UA 5 2020

NUMMER 5 | JAARGANG 10 | OKT 2020

THEMA LUCHTWEGEN: ASTMA > KEELPIJN > VERKOUDHEID EN VERDER: TROMBOSE > PSORIASIS > AAMBEIEN > PUZZEL

IN DIT NUMMER

OP RECEPT/ ZIEKENHUISFARMACIE

BRANCHE

ZELFZORG

06 Voorgeschreven

11 Annekedotes

22 Producttips 25 'Vekoubem'

Praktijkverpleegkundige Cynthia Hallensleben: “Bij astma moet je de ontsteking behandelen”

Mijn pen

23 Branchenieuws 32 Jubileumpuzzel

12 Luchtwegnieuws 15 Bijwerking belicht

Wat doe je eraan?

26 Keelpijn

Een jaar lang puzzelen met UA

34 De winnaars

Vaginaal bloedverlies

29 Supplement

van de Grote Apothekersassistenten Kennistest

16 Voorgeschreven Dermatoloog Elke de Jong en arts-onderzoeker Juul van den Reek: “Psoriasis: geen huidaandoening, maar een systeemziekte“

Een onschuldige kwaal?

Gezonde voeding voor het geheugen en de concentratie

36 Nieuws van Optima Farma 39 Van onze partner

30 Balietips Aambeien

Een andere wereld?

40 Aan het woord Als apothekersassistent bij een verzekeringsmaatschappij

19 Alles over…

Stasis, stolling en antistolling

43 Covergirl Mirjam Scholtens-Odink: “Dit vak biedt je zoveel groeimogelijkheden”

VERZORGING 44 1,5 kilo bacteriën op je huid 47 Mooi door Marieke Pigmentproblemen

16

48 Verzorgingstips bij spierpijn en gewrichtspijn

30

26

44

46

UA 6x bij jou thuis voor een tientje Aanstaande januari bestaat UA officieel 10 jaar.

Dat betekent een cadeau voor onze lezers, want zonder jullie valt er niets te vieren!

Ontvang jij UA nog niet thuis? Abonneer* je nu privé voor 2021 tegen de jubileumprijs van € 10,-. Je ontvangt UA 6 keer per jaar thuis op de mat.

Als je je voor 15 november aanmeldt, ontvang je nummer 6 van 2020 GRATIS als extra cadeau.

UA liever gratis online lezen?

Een online account aanmaken is én blijft gratis! Daarmee lees je online voorgaande uitgaves, het laatste nieuws en achtergrondartikelen. Bovendien kun je je aanmelden voor de e-nieuwsbrief.

WORD TIENTJESLID ga nu naar ua.nl en meld je aan! * Bekijk de voorwaarden online. Onze bestaande privéabonnees, die normaal € 19,50 per kalenderjaar betalen, ontvangen UA in 2021 natuurlijk óók voor slechts € 10,-.

EERST DIT…

BIJNA 10 JAAR Het is bijna zover… Bij het volgende nummer bestaat UA 10 jaar! Om dat te vieren, vind je in dit nummer niet alleen de laatste jubileumpuzzel, maar ook de aanwijzingen om de slotpuzzel te maken, waarmee je mooie prijzen kunt winnen.

En er is nog meer feestelijks, want in dit

met psoriasis hebben in de herfst dan ook

nummer staan ook de apothekersassisten-

extra last van hun ‘huidziekte’. Of eigenlijk

ten in het zonnetje die de hoogste scores

van hun huid. Want psoriasis is geen

hadden in de Grote Apothekersassistenten

huidziekte, maar een systeemziekte, aldus

Kennistest 2020. Deze kanjers laten zien

de dermatologen die UA voor het artikel

dat je niet ‘zomaar’ apothekersassistent

over psoriasis heeft gesproken.

Zie pagina 32 voor de puzzel en maak kans op mooie prijzen!

bent, maar dat je veel kennis, kunde, inzicht en vaardigheden moet hebben

Anneke, onze vaste columniste, laat al

om dit beroep te kunnen uitoefenen.

vanaf nummer 1 van UA zien wat je alle-

Kennis die je onder andere haalt uit jouw

maal aan grappige, verdrietige en soms

vakblad UA. Ook in dit nummer hebben we

hilarische voorvallen meemaakt in de

je weer veel te bieden. Je kunt lezen over

apotheek. Soms geholpen door collega’s

luchtwegklachten: over astma, keelpijn en

die grappige situaties instuurden.

neusverkoudheid. Merk je misschien dat

Maar haar pen raakt leeg, vertelt ze in

je minder vaak kortwerkende luchtweg-

haar column… Daarom zal ze er aan het

verwijdende middelen aflevert? Dat kan

eind van dit tiende jaar mee stoppen.

te maken hebben met de veranderingen

Wie wil haar rol overnemen? Voor een keer,

in het voorschrijfbeleid bij astma bij

voor een jaar, of misschien voor langer?

volwassenen. Een van de opstellers van

We zijn erg benieuwd. In dit nummer van

de nieuwe NHG-Standaard licht deze

UA beschrijft Anneke weer een aantal

verandering toe.

leuke ‘Annekedotes’.

Opvallend is dat bij patiënten met covid-19 veel trombose voorkomt. Dat brengt

Ik zou zeggen: sla gauw om.

gevaar voor longembolieën met zich mee en geeft patiënten een slechtere prognose.

Veel leesplezier

Reden om ‘alles over trombose’ eens op een rijtje te zetten.

Winifred Hazelhoff Roelfzema Hoofdredacteur UA

Het najaar is ook weer de tijd dat mensen meer last hebben van een droge huid.

Zeker nu, met al dat handenwassen om besmettingen te voorkomen. Patiënten

UA052020

5

VOORGESCHREVEN

PRAKTIJKVERPLEEGKUNDIGE CYNTHIA HALLENSLEBEN:

“BIJ ASTMA MOET JE DE ONTSTEKING BEHANDELEN” 6

UA052020

Eind juli verscheen de nieuwe NHG-Standaard Astma bij volwassenen.

Wat gaat dat betekenen voor de uitgifte van astmamedicatie en voor de advisering in de apotheek?

Cynthia Hallensleben, een van de opstellers, legt het uit. “We moeten de ontsteking behandelen.

Als je de ontsteking rustig houdt, heb je minder luchtwegverwijdende middelen nodig.”

“Een heel belangrijke verandering is dat

beta agonists - werden tot nu toe veel ‘zo

Een pufje heeft dan minder effect en

we willen dat astmapatiënten minder

nodig’ voorgeschreven bij milde vormen

je hebt meer nodig, met risico op

kortwerkende luchtwegverwijdende

van astma. Maar ze blijken belangrijke

bijwerkingen zoals hartkloppingen en

middelen gebruiken”, vertelt Cynthia

nadelen te hebben.

tachycardie.

Hallensleben. Zij werkt drie dagen per

“Patiënten ervaren snel verlichting, maar

“Je komt in een negatieve spiraal. Als je

week als praktijkverpleegkundige bij een

het middel doet niets aan de oorzaak van

te weinig corticosteroïden gebruikt, heb

huisartspraktijk en twee dagen per week

de klachten: de chronische ontsteking

je vaker een SABA nodig en dat maakt

als onderzoeker aan het Leids Universitair

van de luchtwegen”, legt Hallensleben uit.

de kans op overgebruik reëel.”

pleegkundige begeleidt ze veel volwassen

“Door de klachtenverlichting gaan patiën-

astmapatiënten (kinderen met astma

ten hun astma beschouwen als iets dat af

EERDER EEN ONTSTEKINGSREMMER

worden behandeld door de huisarts zelf of

en toe opspeelt, terwijl het een chronische

Het streven is nu dat patiënten niet vaker

door een kinderarts) en als onderzoeker

aandoening is. Ze passen hun leefstijl te

dan twee keer per week een SABA gebrui-

werkt ze aan diverse projecten, met name

weinig aan en nemen te gemakkelijk een

ken. Daarom worden corticosteroïden nu

op het gebied van longziekten.

pufje. Met een kortwerkend luchtweg-

eerder ingezet dan voorheen: als een

Hallensleben is ook ervaringsdeskundige:

verwijdend middel plak je als het ware een

patiënt vaker dan tweemaal per week

ze heeft zelf een ernstige vorm van astma

pleister, maar je behandelt de wond niet.”

klachten heeft, wordt een inhalatiecortico-

en weet dus waar ze het over heeft.

Omdat de ontsteking niet wordt behandeld,

steroïd (ICS) voorgeschreven. Om patiënten

wordt de kans op een longaanval (exacer-

ook direct verlichting te bieden, kunnen ze

LIEVER GEEN SABA’S

batie) – met kans op ziekenhuisopname en

formoterol met een ICS in een combinatie-

De kortwerkende luchtwegverwijdende

zelfs overlijden – juist groter. “Daarnaast

preparaat krijgen. Dat moet doorgaans

middelen zoals salbutamol en terbutaline

worden receptoren steeds minder gevoelig

tweemaal per dag worden gebruikt als

– ook wel SABA’s genoemd: short acting

voor het middel”, vertelt Hallensleben.

onderhoudsbehandeling, en daarnaast zo

Medisch Centrum (LUMC). Als praktijkver-

nodig. “Bijvoorbeeld als je op bezoek gaat bij iemand met een huisdier waarvoor je

App voor bewuster gebruik van astmamedicatie

allergisch bent.” Formoterol is een langwerkend luchtwegverwijdend middel (een LABA), maar het werkt ook snel en geeft dus verlichting. Bovendien is het

In november zal er een nieuwe app verschijnen waarmee astmapatiënten meer inzicht kunnen krijgen in hun medicijngebruik. Hoe vaak neem ik een pufje?

In welke situatie? En hoe is mijn levenskwaliteit?

beschikbaar als combinatiepreparaat met budenoside en met beclometason.

Bij formoterol is de kans op overdosering ook kleiner dan bij de SABA’s. Met deze aanpassingen is het beleid in Nederland beter in overeenstemming met de internationale richtlijnen.

De app is een moderne uitvoering van een dagboekje. Door het medicatiegebruik en de antwoorden op vragen over de kwaliteit van leven bij te houden, krijgen

Sommige patiënten zijn bang voor

patiënten meer inzicht in hun medicatiegebruik – met name in dat van de kort-

corticosteroïden, maar dat is onterecht.

werkende luchtwegverwijder (SABA). De ontwikkelaars gaan ervan uit dat

“Ze zeggen: ‘Dat is toch zoiets als

patiënten door dit inzicht en door nieuwe informatie leren wat ze kunnen doen als alternatief voor het SABA-pufje De app is ontwikkeld aan het National eHealth Living Lab (NeLL), met mede-

prednison?’ Dan leggen we uit dat corticosteroïden via inhalatie alleen in de luchtwegen komen en niet in de rest

werking van onder anderen Cynthia Hallensleben. Meer informatie over de app zal binnenkort verschijnen op de website van het NeLL. Lees verder op pagina 8

UA052020

7

VOORGESCHREVEN

STAPPENPLAN

INHALATIEMEDICATIE BIJ VOLWASSENEN MET ASTMA STAP 1

STAP 2

STAP 3

STAP 4

STAP 5

(bij incidentele klachten (≤2 per week overdag; optioneel)

(onderhoudsbehandeling)

(onderhoudsbehandeling)

(onderhoudsbehandeling)

Indien binnen 3-6 maanden geen goede astmacontrole:

SABA OF ICS-FORMOTEROL ZO NODIG

ICS

LAGE DOSIS ICS + LABA

INTERMEDIAIRE TOT HOGERE DOSIS ICS + LABA

VERWIJZING

Lage dosis ICS + LABA of intermediaire dosis ICS (zonder LABA)

Intermediaire tot (tijdelijk) hogere dosis ICS + LABA of hogere dosis ICS (zonder LABA) Overweeg stap 5

Verwijzing longarts

(ONDERHOUDS-)BEHANDELING Alleen SABA zo nodig of lage dosis ICS-formoterol zo nodig bij klachten, of meteen stap 2

Lage dosis ICS of lage dosis ICS-formoterol zo nodig bij klachten

BIJ KLACHTEN – Bij gebruik ICS-formoterol: extra inhalatie lage dosering ICS-formoterol (maximaal 8 inhalaties per dag) of aanvullend SABA – Anders: SABA

Verklaring afkortingen en voorbeelden: SABA: kortwerkend bèta-2-mimeticum (short-acting bèta-2-agonist) (salbutamol, terbutaline) ICS:

inhalatiecorticosteroïd (beclometason, budesonide, fluticason)

LABA: langwerkend bèta-2-mimeticum (long-acting bèta-2-agonist) (formoterol, salmeterol, indacaterol)

(Bron: NHG-Standaard Astma bij volwassenen, 2020)

van het lichaam, dat ze bovendien in

SIGNAALFUNCTIE

signaalfunctie hebben. “In het AIS kun je

heel lage doses worden gegeven. En dat

Het nieuwe voorschrijfbeleid wordt vooral

zien welke patiënten te vaak een herhaal-

het voordeel ervan vele malen groter is dan

toegepast bij nieuwe astmapatiënten.

recept krijgen. Dat kun je doorgeven aan

een eventueel nadeel. Maar patiënten

Patiënten die nu een SABA gebruiken,

de huisarts.” De huisarts of POH zal dan het

horen zoveel tijdens een consult, het is

worden waarschijnlijk niet omgezet, denkt

gesprek met die patiënten aangaan, onder

altijd goed om de informatie in de apotheek

Hallensleben. Wel is het belangrijk om

andere over TIP, oftewel Therapietrouw,

nog eens te herhalen als een patiënt

patiënten op te sporen die te veel SABA’s

Inhalatietechniek en Prikkelvermijding.

ongerust is.”

gebruiken. Daarbij kan de apotheek een

“Hier vragen we naar bij patiënten met

8

UA052020

onvoldoende astmacontrole. We contro-

borstvoeding ook toegestaan. Over het

schrijvers rekening met eigenschappen

leren de inhalatietechniek, bespreken in

gebruik van andere geneesmiddelen

van de patiënt. “Er zit een gedachtegang

welke situaties ze hun medicatie gebrui-

(waaronder montelukast en tiotropium)

achter. We meten soms de inhalatiekracht,

ken, bij welke prikkels ze last hebben en

tijdens zwangerschap en borstvoeding is

bekijken de mond-handcoördinatie en

hoe ze die kunnen vermijden. Ook advise-

nog te weinig bekend.

overleggen wat bij iemand past. Daar stem-

ren we om regelmatig te bewegen.”

men we het device op af. Als de patiënt bij

KEN ELKAAR

de volgende controle meer klachten heeft,

VOORKOM ASTMAKLACHTEN BIJ ZWANGERSCHAP

Het kwam al een paar keer ter sprake:

en dan blijkt dat hij in de apotheek een

goede samenwerking tussen apotheek en

andere inhalator heeft gekregen dan is

Een andere aanpassing in de nieuwe

huisartspraktijk is belangrijk. “Zorg dat je

voorgeschreven, dan kan ik daar heel

Standaard gaat over medicatie bij zwan-

dezelfde informatie geeft – gebaseerd op

chagrijnig van worden. Behalve dat ze

gerschap en borstvoeding. In de vorige

www.inhalatorgebruik.nl –, of spreek af

klachten krijgen, verliezen mensen dan

Standaard was alleen van de SABA’s

wie welke informatie geeft”, adviseert

namelijk ook het vertrouwen in de

salbutamol en terbutaline bekend dat ze

Cynthia Hallensleben. “Ga eens bij elkaar

medicatie.”

bij zwangerschap en borstvoeding veilig

langs, leer elkaar kennen, vraag een POH

Het probleem is natuurlijk dat verzekeraars

konden worden gebruikt. Door onderzoek is

eens om een klinische les te geven voor

bepaalde inhalatoren uit de vergoeding

nu bekend dat ook salmeterol, formoterol,

apothekersassistenten, al of niet samen

halen. En helaas geven ze dat dan wel door

fluticason, beclometason en budesonide in

met doktersassistenten. Het is belangrijk

aan de apotheken, maar niet aan de artsen.

normale doseringen zonder problemen

om te weten met wie je samenwerkt.”

“Ik zou apothekersassistenten willen

en borstvoeding. Dat is belangrijk, omdat

WISSEL NIET VAN INHALATOR

met de voorschrijver als ze een voorge-

je astmaklachten en zeker longaanvallen

Als astmapatiënt heeft Hallensleben zelf

schreven inhalator niet kunnen meegeven,

tijdens de zwangerschap moet voorkomen.

ervaren hoe belangrijk de juiste inhalator is.

dan kun je samen bespreken wat het beste

Die doen het ongeboren kind namelijk meer

“Met een bepaalde toedieningsvorm kreeg

alternatief is.” <

kwaad dan de medicijnen. De aanvulling

ik geen medicatie binnen. Maar het kan ook

‘in normale dosering’ is essentieel, want

zijn dat iemand juist te krachtig inhaleert

als een zogende moeder salmeterol en/of

voor een bepaald device. Dan vliegt de

formoterol in een zeer hoge dosis gebruikt,

medicatie uit de bocht en komt het in

kan dat rusteloosheid en tachycardie bij

de keel en nauwelijks in de longen.”

de baby veroorzaken. Ciclesonide is bij

Bij het kiezen van een device houden voor-

gebruikt kunnen worden bij zwangerschap

adviseren om even contact op te nemen

JOUW ROL BIJ ASTMA

JOUW ROL

› Kun je de voorgeschreven inhalator niet afleveren? Neem dan contact op met de voorschrijver. › Kun je de inhalatie-instructie niet ‘coronaproof’ geven? Laat het betreffende instructiefilmpje op inhalatorgebruik.nl zien. Instructie alleen op papier is onvoldoende. › Probeer te achterhalen bij welke patiënten de kortwerkende luchtwegverwijdende middelen te snel op zijn. Signaleer dit bij de voorschrijver. › Benadruk het belang van inhalatiecorticosteroïden en van onderhoudsbehandeling. Bespreek eventuele angst voor corticosteroïden.

De ontsteking moet behandeld worden, niet alleen de klachten.

UA052020

9

ANNEKEDOTES

MIJN PEN Hallo collega’s,

Gedurende bijna tien jaar heb ik met heel veel plezier columns mogen schrijven voor het geweldige vakblad UA. Maarrrrr… nu is de tijd gekomen dat ik hiermee ga stoppen. Wie wil mijn pen overnemen?

Na 10 jaar zou ik wel eens in herhaling kunnen vallen. Verder ben ik druk met mijn twee kleinkinderen, waar ik erg

aan haar gevraagd werd. Gelukkig had zij

op uitgestuurd om even iets voor zijn

wel alle gegevens genoteerd. Toen een

vrouw te kopen bij de apotheek. “Ik kom

andere collega ernaar vroeg, zei ze: “Deze

tepelklemmen kopen voor mijn vrouw”, zei

van geniet. Na deze volgt er nog één door mij geschreven Annekedote.

Wat ik jullie graag wil vragen is of er misschien iemand is die mijn pen wil overnemen? Dat zou super zijn! Dan kunnen wij namelijk met z’n allen blijven genieten van de hilarische, ontroerende, pijnlijke, leerzame en alle andere noemenswaardige voorvallen die wij in ons geweldige vak meemaken. Denk er maar eens over na… (zie kader).

meneer vraagt om een herhaalrecept van

hij. Maar terwijl hij dit zei, keek hij echt

‘zie alles’ of zoiets. Ik weet echt niet waar

zo van ‘Huuuuu, klopt het wel wat ik net

het over gaat.” Nou, mijn collega had al een

vroeg?’ Tepelklemmen gebruiken wanneer

vermoeden en jawel, in de historie zag zij

je net gaat starten met het geven van

dat deze man Cialis gebruikt. ‘Klinkt als’,

borstvoeding... dat zal geen fijn gevoel zijn.

zou je kunnen zeggen. Grappig hè?

Ik zei dat zijn vrouw meer zou hebben aan tepelhoedjes.

VERWARD… Er zat een man bij mij aan de balie. Zijn

Dit was het dan voor de een na de laatste

vrouw vertelde dat hij behoorlijk verward

keer. Ik hoop echt dat er iemand is die mijn

was. Hij had net een behandeling onder-

pen wil overnemen. We horen het graag.

gaan bij de kaakchirurg en ze hadden hem morfine gegeven voor de pijn. Daarvan was

Liefs,

Dan nu weer enkele voorvallen uit onze

hij aardig in de war. Ineens kijkt mevrouw

Anneke

apotheek.

haar man aan en zegt: “Aan welke kant was jij ook alweer geholpen?” “Oh rechts”,

De pen van Anneke overnemen?

Een mevrouw vertelde dat zij voor een

antwoordde hij, met zijn cold pack stevig

ontsteking in haar arm Brufen 600 mg

tegen zijn linkerwang gedrukt. Hoezo

zakjes had gebruikt, maar die hielpen echt

verward! Toen mevrouw haar man hierop

“voor geen meter”. Nee, logisch, bedacht

attendeerde, verscheen er – ondanks zijn

Wil jij in UA voorvallen uit de apotheek

mijn collega. Want bij doorvragen bleek dat

verwardheid – toch een grote glimlach op

delen met je collega’s? Stuur dan een

mevrouw de poeder gewoon op haar arm

het gezicht van meneer.

e-mail aan: info@ua.nl, met als

smeerde. Ze had niet begrepen dat ze de

onderwerp ‘De pen’.

TEPELKLEM

Ben je bang dat je te weinig stof hebt?

Ook een jongeman bij ons aan de balie was

Je kunt ook minder vaak of zelfs een

KLINKT ALS

wat verward. Zenuwachtig en paniekerig

enkele keer een bijdrage leveren.

Een collega die nog niet heel lang in het vak

wachtte hij op zijn beurt. Hij bleek net vader

Wij van de redactie van UA zien uit

zit, nam de telefoon op. Aan haar gezicht te

te zijn geworden en was er door een

naar je aanmelding!

zien, was het niet helemaal duidelijk wat er

verpleegkundige van het geboortecentrum

zakjes moest oplossen en innemen.

UA042020 UA052020

11

LUCHTWEGNIEUWS

Lage dosis morfine helpt patiënten met ernstig COPD

De kwaliteit van leven van patiënten met een ernstige vorm van COPD kan verbeteren door dagelijks een lage dosis morfine in te nemen. En dat zonder negatieve bijwerkingen.

Dat blijkt uit placebogecontroleerd onderzoek bij 124 patiënten met ernstig COPD, uitgevoerd door Cindy van den

Ademtest helpt bij keuze antibioticum

Berg-Verberkt en dr. Daisy Janssen, beiden verbonden aan kennis- en behandelcentrum Ciro en de Universiteit Maastricht/Maastricht UMC+.

Door chronische longontsteking zijn mensen met COPD kortademig. Daardoor hebben ze minder energie voor hun

Er is een ademtest ontwikkeld die bacteriën in de uitgeademde lucht kan herkennen. Hierdoor kan bij een longontsteking sneller het juiste antibioticum worden ingezet.

Door een longontsteking kunnen mensen met een chronische longziekte minder makkelijk ademen en hebben ze minder energie om dingen te doen. Als de ademtest de bacteriën in de uitgeademde lucht herkent, kan er sneller gekozen worden voor het juiste antibioticum en kunnen longinfecties beter worden behandeld.

De test werd ontwikkeld door Lieuwe Bos van het Amsterdam UMC, die hiervoor de Dirkje Postma Talent Award ontving. Met deze award wil het Longfonds jonge talentvolle onderzoekers stimuleren om onderzoek te doen naar longen zodat zij de volgende stap in hun wetenschappelijke carrière kunnen zetten. Het stimuleren van talentvolle onderzoekers komt het longonderzoek in Nederland ten goede.

(Bron: Longfonds)

12

UA052020

dagelijkse activiteiten. Morfine vermindert het gevoel van kortademigheid. Uit het onderzoek is gebleken dat een dagelijkse dosis morfinetabletten de klachten dermate verlicht, dat COPD-patiënten een duidelijk positief effect op de kwaliteit van leven ervaren.

Behandelaars waren tot nog toe terughoudend met het voorschrijven van morfine, uit vrees voor eventuele negatieve bijwerkingen, met name op de ademhaling.

De onderzoekers concluderen echter dat een lage dosis morfinetabletten, ook bij mensen met ernstig COPD, geen nadelig effect heeft op de ademhaling. Zij noemen morfine een goede extra behandeloptie voor mensen met ernstig COPD die ondanks de gebruikelijke behandeling last houden van ernstige kortademigheid.

(Bron: Universiteit Maastricht)

Slimme inhalator in de prijzen

Het Longfonds heeft eind juni de Sterk Participatie Prijs uitgereikt aan onderzoeker Charlotte Poot (LUMC) voor de

Longweefsel bij covid-19 in onderzoek

ontwikkeling van een ‘slimme inhalator’. Deze meet met sensoren hoeveel medicatie iemand gebruikt en geeft dat door aan een app op de smartphone van de patiënt. De patiënt kan het medicatiegebruik bekijken en herinneringen

Op de afdeling Longziekten van het Leids Universitair

en motiverende berichten ontvangen.

Medisch Centrum (LUMC) wordt onderzoek gedaan naar het longepitheel bij covid-19. Ook wil men een Fibrose Long-Chip

Met de Sterk Participatie Prijs wil het Longfonds stimu-

ontwikkelen.

leren dat patiënten als gelijkwaardige partners bij onderzoek worden betrokken.

Epitheel is het ‘dekweefsel’ van de luchtwegen en de longblaasjes. Hier kan het coronavirus SARS-CoV-2 (dat

Dit jaar werd de prijs uitgereikt aan twee onderzoekers,

covid-19 veroorzaakt) aanhechten en binnendringen. De

die elk 7500 euro kregen. Naast Charlotte Poot werd ook

onderzoekers gaan onderzoeken hoe het epitheelweefsel

Marieke Duiverman (UMCG) beloond voor haar onderzoek.

van verschillende delen van de luchtwegen reageert op

Zij toonde aan dat mensen met ernstig COPD thuis net zo

infectie met SARS-CoV-2. Welk weefsel wordt het sterkst

goed kunnen wennen aan een nachtelijk beademings-

geïnfecteerd? Hoe reageert het weefsel op de infectie? Is die

masker als in het ziekenhuis. Maskerbeademing in de

reactie anders dan bij infectie met andere coronavirussen?

nacht is voor deze mensen een goede therapie om de

Met die kennis hoopt men de gevolgen van het huidige

ademhaling te verbeteren.

coronavirus op de lange termijn beter te begrijpen.

(Bron: Longfonds)

Ook werken de wetenschappers aan de ontwikkeling van een Fibrose Long-Chip, waarmee ze de effecten van het coronavirus bij patiënten na kunnen bootsen en het effect

Van boerderijstof naar medicijn tegen astma?

van medicatie kunnen onderzoeken.

Het onderzoek wordt gefinancierd door ZonMW en de Stichting Proefdiervrij.

(Bron: LUMC)

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat kinderen die opgroeien op kleine familieboerderijen en die dus van jongs af aan regelmatig boerderijstof inademen, op jonge leeftijd minder vaak ernstige luchtweginfecties hebben. En daardoor ontwikkelen ze op latere leeftijd minder vaak astma.

Met deze kennis zoeken wetenschappers nu naar een behandeling waarmee ze astma kunnen voorkomen bij kinderen die niet op een boerderij opgroeien. De eerste stap is uitzoeken waarom boerderijstof van kleine boerderijen zorgt voor dit positieve effect op de longen van jonge kinderen. Waarom reageren de luchtwegen minder heftig op allerlei prikkels? En biedt het ook bescherming tegen andere vormen van longbeschadiging?

(Bron: Longfonds)

UA042020 UA052020

13

GRATIS ONLINE LEREN EN TOETSEN; DOE ÓÓK MEE OP APOWEB.NL!

ONLINE LEREN MET APOWEB Op ApoWeb.nl volgen apothekersassistenten gratis online training over producten die in de apotheek verkrijgbaar zijn. Hoe meer kennis, hoe beter het advies aan de klant.

Een goed geïnformeerde klant zorgt voor een goede omzet.

Een gevolgde cursus levert een certificaat en sterren op.

Met die sterren spaar je voor leuke cadeaus!

BEKIJK ONS CURSUSAANBOD EN SCHRIJF JE IN OP APOWEB.NL

BIJWERKING BELICHT

VAGINAAL BLOEDVERLIES

In de rubriek Bijwerking Belicht bespreekt Bijwerkingencentrum Lareb in elk nummer van UA een bijwerking. Dit keer: vaginaal bloedverlies bij Canesten Gyno.

CANESTEN GYNO

OORZAAK VAN DE BLOEDINGEN

Ervaart een patiënt bloedverlies tijdens

Canesten Gyno is een antischimmelmiddel

Klachten van een vaginale schimmel-

het gebruik van Canesten Gyno voor een

met de werkzame stof clotrimazol. Het

infectie zijn jeuk en witte afscheiding

vaginale schimmelinfectie, dan kan dat

wordt gebruikt bij een vaginale schimmel-

zonder geur. Ook kan het slijmvlies van de

mogelijk een bijwerking zijn. Bij onver-

infectie. Er zijn tabletten, capsules en

vagina rood en dik zijn. Bloedverlies hoort

klaarbare of aanhoudende klachten van

crèmes om in te brengen in de vagina.

daar niet bij. Het inbrengen van een tablet,

vaginaal bloedverlies wordt geadviseerd

De sterke van de toedieningsvorm varieert,

capsule of crème kan in het slijmvlies een

een arts te raadplegen. <

waardoor verschillende kuren mogelijk zijn,

wondje veroorzaken. Dat kan daarna gaan

namelijk een eenmalige dosis (500 mg

bloeden.

Gerda Weits, farmakundige, werkzaam

en 100 mg/g), een kuur van drie dagen

Een andere mogelijke oorzaak is de invloed

bij Bijwerkingencentrum Lareb

(200 mg en 20 mg/g) of een kuur van zes

van clotrimazol op vrouwelijke hormonen.

dagen (10 mg/g). Behalve Canesten Gyno 3

Hierover is nog veel onduidelijk en is meer

zijn deze middelen vrij verkrijgbaar bij de

onderzoek nodig. Ook de rol van gelijktijdig

apotheek, drogist of supermarkt.

gebruik van hormonale anticonceptiemiddelen is nog onduidelijk. Ook bij miconazol,

MELDINGEN

een ander geneesmiddel voor vaginale

Bijwerkingencentrum Lareb ontving

schimmelinfecties, is vaginaal bloedverlies

meldingen van vaginaal bloedverlies bij

bekend als bijwerking.

gebruik van Canesten Gyno. Bij de helft beetje bloedverlies of roze afscheiding.

ANDERE OORZAKEN VOOR ONGEWOON BLOEDVERLIES

Bij andere waren de bloedingen net zo erg

Vaginaal bloedverlies heeft ook andere

als bij ongesteldheid of zelfs erger. In de

oorzaken. Denk daarbij aan aandoeningen

meeste gevallen begonnen de klachten

van de baarmoeder, zwangerschap, gebruik

binnen twee dagen na het starten met de

van bloedverdunners en dunner wordend

kuur. De klachten gingen vanzelf over na

slijmvlies bij het ouder worden. Ook bij

twee tot vijf dagen. Ook had een aantal

infecties zoals chlamydia kan vaginaal

vrouwen vaker last gehad van vaginaal

bloedverlies ontstaan. Er is daarnaast nog

bloedverlies bij gebruik van Canesten Gyno.

onduidelijkheid over de rol van de appli-

van de meldingen was sprake van een klein

cator die gebruikt wordt om clotrimazol in te brengen.

UA052020 UA042020

15

VOORGESCHREVEN

DERMATOLOOG ELKE DE JONG EN ONDERZOEKSARTS JUUL VAN DEN REEK:

“PSORIASIS:

GEEN HUIDAANDOENING, MAAR EEN SYSTEEMZIEKTE”

Tussen 2005 en 2020 zijn de verpleegafdelingen Dermatologie in Nederlandse ziekenhuizen gestaag gekrompen.

Die van het Radboudumc in Nijmegen is zelfs van vijfentwintig bedden naar maar één bed gegaan.

Zijn er dan minder huidaandoeningen? Nee. Maar wel betere behandelingen.

En biologics spelen daarin een niet te onderschatten rol.

“Vroeger lagen mensen met ernstige

Biologics zijn kunstmatig gekweekte

Dat is natuurlijk goed nieuws voor alle

psoriasis soms maanden in het ziekenhuis

eiwitten die zich in het lichaam binden aan

mensen met psoriasis, maar het zijn dure

voor een intensieve behandeling met

specifieke eiwitten die betrokken zijn bij

en complexe medicijnen en het is niet

zalven en crèmes,” zegt dermatoloog prof.

de ontstekingsreactie waarvan bij psoriasis

nodig om iedereen meteen maar op een

dr. Elke de Jong van het Radboudumc.

sprake is. Haar collega dr. Juul van den

biologic te zetten. Een aanzienlijk aantal

“Sinds we behandelen met biologics, zijn

Reek: “De ontwikkelingen gaan razendsnel,

patiënten heeft al baat bij de meer traditio-

opnames bijna niet meer nodig. Dat is

momenteel hebben we de keuze uit elf

nele behandelmethoden.

super.”

verschillende biologics.”

16

UA052020

BEHANDELING De behandeling van psoriasis kent vier pijlers, die doorgaans, maar niet altijd, in opeenvolgende volgorde worden gehanteerd: • uitwendige therapie (zalven); • lichttherapie met uv-straling; • conventionele systemische therapie

andere nieuwe – orale – therapieën zoals apremilast.

Foto: radboudumc

• systemische therapie met biologics en

Foto: radboudumc

met orale medicatie;

“De meeste mensen die voor het eerst een Prof. dr. Elke de Jong.

Dr. Juul van den Reek.

ken”, zegt Juul van den Reek. “Je begint

de lift omdat het in 2018 in Nederland

zoeken naar het beste middel voor de

dan met uitwendige therapie, het smeren

officieel is geregistreerd voor de behande-

individuele patiënt. Veel mensen reageren

van crèmes en zalven, waarvan cortico-

ling van psoriasis. In Duitsland was het al

er goed op, maar je houdt altijd mensen

steroïden de belangrijkste zijn, al dan niet

officieel. Het is een effectief middel dat

die niet goed reageren en we zien ook dat

in combinatie met een vitamine D-analoog

ook in Nederland al werd voorgeschreven.”

middelen soms bij bepaalde mensen met

als calcitriol of calciopotriol. Vaak combine-

In de apotheek kan het soms verwarring

de tijd minder werkzaam worden.”

ren we de middelen met vette zalven om

geven, omdat fumaarzuur (voor psoriasis:

de huid vet te houden.”

Skilarence) in een andere dosering ook

uitbarsting van psoriasis hebben, zitten niet meteen helemaal onder de rode plek-

De tweede stap is lichttherapie: UVB en

geregistreerd is voor de behandeling van

biologic niet meer werkt, zegt Elke de Jong

multiple sclerose (Tecfidera).

geruststellend. “Er is veel keus, en er komen steeds nieuwe middelen bij, zowel biologics

PUVA. UVB kan thuis worden toegepast, maar PUVA – waarbij de huid met behulp

Het is niet het einde van de wereld als een

Rond 2005 hebben biologics hun intrede

als andere nieuwe geneesmiddelen.”

van psoralenen gevoelig wordt gemaakt

gedaan in de behandeling van psoriasis.

voor UVA-licht – moet in het ziekenhuis.

Momenteel zijn dat etanercept, adalimumab,

NADELEN BIOLOGICS?

Systemische therapie komt in beeld bij

infliximab, ustekinumab, secukinumab,

Hebben biologics ook nadelen? Tja, het

ernstige huidafwijkingen en artritis psoria-

ixekizumab, brodalumab, guselkumab,

meest in het oog springende nadeel wordt

tica, een vorm van gewrichtsreuma waar

risankizumab en tildrakizumab. Ze worden

volgens De Jong en Van den Reek gevormd

een groot deel van de psoriasispatiënten

toegediend via injecties of een infuus.

door de kosten, zo’n 15.000 tot 25.000

aan lijdt. Elke de Jong: “We gebruiken al

“Het is fijn om zo veel keuze te hebben,

euro per jaar per patiënt. En als je het over

tientallen jaren het bekende lijstje van

en de nieuwe middelen lijken ook steeds

bijwerkingen hebt, moet je het immuunsys-

methotrexaat, ciclosporine, acitretine en

effectiever te worden”, aldus Juul van

teem goed in de gaten houden.

fumaarzuur. Fumaarzuur zit sinds kort in

den Reek. “Maar het blijft wel nog steeds

Biologics grijpen in op specifieke plaatsen in het immuunsysteem om de ontsteking bij psoriasis te remmen. Die ontsteking is

Ongeveer 3% van de mensen in Nederland heeft de chronische ontstekingsziekte

een overdreven reactie van het afweer-

psoriasis (met de klemtoon op ri). Het meest bekend en in het oog springend zijn de

systeem, dus in feite wordt het immuun-

huidklachten: rode, schilferende, jeukende en pijnlijke plekken die overal op het lichaam

systeem iets onderdrukt. Dat zou betekenen

kunnen voorkomen. Twee derde van de patiënten heeft de milde variant, waarbij de

dat het immuunsysteem bij infecties mis-

klachten tot enkele plekken beperkt zijn, en een derde heeft matige tot ernstige psoriasis.

Lees verder op pagina 18

UA05020

17

VOORGESCHREVEN schien niet actief genoeg is. Juul van den

Inmiddels zijn ze ook met een onderzoek

corona mogelijk interessant zijn, vinden

Reek: “Als iemand ziek is, stoppen we

gestart naar dosisvermindering van

De Jong en Van den Reek. “Mochten bio-

tijdelijk met de biologic, maar uit sommige

IL17-remmers en IL23-remmers.

logics schadelijk zijn bij een infectie, dan

studies komt inmiddels naar voren dat het

is het natuurlijk aantrekkelijk, want veiliger,

risico toch beperkt lijkt. Misschien zijn we

Helemaal stoppen met biologics is geen

om psoriasispatiënten op een lagere

iets te voorzichtig, maar dit vergt nog meer

optie, het zijn middelen voor chronisch

dosering te zetten. Maar die vraag is nog

onderzoek.” Een andere vraag is of mensen

gebruik. “Maar misschien kun je de

niet beantwoord.”

die biologics gebruiken meer kans hebben

dosering wel verlagen voor mensen die

Aan de andere kant echter is corona juist

op kanker. Volgens Elke de Jong zie je iets

er goed op reageren, was de gedachte,”

in de tweede fase van de ziekte gevaarlijk.

meer gevallen van huidkanker. “Maar dat

zegt Elke de Jong. Omdat de biologics in

“In deze fase zie je een overreactie van

kan ook liggen aan de lichttherapie en aan

vaste hoeveelheden in spuiten zitten,

het immuunsysteem, het slaat als het

de zonexpositie in het verleden van veel

kun je niet zelf de dosering verminderen,

ware op hol. Dan zouden biologics juist

psoriasispatiënten.”

maar wel de intervallen verlengen.

weer goed kunnen zijn, omdat ze de afweer

Zo’n 120 patiënten in verschillende

wat afremmen. Die discussie loopt al een

BIOLOGICS EN ZWANGERSCHAP

ziekenhuizen deden mee aan de studie.

tijdje en er worden momenteel dan ook

Hoewel de nadelen in het algemeen mee

De testgroep en controlegroep werden

onderzoeken naar gestart.” <

lijken te vallen, is voorzichtigheid geboden

willekeurig (gerandomiseerd) gevormd,

bij zwangere vrouwen. “Maar we weten ook

maar het onderzoek was niet dubbelblind

dat suboptimaal behandelen bij een zwan-

– zowel behandelaars als patiënten wisten

gerschap niet goed is, dus we maken per

in welke groep ze zaten. Juul van den Reek:

zwangere vrouw een individueel plan,” zegt

“De frequentie van spuiten veranderde, dat

Elke de Jong. Vrouwen die biologics gebrui-

merkten mensen natuurlijk. We zijn – via

ken, hebben per definitie ernstige psoriasis.

tussenstappen – maximaal tot de helft

Stoppen met de middelen zou betekenen

gegaan. Dus bijvoorbeeld van elke twee

dat ze hevige exacerbaties kunnen krijgen,

weken naar elke vier weken spuiten.

dus daar moet je voorzichtig mee zijn.

We wilden een studie waarvan de resul-

“In het meest extreme geval kan de huid

taten passen bij de praktijk: als mensen

helemaal rood worden en kunnen patiënten

afbouwen eng vinden tijdens het onder-

vocht en eiwit verliezen waardoor de vocht-

zoek, vinden ze dat ook eng in het echt.

en temperatuurregulatie in de war raakt.

Ons idee is dat je het afbouwen goed

Door zo’n lichamelijke stressreactie kan

reguleert en de patiënten in de gaten

ook de baby in een slechtere situatie

houdt. Patiënten mochten overigens te

komen.” Er zijn data en richtlijnen die aan-

allen tijde weer terug naar hun oorspron-

geven welke middelen de voorkeur hebben,

kelijke dosering.”

en hoe je ze zo veilig mogelijk toepast bij zwangeren.

De uitkomst was gunstig. Iets meer dan de helft van de patiënten in de afbouwgroep

ONDERZOEK NAAR AFBOUWEN

had na een jaar nog steeds een lagere

Om overdosering, verspilling en onnodig

dosering. “De ziekteactiviteit ging op

medicijngebruik tegen te gaan doen

groepsniveau iets omhoog, maar was

De Jong en Van den Reek onderzoek naar

wel acceptabel, en de kwaliteit van leven

de vermindering van de dosering van

bleef gelijk.” Een mooi resultaat dus: veel

de biologics. In februari 2020 hebben ze

mensen hoeven minder vaak te spuiten

samen met Selma Atalay gepubliceerd

en de kosten kunnen omlaag.

over het CONDOR-onderzoek naar TNF-alfaremmers en een IL 12-23 remmer

EN CORONA?

(etanercept, adalimumab en ustekinumab).

Dit soort studies kunnen in het kader van

18

UA052020

ALLES OVER

STASIS, STOLLING EN ANTISTOLLING

Een bloedpropje kan ernstige gevolgen hebben.

Daar zijn de meeste mensen wel van doordrongen. Hoe ernstig is afhankelijk van waar dat bloedpropje zit: in een been of arm, in de buik, de longen, het hart of de hersenen. Meer over oorzaken, gevolgen en behandelmogelijkheden.

STOLLING IS BESCHERMING

DRIE HOOFDOORZAKEN

Wees maar blij dat er in het bloed zo’n

Een stolsel of trombus kan ontstaan in een

het bloed kunnen bepaalde irriterende

ingenieus systeem van stollingsfactoren

ader (veneus) of in een slagader (arterieel).

stoffen (door roken) of hormonen (bij

zit. Zodra er een wondje ontstaat (’trauma’

Bij de vorming van een stolsel spelen

zwangerschap, roken of de anticon-

in de afbeelding op pagina 21), gaan de

drie hoofdoorzaken een rol:

ceptiepil) ervoor zorgen dat de

stollingsfactoren en bloedplaatjes in ons

• de toestand van de vaatwand: een be-

stollingscascade ontregeld raakt.

• de samenstelling van het bloed: in

bloed aan de slag om een stolsel te

schadiging aan de bloedvatwand – door

Een ander voorbeeld is een erfelijke

produceren. Dat zorgt ervoor dat je uit een

een wond, een operatie of door athero-

stollingsstoornis waarbij een bepaalde

sclerose – kan stolselvorming induceren;

stollingsfactor niet aanwezig is.

klein wondje niet veel bloed kunt verliezen.

Op het stolsel vormt zich een korstje.

• de toestand van de bloedstroom:

In principe zou er zonder wondje geen

verstoring van de bloedstroom, leidend

stolsel moeten ontstaan. Toch gebeurt dat

tot stasis (stilstand), kan aanleiding geven

wel eens. De stollingscascade wordt dan

tot trombose, bijvoorbeeld door lang zitten

gefopt. En dan kan een stolsel gevaarlijk

(vliegreis!) of liggen (ziekbed).

zijn, met name als het op een kritieke

Er zijn echter ook andere oorzaken van

plaats een bloedvat afsluit.

stasis, bijvoorbeeld boezemfibrilleren;

Lees verder op pagina 20

UA052020

19

ALLES OVER VAN ADER NAAR LONG

waaruit de aorta ontspringt. Vandaaruit

Een stolsel in een ader ontstaat meestal

wordt het stolsel door het bloed mee-

in een diep gelegen ader van het been. Als

gevoerd naar de haarvaten in de organen.

een stolsel in een lichaamsader losraakt van

Daar kan het de bloedtoevoer afsluiten.

de bloedvatwand, dan wordt het meegevoerd

De hersenen zijn het meest kwetsbaar voor

met het bloed. Eerst naar steeds wijdere

zo’n afsluiting. Daar vertaalt een afsluiting

aderen, totdat het in de rechter harthelft

zich in uitval van een bepaalde functie,

komt. Vandaar gaat de bloedstroom – met

zoals gedeeltelijke verlamming, verstoorde

de longslagader – naar de longen. In de

taal of spraak of een cognitieve stoornis.

longen kan het stolsel vastlopen in de

Ook het hartinfarct is een bekend gevolg

Juist die patiënten hebben een slechtere

steeds kleinere slagaders van de longen.

van een arterieel stolsel.

prognose. Sinds dit bekend werd, krijgen

Dan is er sprake van een longembolie.

TROMBOSE EN COVID-19 Infecties kunnen de stolling veranderen. Soms veroorzaakt dat meer bloedingen, soms juist trombose.

Dit laatste is het geval bij covid-19: de helft van de covid-19-patiënten op de IC krijgt trombose en er komen veel longembolieën voor.

covid-19-patiënten op de IC een hoge dosis

Signalen hiervoor zijn: plotselinge kortade-

Een veelvoorkomende oorzaak van een

heparine. Patiënten buiten de IC krijgen

migheid, pijn tussen de schouderbladen,

stolsel in de linkerharthelft is boezem-

preventief anticoagulantia. Als patiënten

niet goed liggend kunnen slapen. De long-

fibrilleren. Als de linkerboezem van het

embolie wordt niet altijd goed herkend

hart ongecontroleerd samentrekt en gaat

doordat de symptomen lijken op die van

‘fladderen’, dat wordt het bloed niet goed

uiteraard alleen als daar geen contra-

een hartinfarct.

doorgepompt. Het staat stil – en dat lokt

indicatie voor is.

vorming van een stolsel uit. Daarom is

(Bron: Trombosestichting)

vanwege de coronaregels niet geprikt kunnen worden, dan kan de huisarts overwegen om ze over te zetten naar een DOAC;

Zwelling van een arm of been is een

het belangrijk dat bij mensen met

mogelijk signaal van afsluiting van een

atriumfibrilleren zowel de ritmestoornis

ader door trombose. Ook voelt het been

als de stolselvorming worden behandeld.

of de arm zwaar aan en is er sprake van

Ritmestoornissen worden behandeld door

Bij de keuze van anticonceptiemiddelen

krampende of stekende pijn. Bij een

het normale hartritme te herstellen (met

bieden de middelen met alleen een proges-

trombosebeen of een diep-veneuze

‘cardioversie’, het uitschakelen van het

tageen geen verhoogd risico.

trombose elders is snelle behandeling

gebiedje dat de prikkel voor het verkeerde

Bij de pillen van de tweede generatie is

geboden om te zorgen dat het stolsel

ritme geeft, of door een pacemaker of een

de verhoging van het risico minder dan bij

oplost en niet kan vastlopen in de longen.

ICD) en door het gebruik van antiaritmica.

de andere generaties. Bij gebruik van een

Vroeger gebeurde dat met LMW (laag

Stilstand van het bloed kan ook optreden

anticonceptiepil is het risico op trombose

moleculair gewicht) heparine (subcutaan,

in het linkerventrikel, bijvoorbeeld na een

sowieso veel kleiner dan bij zwangerschap.

vijf dagen), met daarna een behandeling

hartinfarct.

raadzaam om af en toe een rondje te lopen.

om herhaling te voorkomen. Tegenwoordig

OORZAKEN VOORKOMEN

TROMBOLYSE EN ANTICOAGULANTIA

bestaat ook de mogelijkheid om eerst

Zoals bij zoveel aandoeningen is een

Levensbedreigende trombose wordt

een hoge dosis van een DOAC* te geven,

gezonde leefstijl een goede manier om

behandeld door middel van trombolyse.

waarna de onderhoudsbehandeling met

trombose te voorkomen. Niet roken,

Dan wordt een krachtig ontstollend

dit middel kan volgen.

voldoende bewegen, gezond eten, om

middel ingezet om de bloedsomloop snel

Een trombosebeen wordt ingezwachteld

overgewicht, hypertensie en athero-

te herstellen; bijvoorbeeld urokinase,

met een vitamine-K-antagonist (cumarine)

om het vocht eruit te halen. Als het been is

sclerose te voorkomen.

streptokinase of r-TPA.

geslonken, wordt de zwachtel vervangen

Voor mensen die lange tijd niet mobiel zijn, is

Als iemand risico loopt op (herhaling van)

door een steunkous. Ook bewegen – om het

het belangrijk om toch te zorgen voor een

trombose, wordt een behandeling met een

bloed te laten doorstromen – is belangrijk

goede bloeddoorstroming. Na een operatie

antistollingsmiddel ingesteld.

om herhaling te voorkomen.

worden patiënten daarom al snel weer het

• Trombocytenaggregatieremmers zijn

bed uit gejaagd (zo voelen ze dat soms).

milde antistollingsmedicijnen, die worden

VAN ARTERIE NAAR HERSENEN

Tijdens een lange vlieg- of treinreis is het

voorgeschreven bij een licht verhoogd

Een stolsel kan ook ontstaan in een

goed om af en toe de benen te strekken

risico, bijvoorbeeld bij een lichte erfelijke

slagader – of in de linkerhelft van het hart,

en ook voor kantoormedewerkers is het

aanleg voor trombose. Het gaat om

20

UA052020

* DOAC: direct oraal anticoagulans; NOAC: nieuw of niet-vitamine-K antagonerend anticoagulans

extrinsieke route

intrinsieke route beschadigd of kunstmatig oppervlak

acetylsalicylzuur, carbasalaatcalcium, clopidogrel, dipyridamol, prasugrel en

(pre)kallikreïne kininogeen

trauma

ticagrelor.

• Cumarines - ook wel vitamine-K-antagonisten (VKA’s) genoemd – remmen vitamine K, dat nodig is voor de vorming

XII

XIIa XIa

XI

VIIa

IXa

IX

VII

van de stollingsfactoren II, VII, IX en X. weefselfactor

VIIIa

Dit is dus een indirect mechanisme.

trauma

Acenocoumarol en fenprocoumon horen X

tot deze groep.

X

Xa

Omdat de VKA’s geen invloed hebben op

Va

reeds gevormde stollingsfactoren, duurt het na starten van de behandeling twee

protrombine (II)

tot drie dagen voordat het gewenste

trombine (IIa)

antistollingsniveau is bereikt.

Ook andersom is de stolling niet meteen

gezamenlijke eindroute

fibrinogeen (I)

fibrine (Ia)

na het verlagen of stoppen bijgeregeld.

XIIIa

De dosering gebeurt op geleide van de INR. Afhankelijk van de stabiliteit van de

cross-linked fibrineprop

INR moet de patiënt elke 3 tot 4 weken zijn INR laten controleren via bloedprikken

In de stollingscascade werken vele stollingsfactoren samen om een stolsel te vormen. Voor de vorming

bij de trombosedienst. Overigens kunnen

van de factoren II, VII, IX en X is vitamine K nodig. Cumarines remmen de aanmaak van deze factoren.

patiënten ook instructie krijgen om de INR

DOAC’s met een naam eindigend op -xaban remmen de aanmaak van factor Xa, dabigatran is een

zelf te meten en door te geven.

factor-IIa-antagonist (een trombine-antagonist). (Bron: www.ohsubooks.com)

• DOAC’s of NOAC’s* zijn antistollingstrombosedienst nodig is. En/of omdat je

een VKA geschikter zijn bij kwetsbare

bepaalde factor in de stollingscascade

als patiënt zelf kunt bepalen op welk vast

ouderen, bij mensen met een laag

aanpakken. Apixaban (Lixiana), rivaroxa-

tijdstip je de tablet inneemt. Anderzijds kan

lichaamsgewicht of bij polyfarmacie. <

middelen die rechtstreeks (direct) een

ban (Xarelto, ook generiek beschikbaar

JOUW ES ADVI

namen) en edoxaban (Eliquis) remmen factor Xa (tien-a), dabigatran (Pradaxa) remt trombine (factor IIa). De werking is reversibel; dat betekent dat de stolling niet meer wordt geremd zodra de patiënt stopt met het innemen van de medicatie.

De dosering moet echter worden aangepast bij een verminderde nierfunctie; deze moet minimaal jaarlijks worden gecontroleerd. Voordeel is dat periodiek bloedprikken niet meer nodig is.

SAMEN BESLISSEN De huisarts bepaalt samen met de patiënt welk antistollingsmiddel het meest geschikt is. Misschien vindt iemand een DOAC prettiger omdat daarbij geen controle en dosisaanpassing bij de

JOUW ADVIES BIJ DE UITGIFTE VAN ANTICOAGULANTIA › Controleer bij de uitgifte van een DOAC of de nierfunctie op het recept is vermeld en of de dosis daarmee in overeenstemming is. › Controleer ook of er niet gelijktijdig andere antistollingsmiddelen worden gebruikt. › Adviseer om fenprocoumon en acenocoumarol elke avond om 18.00 uur in te nemen. › Benadruk dat ook een DOAC dagelijks en op een vast tijdstip moet worden ingenomen. Door het directe effect kan een afwijking hiervan namelijk snel leiden tot ‘dikker bloed’. Bespreek met de patiënt wat voor hem of haar een geschikt vast innamemoment kan zijn. Rivaroxaban 15 en 20 mg kunnen het best tijdens de maaltijd worden ingenomen. › Zeg ook dat de patiënt aan elke zorgverlener moet vertellen dat hij of zij antistolling gebruikt. Bijvoorbeeld aan de dermatoloog, de tandarts, de mondhygiënist en bij spoedeisende hulp. Via de Trombosestichting is een Antistollingspas aan te vragen.

UA052020

21

PRODUCTTIPS Advertenties

PRODUCTTIP

PRODUCTTIP

PRODUCTTIP

VERZORGING VAN DE HUID ROND DE ANUS

BESCHERM DE KWETSBARE HUID!

Stress, een verrekte spier, spierpijn na een

Goede verzorging van de huid is belangrijk. En

De huid van zowel baby’s als ouderen vraagt

flinke sportsessie en een verkeerde houding

ook de huid rond de anus verdient aandacht.

extra aandacht en verzorging. Daarom is het

PIJNLIJKE SPIEREN? Ga voor gerichte pijnverlichting!

kunnen voor pijnlijke spieren zorgen.

belangrijk om de huid dagelijks goed te reiniMet name bij zwangere vrouwen en vrouwen

Hansaplast Spiral Heat zijn flexibele

die net bevallen zijn, heeft de huid rond de

warmtepleisters voor gerichte pijnverlichting

anus extra verzorging nodig omdat aderen

en bieden effectieve warmtetherapie

dan met meer druk te maken hebben dan

gedurende 12 uur.

gebruikelijk.

Hoe werkt het? De pleisters zorgen voor een sterkere lokale doorbloeding. De verhoogde bloedtoevoer brengt zuurstof en voedingsstoffen naar het weefsel. Dit helpt beschadigd weefsel om te herstellen en het vermindert pijn.

Het is belangrijk om vaatwanden soepel en

Inoli Badolie laat na het baden een dun laagje olie op de huid achter. Het beschermt de huid tegen uitdroging en tegen allerlei invloeden van buitenaf en het beperkt de kans op huidreacties.

elastisch te houden. Curanol zorgt voor een totaal-aanpak bij ontsierende aderen rond de anus. Curanol is ook zeer geschikt voor de cosmetische verzorging van spataderen, want sterkere en elastische bloedvaten kunnen beter een hogere druk aan en behouden dus

Waarom is juist een Hansaplast Spiral Heat

hun vorm en werking.

pleister fijn om te gebruiken bij pijnlijke

Curanol-zalf:

spieren?

Een pleister plakt niet aan de kleren, zoals

• zorgt voor de aanpak van buitenaf;

bijvoorbeeld een gel of crème wel doet.

De SpiroTherm-technologie biedt flexibiliteit in alle richtingen, dankzij de spiraalvormige

• houdt de bloedvaten elastisch en bevordert de doorbloeding ter plaatse; • is met name geschikt voor de verzorging van de aderen en de huid rond de anus.

vorm van de cellen, en bevordert daarmee de bewegingsvrijheid.

Het innovatieve kleefpatroon van Spiral Heat biedt een optimaal huidcontact en effectieve warmteoverdracht.

Curanol-tabletten: • werken van binnenuit; • houden de bloedvaten elastisch en in een goede conditie; • zijn uitstekend te combineren met Curanol-

De Hansaplast Spiral Heat is ideaal voor

zalf.

rugpijn, lage rugpijn, en voor pijn in heup, nek

Gebruik Curanol-zalf in combinatie met Curanol-

of schouder.

tabletten voor een optimaal resultaat.

www.hansaplast.nl

22

gen, te verzorgen en te beschermen met Inoli.

UA052020

www.curanol.nl

Inoli intensief verzorgende Shampoo & Wascrème is een speciaal ontwikkelde 2-in-1-formule. Het is geschikt voor milde reiniging en verzorging van de droge en kwetsbare huid en van het haar.

Inoli intensief vettende Crème met extra vettende natuurlijke oliën hydrateert en verzorgt de droge, tere huid intensief en versterkt de natuurlijke huidbarrière.

Het voedt de huid en maakt deze weer zacht en soepel. www.inoli.care.nl

Aangepaste KNMP-publieksfolders over zelfzorgaandoeningen

Een tiental KNMP-publieksfolders over veelvoorkomende

Haaruitval door gebruik dimethylfumaraat

zelfzorgaandoeningen is herzien. De informatie is in lijn gebracht met de inhoud van de laatste uitgave van het boek Standaarden voor Zelfzorg (juni 2020).

De KNMP-publieksfolders bevorderen verantwoord geneesmiddelengebruik en ondersteunen de zorgverlening door de apotheker.

Bijwerkingencentrum Lareb heeft 92 meldingen van haaruitval bij gebruik van dimethylfumaraat ontvangen.

Vooral de laatste twee jaar ontving Lareb veel meldingen.

Dimethylfumaraat wordt gebruikt bij multiple sclerose en

Apotheken kunnen de nieuwe publieksfolders bestellen als

bij psoriasis (zie ook het artikel op pagina 16). In de meeste

drukwerk per 25 stuks. Daarnaast is het mogelijk om een

meldingen die Lareb heeft ontvangen, werd het gebruikt

abonnement te nemen op de digitale versies (pdf’s) van de

voor multiple sclerose (84 meldingen). Het overgrote deel

publieksfolders voor plaatsing op de eigen apotheekwebsite.

betrof vrouwen (81 meldingen).

(Bron: KNMP)

De haaruitval begon enkele weken tot enkele maanden na start met het gebruik. Meer dan de helft van de patiënten bleef dimethylfumaraat doorgebruiken. Bij de meesten van

Met ‘virtuele kinderen’ op zoek naar de optimale kinderdosering

hen was er geen vermindering van de haaruitval op het moment van melden. Bij dertien meldingen is aangegeven dat de haaruitval stopte na beëindiging van het gebruik van dimethylfumaraat. Bij één patiënt was dit na het verlagen van de dosis.

Het Radboudumc is begonnen met een onderzoek naar de

Haaruitval staat op dit moment niet als bijwerking in de

optimale doseringen van geneesmiddelen voor kinderen van

bijsluiter van dimethylfumaraat. Lareb heeft het College ter

verschillende leeftijden. Dat gebeurt met voorspellende

Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) over de meldingen

modellen – oftewel ‘virtuele kinderen’.

geïnformeerd.

(Bron: Lareb)

De afdeling Farmacologie en Toxicologie van het Radboudumc voert het onderzoek uit samen met het Kinderformularium en onder leiding van prof.dr. Saskia de Wildt. De Bill & Melinda Gates Foundation subsidieert het onderzoek.

Optimale doseringen zijn die doseringen waarbij een middel effectief en zo veilig mogelijk is. Via het Kinderformularium en internationale websites zal het Radboudumc de vastgestelde geoptimaliseerde kinderdoseringen ter beschikking stellen aan artsen en apothekers in heel Europa.

Gestimuleerd wordt dat de aanbevelingen voor doseringen worden opgenomen in de richtlijnen voor de behandeling van kinderen. Ook zullen apothekers en artsen worden opgeleid om de ‘virtuele kinderen’ te gebruiken bij de dosisbepaling.

(Bron: Pharmaceutisch Weekblad)

UA042020 UA052020

23

ZELFZORG

WAT DOE JE ERAAN? “Ik bem vekoubem”. De typische uitspraak van iemand met verstopte luchtwegen. Het is weer de tijd van het jaar dat mensen last krijgen van verkoudheidsklachten. Dit jaar gaan we daar heel anders mee om dan andere jaren. Door ‘corona’ zijn we alerter op deze klachten, net als bij keelpijn (zie pag. 26).

Maar lastig zijn verkoudheidsklachten altijd.

Nu de winter nadert, zitten we weer meer

bedoeling dat iemand zich dan laat testen op

2 jaar kan menthol leiden tot ademhalings-

binnen met z’n allen, vaak met minder venti-

corona, maar helaas hebben de testlocaties

problemen.

latie, de verwarming aan en dus in drogere

en/of laboratoria te weinig testcapaciteit.

Een speciaal neus-mondstuk kan ervoor

lucht. Omstandigheden waarin griep- en

Toch is testen belangrijk: het percentage

zorgen dat de hete damp op de juiste plaats

verkoudheidsvirussen zich makkelijker

positief geteste personen loopt behoorlijk

komt.

kunnen verspreiden. Volle winkels, treinen,

op. Is de testuitslag negatief, dan is er

bussen, kantoren, schoolklassen, feestjes

waarschijnlijk sprake van een ‘onschuldig

SPOELEN, SPRAYEN, DRUPPELEN

en evenementen: dat zijn de gelegenheden

virusje’. Maar ook daar kun je last van

Fysiologisch zout verdunt het slijm en verbe-

waar besmettingen plaatsvinden. Dat geldt

hebben.

tert de afvoer ervan. Het is ook makkelijker

voor griep, verkoudheid én covid-19. Reden

dan een stoombad. Bij kinderen, zwangere

voor de ‘coronamaatregelen’. Mensen komen

SLIJM EN SLIJMVLIEZEN

vrouwen en vrouwen die borstvoeding

minder bij elkaar en als het goed is, gebeurt

Bij een neusverkoudheid is meestal eerst

geven, heeft een zoutoplossing de voorkeur

dit ‘coronaproof’: op anderhalve meter

sprake van een loopneus: waterig, helder

boven een geneesmiddel. Zoutoplossingen

afstand van elkaar. Er worden – verplicht

slijm dat de neus uitloopt. Dat slijm wordt

zijn er in verschillende samenstellingen, al of

en vrijwillig – mondmaskers gedragen,

dikker en taaier en krijgt een gelige tot groe-

niet met verzachtende en/of hydraterende

desinfectie en ventilatie zijn van groot

nige kleur. Verder zwellen de slijmvliezen op

toevoegingen. Ook te gebruiken om de neus

belang, mensen wassen hun handen vaker

en raakt de neus verstopt. Ademen door de

te reinigen van allergenen, vuil en stof, en bij

en geven elkaar geen hand of zoen. Gevolg

neus is lastig.

een droge neus. Beschikbaar in de vorm van

was en is dat ook de ‘gewone’ griep en

neusdruppels, neussprays, neusreinigers,

verkoudheden minder voorkomen dan

VRIJER ADEMEN

en voor de uitgebreidere neusspoelingen

normaal. Maar omdat met name ‘de ander-

Bij een verstopte neus is het prettig om het

neuskannetjes en neusdouches.

halve meter’ sinds de versoepeling van de

slijm in de neus te verdunnen en de slijm-

maatregelen in juni niet meer overal strikt

vliezen te laten slinken om vrijer te kunnen

Voor mensen die een geneesmiddel willen

gehanteerd wordt, is de verwachting dat

ademen. Hoewel de opluchting vaak maar

gebruiken, zijn er neusdruppels en neus-

behalve het aantal coronabesmettingen, ook

tijdelijk is, nemen veel mensen een stoom-

spray met xylometazoline (al of niet met

het aantal gevallen van griep en verkoudheid

bad om de afvoer van slijm te vergemak-

ipratropium), oxymetazoline of tramazoline.

in het najaar weer zal stijgen.

kelijken. Toevoegingen zoals kamille of

Deze sympathicomimetica zorgen ervoor

menthol aan een stoombad activeren

dat de zwelling van het neusslijmvlies

TESTEN

bepaalde receptoren, wat een gevoel van

afneemt. Ze mogen niet langer dan een

Verkoudheidsvirussen zijn dus niet weg.

verlichting geeft. Stomen wordt afgeraden

week worden gebruikt vanwege het risico op

En heb je een loopneus of een verstopte

voor kinderen vanwege het risico op ver-

een ‘rebound’-reactie (zwelling en roodheid),

neus, dan is de vraag: is het een verkoud-

branding. Menthol kan bovendien de ogen

waardoor de kans bestaat dat de patiënt

heid, een allergie of is het corona? Het is de

en de huid irriteren. Bij kinderen jonger dan

steeds meer gaat gebruiken. <

UA052020

25

ZELFZORG

KEELPIJN

EEN ONSCHULDIGE KWAAL? Keelpijn – in de herfst en de winter komt het veel voor als eerste symptoom van een opkomende verkoudheid. Maar keelpijn kan ook andere oorzaken hebben. Sinds begin dit jaar is keelpijn ook bekend als een van de symptomen van covid-19.

Keelpijn is vervelend, maar kan zelden

dat de ziekte van Pfeiffer veroorzaakt.

spreid. Goede hygiëne bij het hoesten is

kwaad. Het gaat meestal binnen 10 dagen

Of… het SARS-CoV-2-virus dat covid-19

dus bijzonder belangrijk. Niet open en bloot

vanzelf over, zo meldt de website

veroorzaakt. Sinds eind februari heeft dit

hoesten, maar de druppels opvangen. Dus:

Thuisarts.nl. Dat is nog steeds zo – in de

virus de wereld in zijn greep. Een infectie

hoesten in een papieren zakdoekje – dat je

meeste gevallen. Maar tegenwoordig zijn

met dit virus kan bijzonder onaangenaam

meteen daarna weggooit – of anders in de

we alert op een andere oorzaak: het

zijn en heeft vele mensen het leven gekost.

elleboogholte. Natuurlijk draai je je ook

coronavirus.

zoveel mogelijk weg van anderen. Handen

HOESTHYGIËNE

wassen na het hoesten blijft belangrijk.

Keelpijn is vaak het eerste symptoom

Als een ziekteverwekker zich in de keel

Ook het goed afwassen van gebruikt drink-

van een luchtweginfectie. In de meeste

heeft genesteld, kan hij daar een ontste-

servies en bestek helpt om besmetting van

gevallen is de oorzaak van die infectie een

king veroorzaken. De slijmvliezen worden

anderen te voorkomen.

‘gewoon en onschuldig’ verkoudheidsvirus.

dikker, slikken wordt lastig en pijnlijk. De

Een enkele keer kan een bacterie of een

keel gaat pijn doen en schurend aanvoelen.

minder onschuldig virus de oorzaak zijn,

Er kan een hoestprikkel ontstaan en dat is

ANDERE MOGELIJKE OORZAKEN

bijvoorbeeld het influenzavirus - dat griep

gevaarlijk. Want door het hoesten worden

Keelpijn kan trouwens ook niet-infectieuze

veroorzaakt - of het Eppstein-Barrvirus,

druppeltjes met de ziekteverwekker ver-

oorzaken hebben. Zoals uitgelaten juichen,

26

UA052020

schreeuwen of zingen, veel praten, ver-

sabbelen of door (koud) water of thee te

op de tong bijten of zich verslikken.

keerd gebruik van de stem of inademing

drinken. Er zijn ook speciale keelpastilles.

Let ook op dat zuigtabletten – net als

van rook of andere prikkelende stoffen.

Het zuigen activeert de keelspieren en de

snoepjes, drop en waterijs – suiker kunnen

speekselklieren; een extra voordeel boven

bevatten. Diabetici moeten hiermee

WAT DOEN BIJ KEELPIJN?

het drinken van water of thee of het

oppassen. Bovendien is het belangrijk

Bij keelpijn is het belangrijk om een covid-

gebruik van een hoestdrank. Gorgelen met

om regelmatig de tanden te poetsen.

19-test te laten doen, om te weten of de

fysiologisch zout stimuleert de keelspieren

infectie is veroorzaakt door dit besmette-

en speekselklieren eveneens.

IN DE APOTHEEK

lijke virus. Zolang er nog geen testuitslag

Het helpt ook om via de neus te ademen en

Als er iemand in de apotheek komt die

is, moet de patiënt thuisblijven en geen

niet door de mond. Maar juist dat is bij een

iets wil hebben tegen keelpijn, dan is het

bezoek ontvangen. Dat geldt ook bij een

gewone verkoudheid met een verstopte

belangrijk om te weten of het om deze

positieve testuitslag. Is de test positief, dan

neus behoorlijk lastig.

persoon zelf gaat, om een mantelzorger

is het devies: thuisblijven, in quarantaine.

die veel contact heeft met de persoon met

Mijd ook contact met huisgenoten en volg

MEDICATIE

keelpijn of om iemand die alleen maar de

de instructies van de GGD op. De GGD laat

De Zelfzorgstandaard van de KNMP advi-

boodschap doet. Afstand houden en het

ook weten tot wanneer iemand moet

seert pijnstillers zoals paracetamol (eerste

voorkomen van druppelverspreiding en

thuisblijven.

keus) of een NSAID zoals ibuprofen,

handcontact zijn eerste vereisten om

naproxen of diclofenac (tweede keus) als

eventuele besmettingen met het corona-

Is de covid-19-test negatief, maar is er wel

medicatie tegen hevige keelpijn. Deze

virus te voorkomen. Vraag ook of de

sprake van een andere infectie, dan is het

worden oraal ingenomen en komen via de

persoon in kwestie is getest op covid-19.

ook verstandig om je zo weinig mogelijk

bloedbaan op de plaats waar ze moeten

Bij een negatieve uitslag kun je al minder

onder de mensen te begeven. Door de

werken. De zuigtablet met de NSAID

strikt zijn.

hygiënemaatregelen en het afstandhouden

flurbiprofen werkt lokaal. Bij NSAID’s is het

Benadruk om in elk geval telefonisch

kwamen er dit voorjaar aanmerkelijk min-

belangrijk te letten op de contra-indicaties.

contact met de huisarts op te nemen als

der gevallen voor van andere besmettelijke

de patiënt benauwd wordt, piepende of

ziektes zoals verkoudheid, griep en over-

Zuigtabletten met alleen desinfectantia

gierende ademhaling krijgt of steeds zieker

draagbare maagdarminfecties. Mooi

(Strepsils) hebben volgens de Zelfzorg-

wordt. Ook als de pijn langer duurt dan tien

meegenomen!

standaard geen meerwaarde boven het

dagen, als de pijn ook uitstraalt naar één

Het voordeel van thuisblijven is ook dat je

sabbelen op een snoepje. Wat in de huidige

kant van het hoofd (het oor bijvoorbeeld),

meestal minder praat. Dat ontlast de keel.

Zelfzorgstandaard niet wordt genoemd,

als de patiënt al meer dan drie dagen

Als je wel praat, praat dan normaal.

zijn de zuigtabletten met (naast een

koorts heeft, niet meer kan slikken, de

Schreeuwen maar ook fluisteren forceert

desinfectans) lidocaïne als lokale pijnstiller

mond niet meer goed open kan doen of

de stembanden en verergert de pijn.

(TrachSil en Trachitol). Bij deze zuigtablet-

kwijlt, is verwijzing naar de huisarts

ten is het belangrijk om niet korte tijd na

belangrijk. <

WAT TE DOEN TEGEN KEELPIJN?

het gebruik ervan te eten of drinken.

De keelpijn zelf kan bestreden worden door

Door de verdovende werking kan iemand

op een snoepje, dropje of waterijsje te

namelijk makkelijker de tong verbranden,

JOUW ADVIES BIJ KEELPIJN

JOUW ES ADVI

› Adviseer op een snoepje, dropje of waterijsje te sabbelen of (koud) water of thee te drinken. › Bij heftige keelpijn kan pijnstillende medicatie geadviseerd worden; paracetamol is eerste keus. › Bij zuigtabletten met flurbiprofen: de zuigtablet tijdens het opzuigen in de mond rondbewegen om lokale irritatie te voorkomen. › Bij zuigtabletten met lidocaïne: de tablet langzaam laten oplossen in de mond, maar niet in de wangzak. Niet gebruiken voor het eten of drinken.

UA052020

27

BEN JIJ AL LID VAN

OPTIMA FARMA?

OPTIMA FARMA IS ER VOOR JOU! VOOR JOU • behartigt Optima Farma je belangen op inhoudelijk en beroepsgerelateerd gebied • laat Optima Farma jouw stem horen bij beroeps- en patiëntenverenigingen en andere organisaties • bewaakt Optima Farma (mede) de inhoud en kwaliteit van ons beroep • volgt Optima Farma de ontwikkelingen in de farmacie en informeert jou daarover • organiseert Optima Farma interessante symposia en andere activiteiten

ALS LID ONTVANG JE BOVENDIEN: • maandelijks de Optima Farma Nieuwsbrief per e-mail • korting op Optima Farma activiteiten (congres, symposium e.d.)

• 10% korting op een abonnement van Accredidact • 6x per jaar het vakblad UA zie verder www.optimafarma.nl/lidmaatschap/

BEROEPSVERENIGING VOOR APOTHEKERSASSISTENTEN, FARMACEUTISCH CONSULENTEN, FARMACEUTISCH MANAGERS

www.optimafarma.nl

SUPPLEMENT

GEZONDE VOEDING VOOR HET GEHEUGEN EN DE CONCENTRATIE

Dat gezonde voeding belangrijk is, weten we allemaal. Voor de groei, voor je weerstand, maar ook voor je hersenen. Wat doen voedingsstoffen voor je hersenen?

VITAMINES

in ons lichaam wordt getransporteerd, wat

vetzuren de kans op leeftijdgerelateerde

Er zijn verschillende vitamines die invloed

effect heeft op het geheugen. Ook magne-

cognitieve achteruitgang verkleint.

hebben op de hersenfunctie.

sium, jodium en zink worden genoemd als het gaat om het geheugen.

Diverse B-vitamines - B1, B6, B11 (folium-

(HERSEN)GYMNASTIEK Voor normaal functionerende hersenen en

zuur) en B12 - activeren de aanmaak van

VETZUREN

een goed geheugen is het niet alleen van

stofjes die ervoor zorgen dat de zenuw-

Omega 3-vetzuren zijn meervoudig

belang om vitamines en mineralen binnen

cellen met elkaar samenwerken. Daarnaast

onverzadigde vetzuren. Alfa-linoleenzuur

te krijgen uit de voeding. Ook voldoende

zorgen ze ervoor dat het myeline om de

(ALA) en de visvetzuren eicosapentaeen-

beweging en slaap zijn hiervoor nodig.

zenuwcellen, dat belangrijk is voor de

zuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA)

Bovendien is het belangrijk de hersenen

prikkelgeleiding, in stand blijft.

zijn de bekendste. ALA zit voornamelijk in

actief te houden met ‘hersengymnastiek’:

plantaardige oliën en DHA en EPA vind je

bijvoorbeeld door te lezen, een taal te leren

Vroeger kregen personen met een ernstig

vooral terug in vis en schaal- en schelp-

of geheugenspelletjes te doen. <

tekort aan vitamine C scheurbuik. Later

dieren. Omega 3-vetzuren zijn nodig voor

bleek dat vitamine C-gebrek ook klachten

een normale ontwikkeling van de hersenen.

als persoonlijkheidsverandering en depres-

DHA heeft een gunstige invloed op de

sie in de hand kan werken. Vitamine C

structuur en functie van de celmembranen.

draagt dus niet alleen bij aan een goede

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat

weerstand, maar is mogelijk ook van

verhoging van de inname van omega 3-

Michelle Vrij, werkzaam bij Nutrimedia.

invloed op de hersen- en zenuwfunctie en

JOUW ES ADVI

op het leervermogen.

JOUW ADVIES VOOR GOEDE COGNITIE Ook de ‘zonnevitamine’ – vitamine D – is van belang voor onze hersenfunctie. Bij een tekort aan deze vitamine loop je mogelijk een groter risico op dementie. Hoe dit precies werkt, is nog niet duidelijk.

› Willen mensen advies over voeding in relatie tot hun hersenen? Adviseer dan om vitamines, mineralen en omega 3-vetzuren te halen uit gezonde voeding. › Adviseer om twee keer per week een portie vis te nemen, waarvan één keer vette vis. Daarnaast kun je adviseren om te bakken in plantaardige oliën. › Vitamine D maak je zelf onder invloed van zonlicht en haal je maar in kleine

MINERALEN

hoeveelheden uit voeding. Voor bepaalde groepen wordt suppletie

Naast vitamines zijn ook verschillende

aangeraden.

mineralen nodig voor een goede hersenfunctie. Zo blijkt dat een tekort aan ijzer

› Voldoende beweging, slaap en ‘hersengymnastiek’ zijn eveneens belangrijk voor de hersenen.

ertoe kan leiden dat zuurstof minder goed

UA052020

29

Aambeien Een gesprek over aambeien kan ongemakkelijk zijn voor de patiënt. Het beste kun je zo’n gesprek voeren in de spreekkamer. De folder over aambeien kan helpen om het onderwerp makkelijker te bespreken.

Zoek de oorzaak Aambeien ontstaan door hoge druk rond de anus en/of verlies van elasticiteit van de kringspier.

Probeer met de patiënt mogelijke oorzaken hiervan na te gaan.

Oorzaken van hoge druk zijn bijvoorbeeld: • zwangerschap; • verstopping en/of hard persen bij de ontlasting; • veel en krachtig hoesten; • bij aandrang toiletgang uitstellen.

Afhankelijk van de oorzaak kun je een advies geven om de druk te verminderen.

Zoek achterliggende en verergerende factoren • Verlies van elasticiteit van de kringspier kan komen door ouderdom of door zwangerschap (onder invloed van het zwangerschapshormoon).

• Verstopping kan komen door te weinig bewegen, te weinig vezels in de voeding of als bijwerking van medicatie (o.a. opioïden, antipsychotica, verapamil). Geef de patiënt adviezen die hierop gericht zijn.

• Bloedende aambeien kunnen meer bloeden als de patiënt anticoagulantia gebruikt. Misschien moet de dosis worden aangepast. Patiënten die een vitamine-K-antagonist gebruiken, kun je hiervoor verwijzen naar de trombosedienst.

Advies rond anale hygiëne In plaats van wc-papier kan de patiënt met aambeien beter een nat doekje gebruiken om af te vegen.

Natuurlijk elke keer een schoon doekje. Vochtig toiletpapier is meestal niet geschikt omdat dit vaak parfum of alcohol bevat.

30

UA052020

Voedingsadvies Adviseer om voedingsmiddelen te eten die veel vezels bevatten: • rauwe groente; • ongeschild fruit; • volkorenproducten, waaronder ook zilvervliesrijst.

Adviseer daarnaast om voldoende te drinken;

Adviezen voor preventie en behandeling • Verzorging van de anus met speciale zalf kan helpen het weefsel stevig en elastisch te houden.

• Aambeien kunnen vanzelf verdwijnen.

• Uitwendige aambeien kan men voorzichtig naar binnen duwen.

zeker 1,5 à 2 liter per dag.

• Er zijn zelfzorgmiddelen beschikbaar.

Advies over toiletgedrag

Zelfzorgmiddelen

• Ga bij aandrang meteen naar het toilet en houd het niet op.

Niet gebruiken bij aambeien die voortdurend bloeden.

• Probeer niet te persen, maar de ontlasting ontspannen te laten komen.

• Neem de juiste houding aan, met de voeten recht en plat op de grond. Als het nodig is, kan de patiënt een voetenbankje bij het toilet zetten.

• Eerste keus: zalf of crème, 2x per dag aanbrengen en na elke stoelgang.

• Bij pijn of jeuk tijdens de ontlasting: vaselinecetomacrogolcrème FNA of zinksulfaatvaselinecrème.

• Bij continue pijn of jeuk: crème of zalf met lidocaïne (max. 20 gram per dag).

• Tweede keus: zinkoxide in zetpillen, 2x per dag aanbrengen, bij voorkeur na de stoelgang. Het nadeel van zetpillen is dat ze te hoog in de darm terechtkomen.

(Bron behandeladvies: Zelfzorgstandaard Aambeien, KNMP, 2020)

Kijk voor meer tips op:

www.ua.nl/aambeien UA052020

31

JUBILEUMPUZZEL

EEN JAAR LANG

PUZZELEN MET UA

UA wordt 10 jaar! Dat is wel een feestje waard. Hiernaast vind je alweer de laatste jubileumpuzzel waarmee mooie prijzen te verdienen zijn. Iedereen maakt nog kans op een van de acht hoofdprijzen!

Met elke puzzel maakte je kans op mooie prijzen door de oplossing

WAT MOET JE DOEN?

per nummer in te sturen. Dat geldt ook weer voor deze vijfde puzzel.

• Los de puzzel op.

• Ga naar www.ua.nl/nieuws/puzzel2020

Wanneer je alle vijf de puzzels hebt gemaakt, ding je bovendien mee

en volg de aanwijzingen.

naar een van de hoofdprijzen. Je hebt dan in de loop van dit jaar

Hier staat ook het puzzelreglement.

13 codeletters gespaard waarmee je de eindoplossing kunt vormen.

• Je kunt via deze pagina de eerdere UA’s van dit jaar vinden – met de puzzels – en de oplossingen invullen van deze puzzel

Een aantal nieuwe abonnees, lezers zonder abonnement en mensen die nét even te laat waren met insturen, dachten achter het net te

en die van de eindronde. Doe dit vóór maandag 9 november.

• Alles op tijd ingevuld? Dan maak je kans op een van de mooie

vissen. En dát vinden we natuurlijk jammer, want ons jubileumfeestje

prijzen. En door alleen al mee te doen, krijg je een mooie

is er voor alle lezers. Daarom kun je nu online alle puzzels vinden.

kortingscode (zie hiernaast).

Los ze op, verzamel de codeletters en stuur jouw eindoplossing in!

De winnaars worden vermeld in het decembernummer van UA Puzzel jij ook mee? Stuur je oplossing(en) in vóór maandag 9 november.

van dit jaar. Succes!

UITSLAG PUZZEL UA 4: De uitkomst van de woordzoeker was: uitgiftegesprek Alle inzenders hebben een kortingscode ontvangen voor 10% korting op een Rebel&Rose-product. Uit de inzenders met het juiste antwoord zijn negen prijswinnaars getrokken. Wie dat zijn, lees je op pagina 38.

32

UA052020

1

Omschrijvingen 2

1. Term voor het verlaten van het ziekenhuis 3

2. Reclameleus 4

3. Redelijk 4. Meer (Italiaans)

5 6

Oplossing 1: ………………………………………………………

5. Bittere vloeistof

Oplossing 13: ……………………………………………………

6. Zangnoot

7

7. Klinker 8. Paardenslee

8 9

9. Moerasvogel 10. Spoorstaaf 11. Maand

10 11

12. Pijler 13. Anticonceptiehulpmiddel

12 13 © www.puzzelpro.nl

www.rebelandrose.com

DIT ZIJN DE PRIJZEN DIE JE KUNT WINNEN! De sponsors hebben fantastische prijzen ter beschikking gesteld. Met een goede oplossing maak je kans op: – verzorgingspakketten van o.a. Avène, Eucerin, Louis Widmer, Novexpert, Sukin en Vichy; – make-upsets met producten van essence en catrice; – waardebonnen voor stoere Rebel & Rose-sieraden.

Heb je de eindoplossing goed, dan maak je kans op nóg mooiere pakketten van deze merken. Iedere apothekersassistent(e) die een oplossing instuurt (puzzel 1 t/m 5) ontvangt bovendien een kortingcode voor 10% korting op een Rebel & Rose-product (binnen een maand te besteden). Ga voor meer informatie over de prijzen naar www.ua.nl/nieuws/puzzelprijzen

DE BESTE IN ALLE CATEGORIEËN SAMEN: Elles van Groningen (rechts op de foto) Apotheek Hollands Kroon, Anna Paulowna

WINNAARS VAN DE GROTE APOTHEKERSASSISTENTEN KENNISTEST 2020

GEACCREDITEERD

4 PUNTEN

DE GROTE APOTHEKERSASSISTENTEN KENNISTEST IS DIT JAAR GEWONNEN DOOR ELLES VAN GRONINGEN! VORIG JAAR WERD ZE TWEEDE, NU IS ZIJ DE ABSOLUTE WINNAAR. De Grote Apothekersassistenten Kennistest wordt jaarlijks georganiseerd door Optima Farma, UA en Apoweb, respectievelijk beroepsvereniging, vakblad en aanbieder van e-learnings voor apothekersassistenten. Met deze Kennistest willen de organisatoren voor iedereen duidelijk maken dat je niet ‘zomaar’ apothekersassistent bent, maar dat je heel veel kennis en kunde moet hebben om dit beroep te kunnen uitoefenen. Ook vaardigheden zoals beoordelingsvermogen en communicatie zijn belangrijk.

Door middel van de Kennistest kunnen deelnemers voor zichzelf peilen of die eigenschappen bij hen voldoende aanwezig zijn of dat er op bepaalde onderdelen nog aanvullende scholing en/of opfriscursussen nodig zijn. De deelnemers doorliepen vier toetsrondes van elk twintig vragen in de categorieën Farmaceutische Kennis (2 rondes), Communicatie en advies en naar keuze Zelfzorg of Ziekenhuisfarmacie. Deze laatste categorie was nieuw dit jaar. Op elk gebied werd ook een casus met vragen aangeboden.

Aan de vragen werkten mee: KNMP/GIC, Jur Advies, AccreDidact, NVFZ, Daphaer, Medipraction, Nivel, SIR, FPZ instituut, AMP. De winnaars kregen leuke prijzen, beschikbaar gesteld door PharmaLead, AccreDidact, Daphaer en Vichy/La Roche-Posay.

Voor de winnares in Alle categorieën stelde PharmaLead een Bijenkorf-bon beschikbaar ter waarde van € 350,-.

Alle winnaressen kregen verder onder andere een Bladcadeau, een mooi verzorgingspakket, een gratis e-learning en van de organisatie natuurlijk bloemen en een taart.

34

UA052020

Op de Dag van de Apothekersassistent hebben de organisatoren van de Grote Apothekersassistenten Kennistest de winnaars in hun apotheek bezocht om hen te feliciteren. Elles was tevens de beste in de meeste andere categorieën.

Degenen met de volgende beste score zijn:

De besten in de categorie FARMACEUTISCHE KENNIS:

De beste in de categorie COMMUNICATIE EN ADVIES:

Angela Veenstra

Janke Terwisscha Van Scheltinga-Lantinga

Maarnse Apotheek en

Martine Vink (foto)

Apotheek Berg en Bos, Apeldoorn

Benu Apotheek Woudenberg

De besten in de categorie ZELFZORG:

De beste in de categorie ZIEKENHUISFARMACIE:

Angela Veenstra (foto)

Xandra Bennis

Maarnse Apotheek en

Poli-apotheek Reinier de Graaf, Delft

Leonie Bouw-Mulder

Tevens nr. 2 over alle categorieën samen

Service Apotheek Schuilenburg, Amersfoort.

Leonie was tevens nr. 3 over alle categorieën samen

Allemaal van harte gefeliciteerd met dit resultaat!

Doe jij volgend jaar ook mee?

UA052020

35

OPTIMA FARMA

OPTIMA FARMA ALS BEROEPSVERENIGING

WAT DOEN WE ZOAL?

Optima Farma heeft eind augustus een brief gestuurd aan minister Hugo de Jonge, aan de vaste Kamercommissie van VWS en aan diverse partijen van de oppositie.

De reden hiervoor is dat apothekersassistenten geheel niet genoemd worden in de eerste uitwerking van het voorstel van het ministerie van VWS m.b.t. de bonusregeling ‘Contouren voor de regeling voor een bonus voor zorgmedewerkers’! Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de doktersassistenten.

Daarnaast zijn we bezig om met juristen en

juiste wijze gebruiken en therapietrouw zijn,

komsten ‘Optima Farma komt naar je toe’.

met een groep afgevaardigden van artikel

valt er gezondheidswinst te behalen. Denk

We vinden het belangrijk om collega’s te

34-beroepen te onderzoeken hoe we bij

daarbij aan minder ziekenhuisopnamedagen,

ontmoeten en te spreken. Leerzame

een eventuele verandering van de wet BIG

minder ziekteverzuimdagen, maar vooral

kleinschalige avondbijeenkomsten in

onze beschermde beroepstitel toch kunnen

aan betere kwaliteit van leven. Hier ligt een

verschillende regio’s in het land. Voor de

behouden. We vallen immers onder de wet

belangrijke taak voor ons als beroepsgroep.

data en plaatsen, zie www.optimafarma.nl,

BIG en zijn een artikel 34-beroep. En zoals

De overgrote meerderheid van deze

onder In de regio.

je in mijn column in UA nr. 1 van dit jaar

patiënten maakt één of meer fouten bij het

al hebt kunnen lezen, vinden wij het een

gebruik van hun luchtwegmedicatie. Het

Dit zijn een paar voorbeelden van waar wij

belangrijke zaak dat patiënten beschermd

merendeel van de patiënten krijgt zowel de

ons mee bezighouden. Wil je zien wat we

worden tegen ondeskundige zorgverleners.

eerste als de vervolguitgifte via de apotheek.

allemaal doen of wil je ergens meer over

Wij staan voor het leveren van kwalitatief

Wij brengen dit vanuit Optima Farma onder

weten, bezoek dan onze website en/of volg

goede farmaceutische patiëntenzorg, door

de aandacht. Maar wij vinden ook dat we

ons via social media. Vind jij het belangrijk

apothekersassistenten die hebben voldaan

hier als beroepsbeoefenaren een belangrijke

dat we ons inzetten voor onze beroeps-

aan alle eisen om het diploma te behalen.

taak hebben, die we ook moeten uitvoeren.

groep? Bedenk dan: hoe beter we verenigd

Daarnaast vinden we het belangrijk dat je je

Ook nu, in tijden van ‘corona’. Wij willen staan

zijn, hoe sterker we staan en des te meer

als beroepsbeoefenaar blijft bij- en nascho-

voor deze taak en zetten ons in om dit

we kunnen doen.

len op je vakgebied. Zonder beschermde

belang zo breed mogelijk onder de aandacht

beroepstitel komt de kwaliteit van ons vak in

te brengen. We denken mee op het gebied

gevaar.

van scholing en voorlichting.

Uit onderzoek blijkt dat er in Nederland ruim

Op het ogenblik dat ik dit schrijf, zijn de vrij-

1 miljoen mensen zijn die luchtwegmedicatie

willigers – met name de ambassadeurs van

gebruiken omdat zij lijden aan astma of

Optima Farma – ook weer gestart met de

Trudy van Geffen

COPD. Als mensen hun medicijnen op de

organisatie van een aantal regiobijeen-

voorzitter Optima Farma

36

UA052020

WAT KUN JIJ DOEN VOOR JOUW BEROEPSGROEP? Optima Farma is de beroepsvereniging van en voor apothekersassistenten. Iedereen in bezit van het diploma apothekersassistent kan lid worden van onze beroepsvereniging.

Ook als je daarna een vervolgopleiding hebt gevolgd.

VRIJWILLIGERS EN FINANCIËN De beroepsvereniging draait op de inzet van vrijwilligers. Mensen die zich naast hun werkzaamheden in de apotheek vrijwillig inzetten voor onze beroepsgroep. Bijvoorbeeld bij het organiseren

TELEFONISCHE BEREIKBAARHEID OPTIMA FARMA Met ingang van 1 september 2020 is de telefonische bereikbaarheid van Optima Farma gewijzigd.

van een congres of een regiobijeenkomst, door mee te denken over het beleid in het bestuur, in een werkgroep of in een commissie - binnen of buiten Optima Farma.

In principe kun je ons van maandag t/m donderdag bereiken via 06-57 96 72 13

Om aan alle vragen vanuit het farmaceutische werkveld te kunnen voldoen en om ons te kunnen inzetten voor onze beroepsgroep, hebben we hulp en inbreng nodig vanuit het werkveld. Maar ook financiële ondersteuning is noodzakelijk. We krijgen namelijk geen subsidie en onze activiteiten kosten nu eenmaal geld. Denk bijvoorbeeld aan foldermateriaal, het onderhouden van onze website en social media, het samenwerken met juristen (bijvoorbeeld in de artikel 34-problematiek), de overheid en andere relevante partijen. Verder vinden we het niet meer dan normaal dat we collega’s die zich vrijwillig inzetten voor onze beroepsvereniging, ten minste een reiskostenvergoeding kunnen geven.

(09.00-17.00 uur), maar helaas kunnen we niet altijd meteen de telefoon opnemen.

Soms zijn we namelijk in overleg en/of extern op (werk)bezoek. Hang dan niet op, maar spreek een boodschap in dan bellen we je zo snel mogelijk terug. Vermeld wel duidelijk je naam en telefoonnummer en de reden waarom je belt.

Vind jij het werk van Optima Farma belangrijk? Steun ons dan door lid te worden. Immers: samen staan we sterk!

WORD NU LID voor € 28,75 voor de rest van 2020. Je kunt dan ook gebruikmaken van de

06-57 96 72 13; maandag t/m donderdag tijdens kantooruren.

secretariaat@optimafarma.nl www.optimafarma.nl

ledenkorting voor het congres en je ontvangt het UA Magazine thuis.

GEACCREDITEERD

Wist je dat het lidmaatschap van Optima Farma je 2 punten per jaar oplevert voor

2 PUNTEN

je kwaliteitsregister?

Kijk voor meer informatie en de ledenvoordelen op www.optimafarma.nl.

VACATURE BESTUURSLID BEROEPSVERENIGING VAN APOTHEKERSASSISTENTEN, FARMACEUTISCH CONSULENTEN EN FARMACEUTISCH MANAGERS

Door het komende vertrek van een van de bestuursleden is het bestuur van Optima Farma op zoek naar een nieuw collega-bestuurslid.

Als bestuurslid ben je (in- en extern) vertegenwoordiger van de beroepsvereniging Optima Farma, en medeverantwoordelijk voor het besturen van de beroepsvereniging Optima Farma. Dit omvat in feite alles om de beroepsvereniging goed te laten functioneren en te laten groeien. Daarnaast hebben de afzonderlijke bestuursleden specifieke eigen taken. Normaal gesproken bestaat het bestuur uit minimaal vijf personen – enthousiaste collega’s die op vrijwillige basis – naast hun gewone werkzaamheden – actief zijn in het bestuur en in de diverse commissies van Optima Farma.

Functieprofiel: voor deze functie is het belangrijk dat je werkzaam bent in de farmacie en/of affiniteit hebt met de apotheekbranche. Je moet voldoende tijd hebben om de bestuursfunctie uit te kunnen voeren. Reken op gemiddeld 4 uur per week. Een open houding, flexibiliteit, bereidheid tot samenwerking en nauwgezetheid zijn belangrijke voorwaarden. Wil je je aanmelden of wil je meer informatie over deze vacature? Stuur dan een berichtje naar secretariaat@optimafarma.nl of bel met Trudy van Geffen, te bereiken op 06-57 96 72 13 (maandag t/m donderdag).

UA042020 UA052020

37

UITSLAG PUZZEL UA 4: De uitkomst van de woordzoeker was: uitgiftegesprek Alle inzenders hebben een kortingscode ontvangen voor 10% korting op een Rebel&Rose-product. Uit de inzenders met het juiste antwoord zijn de volgende prijswinnaars getrokken.

– Een waardebon voor Rebel&Rose t.w.v. € 50,00: Nizetta de Bruijne, BENU Apotheek Vlissingen, Marijke Pols, Groene Hart Ziekenhuis, Bleulandlocatie, Gouda.

– Avène verzorgingspakket: Maureen Pijls, Zuyderland MC Apotheek, Sittard-Geleen.

– Louis Widmer verzorgingspakket: Ines Savage, Apotheek Noord. ‘s-Hertogenbosch.

– Eucerin Hyaluron-filler verzorgingspakket: Iris van ’t Wout, LUMC Klinische Ziekenhuis Apotheek, Leiden.

– Vichy Anti-aging pakket: Jasmijn Pols, Apotheek Goverwelle, Gouda.

– Novexpert Hyaluronzuur Booster: Tonnie Koot, Apotheek Ridderveld, Alphen a/d Rijn.

– Sukin Purely Ageless Anti-age pakket: Sylvia Hoekstra, Apotheek Wildersgang, Delfzijl.

– Make-uppakket (CATRICE en essence): Paula de Mooij, Apotheek De Betuwe locatie De Pluk, Geldermalsen

Allemaal van harte gefeliciteerd!

VAN ONZE PARTNER

EEN ANDERE

WERELD?

In deze serie volgen wij Sophie, een apothekersassistente die via Professional Partners aan de slag is bij een

VERANDERENDE WERELD

verbitterd en zelfs optimistisch. Ze nemen

Dan – op 12 maart – de persconferentie

me mee in hun verhalen over de klachten

van premier Rutte. Zoveel mogelijk thuis

die ze hebben, hoe deze zijn ontstaan en

apotheek. Dit kan een openbare, een poliklinische of een ziekenhuisapotheek zijn. Sophie voert via een detacheringsovereenkomst meerdere leuke en uitdagende opdrachten per maand uit. Werk waaruit zij haar ‘arbeidsvitaminen’ haalt, zoals ze het zelf altijd noemt. Deze keer beschrijft ze hoe het haar vergaat in tijden van corona.

werken is het advies. Ook ‘mijn’ hulpmidde-

hoe ze hiermee omgaan. Het voelt soms

lenleverancier neemt dat ter harte en dus zit

alsof ik even onderdeel ben van hun wereld

ik van het ene op het andere moment thuis.

en ik voel me vereerd dat ik toegelaten

Aan mijn eigen bureau, met mijn eigen

word achter de voordeur van een vreemde.

computer, mijn eigen mobiele telefoon

De dankbaarheid en warmte die de mensen

met oortjes, zonder collega’s. Via Microsoft

uiten, puur omdat ik een luisterend oor bied

Teams kunnen we met elkaar communi-

en samen met hen afstem wat nodig is om

ceren, maar verder voel ik me geïsoleerd

zich in ieder geval lichamelijk weer wat

en afgezonderd van de rest van de wereld.

beter te voelen.

Ik besef dat ik relatief veilig thuis zit, terwijl mijn collega’s in de apotheken tussen de

HET VERSCHIL MAKEN

Het is begin maart 2020. Mijn opdracht in

(zieke) mensen mogelijk blootgesteld

Het geeft een goed gevoel om ook in deze

de poliklinische apotheek loopt ten einde

worden aan corona. Een schuldgevoel

bizarre periode en vanachter een bureau

en een nieuwe opdracht dient zich aan.

overvalt me doordat ik precies nu een

het verschil te kunnen maken. Bijzonder

Of ik bij een leverancier van hulpmiddelen

functie op kantoor heb. Overigens heb ik

en mooi hoe je als apothekersassistent

mijn waarde kan tonen? Een beetje onzeker,

niet veel tijd om hier lang bij stil te staan,

eigenlijk op meer plekken dan je in eerste

maar zeker niet minder gemotiveerd dan

want er zitten mensen te wachten op

instantie had gedacht van waarde kunt zijn

bij andere opdrachten, stap ik die eerste

producten die zij zo hard nodig hebben.

en de zorg kunt leveren waar de medemens soms zo’n behoefte aan heeft. <

dag het grote kantoorpand binnen.

Dit is niet de setting die ik gewend ben.

VERDRIETIGE VERHALEN

Geen assistentes, geen medicijnen, geen

Ik realiseer me dat de grootste groep

klanten aan de balie. Een ruimte vol

mensen aan de telefoon de mensen uit

bureaus, computers en telefoons. Aan al

de kwetsbare groep zijn, de ouderen en

die bureaus zit een zorgconsulent of een

de zieken. Verdrietige verhalen komen

verpleegkundige. Zij nemen me mee in

mij ter ore. De kinderen en kleinkinderen

WORD JIJ HIER ENTHOUSIAST VAN?

de wereld van katheters, incontinentie-

niet meer zien, de thuiszorg die niet meer

Neem dan contact met ons op of neem

materiaal, wondzorg en diabetes. Al snel

verschijnt, afhankelijk zijn van een ander

eens een kijkje op onze website:

heb ik de slag te pakken en ben ik aardig

die jouw boodschappen moet doen.

bedreven in het afnemen van intakes,

Veel mensen gaan lichamelijk en geestelijk

profileren, orders verwerken en de

achteruit omdat ze hun vaste uitje niet meer

administratieve afhandeling.

hebben. Toch zijn de meesten van hen niet

werkenbijpp.nl/pharma

UA052020

39

AAN HET WOORD

ALS APOTHEKERSASSISTENT BIJ EEN VERZEKERAAR:

“OOK HIER STAAT DE PATIËNT OP NUMMER 1” Het komt nogal eens voor dat je in de apotheek bezig bent om te voldoen aan ‘de regeltjes van de verzekeraar’. De verzekeringsmaatschappij lijkt de apotheekmedewerkers en verzekerden het leven zuur te maken. Maar zo is het niet, vertelt Anita Moes, werkzaam bij Zilveren Kruis. “De zorgverzekeraar moet controleren of een declaratie voldoet aan de regels van de overheid. Dat is onze taak.”

40

UA052020

“Welke functie ik ook had bij de zorg-

tegenwoordig automatisch, maar

Ook op de afdeling Declaratieverwerking

verzekeraar, ik denk altijd aan de

bepaalde beoordelingen gebeuren

werken apothekersassistenten. “Hier

patiënten en de zorgverleners. Want ik

handmatig; bijvoorbeeld de machtiging

kun je je ervaring uit de apotheek goed

ben apothekersassistent geweest, dus ik

voor de geneesmiddelen op bijlage II.

gebruiken. Zo moet je zorgverleners nogal

weet hoe het is in de apotheek. Dat vak

Ook bij uitzonderingsgevallen, bijvoorbeeld

eens bellen voor verduidelijking. We worden

heb ik gekozen omdat mijn belangstelling

zeldzame aandoeningen, worden de

vaak weggezet als lastig: betaal nou

ligt bij medicijnen en bij het geven van

aanvragen handmatig bekeken. Als

gewoon. Maar het gaat er natuurlijk om

zorg.”

apothekersassistent kun je hierbij je

dat de premiegelden op de juiste manier

Aan het woord is Anita Moes, werkzaam

farmaceutische kennis goed gebruiken.

worden besteed, anders wordt de zorg

bij Zilveren Kruis. Ze heeft hier inmiddels

Je hebt ook veel contacten met zorg-

onbetaalbaar. Het is niet ons geld, maar

diverse functies gehad. “Altijd op het

verleners.”

dat van de verzekerde.”

farmaceutische kennis kan blijven

WAAROM DIE MACHTIGINGEN?

PROCESVERBETERING

gebruiken.”

De overheid bepaalt of een geneesmiddel

Vanuit haar eerdere functies is Anita

wel of niet vergoed wordt, of er een eigen

doorgegroeid. Na haar hbo-studie Bedrijfs-

ALS APOTHEKERSASSISTENT BIJ EEN VERZEKERAAR

bijdrage voor nodig is, of dat er aanvullende

kunde met specialisatie kwaliteits- en

voorwaarden zijn om voor vergoeding in

procesmanagement ging ze zich meer

Bij verschillende afdelingen van de

aanmerking te komen. Het gaat vaak om

bezighouden met processen. Dat is een

zorgverzekeraar werken veel mensen

dure geneesmiddelen, of om middelen

heel andere ‘tak van sport’ dan het bezig

uit de zorg; ook apothekersassistenten.

waarmee nog niet zoveel ervaring is.

zijn met individuele machtigingen en

“Apothekersassistenten werken hier op

Die worden bijvoorbeeld voorbehouden

declaraties. Het gaat over het vertalen

verschillende afdelingen: bij de beoordeling

aan een bepaalde patiëntengroep.

van beleid in de bedrijfsprocessen.

van machtigingen, bij de declaratie-

Bijvoorbeeld de nierfunctie of de BMI

Zo moest ze in een vorige functie zorgen

verwerking, op de callcenters. Zij weten

moet worden vermeld. “De zorgverzekeraar

dat veranderingen in het beleid goed

hoe het op de werkvloer gaat en ze kunnen

moet controleren of een machtigings-

werden verwerkt in de rest van het proces.

zich inleven in degenen in de apotheek.”

aanvraag of declaratie voldoet aan de

“Er moet gezorgd worden dat het systeem

Zelf is Anita ook begonnen als medisch

regels van de overheid, anders mag het

de declaraties toetst aan dit beleid, anders

beoordelaar Farmacie. Dat wil zeggen dat

middel niet vergoed worden. Dat is onze

komen er problemen met uitbetalen.

je vergoedingsaanvragen voor genees-

taak.” Een machtigingseis zorgt ervoor dat

Personeel moet op de hoogte zijn, dus er

middelen beoordeelt onder auspiciën van

een geneesmiddel niet te makkelijk wordt

moeten opleidingen en werkinstructies

een adviserend apotheker of arts: je kijkt of

voorgeschreven. “Het zijn dus niet de

komen. Ik zorgde dat dit allemaal efficiënt

de aanvragen aan de voorwaarden voldoen.

‘regeltjes’ van de zorgverzekeraar.”

verliep. Dat is voor iedereen een verbe-

gebied van de farmacie, zodat ik mijn

“Veel beoordelingen en toekenningen gaan

tering. Het proces verloopt beter en zorgverleners worden sneller uitbetaald.”

Dat ze zelf in de apotheek heeft gestaan,

BLIJVEN LEREN Anita Moes wilde altijd iets met scheikunde doen. Contact met mensen en zorg leveren, vond ze ook belangrijk. De keuze voor de opleiding apothekersassistent was dus een logische. Ze heeft altijd verder willen leren en andere opleidingen gedaan naast haar werk. De voortgezette opleiding Farmacotherapie, nascholingen, verkooptrainingen en later ook hbo Bedrijfskunde. Na een aantal jaren koos ze ervoor om buiten de apotheek te gaan werken. Via diverse functies bij Spruyt-Hillen kwam ze terecht bij zorgverzekeraar Agis, dat later opging in Zilveren Kruis.

Ook hier heeft ze diverse functies gehad. Van beoordelaar farmacie en

helpt Anita bij haar werk. “Ik weet bijvoorbeeld dat het regelmatig voorkomt dat een patiënt aan het eind van de vrijdag - net uit het ziekenhuis ontslagen – nog een ingewikkeld recept komt inleveren.

Dat er ‘even snel’ iets bekeken moet worden. “Dit soort voorbeelden breng ik over aan de andere medewerkers.

Dan begrijpen ze beter waarom een

kwaliteitsadviseur tot ‘ketenprocesmanager’. Wel altijd in de zorg en met betrekking tot farmacie. “Want daar ligt mijn hart en zo kan ik mijn farmaceutische kennis benutten.”

Lees verder op pagina 42

UA012020

41

UA052020

41

AAN HET WOORD apothekersassistent of een verzekerde een bepaalde vraag stelt, kunnen ze de vragen

CORONA: TERUG IN DE ZORG

beter beantwoorden en de zaak beter

Bij Zilveren Kruis werken veel mensen die uit de zorg komen, net als Anita. Naast

opvolgen.”

apothekersassistenten ook verpleegkundigen, artsen, laboranten… “Dat heeft als voordeel dat ze weten hoe het er in de zorg aan toegaat; waar de mensen aan de

JAARLIJKSE AANPASSINGEN

andere kant van de lijn mee te maken hebben. Maar ook wat er beter kan.”

Elk jaar worden er op 1 januari allerlei

Toen er in de coronacrisis meer handen aan het bed nodig waren, gaf Zilveren Kruis

veranderingen doorgevoerd in de systemen

deze mensen de kans om in de zorg te gaan werken. “Sommigen stonden te popelen

van de verzekeraars: veranderingen van de

om te helpen”, vertelt Anita. “Zij kregen de kans om dat te doen. Op kantoor – of eigenlijk

overheid in het basispakket, veranderingen

thuis, want we werkten natuurlijk thuis - moesten we het werk met minder mensen

van de zorgverzekeraar zelf in de aan-

verzetten. Dat was dus ook voor ons een drukke tijd. Zo kon iedereen zijn steentje

vullende polissen, veranderingen in

bijdragen.” Ze is er trots op dat ze in een organisatie werkt die geeft om de zorg.

contracten en daarmee in preferente middelen. “Aan het eind van het jaar gaan wij aan de slag om dat in de systemen te

declaraties snel worden uitbetaald.

verwerken. Zodat alles vanaf 1 januari zo

Allemaal om te zorgen dat zorgverleners

soepel mogelijk gaat voor ons en voor de

minder tijd hoeven te besteden aan

apotheek.”

administratie, zodat ze meer tijd hebben voor zorg. Dat maakt dat het geld van de

In haar huidige functie, die van keten-

premies zoveel mogelijk terechtkomt bij

procesmanager Farmacie, houdt Anita

de zorg zelf, en minder bij de administratie.

zich bezig met het verbeteren van de

Want dat is wat we allemaal willen: meer tijd

hele keten, van contractering tot en met

voor de patiënt. Die staat op nummer 1!” <

declaratieverwerking, nog steeds op het gebied van de farmacie. “Zorgen dat er geen fouten worden gemaakt, dat het aanvraagproces sneller verloopt, dat zorgverleners minder tijd kwijt zijn aan administratie voor hun declaraties, dat

42

UA052020

COVERGIRL

MIRJAM SCHOLTENS-ODINK:

“DIT VAK BIEDT JE ZOVEEL GROEIMOGELIJKHEDEN”

Toen ze in 1994 apothekersassistente werd, wist Mirjam Scholtens niet dat het vak zoveel meer zou inhouden dan ze had geleerd. Dankzij haar gevarieerde loopbaan kon ze groeien, met functies in de openbare apotheek, in een eigen drogisterij en in de poliklinische apotheek van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). “Ik ben trots op dit vak.

Dat wil ik uitdragen.”

Net als veel apothekersassistenten die net

De opnamegesprekken doen de assistenten

hun diploma hebben, begon Mirjam in een

van de klinische apotheek, maar assistenten

openbare apotheek. Met plezier heeft ze

van de poliklinische apotheek verzorgen de

daar vele jaren gewerkt, tot ze in een

ontslaggesprekken. “Dit doen we het liefst

nieuwe uitdaging stapte.

aan het bed, voordat de patiënt met ontslag

“Mijn toenmalige man en ik openden een

gaat. Van tevoren printen we de resultaten

drogisterij. Die was er niet in ons dorpje

van het opnamegesprek en de lijst met

in Groningen. Hij had ondernemerszin en

ontslagmedicatie. Over de verschillen geven

ik had kennis van geneesmiddelen en

we uitleg aan de patiënten: wat is erbij

haalde mijn drogist-diploma.”

gekomen, wat moet er anders gebruikt

Maar het was sappelen. “Mensen kwamen

worden… Vervolgens verzorgen we de

vooral voor vergeten boodschappen en

overdracht naar de huisarts en de thuis-

haalden voordelige aanbiedingen bij de

apotheek.

grote ketens in een ander dorp.” Na zes jaar

Ook verifiëren we of artsen bij de nieuwe

besloten ze de winkel te sluiten en pakte

gekregen terwijl ze al diphantoïne gebruikte.

medicatie rekening hebben gehouden met

Mirjam haar eigenlijke beroep weer op.

Ik vroeg de arts of hij rekening had gehou-

interacties en contra-indicaties. We kijken

“Terug in loondienst. De winkel had veel

den met de interactie, en dat was niet het

of er een ECG is gemaakt bij combinaties

energie gekost, dus het mocht wel even

geval. Hij bedankte me dat ik hem erop had

van QT-verlengende medicijnen, zoals wan-

een tandje minder.”

gewezen en zou de diphantoïnespiegel bij de

neer chronisch azitromycine tijdelijk wordt

vrouw laten bepalen.”

gecombineerd met ondansetron. Of we

ZELFSTANDIG

zoeken de nierfunctie op; dat soort dingen.”

Na een paar jaar solliciteerde Mirjam op een

GOEDE OVERDRACHT

vacature in Apotheek De Sprong, zoals de

Medicatieverificatie en ontslaggesprekken

In een universitair ziekenhuis kom je ook

Poliklinische Apotheek UMCG tot voor kort

zijn de belangrijkste elementen van het

bijzondere medicatie tegen, zoals kinder-

heette. Daar werkt ze nu negen jaar met veel

werk. “Bijna alle polipatiënten zijn passant,

doseringen die niet in het Kinderformularium

plezier. “We hebben hier veel zelfstandig-

ze hebben een andere eigen apotheek.

staan, of onderzoeksmedicatie. Dan kunnen

heid”, constateert ze tevreden. “Zo nemen

Daarom moeten we altijd de overige medi-

de assistenten via het patiëntendossier van

we bij vragen over een interactie of een

catie opvragen en verifiëren. Met het LSP

het ziekenhuis naar het protocol om te zien

contra-indicatie zelf contact op met de arts,

is dat een stuk eenvoudiger geworden, al

of de dosering klopt. “Eigenlijk is geen recept

iets wat apothekers in openbare apotheken

zijn er nog best veel patiënten die geen

hetzelfde”, mijmert Mirjam. “Als ik een recept

vaak zelf doen. “Artsen nemen je serieus als

toestemming hebben gegeven en bij

krijg voor ibuprofen denk ik zelfs: O ja dat

je een goede vraag hebt. Gisteren nog had

apotheekhoudend huisartsen werkt

bestaat ook nog!” <

een mevrouw foliumzuur voorgeschreven

het LSP niet zoals het moet.”

UA042020 UA052020

43

VERZORGING

1,5 KILO BACTERIĂ&#x2039;N

OP JE HUID

Je bent niet alleen; alleen al op je huid heb je gezelschap van zoâ&#x20AC;&#x2122;n 120 miljard micro-organismen. Die organismen zitten daar niet voor niets. Ze helpen de huid bij zijn functies. Een verstoring in het evenwicht kan huidaandoeningen in de hand werken.

44

UA052020

Een microbioom is het geheel van bacteriën,

• het reguleert afweer- en ontstekings-

• Probiotica: het aanbrengen van levende,

schimmels, gisten en virussen die – als het

reacties en interacties tussen huidcellen

‘goede’ organismen. Deze strategie

goed is – met elkaar in evenwicht leven.

en micro-organismen;

kennen we bij het microbioom van de

We hebben een microbioom in de darm

• het helpt bij het herstel van wondjes of

darm, maar kan ook bij de huid worden

(zie UA6 van 2019, ook te lezen via

van een kapotte huidbarrière en bij

toegepast. Zo kunnen er bepaalde goede

www.ua.nl), in de mond, in de vagina en op

huidvernieuwing.

huidbacteriën (‘commensalen’) worden

de huid. Er is tegenwoordig volop aandacht

toegevoegd aan huidcrèmes of kan er

voor het microbioom. Daardoor lijkt het of

EEN KWESTIE VAN BALANS

gezond microbioom ‘getransplanteerd’

het begrip net is ontdekt, maar het is al

Dus zowel de mens als de (goede)

worden.

tientallen jaren bekend. Alleen werd er

micro-organismen hebben baat bij dit

voorheen gesproken over de darm-,

samenleven. Ze hebben elkaar nodig.

‘slechte’ bacteriën. Liefst zo specifiek

mond-, vagina- en huidflora.

Zo’n samenlevingsvorm die nuttig is voor

mogelijk tegen de verkeerde organismen.

beide partijen wordt ‘symbiose’ genoemd.

Antibiotica worden alleen in noodgevallen

Op de huid van een volwassen persoon

• Antibiotica: moleculen gericht tegen

toegepast, om resistentie zoveel moge-

leven zo’n 120 miljard organismen. Samen

Hoe belangrijk het microbioom van de

lijk te voorkomen.

wegen ze ongeveer 1,5 kilo. En dat terwijl

huid is, zien we als het verstoord is.

ieder kind ‘schoon’ wordt geboren. In het

Een verstoring kan plaatsvinden door

diverse alternatieven voor antibiotica in

eerste levensjaar wordt het microbioom

geneesmiddelen, door (te) veel contact

ontwikkeling. Bijvoorbeeld monoklonale

opgebouwd. Welke micro-organismen

met water en/of zeep, door (te) heet

antilichamen tegen beruchte bacteriën

uiteindelijk op je huid zitten, is afhankelijk

douchen, of door een infectie met een

zoals Staphylococcus aureus. Ook wordt

van allerlei persoonlijke en omgevings-

ziekteverwekkend micro-organisme.

er onderzoek gedaan met het toevoegen

factoren. Bijvoorbeeld van je talg- en

Zo’n verstoring wordt ‘dysbiose’ genoemd.

van bacteriofagen (dat zijn virussen

zweetproductie, het klimaat, en met wie je

Bij symbiose is het microbioom in even-

gericht tegen specifieke bacteriën) of

in contact komt. Daardoor is het micro-

wicht – gebalanceerd; bij dysbiose is het

met de stoffen die zij tegen de bacteriën

bioom voor iedereen uniek.

microbioom uit evenwicht – ongebalan-

produceren, de endolysinen.

• Alternatieven voor antibiotica: er zijn

ceerd.

Bacteriën en schimmels, dat klinkt vies.

Maar je wilt natuurlijk het liefst voorkomen

Toch vervult het microbioom van de huid

HUIDAANDOENINGEN

dat je deze strategieën moet toepassen.

belangrijke functies:

Zo’n ongebalanceerd microbioom kan tot

Daarom is het belangrijk om de huid door

• het beschermt tegen schadelijke micro-

gevolg hebben dat de huid gaat ontsteken,

goede verzorging te beschermen tegen

organismen door peptiden af te scheiden

jeuken en/of schilferen. Atopisch eczeem

verkeerde invloeden. <

en aanhechting te belemmeren;

is bijvoorbeeld gelinkt aan dysbiose.

Hierbij is overgroei van de ‘slechte’ bacterie Staphylococcus aureus aangetoond.

Dat wil zeggen: te veel stafylokokken en te weinig van de goede organismen.

ZWEETGEUR

Dysbiose lijkt ook een rol te spelen bij rosacea, acne en psoriasis.

Ook transpiratiegeur wordt veroorzaakt name door het microbioom in de oksel.

KUN JE HET MICROBIOOM STUREN?

Wist je dat bij intiem contact een deel

Het is dus belangrijk om te zorgen dat

door de bacteriën op de huid, en met

van het microbioom kan worden uitgewisseld? Iemand die voorheen weinig last had van zweetgeur, kan na een gezellige nacht een heel andere lucht uitwasemen…

een ongezond microbioom weer herstelt en verandert in een gezond microbioom.

Om het microbioom aan te passen, zijn er verschillende opties, maar deze zijn voor een deel nog theoretisch of experimenteel.

UA052020

45

VERZORGING MOOI DOOR MARIEKE

Pigmentproblemen zijn aandoeningen waarbij de aanmaak van pigment verstoord is. Er kunnen plekken zijn met meer of met minder pigment dan in de rest van de huid, respectievelijk hyperpigmentatie en hypopigmentatie.

Pigmentproblemen ontstaan door een

• Om te voorkomen dat pigmentvlekken

Voor de behandeling gebruik ik verschil-

verstoring in de pigmentcellen. De belang-

zich (opnieuw) ontwikkelen, is het

lende, heel effectieve methodes, die ik

rijkste oorzaak is uv-straling, voornamelijk

belangrijk om je 365 dagen per jaar in

kies afhankelijk van of het pigment

door de zon. Andere mogelijke oorzaken

te smeren met een product met een

oppervlakkig ligt of dieper. Peelings zijn

zijn reacties van de huid op:

zonbeschermingsfactor van 30 of hoger.

geschikt voor oppervlakkige pigment-

• beschadiging en ontsteking (wondjes, acne, eczeem, insectenbeten, enz.);

vlekken, bij diepere pigmentatie kan Soms is er meer nodig dan goede huid-

coagulatie- of laserapparatuur nodig zijn.

• medicijnen, bijvoorbeeld antibiotica;

verzorging, namelijk behandeling door

Na een behandeling moet je de huid altijd

• (huid)blootstelling aan chemische

een professional.

extra goed beschermen. Daarom behandel

Een professionele peelingbehandeling kan

ik pigmentproblemen het liefst in het

bij hyperpigmentatie mooie resultaten

najaar of in de winter, omdat er dan minder

geven. Dit geldt ook voor een laser- of

zonuren zijn.

lichtbehandeling door een huidtherapeut

Het is ook niet altijd te voorkomen dat er

WAT KUN JE ERAAN DOEN?

of dermatoloog. Er zijn ook medicijnen die

opnieuw pigment wordt gevormd. Als je

Goede huidverzorging kan zeker bijdragen

pigmentvlekken lichter maken. Afhankelijk

gevoelig bent voor pigmentvlekken, dan is

aan het verminderen van pigmentvorming.

van de vorm en het type pigmentverstoring

je pigmentprobleem na een behandeling

Aangenomen wordt dat bepaalde toevoe-

kan een arts een crème met hydrochinon,

niet blijvend verholpen, ook al lijkt het

gingen kunnen helpen.

vitamine A-zuur of azelaïnezuur voor-

onder controle te zijn. Je moet het pigment

• Vitamine C in een huidverzorgings-

schrijven.

blijven remmen en dat kan alleen door er

stoffen; • hormonale veranderingen, zoals pilgebruik, zwangerschap of menopauze.

product staat erom bekend dat het

dagelijks mee bezig te zijn.

pigmentaanmaak remt, de huid steviger

Pigmentproblemen die ik in mijn salon

Maar je kunt pigmentvlekken of lichte

maakt en zonneschade beperkt.

regelmatig zie, zijn melasma, ouderdoms-

vlekken ook vaak mooi camoufleren met

vlekken en hyperpigmentatie na huid-

een goede concealer of speciale camou-

verzorgingsproduct kan zorgen voor

beschadiging (bijvoorbeeld door acne).

flagemake-up. Specialisten op dit gebied

vermindering van melasma.

Ook als de huid niet goed wordt beschermd

kunnen daarin goed adviseren. <

• Vitamine B (niacinamide) in een huid-

• Vitamine A in een huidverzorgingspro-

na het harsen van gevoelige huid (bijvoor-

duct zorgt ervoor dat de huid zich sneller

beeld de bovenlip), kan er een vervelende

vernieuwt. Zo kunnen oppervlakkige

donkere vlek ontstaan. Bescherm je huid

pigmentvlekken verdwijnen. Dit mag

daarom extra goed wanneer deze

niet gebruikt worden tijdens de zwanger-

kwetsbaar is.

schap omdat het schadelijk is voor het ongeboren kind.

46

UA052020

www.mooidoormarieke.nl

TABEL

VOORBEELDEN VAN HYPERPIGMENTATIE EN HYPOPIGMENTATIE Hyperpigmentatie

Hypopigmentatie

(plaatselijk meer pigment)

(plaatselijk minder pigment)

lentigo: ouderdomsvlekken, vaak op de handen en in het gezicht

vitiligo: witte plekken op de huid en in het haar door plaatselijk verlies van pigment

sproeten melasma/chloasma (zwangerschapsmasker): bruine

ZONBESCHERMING Ik kan het niet vaak genoeg zeggen:

verkleuring in het gezicht, vooral op het voorhoofd,

zonbescherming is:

de jukbeenderen, de bovenlip en de kin, bij zwangere

• én de beste antirimpel-‘crème’; • én een belangrijke beschermer

vrouwen en vrouwen die een anticonceptiepil gebruiken naevus (moedervlek): dit is een aangeboren pigmentvlek postinflammatoire hyperpigmentatie: rode tot bruine

postinflammatoire hypopigmentatie: lichte

huidverkleuringen ten gevolge van een ontsteking;

huidverkleuringen ten gevolge van een ontsteking;

een donkere huid is hier gevoeliger voor

een donkere huid is hier gevoeliger voor

tegen verstoringen in de aanmaak van pigment.

UA042020 UA052020

47

VERZORGING

VERZORGINGSTIPS BIJ SPIERPIJN EN GEWRICHTSPIJN Bewegen is belangrijk. Maar soms wil je meer dan je lijf aankan. Dan komt het lichaam met het signaal om je daarop te wijzen: pijn. Pijn aan spieren, gewrichten, pezen, ligamenten. Wat is eraan te doen?

ACUTE PIJN OF UITGESTELDE PIJN

WARM OF KOUD

Pijn die acuut optreedt, is een signaal dat je moet stoppen en

Bij spierpijn kunnen warmte en massage verlichting

rust moet nemen. Dit gebeurt als je een spier verrekt, een

brengen. Bij acute gewrichtspijn en kneuzingen is koelen

spier of pees scheurt of een gewricht verstuikt of verzwikt.

juist belangrijk, vooral als er sprake is van zwelling.

Als het kan, wel even ‘uitlopen’ om de circulatie weer

Een zwelling ontstaat vaak als lymfevaatjes knappen

geleidelijk te laten herstellen. Een icepack kan helpen

bij een verdraaiing of verzwikking.

om de zwelling en de pijn te verminderen.

Warmte wordt geleverd door bijvoorbeeld een douche of een Spierpijn krijg je vaak pas één of twee dagen later. Ook daar kun je

infraroodlamp. Er zijn ook warmtepleisters beschikbaar.

veel last van hebben. Blijven bewegen – zonder de pijnlijke spieren te veel te belasten – is dan belangrijk, om niet te ‘verstijven’.

Koeling is mogelijk met een icepack of een ijskoud gelpack.

Normale spierpijn trekt vanzelf weg. Gewrichtspijn duurt vaak langer.

Adviseer om een (thee)doek tussen de ijszak en de huid te leggen

Eventueel kan de pijn worden verlicht door rust te nemen of

om bevriezing van de huid te voorkomen. Ook een verkoelende gel

door massage. Zie ook de adviezen onder Warm of koud

kan verlichting geven. De kou gaat de zwelling tegen en stopt het

en de adviezen over pijnstilling.

inwendige bloeden, zodat je er minder lang last van hebt.

48

UA052020

RUST OF BEWEGEN Bij gewone spierpijn is het belangrijk te blijven bewegen, op licht niveau.

Bij sommige blessures is rust echter belangrijk, bijvoorbeeld bij een gescheurde pees of een verzwikte enkel. Door het aangedane lichaamsdeel rust te geven, te ontzien en eventueel hoog te leggen, krijgt het gelegenheid te herstellen. Ga je weer voorzichtig bewegen, dan kan het zinvol zijn om het aangedane lichaamsdeel in te tapen.

PIJNSTILLING: ORAAL OF LOKAAL

ZELFZORG OF NAAR DE HUISARTS

De eerste keus voor een pijnstiller is paracetamol. Dat is

Veel blessures kunnen mensen zelf behandelen met de

effectief en heeft minder bijwerkingen, contra-indicaties en

aanwijzingen op deze pagina.

interacties dan NSAID’s, zoals diclofenac of ibuprofen.

Verwijs naar de huisarts: Veel mensen willen echter geen pijnstiller innemen als ze op één

• als de klachten langer dan twee weken aanwezig zijn;

plek pijn hebben. Zij gebruiken liever een lokaal middel. Er zijn lokale

• bij ernstige pijn en/of een rare stand van het gewricht;

pijnstillers met diclofenac (zelfzorggeneesmiddel, met name geschikt

• bij tekenen van een gewrichtsontsteking (pijn, warmte, roodheid,

voor gewrichtspijn) en met ibuprofen (medisch hulpmiddel).

Ze hebben niet de contra-indicaties die orale NSAID’s hebben; maar het gebruik ervan wordt wel ontraden bij een allergie voor het

zwelling); • en als je denkt dat de klacht een bijwerking van medicatie kan zijn.

betreffende middel en tijdens de zwangerschap. Bij gebruik van een gel: het teveel aan gel verwijderen met een tissue en weggooien, zodat de werkzame stoffen niet met het douchewater in het riool komen.

UA052020

49

INFORMATIE Colofon

Waarom UA?

UA – Uitsluitend voor apothekersassistenten – is een onafhankelijk multimediaal vakblad speciaal voor apothekersassistenten, farmaceutisch consulenten en farmaceutisch managers. UA geeft branche-informatie, praktijktips, scholings- en trainingsnieuws en relevante productbeschrijvingen.

UA belicht trends en laat mensen uit het vak aan het woord over hun aanpak en ervaringen. UA wordt gerealiseerd door een keur aan specialisten, journalisten en andere deskundigen.

UA, hét vakblad voor apothekersassistenten.

Vormgeving:

Bij opzegging binnen het kalenderjaar

www.designworkscreative.nl

vindt geen verrekening plaats.

Auteurs:

Redactie en uitgever zijn niet

Anneke Angenent, Claudia Demmers,

aansprakelijk voor de inhoud van de

Marieke Ettema, Winifred Hazelhoff

onder auteursnaam opgenomen

Roelfzema, Marjam Overmars, Suzan

artikelen en van de advertenties.

Tuinier, Karien Vissers, Michelle Vrij, Gerda Weits

Alle rechten voorbehouden.

Adviseurs: Annette Leijen (apotheker),

Geen enkel onderdeel van deze uitgave

Monique Versleijen (docent FPZ)

mag zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd,

Eindredactie:

opgeslagen in een documentatiesysteem

Margot van Gils

of openbaar gemaakt, noch met elektronische, noch met mechanische

Cover:

methoden, door fotokopie, opname of

– fotografie: Marco ter Beek

anderszins.

- visagie: Paul van der Wal; assistentvisagist: Shaymea Ben El Caid Redactiesecretariaat en administratie: H&B Multimedia B.V.

de apothekersassistenten in een

Vlotbrugweg 1b

makkelijk leesbare vorm te voorzien

1332 AE Almere

Abonnementen (alleen binnen Nederland):

van achtergrondinformatie en

6x per jaar gratis 1 exemplaar per

ze klanten beter kunnen adviseren

088-44 55 930

info@ua.nl www.ua.nl

over de producten in de apotheek,

Poliklinische Apotheek UMC Groningen

apotheek.

Thuisontvangst via collectief abonnement: per 20 assistenten

met als uiteindelijk resultaat: beter

Directeur-uitgever:

per kalenderjaar € 55,00 (incl. btw).

gebruik van de producten, hogere

Niek Petstra

Privéabonnement: € 19,50 per

klanttevredenheid en een verbeterde therapietrouw.

kalenderjaar (incl. btw).

Winifred Hazelhoff Roelfzema

thekersassistent verhoogd door het

Accountmanagement: Elisabeth Lopes Escudeiro

Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Facturatie per volledig kalenderjaar. Opzeggen mogelijk tot 31 december van het lopende jaar.

geven van zowel achtergrond- en productinformatie als handige tips.

Ook uw vacature of advertentie plaatsen?

Hoofdredactie:

Voorts wordt de kwaliteit van het verkoopadviesgesprek van de apo-

ISSN 2211-0941

– model: Mirjam Scholtens-Odink,

Het vakblad heeft als doelstelling

praktische feitjes en weetjes, zodat

© 2020 H&B Multimedia B.V., Almere.

In het volgende nummer onder meer:

Onze accountmanager Elisabeth Lopes Escudeiro spreekt graag de advertentie- en andere zakelijke mogelijkheden met u door.

088-44 55 931

› Maag en darmen

elisabeth@hbmultimedia.nl

› Coloscopie

Advertenties voor UR-geneesmiddelen

› Verhuisd!

ten behoren namelijk tot de

› Goede voornemens

in de Geneesmiddelenwet. Zie hiervoor

zijn ook mogelijk. Apothekersassisten-

beroepsbeoefenaren zoals gedefinieerd

Hoofdstuk 9 Geneesmiddelenwet.

Disclaimer. De meningen die in deze uitgave

Desalniettemin zijn onvolkomenheden niet altijd

informatie, noch voor enige schade en/of letsel

producten. De lezer wordt aanbevolen om

worden geuit, zijn die van de geïnterviewden of

te vermijden, mede door de snelle ontwikke-

aan personen en/of goederen uit hoofde van

de besproken diagnoses, behandelingen en

geraadpleegde bronnen en niet noodzakelijker-

lingen in de medische wereld. De redacteuren

productaansprakelijkheid, onjuiste of onvolledige

productaanwijzingen altijd te controleren in het

wijs die van de uitgever. De inhoud van deze

en uitgever aanvaarden geen enkele aan-

informatie of ontstaan door het toepassen van

licht van de nieuwste publicaties. Personen op

uitgave is met grote zorg samengesteld.

sprakelijkheid voor de juistheid van de

de in deze uitgave genoemde methoden of

foto’s komen niet per se in de artikelen voor.

UA042020

51