Baliabideen Gida 2010

Page 1


ÍNDICE aurkibidea SALUDO agurra

3

CÓMO LLEGAR nola heldu

4

LUGARES DE INTERÉS toki interesgarriak URDAZUBI ZUGARRAMURDI BAZTAN BERTIZARANA MALERREKA BORTZIRIAK

6 7 8 11 13 15

ACTIVIDADES CULTURALES Y TURÍSTICAS turismo eta kultur ekintzak

17

FIESTAS bestak

19

GASTRONOMÍA gastronomia

21

SENDEROS DE PEQUEÑO RECORRIDO Y SENDEROS LOCALES ibilbide laburrak eta herri bidexkak

22

GUÍA DE SERVICIOS zerbitzuen gida

33

VISITAS GUIADAS bisita gidatuak

38

Bertiz Landa Turismo Zentrua Centro de Turismo Rural de Bértiz 31720 OIEREGI - Bertizarana (Nafarroa/Navarra) Tel: 948 59 23 23 Fax: 948 59 22 75 e-Posta: bertiz@consorciobertiz.org www.consorciobertiz.org

2


Mediante esta publicación, el Consorcio Turístico de Bertiz les ofrece una guía útil y completa sobre todas las actividades que pueden realizarse en nuestra comarca: lugares de interés, red de senderos, calendario festivo y cultural; al tiempo que incluimos una guía de servicios y otras informaciones de carácter general que pueden ser de su interés. El Consorcio Turístico de Bertiz se constituyó en el año 1.992 con el objeto de promover el desarrollo turístico en los pueblos y valles de Zugarramurdi y Urdazubi, Baztan, Bertizarana, Malerreka y Bortziriak. En él participan los ayuntamientos de Urdazubi, Zugarramurdi, Baztan, Bertizarana, Ituren, Zubieta, Oitz, Urrotz, Donamaria, Beintza-Labaien, Sunbilla, Igantzi, Arantza y Etxalar y las asociaciones profesionales de Casas Rurales “Hiruak Bat”, Hoteles, Campings, Restaurantes, Bares, Empresas de Servicios y Artesanos los cuales disponen de una placa identificativa con el logotipo del Consorcio. Toda la información sobre el consorcio y sus actividades la encontrará permanentemente actualizada en nuestra página web www.consorciobertiz.org. Les deseamos una feliz estancia. ¡ Bienvenidos! Argitalpen honen bidez, Bertizko Partzuergo Turistikoak gure zonaldean egin daitezkeen aktibitate guztien gida erabilgarri eta zabala eskani nahi dizu: toki interesgarriak, mendi ibilbideak, besta eta ekintza kulturalen egutegia… Halaber interesgarria izan daitekeen zerbitzuen gida eta bertzelako informazio orokorra ere aurkituko duzu. Bertizko Partzuergo Turistikoa, 1992. urtean sortu zen, Zugarramurdi, Urdazubi, Baztan, Bertizarana, Malerreka eta Bortzirietako herri nahiz bailaretan turismo garapena bultzatzeko helburuarekin. Partzuergoan alde batetik Urdazubi, Zugarramurdi, Baztan, Bertizarana, Ituren, Zubieta, Oitz,Urrotz,Donamaria, Beintza-Labaien, Sunbilla, Igantzi, Arantza eta Etxalarko udalak eta bestetik Elkarte Profesionalak parte hartzen dute, esaterako, Hiruak Bat Elkartea, Hotelen Elkartea, Kampinak, Jatetxeak, Ostatuak, Zerbitzu Elkartea eta Artisauak. Guzti hauek Partzuergoko logoa duen plaka identifikagarria dute. Argibide gehiago eta informazio eguneratua lortzeko gure web orria bisitatzera gonbidatzen zaitugu: www.consorciobertiz.org Egonaldi alaitsua opa dizuegu. Ongi Etorriak!

3


CÓMO LLEGAR nola heldu

DISTANCIAS distantziak BILBAO / BILBO

BERTIZ

151 km

SAN SEBASTIÁN / DONOSTIA

BERTIZ

57 km

VITORIA / GASTEIZ

BERTIZ

125 km

PAMPLONA / IRUÑA

BERTIZ

47 km

BAIONA

BERTIZ

66 km

EN AUTOBÚS autobusez LA BURUNDESA LÍNEA linea: Pamplona/Iruña - Lesaka - San Sebastián/Donostia CONTACTO informazioa: 948.630.261 (Bera) - 948.221.766 (Pamplona/Iruña) - www.laburundesa.com ORIGEN nondik

DESTINO nora

HORARIO DE SALIDA irteera ordua

Lesaka

San Sebastián / Donostia

7:10

San Sebastián / Donostia

Lesaka

13:30

(lu-vi)

/ 19:00

(lu-vi)

Pamplona / Iruña

Irun

18:00

(lu-vi)

/ 16:30

(sa)

San Sebastián / Donostia

Pamplona / Iruña

8:30

(lu-vi)

/ 8:15

(lu-vi)

/ 14:45

(lu-vi)

/ 13:00

/ 18:00

/ 9:00

(sa)

(sa)

/ 17:00

/ 14:45

(sa)

(sa)

/ 18:30

(do)

(do)

(do)

Paradas del camino y tiempo entre paradas: Pamplona/Iruña: 30min - Oronoz/Mugaire: 10min - Doneztebe/Santesteban: 20min - Lesaka: 10min - Bera: 20min - Irun: 30 min - Donostia/San Sebastian Geldiuneak bidaian: Iruña: 30min - Oronoz/Mugaire: 10min - Doneztebe: 20min - Lesaka: 10min - Bera: 20min - Irun: 30 min - Donostia. 4


LA BAZTANESA LÍNEA linea: Pamplona/Iruña - Elizondo - San Sebastián/Donostia CONTACTO informazioa: 948.580.129 (Elizondo) - 948.226.712 (Pamplona/Iruña) - www.labaztanesa.com ORIGEN nondik

DESTINO nora

HORARIO DE SALIDA irteera ordua

Elizondo

Pamplona / Iruña

6:60

Santesteban / Doneztebe

Pamplona / Iruña

14:00

Pamplona / Iruña

Elizondo

8:00

(D)

/ 13:15

(L del 01/09 al 30/06)

Pamplona / Iruña

Santesteban / Doneztebe

8:00

(D)

/ 13:45

(L)

(D)

del 01/09 al 30/06. 7:30

(L)

/ 6:45

(L)

/ 13:45

(L)

/ 17:45

(D)

(D-hasta el 31/08)

/ 19:30

(D)

/ 15:30

/ 15:30

(L)

/ 19:30

(D)

(L-hasta el 01/09)

LEIZARAN LÍNEA linea: Santesteban/Doneztebe - Pamplona/Iruña CONTACTO informazioa: 948.224.015 ORIGEN nondik

DESTINO nora

HORARIO DE SALIDA irteera ordua

Santesteban / Doneztebe

Pamplona / Iruña

(lu-vi) desde Santesteban / Doneztebe

Santesteban / Doneztebe

06:45 07:50 08:00 09:00 15:30 13:00 19:30 13:00

Leitza

19:30

(L) hasta Santesteban / Doneztebe

Pamplona / Iruña

(lu-vi) desde Leitza (sa) desde Santesteban / Doneztebe (sa) desde Leitza (L) desde Leitza (L) hasta Leitza (L) hasta Santesteban / Doneztebe (L) hasta Leitza

* ABREVIATURAS D: diario / L: laborales / F: festivos / VA: vacaciones escolares / do: domingo / lu: lunes / vi: viernes / sa: sábado

** Los horarios y precios pueden haber sufrido variaciones, consultar la Compañía: www.autobusesdenavarra.com

Etxalar

Oskar Txoperena San Juan Xar

Oskar Txoperena Igantzi

AEROPUERTOS aireportuak SAN SEBASTIÁN / DONOSTIA

ESTACIONES DE TREN tren geltokiak 39 km

SAN SEBASTIÁN / DONOSTIA

55 km

PAMPLONA / IRUÑA

50,7 km

IRUN

38 km

BIARRITZ / MIARRITZE

62,1 km

HENDAYE / HENDAIA

39 km

PAMPLONA / IRUÑA

43 km

+ Info: www.aena.es

+ Info: www.renfe.es 5


LUGARES DE INTERÉS toki interesgarriak

URDAZUBI / URDAX Punto de información más cercano Informazio gunea Monasterio/Monastegia: 948.599.031

URDAZUBI/URDAX Cuevas de Ikaburua Situadas en el barrio Leorlas de Urdazubi son cuevas

URDAZUBI/URDAX Ikaburuko lezeak K.a. 20.000-30.000 urtean jatorria duten Urdazubiko

+info: 948.599.241 / 948.599.251 - www.cuevasurdax.com

+info: 948.599.241 / 948.599.251 - www.cuevasurdax.com

MOLINO Se realizan visitas guiadas con demostración práctica

ERROTA Herriaren eguneroko bizimodua eta historiaren azalpen

creadas hace 20.000-30.000 años A.C. que destacan por las formaciones de estalactitas y estalagmitas. En una temperatura constante de 14º y acompañado por el río Urtxuma según dicen las leyendas se reunían las lamias para sus celebraciones. En la actualidad se realizan visitas guiadas durante todo el año en castellano,euskara, inglés y francés de una duración de 30 minutos.

Leorlas auzoan dauden Ikaburuko Lezeak erakargarriak dira bere estalaktita eta estalagmitengatik. 14ºko tenperatura iraunkorrak eta Urtxuma errekak zeharkatuta, kondairak dioenez bertan elkartzen ziren lamiak beraien ospakizunetarako. Egun eta urte osoan zehar 30 minutuko bisita gidatuak antolatzen dira hizkuntza desberdintan, alegia, gazteleraz, euskaraz, ingelesez eta frantsesez.

de la molienda tradicional del maíz y trigo. Explicación de la historia y vida tradicional del pueblo.

praktikoa. Artoa eta garia nola ehotzen den erakusten da errotan.

+info: 948.599.241/ 948.599.251 - www.cuevasurdax.com

+info: 948.599.241/ 948.599.251 - www.cuevasurdax.com

MONASTERIO SAN SALVADOR Es el único monasterio que la Orden premonstratense

SAN SALVADOR MONASTEGIA Nafarroako Erresuman eraikitako premonstretarren

fundó en el Reino de Navarra, fundado con el espíritu de las corrientes eclesiásticas que pregonaban la austeridad. El claustro, de finales del S. XVII, nos ofrece una exposición de arte vasco y en la planta de arriba está adecuado como area de interpretación de la historia del monasterio, desde sus orígenes como hospital de peregrinos y repasando la historia y vida de Urdax+info: 948.599.031

ordenako monastegi bakarra da eta estura aldarrikatzen zuten elizaren korronteko espirituarekin sortua izan zen. Klaustroa, XVII. mende bukaerakoa da eta euskal artearen erakusketa bat eskaintzen digu eta goiko solairua berriz, monastegiaren historiari buruzko interpretazio gune bezala egokitua dago, hasierako erromesen ospitale izatetik hasi eta Urdazubiko historia eta bizitza islatzen dituena. +info: 948.599.031

Cuevas de Ikaburua-ko lezeak Monasterio San Salvador Monastegia

6

Canal del molino-Errotako kanala

Molino / Errota


ZUGARRAMURDI Punto de información más cercano Informazio gunea Zugarramurdi: 948.599.305

ZUGARRAMURDI Cueva de las brujas

ZUGARRAMURDI Sorginen Lezeak

Se trata de un túnel natural de grandes dimensiones (120m. de anchura en la parte más abierta), atravesado por un arroyo que se ubica en las afueras del pueblo. Estas cuevas son conocidas por las leyendas de Brujas y Akelarres que se celebraban en las mismas. Varios vecinos se vieron involucrados en el juicio inquisitorial de 1.610. En la actualidad se puede realizar un recorrido interpretativo tanto histórico como biológico de aproximadamente 2km. + info: www.zugarramurdi.es

Herriaren bazter batean daude eta Infernuko errekak mendian zulatu duen galeria ikaragarri batek sortua da. Neurri handiengatik harrituko da gehien bisitaria (alderik zabalenean, 120 m. ditu). Sorginek, eta leze honetan egiten ziren Akelarreak, eman diote leze honi duen ospea. 1610. urteko inkisizio epaiketan nahasi zituzten herriko biztale batzu, sorginkeriaz salatuak. Gaur egun, bisitariak ibilbide interpretatiboa egin dezake, historikoa zein biologikoa, gutxienez 2km.ko luzera duena. + info: www.zugarramurdi.es

RECORRIDO DE LAS CUEVAS

LEZEARTEKO IBILBIDEA

Existe un recorrido que une las cuevas de Urdazubi, Zugarramurdi y Sara.

Nahi duenarentzat, seinaleztatua da Urdazubi, Zugarramurdi eta Sarako lezeak lotzen dituen ibilbidea.

MUSEO DE LAS BRUJAS

SORGINEN MUSEOA

Ubicado en el antiguo hospital, el museo reúne histo-

Lezeetarako bidean dagoen garai bateko ospitale

rias de las brujas de Zugarramurdi hasta el proceso inquisitorial de Logroño, en el siglo XVI. Con la ayuda de la tecnologia más avanzada, ofrece una visión diferente de la brujería.

zaharra, gaur egun Zugarramurdiko historia eta sorginkeriaren inguruan XVII. mendean gertatutako Loroñoko prozesu inkisitorialaren inguruko informazioa biltzen den museoa dugu. Soginkeriaren inguruan iikuspuntu garaikide bat eman zaio eta teknologia aurreratuena erabili da edukia osatu eta indartzeko.

+info: 948.599.004 - www.zugarramurdi.es

+info: 948.599.004 - www.zugarramurdi.es

7


BAZTAN Punto de información más cercano Informazio gunea Elizondo: Casa de Cultura Arizkunenea Kultur Etxea 948.599.305 Amaiur: Errota 948.453.490

AMAIUR Molino

AMAIUR Errota

Degustación de talos y visitas guiadas al molino y al pueblo. Punto de información, venta de artesanía y exposiciones.

Talo dastatzea eta errotan nahiz herrian bisita gidatua. Informazio gunea, erakusketak eta artisautza salmenta. +info: 948.453.490 - www.molinodeamaiur.com

+info: 948.453.490 - www.molinodeamaiur.com

ANIZ Quesería Jauregia

ANIZ Jauregia Gasnategia

Elaboración de queso, visitas guiadas y degusta-

Jauregia gasnategian bisita gidatua eta esnekiak das-

ciones. Grupo mínimo de 10 personas.

tatzeko aukera. Taldea osatzea gutxienez 10 pertsona.

+info: 656.759.597 - www.jauregia.es

+info: 656.759.597 - www.jauregia.es

ARIZKUN Santxotena

ARIZKUN Santxotena

Casa museo y parque escultórico. Exposición sobre la figura de los agotes y de la obra del escultor.

Museo Etxea eta eskultura-parkea. Eskulturgilearen lanen eta agoteen bildumen erakusketa.

+info: 948.453.191 / 948.453.243

+info: 948.453.191 / 948.453.243

8


TALLER DE FORJA ARTÍSTICA Pedro Zapata

Pedro Zapataren BURDIN LAN ARTISTIKOAK

Demostración del trabajo del hierro, latón y zinc al más puro estilo tradicional. Exposición permanente.

Burdin, letoi eta zink-arekin egindako lanen erakuske-

+info: 948 45 30 55

+info: 948.453.0 55

ERRATZU Artesanía Santiago Oteiza

ERRATZU Santiago Oteiza

Talla de madera, kaikus. Exposición permanente.

Zurezko tailak, kaikuak. Erakusketa iraunkorra.

+info: 948.453.119

+info: 948.453.119

ELIZONDO Museo Etnográfico Jorge Oteiza

ELIZONDO Jorge Oteiza Museo Etnografikoa

Ubicada en la casa Puriosenea de la calle Braulio

Elizondoko Braulio Iriarte kaleko Puriosenea etxean

Iriarte de Elizondo, dispone de una colección etnográfica con una recreación de un taller de carpintería y una típica vivienda baztanesa, elementos agrícolas, juegos tradicionales, elementos de folklore y la economía tradicional manteniendo siempre su estructura tradicional. También dispone de tienda y una sala de proyecciones.

kokatzen da. Etnografia kolekzioaz; zurgindegi baten eta baztango etxe tipiko baten berregiteaz goza daiteke. Ikusgai daude nekazaritza-tresnak, joku tradizionalak, folklore elementuak eta ekonomia tradizionala, beti ere estruktura tradizionala manteduz. Denda eta proiekziotarako aretoaz hornitua dago.

ta, estilo tradiozionalean. Erakusketa iraunkorra.

+info: 948.581.279 - www.baztan.es

+info: 948.581.279 - www.baztan.es

Arizkunenea Kultur Etxea

Casa de Cultura Arizkunenea

Kultur etxea eta erakusketa aretoa. Erakusketak urte

Exposiciones durante todo el año.

guztian zehar.

+info: 948.581.279 - www.baztan.es

+info: 948.581.279

IRURITA Casa Torre Jauregia

IRURITA Jauregia Dorretxea

Torre del S. XVI y palacio del XVIII. Se ofrecen visitas

XVI. mendeko dorrea eta XVII. mendeko jauregia.

guiadas por el interior..

Barrukaldea bisitatzeko bisita gidatuak antolatzen dira.

+info: 948.452.056

+info: 948.452.056

IRURITA – ZIGA Mirador del Baztán

IRURITA-ZIGA Baztango Behatokia

En la carretera que une los pueblos de Irurita y Ziga se encuentra este conocido mirador con vistas a todo el valle.

Ziga eta Irurita lotzen duen errepidean kokatzean da bailara guztia ikusi daiteken behatokia. +info: www.baztan.es

+info: www.baztan.es

9


CASCADA DE XORROXIN

XORROXINGO URJAUZIA

Espectacular cascada situada a 2,5km. de la localidad

Erratzu herritik 2,5km.tara kokatutako urjauzi ikusgarri

de Erratzu a la cual se accede a pie por sendero seĂąalizado. Se trata del nacedero del rĂ­o Baztan que en su camino, cambia su nombre por Bidasoa.

honetara oinez iristen da, seinaleztatutako bidaxka batetik. Baztan errekaren sorlekua da, bidean Bidasoa izena hartuko duena

RUTAS EN COCHE POR BAZTAN

BAZTANDIK AUTOZ EGITEKO 4 IBILBIDE

Ruta Ruta Ruta Ruta

1go ibilbidea 2. ibilbidea 3. ibilbidea 4. ibilbidea

1 2 3 4

El canto del agua El bosque encantado La historia de Lainoa y Lorea Por las rutas del imperio

Folletos a la venta en la oficina de turismo de Elizondo y Bertiz. +info: 948.581.279

Uraren kantua Baso sorgindua Lainoa eta Lorearen istorioa Inperioko bideetan barrena.

Liburuxka Elizondoko nahiz Bertizko Bulegoetan salgai. +info: 948.581.279

Irurita Juan Lamerinas

10

Turismo


BERTIZARANA Punto de información más cercano Informazio gunea Parque de Bertiz / Oieregi: 948.592.386 oit.bertiz@navarra.es

OIEREGI Parque Natural Señorío de Bértiz

OIEREGI Bertiz Jaurreriko Natur Parkea

Ubicado en el témino municipal de Oieregi, el Parque

Oieregin kokatzen den Bertiz Jaurreriko Parke

Natural también declarado como Z.E.C.(Zona Especial Conservación), tiene una superficie de 2.052 has. en las cuales se diferencian el jardín histórico de aprox. 4hectáreas con especies exóticas de todo el mundo y el bosque autóctono.

Naturala, egun K.B.Z.(Kontserbazio Bereziko Zonaldea) bezala izendatua, 2.052 ha-tako azalera du, bi zonalde desberdin ageri ditu: batetik espezie exotiko ugariz hornitua dagoen lorategi historikoa (4 hektarea inguru) eta bestetik baso autoktonoa.

Dentro del área de jardín hay un recorrido sensorial adaptado para discapacitados y también hay un pequeño estanque, el mirador del río Baztan, una capilla, el palacio con exposiciones, la maqueta del parque y el centro de interpretación de la naturaleza con un audiovisual sobre el Parque Natural. Posibilidad de visitas guiadas para grupos.

Lorategian ezinduentzat egokitua dagoen zentzumenibilbideaz gain honako hau ere ikusgai dago: urmaela, Baztan errekaren gainean behatokia, kapera, jauregia erakusketa desberdinekin, jaurerriaren maketa eta interpretazio zentroan Parke Naturalaren inguruan ikusentzutekoak. Taldeentzat bisita gidatuak egiteko aukera.

En el área de bosque hay varios recorridos entre 1 km. y 22 km. para poder disfrutar a pie del bosque de especies autóctonas. También está el Palacio de Aizkolegi, una calera y una carbonera.

Basoan ibilbide desberdinak daude, kilomentro 1 eta 22 kilometro artekoak, oinez espezie autoktonoak dauden basoaz gozatzeko aukera. Basoan ere Aizkolegi Jauregia, kisulabe bat eta ikatztegi bat daude.

Entre los servicios del parque se encuentran aparcamiento, parque infantil, esculturas, merendero con barbacoa, servicios públicos y también se encuentra el centro de turismo rural, donde se ubican la oficina de turismo, la tienda de artesanía y las oficinas centrales del Consorcio turistico de Bertiz.

Parkeak eskaintzen dituen zerbitzuen artean honako

+info: 948.592.421 - www.parquedebertiz.es

+info: 948.592.421 - www.parquedebertiz.es

hauek daude: aparkalekua, haurrentzako parkea, eskulturak, barbakoa duen menenderoa eta komunak. Bertan daude ere Bertizko turismo bulegoa, artisau denda eta Bertiz Partzuergo Turistikoko bulegoak.

Señorío de Bertiz

11


LEGASA, NARBARTE Y OIEREGI

LEGASA, NARBARTE ETA OIEREGI

Los tres conforman el valle de Bertiz llamado

Bertizarana bailara osatzen dute hiruen artean.

Bertizarana. Destaca su conjunto de antiguas casonas con escudos del valle.

Armarriak dituzten etxe multzoa zinez aipagarria da.

Señorío de Bertiz

12


MALERREKA Punto de información más cercano Informazio gunea Parque de Bertiz / Oieregi: 948.592.386 oit.bertiz@navarra.es

Torre Jauregia de Donamaria Donamariako Jauregia dorretxea

ZUBIETA Molino de Zubieta - Ecomuseo

ZUBIETA Zubietako Errota-ekomuseoa

Molino harinero de agua que sigue en funcionamiento

Oraindik lanean ikus daitekeen irin-errota da

de forma habitual. Se ofrecen visitas guiadas para contemplar la molienda de maíz de forma tradicional. También hay posibilidad de ver un audiovisual sobre tradiciones y una exposición etnográfica. Partiendo del molino existe un recorrido,"El Sendero del Agua", de unos 800 metros, que muestra paisajes y algunas construcciones (una antigua calera, lavadero y depuradora), que tradicionalmente han formado parte de la vida de los habitantes de Zubieta.

Zubietakoa. Bisita gidatuak eskaintzen dira, artoa ehotzeko modu tradizionala bizitu, etnografia erakusketa bisitatu eta tradizioen ikusentzutezkoa ikusteko aukera dago. Errotatik abiatuz“Uraren Ibilbidea" seinaleztatua dago, 800 metro ingurukoa eta paisai eta eraikin ikusgarriak ditu bidean (kisulabea, garbitokia eta ur-araztegia), tradizionalki Zubietarren eguneroko bizitzan garrantzia izan dutenak guztiak ere.

+info: 948.451.926 - www.zubietakoerrota.net

+info: 948.451.9 26 - www.zubietakoerrota.net

DONAMARIA Palacio Jauregia

DONAMARIA Jauregia Dorretxea

Visitas guiadas para ver esta típica torre de linaje montañesa del siglo XV. Está construido en piedra de sillería, conserva el cadalso o entablado de madera en la parte superior y se cubre con un tejado a cuatro aguas.

Donamariako etxeen artean, XV. mendeko dorretxea nabarmentzekoa da bereziki. Dorretxea ikusteko bisita gidatuak antolatzen dira. Beheko zatia sileriazko harri landuz egina da, eta goiko zatiak oholez egindako itxitura du.Teilatua lau uretara egina du.

+info: 948.592.323 - www.donamaria.org

+info: 948.592.323 - www.donamaria.org

13


OITZ

OITZ

Este pueblo se encuentra en la margen izquierda del

Ameztia errekaren ezkerraldera kokatua da herrigunea.

río Ameztia sobre el que se eleva un viejo puente medieval. La parroquia está dedicada a San Tiburcio y entre su mobiliario destaca una cruz parroquial labrada en el año 1600. Se conserva la palza para el juego de la tradicional modalidad de pelota laxoa (guante). +info: www.oitz.org

Herrira sartzeko ertaroan egindako zubi ikusgarria gurutzatu behar da. San Tiburtziori dedikatutako elizan, nabarmentzekoa da 1600. urtean egindako gurutzea. Usadiozko laxoa pelota jokoa eta jolasteko plaza mantentzen dute.

URROTZ y BEINTZA LABAIEN

URROTZ eta BEINTZA LABAIEN

Urrotz y Beintza Labaien comparten la titularidad de

Urrotz eta Beintza Labaienek “Leurtzako Urtegiak”

los terrenos del Area Natural Recreativa “Embalses de Leurtza”.

Aisiarako Natur Eremuaren lurren titulartasuna konpartitzen dute.

+info: www.oitz.org

Leurtza Mikel Ibarrola

Sunbilla

EMBALSES DE LEURTZA

LEURTZAKO URTEGIAK

Area Natural Recreativa en la que destacan dos pequeños embalses en medio de un magnífico bosque de hayas. La belleza de este paraje natural lo convierte en un área ideal para el esparcimiento y el recreo. Entre la variada fauna que habita estos parajes destaca la rana bermeja. Existen dos senderos balizados, en los que se indican los puntos de interés: escultura de la Rana Bermeja, plaza de carbonera, prados y cabañas de ovejas…

Aisiarako Natur Eremu honetan eta pago-oihan ederrez inguratuak, bi urtegi ttiki daude. Inguru osoaren edertasunak, denbora libreaz gozatzeko toki apartekoa bihurtzen du. Oihan-igel gorria da eremu honetako fauna ugariaren artean bereziki nabarmentzekoa. Seinaleztatuak diren bi ibilbide daude. Intereseko puntu hauek aurkituko ditugu bidean: oihan-igel gorriaren eskultura, ikatz plaza, soroak eta ardiak biltzeko bordak…

+info: 948.450.013 / 948.450.864

+info: 948.450.013 / 948.450.864

SUNBILLA

SUNBILLA

Pueblo de interés por su patrimonio monumental en el

Herriko monumentu ondarea ikusgarria da, bereziki eta

que predominan los edificios del siglo XVII. El pueblo se divide en dos barrios unidos por un elegante puente de piedra. Hay una escultura de bronce al mítico aizkolari Latasa. En cuanto a la gastronomía destacan los famosos canutillos.

nabartzentzekoak XVII.mendeko eraikinak. Sunbilla bi auzo nagusitan banatua dago eta aspaldiko zubi zahar eder batek lotzen ditu. Latasa aizkolariaren omenez brontzezko eskultura ikus daiteke. Gastronomiari dagokionez tututxoak dira aipagarri.

14


BORTZIRIAK / CINCO VILLAS Punto de información más cercano Informazio gunea Etxalarko Kultur Etxea: 948.635.386 kulturetxea@etxalar.org

IGANTZI Mirador de Frain

IGANTZI Fraingo Behatokia

Una de las mejores vistas de esta localidad se puede

Piedadeko baselizatik, hau da Piedade gainetik, her-

admirar desde la ermita de Nuestra Señora de la Piedad que está en la parte alta del pueblo y siguiendo el camino hacia el monte Frain hay estupendas vistas de las Cinco Villas.

riko bistak izugarriak dira. Bidea jarraitu eta Frain Mendira ailegatu aurretik eta bertatik ere Bortzirietako herri desberdinak ikusteko bista paregabeak daude. +info: www.igantzi.es

+info: www.igantzi.es

RESERVA NATURAL DE SAN JUAN XAR Entre las localidades de Igantzi y Arantza se ubica esta reserva natural rica en carpes, fresnos, robles, tilos y avellanos. Enclavada en la reserva se encuentra la ermita de San Juan Bautista, cuyo interior es una cueva natural que contiene una imagen de San Juan Xar. Al agua que mana de este punto la creencia popular le atribuye poderes curativos. ARANTZA Area de recreo y esparcimiento

Oskar Txoperena Igantzi

A la entrada del Casco Urbano. Dispone de un porche

SAN JOAN XARREKO NATUR ERRESERBA

con información a base de paneles grafiados, zona de estancia con bancos y parque infantil. Destaca el palacio Aranibar del siglo XV.

Igantzi eta Arantza artean kokatzen da San Juan Xarreko erreserba naturala. Xarma, lizar, haritz, ezki eta hurritzondo ugariko eremua da. Erreserbaren barruan aurkitzen da San Juan Bautistaren ermita, barruko aldean kobazulo natural bat da, San Juan Xarren imagina bat dagoelarik, mirespen handikoa zonaldean. Toki horretan sortzen diren iturriko urek, sendatzeko gaitasuna dutela dio herri sinesmenak.

+info: www.arantza.eu

ARANTZA Aisiarako eremua Herriaren sarreran. Informazio panelekin hornitua dagoen estalpe bat dago herri sarreran, atseden hartzeko bankuak eta haurrentzako parkea ere. XV. Mendeko Aranibar Jauregia nabarmentzekoa da. +info: www.arantza.eu 15


Etxalar

Recorridos Temáticos

Ibilbide Tematikoak

Uno sobre el pueblo y sus recursos: plaza, iglesia,

Bat herriko baliabideei buruzkoa: plaza,eliza, ikuztegia

lavadero, puntos arquitectónicos interesantes y otro en torno a la Reserva Natural de San Juan Xar.

eta arkitekturaren aldetik intereseko puntuak agertzen dituena. Bestea berriz San Juan Xarreko Natur Erreserbari buruzkoa.

+info: 948.634.005

+info: 948.634.005

ETXALAR

ETXALAR

Declarado Premio Nacional de Turismo para embellec-

Herri apain eta zaindua izateagatik, Espainiako

imiento y mejora de los pueblos Españoles. Destacan la Iglesia de la Asunción con estelas funerarias, sus cuatro puentes antiguos de piedra de sillar y ojo único y la ermita de la Santa Cruz. En el barrio de Antsolokueta encontramos un lavadero de 1686 junto a la presa.

Turismo Sariaren irabazle. Andremari elizak bere inguruan dituen hilarriak nabarmentzekoak dira. Begi bakar eta harri landuz egindako lau zubiek eta Santa kruzeko baselizak ere aipatzekoak dira. Antsolokueta auzoan eta urtegiaren ondoan 1686.ko harraska ikusgai. +info: www.etxalar.org

+info: www.etxalar.org

MEGALITOS DE ZENTINELA

ZENTINELAKO MEGALITOAK

Sendero circular que visita diversos megalitos, construcciones prehistóricas pastoriles (dolmen, cromlech, menhir o túmulos) del monte Zentinela.

Zentinela mendiko ekialdean hainbat megalito, historiaurreko artzain-eraikuntzak (dolmenak, cromlechak, iruinarriak edo tumuluak) bisitatzeko ibilbide zirkularra.

PALOMERAS

USATEGIAK

Ubicadas a 8 km. del pueblo, en la carretera que une Etxalar y Sara, son un lugar en donde un grupo de palomeros mantienen una tradiciónal caza de palomas mediante redes, entre el 1 de octubre y el 20 de Noviembre. Es un sistema del S. XIV en donde no utilizan ningún arma. Se ofrecen visitas guiadas en temporada.

Herritik 8 kilometrotara kokatzen dira, Etxalar eta Sara elkartzen dituen errepidean. Usazaleek uso ehizarako prozedura berezia erabiltzen dute, hau da, sareen bitartez. XIV. mendetik datorren sistema da eta ez da armarik erabiltzen. Denboraldia urriaren 1etik azaroaren 20ra luzatzen da eta sasoi honetan bisita gidatuak eskaintzen dira.

+info: 690.267.756 / www.etxalar.org

+info: 690.267.756 / www.etxalar.org

16


ACTIVIDADES CULTURALES Y TURÍSTICAS turismo eta kultur ekintzak

ferias de otoño

udazkeneko feriak

ELIZONDO

ELIZONDO

Viernes siguiente a San Lucas (18 de octubre). Feria de ganado,maquinaria agrícola,alimentación, ropa, calzado...

San Lukas (urriaren 18a) pasa eta ondoko ortzirala. Azienda, nekazaritzako tresneria, janaria, arropa eta zapatak, etab en feriak dira.

ferias de primavera

udaberriko feriak

ELIZONDO

ELIZONDO

Viernes siguiente a Pascua. Feria de ganado,maquinaria agrícola, artesanal y agroalimentaria.

Bazko ondoko ortzirala. Azienda, nekazaritzako tresneria eta produktuak, artisauak etab.

ETXALAR Feria del queso

ETXALAR Gasna feria

Primer domingo de junio. Feria artesanal y agroalimentaria. Concurso de quesos. Comida popular y bailables.

Ekainaren 1go Igandea. Artisau eta nekazaritzako produktuen feria. Gasna lehiaketa. Herri bazkaria eta dantzaldia.

Feria del Queso de Etxalar/ Etxalarko Gazta Feria Oskar Txoperena

17

Día del pastor de Igantzi / Igantziko Artzai eguna Oskar Txoperena


otros acontecimientos culturales

beste kultur gertakariak

OIEREGI Feria de artesanía y la Naturaleza Parque Natural Señorío de Bertiz

OIEREGI Artisau eta Naturaren Eguna Bertizko Jaurrerian

Feria de artesanía y naturaleza. Se celebra la primera quincena de junio teniendo en cuenta el día del medioambiente el 5 de junio.

Artisautza eta naturaren azoka. Ekainaren lehenengo hamabostaldian (ingurugiroaren eguna ekainaren 5ean oniarritzat hartuta).

ZIKIROJATE EN URDAX

ZIKIROJATEA URDAZUBIN

Jornada cultural en agosto con conferencia en el monasterio y comida popular en la arboleda de la plaza.

Abuztuan jardunaldi kulturala: monastegian hitzaldia eta bazkari herrikoia plazako arbolapetan.

BAZTANDARREN BILTZARRA ELIZONDO

BAZTANDARREN BILTZARRA ELIZONDO

Domingo siguiente a San Fermín y anterior a las fiestas patronales de Elizondo (25 de julio).Fiesta de hermandad del Baztán, en la que todos los pueblos del valle desfilan con carrozas. Feria Artesanal. Comida popular. Bailables.

San Fermin ondoko igandean, Elizondoko besten (uztailak 25) aitzinekoa. Baztango anaitasun besta, bailarako herri guztiek orga apainduekin desfilatzen dute Elizondon.Artisauen feria. Herri bazkaria. Dantzak.

Vía Verde del Bidasoa / Bidasoako Bide Berdea Mikel Ibarrola

DÍA DE LAS PALOMERAS ETXALAR

USATEGIEN EGUNA ETXALAR

Tercer domingo de Octubre. Fiesta en torno a la peculiar forma de cazar la paloma que aún perdura en Etxalar. Se sube por la mañana a las palomeras y si el tiempo ayuda se observa la caza, se almuerza y al atardecer hay música en el pueblo.

Urriko hirugarren igandean. Etxalarren oraindik bizirik dirauen ehizatzeko era bereziari buruzko besta. Goizean usategietara igotzen da, eta eguraldi ona baldin bada, ehizatzen ikusten ahal da. Ondotik hameketakoa hartu eta arratsalde partean herrian dantzaldia izaten da.

JORNADAS GASTRONÓMICAS DE CAZA

EHIZA JARDUNALDI GASTRONOMIKOAK

Durante el mes de noviembre una quincena de restaurantes de la zona ofrecen menús especiales en los que se combinan platos de caza (paloma, perdíz, codorníz, jabalí, ciervo...) con productos de la tierra. 18

Azaro osoan eskualdeko hamabost jatetxe inguruk ehiza menn bereziak eskaintzen dituzte (usoa, eperra, galeperra, basurdea,oreina, etab.), eta baita bertako produktuak ere.


FIESTAS fiestas

mayo

maiatza

40 dias desúes del domingo de Pascua IRURITA. Salvador URDAX-URDAZUBI. Salvador ITUREN. Sma.Trinidad

Bazko igandetik 40 egunetara: IRURITA. Salbatoreak URDAX-URDAZUBI. Salbatoreak ITUREN. Trinitate Eguna

ekaina

junio

Mendekoste BERROETA ARITZAKUN Besta Berri ALMANDOZ ARANTZA Ekainaren lehenengo asteburuan BERTIZARANA: bailarako eguna. 24 ARIZKUN. San Joanak 24 IGANTZI. San Juan Xar 29 ERRATZU. San Pedroak

Pentecostés BERROETA ARITZAKUN Corpus Christi ALMANDOZ ARANTZA Primer fin de semana de junio BERTIZARANA: día del valle. 24 ARIZKUN. San Juan. 24 IGANTZI. San Juan Xar 29 ERRATZU. San Pedro.

uztaila

julio 7 18 25

7 18 25

AZPILKUETA. San Fermín ITUREN ELIZONDO. Santiago

abuztua

agosto 5 11 10 15 15 15 15 15 15 15 23 24 28

AZPILKUETA. San Ferminak ITUREN ELIZONDO. Santiagoak

5 11 10 15 15 15 15 15 15 15 23 24 28

BEINTZA-LABAIEN. 1er. Fin de semana SUNBILLA. San Tiburcio ZIGA. San Lorenzo MAYA-AMAIUR. Andre Mari ARANTZA. Ama Birgina DONAMARIA. Ama Birgina ETXALAR. Andre Mari ORONOZ. Andre Mari ZUBIETA. Andre Mari ZUGARRAMURDI. Andre Mari NARBARTE. San Felipe LEKAROZ. San Bartolomé LEGASA. San Agustín TXOKOTO (Elizondo). Último fin de semana de agosto ó el segundo de septiembre.

19

BEINTZA-LABAIEN. 1go asteburuan SUNBILLA. San Tiburtzioak ZIGA. San Lorenzoak MAYA-AMAIUR. Andre Mariak ARANTZA. Ama Birjinak DONAMARIA. Ama Birjinak ETXALAR. Andre Mariak ORONOZ. Andre Mariak ZUBIETA. Andre Mariak ZUGARRAMURDI. Andre Mariak NARBARTE. San Felipeak LEKAROZ. San Bartolomeak LEGASA. San Agustinak TXOKOTO (Elizondoko). Abuztuko azken asteburua, edo iraileko bigarrena.


septiembre 3 8 14 29 29

iraila ARRAIOZ OITZ. Día de la Virgen ELBETE. Sta. Cruz IGANTZI. San Miguel URROTZ. San Miguel

3 8 14 29 29

urria

octubre 1 12

7 12

ANIZ. Virgen del Rosario GARTZAIN. Virgen del Pilar

ANIZ. Arrosarioko Amabirjinak GARTZAIN. Pilarreko Amabirjinak

azaroa

noviembre 11

ARRAIOZ OITZ. Ama Birjinaren eguna ELBETE. Gurutze Saindua IGANTZI. San Migelak URROTZ. San Migelak

11

AURTIZ (ITUREN). San Martin

AURTITZ (ITUREN). San Martinak

CARNAVALES inauteriak

SUNBILLA TEL. AYTO. udaleko tel.: 948.450.071 FECHA data: Ultimo domingo de enero. / Urtarrilako azken igandea. COMENTARIOS azalpenak: Desfile de carrozas y disfraces. / Orgen desfilea eta mozorroak. ITUREN - ZUBIETA TEL. AYTO. udaleko tel.: 948.450.302 - 948.450.161 FECHA data: Lunes y martes tras el último fin de semana de enero. / Urtarrilako azken asteburuetan ondoko, astel hena eta asteartea. FIGURA CENTRAL pertsonaia: JOALDUNAK COMENTARIOS azalpenak: Lunes, visita de los Joaldunak de Zubieta a Ituren. Martes de Ituren a Zubieta. / Astelehenean Zubietako Joaldunak Iturenera bisita. Asteartean Iturendik Zubietara. ARANTZA TEL. AYTO. udaleko tel.: 948.634.005 FECHA data: Dos semanas antes que los carnavales oficiales. / Inauteri ofizialak baino bi aste lehenago. FIGURA CENTRAL pertsonaia: MOZORRO ZURIAK COMENTARIOS azalpenak: Los mozos se visten de blanco y lucen en la espalda pompones de colores. / Gazteak xuriz jazten dira, eta bizkarrean kolorezko borlatxoak eramaten dituzte. ELIZONDO TEL. AYTO. udaleko tel.: 948.581.279 FECHA data: fin de semana anterior al lúnes y mártes de carnaval / Inauterietako astelehen eta astearte aurreko asteburua. COMENTARIOS azalpenak: Lunes, desfile de disfraces infantil. Martes desfile de carrozas y disfraces. / Astelehena, haurren desfilea. Asteartean orgen desfilea eta mozorroak. ARIZKUN TEL. AYTO. udaleko tel.: 948.580.006 FECHA data: Martes de carnaval. / Inauterietako astartean. FIGURA CENTRAL pertsonaia: HARTZA COMENTARIOS azalpenak: El hartza (oso) baja de las montañas para asustar a los niños. / Hartza menditik jausten da haurrak izutzera. (*) Nota: Ver también anuario de activididades del consorcio. (*) Oharra: Ikus Partzuergoaren aktibotateen urtekaria. 20


GASTRONOMÍA gastronomia

En Baztan-Bidasoa, las abundantes precipitaciones del clima atlántico, los extensos prados y su organización agrícola y ganadera, garantizan productos de primera calidad. Así, la gastronomía de la zona está ligada a platos de carne de vacuno, ovino y porcino (chuletón, jamón, chistorra, lomo, panceta…) y a también a productos de la huerta, como puerros, judías, vainas, lechugas, tomates, pimientos y patatas. Los lácteos también están muy arraigados:destaca el queso de oveja latxa, con un productor de Bertizarana que ha obtenido la medalla de oro del certamen de los Pirineos y excelentes quesos en varias localidades de toda la comarca. Otros lácteos, como la cuajada y el arroz con leche están presentes en los postres.

De todos modos, los platos más característicos son el “xuri ta beltx” (guiso elaborado con menudos de cordero), la “Baztan-zopa” (sopa de manteca de oveja y pan que se come con tenedor), el salmón, la trucha y los derivados del pato. En época de otoño, los hongos, las castañas y los platos de caza, enriquecen la gastronomía local, como pueden ser los platos de paloma, jabalí o becada.

Baztan-Bidasoan, klima atlantiarreko eurite ugariek, belarsoro zabalek eta bere nekazal eta abeltzantza antolaketak, goi mailako produktuak izatea bermatzen dute. Honela, zonaldeko sukaldaritza behiki, ardiki eta txerriki platerekin lotuta dago (txuletoia, urdaiazpikoa, txistorra, xolomoa, xingar-magra…) eta baita baratzeko produktuekin ere, hala nola, porru, babarrun-gorri, leka, letxuga, tomate, piper eta patatekin.

Para degustar estos deliciosos platos, existe una gran oferta de restaurantes en toda la zona y en todos ellos se puede comprobar la calidad y variedad de la gastronomía local.

Esnekiak ere oso sustraituta daude: ardi latxaren gazta nagusitzen da, Pirineo osoko gazta lehiaketan urrezko domina jaso duen Bertizaranako ekoizle batekin eta zonalde guztiko hainbat herrietako gazta bikainekin baina gaztanbera eta arroz-esnea bezalako beste esnekiak ere postreetan presente daude.

Hala eta guztiz ere, Baztan-Bidasoako platerik bereizgarrienak, xuri ta beltxak (bildotsaren tripakiekin egindako erregosia) , Baztan-zopak (sardexkarekin jaten den ardi gantz eta ogiarekin egindako zopa), izokia, amurraina eta ahatekiak izan daitezke. Udazken garaian berriz, onddoak, gaztainak eta ehiza-platerak aberasten dute bertako sukaldaritza: usoa, basurdea edo oilagorrak esate baterako. Bertako plater eder hauek dastatzeko, jatetxe Xabier Zugarramurdi

21

eskaintza zabala dago zonalde guztian zehar eta guztietan egiaztatu dezakegu bertako sukaldaritzaren kalitate eta aberastasuna.


SENDEROS DE PEQUEÑO RECORRIDO Y SENDEROS LOCALES bilbide laburrak eta herri bidexkak

Baztan-Bidasoa es el entorno ideal para disfrutar de la naturaleza y el paisaje. Tanto los P.R como los S.L., se centran en lugares de especial interés desde el punto de vista natural, paisajístico, cultural y arquitectónico pudiéndolos considerar en algunos casos como rutas temáticasPara poder conocer mejor la zona, se han acondicionado y señalizado varios (15) recorridos y senderos. Estos son de tres tipos: +info: 948.592.323

Baztan-Bidasoa naturaz eta paisaiaz gozatzeko inguru aparta da. Ibilbide hauek guztiak, P.Rak edo S.Lak, interes bereziko tokien inguruan antolatuak daude, natura, paisaia, kultura edo arkitekturaren aldetik. Are gehiago, horietako zenbait ibilbide tematikotzat ere har daiteke. Eskualdea hobeto ezagutzeko hainbat mendi ibilbide eta bidexka prestatu eta balizatu dira (15). Hiru motatakoak dituzu: +info: 948.592.323

G.R. - LARGOS RECORRIDOS Rutas de más de un día. Están marcados con blanco y rojo. G.R.-11 “Pirenaica”: Kintoa-Elizondo-Bera / Lesaka – Hondarribia. G.R.-12 “Senda de Euskal Herria”: Kintoa-BelateGorostieta-Lekunberri. G.R.-65 “Camino de Santiago”: Ainhoa-Urdazubi-AmaiurElizondo-Belate.

G.R. - IBILBIDE LUZEA Egun bat baino gehiagokoa.Marka txuri-gorriez seinalizatua: G.R.-11 “Pirenaika”: Kintoa-Elizondo-Bera / Lesaka – Hondarribia. G.R.-12 “Euskal Herriko Bidea”: Kintoa-Belate-GorostietaLekunberri. G.R.-65 “Santiagoko Bidea”: Ainhoa-Urdazubi-AmaiurElizondo-Belate.

P.R. - PEQUEÑOS RECORRIDOS Itinerarios de uno o medio día; entre 8-15 km de longitud y de dificultad media. Conveniente llevar botas de monte y mochila. En total 13 recorridos balizados con los colores blanco y amarillo.

P.R. - IBILBIDE LABURRA Egun oso edo erdikoa; 8-15 km luze eta zailtasun erdikoa. Mendiko botak eta motxila komenigarriak. Guztira 13 ibilbide, marka txuri-horiez seinalizatuak.

S.L. - SENDEROS LOCALES Recorridos de 2 o 3 horas, de 3-8 km de longitud y sin dificultad. Con buen tiempo se pueden realizar con zapatillas. En total hay 11 recorridos balizados con los colores blanco y verde. Algunos recorridos son temáticos (culturales, naturalísticos,...).

S.L. - HERRI BIDEA Bizpahiru ordutako bidea, 3-8 km luze eta zailtasunik gabekoa. Eguraldi onakin, zapatillakin egitekoa. Guztira 11 ibilbide, marka txuri-berdez seinalizatuak. Ibilbide batzu tematikoak dira (kulturalak, naturalistikoak,...).

Embalses de Leurtza / Leurtzako Urtegia Mikel Ibarrola

22


“TREN TXIKITO DEL BIDASOA” Antiguo camino del ferrocarril que iba desde Irun hasta Elizondo por las orillas del Bidasoa. Actualmente está abierto el tramo Endarlatsa-Bera-Santesteban-Oronoz. VÍA VERDE DEL BIDASOA Actualmente desde el Consorcio Turístico de Bertiz se está trabajando en la recuperación de la antigua vía del ferrocarril de Bidasoa para reconvertirla en Vía Verde. Esta vía se asienta a lo largo de 43 kilometros, desde Endarlatsa hasta Elizondo, pasando por los términos municipales de Lesaka, Igantzi, Sunbilla, Doneztebe, Legasa, Narbarte, Oieregi, Baztan. Desde el consorcio Turístico de Bertiz creemos que el proyecto de la Vía Verde del Bidasoa constituirá un importante recurso turístico y recreativo, tanto para la población local como para los turistas al tiempo que contribuirá a la conservación del medio natural. +info: 948.592.323 (*) Nota: hay tramos, especialmente en Sunbilla, que son propiedad de particulares que viven y trabajan en sus explotaciones en la zona y que deben ser respetados. CAMINO DE SANTIAGO BAZTANÉS Actualmente se puede realizar el Camino de Santiago viniendo desde Bayona, pasando por el valle del Baztan hacia Pamplona ya que el camino está balizado. Etapas: Uztaritz-Urdax;Urdax-Amaiur;Amaiur-Berroeta. Albergues de peregrinos: Urdax, Amaiur, Lekaroz y Berroeta. +info: 948.592.323

Oskar Txoperena Igantzi

“BIDASOAKO TRENBIDEA” Aintzineko trenbidea Irundik Elizondora Bidasoaren bazterretik. Gaur egun Endarlatsa-Bera-Doneztebe-Oronoz tartea zabalik. BIDASOAKO BIDE BERDEA Bertiz Partzuergo Turistikoa, Bidasoako Trenbide zaharra berreskuratu nahirik dabil lanean gaur egun, berreskuratu eta Bide Berde bihurtzeko asmoarekin. Endarlatsatik Elizondo bitarte, 43 kilometroko luzera duen bidea da. Lesaka, Igantzi, Sunbilla, Doneztebe, Legasa, Narbarte, Oieregi eta Baztango udalerriak zeharkatzen ditu tartean. Bertiz Partzuergo Turistikoan uste dugu Bidasoako Bide Berdea turismo eta aisiarako baliabide garrantzitsua bihur daitekeela, inguruko populazioarentzat ez ezik, baita bisitarientzat ere. Aldi berean, ingurumenarena hobeki zaintzeko ere baliagarri izanen da. +info: 948.592.323 (*) Oharra: Zonaldeko ustiategian lan eta bizi den jabetza pribatuen zatiak badira, Sunbillan batez ere, eta errespetatu behar ditugu. BAZTANGO DONEJAKUE BIDEA Gaur egun Baionatik abiatuta, Baztango bailaratik igaro eta Iruñaraino egin daiteke Baztango Donejakue Bidea balizatuta dago eta. Etapak: Ustariz / Urdazubi - Urdazubi / Amaiur - Berroeta Erromes aterpeak: Urdazubin, Amaiurren eta Berroetan. +info: 948.592.323 23


NOTAS

OHARRAK

:: Esto no es una guía topográfica, aquí no encontrarás descripciones concretas de los recorridos. Algunas editoriales, han editado mapas de la zona: - “Editorial Alpina” (Barcelona): Baztan-Bidasoa 1:40.000 - “Sua Edizioak” (Bilbao): Baztan y Bidasoa. :: Algunos ayuntamientos han editado mapas y guías de sus recorridos. :: Estos recorridos están preparados para realizarlos con buenas condiciones meteorológicas. Si no eres montañero, no andes con mal tiempo, niebla o nieve. :: No andes solo, con amigos es más seguro y agradable. :: Las rutas están marcadas para realizarlas en los dos sentidos; la descripción, en cambio, solo está en un sentido. :: Algunos recorridos son temáticos y, además de la señalización homologada, encontraras otras señales que se complementan. :: Respeta el entorno, el paisaje, la ganadería y la manera de vivir de los lugareños. Cierra los portillos. :: Puedes ayudarnos a mejorar las rutas: si encuentras algún fallo puedes indicarlo en el Consorcio Turístico de Bertiz o en cualquier Oficina de Turismo de la zona.

:: Hau ez da topogida bat, hemen ez duzu ibilbideen deskripzio zehatzik aurkituko. Argitaletxe batzuek eskualdeko mapak argitaratuak dituzte: - “Editorial Alpina” (Bartzelona):Baztan-Bidasoa 1:40.000 - “Sua Edizioak” (Bilbo): Baztan eta Bidasoa. :: Udal batzuek beraien ibilbideei buruzko argitaraturiko mapak eta gidak. :: Ibilbideak meteorologia kondizio normaletan egiteko prestatu dira. Ez bazara mendizale trebea ez ibili eguraldi txarra, laino edo elurrakin. :: Ez ibili bakarrik; lagunekin atseginagoa eta seguruagoa da. :: Ibilbideak bi zentzuetan egiteko balizatu dira. Hemengo deskripzioan, ordea, zentzu bakarrean agertzen da. :: Ibilbide batzuk tematikoak dira eta, seinalizazio homolagatuaz gain, bertze seinaleak ere aurkituko dituzu. Denak konplementatzen dira. :: Ingurua errespetatu, bai paisaia, aziendak eta bertakoen bizimoduak.Atakak itxi. :: Ibilbideak hobetzen laguntzen ahal duzu: okerraren bat aurkitu ezkero, Bertiz Partzuergoa edo eskualdeko Turismo Bulegoetan abisua eman.

PASEO EN BICICLETA txirrindulaz egiteko aukera CONTINUAR jarraitu

Oskar Txoperena Mirador de Frain / Fraingo Behatokia

NO SEGUIR ez jarraitu

CAMBIO DE DIRECCIÓN norabide aldaketa

24


* En www.rutasnavarra.com situe el cursor sobre el icono arriba a la izquierda, se despliega el menú y seleccione "rutas". Puede buscar la ficha del sendero en la montaña noroeste o poniendo una palabra clave. Una vez en la ficha, en la opción "texto" encontrará la descripción detallada."

* www.rutasnavarra.com web orrian, kurtsorea goiko ezkerraldeko ikonoaren gainean jartzerakoan menua hedatzen da eta "rutas" aukeratu behar da. Ibilbidearen fitxa, "montaña noroeste"-n edo hitz gakoa jarriz bilatu daiteke. Fitxa aurkitzerakoan, "texto" atalean aurkitzen da deskribapen zehatza."

S.L. NA-2 “USATEGIETA” Lizarrieta-Usategieta-Nabarlatsa Usategieta-Lizarrieta Recorrido por las palomeras de Etxalar, pudiendo conocer su funcionamiento y ca-racterísticas. Vistas espectaculares de la costa de Lapurdi. + info: www.etxalar.org - turismo - guía turística

Etxalarko usategietan barrena ibilbidea, haren funtzionamendua eta ezaugarriak ezagutzeko aukera emanez. Lapurdiko kostaldeko ikuspegi apartak. + info: www.etxalar.org - turismoa - gida turistikoa

P.R. NA-15 “ATXURI” Etxalar- Orainbeta (Atxuri) - Nabarlatsa (Usategieta) - Etxalar Ruta alrededor del rio Argarate de Etxalar, con posibilidad de subir al monte Atxuri y visitar las palomeras de Etxalar. + info: www.etxalar.org - turismo - guía turística

Etxalarko Argarateko errekan barrena ibilbidea ,Atxuri mendira igotzeko eta Usategieta bisitatzeko aukera ematen duena. + info: www.etxalar.org - turismoa - gida turistikoa

25


P.R. NA-10 “ARANTZAKO ZIRKOA” Arantza-Oilargata-Izu / Pagolleta-Ibina-Arantza Arantzako mendiak zeharkatzen dituen ibilbidea, harrizko bideak, baserriaren mundua eta Artikutzako pagadia ezagutzeko parada. + info: www.rutasnavarra.com - Arantza (bilatu beharreko testua) - Arantza-Mendaur.

Ruta que recorre los montes de Arantza, transitando caminos empedrados, un mundo rural y el hayedo de Artikutza. + info: www.rutasnavarra.com - Arantza (texto a localizar) - Arantza-Mendaur. S.L NA-16 “SENDA DE LAS CUEVAS” “LEZEETAKO BIDEXKA” Leorlaz-Alkerdi-Zugarramurdi-Sarako Lezea

Xaretako Lezeak (Urdazubi, Zugarramurdi eta Sara) elkartzen dituen ibilbide tematikoa, pottoka baten irudiaz apaindurik. Lezeak bisitatzeko aukera (sarrera, ordainez).

Ruta temática (ilustrada con la imagen de un potro) que una las cuevas de Xareta (Urdazubi,Zugarramurdi y Sara). Posibilidad de visitar las cuevas (entrada de pago).

www.turismo.navarra.es - nuestras propuestas - Pirineos de Navarra - Deporte en la Naturaleza - Senderismo - lezeetako bidea/Sendero de las cuevas S.L. NA-1 “SAN JUAN XAR BIDEA” Igantzi - San Juan Xar - Arantza En el camino de Igantzi a Arantza se encuentra el paraje de “San Juan Xar”. Reserva del carpe (carpinus betulus) está protegido como Reserva Natural. Su fuente de agua fresca y propiedades curativas tiene gran devoción. + info: www.rutasnavarra.com - San Juan Xar (texto a localizar) - San Juan Xar. Igantzi. Igantzitik Arantzara doan bidean “San Juan Xar” izeneko lekua dago. Pagolizarraren (carpinus betulus) babesgunea, berezko Erreserba izendatua dago. Bertako iturri freskoa eta sendagarriak debozio haundia du. + info: www.rutasnavarra.com - San Juan Xar (bilatu beharrreko testua) - San Juan Xar. Igantzi. P.R.NA-90 “CAMINO DE LAS BRUJAS”/ “SORGINEN BIDEA” Zugarramurdi-Ibaineta-Urbia-Loiara/Argangoieta-Alkerdi-Zugarramurdi Recorrido por los montes de Zugarramurdi, con oportunidad de conocer la turbera de Ibaineta, y ascender a Peña Plata o Atxuri. Zugarramurdi gaineko mendietatik ibilaldia, Ibainetako padura ezagutu eta Atxuriko kaskora igotzeko aukera emanez. + info: www.rutasnavarra.com - Zugarramurdi (texto a localizar) Zugarramurdi - Airagarri - Mendibil - Peña Plata S.L. NA-8 “JOALDUNEN BIDEA” Ituren-Latsaga-Aurtitz / Zubieta-Errota / Molino Recorrido que une los pueblos de Ituren y Zubieta, por la orilla del río Ezkurra. Durante el carnaval es el camino de los “ioaldunak” desde Ituren a Aurtitz; de allí a Zubieta, en vez de ir por la carretera va por las faldas del monte. Ituren eta Zubietako herriak lotzen dituen ibilbidea, Ezkurra errekaren bazterretik. Ihauterietan ioaldunen bidearekin bat egiten du Iturendik Aurtitzera; handik Zubietara, errepidearen ordez, mendiaren magaletik doa.

Atxuri

+ info: www.turismo.navarra.es - nuestras propuestas - Pirineos de Navarra - Deporte en la Naturaleza - Senderismo - Ioaldunen bidea 26


P.R. NA-104 “MENDAUR” Sunbilla / Arantza-Buztitz (Mendaur) / Mendaur urtegia / embalse -Aurtitz Ibilbide mendizalea, desnibel haundikoa (950 mt), Mendaur Baztan-Bidasoako gailur haundia igotzeko aukerakin (ermita eta ikuspegi ederrak). Ibilbidea ez da zirkularra, erradiala baizik, Sunbilla, Aurtitz (Ituren) edo Arantzatik asteko aukera emanez.

Recorrido montañero de gran desnivel (950m), con opción a subir a Mendaur, gran montaña de Baztan-Bidasoa (ermita y buenas vistas). El recorrido no es circular sino radial, con posibilidasd de ascender desde Sunbilla, Aurtitz (Ituren) o Arantza.

www.rutasnavarra.com - mendaur (texto a localizar) - Ituren - Mendaur - Aurtiz

“SENDEROS DE INTERPRETACIÓN DE LA NATURALEZA DE BERTIZ” “BERTIZKO NATUR INTERPRETAZIO BIDEXKAK” Senderos preparados por el parque de Bertiz para la interpretacion de la naturaleza. Alrededor de la entrada del parque con diferentes longitudes y dificultades.

Bertizko Parkeak prestaturiko natur interpretazioaren bidexkak, Parkearen sarreraren inguruan, luzeera eta zailtasun ezberdinekoak.

+ info: www.parquedebertiz.es - equipamientos y servicios - senderos

P.R.NA-100 “IBARGOIORA” Doneztebe-Santa Leokadia (Legasa) // Gaztelu-Donamaria (Oitz)-Doneztebe Doneztebe eta Donamariako udalerrietatik ibilaldi xamur eta erreza. Aintzinean inguruko herriak “Ibargoiora” izeneko udalerrian biltzen ziren.

Recorrido fácil por los términos de Santesteban y Donamaría. Antiguamente estos pueblos se acogian bajo la denominación de “Ibargoiora”. + info: www.rutasnavarra.com - ibargoiora (texto a localizar)

Artesiaga Juan Lamerinas

P.R.NA-106 “BERTIZ ARANA” Oieregi / Narbarte- Oteixon // Suspiru (Sunbilla)-Bertiz-Oieregi Recorrido por el parque de Bertiz y valle de Bertizarana, con bruscos contrastes entre la influencia humana y la naturaleza. Enlace con el pueblo de Sunbilla.

Bertiz Natur Parkea eta Bertizaranatik ibilbidea, giza eragina eta naturaren arteko kontraste ikusgarriak eskeiniz. Sunbilla herriarekin lotura.

+ info: www.rutasnavarra.com - narbarte (texto a localizar) 27


S.L. NA-7 “EMBALSES DE LEURTZA” / “LEURTZAKO URTEGIAK” Leurtzako etxola / caseta-Goiko Urtegia-Leurtza Urtegien inguruko ibilbidea. Ingurua Natur Eremua da, igel gorriaren babesgunea.

Recorrido alrededor de los embalses. El lugar es un Área Natural, hábitat de la rana bermeja.

+ info: www.rutasnavarra.com - leurtza (texto a localizar) - Leurtza-En torno a los embalses

P.R. NA-102 “ BOSQUE DE LEURTZA” / “LEURTZAKO BASOA” Leurtza-Zumarena (Pitxortzar) // Uztakorta-Bonozorrotz-Leurtza Cómodo itinerario por el hayedo de Leurtza y el Área Natural, en su mayoría por bosque.

Leurtzako pagadia eta Natur Eremutik ibilbide erosoa, gehiena basoan barna.

+ info: www.rutasnavarra.com - leurtza (texto a localizar) - Leurtza-En torno a los embalses

Juan Lamerinas

S.L. NA-12 “XORROXIN” Erratzu-Gorostapolo-Xorroxin / Gorostapolo-Erratzu La cascada de Xorroxin, en medio del bosque y la humedad rompe con el paisaje sinuoso de Baztan.

Xorroxingo urjauzi-purrustak, ohian eta hezetasunaren erdian, Baztango paisaia goxo eta leuna hausten du.

+ info: www.turismo.navarra.es - nuestras propuestas - Pirineos de Navarra - Deporte en la Naturaleza - Senderismo Cascada de xorroxin P.R. NA-7 “IÑARBEGI-XORROXIN” Erratzu-Zubipunta-Iñarbegi-Xorroxin / Gorostapolo-Erratzu Recorrido por la regata de Iñarbegi (uno de los nacederos del Baztan-Bidasoa); ascenso de hermosas vistas y descenso por el valle por senderos, pistas y calzadas.

Iñarbegiko Errekatik (Baztan-Bidasoaren sortzaile bat) ibilbidea,igoera ikuspegi ederrekin eta jeitsiera erreka zokotik, bidexka, pista eta harrizko kaltzadetan barna.

Nota: Posibilidad de salir desde Erratzu.

Oharra: Erratzutik ateratzeko aukera.

+ info: www.rutasnavarra.com - xorroxin (texto a localizar) - Arizkun-Barranco de Iñarbegi- Arizkun 28


P.R. NA-6 “ARITZAKUN” Liburuko atekak-Antsestegi // Aritzakun-Washington -Liburuko atekak Aritzakungo errekatik; lehenengo tartean paisaia zabala, bizkarrez bizkar (kostaldearen ikuspegi ederrak).Burdiako lepoan ibilbidea erreka zokoan sartzen da (G.R.10arekin lotura Burkaitzean).Aritzakungo bailararen frontoia,eskola zaharra eta erromatarren gairako mehategiak (“Minetako zokoa”) ezagutzeko parada. Azkeneko tarte aldapatsua. Bukaera, berriz, mendibizkarretik eta gehiena asfaltotik egiten da.

Por el valle de Aritzakun; primer tramo de paisaje abierto, por lomas (hermosa vista de la costa).En el collado de Burdia, el recorrido se adentra por el fondo de la regata(enlace con el G.R.10 desde Burkaitzea). En el valle de Aritzakun, posibilidad de conocer el frontón del valle, la vieja escuela y las minas romanas (“Minetako zokoa”). Ultimo tramo empinado, se realiza por cordal y mayormente por asfalto.

+ info: www.baztan.es - turismo - paseos por Baztan - Aritzakun www.baztan.es - turismoa - ibilaldiak Baztanen - Aritzakun P.R. NA-4 “BAZTANGOIZA” Arizkun-Azpilkueta-Urrasun-Amaiur // San Migel (Bozate)-Arizkun Por los pueblos de la comarca de Baztangoiza, entre robledales y prados, senderos, caminos, pistas y calzadas. Interesantes tramos del Camino de Santiago (Urrasun-AmaiurArizkun). Ermitas: San Francisco en Apaioa, Santiago en Urrasun y San Miguel en Bozate. Posibilidad de alcorzar el camino desde Urrasun, por el GR-65 “Camino de Santiago” hasta Arizkun.

Baztangoiza eskualdetik,herriz herri,harizti eta belagietan barna. Xenda,bideak,pistak eta kaltzadak,asfalto eta zementozko bideak agertzen dira.Ikusgarriak Santiagoko Bideko tarte kaltzatuak (Urrasun-Amaiur-Arizkun). Hainbat ermita: San Franzisko Apaioan,Santiago Urrasunen eta San Migel Bozaten. Urrasundik bada ibilbidea laburtzea,GR- 65 “Santiagoko Bidea” Arizkuneraino segituz.

+ info: www.baztan.es - turismo - paseos por Baztan - Baztangoiza www.baztan.es - turismoa - ibilaldiak Baztanen - Baztangoiza S.L.NA-11“ELIZONDOA” Colegio-Irurita-Gartzain-Elizondo / Elizondo-Lekarozko ikastetxea Recorrido por Elizondo y los pueblos de sus alrededores. Elizondo inguruko ibilbidea, bertako herriak ezagutzeko aukera emanez. + info: www.baztan.es - turismo - paseos por Baztan - Elizondoa www.baztan.es - turismoa - ibilaldiak Baztanen - Elizondoa S.L. NA-13 “INFERNUKO ERROTA” Irigoien Borda-Etxebertzeko borda Infernuko errota-Etxebertzea-Irigoien Borda En la muga de Baztan y Etxalar, en la orilla del río está “Infernuko erreka”, testigo de épocas de guerra y contrabando. El molino está construido encima del rio “infernuko erreka”. Baztan eta Etxalarko mugan, erreka zokoan, Infernuko errota dago, gerra eta kontrabando garaietako lekukoa. Errota Infernuko errekaren gainenan eraikia dago. + info: www.baztan.es - turismo - paseos por Baztan - Infernuko errota www.baztan.es - turismoa - ibilaldiak Baztanen - Infernuko errota P.R. NA-3“BEARTZUN” Beartzun-Belaungo lepoa-Berderitz // Basabar-Irlintzi-Beartzun Recorrido por los montes de Beartzun (Elizondo). Subida empinada al collado de Belaun por hayedo (posibilidad de visitar “harrikulunka”). Hermosas vistas. Del collado de Berderitz a la casa Urruska (casa rural) y por la loma del monte al collado de Basabar. Por la ladera de Burga se llega al collado de Irlintzi (posibilidad de descender a Elizondo), para regresar a Beartzun.

Elizondoko Beartzungo mendietatik ibilbidea. Belaungo lepoko igoera pikua pagadian barna (handik bada “harrikulunka” bisitatzea). Ikuspegi ederrak. Berderitz lepotik Urruska etxera (landa turismoa) eta mendi bizkarretik Basabarko lepora. Burgako magaletik Irlintziko lepora (Elizondora jeisteko aukera), handik Beartzunera itzultzeko.

+ info: www.baztan.es - turismo - paseos por Baztan - Beartzun www.baztan.es - turismoa - ibilaldiak Baztanen - Beartzun 29


S.L. NA- “ARATXURI” Belate –Andra Maria // Ermitako lepoa -Aratxuri-Ataka / portillo Belateko gainetik Santa Maria ermitara ibilaldia, GR-12 eta GR65 Santiagoko Bidearen pasagunea (bertatik bada Ermitako lepoa ikustea, kaltzada ikusgarri eta bidea erakusteko zutarriekin). Aratxuriko errekaren bazterreko kaltzadatik Belatera itzuli.

Desde el alto de Belate recorrido a la ermita de Santa Maria, paso del GR-12 y GR-65 Camino de Santiago (posibilidad de alcanzar el collado de Ermitako lepoa: calzada de piedra y señalización con menhires).Retorno a Belate por calzada junto a la regata de Aratxuri.

+ info: www.baztan.es - turismo - paseos por Baztan - Aratxuri www.baztan.es - turismoa - ibilaldiak Baztanen - Aratxuri P.R. NA-1 “ABARTAN” Ziga-Elorregiko lepoa -Berroeta-Aniz-Ziga Recorrido por la comarca de Basaburua. Subida empinada al collado de Elorregi entre viejos robles y cabañas pastoriles. En el collado de Elorregi, en la falda de Abartan, restos prehistóricos (dolmen y menhir). Hermosa vista de Baztan y posibilidad de ascender a la cima de Abartan. Bajada a Berroeta por hayedos y praderas, por camino ancho. Regreso a Ziga por el Camino de Santiago GR-65, pasando junto Aniz.

Basaburua eskualdetik ibilbidea. Elorregiko lepoko igoera pikua, harizti zahar eta ardi bordatan barna. Elorregiko lepoan, Abartan mendiaren magalean, Aurrehistoriako aztarnak (trikuharria eta zutarria).Baztango ikuspegi ederrak eta Abartanera igotzeko aukera. Berroetara jautsiera pagadi eta belagietan barna, bide zabaletik. Handik Zigara itzulia Santiagoko Bidea GR-65tik, Anizko herriaren ondotik pasatuz.

+ info: www.baztan.es - turismo - paseos por Baztan - Abartan www.baztan.es - turismoa - ibilaldiak Baztanen - Abartan Si tiene comentarios sobre aspectos a mejorar u otras cuestiones, no dude en escribirnos a bertiz@consorciobertiz.org. Hobetu beharreko aipamenak izanez gero, dudarik ez egin bertiz@consorciobertiz.org helbidera idazten.

Juan Lamerinas

30


31


32


GUÍA DE SERVICIOS zerbitzuen gida

HOTELES / HOSTALES / PENSIONES / ALBERGUES hotelak / hostalak / aterpeak / pentsioak ALMANDOZ - Hostal Benta San Blas: Carretera PNA-Francia, km.37, alto Belate t. 948.58.50.16 plazas. 6 ARANTZA - Arantzako Aterpea/Albergue: LARRETA AUZOA 5 t. 948.63.41.79 e. aterpe@arantza.net www.arantza.net plazas. 120 ARIZKUN - Pensión Etxeberria: Txaputo s/n t. 948.45.30.13 e. p.etxeberria@terra.es plazas. 8 BEINTZA - Orbela Albergue/Aterpea: Udaletxeko karrika t. 948.45.00.14 e. orbela@alberguesnavarra.com www.alberguesnavarra.com/beintza plazas. 30 BERA - Hostal Zalain: Zalain t. 948.63.11.06 e. info@zalain.com www.zalain.com plazas. 10 DONAMARIA - Hotel Rural Donamariko Benta: Barrio de Benta, 4 t. 948.45.07.08 e. info@donamariako.com www.donamariako.com plazas. 5 DONEZTEBE - Hostal Santamaria: Mayor 30 t. 948.45.00.43 plazas. 11 - Hostal Ameztia: Ameztia, 9 t. 948.45.00.28 e. info@hostalasadorameztia.com www.hostalasadorameztia.com plazas. 10 ELBETE - ELBETEKO POSADA: Kale nagusia z/g t. 948.58.15.19 e. info@posadaelbete.com www.posadaelbete.com plazas. 7 ELGORRIAGA - Balneario de Elgorriaga: Errotaldea z/g t. 948.45.60.45 www.balnearioelgorriaga.com plazas. 133 ELIZONDO - Hostal Saskaitz: Mª Azpilkueta, 10 t. 948.58.04.88 e. hotelelizondo@biaizpe.net www.hotelesruralesnavarra.es plazas. 24 - Hostal Trinquete Antxitonea: Braulio Iriarte, 16 t. 948.58.18.07 e. hostal@antxitonea.com www.antxitonea.com plazas. 25 - Kortarixar albergue/aterpea: t. 948.58.18.20 e. info@kortarixar.es www.kortarixar.es plazas. 50 ETXALAR - Hotel Venta de Etxalar: Ctra. Pampl. - Fr. t. 948.63.50.00 e. info@etxalar.com www.etxalar.com plazas. 80 - Tompalenea albergue/aterpea: t. 948.63.51.66 / 689.70.28.91 plazas. 14 EZKURRA - Hostal Ezkurra: Asuncion 4 t. 948.61.50.80 e. info@hostalezkurra.com www.hostalezkurra.com plazas. 5 GARTZAIN - Hotel Baztan: t. 948.58.00.50 e. hotelbaztan@tsai.es www.hotelbaztan.com plazas. 168 ITUREN - Hostal Plazaenea: Landernea t. 948.45.00.18 e. plazaenea@hotmail.com plazas. 8 LEKAROZ - Aterpe/Albergue Valle de Baztan: Barrio Huarte s/n t. 948.58.18.04 e. avbaztan@cfnavarra.es http://alberguevalledebaztan.aspacenavarra.org/ plazas. 130 LESAKA - Mantxinbeltzenea: Arretxea 22 t. 948.63.77.96 e. ika_lesaka@wanadoo.es www.alberguesnavarra.com/matxinbeltzenea plazas. 64 - Hostal Ekaitza: Plaza Berria 13 t. 948.63.75.59 e. ekaitzalesaka@telefonica.net www.ekaitzalesaka.com plazas. 12 - Hotel Bereau: Frain Auzoa t. 948.62.75.09 e. info@hotelbereau.net www.hotelbereau.net plazas. 22 - Hostal Onbordi: t. 948.63.73.95 e. info@onbordi.com www.onbordi.com plazas. 24 NARBARTE - Albergue Bertiz: Telleria Etxea t. 948.59.23.22 e. bkz@navarraaventura.com www.navarraaventura.com plazas. 80 OITZ - Posada Oitz: c/ Unica, nº 1 t. 948.45.19.51 e. info@posadaoitz.com www.posadaoitz.com plazas. 10 URDAZUBI/URDAX - Hostal Rural Irigoienea: t. 948.59.92.67 e. reservas@irigoienea.com www.irigoienea.com plazas. 10 ZUGARRAMURDI - Graxiana albergue/aterpe: c\ Lapiztegia t. 675.71.14.98 e. gontxete@hotmail.com plazas. 78

CAMPINGS kanpinak ERRATZU - Baztan: t. 948.45.31.33 www.campingbaztan.com plazas. 500

BARES tabernak DONEZTEBE - Titi Ostatua: Ameztia 7 t. 948.45.02.71 e. rezkurra@bartiti.com http://bartiti.com ETXALAR - Elutsa Ostatua: t. 948.63.51.91 33


CASAS RURALES landetxeak AMAIUR - Alamanttonea: t. 948.45.30.49 plazas. 4 - Amaiurko Errota: t. 676.604.754 e. amaiurkoerrota@yahoo.es www.amaiurkoerrota.com plazas. 4 - Bordaberea I-II: t. 948.45.30.21 e. bordaberea@terra.es plazas. 6+4 - Eguzkialde: t. 948.45.30.47 / 626.216.43 e. mirengoi@hotmail.com www.eguzkialde.com plazas. 4 - Goiz Argi: t. 948.45.32.34 / 649.785.193 e. info@goizargile.com www.goizargile.com plazas. 10 - Jaimeneko Borda: t. 948.45.30.43 / 659.099.309 e. info@jaimenekoborda.com www.jaimenekoborda.com plazas. 4 - Malkornea: t. 948.45.33.20 / 699.958.207 e. casarural@malkornea.com www.malkornea.com plazas. 10 - Miguelenea: t. 948.45.32.24 / 646.040.982 e. junkalurrutia@terra.es plazas. 6 ANIZ - Jauregia I-II: t. 948.58.50.03 e. jauregia@hotmail.es www.jauregia.es plazas. 8+6 ARANTZA - Eskibo: t. 948.63.40.10 e. casarural.eskibo@gmail.com plazas. 6 - Martineko Borda: t. 948.63.41.21 e. martinekoborda@terra.es plazas. 6 - Telleri: t. 948.63.40.40 / 627.791.570 e. telleri@arantza.net www.arantza.net plazas. 6 - Landatxoko t. 650.887.487 plazas. 8

ARIZKUN - Barrantxea I-II: t. 948.45.30.26 / 616.127.285 e. info@barrantxea.com www.barrantxea.com plazas. 8+8 - Enekoneko Borda: t. 948.453.419 / 629.684.355 e. enekonea@gmail.com plazas. 10 - Etxenikea: t. 667.633.656 e. etxenikea@gmail.com www.etxenikea.com plazas. 8 - Gontxea: t. 948.45.34.33 e. info@gontxea.com www.gontxea.com plazas. 12 - Katalinkonea: t. 948.58.05.14 / 45.32.46 plazas. 8 - Landaberroa: t. 948.45.32.08 plazas. 4 - Lartezarrea: t. 948.39.30.31 plazas. 6 - Malkoa: t. 948.45.31.95 / 609.405.040 e. malkoa@malkoa.com www.malkoa.com plazas. 12 - Zilbetinea: t. 600.901.061 e. zilbetinea@zilbetinea.com www.zilbetinea.com plazas. 10 ARRAIOZ - Laxkanberria: t. 660.313.225 e. pagoa@hotmail.com www.laxkanberria.com plazas. 4 - Tristantenea: t. 948.58.12.77 / 619.425.007 e. tristantenea@hotmail.com plazas. 16 AZPILKUETA - Apaiolarre I: t. 948.45.34.50 / 626.918.572 e. apaiolarre@terra.es plazas. 8 - Gananea: t. 948.45.33.38 e. petisansenea@terra.es www.hiruakbaztan.com plazas. 8 - Karakotxeko Borda - Labakia- Labaki Zaharra: t. 948.45.33.11 / 699.652.349 e. labakizarra@yahoo.es plazas. 6+8+5 - Petisansenea I-II: t. 948.45.33.38 / 639.622.863 www.hiruakbaztan.com plazas. 8+4 BEINTZA-LABAIEN - ArgiĂąenea: t. 948.45.05.67 / 660.833.256 plazas. 4 BERA - Alkeberea: t. 948.63.05.40 / 617.904.941 e. info@alkeberea.eu www.alkeberea.eu plazas. 14 - Erreteneko Borda: t. 948.63.01.54 / 696.806.422 e. info@erretenekoborda.com www.erretenekoborda.com plazas. 10 - Iratxeko-Berea I-II: t. 948.63.10.49 / 948.63.05.32 e. info@iratxekoberea.com www.iratxekoberea.com plazas. 10+8 DONAMARIA - Olazahar I-II: t. 948.45.16.31 e. info@olazahar.com www.olazahar.com plazas. 4+4 - Zabaltenea I-II: t. 948.45.00.50 / 948.45.15.73 e. zabaltenea@yahoo.es plazas. 6+6 DONEZTEBE-SANTESTEBAN - Crispola: t. 948.45.05.64 / 656.740.506 plazas. 4 - Ibarttiki: t. 948.45.16.96 / 637.985.682 www.casaruralibarttiki.com plazas. 8 ELGORRIAGA - Martinea I-II-III: t. 948.63.06.80 / 610.613.157 e. info@casaruralelgorriagacom www.casaruralelgorriaga.com plazas. 6+6+4 ELIZONDO - Casa JaĂŠn: t. 948.58.04.87 plazas. 4 - Larraldea: t. 948.58.05.41 / 699.117.191 e. info@casalarraldea.com www.casalarraldea.com plazas. 6 - Markulluko Borda: t. 680.456.884 / 9485819 e. markullu@markullu.com www.markullu.com plazas. 8 - Urruska: t. 948.45.21.06 e. urruxka@terra.es www.urruska.com plazas. 10 34


ERRATZU - Ballenea: t. 948.58.13.93 / 656.933.760 e. info@kastonea.com www.kastonea.com plazas. 16 - Barazabal I-II / Semperenea: t. 948.45.31.58 / 948.63.08.85 / 652.705.556 e. info@casasruralesbarazabal.es www.casasruralesbarazabal.es plazas. 4+4+8 - Etxebeltzea: t. 948.45.31.57 / 605.204.491 e. info@etxebeltzea-baztan.com www.etxebeltzea-baztan.com plazas. 10 - Indako-borda: t. 646.461.543 e. info@indakoborda.com www.indakoborda.com plazas. 7 - Juanillo: t. 948.45.33.56 / 646.842.847 www.casajuanillo.com plazas. 16 - Kordoa: t. 948.45.32.22 www.kordoa.com plazas. 12 - Martikotenea I-II: t. 948.45.30.94 plazas. 4+6 ETXALAR - Aldabeko Borda: t. 948.63.51.41/ 687.871.456 e. info@aldabekoborda.com www.aldabekoborda.com plazas. 4 - Aldalurberea: t. 948.63.51.17 / 666.745.485 e. aldalurberea@gmail.com www.aldalurberea.com plazas. 8 - Bagoleko Borda I-II: t. 948.38.70.77 / 605.720.572 e. ameli@etxalar.org www.bagolea.com plazas. 6+4 - Domekeneko Borda: t. 948.63.50.31 / 600.64.67.53 www.domekenekoborda.com plazas. 7 - Elizaldeko Borda: t. 948.63.08.28 www.elizaldekoborda.com plazas. 6 - Iriondoa I-II: t. 948.63.51.10 www.iriondoa.com plazas. 4+4 - Juanpericenea: t. 669.686.626 www.juanpericenea.com plazas. 8 - Martikonea I-II: t. 639.429.802 e. martikonea14@yahoo.es www.martikonea.com plazas. 4+6 - Mikelestonea I-II-III: t. 948.63.50.75 / 689.042.621 e. info@mikelestonea.com www.mikelestonea.com plazas. 4+4+4 - Peruarnea / Perugorria Berria: t. 948.635.174 www.peruarnea.com plazas. 9+12 - Urritti: t. 948.63.52.22 www.urritia.com plazas. 6 GARTZAIN - Lizardia: t. 948.58.11.63 / 649.104.505 plazas. 6 IGANTZI - Bidalenea: t. 948.63.78.96 plazas. 4 IRURITA - Indartea: t. 948.58.08.71 / 679.696.559 e. indartea@indartea.com www.indartea.com plazas. 8 - Senperenea I-II: t. 948.58.14.94 / 609.233.317 e. ruralsenperenea@terra.es www.senperenea.com plazas. 4+4 - Zapatilenea: t. 948.45.21.57 / 948.45.22.51/ 676.791.106 e. info@zapatilenea.com www.zapatilenea.com plazas. 8 ITUREN - Arzenea I-II: t. 948.45.04.41 / 699.17.55.65 e. arzenea@euskalerria.org plazas. 4+5 - Galantenea I-II: t. 948.45.05.64 / 656.74.05.06 plazas. 2+8 LEKAROTZ - Gerezibeltzeta: t. 948.58.03.53 / 620.906.161 e. jaione@gerezibeltzeta.com www.gerezibeltzeta.com plazas. 8 - Iparraldea: t. 699.325.449 plazas. 8 e. astizgoni@terra.es - Mikelenea: t. 948.45.33.85 plazas. 8 e. mikelenea@hotmail.com OITZ - Martiorneko Borda I-II: t. 948.45.05.54 / 639.508.688 e. martiorneko@gmail.com plazas. 6+6 ORONOZ - Matxingonea I-II: t. 948.59.20.16 / 649.550.568 e. info@matxingonea-zozaia.com www.matxingonea-zozaia.com plazas. 8+8 SUNBILLA - Aroxtegi: t. 948.45.16.17 / 699.022.899 e. info@aroxtegi.com www.aroxtegi.com plazas. 6 - Martintzenea: t. 948.45.05.16 / 699.146.685 e. martintzenea@martintzenea.com www.martintzenea.com plazas. 10+4 URDAZUBI - Dutaria: t. 948.59.92.37 / 636.557.048 / 616.818.001 e. info@dutaria.net www.dutaria.net plazas. 10 - Matxingonea I-II: t. 948.59.92.40 / 650.442.873 e. info@matxingonea.com www.matxingonea.com plazas. 4+2 ZIGA - Aldekotxeberria I-II-III: t. 948.58.02.77 / 699.842.628 e. aldekoa@hotmail.com www.aldekoetxeberria.com plazas. 6+4+4 - Ziga’ko Etxezuria: t. 948.45.20.78 e. info@zigakoetxezuria.com www.zigakoetxezuria.com plazas. 12 ZUGARRAMURDI - Iriartea: t. 948.59.90.83 plazas. 4 - Sueldegia: t. 948.59.90..88 plazas. 12

APARTAMENTOS apartamentuak ARIZKUN - Apartamento Kostarzua I-II-III: t. 948.45.34.03 e. kostarzua@hotmail.com www.kostarzua.es plazas. 14 BERA - Apartamento Belarra: t. 653.852.143 e. belenbelarra@terra.es www.casabelarra.com plazas. 6 ELIZONDO - Apartamento Casa Etxetxipia: t. 948.58.10.59 e. info@casaetxetxipia.com www.casaetxetxipia.com plazas. 8 ETXALAR - Apartamento Iriberri: t. 948.63.51.48 / 619.148.950 e. casairiberri@yahoo.es xxxxxxx plazas. 6+1 SALDIAS - Apartamento Loprenea: t. 676.666.676 e. urtaizo@yahoo.es plazas. 5 URDAZUBI - Apartamento Indianoa Baita I-II-III: t. 948.59.90.21 / 679.431.810 e. info@indaianoabaita.com www.indaianoabaita.com plazas. 4+4+4 35


RESTAURANTES jatetxeak ALMANDOZ - Restaurante Beola: t. 948.58.50.02 e. alicia@beola.com www.beola.com ARANTZA - Burlada Jatetxea: Goiko Karrika, 11 t. 948.63.40.27 - Aterpe Jatetxea: Larreta auzoa, 5 t. 948.63.41.79 e. aterpe@euskalerria.com www.arantza.net DONAMARIA - Donamariko Benta: Barrio venta, 4 t. 948.45.07.08 e. info@donamariako.com www.donamariako.com DONEZTEBE-SANTESTEBAN - Ameztia Jatetxea: Ameztia, 31 t. 948.45.00.28 e. info@hostalasadorameztia.com www.hostalasadorameztia.com ELBETE - Oñaska Erretegia: Bagordiko Bidea t. 948.45.20.88 e. info@oinaska.com www.oinaska.com ELGORRIAGA - Balneario de Elgorriaga: Errotaldea z/g t. 948.45.60.45 www.balnearioelgorriaga.com ELIZONDO - Eskisaroy Jatetxea: t. 948.58.00.13 Jaime Urrutia, 40 - Galarza Jatetxea: Santiago 1 t. 948.58.01.01 - Baztan Jatetxea: Santiago 36 t. 948.58.01.13 IGANTZI - La Villa Jatetxea: Nagusia kalea 14 t. 948.63.72.90 IRURITA - Olari Jatetxea: Pedro Mª Hualde t. 948.45.22.54 e. rteolari@hotmail.es LEGASA - Arotxa Jatetxea: Santa Catalina, 34 t. 948.45.61.00 e. arotxa@arotxa.com www.arotxa.com LESAKA - Koxkonta Jatetxea: Otsango auzoa t. 948.62.75.19 / 627.503.200 e. reservas@koxkonta.com www.koxkonta.com - Kasino Jatetxea: Plaza Zaharra, 23 t. 948.63.72.87 ORONOZ-MUGAIRE - Pierresenea: Iturriotz Auzoa, 15 t. 948.59.20.43 URDAZUBI - Ikaburua Jatetxea: Leorlas auzoa t. 948.59.92.22 e. gemaikaburua@hotmail.com - Koska Jatetxea: San Salvador t. 948.59.90.42

ARTESANOS artisauak ARIZKUN - Licores Baztan: especialidad/espezialitatea: licores. t. 948.45.34.10 e. licoresbaztan@yahoo.es www.licoresbaztan.es - Baztangoa Kooperatiba: especialidad/espezialitatea: queso. Ordoki Auzoa t. 948.45.33.10 e. baztangoa@baztangoa.com www.baztangoa.com - Inma: especialidad/espezialitatea: cuero. Aritzakun t. 660.731.796 - Pedro Zapata Zaldua: especialidad/espezialitatea: forja. Indartea t. 948.45.30.55 - Repi: especialidad/espezialitatea: cuero/larrua. t. 636.260.782 LEGASA - Ardiarana: especialidad/espezialitatea: queso. Santa Katalina 6 t. 680.539.300 ELIZONDO - Etxaideko Errota: especialidad/espezialitatea: talos. Etxaideko Errota t. 609.828.010 - Joaquín Elizegi: especialidad/espezialitatea: madera. t. 948.58.11.98 ARANTZA - Luis Matxikote: especialidad/espezialitatea: madera (bastones). Eguzkialde t. 948.63.40.82 ERRATZU - Santiago Indakoetxea: especialidad/espezialitatea: madera (kaikus). Dorrea Etxea t. 948.45.31.19 - Aitor Gisasola: especialidad/espezialitatea: plata. Errekaldeko Borda, Azkarate auzoa t. 948.45.32.63 / 630.366.957 ERATSUN - Malu Alvarez: especialidad/espezialitatea: orfebrería. Andramendi t. 948.61.51.30 / 629.587.210 ZUBIETA - Fausti Jaunikorena: especialidad/espezialitatea: tejidos .t. 948.45.00.56 - Santiago Uhalde: especialidad/espezialitatea: madera. t. 948.45.46.06 URROZ - Victoriano Saldias: especialidad/espezialitatea: lana. t. 948.45.02.32

36


DONEZTEBE-SANTESTEBAN - Jose Luis + Jon Olaizola: especialidad/espezialitatea: grabados,… C/ Mercaderes t. 948.45.00.72 ELBETEA - Ana eta Julio: especialidad/espezialitatea: pomadas, madera (txalapartas). Maisternea t. 948.45.24.08 IRURITA - Nagore Intxausti: especialidad/espezialitatea: orfebrería. Arbiltoa Etxea 18, 1. eskuin t. 630.224.813 DONAMARIA - Aitor Baztarrika: especialidad/espezialitatea: tintes naturales. t. 948.39.30.67 OITZ - Miguel Urroz: especialidad/espezialitatea: madera (cubiertos,...). t. 948.45.03.42 - Jose Luis: especialidad/espezialitatea: utensilios de cocina, boj,... Mayor t. 948.45.02.85 - Juan Pedro Goñi: especialidad/espezialitatea: qmadera. 948.45.01.77 - Daniel Fioramante: especialidad/espezialitatea: madera, cerámica, grabados. t. 948.45.02.27 ORONOZ-MUGAIRE - Fulgencio: especialidad/espezialitatea: madera (cucharas, tenedores…). Sagualde t. 948.59.22.65

SERVICIOS zerbitzuak ARIZKUN - Ordoki Zalditegia: Paseos a caballo / zaldi ibilbideak. t. 948.45.30.26 e. ordokizalditegi@gmail.com www.ordoki.com AMAIUR - Molino: Visitas guiadas + venta artesanía / bisita gidatuak eta artisau denda. t. 692.160.365 e. info@amaiurkoerrota.com www.amaiurkoerrota.com ELGORRIAGA - Balneario de Elgorriaga: Errotaldea z/g t. 948.45.60.45 www.balnearioelgorriaga.com ETXALAR - Visitas guiadas a palomeras de Etxalar: t. 690.267.756 e. usategiak@etxalar.org www.etxalar.org IRUÑEA - Euskal Jai Alai: t. 666.176.286 e. gerencia@euskaljaialai.com www.euskaljaialai.com IRURITA - Torre Jauregia (visitas guiadas): t. 948.45.20.56 e. coleccionjaureguia@hotmail.com ITUREN - Pyrenean Experience: t. 948.39.32.52 / 650.713.759 e. info@pyreneanexperience.com www.pyreneanexperience.com LABAIEN - Beintzako Ostatua Orbela: Senderismo-Mendi ibilbideak/Espeleologia/guiado de BTT ibilbideak. t. 948.45.00.14 e. orbela@alberguesnavarra.com www.alberguesnavarra.com/orbela NARBARTE - B.K.Z.: Rafting, piragua, descenso cañones, parque aventura… / barranduen jeitsiera, abentura parkea…. t. 948.59.23.22 e. bkz@navarraaventura.com www.navarraaventura.com ORONOZ - Leurtza Abentura (alquiler bicicletas, segways, visitas guiadas...): t. 620.379.642 e. mikel@leurtza.com www.leurtza.com - Basoan Servicios Turisticos (visitas guiadas al bosque de bertiz...): t. 699. 771.374 e. info@basoan.com www.basoan.com URDAZUBI - Cuevas de Urdax: t. 948.59.92.41 e. cuevas info@cuevasurdax.com www.cuevasurdax.com - Otxondo Evenements Exposiciones/Erakusketak: t. 948.59.94.05 e. otxondo@gmail.com

Oskar Txoperena

37


VISITAS GUIADAS bisita gidatuak

URDAZUBI Visitas al molino y visitas a las cuevas. 948.599.241

URDAZUBI Errotan bisita gidatua eta Bisita gidatuak lezeetara. 948.599.241

ZUGARRAMURDI Visitas guiadas en el museo de las brujas. 948.599.305

ZUGARRAMURDI Sorginen museoan bisita gidatua. 948.599.305

BAZTAN, Amaiur Visitas guiadas pueblo y molino. 948.453.490

BAZTAN, Amaiur Errota eta herrian barrena bisita gidatua. 948.453.490

BAZTAN, Aniz Visitas guiadas pueblo y quesería Jauregia. 656.759.597

BAZTAN, Aniz Herria eta gasnategian bisita gidatua. 656.759.597

BAZTAN, Elizondo Visitas guiadas al museo etnográfico. 948.581.279

BAZTAN, Elizondo Etnografia museoan bisita gidatuak. 948.581.279

BAZTAN, Irurita Vsitias guiadas a la torre Jauregia de Irurita. 948.452.056

BAZTAN, Irurita Jauregia dorretxean bisita gidatuak. 948.452.056

BAZTAN, Ziga Visitas guiadas al pueblo. 948.452.078

BAZTAN, Ziga Visitas guiadas al pueblo. 948.452.078

BAZTAN, Oronoz-Mugaire Leurtza abentura. Visitas guiadas por Baztan-Bidasoa. 620.379.642

BAZTAN, Oronoz-Mugaire Leurtza abentura. Bisita gidatuak Baztan-Bidasoan. 620.379.642

BAZTAN Camino de Santiago Urdax-Baztan El Consorcio y los amigos del camino organizan excursiones guiadas por la rama del Camino que atraviesa nuestra comarca. 948.592.323

BAZTAN Donejakue bidea Urdazubi-Baztan Bertizko Partzuergo Turistikoak eta Donejakue bideko lagunak gure zonaldea zehartzen duen Donejakue ibilbide gidatuak antolatzen dituzte. 948.592.323

BERTIZARANA, Oieregi PARQUE NATURAL DE BERTIZ visitas guiadas. 948.592.421

BERTIZARANA, Oieregi BERTIZKO PARKE NATURALEAN bisita gidatuak. 948.592.421

BERTIZARANA, Oieregi Visitas guiadas al bosque de Bertiz (Basoan). 699.771.374

BERTIZARANA, Oieregi Bisita gidatuak Bertizko basoan (Basoan). 699.771.374

38


MALERREKA, Beintza-Labaien Visitas guiadas a los embalses de Leurtza 948.592.323 MALERREKA, Donamaria Visitas guiadas a la torre Jauregizar 948.592.323 MALERREKA, Zubieta Visitas guiadas al molino 948.451.926 / 948.592.323 CINCO VILLAS, Etxalar Visitas guiadas en las palomeras de Etxalar para conocer la caza tradicional con red(1 octubre - 20 noviembre). 690.267.756

En verano el Consorcio Tur铆stico de Bertiz organiza visitas guiadas por diferentes zonas de la comarca. Informaci贸n en: 948.592.323 o bertiz@conosrciobertiz.org MALERREKA, Beintza Labaien Leurtzan bisita gidatuak. 948.592.323 MALERREKA, Donamaria Jauregian dorretxean bisita gidatuak. 948.592.323 MALERREKA, Zubieta Errotan bisita gidatuak. 948.451.926 / 948.592.323 BORTZIRIAK, Etxalar Bisita gidatuak Etxalarko usategietan, sare bidezko ehiza tradizionala ezagutzeko(Urriak 1 - Azaroak 20). 690.267.756

Bertizko Partzuergo Turistikoak udan bisita gidatuak antolatzen ditu zonaldeko leku desberdinetan zehar. Informazio gehiago: 948.592.323 edo bertiz@consorciobertiz.org

Agradecimientos / Eskerrak: -

Mikel Ibarrola Juan Lamerinas Oskar Txoperena Xabier Zugarramurdi 39

Leurtza Mikel Ibarrola



Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.