«Η νέα πρόταση για την ακούσια νοσηλεία» Η θέση των ληπτών, οι παρατηρήσεις της CPT και το σχΝ για την Ακούσια Νοσηλεία Γιάννης Αλεξάκης Δικηγόρος
Μέλος της Ειδικής Επιτροπής Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές
Μέλος της Ομάδας Εργασίας για την Επικαιροποίηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ακούσια Νοσηλεία 1
Η ακούσια νοσηλεία
(ν. 2071/1992, άρθρα 95 - 101) Άρθρο
Τίτλοι άρθρων
95
Ακούσια νοσηλεία
96
Διαδικασία εισαγωγής
97
Ένδικα μέσα
98
Συνθήκες νοσηλείας
99
Διακοπή - Διάρκεια - Λήξη ακούσιας νοσηλείας
100
Υποτροπή ασθένειας
101
Ιδιωτικοί φορείς ψυχικής υγείας
Ομάδα Εργασίας για την Επικαιροποίηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ακούσια Νοσηλεία
2
Τι ζήτησαν οι λήπτες από την Ομάδα; Αιτήματα ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας
την κατάργηση της επικινδυνότητας την αλλαγή του τρόπου διακομιδής (μεταφοράς) την κατάργηση των περιοριστικών μέτρων τη χρονική οριοθέτηση της διάρκεια ισχύος της εισαγγελικής εντολής την αντιμετώπιση των καταχρηστικών ακούσιων νοσηλειών τη θεσμοθέτηση της «ψυχιατρικής διαθήκης» (επιθυμίες εκφρασθείσες εκ των προτέρων) διατυπώθηκαν ενστάσεις για την κατ΄ οίκον νοσηλεία (ακούσια θεραπεία στην κοινότητα) Ομάδα Εργασίας για την Επικαιροποίηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ακούσια Νοσηλεία
3
Προκαταρκτικές παρατηρήσεις της CPT Περιοριστικά μέτρα χρήση μηχανικών μέσων • υπερβολική περιορισμού (καθηλώσεων), • ακατάλληλες μέθοδοι περιορισμού, • απουσία καταγραφής και μη τήρησης των κατάλληλων μητρώων χρήσης μέτρων περιορισμού. Μεταφορά ασθενών • από αστυνομία, • με χειροπέδες και περιπολικά. Ομάδα Εργασίας για την Επικαιροποίηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ακούσια Νοσηλεία
4
Η προτεινόμενη διάκριση στο σχΝ Ακούσια ψυχιατρική περίθαλψη
.
Ομάδα Εργασίας για την Επικαιροποίηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ακούσια Νοσηλεία
5
Καινοτόμες προτάσεις στο σχΝ • Προσωρινή διαταγή (ασφ. μέτρα) • Συνεδρίαση του δικαστηρίου εντός της ΜΨΥ Για τα πρωτοδικεία Αθηνών, Πειραιώς, Θεσσαλονίκης, Πατρών, Λάρισας και Ηρακλείου Κρήτης, • Αυτεπάγγελτος διορισμός δικηγόρου • Τρίμηνη διάρκεια ψυχιατρικής περίθαλψης Ομάδα Εργασίας για την Επικαιροποίηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ακούσια Νοσηλεία
6
Η ακούσια νοσηλεία
(ν. 2071/1992, άρθρα 95 - 101) Προϋποθέσεις Ακούσιας νοσηλείας Άρθρο 95, Ακούσια νοσηλεία (παρ. 2 και 3) 2. Ύπαρξη σαφών προϋποθέσεων για την επιβολή της ακούσιας νοσηλείας: Ι.α. Ο ασθενής να πάσχει από ψυχική διαταραχή, β. Να μην είναι ικανός να κρίνει για το συμφέρον της υγείας του, γ. Η έλλειψη νοσηλείας να έχει ως αποτέλεσμα είτε να επιδεινωθεί η κατάσταση της υγείας του, ή ΙΙ. Να είναι απαραίτητη για να αποτραπούν πράξεις βίας κατά του ίδιου ή τρίτου. 3. Η αδυναμία ή η άρνηση προσώπου να προσαρμόζεται στις κοινωνικές ή ηθικές ή πολιτικές αξίες, που φαίνεται να επικρατούν στην κοινωνία, δεν αποτελεί καθ` αυτή ψυχική διαταραχή. Ομάδα Εργασίας για την Επικαιροποίηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ακούσια Νοσηλεία
7
Οι προϋποθέσεις ακούσιας νοσηλείας στο σχΝ Προϋποθέσεις Ακούσιας νοσηλείας •
ο ασθενής να πάσχει από ψυχική διαταραχή,
•
να τεκμηριώνεται σοβαρή διαταραχή του ελέγχου της πραγματικότητας και ως εκ τούτου να μην είναι ικανός να κρίνει για το συμφέρον της υγείας του,
•
ο ασθενής να μην είναι σε θέση να αντιληφθεί την διάκριση μεταξύ ακούσιας θεραπείας στην κοινότητα και ακούσιας νοσηλείας,
•
να εκτιμάται ότι η έλλειψη θεραπείας του θα έχει ως αποτέλεσμα να επιδεινωθεί η κατάσταση της υγείας του
[…] αποτελεί το έσχατο μέσο για την παροχή ψυχιατρικής περίθαλψης, αφού προηγουμένως αποκλεισθεί η δυνατότητα θεραπείας στην κοινότητα. Ομάδα Εργασίας για την Επικαιροποίηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ακούσια Νοσηλεία
8
Η μεταφορά του ασθενή στον ν. 2071/1992 Άρθρο 96, Διαδικασία εισαγωγής (παρ. 5) 5. […] Η μεταφορά του διενεργείται υπό συνθήκες που εξασφαλίζουν το σεβασμό στην προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια του ασθενή […].
Ομάδα Εργασίας για την Επικαιροποίηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ακούσια Νοσηλεία
9
Η μεταφορά του ασθενή στις παρατηρήσεις της CPT Δεν θα πρέπει η αστυνομία να αποτελεί τη βασική επιλογή για τη μεταφορά τέτοιων περιπτώσεων. Τα άτομα με ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης πρέπει, κατά κύριο λόγο, να μεταφέρονται από προσωπικό υγειονομικής περίθαλψης. Επιβεβαιώνεται από συνεντεύξεις με ασθενείς, με το προσωπικό υγειονομικής περίθαλψης αλλά και με τους ίδιους τους αστυνομικούς, η αστυνομία δεν είναι η κατάλληλη υπηρεσία για τη διεξαγωγή τέτοιων μεταφορών. Αναφέρθηκε η συχνή χρήση στενών, επώδυνων χειροπέδων, μερικές φορές για παρατεταμένες μεταφορές, που διαρκούν πολλές ώρες, από απομακρυσμένες τοποθεσίες. Αναφέρθηκε επίσης υπερβολική χρήση βίας από την αστυνομία κατά τη διάρκεια μιας τέτοιας μεταφοράς. Ομάδα Εργασίας για την Επικαιροποίηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ακούσια Νοσηλεία
10
Η μεταφορά του ασθενή στο σχΝ Η μεταφορά του ασθενή αντιμετωπίζεται •
τεχνικώς όπως η μεταφορά οποιουδήποτε άλλου ασθενή σε νοσοκομείο για εξέταση ή νοσηλεία,
•
διενεργείται υπό συνθήκες ασφαλείας με σεβασμό στην προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια του φερόμενου ότι χρήζει ακούσιας ψυχιατρικής περίθαλψης,
•
Δημιουργείται στο ΕΚΑΒ Τμήμα Υποστήριξης Ψυχικής Υγείας,
•
και διενεργείται από ειδικά εκπαιδευμένους νοσηλευτές,
•
μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, για την ασφάλεια του ασθενή ή τρίτων που εμπλέκονται στη μεταφορά, μπορεί να ζητηθεί η συνδρομή οργάνου της ΕΛ.ΑΣ.
Ομάδα Εργασίας για την Επικαιροποίηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ακούσια Νοσηλεία
11
Τα περιοριστικά μέτρα στις παρατηρήσεις της CPT Τα σοβαρά ευρήματα - Επείγουσα αντιμετώπιση •
την ευρέως διαδεδομένη πρακτική υπερβολική χρήση μηχανικών συστημάτων συγκράτησης, • Συνδυασμός παραγόντων υποστελέχωση των μονάδων, την έλλειψη την κατάλληλη κατάρτιση σχετικά με τους περιορισμούς, την έλλειψη αυστηρών κριτηρίων για τη χρήση περιορισμών σύμφωνα με την οδηγία τα διεθνή πρότυπα, τις ακατάλληλες μεθόδους συγκράτησης και την ανεπαρκή ή απουσία καταγραφής του χρήση περιορισμών, Η αντιπροσωπεία διαπίστωσε ότι δεν τηρούνται κατάλληλα μητρώα για τους περιορισμούς που χρησιμοποιούνται κατά τη χρήση εγκαταστάσεις που επισκέφθηκαν. Ομάδα Εργασίας για την Επικαιροποίηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ακούσια Νοσηλεία
12
Τα περιοριστικά μέτρα στο σχΝ Τα περιοριστικά μέτρα κίνησης του ασθενούς απαγορεύονται •κατ΄ εξαίρεση μπορεί να επιβληθούν περιοριστικά μέτρα (λ.χ. απομόνωση και σωματική καθήλωση) με απόφαση του θεράποντος ή εφημερεύοντος ειδικού ψυχιάτρου, με την σύμφωνη γνώμη του επιστημονικού Δ/ντή της Μονάδας και αφού προηγηθούν και αποτύχουν τεχνικές αποκλιμάκωσης της βίαιης συμπεριφοράς. •εφαρμόζεται σύμφωνα με τις ψυχιατρικές οδηγίες, τις κατευθυντήριες αρχές της CPT και της Ειδικής Επιτροπής Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές.
Ομάδα Εργασίας για την Επικαιροποίηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ακούσια Νοσηλεία
13
Η διάρκεια ισχύος της εισαγγελικής εντολής στο σχΝ Στην περίπτωση που τη διαδικασία κινεί ο εισαγγελέας πρωτοδικών, εκδίδει παραγγελία αυθημερόν προς την Κοινοτική Μονάδα Ψυχικής Υγείας του Τομέα της κατοικίας του φερόμενου ως ασθενούς, η οποία διατηρεί την ισχύ της για πέντε (5) ημερολογιακές ημέρες από την έκδοσή της.
Ομάδα Εργασίας για την Επικαιροποίηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ακούσια Νοσηλεία
14
Η αντιμετώπιση των καταχρηστικών ακούσιων νοσηλειών στο σχΝ • Όποιος εν γνώσει του και με σκοπό την παραπλάνηση οποιασδήποτε αρχής ή άλλου προσώπου υποβάλλει αίτηση με σκοπό να κινηθεί η διαδικασία ακούσιας νοσηλείας, η οποία περιέχει οποιεσδήποτε ουσιωδώς ψευδείς πληροφορίες ή αποκρύπτει πληροφορίες σχετικές με οποιοδήποτε ουσιώδες σχετικό γεγονός, διαπράττει ποινικό αδίκημα και τιμωρείται σύμφωνα με τις διατάξεις του ΠΚ. Δεν αποκλείεται η εφαρμογή του άρθρου 914 ΑΚ.
Ομάδα Εργασίας για την Επικαιροποίηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ακούσια Νοσηλεία
15
Διαβούλευση για την ένταξη στο σχΝ των προγενέστερων επιθυμιών
Επιθυμίες εκφρασθείσες εκ των προτέρων. Οι προγενέστερα εκφρασθείσες επιθυμίες του ασθενούς σχετικά με ιατρική επέμβαση θα λαμβάνονται υπόψη, προκειμένου για ασθενή, ο οποίος, κατά το χρόνο της επέμβασης, δεν είναι σε θέση να εκφράσει τις επιθυμίες του (αντιγραφή του άρθρου 9, ν. 2619/1998 Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τη Βιοϊατρική). Οι προγενέστερα εκφρασθείσες επιθυμίες του ασθενούς καταρτίζονται με συμβολαιογραφική πράξη ή ιδιωτικό έγγραφο βεβαίας χρονολογίας, γνωστοποιούνται στον θεράποντα ιατρό, και διαρκούν χρονικά μέχρι την ανάκλησή τους. Ομάδα Εργασίας για την Επικαιροποίηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ακούσια Νοσηλεία
16
Οι ενστάσεις των ληπτών για την ακούσια περίθαλψη στην κοινότητα • Νοσηρό οικογενειακό περιβάλλον και υποχρεωτική (ακούσια) περίθαλψη στην κοινότητα • Οι Μονάδες Κοινοτικής θεραπείας θα πρέπει ενδεχομένως να παρεμβαίνουν και να βεβαιώνουν ότι υπάρχει νοσηρό οικογενειακό περιβάλλον • Αν ζητήσει ο ασθενής να απομακρυνθεί από το σπίτι του ή από το νοσηρό οικογενειακό του περιβάλλον, θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα φιλοξενίας του σε μικρές μονάδες λ.χ. Προστατευμένο Διαμέρισμα, για χρονικό διάστημα έως τριών (3) μηνών. • Διαφορετικά ελλοχεύει ο κίνδυνος να διαμορφωθεί ένα νέο κύμα ακούσια νοσηλευόμενων. Ομάδα Εργασίας για την Επικαιροποίηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ακούσια Νοσηλεία
17
Ερωτήσεις
Ευχαριστώ για την προσοχή σας!
Ομάδα Εργασίας για την Επικαιροποίηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ακούσια Νοσηλεία
18