KARTA INDYWIDUALNYCH POTRZEB UCZNIA

Recenzja: prof. dr hab. Mariola Bidzan Redakcja: Agnieszka Zielińska Korekta: Beata Żukowska Redakcja techniczna: Andrzej Szymański Projekt okładki: Sandra Dudek Zdjęcie na okładce: © by Gennadiy Poznyakov / Fotolia.com

© Copyright by Wydawnictwo Harmonia, 2012

Redakcja i Biuro Handlowe: 80-283 Gdańsk, ul. Szczodra 6

tel: 58 348 09 50, 58 348 09 51

fax: 58 348 09 00 e-mail: harmonia@harmonia.edu.pl Wszelkie prawa zastrzeżone. Zarówno cała publikacja, jak i jakakolwiek jej część nie może być przedrukowywana ani reprodukowana – mechanicznie, elektronicznie lub w jakikolwiek inny sposób, z kserokopiowaniem i odtwarzaniem w środkach masowego przekazu włącznie – bez pisemnej zgody Wydawnictwa Harmonia.

Szczegółowe informacje o naszych publikacjach: www.harmonia.edu.pl

ISBN 978-83-7134-590-6 Gdańsk 2012 – Wydanie I

WSTĘP W związku z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 roku w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2010 r. Nr 228 poz.

1487), które weszło w życie z dniem 1 września 2011 roku do przedszkoli i gimnazjów oraz specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, a od 1 września 2012 roku do wszystkich szkół masowych różnego typu, zaistniała potrzeba opracowania publikacji, która ułatwi nauczycielom założenie Karty Indywidualnych Potrzeb Ucznia oraz umożliwi dostosowanie wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych, a także możliwości psychofizycznych dziecka.

Dyrektorzy szkół i placówek do 31 marca każdego roku szkolnego powołują zespoły, które ustalają zakresy pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów.

Do 30 kwietnia zespoły opracowują formy, sposoby i okresy udzielania pomocy poszczególnym uczniom. Zakładają Kartę Indywidualnych Potrzeb Ucznia, zwaną dalej „Kartą”. Dyrektor, po zatwierdzeniu arkusza organizacyjnego placówki przez organ prowadzący, niezwłocznie informuje na piśmie rodziców ucznia o ustaleniach dotyczących pomocy. Powołane zespoły nauczycieli do 30 września każdego roku opracowują plany działań wspierających lub dostosowują indywidualne programy nauczania do wymogów prawa1. Zespół nie zakłada Karty dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.

Pierwszy rozdział publikacji zawiera ogólne informacje dotyczące założenia Karty (na podstawie wytycznych wyżej wymienionego Rozporządzenia MEN). Wskazuje, z jakich elementów powinna się ona składać oraz dla jakich dzieci należy ją założyć.

Określa również formy i sposoby udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Drugi rozdział prezentuje wzór Karty oraz dziesięć jej przykładów.

W rozdziałach trzecim i czwartym przedstawiono zakres dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia: –– dla pierwszego etapu edukacyjnego z podziałem na poszczególne edukacje (edukacja wczesnoszkolna); –– dla drugiego etapu edukacyjnego (klasy IV–VI); –– dla trzeciego etapu edukacyjnego (gimnazjum).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 roku w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2010 r. Nr 228 poz. 1487).

1

3

Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia

Każdy zainteresowany nauczyciel znajdzie tu wskazówki i zalecenia, które umożliwią mu dostosowanie programu nauczania do potrzeb konkretnego dziecka. Dobierze takie treści, które według niego pozwolą nawet słabemu uczniowi odnieść sukces.

W rozdziale piątym znajduje się plan działań wspierających dla uczniów z trudnościami w czytaniu i pisaniu spowodowanymi zaburzeniami fragmentarycznych deficytów rozwojowych, realizowany w ramach zajęć terapii pedagogicznej oraz zajęć korekcyjno-kompensacyjnych zorganizowanych na terenie szkoły. Wyodrębniono cele terapeutyczne, przedstawiono symptomy zaburzeń oraz zaprezentowano zakres ćwiczeń terapeutycznych usprawniających stwierdzone deficyty rozwojowe.

Programy działań wspierających dla uczniów z trudnościami w nauce czytania i pisania opracowane na pierwszy, drugi lub trzeci etap edukacyjny obejmują trzy lata; nauczyciel spośród zaproponowanych treści wybiera materiał na dany rok szkolny.

Działy programu terapii zawierają ćwiczenia z zakresu: percepcji słuchowej i wzrokowej; słuchu fonemowego, fonetycznego, fonematycznego, różnicowania dźwięków mowy ludzkiej, analizy i syntezy dźwiękowej i wzrokowej wyrazów, pamięciowych mechanizmów mowy, tak zwanych ciągów słownych; ćwiczenia motoryki; czytanie i pisanie sylab, wyrazów i zdań, dalsze usprawnianie zaburzonych funkcji na materiale literowym i głoskowym; doskonalenie graficznego poziomu pisma; zwiększanie sprawności manualnej i grafomotorycznej.

W szóstym rozdziale zaproponowano plan działań wspierających dla uczniów z trudnościami w matematyce w zakresie terapii pedagogicznej oraz zajęć korekcyjno-kompensacyjnych. Obejmuje on: usprawnianie percepcji wzrokowej na materiale matematycznym, zwiększanie sprawności manualnej i grafomotorycznej; ćwiczenia spostrzegania wzrokowego; ćwiczenia orientacji przestrzennej (makroprzestrzeń, mikroprzestrzeń); ćwiczenia koordynacji wzrokowo-ruchowej, cechy wielkościowe przedmiotów, rozumienie pojęć dotyczących stosunków, proporcji, wielkości; zbiory, techniki liczenia, rozwiązywanie zadań tekstowych.

W rozdziale siódmym umieszczono plan działań wspierających dla uczniów z zaburzeniami rozwoju mowy w zakresie terapii logopedycznej. Zawiera on cele, rodzaje i przykłady ćwiczeń terapii głosek szeregu szumiącego ([sz, ż, cz, dż]), syczącego ([s, z, c, dz]), [r] (rotacyzm), [k, ki] (kappacyzm), [g, gi] (gammacyzm), głosek bezdźwięcznych oraz terapii zaburzeń słuchu fonematycznego.

Sądzimy, że niniejsza publikacja znajdzie szeroki krąg odbiorców. Z pewnością będzie pomocna w codziennej pracy: –– nauczycieli i wychowawców edukacji wczesnoszkolnej, klas IV–VI oraz gimnazjów; –– nauczycieli specjalistów: terapeutów, logopedów, oligofrenopedagogów; –– pedagogów, psychologów.

Może być w pełni wykorzystana podczas tworzenia Indywidualnych Programów Edukacyjno-Terapeutycznych dla uczniów posiadających orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu lekkim, przy czym zakres i sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb ucznia dotyczyć będą jedynie wiadomości podstawowych, w tym koniecznych.

4

Wstęp

Publikacja powstała również z myślą o uczniach: –– posiadających orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania oraz indywidualnego rocznego przygotowania przedszkolnego; –– posiadających opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej; –– z trudnościami w nauce wynikającymi z deficytów rozwojowych typu dysleksja, dysortografia, dysgrafia; –– ujawniających trudności w nauce matematyki (dyskalkulia); –– ze stwierdzonymi zaburzeniami w zachowaniu, nadpobudliwością ruchową, ADHD; –– słabowidzących i słabosłyszących oraz z niedosłuchem; –– przewlekle chorych, na przykład na cukrzycę, epilepsję, porażenie mózgowe; –– w stosunku do których zespół stwierdził potrzebę udzielenia pomocy psychologiczno-pedagogicznej (nieposiadających ani opinii, ani orzeczenia)2.

Zintegrowane działania wszystkich nauczycieli, wychowawców i specjalistów umożliwią objęcie dziecka wszechstronną pomocą psychologiczno-pedagogiczną.

Polegać ona będzie na dostosowaniu wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka, o którym mowa w przepisach dotyczących warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych.

Za pomoc w opracowaniu programu dziękujemy nauczycielom: Dorocie Skrzypkowskiej (nauczycielce wychowania przedszkolnego, terapeucie), Krystynie Koszałce (nauczycielce wychowania przedszkolnego, logopedzie), Ludwice Styn (nauczycielce edukacji wczesnoszkolnej, terapeucie), Przemysławowi Bliźniukowi (nauczycielowi języka angielskiego), Ewie Korzeniewskiej (nauczycielce języka polskiego, oligofrenopedagogowi), Danucie Bigott (nauczycielce przyrody i pedagogowi), Krzysztofowi Urmańskiemu (nauczycielowi muzyki i plastyki), Mariuszowi Mischowskiemu (nauczycielowi wychowania fizycznego i informatyki).

K. Leśniewa, E. Puchała, Moje dziecko w przedszkolu i w szkole. Poradnik dla rodziców uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, Warszawa 2011, s. 20.

2

5

ROZDZIAŁ I WIADOMOŚCI WSTĘPNE Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 roku w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2010 r. Nr 228 poz. 1487) zespół zakłada i prowadzi Kartę Indywidualnych Potrzeb Ucznia. Karty nie zakłada się dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.

Karta zawiera: –– imię (imiona) i nazwisko ucznia; –– nazwę przedszkola lub szkoły oraz oznaczenie grupy lub oddziału, do którego uczeń uczęszcza; –– informację dotyczącą: • orzeczenia o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania lub opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej – z podaniem numeru i daty wydania dokumentu, • potrzeby objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną stwierdzonej w wyniku przeprowadzonych działań pedagogicznych; –– zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne; –– zalecane przez zespół formy, sposoby i okresy udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej; –– ustalone przez dyrektora przedszkola lub szkoły formy, sposoby i okresy udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane; –– ocenę efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej; –– terminy spotkań zespołu; –– podpisy osób biorących udział w poszczególnych spotkaniach zespołu.

Informację o potrzebie objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną wpisuje do Karty dyrektor przedszkola lub szkoły oraz umieszcza datę i podpis. Po każdym spotkaniu zespołu Kartę przedstawia się dyrektorowi przedszkola lub szkoły3.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 roku w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2010 r. Nr 228 poz. 1487).

3

6

Wiadomości wstępne

Zgodnie ze wspomnianym rozporządzeniem Karta jest opracowywana indywidualnie dla każdego wskazanego dziecka. W marcu/kwietniu (przed zatwierdzeniem arkusza organizacyjnego placówki) dyrektor powołuje zespoły nauczycieli odpowiedzialnych za jej założenie i prowadzenie. Kartę otrzymuje uczeń, który: –– posiada orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego; –– posiada orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania; –– otrzymał opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, także specjalistycznej; –– potrzebuje pomocy psychologiczno-pedagogicznej, ale nie posiada ani opinii, ani orzeczenia4.

Karta przedstawia również formy udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w placówce, takie jak: –– klasy integracyjne; –– klasy terapeutyczne (nie mogą być organizowane w szkołach specjalnych); –– zajęcia rozwijające zainteresowania i zdolności uczniów; –– zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze; –– zajęcia specjalistyczne: korekcyjno-kompensacyjne, terapii pedagogicznej, logopedycznej, socjoterapii, gimnastyki korekcyjnej; –– zajęcia związane z planowaniem kształcenia i kariery zawodowej; –– porady i konsultacje5.

Po upływie wyznaczonego czasu realizacji danej formy pomocy zespół zobowiązany jest do przeprowadzenia ewaluacji podjętych działań oraz zaplanowania pomocy na kolejny okres lub etap kształcenia.

Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia stanowi załącznik do dokumentacji badań i czynności uzupełniających, o których mowa w przepisach dotyczących prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania oraz działalności wychowawczej i opiekuńczej przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki.

Po ukończeniu etapu edukacji: wychowania przedszkolnego, oddziału przedszkolnego, szkoły podstawowej czy gimnazjum oraz w przypadku przejścia ucznia do innego przedszkola lub szkoły rodzice ucznia albo pełnoletni uczeń otrzymują oryginał Karty. W dokumentacji, o której mowa w ustawie, pozostaje kopia. Za zgodą rodziców dziecka albo pełnoletniego ucznia dyrektor placówki, do której uczeń uczęszczał, przekazuje kopię Karty tam, gdzie dziecko zostało przyjęte6. Do 30 września każdego roku zespoły opracowują dla ucznia plany działań wspierających do realizacji w danym roku szkolnym7.

6

7

4 5

K. Leśniewa, E. Puchała, Moje dziecko..., dz. cyt., s. 7.

Tamże, s. 10.

Tamże, s. 22.

Tamże, s. 13.

7

ROZDZIAŁ II WZÓR I PRZYKŁADY KARTY INDYWIDUALNYCH POTRZEB UCZNIA KARTA INDYWIDUALNYCH POTRZEB UCZNIA Założona na podstawie § 27 Rozporządzenia MEN z dnia 17 listopada 2010 roku w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2010 r. Nr 228 poz. 1487) Data założenia Karty: ...................................................................

Dane osobowe ucznia Imię (imiona) i nazwisko: ............................................................

Data urodzenia: .............................................................................

Adres zamieszkania: .....................................................................

Nazwa przedszkola lub szkoły: ...................................................

Klasa, grupa lub oddział: ..............................................................

Podstawa założenia Karty (informacje): – opinia psychologiczno-pedagogiczna nr .........., wydana dnia ........ (zał. nr.....); – opinia logopedyczna nr …......, wydana dnia ........ (zał. nr.....); – ocena opisowa śródroczna (edukacja wczesnoszkolna) z dnia .......... (zał. nr.....); – opinia pedagogiczna nauczyciela z dnia .......... (zał. nr.....).

Zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne Poziom rozwoju umysłowego dziecka; stopień inteligencji (określony w opinii ucznia) Interpretacja ilorazu inteligencji w teście Wechslera

8

Wzór KIP

Stopień inteligencji

Określenia kliniczne

Inteligencja bardzo wysoka

Prawidłowy rozwój umysłowy

Inteligencja wysoka

Prawidłowy rozwój umysłowy

Inteligencja powyżej przeciętnej

Prawidłowy rozwój umysłowy

Inteligencja przeciętna

Prawidłowy rozwój umysłowy

Inteligencja poniżej przeciętnej

Pogranicze normy

Inteligencja znacznie niższa niż przeciętna

Granica między normą a upośledzeniem

Słabe strony ucznia: ..............................................................................................................

Mocne strony ucznia: ...........................................................................................................

Zalecane przez zespół formy, sposoby i okresy udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej Forma

Sposoby

Okres

Proponowany wymiar godzin

Osoby odpowiedzialne

Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze z edukacji wczesnoszkolnej

nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej

Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze dla uczniów klas IV–VI z języka polskiego, matematyki

nauczyciele przedmiotu

Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne

terapeuta

Terapia logopedyczna

logopeda

Zajęcia socjoterapeutyczne

socjoterapeuta

Gimnastyka korekcyjna

nauczyciel gimnastyki korekcyjnej

Miejsce i data .......................................................

Podpisy nauczycieli wchodzących w skład pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole (oligofrenopedagodzy, terapeuci, pedagog): ..................................................... ..................................................................................................................................................

Zalecenia z poradni psychologiczno-pedagogicznej znajdują się w opinii dziecka.

M. Maciejewska-Świeży, Intelekt a nauka, [@:] www.poradnia.stargard.pl.

8

9

Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia

Ustalone przez dyrektora przedszkola lub szkoły formy, sposoby i okresy udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane w roku szkolnym ……….

Forma

Sposoby

Okres

Ustalony Osoby wymiar godzin odpowiedzialne

Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze z edukacji wczesnoszkolnej

nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej

Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze dla uczniów klas IV–VI z języka polskiego, matematyki

nauczyciele przedmiotu

Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne

terapeuta

Terapia logopedyczna

logopeda

Zajęcia socjoterapeutyczne

socjoterapeuta

Gimnastyka korekcyjna

nauczyciel gimnastyki korekcyjnej

Miejsce i data ..................................

Podpis dyrektora szkoły lub placówki ..........................................................................

Ocena efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej Ocena skuteczności pomocy w zakresie: –– poprawy funkcji percepcji słuchowej, dysfunkcji percepcyjno-motorycznej w zakresie poprawy pamięci trwałej; –– rozumienia matematyczno-logicznego; –– złagodzenia zaburzeń rozwoju mowy, artykulacji; –– doskonalenia podstawowej wiedzy matematycznej, dodawania, odejmowania na konkretach i bez konkretów w zakresie 20; –– ……………………. – poprawa ocen z języka polskiego.

Metody i techniki pracy W zakresie zrównoważenia procesów hamowania i pobudzania: –– metoda Ruchu Rozwijającego W. Sherborne; –– metoda R. Labana z elementami pedagogiki zabawy; –– zabawy z chustą według A. Wasilak.

W zakresie opanowania techniki czytania i rozumienia tekstu: –– metoda analityczno-syntetyczna o charakterze funkcjonalnym (E. i F. Przyłubscy); –– metoda barwno-dźwiękowa (H. Metera) –– metoda fonetyczno-literowo-barwna (B. Rocławski); 10

Wzór KIP

–– wdrażanie do czytania metodą ślizgania się z litery na literę; –– Metoda Dobrego Startu Marty Bogdanowicz; –– kinezjologia edukacyjna Paula Dennisona; –– metoda analityczno-syntetyczna, wyrazowa, analiza i synteza wzrokowo-słuchowa, równoczesna nauka czytania i pisania (M. Falski); –– metoda czytania globalnego (J. Doman); –– zabawa w czytanie (G. Doman); –– wykorzystanie do nauki czytania komputerowych programów edukacyjnych.

W zakresie opanowania techniki pisania: –– wprowadzenie w świat pisma (J. Majchrzak); –– metoda ćwiczeń grafomotorycznych H. Tymichowej.

W zakresie rozumienia matematyczno-logicznego: –– metody oparte na słowie (opowiadanie, wyjaśnianie, pogadanka, dyskusja, praca z tekstem matematycznym); –– metody oparte na spostrzeganiu (pokaz, obserwacja); –– metody oparte na działaniu (zajęcia laboratoryjne, na przykład rozwiązywanie zadań pod kierunkiem nauczyciela powiązanych z wykonanymi wspólnie pomiarami; zajęcia praktyczne); –– metoda liczb w kolorach (według G. Cuisenaire’a i C. Gattegno); –– klocki logiczne Dienesa.

Metody oparte na obserwacji: –– obserwacja eksponatów naturalnych, modeli, atrap, makiet, prostych doświadczeń połączona z działaniem poznawczym (każdy uczeń powinien mieć własny eksponat obserwacyjny); –– oglądanie obrazów, filmów i przezroczy.

Metody słowne: –– formułowanie poleceń przez nauczyciela i odpowiednie reagowanie na nie przez uczniów (kształtowanie mowy biernej); –– nazywanie konkretów, modeli, obrazów; –– określanie czynności, cech, stosunków; –– rozmowy ukierunkowane; –– pogadanki oparte na materiale poglądowym i wykorzystujące materiał pamięciowy; –– opis, opowiadanie; –– rozmowa nauczająca, dialog, dyskusja, dyskusja punktowana; –– gry dydaktyczne (symulacja, metaplan); –– śnieżna kula; –– burza mózgów; –– drzewko decyzyjne.

Metody oparte na praktycznym działaniu: –– zajęcia praktyczne zróżnicowane w zależności od przedmiotów nauczania i typów zajęć (modelowanie, cięcie, wycinanie, wydzieranie, konstruowanie, szycie, czynności gospodarskie i inne); –– produkcja; 11

Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia

–– miernictwo i kreślenie w elementarnym zakresie; –– dłuższe obserwacje naturalnych zjawisk połączone z oddziaływaniem na nie; –– metody i techniki aktywizujące; –– zabawy i gry edukacyjne; –– drama, inscenizacja; –– rysunek; –– mapa mentalna; –– praca z tekstem podręcznika; –– praca z mapą lub planem; –– gry symulacyjne; –– gry planszowe i komputerowe; –– karty pracy i karty ćwiczeń.

Metody nauczania przez naśladownictwo: –– ruchowe i statyczne; –– werbalne; –– pozytywnych postaw i zachowań.

Metody instrumentalne – działają uspokajająco, a także prowokują do spontanicznego podejmowania aktywności i rozbudzają zainteresowanie. Ich dopełnieniem jest szereg innych metod, między innymi proponowane przez Irenę Polkowską.

Nauczyciel prowadzący zajęcia powinien być otwarty na wszystkie metody wspomagające rozwój ucznia. Ich duża liczba, różnorodność i ciągłe wzbogacanie nie pozwalają na umieszczenie wszystkich w prezentowanym opracowaniu.

Ocena efektywności obowiązujących zajęć edukacyjnych oraz specjalistycznych Ocena opisowa śródroczna ucznia edukacji wczesnoszkolnej z dnia ........... (zał. nr .....)

Opinia pedagogiczna (nauczycielska) (zał. nr .....)

Ocena zajęć kompensacyjno-korekcyjnych z dnia ................... (zał. nr .....)

Ocena opisowa z zajęć terapii logopedycznej z dnia ................... (zał. nr .....)

Ocena opisowa z zajęć socjoterapeutycznych z dnia ................... (zał. nr .....)

Ocena opisowa z zajęć gimnastyki korekcyjnej z dnia ................... (zał. nr .....)

Terminy spotkań zespołu Data spotkania zespołu

Temat spotkania

Podpisy uczestników spotkania

Wrzesień Styczeń/luty Maj/czerwiec Inne według potrzeb

Wnioski do dalszej pracy: –– kolejne spotkanie monitorujące (czy wszystko jest realizowane): styczeń .......... roku (koniec semestru); –– kolejne spotkanie oceniające (jaki jest efekt realizacji): kwiecień .......... roku.

12

Wzór KIP

Data zamknięcia Karty Indywidualnych Potrzeb Ucznia: ................................................

Podpisy nauczycieli wchodzących w skład pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole (oligofrenopedagodzy, terapeuci, pedagog, wychowawca klasy): .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. ...................................................................................................................................................

13

Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia

KARTA INDYWIDUALNYCH POTRZEB UCZNIA Założona na podstawie § 27 Rozporządzenia MEN z dnia 17 listopada 2010 roku w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2010 r. Nr 228 poz. 1487) Data założenia Karty: ..................................................................

Dane osobowe ucznia Imię (imiona) i nazwisko: ............................................................

Data urodzenia: .............................................................................

Adres zamieszkania: .....................................................................

Nazwa przedszkola lub szkoły: ...................................................

Klasa: druga Podstawa założenia Karty (informacje): –– opinia psychologiczno-pedagogiczna z dnia …………… (zał. nr…); –– opinia logopedyczna z dnia ………… (zał. nr…); –– ocena opisowa śródroczna z dnia …… (zał. nr…); –– opinia pedagogiczna nauczyciela z dnia …… (zał. nr…); –– opinia logopedyczna z dnia ……. (zał. nr…); –– ocena opisowa z dnia ………. (zał. nr…).

Zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne Poziom rozwoju umysłowego dziecka Aktualnie ogólny poziom rozwoju umysłowego znajduje się w granicach inteligencji nieco niższej niż przeciętna (regres w porównaniu z poprzednim badaniem) oraz przebiega w istotnej dysharmonii.

Słabe strony ucznia: –– globalnie obniżony i nieharmonijny rozwój intelektualny; –– istotne opóźnienie percepcji słuchowej wskazujące na ryzyko dysleksji; –– dysfunkcje percepcyjno-motoryczne oraz czynniki emocjonalno-motywacyjne stanowiące istotne przyczyny trudności w nauce; –– umiejętności słowno-teoretyczne zdecydowanie słabiej rozwinięte (upośledzenie w stopniu lekkim) niż praktyczno-wykonawcze (przeciętne) głównie ze względu na poważnie obniżony rozwój mowy i funkcji słuchowych; –– uczeń nie czyta mimo naprowadzeń, rozpoznaje kolejne litery w prostych słowach, nie jest w stanie dokonać ich syntezy; –– nie podejmuje prób pisania z pamięci i ze słuchu; –– ma problemy z zapisem działań matematycznych; 14

Przykłady KIP

–– wolno się uczy; –– obniżona jest pamięć trwała, rozumienie matematyczno-logiczne; –– zaburzenia logopedyczne: znacznie opóźniony rozwój mowy i zaburzona artykulacja (złożony parasygmatyzm); opuszczanie głosek, na przykład *pes – pies; zastępowanie szeregu syczącego i szumiącego ciszącym; zastępowanie głosek: [g : d], [k : t, l], [r : l]; problem z wymawianiem zbitek głoskowych, na przykład człowiek – *czlojek, mówiliśmy – *mujiliśmy; wada zgryzu (przodozgryz) utrudniająca wywołanie głosek szeregu szumiącego (uczeń nie nosi aparatu).

Mocne strony ucznia: –– pisze estetycznie: litery są kształtne, równo utrzymane w liniaturze; –– podejmuje próby przepisywania według wzoru (przepisuje po literze); –– liczy w zakresie 10 na konkretach; –– ma dobrze rozwiniętą percepcję wzrokową; –– w zakresie terapii logopedycznej: udało się wywołać i utrwalić głoskę [k].

Zalecane przez zespół formy, sposoby i okresy udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej Proponowany wymiar godzin

Osoby odpowiedzialne

semestr I i II

1 * 45 minut

nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej

indywidualne

semestr I i II

2 * 60 minut

terapeuta

indywidualne

semestr I i II

2 * 30 minut

logopeda

Forma

Sposoby

Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze z edukacji wczesnoszkolnej

w małej grupie

Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne Zajęcia logopedyczne

Okres

Miejsce i data .......................................................

Podpisy nauczycieli wchodzących w skład pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole (oligofrenopedagodzy, terapeuci, pedagog): ....................................................... ...................................................................................................................................................

Zalecenia poradni psychologiczno-pedagogicznej 1. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne – najkorzystniej w formie indywidualnej, gdyż uczeń wymaga opracowania dla niego indywidualnego programu pracy terapeutycznej, uwzględniającego intensywne usprawnianie opóźnionych funkcji percepcyjno-motorycznych oraz utrwalanie znajomości liter, a następnie dalsze kształcenie umiejętności czytania i pisania i rozwijanie sfery słowno-teoretycznej w zakresie wiedzy ogólnej, myślenia abstrakcyjnego, rozumienia sytuacji społeczno-moralnych, utrwalania pojęć czasowych. Ponadto wskazana jest intensywna 15

Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia

praca terapeutyczna w zakresie rozwijania jego umiejętności matematycznych – dokonywania operacji na liczbach z przekroczeniem progu dziesiętnego, myślenia arytmetycznego i logicznego. Zaleca się wykorzystywanie polisensorycznych metod edukacji matematycznej oraz elementów integracji sensorycznej. Należy zezwolić uczniowi na korzystanie z liczydła, ale mechaniczne wykonywanie obliczeń nie może odbywać się kosztem myślenia (rozumienia).

2. Dostosowanie wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb edukacyjnych. Kontynuowanie terapii logopedycznej.

3. Ćwiczenia oddychania, koordynacji ruchów układu oddechowego i artykulacyjnego podbudowane zajęciami relaksacyjnymi i antystresowymi.

4. Zmienianie rodzaju aktywności ucznia w czasie pracy – zadania trudniejsze, wymagające dłuższego wysiłku umysłowego należy przeplatać łatwiejszymi.

5. Do czasu wyrównania deficytów percepcyjnych nieobciążanie chłopca zbyt dużą ilością materiału do czytania i pisania (powinien go obowiązywać tylko fragment do wcześniejszego przygotowania).

6. Regularne konsultacje psychologiczne lub pedagogiczne w szkole.

7. Rozwijanie uzdolnień, zainteresowań oraz ambicji. Kształtowanie motywacji do pracy i odnoszenia sukcesów przez stosowanie wielu wzmocnień pozytywnych.

8. Zachęcanie do swobodnego mówienia o swoich uczuciach, podkreślanie mocnych stron, docenianie włożonego wysiłku oraz nawet najmniejszych osiągnięć w różnych dziedzinach aktywności.

9. Wskazane przeprowadzenie badania kontrolnego pod koniec klasy trzeciej.

Ustalone przez dyrektora szkoły formy, sposoby i okresy udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w roku szkolnym ……….

Forma

Sposoby

Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze z edukacji wczesnoszkolnej

w małej grupie

Okres

Osoby odpowiedzialne

semestr I i II

1 * 45 minut

nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej

Zajęcia korekcyjindywidualne no-kompensacyjne

semestr I i II

2 * 60 minut

terapeuta

Zajęcia logopedyczne

semestr I i II

2 * 30 minut

logopeda

indywidualne

Miejsce i data ..................................

16

Proponowany wymiar godzin

Podpis dyrektora szkoły lub placówki ..........................................................................

SPIS TREŚCI Wstęp

3

Rozdział I Wiadomości wstępne

6

Rozdział II Wzór i przykłady Karty Indywidualnych Potrzeb Ucznia

8

Rozdział III Zakres dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia 54 Edukacja wczesnoszkolna – klasy I-III 54 Ocenianie 82 Rozdział IV Zakres dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia 84 Drugi etap edukacyjny – klasy IV-VI 84 Trzeci etap edukacyjny – klasy I-III gimnazjum 84 Zasady pracy i oceniania 116 Rozdział V Plan działań wspierających dla uczniów z trudnościami w czytaniu i pisaniu Koncentracja uwagi 122 Percepcja wzrokowa 123 Percepcja słuchowa 135 Pisanie (sprawność grafomotoryczna) 147 Czytanie 161 Praca z tekstem 164 Wypowiedzi pisemne 166 Nauka o języku 168 Ortografia 171 Symptomy wskazujące na występowanie dysleksji rozwojowej u ucznia klas I-III szkoły podstawowej 172 Rozdział VI Plan działań wspierających dla uczniów z trudnościami w matematyce Terapia pedagogiczna dla uczniów z trudnościami w matematyce 177 Szczegółowy program zajęć dla uczniów klas I-III z trudnościami w matematyce 182

120

177

219

Rozdział VII Plan działań wspierających dla uczniów z zaburzeniami rozwoju mowy Szczegółowy plan działań wspomagających dla uczniów z zaburzeniami rozwoju mowy 190 Terapia głosek szeregu szumiącego [sz, ż, cz, dż] 203 Terapia głosek szeregu syczącego [s, z, c, dz] 206 Terapia głoski [r] – rotacyzm 208 Terapia głosek [k, ki] – kappacyzm, [g, gi] – gammacyzm 210 Terapia głosek bezdźwięcznych 211 Zaburzenia słuchu fonematycznego 212 Literatura

214

188