάδα), ενώ τα ευρωπαϊκά συστήματα υγείας και πρόνοιας αντιμετωπίζουν ολοένα μεγαλύτερες δυσκολίες να ανταποκριθούν στο ρόλο τους λόγω ποικίλων ελλείψεων.

Οικονομική Κρίση και Υγεία

οβαρό πλήγμα στην υγεία των Ελλήνων μπορεί να επιφέρει η ευρωπαϊκή οικονομική κρίση. Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα φαίνεται να έχει πολλές ανεπιθύμητες επιπτώσεις για την κοινωνία και ειδικότερα για τις χαμηλότερες οικονομικές τάξεις, οι οποίες καλούνται να επιβιώσουν σε συνθήκες αυξανόμενης φτώχειας και εξάρτησης από ένα δημόσιο σύστημα υγείας που αντιμετωπίζει:

Αφιέρωμα

Οικονομική Κρίση και Υγεία

Παράλληλα, παρατηρείται η αυξανόμενη τάση οι ασθενείς να αναζητούν ετεροχρονισμένα ιατρική βοήθεια Πηγή: Lancet: Series on Europe: λόγω οικονομικής δυσχέρειας, παρότι αυτό μειώνει τις Health in Europe, 2013 πιθανότητες έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας, ενώ ταυτόχρονα καθιστά μακροπρόθεσμα, ακριβότερη την αντιμετώπιση της ασθένειας για τα ασφαλιστικά ταμεία. Ηκοινωνία στο σύνολό της παρουσιάζει σημάδια «κόπωσης» από την έλλειψη κοινωνικής δικαιοσύνης (Συνήγορος του Πολίτη, 2013). ικονομική ο η ι τ ό υ ο ν Δεδομέ ει, λάδα βαθαίν λ Ε ν η τ σ η σ ύφε άμεσες παραίτητες α ι α τ ν ο ίν ρ κ εις ατικές δράσ μ σ ε λ ε τ ο π α και η αντιμετώπισ ν η τ σ ν υ ο ύ που στοχε ια ν στη δημόσ ω τ ή τ ο ισ ν α των η βελτίωση υγεία και στ ς ης της υγεία σ α τ σ ά τ α κ ς τη . των πολιτών

Οικονομική Κρίση και Υγεία

Αφιέρωμα

Η αντιμετώπιση της οικονομικής ύφεσης απαιτεί ισχυρά συστήματα κοινωνικής προστασίας. Ωστόσο, τα μέτρα λιτότητας που επιβάλλονται στις χώρες της Ευρώπης που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα ψαλιδίζουν σταδιακά αυτό το δίχτυ κοινωνικής ασφαλείας, σύμφωνα με το περιοδικό Lancet. Πηγή: Lancet: Series on Europe: Health in Europe, 2013

Η ανεργία, η επαγγελματική ανασφάλεια και η απώλεια εισοδήματος συνδέονται με αύξηση της θνησιμότητας. Η απώλεια της εργασίας συνοδεύεται από ψυχικές διαταραχές, όπως άγχος και κατάθλιψη, προβλήματα εθισμού και εξάρτησης σε ουσίες, και υιοθέτηση μηυγιεινού τρόπου ζωής με αυξανόμενη κατανάλωση τροφής χαμηλής διατροφικής αξίας, καπνού και οινοπνεύματος. Η ανεργία φαίνεται, επίσης, ότι έχει συνέπειες στην ψυχική υγεία, καθώς συνοδεύεται από χαμηλή αυτοεκτίμηση του επιπέδου υγείας και αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα. Επιπροσθέτως, λόγω της πλημμελούς διαχείρισης των νοσημάτων από τις επιβαρυμένες υγειονομικές υπηρεσίες, το επίπεδο υγείας επιδεινώνεται ακόμα περισσότερο.

Σύμφωνα με το επιστημονικό περιοδικό «New Scientist»1, οι μεγάλες περικοπές στην Ευρώπη, πέρα από τις επιπτώσεις στο οικονομικό επίπεδο των πολιτών, συνιστούν παράλληλα και ένα «πείραμα» πάνω στην υγεία των ανθρώπων με άγνωστες συνέπειες για το μέλλον. Σύμφωνα με έρευνα σε 26 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Stuckler et al., 2009) η αύξηση της ανεργίας κατά 1% συνδέθηκε με παράλληλη αύξηση των αυτοκτονιών κατά 0,79%. Η ίδια έρευνα έδειξε μείωση της θνησιμότητας από τροχαία ατυχήματα κατά 1,39% πιθανώς λόγω μειωμένης χρήσης των αυτοκινήτων εξαιτίας οικονομικών δυσχερειών.

1) Ελλάδα: Η πρώτη χώρα σε ανέργους στην Ευρωπαϊκή Ένωση Σύμφωνα με την EUROSTAT, το ποσοστό ανεργίας το Δεκέμβριο του 2012, άγγιξε το 26,1%, ποσοστό που ήταν το υψηλότερο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και προβλέπεται να αγγίξει το 29% κατά μέσο όρο το 2013 σύμφωνα με τις προβλέψεις του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ2. Όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα, ιδιαίτερα πλήττονται οι νέοι κάτω των 25 ετών.

Πίνακας 1: Ποσοστό (%) ανεργίας στην Ελλάδα (σύνολο) Ιανουάριος 2012

Δεκέμβριος 2012

Ιανουάριος 2013

Φεβρουάριος 2013

Μάρτιος 2013

Σύνολο

21,6

26,1

26,4

26,7

26,8

Άνδρες Γυναίκες

18,6 25,6

23,4 29,6

23,6 30,2

23,8 30,4

24,1 30,4

Πηγή: Eurostat, 2013.

Πίνακας 2: Ποσοστό (%) ανεργίας ατόμων κάτω των 25 ετών

Σύνολο Άνδρες Γυναίκες

Ιανουάριος 2012

Δεκέμβριος 2012

Ιανουάριος 2013

Φεβρουάριος 2013

Μάρτιος 2013

52,0 44,5 60,4

58,2 52,5 64,9

59,0 53,4 65,6

62,2 53,0 74,1

59,2 53,7 65,7

Πηγή: Eurostat, 2013. 1. Πηγή: http://www.newscientist.com/article/mg21829122.800-the-hidden-costs-of-austerity.html#.UbmgZTXRrcs 2. Πηγή: http://www.inegsee.gr/

Για την εκτιμώμενη πορεία της φτώχειας από το 2011 και μετά, έχουν προσμετρηθεί και οι «κοινωνικές μεταβιβάσεις», όπως είναι τα οικογενειακά επιδόματα, τα επιδόματα και βοηθήματα ανεργίας, ασθενείας, αναπηρίας, το ΕΚΑΣ, και οι ενισχύσεις σε νοικοκυριά μόνιμων κατοίκων ορεινών και μειονεκτικών περιοχών. Όσον αφορά την υλική αποστέρηση καταγράφονται οι πολίτες οι οποίοι, μεταξύ άλλων, αδυνατούν να ανταποκριθούν στην πληρωμή ενοικίων, πάγιων λογαριασμών (ηλεκτρικού ρεύματος, νερού, αερίου, κ.λπ.), καθώς και στην πληρωμή δόσεων δανείου κατοικίας ή πιστωτικών καρτών, ενώ στερούνται, κατά περίπτωση, πρόσβαση σε σειρά άλλων αγαθών και υπηρεσιών. Το ποσοστό των ατόμων αυτών ανήλθε στο 28,4% το 2011 από 24,1% το 2010.

ντικότερους α μ η σ ς υ ο τ «Δύο από την καθορίζουν υ ο π ς ε τ ν ο γ παρά αι οινωνίας, είν υγεία μιας κ ασίας. ι θέσεις εργ ο ι α κ η σ α γ η στέ ύς τους βασικο Αποτελούν έσει ν τους αφαιρ Α . ς ε τ ά β ο λ στυ ι». εία υποφέρε κανείς, η υγ ler,

tuck Καθ. David S ρδης ιο της Οξφό Πανεπισ τήμ

Οικονομική Κρίση και Υγεία

Η έρευνα της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για τις «Συνθήκες Διαβίωσης στην Ελλάδα» (2012) έδειξε ότι το ποσοστό των πολιτών που βρίσκεται στα όρια της φτώχειας αυξήθηκε από 16,3% το 2010 –έτος υπογραφής του 1ου Μνημονίου με την Τρόικα– στο 22,9% του πληθυσμού το 2011.

Αφιέρωμα

2) Η αύξηση της ανεργίας συμβαδίζει με την αύξηση της φτώχειας του πληθυσμού

Ο κίνδυνος της φτώχειας είναι εντονότερος στις γυναίκες, καθώς ο σχετικός δείκτης ανέβηκε από το 16,8% το 2010, στο 23,5% του συνολικού γυναικείου πληθυσμού το 2011.

3) Τα παιδιά στην Ελλάδα, αποτελούν μια ηλικιακή μειονότητα, σε έναν πληθυσμό στον οποίο διαρκώς αυξάνεται η αναλογία των ατόμων 3ης ηλικίας Ο πληθυσμός των παιδιών κάτω των 18 ετών μειώθηκε από 32% του συνολικού πληθυσμού το 1961, σε 19% το 2001 και 17,4% το 2011 σύμφωνα με εκτιμήσεις (Unicef, 2013). Τα νοικοκυριά στην Ελλάδα από το 1960 και μετά συρρικνώθηκαν κατά ένα μέλος, από 3,78 το 1961, σε 2,65 μέλη ανά νοικοκυριό το 2009. Μεταξύ 1991 και 2001 το ποσοστό των νοικοκυριών χωρίς παιδιά κάτω των 15 ετών αυξήθηκε κατά 27,5%. Επιπλέον, τα διαζύγια στην Ελλάδα από το 0,7 ανά 1.000 κατοίκους το 1981, έφτασαν το 2008 το 1,2 ανά 1.000 κατοίκους. Tο 61,4% τουλάχιστον των διαζυγίων αφορούν οικογένειες με παιδιά (Unicef, 2013). Το ποσοστό της παιδικής φτώχειας στην Ελλάδα είναι πάνω από το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οικονομική Κρίση και Υγεία

Αφιέρωμα

Το ποσοστό της παιδικής φτώχειας στην Ελλάδα ανέρχεται στο 23%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για το σύνολο της Ευρώπης είναι 20,5%. Οι ανήλικοι κάτω από το όριο της φτώχειας στην Ελλάδα υπολογίζονται σε 439.000. Φτωχά νοικοκυριά είναι το 20,1% του συνόλου. Ένα στα τρία φτωχά νοικοκυριά είναι μονογονεϊκά (Unicef, 2013). Το 2010 το 28,7% των νοικοκυριών με παιδιά διαβιούσαν σε συνθήκες φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Ιδιαίτερα στα νοικοκυριά με παιδιά 12-17 ετών το ποσοστό εκτινάχθηκε στο 34,7%.

4) Πιο ευάλωτες οι γυναίκες Η επίδραση της οικονομικής κρίσης στην υγεία είναι περισσότερο καταλυτική στις γυναίκες, οι οποίες βάλλονται εντονότερα από την ύφεση. Μελέτες της Β΄ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Αρεταίειου Nοσοκομείου και του Οικονομικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών δείχνουν πως οι Ελληνίδες κινδυνεύουν να χάσουν το συγκριτικό τους πλεονέκτημα ως μακροβιότερες από τους άντρες, καθώς αποδεικνύονται πιο ευάλωτες σε θέματα υγείας (π.χ. στρες, κατάθλιψη κ.λπ.)3.

5) Η οικονομική κρίση επηρεάζει και το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας Η οικονομική κρίση δεν υποβαθμίζει μόνο το επίπεδο της υγείας, αλλά επηρεάζει και το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας μας, εντείνοντας την υπογεννητικότητα. Το 2012 καταγράφηκαν 15.000 λιγότερες γεννήσεις σε σχέση με το 2011, ενώ αυξήθηκαν ανησυχητικά τα ποσοστά των παλίνδρομων κυήσεων (αυτόματες αποβολές). Επίσης, αυξήθηκαν τα λιποβαρή μωρά, δηλαδή τα νεογνά που έρχονται στον κόσμο με βάρος κάτω των 2.500 γραμμαρίων και έχουν αυξημένο κίνδυνο να αντιμετωπίσουν προβλήματα υγείας. Τα παραπάνω ευρήματα ενδεχομένως συνδέονται και με τη δυσχέρεια στην πρόσβαση σε υπηρεσίες προγεννητικών ελέγχων, πιθανώς λόγου κόστους. Ενδεικτική Βιβλιογραφία: • Lancet: Series on Europe: Health in Europe, 2013. • McKee M., Basu S., Stuckler D. (2012). Health systems, health and wealth: the argument for investment applies now more than ever, Social Science & Medicine, 74(5):684-7. • Stuckler D., Basu S., Suhrcke M., Coutts A., McKee M. (2009). The public health effect of economic crises and alternative policy responses in Europe: an empirical analysis, Lancet, 374(9686):315-23. • Marmot MG. and Bell R. (2009). Ηow will the financial crisis affect health? BMJ, 338:858-60. • Unicef (2012). The State of the Children in Greece Report. • Συνήγορος του Πολίτη (2013). Ετήσια Έκθεση. • ΕΛ.ΣΤΑΤ. (2013). Συνθήκες Διαβίωσης στην Ελλάδα.

3. Στοιχεία που παρουσιάστηκαν στην συνέντευξη Τύπου της Β´ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Παιδικής και Νεανικής Γυναικολογίας, η οποία πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 6 Μαρτίου 2013 στο Αρεταίειο Νοσοκομείο.

Διεθνείς τάσεις

στο χώρο της

Δημόσιας Υγείας Γνώριζες ότι: ● Η Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καπνίσματος Η Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καπνίσματος γιορτάζεται, με απόφαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το 1988, κάθε χρόνο στις 31 Μαΐου. Κάθε χρόνο περίπου 6 εκ. θάνατοι οφείλονται στο κάπνισμα. Παγκοσμίως, το 78% των εφήβων ηλικίας 13-15, αναφέρουν ότι έχουν γίνει δέκτες κάποιας διαφημιστικής καμπάνιας ή άλλης προωθητικής καμπάνιας εταιρείας τσιγάρων. Επίσης, σχεδόν το 1/3 των νέων έχει δηλώσει πως ξεκίνησε το κάπνισμα επηρεαζόμενο από κάποια διαφημιστική εκστρατεία ή καμπάνια εταιρείας τσιγάρων. Πηγή: http://www.who.int/campaigns/no-tobaccoday/2013/en/index.html

● Τα μέτρα προστασίας από το παθητικό κάπνισμα αποδίδουν καρπούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου για το 2012, το 28% των Ευρωπαίων εκτέθηκε σε παθητικό κάπνισμα σε μπαρ, σε σχέση με το 2009 που το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 46%. Έτσι λοιπόν φαίνεται ότι τα μέτρα που πάρθηκαν στην Ευρώπη με σκοπό την προστασία από το παθητικό κάπνισμα, απέδωσαν καρπούς. Πηγή : http://ec.europa.eu/public_opinion/index_ en.htm

● Η Παγκόσμια Ημέρα Υγείας για το 2013 είναι αφιερωμένη στην αρτηριακή υπέρταση Η Παγκόσμια Ημέρα Υγείας γιορτάζεται στις 7 Απριλίου, ως επέτειος της ίδρυσης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) το 1948. Κάθε χρόνο επιλέγεται για την ημέρα αυτή ένα διαφορετικό θέμα, το οποίο αποτελεί προτεραιότητα για τη Δημόσια Υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Παγκόσμια Ημέρα Υγείας για το 2013 είναι αφιερωμένη στην αρτηριακή υπέρταση. Ο απώτερος στόχος της ημέρας αυτής είναι η πρόληψη και η μείωση των εμφραγμάτων και των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων μέσα από την ενημέρωση για την υπέρταση, την πρόληψη και την αντιμετώπισή της με τους πλέον κατάλληλους τρόπους, καθώς και για την αξία υιοθέτησης υγιεινών συνηθειών. Ένας στους τρεις ενήλικες παγκοσμίως εμφανίζει υπέρταση και συνεπώς έχει αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών όπως η στεφανιαία νόσος και τα εμφράγματα, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και η νεφρική ανεπάρκεια Πηγή: http://www.who.int/en

● Λιποβαρή παιδιά στον κόσμο Το 2011, εκτιμάται ότι 1 στα 6 παιδιά στις αναπτυσσόμενες χώρες ήταν λιποβαρές ενώ 56 εκατομμύρια από αυτά υπολογίζεται ότι ζουν στην κεντρική-νότια Ασία. Πηγή: http://www.who.int/en/

την ενότητα αυτή παρουσιάζονται συγκρίσιμοι διεθνείς δείκτες που προέρχονται από έρευνες ευρωπαϊκών ή διεθνών οργανισμών και αφορούν θέματα δημόσιας υγείας.

α. Δείκτης Αυτοαναφερόμενης Υγείας Ο δείκτης της αυτοαναφερόμενης υγείας αντανακλά τη συνολική αντίληψη των ανθρώπων για την κατάσταση της υγείας τους, συμπεριλαμβανομένων τόσο των σωματικών όσο και των ψυχολογικών διαστάσεών της. Πίνακας 1: Οι δέκα χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά καλής ή πολύ καλής αυτoαναφερόμενης υγείας ενηλίκων, το 2010

Χώρα

Ιρλανδία Σουηδία Ηνωμένο Βασίλειο Ολλανδία Κύπρος Ελλάδα Λουξεμβούργο Βέλγιο Ισπανία Δανία ΕΕ

Ποσοστό (%) πολιτών άνω των 16 ετών που αναφέρει ότι έχει καλή ή πολύ καλή υγεία 83% 80% 79% 76% 76% 76% 75% 73% 72% 71% 67%

Πηγή: OECD, Health Data, 2012.

Ενδεικτικές ερωτήσεις που χρησιμοποιούνται στην Ευρωπαϊκή Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης (EU - SILC), η οποία διενεργείται από το έτος 2003, καθώς και σε ορισμένες άλλες εθνικές έρευνες είναι: i) «Πώς είναι η υγεία σας γενικότερα;» ii) «Έχετε κάποια χρόνια ασθένεια ή πρόβλημα υγείας το οποίο έχει διαρκέσει ή αναμένεται να διαρκέσει για έξι μήνες ή περισσότερο;» και iii) «Κατά την διάρκεια των τελευταίων 6 μηνών, έχετε παρεμποδιστεί εξαιτίας κάποιου προβλήματος υγείας, σε δραστηριότητές σας». Με βάση τα δεδομένα του ΟΟΣΑ, η χώρα που καταγράφει τα υψηλοτέρα ποσοστά «καλής» ή «πολύ καλής» υγείας είναι η Ιρλανδία (Πίνακας 1).

β. Δείκτης Εργασιακής Αβεβαιότητας Ο δείκτης της εργασιακής αβεβαιότητας ή ανασφάλειας εκφράζεται ως το ποσοστό των ατόμων που θεωρούν ότι η ασφάλεια της θέσης εργασίας τους βρίσκεται υπό απειλή. Η εργασιακή ανασφάλεια συνεπάγεται θεμελιώδεις αλλαγές που αφορούν την ασφάλεια και τη συνέχεια της εργασιακής απασχόλησης του ατόμου. Επομένως, η εργασιακή ανασφάλεια συνεπάγεται αισθητή αβεβαιότητα σε ό,τι αφορά την εργασία στο σύνολό της ή κάποια χαρακτηριστικά της.

Διάγραμμα 1: Οι δέκα χώρες με το υψηλότερο ποσοστό αυτοαναφερόμενης εργασιακής αβεβαιότητας (Υποερώτηση: «Η ασφάλεια της δουλειά σας απειλείται». Απάντηση: «Συμφωνώ»).

Οι Sverke και συν. (2002a-2002b) χωρίζουν τις συνέπειες της εργασιακής ανασφάλειας σε τέσσερεις βασικές κατηγορίες: τις εργασιακές στάσεις, τις υπηρεσιακές στάσεις, την υγεία και την εργασιακή συμπεριφορά. Περαιτέρω μελέτες έχουν δείξει πως η αντίληψη της εργασιακής ανασφάλειας μεταξύ Πηγή: Eurobarometer 345, 2010. των εργαζομένων οδηγεί σε υψηλότερα ποσοστά εργασιακής μη-ικανοποίησης, αύξηση των περιστατικών κακής υγείας, υψηλότερα αναφερόμενα ποσοστά ψυχολογικών διαταραχών, μεγαλύτερη αίσθηση πνευματικής, συναισθηματικής και σωματικής εξάντλησης και χαμηλότερα κίνητρα για αποτελεσματική εργασία. Όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 1, οι Έλληνες βρίσκονται στη δεύτερη θέση στην ευρωπαϊκή κατάταξη της εργασιακής αβεβαιότητας, σύμφωνα με Έκθεση του Ευρωβαρομέτρου για την ψυχική υγεία στα 27 κράτη-μέλη που διενεργήθηκε το 2010. Συγκεκριμένα, το 42% των Ελλήνων ανέφερε ότι ζει υπό καθεστώς εργασιακής ανασφάλειας, ενώ στην Ευρώπη κατά μέσο όρο μόνο ένας στους τέσσερις (το 25%) απάντησε ότι απειλείται η εργασία του. Περισσότερο ανασφαλείς από τους Έλληνες εμφανίστηκαν μόνο οι Λετονοί, μεταξύ των οποίων το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 58%. Ενδεικτική Βιβλιογραφία: • S verke M., Hellgren J. and Näswall K. (2002a). No security: A meta-analysis and review of job insecurity and its consequences, Journal of Occupational Health Psychology, 7, 242-264. • S verke M. and Hellgren J. (2002b). The nature of job insecurity: Understanding employment uncertainty on the brink of a new Millennium, Applied Psychology: An International Review, 51, 23-42. • Eurobarometer 345 (2010). Mental Health.

γ. HIV – AIDS Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ): ● 30.000.000 άτομα έχουν πεθάνει συνολικά μέχρι σήμερα από αίτια σχετιζόμενα με το AIDS. ● 34.000.000 άτομα παγκοσμίως ζούν με AIDS. Διάγραμμα 2: Ρυθμός αύξησης νέων διαγνώσεων λοίμωξης H.I.V στην Ελλάδα

● AIDS: 4η αιτία θανάτου παγκοσμίως. ● Κάθε μέρα 7.000 άτομα μολύνονται από τον ιό. ● Κάθε μέρα για κάθε 1 άτομο που λαμβάνει αντιρετροϊκή θεραπεία, 2 άτομα μολύνονται. Πηγή: www.who.int

ηση χρονική αύξ ια δ ι α ίτ ε ρ Παρατη την Ελλάδα εων H.I.V. σ ξ ώ ιμ ο λ ν τω με 2). Σύμφωνα (Διάγραμμα ικά επιδημιολογ ία τα υ ε λ τε τα πό το 1984 δεδομένα, α ος του 2012 μέχρι το τέλ καν 12.689 καταγράφη λοίμωξης περιστατικά ν οποίων H.I.V. (εκ τω άνδρες το 82% ήταν υναίκες). και το 18% γ Πηγή: ivaids.gr http://www.h

Πηγή : http:// www.hivaids. gr/homepage. php?id=aboutus

Η πρόσφατη έκρηξη των μολύνσεων σε χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών που οφείλεται και στην έλλειψη αντίστοιχων πολιτικών πρόληψης για αυτή την κοινωνική ομάδα, είχε ως αποτέλεσμα τον υπερδιαπλασιασμό του ρυθμού νέων διαγνώσεων λοίμωξης H.I.V. μεταξύ των χρηστών (από 20 περιπτώσεις ανά μήνα το 2011, σε 44 ανά μήνα το 2012). Ο αριθμός θανάτων οροθετικών από AIDS το 2012 ανήλθε σε 48 άτομα.

Παρουσίαση Δομών Υγείας του ΕΣΥ Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας (ΚΨΜΥ) Δωδεκανήσου

Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας (ΚΨΜΥ) του κρατικού θεραπευτηρίου Λέρου, αποτελεί μια υπηρεσία ψυχικής υγείας, η οποία παρέχει υπηρεσίες σε άτομα και οικογένειες στο χώρο της κοινότητας που αντιμετωπίζουν δυσκολίες πρόσβασης σε υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας στο νoμό Δωδεκανήσου, ενώ τα άτομα αυτά αδυνατούν πολλές φόρες να χρησιμοποιήσουν τις ήδη υπάρχουσες υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας στη Ρόδο και τη Λέρο, (τις οποίες έχουν ιδιαίτερη ανάγκη) εξαιτίας κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων, έλλειψης μέσων μεταφοράς και των δυσμενών καιρικών συνθηκών. Η ΚΨΜΥ απευθύνεται σε: ● Ενήλικες που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές ή/και ψυχοκοινωνικά προβλήματα. ● Ενήλικες που ανήκουν σε πληθυσμιακές ομάδες υψηλού κινδύνου για εκδήλωση ψυχικής νόσου. ● Χρήστες υπηρεσιών ψυχικής υγείας των Δωδεκανήσων. ● Οικογένειες των ασθενών. ● Κατοίκους του νομού Δωδεκανήσου.

Οι υπηρεσίες της παρέχονται δωρεάν με ειδικά κλιμάκια σε κάθε νησί του νομού Δωδεκανήσου πραγματοποιώντας κατ’ οίκον προγραμματισμένες επισκέψεις και εξωτερικά ιατρεία στα κατά τόπους Κέντρα Υγείας και Περιφερειακά Ιατρεία καθώς και σε χώρους που παρέχονται από τους Δήμους ή από άλλους κοινωφελείς φορείς του νομού Δωδεκανήσου.

Η ΚΨΜΥ αποτελείται από εξειδικευμένο προσωπικό (ψυχιάτρους, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, λογοθεραπευτές και νοσηλευτές ψυχικής υγείας).

Στοιχεία Επικοινωνίας Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου Διεύθυνση: Λέπιδα, Τ.Κ. 85400, Λέρος Τηλέφωνα επικοινωνίας: +30.22470-26241, +30.22470-23013 Fax: +30.22470-26242 Ώρες επικοινωνίας: Δευτέρα - Κυριακή 7:00 - 14:30 E-mail: kinitimonada@leros-hospital.gr

Παρουσίαση Δομών Υγείας του ΕΣΥ Κινητή Μονάδα Αιμοδοσίας του νοσοκομείου «Αγ. Παύλος» Αιμοληψίες από Κινητό Συνεργείο (Εξορμήσεις) Γίνονται περίπου 15 εξορμήσεις το μήνα, καθημερινές και Κυριακές, σε συλλόγους, κοινότητες, οργανισμούς, σχολεία από Κινητό Συνεργείο που αποτελείται από 2-3 νοσηλεύτριες, 1 παρασκευαστή - τεχνολόγο, 1 γιατρό και τον οδηγό του αυτοκινήτου της Αιμοδοσίας. Το έτος 2010 πραγματοποιήθηκαν 104 εξορμήσεις.

Νοσοκομειακή Υπηρεσία Αιμοδοσίας λειτουργεί στο Νοσοκομείο «Αγ. Παύλος» από το 1976, είναι Σταθμός Α’ τάξης και στο πλαίσιό της λειτουργούν τα τμήματα: 1) Αιμοδοσίας. 2) Μεσογειακής Αναιμίας. 3) Ελέγχου Αιμοσφαιρινοπαθειών.

Στοιχεία Επικοινωνίας Διεύθυνση: Εθνικής Αντιστάσεως 161, Τ.Κ. 55134, Θεσσαλονίκη Τηλ. Κέντρο: 2313 304400 Fax : 2310 - 451 727 E-mail: info@agpavlos.gr

την ενότητα αυτή παρουσιάζονται δείκτες που αναφέρονται στο Εργατικό Δυναμικό, την Ανεργία και την Ψυχική Υγεία.

α. Εργατικό Δυναμικό Το εργατικό δυναμικό αποτελεί σημαντική συνιστώσα για τον υπολογισμό της παραγωγικότητας και της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Ο δείκτης του εργατικού δυναμικού εκφράζει το ποσοστό των ατόμων που αποτελούν το εργατικό δυναμικό της χώρας, δηλαδή τα άτομα ηλικίας 15 ετών και άνω και τα οποία εργάζονται ή είναι άνεργοι αλλά δηλώνουν πως αναζητούν εργασία και ενεργούν προς αυτή την κατεύθυνση επί του συνολικού πληθυσμού σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Υπολογίζεται: ● Ανά γεωγραφική οντότητα (περιφέρεια, υγειονομική περιφέρεια, νομός, δήμος). ● Ανά φύλο. ● Ανά ηλικία (5ετείς ομάδες).

Πίνακας 1: Εργαζόμενοι κατά τομέα οικονομικής δραστηριότητας το 4ο τετράμηνο του 2012 (Αριθμητικά και %) Τομέας

Αριθμητικά (σε χιλιάδες)

Ποσοστό (%)

Πρωτογενής Τομέας (παραγωγή αγαθών)

485.500

13,2%

Δευτερογενής Τομέας (επεξεργασία και μεταποίηση)

599.100

16,3%

2.597.300 3.681.900

70,5% 100%

Τριτογενής Τομέας (εμπόριο, υπηρεσίες) Σύνολο

Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ, 2013 (http://www.investingreece.gov.gr/default.asp?pid=1&la=2)

Χαμηλές τιμές του δείκτη υποδηλώνουν αφενός ότι το ποσοστό των οικονομικά εξαρτώμενων ατόμων (π.χ. παιδιά 0-14 ετών και ηλικιωμένοι >65 ετών) στον πληθυσμό είναι μεγάλο και αφετέρου ότι η παραγωγικότητα και οικονομική ανάπτυξη της χώρας θα μειωθεί. Δεδομένου ότι οι ασφαλιστικές εισφορές του εργατικού δυναμικού εξασφαλίζουν την συνταξιοδότηση των ηλικιωμένων, χαμηλό ποσοστό του εργατικού δυναμικού δύναται να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής

Τρόπος υπολογισμού δείκτη: Ν*100/Ν1 Όπου Ν= Αριθμός των ατόμων του εργατικού δυναμικού σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα Ν1= Συνολικός Πληθυσμός σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα

Στατιστικής Αρχής (ΕΛ.ΣΤΑΤ.), το 4ο τρίμηνο του 2012 το μεγαλύτερο ποσοστό εργαζομένων απασχολείται στον τριτογενή τομέα. Ενδεικτική Βιβλιογραφία: • WΗΟ (2010). World Health Statistics. • ΕΛ.ΣΤΑΤ. (2013). Έρευνα Εργατικού Δυναμικού.

β. Πληθυσμός που ζει σε νοικοκυριά χωρίς πρόσβαση στην απασχόληση Ο δείκτης εκφράζει το ποσοστό των ατόμων που ζουν σε νοικοκυριά χωρίς εργαζόμενο μέλος επί του συνόλου των ατόμων της ίδιας ηλικιακής ομάδας, σε δεδομένο έτος. Αποτελεί δείκτη των Κοινοτικών Στατιστικών του Λάκεν4 για τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό και ανήκει στην ευρύτερη κατηγορία των δεικτών των κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών του πληθυσμού. Η οικονομική κατάσταση και η ευημερία των ατόμων δεν εξαρτάται μόνο από το ατομικό τους εισόδημα αλλά και από την οικονομική κατάσταση της οικογένειας στην οποία ζουν. O κίνδυνος φτώχειας των ατόμων σχετίζεται άμεσα με τη σύνθεση και τα χαρακτηριστικά του Διάγραμμα 1: νοικοκυριού τους (αριθμό των μελών Άτομα που διαμένουν σε νοικοκυριά χωρίς της οικογένειας, εργασιακή κατάσταση εργαζόμενο την περίοδο 2000-2011 των μελών, κ.λπ.). Αναδεικνύει επίσης την πόλωση/διαχωρισμό (polarization) της απασχόλησης στα νοικοκυριά. Υπολογίζεται: ● Ανά γεωγραφική οντότητα (περιφέρεια, υγειονομική περιφέρεια, νομός). ● Ανά φύλο για την ηλικιακή ομάδα 18-59. ● Ανά ηλικία (0-17, 18-59). ● Ανά τύπο νοικοκυριού. Στην Ελλάδα παρατηρείται διαχρονικά αύξηση των νοικοκυριών χωρίς Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. 2012. εργαζόμενο που κορυφώνεται το 2011 (Διάγραμμα 1). Παρατηρείται σταθερότητα Τρόπος υπολογισμού δείκτη: μέχρι το 2004, από το 2005 έως το 2008 τάση μείωσης, ενώ από το 2008 μέχρι και το Ν/Ν1 2011 παρατηρείται τάση ραγδαίας αύξησης, Όπου με τις τιμές για το 2010 και το 2011 να είναι οι υψηλότερες της δεκαετίας. Ν= Αριθμός των ατόμων που ζουν σε νοικοκυριά χωρίς πρόσβαση στην απασχό Ενδεικτική Βιβλιογραφία: ληση, το ημερολογιακό έτος Χ επί 100 • WHO (2003). Social Determinants of Health: the solid Ν1= Συνόλο των ατόμων της ίδιας ηλικιακής ομάδας, το ημερολογιακό έτος Χ

facts, 2nd edition, Denmark. • ΕΛ.ΣΤΑΤ. (2012). Συνθήκες Διαβίωσης στην Ελλαδα, 2012.

4. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Λάκεν τον Δεκέμβριο του 2001, οι αρχηγοί των Ευρωπαϊκών Κρατών και κυβερνήσεων ενέκριναν μια πρώτη σειρά κοινών στατιστικών δεικτών για τον κοινωνικό αποκλεισμό και τη φτώχεια που υπόκεινται σε μια συνεχή διαδικασία βελτίωσης από την υπο-ομάδα για τους δείκτες (ΥΟΔ) της επιτροπής κοινωνικής προστασίας (ΕΚΠ). Οι δείκτες αυτοί αποτελούν θεμελιώδες στοιχείο στο πλαίσιο της ανοικτής μεθόδου συντονισμού για την παρακολούθηση της προόδου που σημειώνεται από τα κράτη-μέλη της ΕΕ για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

γ. Ανεργία Ο δείκτης αναφέρεται στο ποσοστό των ανέργων επί του συνολικού αριθμού των οικονομικά ενεργών ατόμων (εργατικό δυναμικό) της Ελλάδας, σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Υπολογίζεται: Διάγραμμα 2: ● Ανά γεωγραφική οντότητα (περιφέρεια, Εξέλιξη της ανεργίας (%) στην Ελλάδα την περίοδο υγειονομική περιφέρεια, νομός, δήμος). 2000-2011 ● Ανά φύλο. ● Ανά ηλικία (5-ετείς ομάδες). ● Ανά εκπαιδευτικό επίπεδο κατά ISCED (0-2, 3-4, 5-6). ● Ανά διάρκεια ανεργίας: ανεργία μικρής διάρκειας (<12 μηνών) και ανεργία μεγάλης διάρκειας (>12 μηνών). Στην Ελλάδα παρατηρείται διαχρονικά μια ραγδαία αύξηση της ανεργίας την περίοδο 2008 – 2011 (Διάγραμμα 2), ενώ προηγουμένως (από το 2004 έως το 2008) το ποσοστό ανεργίας μειωνόταν συνεχώς. Ενδεικτική Βιβλιογραφία: • E uropean Health Indicators (2004). National Report, National Institute for Public Health and Environment (RIVM), Netherlands. • WΗΟ (2010). World Health Statistics. • ΕΛ.ΣΤΑΤ. (2013). Έρευνα Εργατικού Δυναμικού. • ΕΛ.ΣΤΑΤ. (2012). Συνθήκες Διαβίωσης στην Ελλάδα.

δ. Μακροχρόνια ανεργία

Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. 2012.

Τρόπος υπολογισμού δείκτη: Ν*100/Ν1 Όπου Ν= Αριθμός των ανέργων σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα Ν1= Συνολικός αριθμός οικονομικά ενεργών ατόμων σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα

Ο δείκτης υπολογίζει το ποσοστό του μακροχρόνια άνεργου πληθυσμού5 άνω των 15 ετών, επί του συνόλου του εργατικού δυναμικού μιας χώρας ηλικίας άνω των 15 ετών, για ένα έτος. Η ένταξη στην αγορά εργασίας θεωρείται κύρια παράμετρος για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας επηρεάζεται από το ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας μιας χώρας. Επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης Τρόπος υπολογισμού δείκτη: της οικονομίας συνεπάγεται αύξηση του Ν/Ν1 ποσοστού των μακροχρόνια ανέργων. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Όπου 6 Λισσαβόνας (2000) η μακροχρόνια ανεργία Ν= Αριθμός μακροχρόνια ανέργων άνω αποτελεί ενδημικό φαινόμενο στην ΕΕ. των 15 ετών, το έτος Χ επί 100 Η Στρατηγική της Λισσαβόνας αλλά και η νέα «Στρατηγική 2020» δίνει μεγάλη έμφαση στο ρόλο της απασχόλησης στην κοινωνική

Ν1= Σύνολο του εργατικού δυναμικού ηλικίας άνω των 15 ετών, το έτος Χ

5. Διάρκεια ανεργίας ≥ των 12 μηνών, σύμφωνα με τον ορισμό της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας. 6. Πηγή: http://europa.eu/legislation_summaries/education_training_youth/general_framework/c10241_el.htm

ενσωμάτωση και καλεί τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. να αναλάβουν αποφασιστική δράση στον τομέα αυτό. Ο δείκτης υπολογίζεται: ● Ανά γεωγραφική οντότητα (περιφέρεια, νομός, δήμος). ● Ανά φύλο. Διάγραμμα 3: ● Ανά ηλικία (5ετείς ομάδες άνω των 15 Εξέλιξη της μακροχρόνιας ανεργίας (%) στην Ελλάδα ετών). την περίοδο 2000-2011 Στην Ελλάδα παρατηρείται ότι η μακροχρόνια ανεργία στις γυναίκες το 2011 είναι στα επίπεδα του 2000 ενώ παράλληλα αυξάνεται το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας των ανδρών (Διάγραμμα 3).

Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. 2012.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία: • WHO (2003). Social Determinants of Health: the solid facts. 2nd edition. Denmark, World Health Organisation. • ΕΛ.ΣΤΑΤ. (2012). Συνθήκες Διαβίωσης στην Ελλάδα.

ε. Κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) Αποτελεί δείκτη της οικονομικής κατάστασης και κατ΄ επέκταση της ευημερίας μιας χώρας. Περιλαμβάνει το σύνολο όλων των τελικών προϊόντων (υλικών και άυλων) που παράχθηκαν εντός της επικράτειας μιας χώρας σε διάστημα ενός έτους, εκφρασμένο σε χρηματικές μονάδες, ακόμα και αν μέρος αυτού παράχθηκε από παραγωγικές μονάδες που ανήκουν σε κατοίκους του εξωτερικού. Υπολογίζεται: ● Ανά γεωγραφική οντότητα (σύνολο χώρας, περιφέρεια). Τρόπος υπολογισμού δείκτη: Ν/Ν1 Όπου Ν= Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της χώρας σε τρέχουσες τιμές (€) το έτος Χ Ν1= Σύνολο πληθυσμού της χώρας το έτος Χ

Το 2012, το ελληνικό ΑΕΠ μειώθηκε στα 193,7 δισ. ευρώ από 208,5 δισ. ευρώ το 2011 και το χρέος μειώθηκε στα 303,9 δισ. ευρώ από 355,9 δισ. ευρώ που ήταν το 2011 (από 170,3% του ΑΕΠ το 2011 σε 156,9% του ΑΕΠ το 2012). Οι δημόσιες δαπάνες, ως ποσοστό του ΑΕΠ, αυξήθηκαν από 52% το 2011 σε 54,8% το 2012, ενώ τα δημόσια έσοδα αυξήθηκαν από 42,4% σε 44,7%. Ενδεικτική Βιβλιογραφία: • Eurostat http://epp.eurostat.ec.europa.eu/

στ. Ψυχολογική Ευεξία – Θετική Ψυχική Υγεία Ο δείκτης της ψυχολογικής ευεξίας παρέχει μια ευρύτερη εκτίμηση της ψυχικής υγείας του πληθυσμού και σχετίζεται τόσο με το φύλο και την ηλικία όσο και με την οικογενειακή και επαγγελματική κατάσταση, το εκπαιδευτικό και οικονομικό επίπεδο των ερωτώμενων, πολλούς δηλαδή από τους κοινωνικοοικονομικούς προσδιοριστές της υγείας. Οι προσδιοριστές αυτοί μπορούν να γίνουν στόχος κοινωνικών πολιτικών με σκοπό τη βελτίωση της ψυχικής υγείας του πληθυσμού. Η ψυχική υγεία, υπό το πρίσμα της Ευεξίας και της Θετικής Ψυχολογίας, συμπεριλαμβάνει τα θετικά συναισθήματα, τη δέσμευση, τις θετικές και δημιουργικές σχέσεις με τους άλλους και την επίτευξη στόχων. Τα στοιχεία αυτά υπογραμμίζουν και συνάδουν με τη θέση ότι η ψυχική υγεία είναι πέρα και πάνω από την απουσία ψυχικής νόσου. Διαπιστώνεται, ότι η ψυχική υγεία και ευεξία ως έννοιες πλησιάζουν και ανατροφοδοτούν η μια την άλλη, τόσο σε θεωρητικό και ερευνητικό επίπεδο, όσο και σε κλινικό. Η επιδημιολογική έρευνα τονίζει ότι η υποκειμενική ευημερία, όπως αυτή μετράται με κλίμακες αισιοδοξίας και θετικών συναισθημάτων, αποτελεί σημαντικό προστατευτικό παράγοντα για τη ψυχική και τη σωματική νόσο. Τα οφέλη από την έρευνα στην ευεξία, στο πλαίσιο της Θετικής Ψυχολογίας, είναι ήδη ορατά όσον αφορά τη μακροζωία, τη μείωση του κόστους υπηρεσιών στη ψυχική υγεία, και στην καλύτερη πρόγνωση ψυχικών διαταραχών, κυρίως των καταθλιπτικών και αγχωδών διαταραχών. Ειδικότερα, μελέτες βασισμένες στην απόδειξη (evidence-based) έχουν καταδείξει σημαντική αύξηση της υποκειμενικής ευημερίας σε κλινικούς και μη πληθυσμούς, μετά από τη σχεδιασμένη παρέμβαση τεχνικών που βασίζονται στη Θετική Ψυχολογία. Έχει διαπιστωθεί ότι στρατηγικές διαχείρισης άγχους που συμπεριλαμβάνουν στο θεραπευτικό τους σχεδιασμό τα θετικά συναισθήματα (π.χ., θετική αναπλαισίωση και διερεύνηση καθημερινών γεγονότων

υπό θετικό πρίσμα), συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του άγχους αλλά και της καταθλιπτικής διάθεσης. Αυτές οι στρατηγικές έχουν βοηθήσει άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας να ανακάμψουν από κρίσεις οπλίζοντάς τους με νέες ικανότητες για την αντιμετώπιση του άγχους, για στενότερες διαπροσωπικές σχέσεις και επαφές και κυρίως για ουσιαστική εκτίμηση της ζωής, στοιχεία που αυξάνουν εκ νέου τη ψυχική τους ευεξία. Ο δείκτης υπολογίζεται: ● ● ● ● ● ● ●

Ανά γεωγραφική οντότητα (σύνολο χώρας, περιφέρεια-NUTS 1). Ανά φύλο. Ανά ηλικία (16-24, 25-44, 45-65). Ανά εκπαιδευτικό επίπεδο κατά ISCED (0-2, 3-4, 5-6). Ανά επαγγελματική κατηγορία (ISCO-88). Ανά οικογενειακή κατάσταση. Ανά υπηκοότητα (Ελληνική, εντός χωρών Ε.Ε., εκτός χωρών Ε.Ε.).

Ενδεικτική Βιβλιογραφία: • European Community Health Indicators Monitoring (ECHIM) http://www.healthindicators.eu/ • European Community Health Interview Survey (ECHIS), EHIS indicators guidelines, List of indicators to be computed with the EHIS http://circa.europa.eu/ • Eurobarometer 58.2. (2003). The mental health status of the European population. • ΕΛ.ΣΤΑΤ. Εθνική Έρευνα Υγείας, http://www.statistics.gr/ • Sin N. L. and Lyubomirsky S. (2009). Enhancing well-being and alleviating depressive symptoms with positive psychology interventions: A practice-friendly meta-analysis, Journal of Clinical Psychology: In Session, 65, 467-487. • Fredrickson B. L. (2008). Promoting positive affect. In M. Eid & R.J. Larsen (Eds.), The science of subjective wellbeing (pp. 449–468). New York: Guilford Press. • Davis C. G., Nolen-Hoeksema S., Larson J. (1998). Making sense of loss and benefiting from experience: Two construals of meaning, Journal of Personality and Social Psychology, 75, 561-574. • Seligman M.E.P. (2008). Positive Health. Applied Psychology: An International Review, 57, 3-18.

ζ. Δείκτης Ψυχολογικής Πίεσης Ο δείκτης καταγράφει το ποσοστό των ατόμων που αισθάνονται ψυχολογική πίεση σε μια δεδομένη χρονική περίοδο. Η αντιληπτή ψυχολογική πίεση είναι μια μη-ειδική διάσταση της ψυχοπαθολογίας και υποδηλώνει την ύπαρξη κάποιου ψυχολογικού προβλήματος το οποίο όμως δεν έχει αξιολογηθεί διαγνωστικά. Δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκη ψυχική ασθένεια, ούτε και απαιτεί υπηρεσίες από το σύστημα ψυχικής υγείας. Ωστόσο, κατά την ερμηνεία του Δείκτη πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι πολιτιστικές διαφορές στη βίωση και έκφραση των συναισθημάτων. Η ψυχολογική πίεση σχετίζεται με αυξημένη χρήση των υπηρεσιών υγείας καθώς και με μειωμένη λειτουργικότητα, ενώ είναι προγνωστικός παράγοντας της θνησιμότητας. Δραστηριότητες πρόληψης και προαγωγής της ψυχικής υγείας μπορεί να μειώσουν τα επίπεδα της ψυχολογικής πίεσης. Ο δείκτης υπολογίζεται: ● Ανά γεωγραφική οντότητα (σύνολο χώρας, περιφέρεια-NUTS 1). ● Ανά φύλο. ● Ανά ηλικία (16-24, 25-44, 45-65). ● Ανά εκπαιδευτικό επίπεδο κατά ISCED (0-2, 3-4, 5-6). ● Ανά επαγγελματική κατηγορία (ISCO-88). ● Ανά οικογενειακή κατάσταση. ● Ανά υπηκοότητα (Ελληνική, εντός χωρών Ε.Ε., εκτός χωρών Ε.Ε.). Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Έρευνα για την Ποιότητα της Ζωής, το 2012 το 9,3% των Ελλήνων δήλωσαν ότι αισθάνονται σε μόνιμο επίπεδο απογοητευμένοι και σε κατάθλιψη (European Quality of Life Survey, 2012). Ενδεικτική Βιβλιογραφία: • E uropean Quality of Life Survey, 2012. http://www.eurofound.europa.eu/surveys/smt/3eqls/index.EF.php • European Community Health Indicators Monitoring (ECHIM) http://www.healthindicators.eu/ • E uropean Community Health Interview Survey (ECHIS), EHIS indicators guidelines, List of indicators to be computed with the EHIS http://circa.europa.eu/ • Eurobarometer 58.2. (2003). The mental health status of the European population. • ΕΛ.ΣΤΑΤ. Εθνική Έρευνα Υγείας, http://www.statistics.gr/

Επιστημονική Επιμέλεια: Έφη Σίμου, Αναστασία Ρουμελιώτη Συντονισμός - Υπεύθυνη Ύλης: Έφη Σίμου Συνεργάτες: Ελευθερία Καναβού, Εβίκα Καραμαγκιώλη, Ελένη Κουτσογεώργου, Μυρτώ Σταύρου Στοιχεία Επικοινωνίας: Τηλ.: 213.2010.376, 213.2010.391, 213.2010.392 www.ygeiamap.gov.gr

Το παρόν εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Έργου «Σύστημα Παραγωγής Δεικτών Υγειονομικού Χάρτη» που υλοποιήθηκε από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού 2007 – 2013». Αυτό το έγγραφο έχει παραχθεί για τις ανάγκες του έργου: Σύστημα Παραγωγής Δεικτών Υγειονομικού Χάρτη, και αντιπροσωπεύει τις απόψεις των συντακτών του. Οι απόψεις αυτές δεν έχουν υιοθετηθεί ή εγκριθεί με οποιοδήποτε τρόπο από την Ειδική Υπηρεσία του τομέα Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως θέσεις του Υπουργείου ή της Επιτροπής. Η Ειδική Υπηρεσία δεν εγγυάται την ακρίβεια των στοιχείων που περιλαμβάνονται στο παρόν έγγραφο, ούτε αποδέχεται την ευθύνη για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών αυτών.