GZB_gariin avlaga by Shijir Chimed-Ochir

Èðãýäèéí îðîëöîîòîéãîîð õªäªª àæ àõóéí ýäýëáýð ãàçàðò øèíý×èëñýí çîõèîí áàéãóóëàëò õèéæ, ãàçðûã äàõèí õóâààðèëàõ àæëûí ãàðûí àâëàãà (òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî, æèìñ, æèìñãýíèé ãàçàðò)

Áîëîâñðóóëñàí: Ãàçðûí õàðèëöàà, áàðèëãà, ãåîäåçè, çóðàã ç¿éí ãàçðûí Êàäàñòð, ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õýëòñèéí àõëàõ ìýðãýæèëòýí Ñ.Ýíõòóÿà

Óëààíáààòàð 2011

Èðãýäèéí îðîëöîîòîéãîîð õºäºº àæ àõóéí ýäýëáýð ãàçàðò øèíý×èëñýí çîõèîí áàéãóóëàëò õèéæ, ãàçðûã äàõèí õóâààðèëàõ òóõàé

Àãóóëãà Èðãýäèéí îðîëöîîòîéãîîð õºäºº àæ àõóéí ýäýëáýð ãàçàðò øèíý×èëñýí çîõèîí áàéãóóëàëò õèéæ, ãàçðûã äàõèí õóâààðèëàõ òóõàé ........................................................... 3 Åðºíõèé ç¿éë

............................................................................................................ 3

1. Áýëòãýë àæëûí ¿å øàò............................................................................................... 3 2. Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºëò õèéõ ¿å øàò................................................ 6 3. Ãàçðûã äàõèí õóâààðèëàõ ¿å øàò ........................................................................... 8 4. Ãàçðûí õàðèëöààíû àñóóäàëä õÿíàëò òàâèõ ¿å øàò ..................................................... 9

Õàâñðàëòóóä ................................................................................................................. 10 Õàâñðàëò 1. Õîâä àéìãèéí Áóÿíò, Õîâä ñóìûí 2400 ãà-ãèéí óñëàëòûí ñèñòåìèéí ÃÑ-1 ãîë ñóâãèéí òàëáàéí ãàçàð àøèãëàëòûí çóðàã ................................. 10 Õàâñðàëò 2. Õîâä àéìãèéí Áóÿíò, Õîâä ñóìûí 2400 ãà-ãèéí óñëàëòûí ñèñòåìèéí ÃÑ-1 ãîë ñóâãèéí òàëáàéí òàëáàéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí óðüä÷èëñàí òºëºâëºëòèéí çóðàã ........................................ 11 Õàâñðàëò 3. Õîâä àéìãèéí Áóÿíò, Õîâä ñóìûí 2400 ãà-ãèéí óñëàëòûí ñèñòåìèéí ÃÑ-1 ãîë ñóâãèéí òàëáàéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºëòºä èðãýä, îðîí íóòãààñ ºãñºí ñàíàë .................. 13 Õàâñðàëò 4. Õîâä àéìãèéí Áóÿíò, Õîâä ñóìûí 2400 ãà-ãèéí óñëàëòûí ñèñòåìèéí ÃÑ-1 ãîë ñóâãèéí òàëáàéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíèé çóðàã ....................................................... 15 Õàâñðàëò 5. Õîâä àéìãèéí Áóÿíò ñóìûí ÈÒÕ-ûí òîãòîîë ............................................ 17 Õàâñðàëò 6. Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä.................................................. 19 À. Èðãýíèé õóóëèàñ ........................................................................................... 19 Á. Ãàçðûí òóõàé õóóëèàñ .................................................................................... 21 Â. Ãàçðûí òºëáºðèéí òóõàé õóóëèàñ .................................................................. 23 Ã.

Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû áîëîí òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûí òåõíîëîãèéí àðãà÷ëàë ................................... 24

Ä. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîõ æóðàì ............................... 56 Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë .............. 72 ¨. Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì .................................................................... 147 Æ. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã õºòëºõ çààâàð ............................................... 171 Ç. Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíã àæèëëóóëàõ æóðàì ............................. 179

ÃÀÐÛÍ ÀÂËÀÃÀ

Èðãýäèéí îðîëöîîòîéãîîð õªäªª àæ àõóéí ýäýëáýð ãàçàðò øèíý×èëñýí çîõèîí áàéãóóëàëò õèéæ, ãàçðûã äàõèí õóâààðèëàõ òóõàé Åðºíõèé ç¿éë Áóÿíò ãîëûí óñíû àëäàãäàë, ¿ð àøèãã¿é àøèãëàëòûã áàãàñãàæ, óñíû øóäàðãà õóâààðèëàëò, òîãòâîðòîé àøèãëàëòûã áèé áîëãîõ çàìààð ãàçàð òàðèàëàíãèéí ¿éëäâýðëýëèéã íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëãîîð Õ¿íñ, õºäºº àæ àõóé, õºíãºí ¿éëäâýðèéí ÿàì, Øâåéöàðèéí õºãæëèéí àãåíòëàãèéí Öºëæèëòèéã ñààðóóëàõ òºñëèéí ñàíõ¿¿æèëòýýð 2400 ãà òàëáàéä óñëàëòûí ñèñòåì áàðèõ òºñëèéã 2010 îíîîñ ýõëýí õýðýãæ¿¿ëæ, ýõíèé 395 ãà òàëáàé óñëàõ õ¿÷èí ÷àäàëòàé ÃÑ-1 ãîë ñóâãèéã áàðèàä áàéíà. Ýíýõ¿¿ òºñëèéã àìæèëòòàé, ¿ð ä¿íòýé áîëãîõîä ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ àñóóäàë íýí ÷óõàë áºãººä õýäõýí òîîíû ýòãýýä çºâøººðºãäñºí õýìæýýíýýñ õýä äàõèí èë¿¿ ãàçðûã õàøèæ, òîðëîí ýíý õýìæýýãýýð óñûã çàäãàé òàâüæ, ¿ðã¿é çàðàõ, ãàçðûí òºëáºðèéã òîðëîñîí õýìæýýãýýð áèø áàãà òàëáàéä îíîãäîõ õýìæýýãýýð òºëºõ, ãàçðûã çîðèóëàëò áóñààð, ç¿é çîõèñã¿é àøèãëàõ, ãàçðûã íóóöààð õóäàëäàõ, àðèëæèõ çýðýã çºð÷ë¿¿ä áàéñààð áàéíà. Ýíý äóòàãäëûã àðèëãàæ, îëîí õ¿íä õ¿ðòýýìæòýé, ýìõ öýãöòýé, çîðèóëàëòûí äàãóó ¿ð àøèãòàé àøèãëóóëàõ àñóóäàë ç¿é ¸ñîîð ãàð÷ èðæ áàéíà. Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºëò õèéæ, ýíýõ¿¿ òºëºâëºëòèéí äàãóó ýìõ öýãöòýéãýýð äàõèí õóâààðèëæ èéì çºð÷ëèéã øèéäâýðëýäýã îëîí óëñûí òóðøëàãà áàéäàã. Ìàíàé óëñûí ãàçðûí õàðèëöààíû áàãö õóóëèóäàä áîëîí ýðõ ç¿éí áóñàä áàðèìò áè÷ã¿¿äýä ÷ ¿¿íèéã çîõèöóóëñàí ç¿éë çààëòóóä áàéäàã áºãººä áèä çºâõºí õýðýãæ¿¿ëýõ ë õýðýãòýé áèëýý. Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºëò õèéõ, ãàçðûã äàõèí õóâààðèëàõ àæèë íü äîð äóðäñàí ¿å øàòòàéãààð ã¿éöýòãýãäýíý. ¯¿íä: 1. Áýëòãýë àæèë, 2. Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºëò, 3. Ãàçðûã äàõèí õóâààðèëàõ, 4. Ãàçðûí õàðèëöààíû àñóóäàëä õÿíàëò òàâèõ. Ýíýõ¿¿ àæèëä Ìîíãîë óëñûí “¯íäñýí õóóëü”, “Èðãýíèé õóóëü”, “Ãàçðûí òóõàé”, “Ìîíãîë óëñûí èðãýíä ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ òóõàé”, “Êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí êàäàñòðûí òóõàé”, “Ãàçðûí òºëáºðèéí òóõàé” õóóëèóäûã ýõ ñóðâàëæ áîëãîæ, ÁÕÁ-ûí ñàéäûí 2006 îíû 91 òîîò òóøààëààð áàòëàãäñàí “Õîò, òîñãîí áóñàä ñóóðèíû áîëîí òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûí òåõíîëîãèéí àðãà÷ëàë”, ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2008 îíû 83 äóãààð òóøààëààð áàòëàãäñàí “Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîõ æóðàì”, ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2010 îíû 497 äóãààð òóøààëààð áàòëàãäñàí “Ñóìûí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë”, ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2010 îíû 16 äóãààð òóøààëààð áàòëàãäñàí “Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì”, ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2010 îíû 17 òîîò òóøààë “Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéí çàãâàð”-ûã àðãà ç¿éí ¿íäýñ áîëãîíî.

1. Áýëòãýë àæëûí ¿å øàò Áýëòãýë àæëûí øàòàíä òóõàéí íóòãèéí ãàçàð àøèãëàëòûí ºíººãèéí áàéäàëä ä¿í øèíæèëãýý õèéæ ÿìàð çºð÷èë äóòàãäëóóä áàéãààã èëð¿¿ëýõýýñ ãàäíà, ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºëò õèéõ, ãàçðûã äàõèí õóâààðèëàõàä øààðäëàãàòàé, ãàçðûí íººöèéã òîãòîîõîä õýðýãöýýòýé îð÷íû áàéð ç¿éí äýâñãýð çóðãèéã õèéíý. ¯¿íèé òóëä äàðààõ àæëóóäûã ArcGIS ïðîãðàì õàíãàìæ àøèãëàí òîîí õýëáýðýýð õèéæ ã¿éöýòãýíý.

1. ÀÕÁ-íû çýýëèéí õºðºíãººð õýðýãæñýí “Êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí á¿ðòãýë òºñºë”èéí ¿ð ä¿íä áèé áîëñîí àéìãèéí “Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàí”-ààñ òóõàéí ñóìûí íóòàã äýâñãýðò õàìààðàõ õîò, ñóóðèí ãàçðûí íýãæ òàëáàðûí 501, òàðèàëàíãèéí ãàçðûí 417, ãàçðûí çàõèðàìæ äýýðõ òàëáàéí õýìæýýãýýð çóðñàí 600 ãýñýí äàâõðàãóóäûã ýêñïîðò õèéæ àâíà (Çóðàã 1).

Çóðàã 1. Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíãààñ ýêñïîðò õèéõ áàéäàë 2. Äýýð äóðäñàí òºñëèéí õ¿ðýýíä õèéãäñýí êàäàñòðûí çóðàãëàëààñ îðõèãäñîí, áóðóó á¿ðòãýãäñýí ýñýõèéã øàëãàæ êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæèëä ìàãàäëàí õýìæèëò õèéíý. Ìºí ººð÷ëºëò îðñîí íýãæ òàëáàðóóäûí çóðàãëàëûã øèíýýð õèéæ, òóõàéí íýãæ òàëáàðóóä çóðàãëàãäñàí (501, 417 ãýñýí äàâõðàãóóäûí àëü íýã äýýð íü çóðñàí áàéäàã) äàâõðàãàä ººð÷ëºëò îðóóëíà. Ýíýõ¿¿ àæëûã õèéæ ã¿éöýòãýõýä ÁÕÁ-ûí ñàéäûí 2006 îíû 91 òîîò òóøààëààð áàòëàãäñàí “Õîò, òîñãîí áóñàä ñóóðèíû áîëîí òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûí òåõíîëîãèéí àðãà÷ëàë”-ûã ìºðäëºã áîëãîíî. Ò¿¿í÷ëýí îð÷íû îáüåêòóóä (ãîë, ãîðõè, øóóäóó, øîðîîí çàì, ã¿¿ð, ãàðàì, ìîä, áóò, ñººã, ãóó æàëãà, õàéðãà ãýõ ìýò)-ä áàéð ç¿éí çóðãèéí õýìæèëò õèéíý. ¯¿íèéã “1:500, 1:1000, 1:2000, 1:5000-íû ìàñøòàáòàé áàéð ç¿éí çóðàãëàëûí çààâàð”-ûí äàãóó õèéæ ã¿éöýòãýíý.

Áàéð ç¿éí çóðãèéí áîëîí êàäàñòðûí õýìæèëò, çóðàãëàëûã Çàñãèéí ãàçðûí 2009 îíû 25 äóãààð òîãòîîëûí äàãóó áàéðëàëûí õóâüä WGS 84 ñîëáèöîë, ºíäðèéí õóâüä Áàëòèéí òýíãèñèéí ºíäðèéí òîãòîëöîîíä, UTM òóñãàãò õèéíý.

ÃÀÐÛÍ ÀÂËÀÃÀ

3. Õýìæèëòèéí ¿ð ä¿íãýýð ººð÷ëºëò îðóóëñàí äàâõðàãûí àòðèáóò ìýäýýëýëä íü Name, ZakhOgnoo, ZakhID, ZakhTalbai, Zuruu, GereeID, GerchID, Tulbur ãýñýí áàãàíóóäûã íýìæ òóõàéí íýãæ òàëáàðûí ýçýìøèã÷èéí íýð, Çàõèðàìæèéí îãíîî, Çàõèðàìæèéí äóãààð, Çàõèðàìæ äýýðõ ãàçðûí òàëáàéí õýìæýý, ãàçàð äýýð òîðîëñîí õýìæýý áóþó êàäàñòðûí çóðàãëàëä çóðàãäñàí àòðèáóò ìýäýýëýë äýýð áàéãàà ãàçðûí òàëáàéí õýìæýýã çàõèðàìæ äýýðõ õýìæýýòýé õàðüöóóëñàí çºðºº, ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ ãýðýýíèé äóãààð, ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé äóãààð, ãàçðûí òºëáºðèéí õýìæýý çýðãèéã áè÷íý (Çóðàã 2).

Çóðàã 2. Àòðèáóò ìýäýýëýë

Áàéð ç¿éí çóðãèéí õýìæèëòèéí ¿ð ä¿íã òîõèðîõ äàâõðàãàä íü îðóóëàõ áóþó òîõèðîõ äàâõðàãà íü áàéõã¿é áîë øèíýýð äàâõðàãà ¿¿ñãýí çóðàãëàíà.

4. ÀÕÁ-íû çýýëèéí õºðºíãººð õýðýãæñýí “Êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí á¿ðòãýë òºñºë”èéí ¿ð ä¿íä áèé áîëñîí àéìãèéí “Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàí” äàõü Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí äóòóó áàéãàà ìýäýýëëèéã ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2008 îíû 144 äóãààð òóøààëààð áàòëàãäñàí “Ãàçàð ýçýìøèã÷èéí óëñûí á¿ðòãýëèéí äýâòýð /èðãýí, õóóëèéí ýòãýýä/”-èéí äàãóó îðóóëæ á¿ðä¿¿ëíý. Èíãýõäýý ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2011 îíû 171 äóãààð òóøààëààð áàòëàãäñàí “Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíã àæèëëóóëàõ æóðàì” äàõü “Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ºãºãäºë, ìýäýýëëèéí ñòàíäàðò”-ûã áàðèìòëàíà. 5. Õºðñíèé øèíæèëãýý õèéñýí ã¿éöýòãýã÷ýýñ øèíæèëãýýíèé ä¿ãíýëò, õºðñíèé çóðàã, äýýæ àâñàí öýãèéí ñîëáèöîë çýðãèéã àâ÷, ¿¿íä ¿íäýñëýí òºìñ, õ¿íñíèé íîãîîíû çîðèóëàëòààð ýçýìø¿¿ëæ áîëîõã¿é ãàçðûí õèë çààãèéã òóñàä íü äàâõðàãà ¿¿ñãýí çóðàãëàíà. 6. Óñëàëòûí ñèñòåìèéí çóðàã òºñëèéã ã¿éöýòãýã÷ýýñ àâ÷ áàðèõààð òºëºâëºñºí ãîë ñóâàã, óñ ãàðãàõ òºõººðºìæ, ÿíäàíò ãàðö, õààëòóóäûã áàéð ç¿éí çóðàã áîëîí êàäàñòðûí äýâñãýð çóðàã äýýð îðóóëíà. Óñëàëòûí ñèñòåìèéí ãîë ñóâãèéí òºëºâëºëòèéí çóðàã íü Çàñãèéí ãàçðûí 2009 îíû 25 äóãààð òîãòîîëûí äàãóó áàéðëàëûí õóâüä WGS 84 ñîëáèöîë,

ºíäðèéí õóâüä Áàëòèéí òýíãèñèéí ºíäðèéí òîãòîëöîîíä, UTM òóñãàãò õèéãäñýí áàéíà. 7. “Ãàçàð àøèãëàëòûí ºíººãèéí áàéäëûã õàðóóëñàí çóðàã”-èéã 1:5000-íû, áàðüñàí áóþó áàðèõààð òºëºâëºñºí óñëàëòûí ñèñòåìèéí ãîë ñóâàã, óñ ãàðãàõ òºõººðºìæ, ÿíäàíò ãàðö, õààëòóóä, òàðèàëàõ òàëáàéä óñ õ¿ðãýõ ñóâàã çýðãèéã îðóóëñàí îð÷íû áàéð ç¿éí äýâñãýð çóðãèéã 1:1000-íû ìàñøòàáòàéãààð òóñ òóñ õýâëýíý.

“Ãàçàð àøèãëàëòûí ºíººãèéí áàéäëûã õàðóóëñàí çóðàã”-ò íýãæ òàëáàðûí ýçýìøèã÷èéí íýð, çàõèðàìæèíä çààñàí ãàçðûí òàëáàéí õýìæýý, ãàçàð äýýð òîðîëñîí òàëáàéí õýìæýý, ãàçðûí òºëáºðèéí õýìæýý çýðãèéã õàðóóëàõààñ ãàäíà çàõèðàìæèä çààñàí òàëáàéí õýìæýýíýýñ èë¿¿ áîëîí äóòóó, ýñâýë àäèë õýìæýýãýýð ãàçðûã àøèãëàæ áàéãàà áàéäëûã ºíãº ÿëãàí îéëãîìæòîé áàéäëààð ¿ç¿¿ëñýí áàéíà. Õàâñðàëò 1-ä Õîâä àéìãèéí Áóÿíò ñóìûí 395 ãà ãàçðûã óñëàõ ÃÑ-1 ñóâãèéí òàëáàéí ãàçàð àøèãëàëòûí çóðãèéã ¿ç¿¿ëýâ.

8. Áýëòãýë àæëûí ¿å øàòàíä õèéñýí àæëûí òàéëàíã 3 õóâü áè÷èæ àéìàã, ñóìûí óäèðäëàãà, òºñëèéí íýãæèä òóñ òóñ õ¿ëýýëãýí ºãíº. 9. Çàõèðàìæ äýýðõ òàëáàéãààñ èõ ãàçðûã òîðëîí çºâøººðºëã¿éãýýð, çîðèóëàëò áóñààð ãàçàð ýçýìøèæ áàéãàà èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäòýé íýã á¿ð÷ëýí óóëçàæ, Èðãýíèé õóóëü, Ãàçðûí òóõàé áàãö õóóëèóäûí ÿìàð ç¿éë çààëò çºð÷èãäºæ áàéãàà, ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí õýì õýìæýý, ãàçàð ýçýìøèã÷èéí ýðõ, ¿¿ðýã çýðãèéã òàéëáàðëàí òàíèóëíà. Õîëáîãäîõ õóóëèéí çààëòóóä áîëîí ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿äèéã Õàâñðàëò 6-ä õàâñàðãàâ.

2. Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºëò õèéõ ¿å øàò Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºëò õèéõ ¿å øàòàíä äàðààõ àæëóóäûã õèéæ ã¿éöýòãýíý. ¯¿íä: 1. 1:1000-íû ìàñøòàáòàé áàéð ç¿éí äýâñãýð çóðàã (áàðüñàí áóþó áàðèõààð òºëºâëºñºí ãîë ñóâàã, óñ ãàðãàõ òºõººðºìæ, ÿíäàíò ãàðö, õààëòóóä, òàðèàëàõ òàëáàéä óñ õ¿ðãýõ ñóâàã çýðãèéã îðóóëñàí) äýýð ÿíäàíò ãàðö áóþó òàðèàëàõ òàëáàéä óñ õ¿ðãýõ ñóâàã á¿ð äýýð òóõàéí ñóâãààñ õýäèé õýìæýýíèé òàëáàéã óñëàõ õ¿÷èí ÷àäàëòàé áàéíà òýð õýìæýýíä òîõèðóóëàí óñ àøèãëàëòûí á¿ëãèéí ãàçðûí òàëáàéí õýìæýýã òîîöîí õèë çààãèéã óðüä÷èëñàí áàéäëààð çóðíà. Óñ àøèãëàëòûí á¿ëãèéí õèë çààãèéã çóðàõäàà äàðààõ ç¿éë¿¿äèéã àíõààðàõ õýðýãòýé. ¯¿íä:  Óñëàëòûí ñèñòåìèéí ãîë ñóâãààñ 4-5 ìåòðèéí çàéòàé áàéõ,  Òóõàéí ÿíäàíò ãàðöûí õ¿÷èí ÷àäëûã òîîöîõ,  Ýíýõ¿¿ óñëàëòûí ñèñòåìèéí ãîë ñóâãààð óñ ººðèéí óðñàöààð óðñàæ òàëáàéíóóäûã óñëàõ ó÷èð óñ î÷èõ õàìãèéí áîëîìæèò õÿçãààðûã òîîöîõ,  Óñ àøèãëàëòûí á¿ëãèéí õèë çààãààð òîð òàòàõ áà äîòîð íü ãàçàð ýçýìøèã÷ á¿ðýýð òîð òàòàõ øààðäëàãàã¿é ãýæ òºëºâëºõ ó÷èð îðîõ, ãàðàõ ãàðöûã òîîöîõ,  Òºìñ, õ¿íñíèé íîãîîíû çîðèóëàëòààð àøèãëàæ áîëîõîîðã¿é ãàçðóóäûã á¿ëãèéí õèë çààãò îðóóëàõã¿é áàéõ,  Óñ àøèãëàëòûí á¿ëãèéí õèë çààã íü àëü áîëîõ ãåîìåòðèéí çºâ õýëáýð, ä¿ðñòýé áàéõ. 2. Óñ àøèãëàëòûí á¿ëãèéí õèë çààã äîòîð òºìñ, õ¿íñíèé íîãîîíû çîðèóëàëòààð èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí ýçýìøèõ ãàçðûí õèë, çààãèéã ñóìûí Èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí õóðëààñ áàòëàãäñàí õýìæýýíä òîõèðóóëàí óðüä÷èëñàí áàéäëààð çóðíà. Èíãýõäýý äàðààõ ç¿éë¿¿äèéã àíõààðâàë çîõèíî. ¯¿íä:

ÃÀÐÛÍ ÀÂËÀÃÀ

 Ýçýìø¿¿ëýõ ãàçðûí õýëáýð íü àëü áîëîõ ãåîìåòðèéí çºâ ä¿ðñòýé áàéõ,  Ýçýìø¿¿ëýõ ãàçðûí äóíäóóð õºäºº àæ àõóéí ìàøèí ìåõàíèçì ÿâàõ çàìûã òºëºâëºõ,  ßíäàíò ãàðö, òàëáàéä óñ õ¿ðãýõ ñóâàã çýðãèéí çàñâàð àð÷èëãàà õèéõ çàñâàðûí áàã ÿâàõ ãàçðûã òîîöîõ,  Ìîä, áóò, ñººã, ãóó æàëãà, õàãàëæ áîëîõîîðã¿é õàéðãàòàé ãàçàð çýðãèéã òîîöîõ. 3. Óñ àøèãëàëòûí á¿ëãèéí õèë çààã, òºìñ, õ¿íñíèé íîãîîíû çîðèóëàëòààð èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí ýçýìøèõ ãàçðûí õèë, çààã çýðãèéã óðüä÷èëñàí áàéäëààð òºëºâëºñºí Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºëòèéí çóðãèéã òîì ìàñøòàáààð õýâëýõ íü ç¿éòýé. Õàâñðàëò 2-ò Õîâä àéìãèéí Áóÿíò ñóìûí 395 ãà ãàçðûã óñëàõ ÃÑ-1 ãîë ñóâãèéí òàëáàéí óðüä÷èëñàí áàéäëààð òºëºâëºñºí Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºëòèéí çóðãèéã ¿ç¿¿ëýâ. 4. Òóõàéí ñóìûí Çàñàã äàðãà, Èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí õóðàë, õîëáîãäîõ àëáàíû õ¿ì¿¿ñ, óñëàëòûí ñèñòåìèéí ãîë ñóâãèéí óñëàõ òàëáàéä ãàçàð ýçýìøèæ áóé áîëîí øèíýýð ãàçàð ýçýìøèõèéã õ¿ññýí èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä óðüä÷èëñàí áàéäëààð áîëîâñðóóëñàí Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºëòèéã òàíèëöóóëæ, ÿðèëöëàãà çîõèîí áàéãóóëàí ñàíàë àâíà. Èðãýí, õóóëèéí ýòãýýä, îðîí íóòàã ñàíàë ºãºõäºº òîì ìàñøòàáààð õýâëýñýí, óðüä÷èëñàí áàéäëààð òºëºâëºñºí Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíèé çóðàã äýýð òóõàéí ìàñøòàáä òîõèðóóëàí, ñóìûí ÈÒÕ-ààñ áàòàëñàí õýìæýýíä áàãòààí ººðèéí õ¿ññýí õýìæýýíèé òàëáàéã ñàíòèìåòðèéí õóâààðüòàé øóãàì, õàðàíäààãààð çóðíà. Æèøýýëáýë: Èðãýí Äîðæ 3 ãà ãàçðûã òºìñ, õ¿íñíèé íîãîîíû çîðèóëàëòààð ýçýìøèõèéã õ¿ññýí. Óðüä÷èëñàí áàéäëààð òºëºâëºñºí Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíèé çóðãèéã 1:1000-íû ìàñøòàáààð õýâëýñýí áàéíà ãýæ ¿çüå. Èðãýí Äîðæ ººðèéí õ¿ññýí ãàçðûã çóðàõäàà äàðààõ òîîöîîã õèéõ õýðýãòýé. 1 ãà ãýäýã íü õààø, õààøààãàà 100 ì ãàçàð ó÷èð òàëáàéí õýìæýý íü 100õ100=10000 ì.êâ áîëíî. 3 ãà ãàçàð íü ìåòð êâàäðàòàä øèëæ¿¿ëáýë 3õ10000 ì.êâ=30000 ì.êâ áîëæ áàéíà. Òýãâýë òàëûí óðòûã 200 ì ãýâýë ºðãºí íü 30000:200=150 ì áîëíî. Îäîî Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí óðüä÷èëñàí áàéäëààð òºëºâëºñºí çóðàã äýýð çóðúÿ. 1:1000-íû ìàñøòàá ãýäýã íü õýâëýñýí öààñàí çóðãèéí 1 ñì õýñýãò ãàçàð äýýðõ 10 ì áàãòàíà ãýñýí ¿ã. Òýãâýë 3 ãà ãàçðûí íýã òàëûí óðò íü 200 ì ¿¿íèéã çóðãèéí ìàñøòàáä øèëæ¿¿ëáýë 200:10=20 ñì, íºãºº òàëûí óðò íü 150 ì áà 150:10=15 ñì áîëæ áàéíà. Èíãýýä èðãýí Äîðæ ººðèéí ýçýìøèõýýð õ¿ññýí 3 ãà ãàçðûã çóðàã äýýð 20, 15 ñì-èéí òàëóóä á¿õèé òýãø ºíöºãòººð çóðæ ¿ç¿¿ëíý.

Çóðàã 3. Áóÿíò ñóìûí 395 ãà ãàçàðò äàõèí çîõèîí áàéãóóëàëò õèéõýä èðãýä îðîëöîæ áàéãàà íü Õàâñðàëò 3-ò Õîâä àéìãèéí Áóÿíò ñóìûí 395 ãà ãàçðûí óñëàëòûí ñóâãèéí ÃÑ-1 òàëáàéí óðüä÷èëñàí áàéäëààð òºëºâëºñºí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºëòºä èðãýä, îðîí íóòãààñ ñàíàë ºãñºí áàéäëûã õàðóóëàâ. 7

5. Óðüä÷èëñàí áàéäëààð áîëîâñðóóëñàí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºëòèéí çóðãèéí äàãóó óñ àøèãëàëòûí á¿ëãèéã ãàçàð ýçýìøèæ áóé áîëîí øèíýýð ãàçàð ýçýìøèõèéã õ¿ññýí èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí îðîëöîîòîéãîîð øèíýýð çîõèîí áàéãóóëíà. 6. Òóõàéí ñóìûí Çàñàã äàðãà, Èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí õóðàë, õîëáîãäîõ àëáàíû õ¿ì¿¿ñ, óñëàëòûí ñóâãèéí òàëáàéä ãàçàð ýçýìøèæ áóé áîëîí øèíýýð ãàçàð ýçýìøèõèéã õ¿ññýí èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí ºãñºí ñàíàëûã òóñãàæ Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºëòèéã ýöñèéí áàéäëààð áîëîâñðóóëíà. ¯¿íèéã òóõàéí ñóìûí õºãæëèéí õýòèéí òºëºâ, Çàñàã äàðãûí ìºðèéí õºòºëáºð, ñóìûí òóõàéí îíû ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãºº, ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîí õîëáîãäîõ áóñàä áàðèìò áè÷èãòýé óÿëäóóëñàí áàéíà. Õàâñðàëò 4-ò Õîâä àéìãèéí Áóÿíò ñóìûí 395 ãà ãàçðûã óñëàõ ÃÑ-1 ãîë ñóâãèéí òàëáàéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíèé çóðãèéã ¿ç¿¿ëýâ. 7. Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººã ñóìûí Èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí õóðëààð îðóóëàí áàòàëãààæóóëíà. 8. Áàòëàãäñàí Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººã õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñýë àøèãëàí îëîí íèéòýä ìýäýýëíý. Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàõäàà ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2010 îíû 497 äóãààð òóøààëààð áàòëàãäñàí “Ñóìûí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë”-ûã áàðèìòëàíà.

3. Ãàçðûã äàõèí õóâààðèëàõ ¿å øàò Ýíý ¿å øàòàíä áàòëàãäñàí Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíèé äàãóó ãàçðûã òºìñ, õ¿íñíèé íîãîîíû çîðèóëàëòààð èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä ýçýìø¿¿ëýõ àæèë õèéãäýíý. ¯¿íèé òóëä äàðààõ àæëóóäûã õèéæ ã¿éöýòãýíý. ¯¿íä: 1. Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíèé äàãóó ãàçðûã äàõèí õóâààðèëàõàä õèéãäýõ ãàçðûí êàäàñòðûí äýñ äàðààëñàí ¿éë àæèëëàãààíû çàðäëûí òîîöîîã ãàðãàíà. 2. Çºâøèëöºæ òîõèðîëöñîíû äàãóó áîëîí øèíýýð ãàçàð ýçýìøèõèéã õ¿ññýí èðãýí, õóóëèéí ýòãýýä áîëîí óñëàëòûí ¿íäñýí áîëîí òóñëàõ ñóâãóóäûí äîîðõ ãàçðûã ýçýìøèõ ýòãýýäèéí õ¿ñýëòèéã õ¿ëýýí àâíà. 3. Õ¿ñýëòýý ãàðãàñàí èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí ìàòåðèàëûã Èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí õóðàëä îðóóëæ õýëýëö¿¿ëýí, Çàñàã äàðãûí çàõèðàìæ ãàðãàíà. 4. Õóó÷èí òîðíóóäûã áóóëãàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëíà. 5. Áàòëàãäñàí “Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãºº”-íä çóðàãäñàí ñîëáèöëîîð óñ àøèãëàëòûí á¿ëãèéí õèë çààãèéí ýðãýëòèéí öýãèéã ãàçàðò øèëæ¿¿ëýí ñóóëãàæ, øèíýýð òîð òàòíà. 6. Ñóìûí Çàñàã äàðãûí çàõèðàìæ íü ãàðñàí, èðãýäýä ýçýìø¿¿ëýõ ãàçðûí íýãæ òàëáàðûí ýðãýëòèéí öýãèéã òºëºâëºëòºä òóñãàãäñàí ñîëáèöëîîð ãàçàðò øèëæ¿¿ëýí, òýìäýãò ñóóëãàõ áîëîìæòîé ãàçàðò áàòëàãäñàí çàãâàðààð áýëòãýãäñýí òýìäýãòèéã ñóóëãàæ òýìäýãæ¿¿ëýõ áà áîëîìæã¿é òîõèîëäîëä ýðãýëòèéí öýãèéí õàðàëäàà òîðîí äýýð áóäãààð áóäàæ òýìäýãëýíý. 7. Ãàçàðò ñóóëãàæ òýìäýãæ¿¿ëñýí ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéã òóõàéí íýãæ òàëáàðûí ýçýìøèã÷èä àêòààð õ¿ëýýëãýí ºãíº. 8. Ãàçàðò ñóóëãàæ òýìäýãæ¿¿ëñýí ýðãýëòèéí öýã¿¿ä áîëîí áàðèãäñàí óñëàëòûí ¿íäñýí, òóñëàõ ñóâãóóä äýýð êàäàñòðûí çóðàãëàë, ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéã äàõèí øèíý÷ëýí õèéíý.

ÃÀÐÛÍ ÀÂËÀÃÀ

9. Øèíý÷ëýí õèéñýí êàäàñòðûí çóðàãëàë, ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéã àéìãèéí “Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàí”-ä îðóóëàí ººð÷ëºëò õèéíý. 10. Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõ íü çºâøººðºãäñºí èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäòýé “Ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ ãýðýý”-ã áàéãóóëæ, “Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý”-ã îëãîíî. 11. “Ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ ãýðýý”-ã áàéãóóëæ, “Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý” àâñàí èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä ãàçðûí òºëáºðèéã îíîãäóóëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëíà. 12. Ýçýìøèë ãàçðûí íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2010 îíû 17 òîîò òóøààëààð áàòëàãäñàí “Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéí çàãâàð”-ûí äàãóó ¿¿ñãýíý. 13. Òóõàéí ãàçàðò õóó÷èí ãàçàð ýçýìøèæ áàéñàí èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä ãàçðûã äýýð äóðäñàí áàéäëààð äàõèí õóâààðèëñíààñ ¿ëäñýí ãàçðóóäûã ººð áóñàä èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä ýçýìø¿¿ëýõ àæëûã ¿ðãýëæë¿¿ëýí õèéíý. Äýýð äóðäñàí àæëóóäûã õèéæ ã¿éöýòãýõäýý ÁÕÁ-ûí ñàéäûí 2006 îíû 91 òîîò òóøààëààð áàòëàãäñàí “Õîò, òîñãîí áóñàä ñóóðèíû áîëîí òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûí òåõíîëîãèéí àðãà÷ëàë”, ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2008 îíû 83 äóãààð òóøààëààð áàòëàãäñàí “Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîõ æóðàì” çýðýã ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿äèéã ìºðäëºã áîëãîíî.

4. Ãàçðûí õàðèëöààíû àñóóäàëä õÿíàëò òàâèõ ¿å øàò

Ýíý ¿å øàò íü òîäîðõîé õýñýã õóãàöààíä õèéãäýõ àæèë áèø èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí ãàçàð ýçýìøèõ ýðõýý õýðýãæ¿¿ëæ áóé áàéäàëä áîëîí ãàçðûí õàðèëöààíû àñóóäàëä õÿíàëò òàâüæ áóé ó÷èð òîãòìîë õèéãäýõ àæèë þì. Ãàçðûí õàðèëöààíû àñóóäàëä õÿíàëò òàâèõäàà äàðààõ àñóóäëóóäûã àíõààðàõ õýðýãòýé. ¯¿íä: 1. Õîëáîãäîõ õóóëü, òîãòîîìæèä çààñàí ç¿éë çààëòóóä çºð÷èãäºæ áàéãàà ýñýõ, 2. Çóðàãëàëûí ¿íäýñëýëèéí öýã¿¿ä óñòñàí áóþó áàéðëàëààñàà õºäºëñºí ýñýõ, 3. Óñ àøèãëàëòûí á¿ëãèéí õèë çààã ººð÷ëºãäñºí ýñýõ, 4. Íýãæ òàëáàðûí ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéí áàéðëàë ººð÷ëºãäñºí ýñýõ, 5. Ãàçðûã çîðèóëàëò áóñààð àøèãëàæ áóé ýñýõ, 6. Ãàçðûí òºëáºðèéã õóãàöààíä íü òºëñºí ýñýõ, 7. Ãàçðûã çàõèðàìæèä çààñàí õýìæýýãýýð àøèãëàæ áóé ýñýõ, 8. Ãàçðûã áóñäàä àøèãëóóëñàí ýñýõ, 9. Ýçýìøèë ãàçðàà áàðüöààëñàí ýñýõ, 10. Ýçýìøèë ãàçðàà ò¿ðýýñýëñýí ýñýõ, 11. Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõýý áóñäàä øèëæ¿¿ëñýí ýñýõ ãýõ ìýò.

ÕÀÂÑÐÀËÒÓÓÄ Õàâñðàëò 1. Õàâñðàëòóóä

ÃÀÐÛÍ ÀÂËÀÃÀ

Õàâñðàëò 5.

Õàâñðàëòóóä

À. Èðãýíèé õóóëèàñ

Õàâñðàëò 6.

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¯éí áàðèìò áè×ã¯¯ä À. ÈÐÃÝÍÈÉ ÕÓÓËÈÀÑ 2002 îíû 01 ä¿ãýýð ñàðûí 10-íû ºäºð Óëààíáààòàð õîò Äºðºâä¿ãýýð äýä á¿ëýã Õºðøèéí ýðõ 134 ä¿ãýýð ç¿éë. Õºðø çàëãàà ýä õºðºíãº 134.1. Õî¸ð òàëààñàà õàðèëöàí íºëººëæ áîëîõ õèë çàëãàà ýçýìøèë ãàçàð áîëîí áóñàä ¿ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéã õºðø çàëãàà ýä õºðºíãº ãýæ ¿çíý. 134.2. Õºðø çàëãàà ýä õºðºíãº ºì÷ëºã÷ áóþó ýçýìøèã÷ íü õóóëèàð òîãòîîñîí ýðõ, ¿¿ðãýý õýðýãæ¿¿ëýõýýñ áóñàä òîõèîëäîëä íºãºº òàëûíõàà ýðõèéã õàðèëöàí õ¿íäýòãýõ ¿¿ðýãòýé. 135 äóãààð ç¿éë. Õºðøèéí íºëººëëèéã õîðèãëîí õÿçãààðëàõ áóþó õîðèãëîí õÿçãààðëàæ ¿ë áîëîõ 135.1. Õºðø çàëãàà ýä õºðºíãèéí íýã òàëûí ºì÷ëºã÷ áóþó ýçýìøèã÷ íü ººðèéí ýä õºðºíãºº àøèãëàõàä ñààä áîëîõîîðã¿é íºãºº òàëûí çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé íºëººëëèéã õîðèãëîí õÿçãààðëàæ áîëîõã¿é. 135.2. Íºëººëºë íü íîöòîé áîëîâ÷ íºãºº òàë íü ººðèéí ýä õºðºíãºº àæ àõóéí åðäèéí çîðèóëàëòààð àøèãëàõ çàéëøã¿é øààðäëàãààð èéíõ¿¿ íºëººëæ áàéâàë ýíý õóóëèéí 135.1-ä çààñàí æóðàì íýãýí àäèë ¿éë÷ëýõ áºãººä õýðýâ ýíý íºëººëºë íü åðäèéí àøèãëàëòûí ¿åä áàéæ áîëîõ õýâèéí õýìæýýíýýñ õýòýðñýí ãýæ ¿çâýë íºãºº òàë íü èéíõ¿¿ íºëººëæ áàéãàà òàëààñ ìºíãºí õýëáýðýýð íºõºí òºëáºð øààðäàõ ýðõòýé. 135.3. Õºðø çàëãàà ãàçðûã ýçýìøèã÷ íü ººðèéí ýðõ, õóóëü ¸ñíû àøèã ñîíèðõëûã íîöòîé õîõèðîîæ áîëîõ áàðèëãà áàéãóóëàìæèéã ãàçàð äýýð áóþó äîîð áàðèõ, àøèãëàõûã õîðèãëîí íºãºº òàëûí ºì÷ëºã÷ áóþó ýçýìøèã÷ýýñ ýðõ çºð÷ñºí ¿éëäëýý çîãñîîõûã øààðäàõ ýðõòýé. 135.4. Ýíý õóóëèéí 135.3-ò çààñàí áàðèëãà, áàéãóóëàìæ íü õóóëüä çààñàí ¿íäýñëýë, æóðìûí äàãóó õºðø çàëãàà ãàçðûí òîãòîîñîí õèë õÿçãààðààñ ãàäàãø áàðèãäñàí áîëîâ÷ íºãºº òàëûí ºì÷ëºã÷ áóþó ýçýìøèã÷èéí ýðõ, õóóëü ¸ñíû àøèã ñîíèðõîëä èëòýä õàðøèëæ áàéâàë ò¿¿íèéã áóóëãàõ áóþó çàéëóóëàõûã øààðäàõ ýðõòýé. 135.5. Õºðø çàëãàà ãàçàð äýýðõ áàðèëãà áàéãóóëàìæ íóðæ íºãºº òàëûí ýçýìøèë ãàçàðò óíàõ àþóë òóëãàðâàë óã àþóëûã çàéëóóëàõ á¿õèé ë àðãà õýìæýý àâàõûã õºðø íü óã áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí ºì÷ëºã÷ áóþó ýçýìøèã÷ýýñ øààðäàõ ýðõòýé. 136 äóãààð ç¿éë. Óðñãàë óñûã àøèãëàõ 136.1. Õýä õýäýí ýçýìøèë ãàçðààð äàìæèí óðñäàã, ãàçðûí ã¿íýýñ ãàðäàã öýâýð óñ áîëîí õàÿãäàë óñíû ÷èãëýëèéã ººð÷ëºõ, áóñàä ýçýìøèë ãàçàðò î÷èõ óñíû õýìæýýã áàãàñãàõ, ÷àíàðûã íü ìóóòãàõ, óðñãàë áîëîí ãàçðûí ã¿íèé öýâýð óñûã áóñäûí õýðýãöýýã õÿçãààðëàõ áàéäëààð àøèãëàõûã õîðèãëîíî. 136.2. Õóóëüä çààñíààñ áóñàä òîõèîëäîëä ãîëûí áàéãàëèéí óðñãàëûí ÷èãëýëèéã ººð÷èëæ áîëîõã¿é. 137 äóãààð ç¿éë. Õºðøèéí õèë çºð÷ñºí ¿éëäëèéã õ¿ëýýí çºâøººðºõ 137.1. Ãàçàð ýçýìøèã÷ íü õºðøèéí çºâøººðºëã¿éãýýð õèë çºð÷èí áàðèëãà áàéãóóëàìæ

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

áàðüñàí áºãººä õºðø íü èéíõ¿¿ õèë çºð÷èõººñ ºìíº áóþó õèë çºð÷ñºí ¿éëäýë ýõýëñýí äàðóé òóõàéí ýçýìøèã÷èä óã ¿éëäëýý çîãñîîõ øààðäëàãà ãàðãààã¿é áîë çºð÷ëèéã õ¿ëýýí çºâøººðºõ ¿¿ðýãòýé. 137.2. Èéíõ¿¿ õºðøèéí ýðõ çºð÷ñºí òàë íü õºðøèä æèë á¿ð ìºíãºí õýëáýðýýð íºõºí òºëáºð òºëºõ áºãººä òóõàéí æèëèéí òºëáºðèéã ºìíºõ æèëä áàãòààí óðüä÷èëàí òºëºõ ¿¿ðýãòýé. 138 äóãààð ç¿éë. Õºðøèéí ãàçðààð äàìæèí ºíãºðºõ çàì, øóãàì õîîëîé áàðüæ áàéãóóëàõ 138.1. Ýçýìøèë ãàçàð íü áóñäûí ãàçðààð õ¿ðýýëýãäñýí, íèéòèéí àøèãëàëòûí çàìä õ¿ðýõ ãàðöã¿é áóþó öàõèëãààí, õèé, óñàí õàíãàìæèéí íèéòèéí øóãàì àøèãëàõ áîëîìæã¿é áîë ãàçàð ýçýìøèã÷ íü õºðøèéí ãàçðààð äàìæèí ºíãºðºõ äýýðõ öýã¿¿äòýé õîëáîãäîõ çàì, øóãàì õîîëîéã òàâèõ, áàéðëóóëàõ ýðõòýé. 138.2. Ýíý õóóëèéí 138.1-ä çààñàí òîõèîëäîëä õºðø íü çîõèõ çºâøººðºë îëãîõ, çàì, øóãàì, õîîëîé áàðüæ áàéãóóëæ áàéãàà òàë íü õºðøèéí øààðäñàíààð ò¿¿íòýé õýëýëöýí òîõèðîëöîæ íýã óäààãèéí íºõºí òºëáºð òºëºõ áºãººä ò¿¿íèé õýìæýýã òàëóóä òîõèðîëöîí òîãòîîæ ÷àäàõã¿é áîë ø¿¿õ øèéäâýðëýíý. 138.3. ªìíº íü àøèãëàãäàæ áàéñàí çàì, øóãàì, õîîëîéã õºðøèéí çºâøººðºëã¿éãýýð ººð÷èëñºí, ýñõ¿ë àøèãëàëòã¿é áîëãîñîí ãàçàð ýçýìøèã÷ ýíý õóóëèéí 138.1-ä çààñàí ýðõýý àëäàíà. 138.4. Ýçýìøèã÷ ººðèéí ýçýìøèë ãàçðûí íèéòèéí àøèãëàëòûí çàì, øóãàì, õîîëîéòîé õîëáîãäñîí õýñãèéã ººð ýòãýýäèéí ýçýìøèëä øèëæ¿¿ëñýí áºãººä ýçýìøèë ãàçðûí ¿ëäñýí õýñýã íü íèéòèéí àøèãëàëòûí çàì, øóãàì, õîîëîéä õîëáîãäîõ øààðäëàãàòàé áîë øèíý ýçýìøèã÷ íü ººðèéí ãàçàð äýýã¿¿ð äàìæèí ºíãºðºõ çàì, øóãàì õîîëîé òàâèõ, áàéðëóóëàõ çºâøººðºë îëãîõ ¿¿ðýãòýé. 139 ä¿ãýýð ç¿éë. Õºðøèéí õèëèéí çààã òîãòîîõ 139.1. Ãàçàð ýçýìøèã÷ íü õºðø çàëãàà ãàçðûí õèëèéí çààã òîãòîîñîí áàéãóóëàìæèéã áàðèõ, ýñõ¿ë ºìíº áàðèãäñàí áàéãóóëàìæèéã ñýðãýýõ, çàñâàðëàõàä îðîëöîõûã õºðø ãàçàð ýçýìøèã÷ýýñ øààðäàõ ýðõòýé áºãººä òàëóóä ººðººð òîõèðîëöîîã¿é áîë õîëáîãäîõ çàðäëûã òýíö¿¿ õýìæýýãýýð õàðèóöíà. 139.2. Õèëèéí çààãèéã íàðèéí òîãòîîõ áîëîìæã¿é áîë õºðø¿¿äèéí ýçýìøèëä áîäèòîé áàéãàà òàëáàéí õýìæýýã õàðãàëçàí ¿çýõ áºãººä õýðýâ óã õýìæýýã òîãòîîõ áîëîìæã¿é áîë ìàðãààíòàé áàéãàà õýñãèéã òàëóóä òýíö¿¿ õóâààæ ýçýìøèõ áóþó òîõèðîëöîæ ÷àäàõã¿é áîë ìàðãààíûã ø¿¿õ øèéäâýðëýíý. 140 ä¿ãýýð ç¿éë. Õºðøèéí õèëèéí çààãèéí áàéãóóëàìæèéã äóíäàà àøèãëàõ 140.1. Õºðø çàëãàà ýçýìøèë ãàçðûí õèëèéí çààã áîëîí õî¸ð òàëààñàà íýãýí çýðýã àøèãëàãäàæ áàéãàà õàøàà áóþó áóñàä áàéãóóëàìæèéã õºðø¿¿ä òýãø ýðõòýé àøèãëàõ áºãººä ýíý ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõäýý íºãºº òàëûíõàà ãàçàð àøèãëàõ ýðõýä ñààä áîëîõã¿é áàéõ ¿¿ðýãòýé. 140.2. Õàøàà, áóñàä áàéãóóëàìæèéã àøèãëàæ àð÷ëàí õàìãààëàõòàé õîëáîãäñîí çàðäëûã òàëóóä òýíö¿¿ õýìæýýãýýð õàðèóöíà. 140.3. Õèëèéí çààãèéã òîäîðõîéëñîí áàéãóóëàìæèéã íýã õºðø íü íºãºº õºðøèéíõºº çºâøººðºëã¿éãýýð áóóëãàõ áóþó ººð÷èëæ áîëîõã¿é. 140.4. Õºðø çàëãàà ýçýìøèë ãàçðûí àëü íýã òàëûí ºì÷ëºë áóþó ýçýìøèëä áàéãàà áàðèëãûí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã áîëîõ õàíà íü õèëèéí çààãèéã òîäîðõîéëæ áàéâàë ýíý õóóëèéí 140.1-140.3-ò çààñàí æóðàì ¿éë÷ëýõã¿é.

Á. Ãàçðûí òóõàé õóóëèàñ

Á. ÃÀÇÐÛÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÈÀÑ /Øèíý÷èëñýí íàéðóóëãà/

2002 îíû 06 äóãààð ñàðûí 07-íû ºäºð Óëààíáààòàð õîò Äºðºâä¿ãýýð á¿ëýã Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëò, ãàçðûí êàäàñòð, ãàçðûí íýãäìýë ñàíãèéí òàéëàí 24 ä¿ãýýð ç¿éë. Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëò, ò¿¿íèé ñàíõ¿¿æèëò

24.1. Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëò íü ãàçðûí òóõàé õóóëü òîãòîîìæèéã õýðýãæ¿¿ëýõ, ãàçðûí êàäàñòð ýðõëýõ, ãàçðûã ¿ð àøèãòàé, çîõèñòîé àøèãëàõ, õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ, ãàçðûí ýäèéí çàñãèéí ÷àäàâõè, íººöèéã íýìýãä¿¿ëýõ, ãàçàð ç¿éí áîëîí ãàçðûí õàðèëöààíû òààòàé îð÷èí á¿ðä¿¿ëýõ çîðèëãî á¿õèé öîãöîëáîð àðãà õýìæýý ìºí. 24.4. Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëò õèéõ òóõàé Çàñãèéí ãàçàð, ò¿¿íèé ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãà, á¿õ øàòíû èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë, Çàñàã äàðãûí øèéäâýðèéã õîëáîãäîõ èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà áèåë¿¿ëýõ ¿¿ðýãòýé.

Òàâäóãààð á¿ëýã Ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ 29 ä¿ãýýð ç¿éë. Ýðõèéí ãýð÷èëãýýãýýð ýçýìø¿¿ëýõ ãàçðûí õýìæýý, áàéðøèë 29.1. Èðãýíä ãýð á¿ëèéíõ íü õàìòûí õýðýãöýýíä çîðèóëàí õóâèéí ãýð, îðîí ñóóöíû õàøàà áàðèõ çîðèóëàëòààð ¿íý òºëáºðã¿é ýçýìø¿¿ëýõ ãàçðûí õýìæýý Î,Î7 ãà-ãààñ èë¿¿ã¿é áàéíà. 29.2. Ýíý õóóëèéí 29.1-ä çààñíààñ ãàäíà ãýð á¿ëèéíõ íü õàìòûí õýðýãöýýíä çîðèóëàí õ¿íñíèé íîãîî, æèìñ, æèìñãýíý, òàðèìàë óðãàìàë òàðèõ çîðèóëàëòààð èðãýíä Î,1 ãà-ãààñ èë¿¿ã¿é ãàçàð ¿íý òºëáºðã¿é ýçýìø¿¿ëæ áîëíî. 29.3. Áàãèéí èðãýäèéí Íèéòèéí Õóðëûí ñàíàë, ñóìûí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðëûí øèéäâýðèéã ¿íäýñëýí, òàðèàëàíãèéí ãàçðûã ãàçàð òàðèàëàíãèéí ñàëáàðò îëîí æèë òîãòâîðòîé àæèëëàñàí èðãýíä ãýð á¿ëèéíõ íü õàìòûí õýðýãöýýíä çîðèóëàí Çàñãèéí ãàçðààñ òîãòîîñîí æóðìûí äàãóó äàâóó ýðõýýð ýçýìø¿¿ëæ áîëíî. Íýã èðãýíä äàâóó ýðõýýð ýçýìø¿¿ëýõ òàðèàëàíãèéí ãàçðûí õýìæýý íü ¿ð òàðèàíû çîðèóëàëòààð 100 ãà õ¿ðòýë, òºìñ, õ¿íñíèé íîãîîíû çîðèóëàëòààð 5 ãà õ¿ðòýë áàéíà. 29.4. Èðãýíä ýíý õóóëèéí 29.1, 29.2, 29.3-ò çààñàí õýìæýýíä áàãòààí ýçýìø¿¿ëýõ ãàçðûí äýýä õýìæýý, áàéðøëûã õ¿í àìûí íÿãòðàë, ãàçðûí íººöèéã õàðãàëçàí òóõàéí ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë òîãòîîæ áîëíî. 33 äóãààð ç¿éë. Ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ øèéäâýð ãàðãàõ 33.1. Ìîíãîë Óëñûí èðãýí, àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãàä ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ àñóóäëûã äàðààõ æóðìûã áàðèìòëàí øèéäâýðëýíý: 33.1.1. Ýíý õóóëèéí 29.1, 29.2, 29.3-ò çààñàí áîëîí òºñºâò áàéãóóëëàãàä çàéëøã¿é õýðýãöýýòýé ãàçðûã ýçýìø¿¿ëýõ òóõàé øèéäâýðèéã àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðëààð áàòàëñàí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí åðºíõèé áîëîí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíèé äàãóó òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãà ãàðãàíà; 33.1.2. Ýíý õóóëèéí 33.1.1-ä çààñíààñ áóñàä çîðèóëàëòààð áîëîí ýíý õóóëèéí 29.1, 29.2, 29.3-ò çààñàí õýìæýýíýýñ èë¿¿ ãàçàð ýçýìøèõ õ¿ñýëò ãàðãàñàí èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ àñóóäëûã òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãà äóóäëàãà õóäàëäàà, òºñºë øàëãàðóóëàõ çàð÷ìààð øèéäâýðëýíý. Òºñºë øàëãàðóóëàõ, äóóäëàãà õóäàëäàà

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

ÿâóóëàõ æóðìûã Çàñãèéí ãàçàð òîãòîîíî.

35 äóãààð ç¿éë. Ãàçàð ýçýìøèã÷èéí ýðõ, ¿¿ðýã 35.1. Ãàçàð ýçýìøèã÷ äàðààõ ýðõòýé: 35.1.1. ãýðýýíä çààñàí çîðèóëàëòûí äàãóó óã ãàçðûã ýçýìøèõ, àøèãëàõ; 35.1.4. ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ òóõàé øèéäâýð ãàðãàñàí ýòãýýäèéí çºâøººðºëòýéãýýð ýðõèéí ãýð÷èëãýýãýý áóñäàä øèëæ¿¿ëýõ, áàðüöààëàõ; 35.1.5. ãàçðûí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ, ãàçàð ýçýìøèõ ãýðýýíä çààñàí ¿¿ðãýý çîõèõ ¸ñîîð áèåë¿¿ëæ èðñýí áîë ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé õóãàöàà äóóñàõàä óã ãàçðûã ¿ðãýëæë¿¿ëýí ýçýìøèõýýð ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé õóãàöààã ñóíãóóëàõ; 35.1.6. ãàçàð ýçýìøèã÷ íü ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ òóõàé øèéäâýð ãàðãàñàí ýòãýýäèéí çºâøººðºëòýéãýýð òóõàéí ãàçðàà á¿ãäèéã íü áóþó çàðèì õýñãèéã áóñäàä àøèãëóóëæ áîëíî. 35.3. Ãàçàð ýçýìøèã÷ äàðààõ ¿¿ðýã õ¿ëýýíý: 35.3.1. ãàçàð ýçýìøèõ ãýðýýíä çààñàí íºõöºë, áîëçëûã áèåë¿¿ëýõ; 35.3.2. ãàçðûã ¿ð àøèãòàé, çîõèñòîé àøèãëàõ, õàìãààëàõ, áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ òóõàé õóóëü òîãòîîìæ áîëîí òºðèéí ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààñ ãàçàð àøèãëàëòòàé õîëáîãäóóëàí òàâüñàí íèéòëýã øààðäëàãûã áèåë¿¿ëýõ; 35.3.3. ãàçðûí òºëáºðèéã òîãòîîñîí õóãàöààíä òºëºõ; 40 ä¿ãýýð ç¿éë. Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýã õ¿÷èíã¿é áîëãîõ 40.1. Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãà äàðààõ òîõèîëäîëä ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýã õ¿÷èíã¿é áîëãîíî: 40.1.1. ýðõèéí ãýð÷èëãýý ýçýìøèã÷ ãàçðûí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ, ãàçàð ýçýìøèõ ãýðýýíèé íºõöºë, áîëçëûã óäàà äàðàà áóþó íîöòîé çºð÷ñºí; 40.1.2. ãàçðûã õ¿í àìûí ýð¿¿ë ìýíä, áàéãàëü õàìãààëàë, ¿íäýñíèé àþóëã¿é áàéäëûí àøèã ñîíèðõîëä õàðøààð àøèãëàñàí íü ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãûí ä¿ãíýëòýýð òîãòîîãäñîí; 40.1.3. øèëæ¿¿ëæ àâñàí ýðõèéí ãýð÷èëãýýãýý óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëæ, øèíýýð ãýðýý áàéãóóëààã¿é; 40.1.4. áàéãàëü îð÷èíä íºëººëºõ áàéäëûí ¿íýëãýýãýýð òàâèãäñàí øààðäëàãûã áèåë¿¿ëýýã¿é; 40.1.5. ýðõèéí ãýð÷èëãýý ýçýìøèã÷ ãàçðûí òºëáºðºº õóãàöààíä íü á¿ðýí òºëººã¿é; 40.1.6. õ¿íäýòãýí ¿çýõ øàëòãààíã¿éãýýð ãýðýýíä çààñàí çîðèóëàëòûí äàãóó òóõàéí ãàçðàà 2 æèë äàðààëàí àøèãëààã¿é. 40.2. Ýíý õóóëèéí 40.1-ä çààñàí ¿íäýñëýë òîãòîîãäâîë àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãà ýðõèéí ãýð÷èëãýýã õ¿÷èíã¿é áîëãîñîí çàõèðàìæ ãàðãàæ, ýíý òóõàéãàà ýðõèéí ãýð÷èëãýý ýçýìøèæ áàéñàí áóþó ò¿¿íèéã áàðüöààëñàí ýòãýýäýä ìýäýãäýíý. 40.4. Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãà ýðõèéí ãýð÷èëãýýã õ¿÷èíã¿é áîëãîñîí øèéäâýðýý ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãàä ìýäýãäýæ óëñûí á¿ðòãýëä òóñãóóëíà.

Â. Ãàçðûí òºëáºðèéí òóõàé õóóëèàñ

Â. ÃÀÇÐÛÍ ÒªËÁªÐÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÈÀÑ 1997 îíû 4 ä¿ãýýð ñàðûí 24-íû ºäºð Óëààíáààòàð õîò Ç äóãààð ç¿éë. Ãàçðûí òºëáºð òºëºã÷ Ãàçðûí òóõàé õóóëüä çààñàí íºõöºë, æóðìûí äàãóó ãýðýý áàéãóóëàí ãàçðûã ýçýìøèæ, àøèãëàæ áàéãàà Ìîíãîë Óëñûí èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, ãàçàð àøèãëàæ áàéãàà ãàäààä óëñûí äèïëîìàò òºëººëºã÷èéí áîëîí êîíñóëûí ãàçàð, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãûí òºëººëºã÷èéí ãàçàð, ãàäààä óëñûí õóóëèéí ýòãýýä, ãàäààäûí èðãýí, õàðüÿàëàëã¿é õ¿í ãàçðûí òºëáºð òºëºã÷ áàéíà. 4 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºëáºð íîãäóóëàõ ãàçàð Ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ ãýðýýíèé äàãóó èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ýçýìøèæ, àøèãëàæ áàéãàà, Ãàçðûí òóõàé õóóëèéí 1Î äóãààð ç¿éëä çààñàí ãàçðûí íýãäìýë ñàíãèéí ¿íäñýí àíãèëàëä õàìààðàõ áîëîí òóñãàé õýðýãöýýíèé ãàçàðò òºëáºð íîãäóóëíà. 5 äóãààð ç¿éë. Ãàçðûí ñóóðü ¿íýëãýý, ò¿¿íèéã òîãòîîõ çàð÷èì 1. Ãàçðûí ñóóðü ¿íýëãýýã Çàñãèéí ãàçàð òîãòîîíî. 2. Ãàçðûí ñóóðü ¿íýëãýýã òîãòîîõîä äàðààõ çàð÷ìûã áàðèìòàëíà: 2/ õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû ãàçðààñ áóñàä ãàçðûí ¿íýëãýýã àøèãëàõ çîðèóëàëò, ãàçàð ç¿éí áàéðøèë áîëîí ãàçðûí ¿ðæèë øèì, ºãººæººñ ¿¿ñýõ ÿëãàâàðò îðëîãî çýðãèéã õàðãàëçàí òîéðîã á¿ðýýð òîãòîîõ. 6 äóãààð ç¿éë. Ãàçðûí òºëáºð òîîöîõ ¿ç¿¿ëýëò, òýäãýýðèéã òîäîðõîéëîõ 1. Ãàçðûí òºëáºð òîîöîõ ¿ç¿¿ëýëòèéí íýãæèéã äàðààõ áàéäëààð òîîöîæ òîäîðõîéëíî: 3/ áýë÷ýýð, çàì, øóãàì ñ¿ëæýýíèé ãàçðààñ áóñàä ãàçðûí òºëáºðèéã íýã ãà ãàçðûí ñóóðü ¿íýëãýýíèé õóâèàð. 3. Ýçýìøèæ, àøèãëàæ áàéãàà õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû ãàçðûí ñóóðü ¿íýëãýýíä òîãòîîñîí ãàçðûí òºëáºðèéã èíæåíåðèéí õàíãàìæ, àøèãëàëòûí çîðèóëàëò, áàéðøèë, áàéãàëü îð÷èíä ¿ç¿¿ëýõ íºëººëºë áîëîí íîãîîí á¿ñèéã õàìãààëàõ øààðäëàãûã õàðãàëçàí òîîöñîí èòãýëö¿¿ðýýð ýíý õóóëèéí 7 äóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñãèéí Ç-ò çààñàí õÿçãààðò áàãòààí ºñãºæ, áóóðóóëæ áîëíî. Èòãýëö¿¿ðèéã õýðýãëýõ ãàçðûí çààã, õÿçãààð, èòãýëö¿¿ðèéí òîîí óòãûã ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë òîãòîîíî. 4. Ãàçðûí òºëáºðèéã ýçýìøèë, àøèãëàëòàä îëãîñîí ãàçðûíõ íü íèéò õýìæýýãýýð òîîöíî. 7 äóãààð ç¿éë. Ãàçðûí òºëáºðèéí õóâü, õýìæýý 1. Ãàçðûí òºëáºðèéã ò¿¿íèé ñóóðü ¿íýëãýýíýýñ ýíý õóóëèéí 6 äóãààð ç¿éëä çààñàí ¿ç¿¿ëýëòýýð äàðààõ õÿçãààðò áàãòààí õóâü, õýìæýýãýýð òîãòîîíî: 1/ íýã õîíèí òîëãîéä íîãäóóëàõ áýë÷ýýðèéí ãàçðûí òºëáºðèéí õÿçãààð Î,Î1Î,Î3 õóâü; 2/ ýçýìøèæ, àøèãëàæ áàéãàà íýã ãà òàðèàëàí, õàäëàíãèéí ãàçðûí òºëáºðèéí õÿçãààð Î,Î1-Î,Î3 õóâü; 3/ ýçýìøèæ, àøèãëàæ áàéãàà õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû íýã ãà ãàçðûí òºëáºðèéí õÿçãààð Î,1-1,Î õóâü; 4/ çàì, øóãàì ñ¿ëæýýíèé ãàçðûí êèëîìåòð òóòìûí ãàçðûí òºëáºðèéí äîîä õÿçãààð 15ÎÎ òºãðºã, äýýä õÿçãààð 75ÎÎ òºãðºã; 5/ ýíý õýñãèéí 1-4-ò çààñíààñ áóñàä ãàçðûí òºëáºðèéí õÿçãààð 0.01-0.03 õóâü.

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

8 äóãààð ç¿éë. Ãàçðûí òºëáºðººñ ÷ºëººëºõ 1. Äàðààõ òºëáºð òºëºã÷èéã äîð äóðäñàí ãàçðûã ýçýìøèæ, àøèãëàñíû òºëáºðººñ ÷ºëººëíº: 1/ ìàë÷èí ºðõèéã áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí ãàçðûí; 2/ Ìîíãîë Óëñûí èðãýíèéã àõóéí çîðèóëàëòààð ýçýìøèæ, àøèãëàæ áóé Î,Î7 ãà õ¿ðòýëõ õýìæýýíèé ãàçðûíõ íü òºëáºðèéí 9Î õóâèàð; 6/ èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûã õºðñíèé á¿òöèéã ñàéæðóóëàõ, áýë÷ýýðò øèëæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð îëîí íàñò áîëîí áóóðöàãò óðãàìàë òàðèàëñàí òàëáàéã ýçýìøèæ, àøèãëàñíû òºëáºðººñ ýõíèé 5 æèë õ¿ðòýëõ õóãàöààíä; 7/ èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûã øèíýýð òàðèàëñàí îëîí íàñò óðãàìàë, æèìñ, æèìñãýíèé òàëáàé ýçýìøèæ, àøèãëàñíû òºëáºðººñ àíõíû óðãàö ºãºõ õ¿ðòýëõ õóãàöààíä; 2. Ãàçðûã õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõýä ÷èãëýñýí áîëîí áàéãàëü îð÷èíä èâýýëòýé òåõíîëîãèîð àøèãëàæ áàéãàà èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä ãàçðûí òºëáºðèéí õºíãºëºëò ¿ç¿¿ëýõ àñóóäëûã Çàñãèéí ãàçàð øèéäâýðëýíý.

Áàðèëãà, õîò áàéãóóëàëòûí ñàéäûí 2006 îíû 91 ä¿ãýýð òóøààëûí õàâñðàëò

Ã. ÕÎÒ, ÒÎÑÃÎÍ, ÁÓÑÀÄ ÑÓÓÐÈÍÛ ÁÎËÎÍ ÒÀÐÈÀËÀÍ, ÀÒÀÐØÑÀÍ ÃÀÇÐÛÍ ÊÀÄÀÑÒÐÛÍ ÇÓÐÀÃËÀËÛÍ ÀÆËÛÍ ÒÅÕÍÎËÎÃÈÉÍ ÀÐÃÀ×ËÀË 1. Åðºíõèé õýñýã

1.1. Ýíýõ¿¿ òåõíîëîãèéí àðãà÷ëàëûí ãîë çîðèëãî íü õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû áîëîí òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûã òºëºâëºõ, ¿éëäýõ, óëìààð ãàçàð ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èéí á¿ðòãýë õèéõ, ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíä ìýäýýëýë öóãëóóëàõ çýðýã ¿éë àæèëëàãààíóóäûã íýãäñýí çààâðààð õàíãàõ, òàâèãäàõ òåõíèêèéí øààðäëàãóóäûã íàðèéâ÷ëàí çààæ ºãºõºä îðøèíî. 1.2. Òåõíîëîãèéí àðãà÷ëàëä õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû áîëîí òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàë (öààøèä “êàäàñòðûí çóðàãëàë” ãýíý)-ûí àãóóëãà, çóðàãëàë ¿éëäýõ àæëûã òºëºâëºõ, ¿íäýñëýëèéí öýãèéí òºâèéã áýõëýõ, ýäëýí ãàçðûí õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéí öýãèéã ãàçàðò áýõëýõ, çóðàãëàëûí ¿íäýñëýëèéã áàéãóóëàõ, êàäàñòðûí çóðàãëàë ¿éëäýõ, çóðàãëàëûí áîëîâñðóóëàëò õèéõ, íýãæ òàëáàð á¿ðèéí èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí òóõàé ìýäýýëýë öóãëóóëàõ, öýãöëýõ, á¿ðòãýæ áàòàëãààæóóëàõ àæëóóäûí òåõíèêèéí øààðäëàãà, íàðèéâ÷ëàëûí òóõàé àñóóäëóóäûã òóñãàñàí áîëíî.

1.3. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûã áàéðëàëûí õóâüä MONREF 97 ñîëáèöîë, ºíäðèéí õóâüä Áàëòèéí òýíãèñèéí ºíäðèéí òîãòîëöîîíä òóñ òóñ õèéæ ã¿éöýòãýíý. 1.4. Òºðèéí íóóöàä õàìààðàõ áàéð ç¿éí çóðàã, ìàòåðèàëûã àøèãëàõäàà õîëáîãäîõ õóóëü, òîãòîîìæ, ä¿ðýì, æóðìûã áàðèìòëàí àæèëëàíà. 1.5. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûã õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû áîëîí òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî, æèìñ æèìñãýíèé ãàçàðò 1:1 000-íû, òàðèàëàíãèéí áîëîí àòàðøñàí ãàçàðò 1:25 000-íû ìàñøòàáòàé çóðãèéí íàðèéâ÷ëàë õàíãàõ ò¿âøèíä òóñ òóñ ¿éëäýíý. 1.6. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûã äàðààõ ¿å øàòòàéãààð õèéæ ã¿éöýòãýíý. ¯¿íä: • êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûã òºëºâëºõ; • ãåîäåçèéí òóëãóóð áîëîí ºòãºð¿¿ëýëòèéí ñ¿ëæýýíèé õóó÷èí öýã¿¿äèéí ñóäàëãàà,

Ã. Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû áîëîí òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûí òåõíîëîãèéí àðãà÷ëàë

øèíý öýãèéí õàéãóóë õèéõ; • öýãèéí òºâ áýëòãýæ, ãàçàðò ñóóëãàõ; • çóðàãëàëûí áàéðëàë, ºíäðèéí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýýã õýìæèõ; • íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã òóõàéí ãàçàð ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷òàé áîëîí àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí ãàçðûí àëáàíû ìýðãýæèëòýí, ñóìûí ãàçðûí äààìàëòàé õàìòðàí ¿¿ñãýæ, áàòàëãààæóóëàõ; • ýäëýí ãàçðûí õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéí öýãèéã ãàçàðò òýìäýãëýõ; • êàäàñòðûí çóðàãëàë, áîëîâñðóóëàëò õèéõ; • ãàçàð ºì÷ëºõ, ýçýìøèõ, àøèãëàõòàé õîëáîîòîé ìýäýýëëèéã êîìïüþòåðò îðóóëàí, êàäàñòðûí çóðàãòàé õîëáîõ; • ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàí áàéãóóëàõ. 2. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûã òºëºâëºõ

2.1. Ãåîäåçè, êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí ýðõèéí á¿ðòãýëèéí àæèë ã¿éöýòãýõèéí ºìíº çààâàë òåõíèêèéí òºñºë áîëîâñðóóëæ, ò¿¿íèéã òåõíèêèéí ¿íäñýí áàðèìò áè÷èã áîëãîí ìºðäºíº. 2.2. Òåõíèêèéí òºñºë íü òºëºâëºæ áóé àæëûí òîî õýìæýý, áàéðëàë, ºíäðèéí ¿íäýñëýëèéí ýõëýë áîëîí áàéãóóëàõ àðãà òåõíîëîãè, çóðàãëàëûí àãóóëãà, õèéæ ã¿éöýòãýõ àðãà÷ëàë, õýìæèëòèéí õýñãèéí õºäºëìºð çàðöóóëàëò, òåõíèêèéí ¿íäñýí íºõöºë, àæèë ã¿éöýòãýõ õóãàöàà, çîõèîí áàéãóóëàëò çýðãèéã á¿ðýí òóñãàñàí áàéíà. 2.3. Òåõíèêèéí òºñºë íü áè÷ìýë õýñýã, òºëºâëºëòèéí çóðàã á¿ä¿¿â÷ýýñ á¿ðäýíý. 2.3.1. Òåõíèêèéí òºñëèéí áè÷ìýë õýñýã íü Õ¿ñíýãò 1-ä çààñàí àãóóëãàòàé áàéíà. 2.3.2. Òºëºâëºëòèéí çóðàã á¿ä¿¿â÷èä äàðààõ ç¿éë¿¿äèéã òóñãàíà. ¯¿íä: • Êàäàñòðûí çóðàãëàë õèéõ íóòàã äýâñãýðèéí õèë õÿçãààðûí á¿ä¿¿â÷; • Óðüä îíóóäàä õèéãäñýí ãåîäåçè, áàéð ç¿éí àæëûí á¿ä¿¿â÷; Õ¿ñíýãò 1. Òåõíèêèéí òºñëèéí áè÷ìýë õýñãèéí àãóóëãà Á¿ëãèéí äóãààð, Ç¿éëèéí äóãààð, íýð íýð 1. Åðºíõèé õýñýã 2. Óðüä îíóóäàä õèéãäñýí ãåîäåçè, áàéð ç¿é, êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûí ñóäàëãàà. 3. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûí õýýðèéí õýìæèëò, ñóäàëãààíû àæèë.

Àãóóëãà • òºëºâëºæ áóé àæëûí çîðèëãî, çîðèóëàëò, àãóóëãà; • òºëºâëºæ áàéãàà àæëûí òîî õýìæýý; • àæèë ã¿éöýòãýõýä áàðèìòëàõ çààâàð ä¿ðìèéí æàãñààëò. • òóõàéí ãàçàð óðüä îíóóäàä õèéãäñýí ãåîäåçèéí áàéðëàë, ºíäðèéí ñ¿ëæýýíèé òîéì; • áàéð ç¿é, êàäàñòðûí çóðàãëàëûí òóõàé òîéì.

3.1. Êàäàñòðûí • ãåîäåçèéí ñ¿ëæýýíèé õóó÷èí öýãèéí ñîëáèöîë, çóðàãëàëûí ºíäðèéí æàãñààëò áîëîí ãàçàð äýýð íü õèéæ ã¿éöýòãýõ áàéðëàë, ºíäðèéí ñóäàëãàà, ñýðãýýí áîñãîëò õèéõ òóõàé; ¿íäýñëýë áàéãóóëàõ. • øèíý öýãèéí õàéãóóë õèéõ òóõàé • ãåîäåçèéí ¿íäýñëýëèéí òºâ öýã áýëòãýõ òóõàé; • ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýýíèé òºâ öýã, òýìäýãò ñóóëãàõ òóõàé; • áàéðëàëûí ñ¿ëæýý áàéãóóëàõ àðãà, íàðèéâ÷ëàë, øààðäëàãà; • ºíäðèéí ñ¿ëæýý áàéãóóëàõ àðãà, ò¿¿íèé íàðèéâ÷ëàë, øààðäëàãà.

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

3.2. Ýçýìøèë (ºì÷ëºë, àøèãëàæ áóé) ãàçðûí õèë õÿçãààðûí ýðãýëòèéí öýãèéã òýìäýãëýõ. 3.3. Êàäàñòðûí çóðàãëàë ¿éëäýõ.

4. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûí ñóóðèí áîëîâñðóóëàëò.

5.Ã¿éöýòãýõ àæëûí òºñºâò ºðòºã. 6.Àæèë ã¿éöýòãýõ çîõèîí áàéãóóëàëò.

• ýðãýëòèéí öýãèéã áýëòãýõ; • ýðãýëòèéí öýãèéã òýìäýãëýõ.

• êàäàñòðûí çóðàãëàë ¿éëäýõ àðãà, òåõíîëîãè; • êàäàñòðûí çóðàãëàëûí òåõíèêèéí øààðäëàãà, íàðèéâ÷ëàë. 3.4. Õ¿ñíýãòýí • íýãæ òàëáàð, ýäëýí ãàçðûí áàéð áàéäëûí òàëààðõ ìýäýýëýë öóãëóóëàõ. ìýäýýëýë • ãàçàð ýçýìøèã÷, ºì÷ëºã÷, àøèãëàã÷èéí òóõàé ìýäýýëýë öóãëóóëàõ. 3.5. Íýãæ òàëáàðûí • ãàçàð ýçýìøèã÷, ºì÷ëºã÷, àøèãëàã÷èéí ýðõèéã õóâèéí õýðýã ¿¿ñãýõ áàòàëãààæóóëàõ, íîòëîõîä çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé áàðèìò ìàòåðèàëóóä 4.1. Òîîí çóðãèéí • êàäàñòðûí çóðãèéí îáúåêòóóäûã êîäîëæ àíãèëàõ; áîëîâñðóóëàëò. • ºãºãäñºí ïðîãðàì õàíãàìæèéí äàãóó áîëîâñðóóëàëò õèéæ øàëãàõ. 4.2. Õ¿ñíýãòýí • òåêñòýí ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàõ, ïðîãðàìä îðóóëàõ; ìýäýýëýë • òåêñòýí ìýäýýëëèéã êàäàñòðûí çóðàãòàé õîëáîõ. áîëîâñðóóëàõ. • õýìæèëòèéí áàãèéã çîõèîí áàéãóóëæ àæëóóëàõ çàðäëûí òîîöîî; • òýýâðèéí çàðäëûí òîîöîî; • öàëèí, áóñàä çàðäëûí òîîöîî. • àæèë ã¿éöýòãýõ õóãàöàà, çîõèîí áàéãóóëàëò; • àæèë äóóññàíû ýöýñò õ¿ëýýëãýæ ºãºõ ìàòåðèàëûí æàãñààëò.

• Òºëºâëºæ áóé áàéðëàëûí ñ¿ëæýýíèé á¿ä¿¿â÷; • Òºëºâëºæ áóé ºíäðèéí ñ¿ëæýýíèé á¿ä¿¿â÷; • Àæèë õèéæ ã¿éöýòãýõ ãðàôèê òºëºâëºãºº. 3. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûí áàéðëàë, ºíäðèéí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýý áàéãóóëàõ 3.1. Ãåîäåçèéí òóëãóóð áîëîí ºòãºð¿¿ëýëòèéí ñ¿ëæýýíèé õóó÷èí öýãèéí ñóäàëãàà, øèíý öýãèéí õàéãóóë õèéæ öýãèéí òºâ áýëòãýæ, ãàçàðò ñóóëãàõ 3.1.1. Çóðàãëàëûí àæëûã ã¿éöýòãýõèéí ºìíº àæëûí äààëãàâàð áîëîí òåõíèêèéí òºñºëòýé ñàéòàð òàíèëöàæ, çóðàãëàëûí àæëûí õèëèéã òîãòîîí, ãåîäåçèéí áàéðëàë, ºíäðèéí ñ¿ëæýýíèé õóó÷èí öýã¿¿äýä ñóäàëãàà õèéæ, íýìýëò õýäýí öýã õààíà áàéãóóëàõûã òîâëîí, ñóóëãàõ öýã, òýìäýãòèéí òºðëèéã ñîíãîíî. 3.1.2. Êàäàñòðûí çóðàãëàë ¿éëäýõýä òóëãóóð áîëãîí àøèãëàõààð ñóäàëãàà õèéñýí õóó÷èí öýã¿¿äèéã ñýðãýýíý. Òýäãýýðò òóëãóóðëàí øèíýýð áàéãóóëàõààð òºëºâëºñºí çóðàãëàëûí ¿íäýñëýëèéí öýã¿¿äýä õàéãóóë õèéæ öýãèéí òºâ, òýìäýãòèéã ãàçàðò áýõýëíý. 3.1.3. Ãåîäåçèéí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýýíèé öýã, òýìäýãòèéã áàéãóóëàõäàà “Ãåîäåçèéí áàéíãûí öýã, òýìäýãò áàéãóóëàõ àæèë” çààâðûã áàðèìòàëíà. 3.1.4. Çóðàãëàëûí ¿íäýñëýëä çîðèóëàí øèíýýð ñóóëãàõ öýãèéí òºâèéí áàéðëàëûã òîãòîîõäîî äîð äóðäñàí ç¿éë¿¿äèéã àíõààðàõ øààðäëàãàòàé. ¯¿íä:

• òóõàéí öýãèéã àøèãëàí øààðäëàãàòàé õýìæýýíèé òàëáàéí çóðàãëàë õèéõ áîëîìæòîé áàéõ; • õîò òºëºâëºëò, áàðèëãàæèëò áîëîí áàéãàëèéí õ¿÷èí ç¿éëèéí íºëººãººð öààøèä óñòàæ ¿ã¿é áîëîõîîðã¿é, íàéäâàðòàé õàäãàëàãäàõ ãàçðûã ñîíãîõ; • öýãèéí òºâèéã òóõàéí ãàçðûí èíæåíåð ãåîëîãèéí íºõöëèéã õàðãàëçàí ãàäàðãààñ äýýø öóõóéëãàõã¿éãýýð ãàçðûí ãàäàðãàòàé èæèë ò¿âøèíä ñóóëãàæ áýõëýõ; • òóõàéí öýã çýðãýëäýýõ 2-îîñ äîîøã¿é öýã¿¿äèéã çààâàë õàðæ áàéõ. 3.1.5. Ñóìûí òºâ, ñóóðèí ãàçðûí õóâüä ¿íäýñëýëèéí öýã áàéãóóëàõäàà ýíýõ¿¿ çààâðûí 3.1 ä¿ãýýð ç¿éëèéã áàðèìòëàõ áºãººä çààâàë 3-ààññ öººíã¿é öýãòýé ñ¿ëæýý áàéãóóëàõ øààðäëàãàòàé. 3.1.6. Çóðàãëàëûí ñ¿ëæýýíèé öýãò ýíýõ¿¿ àðã÷ëàëûí 3.1.3-ä çààñàí çààâðûí çàãâàðûí öýãèéí òºâººñ ÃÖÕ-7 çàãâàðûã ñîíãîí àâ÷ ñóóëãàõ áà òºâèéí äýýä èðìýã íü ãàçðûí ãàäàðãàòàé çààâàë òýãø áàéâàë çîõèíî (Õàâñðàëò 1). 3.1.7. Öýãèéí òºâèéã öààøèä ýðæ îëîõ, õàäãàëàëòûã íàéäâàðòàé áàéëãàõ çîðèëãîîð õîòûí çàõàä îðøèõ áóþó áàéðøëûí õîëáîëò õèéõ îáúåêò íü 100 ì-ýýñ õîë áàéâàë ãàäíà òàëä íü øóóäóó óõàõ ýñâýë ãàäíàõ òýìäýãëýýñèéã áàòëàãäñàí çàãâàðûí äàãóó õèéíý (Õàâñðàëò 1). Ãàäíàõ òýìäýãëýýñèéí ïàéçûã 20*30 ñì õýìæýýòýé íèìãýí òºìðèéã õàð ºíãèéí áóäãààð áóäàæ, ò¿¿í äýýð “Ãåîäåçèéí öýã. Ýíý öýãèéã óñòãàñàí, ãýìòýýñýí, õýìæèëò õèéõ íºõöëèéã àëäàãäóóëñàí ýòãýýäýä õóóëèéí õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýíý. Îãíîî” ãýæ áè÷íý. Ýíý ïàéç íü òºâ öýãýýñ 1 ì-ýýñ õîëã¿é çàéòàé áàéíà. 3.1.8. Öýãèéí òºâèéã áýõýëæ ñóóëãàñíû äàðàà “Ãåîäåçèéí áàéíãûí öýã òýìäýãòèéí õóâèéí õýðýã” õºòëºíº. Õóâèéí õýðãèéã Microsoft Word ïðîãðàì äýýð õèéõ áºãººä Ñòàíäàðò, õýìæèë ç¿éí òºâººñ áàòàëæ 2006 îíû 1 ñàðûí 1-ýýñ ýõëýí óëñûí õýìæýýíä ìºðä¿¿ëæ áóé “Áàðèìò áè÷ãèéí ñòàíäàðò”-ûí äàãóó á¿õ áè÷èãëýëèéí ¿ñãèéí ôîíä íü Arial, ¿ñãèéí ºíäºð íü 12 áàéíà (Õàâñðàëò 2). Õóâèéí õýðãèéã öýãöëýõäýý áàéðøëûí õóâüä íýã òàëààñ íü äàðààëóóëàí áàéðëóóëæ, óðä òàëä íü õóóäàñíû äóãààðûã íü áè÷ñýí ãàð÷èã õèéæ õàâòñàëíà. Õóâèéí õýðýã íü äàðààõ øààðäëàãóóäûã õàíãàñàí áàéíà. ¯¿íä: • Öýãèéí òºâèéí õîëîîñ àâñàí çóðàã íü îð÷íû îáúåêòóóäûã îðóóëñàí, òóõàéí öýã õààíà áàéãàà íü òàíèãäàõààð áàéõ, îéðîîñ àâñàí çóðàãò öýãèéí òºâ äýýðõ äóãààð áîëîí áè÷ëýã á¿ðýí óíøèãäàõààð áàéíà. Õóâèéí õýðýã äýýðõ öýãèéí äóãààðûã òºâ äýýðõ áè÷ëýãýýð íýðëýíý. • Öýãèéã õàéæ îëîõîä íàéäâàðòàé áàéëãàõ çîðèëãîîð ò¿¿íèéã 3-ààñ äîîøã¿é îáúåêòòîé õîëáîæ çàéã íü 0.1 ì õ¿ðòýë íàðèéâ÷ëàëòàéãààð õýìæèæ áàéðøëûí òóõàé áè÷ëýãò äýëãýðýíã¿é áè÷ñýí áàéõ. • Öýãèéí õàâòãàéí ñîëáèöîë, ºíäðèéã 0.01 ì õ¿ðòýë íàðèéâ÷ëàëòàéãààð áè÷èõ. • Õýðýâ öýãèéí òºâèéã øèíýýð ñóóëãàñàí áîë ÿìàð õýìæýý, õýëáýð ä¿ðñ á¿õèé öýã ñóóëãàñíûã òºâ öýãèéí õýëáýð ãýñýí í¿äýíä çóðæ õàðóóëàõ. 3.1.9. Òºâ öýãèéã òóõàéí îðîí íóòãèéí Ãàçðûí àëáà ýñâýë ñóìûí äààìàëä àêòààð õ¿ëýýëãýí ºãíº (Õàâñðàëò 3). 3.2. Çóðàãëàëûí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýýã õýìæèõ 3.2.1. Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû êàäàñòðûí çóðàãëàëûí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýýã áàéãóóëàõäàà ñîíãîí àâñàí òàëáàéä áàéãàà ãåîäåçèéí òóëãóóð áîëîí ºòãºð¿¿ëýëòèéí ñ¿ëæýýíèé öýã¿¿äýä òóëãóóðëàí, òýäãýýðèéí íÿãòðàëààñ õàìààðóóëàí íýã öýãèéí ¿éë÷ëýõ òàëáàéã 0.25 êâ.êì (òàëûí óðò íü 500 ì á¿õèé õàâòãàé äºðâºëæèí òàëáàé) áàéõààð òîîöîí áàéãóóëíà.

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

3.2.2. Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû áîëîí òºìñ õ¿íñíèé íîãîî, æèìñ, æèìñãýíèé òàëáàéí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí õàâòãàéí ¿íäýñëýëä çîðèóëæ ïîëèãîíîìåòðèéí ñ¿ëæýýã áàéãóóëíà. 3.2.3. Òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæèëä çîðèóëæ óðüä îíóóäàä áàéãóóëñàí GPS-èéí ºòãºð¿¿ëýëòèéí ñ¿ëæýýíä òóëãóóðëàí çóðàãëàëûí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýýã GPS-èéí òåõíîëîãèîð áàéãóóëíà. 3.2.4. Òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí ñ¿ëæýýíèé öýãèéí íÿãòðàëûã ãåîäåçèéí òóëãóóð áîëîí ºòãºð¿¿ëýëòèéí ñ¿ëæýýíèé öýãýýñ òóõàéí çóðàãëàõ òàðèàëàíãèéí ãàçàð õ¿ðòëýõ çàé 20 êì-ýýñ õîëã¿é áàéõààð òîîöîæ áàéãóóëíà. 3.2.5. Òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî, æèìñ, æèìñãýíèé òàëáàéä áàéãóóëàõ ãåîäåçèéí ñ¿ëæýýíèé öýã õîîðîíä òóõàéí ãàçàð îðíû áàéäàë áîëîí òàëáàéí íÿãòðàëààñ õàìààðóóëàí çóðàãëàë õèéõ òóõàéí òàëáàéä áèå áèåý õàðæ áàéõ 3-ààñ äîîøã¿é çóðàãëàëûí ñ¿ëæýýíèé öýã áàéõààð áàéãóóëíà. 3.2.6. Çóðàãëàëûí ñ¿ëæýýíèé öýãèéí ºíäðèéã íèâåëèðäëýãèéí IY àíãèéí íàðèéâ÷ëàë òàéãààð òîäîðõîéëíî. 3.2.7. Òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí çóðàãëàëûí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýýíèé öýãèéã çààâàë ãåîìåòðèéí íèâåëèðäëýãýýð ºíäºð äàìæóóëàõ øààðäëàãàã¿é áºãººä Ãàçðûí õàðèëöàà, ãåîäåçè, çóðàã ç¿éí ãàçðààñ ºãºõ áîëîâñðóóëàëòûí ïðîãðàìûã àøèãëàí òóõàéí öýãèéí îðòîìåòðèéí ºíäðèéã òîäîðõîéëæ áîëíî. Ãýõäýý íàðèéâ÷ëàëûí ¿íýëãýý õèéñýí áàéõ øààðäëàãàòàé. 3.2.8. Ãåîäåçèéí ñ¿ëæýýíèé õýìæèëòýíä ºíöºã õýìæèëòèéí êâàäðàò äóíäàæ àëäàà íü 2 ñåêóíäýýñ áàãàã¿é íàðèéâ÷ëàë á¿õèé ºíäºð íàðèéâ÷ëàëòàé ýëåêòðîí òàõåîìåòð, õî¸ð äîëãèîíû GPS-ûí õ¿ëýýí àâàã÷ çýðãèéã àøèãëàíà. 3.2.9. Ïîëèãîíîìåòðèéí ñ¿ëæýýã áàéãóóëàõ çîðèëãîîð õî¸ð äîëãèîíû GPS-ûí õ¿ëýýí àâàã÷ àøèãëàõäàà õýýðèéí õýìæèëòèéí àæèëä îëîí ºíöºãò òóñ á¿ðä ñòàíö äýýð äîð äóðäñàí ¿éëäë¿¿äèéã ã¿éöýòãýæ áàãàæèéã òîõèðóóëíà. ¯¿íä: • Àíòåííûã æèíõýíý õîéò ç¿ã ð¿¿ 0-10 ãðàäóñûí õîîðîíä ÷èãë¿¿ëíý. • Áàãàæèéã öýã äýýð 1 ìì-ýýñ áàãàã¿é íàðèéâ÷ëàëòàéãààð òºâëºð¿¿ëíý. • Íýãýí çýðýã õýìæèãäýõ õèéìýë äàãóóëûí õàìãèéí áàãà òîî

• Õèéìýë äàãóóë õýâòýý òýíõëýãýýñ äýýø áàéõ áàéðëàëûí ºíöºã ãðàäóñ

4 15

• Õýìæèëòèéí ãîðèì ñòàòèê • Õèéìýë äàãóóëûí ñèãíàë àâàõ èíòåðâàë

15”

• PDOP- ûí õàìãèéí èõ çºâøººðºãäºõ óòãà

• Õýìæèëò õèéõ õóãàöàà

2-3 öàã

• Õýìæèëò ýõëýõ, äóóñàõ ¿åä àíòåííû ºíäðèéã çààâàë õýìæèíý. Ãåîäåçèéí òóëãóóð áîëîí ºòãºð¿¿ëýëòèéí ñ¿ëæýý áàéãóóëñàí ¿åä “GPS-ûí õýìæèëòèéí æóðíàë”-ûã õºòºëíº (Õàâñðàëò 4). 3.2.10. GPS-ûí òåõíîëîãèîð çóðàãëàëûí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýý áàéãóóëàõ õýýðèéí õýìæèëòèéã õèéõäýý ãóðâààñ äîîøã¿é öýã á¿õèé îëîí ºíöºãòèéã õóãàöààíû èæèë àãøèíä 1 öàãààñ áàãàã¿éãýýð òàñðàëòã¿é õýìæèõ áà áàéðëàëûí õàðüöàíãóé àëäàà íü 1:100000-ààñ áàãàã¿é áàéíà. 3.2.11. Ïîëèãîíîìåòðèéí ñ¿ëæýýã äàí áóþó áèò¿¿ ñýëãýöèéí àðãààð áàéãóóëàõ áà äàðààõ øààðäëàãà, òåõíèêèéí íºõöëèéã õàíãàñàí áàéâàë çîõèíî. ¯¿íä: • ñýëãýöèéí õàìãèéí èõ óðò

10 êì

• ïîëèãîíû ïåðèìåòðèéí õàìãèéí èõ óðò

30 êì

• ñýëãýöèéí òàëûí óðò

0.3 êì

• ñýëãýöèéí õàìãèéí èõ òàëûí óðò

2 êì

• ñýëãýö äàõü òàëûí òîî

• ñýëãýöèéí õàðüöàíãóé àëäàà /áàãàã¿é/

1:25 000

• ºíöºã õýìæèëòèéí äóíäàæ êâàäðàò àëäàà /èõã¿é/

3”

3.2.12. Ïîëèãîíîìåòðèéí ñýëãýöèéã áàéãóóëàõäàà äàðààõ íàðèéâ÷ëàëûã õàíãàñàí ýëåêòðîí òàõåîìåòð àøèãëàõ øààðäëàãàòàé. ¯¿íä: • õýâòýý ºíöºã áóþó òàëóóäûí õîîðîíäîõ ºíöºã õýìæèëòèéí íàðèéâ÷ëàë

2”

• çàé õýìæèëòèéí íàðèéâ÷ëàë

(2+2*10-6D) ìì

• çàé õýìæèõ ÷àäâàð

íýã ïðèçìýýð 2500ì, ãóðâàí ïðèçìýýð 3500ì

• ñàíàõ îéí áàãòààìæ

2000 öýãèéí áëîê

• õýìæèëòèéí ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà

2 ñåêóíä

• äóãóé òýãøë¿¿ðèéí õóâààðèéí íýãæ

4’/2 ìì

• ýëåêòðîí òýãøë¿¿ðèéí õóâààðèéí íýãæ

5”

• äóðàíãèéí ºñãºõ ÷àäàë

30×

3.2.13. Çóðàãëàëûí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýýã áàéãóóëæ, õýìæèæ, õýìæèëòèéí ä¿íã òýãøèòãýí áîäîæ, áîëîâñðóóëàëò õèéñíèé ýöýñò êàòàëîãè çîõèîõ áà ò¿¿íèéã òåõíèêèéí òàéëàíä õàâñàðãàíà. Êàòàëîãèéã çîõèîõäîî öýãèéí ñîëáèöëûí óòãûã 0.01 ì, ºíöãèéã 0",1 õ¿ðòýë íàðèéâ÷ëàëòàéãààð áè÷èõ áà áàéðëàëûí õóâüä íü äýñ äàðààëóóëàí æàãñààæ áè÷íý. Êàòàëîãèéí çàãâàðûã õàâñàðãàâ (Õàâñðàëò 5). 3.2.14. Çóðàãëàëûí áàéðëàë, ºíäðèéí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýýã áàéãóóëæ äóóññàíû äàðàà ã¿éöýòãýã÷ íü çàõèàëàã÷èä äîð äóðäñàí ìàòåðèàëóóäûã õ¿ëýýëãýí ºãíº. ¯¿íä: • ñ¿ëæýýã GPS-ýýð õýìæñýí íºõöºëä õýýðèéí õýìæèëòèéí RINEX ôàéë; • ñ¿ëæýýíèé öýã¿¿äèéí õóâèéí õýðýã; • ñ¿ëæýýíèé öýã¿¿äèéí ñîëáèöëûí êàòàëîãè; • òåõíèêèéí òàéëàí; • äýýð äóðäñàí ìýäýýëýë á¿õèé CD; • GPS-èéí õýìæèëòèéí æóðíàë (äýâòýðëýñýí áàéäëààð). 3.2.15. CD-íû í¿¿ðýí òàë äýýð Çàõèàëàã÷èéí íýð .../...-... , Õýñãèéí äóãààð ... , .............. ä¿¿ðãèéí ... õîðîî, ýñâýë àéìàã ñóìûí íýð, GPS-ûí õýýðèéí õýìæèëòèéí RINEX ôàéë, Öýã¿¿äèéí õóâèéí õýðýã, GPS-ûí õýìæèëòèéí æóðíàë, Öýã¿¿äèéí ñîëáèöëûí êàòàëîãè, Ã¿éöýòãýã÷ áàéãóóëëàãûí íýð ................., 200... îíû ... äóãààð ñàðûí ...-íû ºäºð ãýæ áè÷ñýí áàéíà. 4. Êàäàñòðûí çóðàãëàë ¿éëäýõ 4.1. Ãàçàð ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷, ºì÷ëºã÷èéí òóõàé ìýäýýëýë öóãëóóëàõ, íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã ¿¿ñãýõ 4.1.1. Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíä ãàçàð ºì÷èëæ, ýçýìøèæ, àøèãëàæ áàéãàà èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí á¿ðòãýëèéã “Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû ýäëýí ãàçðûí óëñûí òîî á¿ðòãýëèéí õóóäàñ”-ûí äàãóó á¿ðòãýíý (Õàâñðàëò 6). 4.1.2. Íèéòèéí ýçýìøëèéí îðîí ñóóöíû ãàäíà òàëä ºðãºòãºæ áàðüñàí õýñýã, ò¿ðãýí ¿éë÷èëãýýíèé öýã, ïàâèëîí, êîíòåéíåð, ãàðàæèéã àæ àõóéí ãýðýýã ¿íäýñëýí “Íèéòèéí 29

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

ýäýëáýð ãàçàðò ò¿ð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà èðãýí, àæ àõóéí íýãæèéí ãàçðûí óëñûí òîî á¿ðòãýëèéí õóóäàñ”-ûí äàãóó á¿ðòãýíý (Õàâñðàëò 7). 4.1.3. Òàðèàëàí, òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî, æèìñ æèìñãýíèé ãàçàð ºì÷èëæ, ýçýìøèæ, àøèãëàæ áàéãàà èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí á¿ðòãýëèéã “Òàðèàëàíãèéí ãàçðûí óëñûí òîî á¿ðòãýëèéí õóóäàñ”-ûí äàãóó á¿ðòãýíý (Õàâñðàëò 8). 4.1.4. Àòàðøñàí ãàçðûã “Àòàðøñàí ãàçðûí óëñûí òîî á¿ðòãýëèéí õóóäàñ”-ûí äàãóó á¿ðòãýíý (Õàâñðàëò 9). 4.1.5. Á¿ðòãýëèéí õóóäñóóäûã áºãëºõäºº äîð äóðäñàí áàðèìò ìàòåðèàëóóäûã ¿íäýñëýí ãàçàð äýýð íü î÷èæ á¿ðòãýõ áºãººä íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã ¿¿ñãýíý. ¯¿íä: • ãàçàð ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷ íýã á¿ðèéí èðãýíèé ¿íýìëýõ; • àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý; • ãàçàð îëãîëòûí çàõèðàìæ; • èðãýíèé ãýð á¿ëèéí õýðýãöýýíèé çîðèóëàëòààð ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ òóõàé çàõèðàìæ • ýä õºðºíãº ºì÷ëºõ ýðõ, ò¿¿íòýé õîëáîîòîé ýä õºðºíãèéí áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý; • èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ ãýðýý; • ãàäààäûí èðãýí, õàðúÿàëàëã¿é õ¿í, ãàäààäûí õºðºíãº îðóóëàëòòàé àæ àõóéí íýãæ , áàéãóóëëàãàä ãàçàð àøèãëóóëàõ ãýðýý; • ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý; • ãàçàð àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý; • òóõàéí ýçýìøèë ãàçðûí áàéðøëûí çóðàã. 4.1.6. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã ¿¿ñãýõäýý ÃÕÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2006 îíû 93 òîîò òóøààëààð áàòàëñàí çàãâàðûã áàðèìòàëíà. 4.1.7. Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíä ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ, ºì÷ëºõ ýðõèéí çºâøººðºëòýé áîëîâ÷ õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéí öýãèéã ãàçàð äýýð íü òýìäýãæ¿¿ëýýã¿é, ýñâýë îðëóóëàõ îáüåêò áàéõã¿é íýãæ òàëáàðóóäûí õèëèéí øóãàìûã ãàçàðò òóñãàéëàí áýëòãýñýí ýðãýëòèéí öýãýýð ãàçàðò áýõýëæ òýìäýãæ¿¿ëýí ãàçàð ýçýìøèõ (àøèãëàõ, ºì÷ëºõ) ýðõèéí òîî á¿ðòãýëèéã õèéæ çóðàãëàíà. 4.1.8. Íýã íýãæ òàëáàð áîëîí áàðèëãà, îáúåêòûã õýä õýäýí èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà õàìòðàí ýçýìøèæ áàéãàà áîë ýçýìøèã÷ òóñ á¿ðä ãàçðûí óëñûí òîî á¿ðòãýëèéí õóóäñûã áºãëºæ òóõàéí íýãæ òàëáàðò íü õîëáîëò õèéíý. 4.1.9. ªì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷ áàéõã¿é ººðººð õýëáýë ýðõ ç¿éí õàðèëöàà ¿¿ñýýã¿é òàðèàëàí, òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî, æèìñ, æèìñãýíèé òàëáàé á¿õèé íýãæ òàëáàðûí òîî á¿ðòãýëèéí õóóäñûã òóõàéí îðîí íóòãèéí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí íýð äýýð á¿ðòãýíý. 4.1.10.Áàéíãûí õàÿã ãýñýíä - òóõàéí ãàçàð ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èéí îðøèí ñóóäàã áóþó èðãýíèé ¿íýìëýõ äýýðõ õàÿãèéã áè÷íý. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí õóâüä àëáàí àæëûí áàéðíû õàÿãèéã áè÷íý. 4.1.11. Ãàçàð ýçýìøèõ õýëáýð - òóõàéí íýãæ òàëáàðûã ýçýìøèõ ãýð÷èëãýýòýé áîëîí ãýð÷èëãýýã¿éãýýð ãàçàð ýçýìøèæ áàéãàà òîõèîëäîëä ýçýìøèõ ãýñíèéã, Ýä õºðºíãº ºì÷ëºõ ýðõ, ò¿¿íòýé õîëáîîòîé ýä õºðºíãèéí áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýýãýý àâñàí òîõèîëäîëä ºì÷ëºõ ãýñíèéã, ãàçàð àøèãëàõ ýðõ ¿¿ññýí áîë àøèãëàõûã áºãëºíº.

4.1.12. Çºâøººðºë îëãîñîí áàéãóóëëûí íýð - àéìãèéí Çàñàã äàðãà áîë ÀÇÄ, ñóìûí Çàñàã äàðãà áîë ÑÇÄ ãýæ áè÷íý. Çºâøººðºë îëãîñîí øèéäâýðèéí äóãààðò ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ òóõàé ýñâýë ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ òóõàé Çàñàã äàðãûí øèéäâýðèéí äóãààðûã áè÷íý. Õýðýâ ºì÷ëºõ ýðõ ¿¿ñýýä Ýä õºðºíãº ºì÷ëºõ ýðõ, ò¿¿íòýé õîëáîîòîé ýä õºðºíãèéí áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýýãýý àâñàí õýäèé ÷ ºì÷ëºõ ýðõèéã ¿¿ñãýæ áàéãàà ýòãýýä íü Çàñàã äàðãà ó÷èð àëü øàòíû Çàñàã äàðãà ãýäãèéã òîäîðõîéëæ ºãºõ áà Çàñàã äàðãûí çàõèðàìæèéí äóãààð, îãíîîã áè÷íý. 4.1.13. Ãýð÷èëãýýíèé äóãààðò ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé äóãààðûã áè÷íý. Õýðýâ ãàçðàà ºì÷èëñºí áîë Ýä õºðºíãº ºì÷ëºõ ýðõ, ò¿¿íòýé õîëáîîòîé ýä õºðºíãèéí áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýýíèé äóãààð ãýñýíä áè÷íý. 4.1.14. Ãýðýýíèé äóãààð, îãíîî ãýñýíä ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýýíèé äóãààð, îãíîîã áè÷íý. Ãýðýýíèé äóãààð íü òóõàéí ãýðýýíèé óëñûí á¿ðòãýëèéí äóãààð ãýñýí õýñýãò áè÷èãäñýí äóãààðëàëò áàéíà. 4.1.15. Òàëáàéí õýìæýý ì.êâ-ààð áè÷èõ áà çºâõºí Çàõèðàìæààð îëãîñîí õýìæýýã áè÷íý. 4.1.16. Ãàçàð äýýð áàéãàà áàðèëãà, îáåúêòûí òóõàé ìýäýýëýëä òóõàéí íýãæ òàëáàðò áàéãàà ¿ë õºäëºõ õºðºíãºíèé òóõàé ìýäýýëëèéí òóõàé áè÷íý. 4.1.17. Òîî á¿ðòãýëèéí õóóäàñíû ãàçðûí òºëºâ áàéäëûí òóõàé ìýäýýëýëä õºðñ áîëîí óðãàìëûí á¿ðõýâ÷èéí ÿâö áàéäëûí òóõàé òîâ÷ áè÷èãëýë õèéíý. 4.1.18. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýãò äàðààõ ìàòåðèàëûã õàâñàðãàíà: • Èðãýíèé ¿íýìëýõèéí õóóëáàð; • Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð; • Ãàçàð ºì÷ë¿¿ëæ, ýçýìø¿¿ëæ, àøèãëóóëñàí Çàñàã äàðãûí çàõèðàìæèéí õóóëáàð • Ýä õºðºíãº ºì÷ëºõ ýðõ, ò¿¿íòýé õîëáîîòîé ýä õºðºíãèéí áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð • Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð • Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýýíèé õóóëáàð 4.1.19. Ýäëýí ãàçðûí òîî á¿ðòãýëèéí õóóäñûã N*10000+1 ãýñýí äàðààëëûí äàãóó äóãààðëàíà. N-Õýñãèéí äóãààð; Æèøýý íü 20 äóãààð õýñãèéí 2 äàõü õóóäñûã 20*10000+2= 200002 ãýæ äóãààðëàíà. 4.1.20.Ãýð á¿ëèéí õàìòûí õýðýãöýýíèé çîðèóëàëòààð ýçýìøèæ áàéãàà ãàçðûí á¿ðòãýëèéí õóóäñûã òóõàéí èðãýíýýð, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí õóâüä çàõèðàë áóþó ýðõ á¿õèé ýòãýýäýýð ãàðûí ¿ñýã çóðóóëàí, òàìãà äàðóóëæ, áàòàëãààæóóëíà. 4.1.21. Òîî á¿ðòãýëèéí õóóäñûã ä¿¿ðýã, ñóìäûí ãàçðûí á¿ðòãýëòýé òóëãàæ, ãàðñàí çºð÷ëèéã àðèëãàæ, ººð÷ëºãäñºí çàñâàðóóäûã òîäðóóëàõ áºãººä ºì÷èëæ àâñàí áîëîí ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ çºâøººðºëòýé ãàçðûí òîî á¿ðòãýëèéí õóóäñûã çºâøººðºë îëãîñîí áàéãóóëëàãààð íü äàâõàð áàòàëãààæóóëíà. 4.1.22. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã ä¿¿ðýã, õîðîî (ñóì, áàã), ãóäàìæààð íü ÿëãàæ õàâòàñëàí, Õàâñðàëò 10-ä ºãºãäñºí çàãâàðûí äàãóó ãàð÷èãëàæ öýãöýëíý. Õàâòàñíû ãàäíà í¿¿ðíèé äýýä õýñýãò Çàõèàëàã÷èéí íýð, äóíä õýñýãò íü “Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã”, Ä¿¿ðýã…, Õîðîî …, Ãóäàìæ …, Ñóì ...., Áàã ...., äîîä õýñýãò ã¿éöýòãýã÷ àæ àõóéí íýãæèéí íýð, Óëààíáààòàð ... îí, õàâòàñíû íóãàñàí äýýð Ä¿¿ðýã ..., Õîðîî ...., Ãóäàìæíû íýð..., Äýâòýð ... (Äóãààðûã îíãîðõîé îðõèíî) ãýñýí áè÷èãëýëòýé áàéíà. Ýäëýí ãàçðûí óëñûí òîî á¿ðòãýëèéí õóóäñûã íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýãò õîëáîãäîõ áàðèìò ìàòåðèàëóóäûí õàìò õàâñàðãàíà.

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

4.2. Ýäëýí ãàçðûí õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéí öýã òýìäýãëýõ 4.2.1. Ýäëýí ãàçðûí õèëèéí øóãàìûã ãàçàðò òýìäýãëýõäýý äàðààõ áàðèìò ìàòåðèàëóóäûã ¿íäýñëýíý. ¯¿íä: • ãàçàð ºì÷ëºã÷ Ìîíãîë óëñûí èðãýí, ãàçàð ýçýìøèã÷ èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, ãàçàð àøèãëàã÷ ãàäààäûí õºðºíãº îðóóëàëòòàé àæ àõóéí íýãæ, ãàäààäûí èðãýí, õàðúÿàëàëã¿é õ¿íèé ãàçàð îëãîëòûí çàõèðàìæ; • ýä õºðºíãèéí ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý; • ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý; • ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýý; • áàòàëãààò õýìæýýã òîãòîîñîí àêò. 4.2.2. Ýäëýí ãàçðûí õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéí öýãèéã áàòëàãäñàí çàãâàðûí äàãóó òóñãàéëàí áýëòãýñýí öýãèéí òºâººð ãàçàðò áýõýëæ òýìäýãëýíý. Õýðýâ ýäëýí ãàçðûí õèëèéí øóãàì äýýð áåòîíîí, òîîñãîí, òºìºð, ìîäîí, òîðîí õàøàà áàðüñàí áîë ýðãýëòèéã öýãèéí òºâººð òýìäýãëýõã¿é áàéæ áîëîõ áºãººä ò¿¿íèéã ýçýìøèë áîëîí ºì÷ëºëèéí ãàçðûí õèëèéí øóãàìûã ãàçàð äýýð íü òýìäýãæ¿¿ëñýí áàéíà ãýæ ¿çíý. Ãàçàð äýýðýý õàøàà áîëîí ÿìàð íýã òýìäýãëýãýý áàéõã¿é õèë õÿçãààðûí øóãàìûí ýðãýëòèéã ãàçàðò çààâàë òýìäýãæ¿¿ëíý. 4.2.3. Òàðèàëàíãèéí ãàçðûí ýçýìøèõ (àøèãëàõ, ºì÷ëºõ) ýðõèéí õàðèëöàà ¿¿ññýí íýãæ òàëáàðûí õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéã çààâàë ãàçàðò òýìäýãæ¿¿ëñíèé äàðàà çóðàãëàíà. 4.2.4. Òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî, æèìñ, æèìñãýíèé áîëîí òàðèàëàíãèéí òàëáàéí õèëèéí øóãàìûã ãàçàðò òýìäýãæ¿¿ëýõäýý äàðààõ õóâèëáàðóóäààñ àëü òîõèðîìæòîéã íü ñîíãîí àâíà. ¯¿íä: • Õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéí öýã äýýð òýìäýãëýõ; • Õýðýâ ãàçàð áîëîâñðóóëàõ áîëîí óðãàö õóðààõ ÿâöàä òýìäýãëýñýí òýìäýãëýýñ íü óñòàæ ¿ã¿é áîëîõîîð áîë õèëèéí øóãàìûí îðîéãîîñ òîäîðõîé çàéíä îðëóóëñàí òýìäýãëýýñýýð òýìäýãëýæ áîëíî. Õýä õýäýí ýðãýëòèéí îðîéí äóíä íýã îðëóóëñàí òýìäýãëýýñ áàéæ áîëíî. Îðëóóëñàí òýìäýãëýýñèéã óñòàæ ¿ã¿é áîëîõîîðã¿é ãàçàð ñîíãîõ áà ñóóëãàõ çàé íü 300 ì-ýýñ õýòðýõã¿é áàéõ øààðäëàãàòàé. Õýðýâ íýã ýðãýëòèéí îðîéã 2-îîñ äýýø îðëóóëñàí òýìäýãëýýñýýð òýìäýãëýñýí áîë ýðãýëòèéí îðîéãîîñ îðëóóëñàí òýìäýãëýýñ¿¿ä õ¿ðòýëõ çàéã îãòëîëûí àðãààð òóõàéí ýðãýëòèéí îðîéã òîäîðõîéëîõ áîëîìæòîé áàéäëààð õýìæèõ øààðäëàãàòàé. • Õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéí îðîéí ºíöãèéã òàëëàí õóâààñàí øóãàì áóþó áèññåêòîðûã ¿ðãýëæë¿¿ëýí òàëáàéãààñ ãàäàãø òàòñàí øóãàì äýýð îðëóóëñàí öýãèéã ñîíãîí àâ÷ áîëíî. Ýíý òîõèîëäîëä ýðãýëòèéí îðîéãîîñ îðëóóëñàí öýã õ¿ðòýëõ çàé íü 30 ìåòðýýñ èõã¿é áàéíà. • Òàðèàëàí, òºìñ, õ¿íñíèé íîãîîíû íýã òàëáàé íü õýä õýäýí ýçýìøèã÷òýé áîë òýäãýýðèéí õîîðîíäûí õèëèéí øóãàìûã òýìäýãëýõäýý øóãàì äýýð íü ýñâýë øóãàìûí ¿ðãýëæëýë äýýð òàëáàéãààñ 30 ìåòðýýñ èõã¿é çàéíä îðëóóëñàí òýìäýãëýýñýýð òýìäýãëýæ áîëíî. Ýñâýë øóãàìûí øóëóóí äýýð òàëáàéí õî¸ð çàõàä òýìäýãëýõèéí îðîíä íýã çàõàä íü 2 îðëóóëñàí òýìäýãëýýñýýð òýìäýãëýíý. Ýíý òîõèîëäîëä íºãºº òàëûí õèëèéí øóãàìûã ãàçàðò òýìäýãëýõã¿é áàéæ áîëíî. Äýýðõ õóâèëáàðóóäààñ àëü áîëîõ õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéí îðîéã äàðàà íü øàëãàõàä áîëîìæòîé áàéõ õóâèëáàðûã ñîíãîõ íü ç¿éòýé. Îðëóóëñàí òýìäýãëýýñýýð òýìäýãëýñýí òîõèîëäîëä òýìäýãëýýñýýñ îðîéíóóä õ¿ðòëýõ çàéã òîäîðõîéëñîí áàéíà. Îðëóóëñàí òýìäýãëýýñèéã 100-ààñ ýõëýí, íýãæ òàëáàðûí ýðãýëòèéí îðîéã íýãæ òàëáàðûí ç¿¿í óðä ºíöãººñ öàãèéí ç¿¿íèé äàãóó 1-ýýñ ýõëýí äóãààðëàíà. Îðëóóëñàí òýìäýãëýýñèéí

äóãààð ººð íýãæ òàëáàðûí îðëóóëñàí òýìäýãëýýñèéí äóãààðòàé äàâõöàæ áîëíî. Îðëóóëñàí òýìäýãëýýñèéí òºâèéí äýýä èðìýã íü ãàçðûí ãàäàðãàòàé íýã ò¿âøèíä áàéâàë çîõèõ áà òýìäýãëýýñýýñ òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî, æèìñ, æèìñãýíèé áîëîí òàðèàëàíãèéí òàëáàéí õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéí îðîé õ¿ðòýëõ çàé áîëîí ñîëáèöëûã “Ýäëýí ãàçðûí õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéí öýãèéã ãàçàðò áýõýëñýí òóõàé àêò” äýýð áè÷èæ ºãºõ õýðýãòýé. Îðëóóëñàí òýìäýãëýýñ õèéñýí òîõèîëäîëä “Ýäëýí ãàçðûí õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéí öýãèéã ãàçàðò áýõýëñýí òóõàé àêò”-íû àð òàë äýýð òýìäýãëýýñèéí òîéì çóðãèéã çóðñàí áàéíà. 4.2.5. Õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéí öýãèéã ýçýìøèë áîëîí ºì÷ëºëèéí ãàçðûí çàõèðàìæààð îëãîñîí ãàçðûí õýìæýýíýýñ çºðºº ãàðàõã¿éãýýð òýìäýãëýõ õýðýãòýé. 4.2.6. Ýäëýí ãàçðûí õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéí öýãèéã òóõàéí îðîí íóòãèéí Ãàçðûí àëáà áîëîí ñóìûí ãàçðûí äààìàë íü ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ çàõèðàìæ, ãýð÷èëãýý, ãýðýý, ãàçàð ºì÷èëñºí ýðõèéí ãýð÷èëãýý áîëîí áàòàëãààæñàí á¿ðòãýëèéí õóóäàñ çýðãèéã ¿íäýñëýí ãåîäåçè, çóðàã ç¿éí áîëîí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðºë á¿õèé àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä ãàçàð äýýð íü çààæ ºã÷ òýìäýãæ¿¿ë¿¿ëíý. 4.2.7. Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèí äàõü íýãæ òàëáàðûí õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéí òýìäýãëýýñýíä ÒÕ-4, õºäºº àæ àõóéí ýçýìøèë ãàçðûí ýðãýëòýíä ÒÕ-23, ÒÕ-24 çàãâàð á¿õèé öýã¿¿äýýñ àëü íýãèéã ñîíãîæ ñóóëãàíà. 4.2.8. Ýäëýí ãàçðûí ýðãýëòèéí öýãèéã ãàçàðò ñóóëãàæ áýõýëñíèé äàðàà ò¿¿íèéã ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷äàä “Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèí äàõü ýäëýí ãàçðûí õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéí öýãèéã ãàçàðò áýõýëñýí òóõàé àêò”, “Òàðèàëàíãèéí ãàçðûí õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéí öýãèéã ãàçàðò áýõýëñýí òóõàé àêò”-ûí äàãóó õ¿ëýýëãýæ ºãºõ áà õàäãàëàëò, õàìãààëàëòûí òàëààð çààâàð÷èëãàà ºãíº. Àêòûí íýã õóâèéã ãàçàð ýçýìøèã÷ (àøèãëàã÷, ºì÷ëºã÷) ýðõ á¿õèé ýòãýýäýä ¿ëäýýíý. 4.2.9. Ã¿éöýòãýã÷ íü ýðãýëòèéí öýãèéã ãàçàð ýçýìøèã÷ (ºì÷ëºã÷, àøèãëàã÷)-äýä õàäãàëàëò, õàìãààëàëòàíä õ¿ëýýëãýí ºãñºí àêòûã çàõèàëàã÷ áàéãóóëëàãàä ä¿¿ðýã, ñóì òóñ á¿ðýýð äýâòýðëýæ õ¿ëýýëãýí ºãíº. 4.3. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûã õèéæ ã¿éöýòãýõ 4.3.1. Êàäàñòðûí çóðãèéã äîð äóðäñàí àãóóëãàòàéãààð îáúåêò, ýëåìåíò¿¿äèéã ¿íýí çºâ, øààðäàãäàõ íàðèéâ÷ëàëûí äàãóó ñîëáèöîë òîäîðõîéëîõ çàìààð õýìæèæ çóðàãëàíà. ¯¿íä: • Êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæèë õèéõýä çîðèóëàí õèéñýí ãåîäåçèéí ¿íäýñëýëèéí öýã¿¿ä; • íýãæ òàëáàð; • á¿õ òºðëèéí áàðèëãà áàéãóóëàìæ; • óñ ç¿é ò¿¿íèé áàðèëãà áàéãóóëàìæ (äîðîîñîî óíäðàãàòàé õóäàã, ãîë, áóëàã, íóóð, óñàëãààíû áàéãóóëàìæ); • àâòîìàøèíû çàñìàë çàì, òºìºð çàì ò¿¿íèé áàéãóóëàìæ áóþó ã¿¿ð, í¿õýí ãàðö, ãàðàì, íýãæ òàëáàðûí õèë áîëæ áàéãàà ÿâãàí õ¿íèé çàì; • ãàçàð äýýð áàéãàà 6êÂ áà ò¿¿íýýñ äýýø ºíäºð õ¿÷äýëèéí òóëãóóðòàé öàõèëãààí äàìæóóëàõ øóãàì • õîëáîîíû øóãàì; • ãàçàð äîîðõè öàõèëãààí, õîëáîî, äóëààí, öýâýð óñ, õèé äàìæóóëàõ õîîëîé çýðýã èíæåíåðèéí áàðèëãà áàéãóóëàìæ; • ãàçàð äýýð òîäîðõîé îðîí çàé ýçýëæ áàéãàà òðàíñôîðìàòîð, öàãäààãèéí áàéð, ãðàæ, õºøººíèé öîãöîëáîð, çîîðü, îðøóóëãûí ãàçàð, øîðîîí äàëàí, óñ ò¿ãýýõ

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

áàéð, óñàí îðãèëóóð; • çàñàã çàõèðãààíû íýãæèéí õèëèéí øóãàì (íèéñëýë, àéìàã, ñóì, ä¿¿ðýã, õîðîî, áàã); • ãóäàìæ, òàëáàéí íýð, õàøàà áîëîí áàéøèíãèéí äóãààð. 4.3.2. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûã õèéæ ã¿éöýòãýõäýý çóðàãëàëûí RTK GPS-ûí õ¿ëýýí àâàã÷ áîëîí ºíäºð íàðèéâ÷ëàëûí ýëåêòðîí òàõåîìåòð àøèãëàí õèéæ ã¿éöýòãýíý. 4.3.3. Õîò, òîñãîí áóñàä ñóóðèí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãò ýçýìøèë (àøèãëàæ áàéãàà áîëîí ºì÷èëæ àâñàí) ãàçðûí õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéí öýã áîëîí îáúåêò, êîíòóðûã áàéðëàëûí õóâüä ä¿ðñëýí ¿ç¿¿ëýõ íàðèéâ÷ëàë 0.10 ì-ýýñ áàãàã¿é áàéíà. 4.3.4. Òàðèàëàíãèéí áîëîí àòàðøñàí ãàçðûí íýãæ òàëáàð áîëîí îáúåêòûã áàéðëàëûí õóâüä ä¿ðñëýí ¿ç¿¿ëýõ íàðèéâ÷ëàë 0.5 ì, ºíäºð òîäîðõîéëîõ íàðèéâ÷ëàë 0.7 ì-ýýñ áàãàã¿é áàéíà. 4.3.5. Õîò, òîñãîí áóñàä ñóóðèí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûí àãóóëãàä òóñãàãäàæ áàéãàà á¿õ îáúåêò áóþó êîíòóðò ºíäºð òîäîðõîéëîõ áà ò¿¿íèé íàðèéâ÷ëàë íü 0.30 ì-ýýñ áàãàã¿é áàéíà. 4.3.6. Êàäàñòðûí çóðàãò íýãæ òàëáàðûí õèë õÿçãààðûí ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéã íýã á¿ð÷ëýí õýìæèæ çóðàãëàõ áà ýçýìøèæ, àøèãëàæ, ºì÷ëºæ áàéãàà ãàçðûí çàõèðàìæààð îëãîñîí õèë õÿçãààð äýýð õàøàà áàðüñàí áîë ò¿¿íèéã ýäëýí ãàçðûí õèë õÿçãààðûí øóãàì ãýæ ¿çýí çóðàãëàíà. 4.3.7. Íèéòèéí ýçýìøëèéí îðîí ñóóöíû ºðãºòãºæ áàðüñàí õýñãèéã õýìæýý õàðãàëçàõã¿é íýãæ òàëáàð ãýæ ¿çýí õýìæèæ çóðàãëàíà. 4.3.8. Ãàçàð ºì÷ëºõ, ýçýìøèõ, àøèãëàõ çºâøººðºë àâñàí áîëîâ÷ ãàçàð äýýðýý ÿìàð íýãýí îáúåêò áàéõã¿é áîë çàõèðàìæààð îëãîñîí õèëèéí øóãàìûã ãàçàð äýýð íü òýìäýãæ¿¿ëæ, õýìæèæ çóðàãëàíà. 4.3.9. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ çºâøººðºë íü áàðèëãûí ñóóðèàð îëãîãäñîí áîë ò¿¿íèéã íýãæ òàëáàðûí õèëèéí øóãàì ãýæ ¿çíý. 4.3.10. Ãýð õîðîîëëûí õàøààí äîòîð áîëîí èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ºì÷ëºë (ýçýìøèë, àøèãëàëò)-ä áàéãàà ãàçàðò õ¿í àìüäàðäàã áóþó àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà áàðèëãûã õýìæýý õàðãàëçàõã¿é çóðàãò ¿ç¿¿ëíý. 4.3.11. Ãàçàð äýýðýý íýã òîì õàøàà áàéãàà áîëîâ÷ õýä õýäýí èðãýí ýñâýë àæ àõóéí íýãæ¿¿ä ýçýìøèæ áàéãàà áîë çààâàë ãàçàð äýýð íü õèë õÿçãààðûã íü øóãàìëàæ òýìäýãæ¿¿ëñíèé äàðàà íýãæ òàëáàð á¿ðýýð íü çóðàãëàíà. 4.3.12. ªì÷èëæ àâñàí áîëîí ýçýìøèõ, àøèãëàõ çºâøººðºë àâñàí ãàçàð äýýðýý íèéòýä íü áàðèëãà áàðüñàí áîë ãàäíà òàëûí äîâæîî áîëîí á¿õ àøèãëàæ áàéãàà òàëáàéã íü ¿ç¿¿ëíý. Ìºí íýã áàðèëãà, íýã õàøàà áîëîâ÷ õýä õýäýí íýãæ òàëáàð áîëæ ñàëàõ ¸ñòîé áîë òýäãýýðèéã òóñ á¿ðä íü íýãæ òàëáàð áîëãîí ÿëãàæ çóðàãò ¿ç¿¿ëíý. 4.3.13. Ãðàæ, ïàâèëîí, êîíòåéíåð, ò¿ðãýí ¿éë÷èëãýýíèé öýã¿¿äèéã õýìæèæ çóðàãò ¿ç¿¿ëýõ áà òîîñãî áîëîí áåòîíîîð áàðüñàí íýãäñýí íýã õàøààã ýçýìøèã÷ á¿ðýýð õýìæèæ á¿ðòãýëòýé õîëáîíî. 4.3.14. Òàðèàëàíãèéí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëä 1:25 000-íû ìàñøòàáòàé áàéð ç¿éí çóðãèéã äýâñãýð çóðàã áîëãîí àøèãëàæ, êàäàñòðûí çóðãèéí àãóóëãàä áàãòàõ ýëåìåíò¿¿äèéã òîîí õýëáýðò õºðâ¿¿ëýí ìýäýýëëèéí ñàíãèéí ¿íäñýí áààç áîëãîæ áîëíî. Õýðýâ òóõàéí ãàçàð 1:25 000-íû ìàñøòàáòàé áàéð ç¿éí çóðàã áàéõã¿é áîë 1:50 000, 1:100 000-íû ìàñøòàáòàé çóðãèéã ñîíãîí àâ÷ àøèãëàæ áîëíî. 1: 25 000, 1:50 000, 1:100 000-íû ìàñøòàáòàé áàéð ç¿éí çóðãààñ ñîíãîí àâàõäàà àëü áîëîõ òîì ìàñøòàáûí çóðãèéã íü ñîíãîõ áà òîîí õýëáýðò îðóóëàõûí ºìíº ãàçàð íóòãèéí íýð, óñ ç¿é, ðåëüåôýýñ áóñàä êàäàñòðûí çóðãèéí àãóóëãàä 34

îðæ áóé îáüåêòóóäàä àãóóëãûí øèíý÷ëýëò õèéñýí áàéíà. Àãóóëãûí øèíý÷ëýëò õèéõäýý äàðààõ îáúåêòóóäûã çààâàë GPS-ýýð õýìæèæ òîäîðõîéëîí çóðàãò îðóóëíà. ¯¿íä: • Öàõèëãààí äàìæóóëàõ øóãàì; • Öàõèëãààíû äýä ñòàíö; • Óñò öýã; • Òðàíñôîðìàòîð; • Òºâ, ñóóðèí ãàçàð; • Ñàëõèí ïàðê; • Õîëáîîíû øóãàì; • ªâºëæºº, õàâàðæàà; • Óóðõàé; • Òºìºð çàì; • Øàòàõóóíû àãóóëàõ ñàâ, Øàòàõóóí ò¿ãýýõ ñòàíö; • Òºìºð çàìûí ãàðö, çºðëºã; • Ìîä ¿ðæ¿¿ëãèéí ãàçàð; • Õó÷èëòòàé áîëîí çàñàæ ñàéæðóóëñàí çàì; • Óñ öàã óóðûí ñòàíö; • Ã¿¿ð; • Îíãîöíû áóóäàë; • Òºðºë á¿ðèéí õèéö á¿õèé ìàñøòàáààð ¿ç¿¿ëýãäýõ õàøàà; • Áóñàä øààðäëàãàòàé îáúåêòóóä. Êîíòóðëàæ ¿ç¿¿ëýãäýõ ãàçðûí ãàäàðãûí ýëåìåíò¿¿äèéã áàéð ç¿éí çóðàã äýýð òîäðóóëàëò õèéõ çàìààð øèíý÷ëýëò õèéíý. 4.3.15. Êàäàñòðûí çóðàãò òºðºë á¿ðèéí îáúåêòûí òîäîðõîéëîëòûã ¿ç¿¿ëæ ºãºõ øààðäëàãàã¿é. 4.3.16. Èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ãàçàð ýçýìøèõ çºâøººðºë íü äàâõàðäàí îëãîãäñîí áîëîí òîäîðõîé õýìæýýãýýð äàâõöàæ áàéâàë çºâøººðºë îëãîñîí áàéãóóëëàãàä íü õàíäàæ äàâõàðäëûã íü àðèëãóóëñíû äàðàà çóðàãëàíà. 4.3.17. Êàäàñòðûí çóðàãëàëä òºðèéí òóñãàé õàìãààëàëòàíä áàéäàã ‘òóñãàé’ îáúåêòóóäûã åðºíõèé õèë øóãàìààð íü çóðàãëàõ áà õàðèí äîòîðõè îáúåêòûã íü ¿ç¿¿ëýõã¿é áàéæ áîëîõ áà òîî á¿ðòãýëèéí õóóäñûã áºãëºõ øààðäëàãàã¿é. 4.3.18. Êàäàñòðûí çóðãèéã áàòëàãäñàí çàãâàðûí äàãóó ãàçàð ýçýìøèã÷èä õýâëýæ ºãºõäºº ãóäàìæ, òàëáàéí íýð, õàøàà, áàéøèíãèéí äóãààð áîëîí òàðèàëàí, òºìñ õ¿íñíèé íîãîî, æèìñ æèìñãýíèé ãàçðûí áàéðøëûã áè÷ñýí áàéíà. 4.3.19. Êàäàñòðûí 1:1 000-íû ìàñøòàáòàé çóðàãëàëûí íýðëýáýðèéã òóõàéí òºâ, ñóóðèí ãàçðûí åðºíõèé òºëºâëºãºº áîëîí ò¿¿íèé èðýýä¿éí õºãæèëòýé íü óÿëäóóëàí øèíýýð äóãààðëàíà. 4.3.20. 1:1 000-íû ìàñøòàáòàé êàäàñòðûí çóðãèéí ïëàíøåòûí õóâààëò áîëîí õýìæýýã øèíýýð òîãòîîõäîî òóõàéí òºâ ñóóðèí ãàçðûí 1:100 000-íû ìàñøòàáòàé áàéð ç¿éí çóðãèéí ç¿¿í äîîä ºíöãèéí ñîëáèöëûã (Æèøýý íü L-48-100-ä Õ=5 430 000, ¯= 18 390 000, L-48-

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

124-ä Õ=5 356 000, 18 388 000) òýãø îðîíòîé òîî áîëãîí ò¿¿íýýñ äýýø áîëîí áàðóóí òèéø õààø õààø íü 40 êì òýãø ºíöºãò ñóóðü ïëàíøåò áîëãîí àâ÷ ¿çýí ò¿¿íä òóõàéí 1:100 000íû ìàñøòàáòàé çóðãèéí íýð (Æèøýý íü 100, 124)-èéã ñóóðü íýðëýáýð áîëãîí ºãíº. Ñóóðü ïëàíøåòûã õààø õààø íü 8 õóâààæ 1:10 000 –íû ìàñøòàáòàé òðàïåö áîëãîí (Æèøýý íü 100-À1, 124-Í8) íýðëýáýðèéã ºãíº. 1:10 000-íû ìàñøòàáòàé òðàïåöèéã õààø õààø íü 5 õóâààæ 1:2 000-íû ìàñøòàáòàé òðàïåö áîëãîí (Æèøýý íü 100-À1-1, 124-Í8-25) íýðëýáýð ºãíº. 1:2 000-íû ìàñøòàáòàé òðàïåöèéã õààø õààø íü 2 õóâààæ 1:1 000-íû ìàñøòàáòàé òðàïåö áîëãîí (Æèøýý íü 100-À1-1-à, 124-Í8-25-d) íýðëýáýð ºãíº. 4.3.21. Óëààíáààòàð õîòûí õóâüä íèéò íóòàã äýâñãýðèéã õàìðóóëñàí 1:100 000-íû 8 òðàïåöèéã àâ÷ íýãäñýí íýðëýáýð (Æèøýý íü 6-À1-1-d) ºãñºí áîëíî. Ïëàíøåòûí õýìæýý íü ºðãºðãèéí äàãóó 50 ñì, óðòðàãèéí äàãóó 50 ñì õýìæýýòýé áàéõ áà ïëàíøåòûí ãàäíà òàëûí áè÷èãëýëèéã íýãäñýí çàãâàðûí äàãóó õèéíý. 4.3.22. Òîîí õýëáýðò õºðâ¿¿ëæ àøèãëàõ áàéð ç¿éí çóðãèéí íýðëýáýðèéã ìàíàé îðîíä õýðýãëýæ áàéãàà íýðëýáýðèéã íü õýâýýð àâ÷ õýðýãëýíý. 4.4. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûí áîëîâñðóóëàëòûí àæèë ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàí á¿ðä¿¿ëýõ 4.4.1. Êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí á¿ðòãýëèéí áîëîâñðóóëàëòûí àæëûã õèéæ ã¿éöýòãýõäýý ”Ýäëýí ãàçðûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëýë öóãëóóëàõ ñèñòåìèéí òóõàé” ãàðûí àâëàãûã àøèãëàíà. 4.4.2. Êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí á¿ðòãýëèéí àæëûã áîëîâñðóóëàõ ñèñòåì íü á¿õ ìýäýýëýë àãóóëàõ ñåðâåð êîìïüþòåð, çóðàã áóþó òåêñòýí ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàõ øààðäëàãà õàíãàõóéö ò¿âøèíä ¿éëäâýðëýãäñýí PC êîìïüþòåð áàéõ ¸ñòîé. 4.4.3. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûã ã¿éöýòãýã÷ýýñ óëñûí íýãäñýí ìýäýýëëèéí ñàíä õ¿ëýýëãýí ºãºõ êàäàñòðûí çóðàãëàëûí òîîí ìýäýýëýë íü íýãýí èæèë ôîðìàòòàé, ìýäýýëëèéí ñàíãèéí çîõèõ øààðäëàãóóäûã õàíãàñàí áàéõ øààðäëàãàòàé. 4.4.4. Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàí íü äàðààõ ìýäýýëë¿¿äýýñ á¿ðäýíý. • Íýãæ òàëáàðûí êàäàñòðûí çóðãàí ìýäýýëýë • Õóóëèéí ýòãýýäèéí ìýäýýëýë • Ãàçðûí ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëýë 4.4.5. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûí òîîí ìýäýýëëèéã íýãæ òàëáàðûí êàäàñòðûí çóðãàí ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàõ AutoCAD-FindObject, ArcVeiw GIS-collectinfor ïðîãðàì, Õóóëèéí ýòãýýäèéí áîëîí ãàçðûí ýðõèéí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàõ Cadastral Collect ïðîãðàìûã ñîíãîæ áîëîâñðóóëíà. Êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí á¿ðòãýëèéí àæëûã áîëîâñðóóëàõ êîìïüþòåðèéí ïðîãðàì õàíãàìæ íü äàðààõ òåõíèêèéí øààðäëàãà õàíãàñàí áàéíà. • ¯éëäëèéí ñèñòåì: Windows XP • Ìîíãîë õýë ñîíãîõ - Control Panel -> Regional and Language Option äîòîð Advenced õýñýãò Mongolian (Cyrillic) áàéõ ¸ñòîé. • Ïðîãðàì õàíãàìæ: AutoCAD 2000i, ArcView. • Ãàðíû äðàéâåð: MonKey (1.7 õóâèëáàð) • Äîòîîä ñ¿ëæýý 4.4.6. Äàðààõ øààðäëàãóóäûã õàíãàñàí ïðîãðàì õàíãàìæèéã áîëîâñðóóëàëòûí àæèëä àøèãëàíà. ¯¿íä: • Ãàçðûí ýðõ ç¿éí õàðèëöààíû á¿ðòãýëèéã îðóóëàõ, ººð÷ëºõ, óñòãàõ;

• Íýãæ òàëáàðûí çóðãàí ìýäýýëýë íýìýõ, ººð÷ëºõ, õàñàõ; • Íýãæ òàëáàðûí ýðõ ç¿éí õàðèëöààã ¿¿ñãýõ; • Äàâõàðãà íýìýõ; • Íýãæ òàëáàðûã õàðãàëçàõ ìýäýýëëýýð õàéõ; • Íýãæ òàëáàðààð ýðõ ç¿éí ìýäýýëëèéã õàéõ; • Íýãæ òàëáàðûí ýðõ ç¿éí ìýäýýëýë íýìýõ; • Ýðõ ç¿éí ìýäýýëýë õàðàõ; • Íýãæ òàëáàðóóäûã õàðãàëçàõ äóãààðòàé äàâõàðãà äýýð áàéðëóóëàõ; • Íýãæ òàëáàðûã õýìæèæ çóðàãëàñàí àæ àõóéí íýãæèéí íýð áîëîí îãíîîã îðóóëàõ; • Ãàçàð ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷ èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà õýä õýäýí íýãæ òàëáàðòàé õîëáîãäîõ áîëîëöîîòîé áàéõ; • Íýã íýãæ òàëáàðòàé õýä õýäýí èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà õîëáîãäîõ áîëîëöîîòîé áàéõ; • Íýãæ òàëáàðûí äóãààð áîäîãäîæ äóãààðëàãäñàí áàéõ; • Íýãæ òàëáàð á¿ðýýð 1:1 000-1:5 000-íû ìàñøòàáòàéãààð áàòëàãäñàí çàãâàðûí äàãóó õýâëýæ õýðýãëýã÷äýä ºãºõ áîëîìæòîé áàéõ; • Íýãæ òàëáàðûí êàäàñòðûí çóðãàí ìýäýýëýë, õóóëèéí ýòãýýäèéí ìýäýýëýë, ãàçðûí õàðèëöààíû ìýäýýëýë çýðãèéí ººð÷ëºëòèéí ò¿¿õ ìýäýýëëèéí ñàíä õàäãàëàãääàã áàéõ. 4.4.7. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûí õýìæèëòèéí ¿ð ä¿íãýýð êàäàñòðûí òîîí çóðàãò çóðàãäàõ îáúåêò, ýëåìåíò¿¿äèéã Õ¿ñíýãò 2-ä çààñàí àíãèëàë á¿ðýýð AutoCAD ïðîãðàìä îðóóëàí òóñ òóñàä íü ººð ººð Layer-¿¿ä ¿¿ñãýí çóðíà. Õ¿ñíýãò 2. Êàäàñòðûí òîîí çóðãèéí ýëåìåíò¿¿äèéí ä¿ðñëýãäýõ áàéäàë Layer-ûí äóãààð 001 002

Ä¿ðñëýãäýí ¿ç¿¿ëýãäýõ îáúåêòûí íýð

003

GPS-ûí áàéíãûí àæèãëàëòûí öýã Óëñûí ãåîäåçèéí áàéðëàëûí òóëãóóð ñ¿ëæýýíèé öýã Ïîëèãîíîìåòðèéí ñ¿ëæýýíèé öýã

004

Ãðàâèìåòðèéí ñ¿ëæýýíèé öýã

005

ªíäðèéí ñ¿ëæýýíèé öýã

013 030 031 033 042

Áàðèëãà Ñ¿ì, äóãàí Áóíõàí, ñóâàðãà Íóìàí õààëãàí ãàðö Ãàçàð äîîðõ áàðèëãà, áàéãóóëàìæèéí èë õýñýã ¯éëäâýð, óóðûí çóóõíû ÿíäàí Çàìûí õºäºëãººí çîõèöóóëàã÷èéí áàéð Ãàðààø, êîíòåéíåð

056 059 061

Çóðàõ õýëáýð/ õýì / 10 /8 /8 /12 /8 Polygon Polygon Polygon Polygon Polygon Polygon Polygon Polygon

ªíãº

hue 0 0

saturation 255 255

value 255 255

255

0 42 31 0 0

0 255 255 90 60

139 255 255 255 255

0 188 175

0 158 90

139 191 255

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

064 067 071 076 084

085

087

095 096 110 112 115 121 139 143 155 188 189 190 191 197 237 245 248 263 295 302 306 307 308 311 313 314 315 325 367 409

Íîãîîíû çîîðü, óðãàìëûí õ¿ëýìæ, óóðûí õàëààëòòàé õ¿ëýìæ Õºøººíèé öîãöîëáîð Îðøóóëãûí ãàçàð Óóðõàé áà õîíãèëûí àìñàð Áýõýëãýýã¿é øîðîîí äàëàíãèéí äýýä àìñàð (506 äóãààðòàé Layer-ò äàëàíãèéí ¸ðîîëûã ¿ç¿¿ëíý) Áýõýëãýýòýé øîðîîí äàëàíãèéí äýýä àìñàð (506 äóãààðòàé Layer-ò äàëàíãèéí ¸ðîîëûã ¿ç¿¿ëíý) Àøèãò ìàëòìàëûí èë óóðõàé, îëáîðëîõ óóðõàéí äýýä àìñàð (506 äóãààðòàé Layer-ò äàëàíãèéí ¸ðîîëûã ¿ç¿¿ëíý) Ãàçðûí òîñ, øàòäàã õèé, øàòàõóóíû àãóóëàõ ñàâ Øàòàõóóí ò¿ãýýõ ñòàíö Õààëòòàé õóâüñãóóð (Áàéøèíòàé) Äýä ñòàíö Àãààðûí õóâüñãóóð (òðàíñôîðìàòîð) ªíäºð õ¿÷äýëèéí öàõèëãààí äàìæóóëàõ øóãàì Ãàçàð äýýðõ äóëààíû ÿíäàí õîîëîé Ðàäèî òåëåâèçèéí öàìõàã, àíòåí áà ðàäèî ðåëåé, äàõèí äàìæóóëàõ ñòàíöûí àíòåí Õîã õàÿãäëûí öýã Òºìºð çàì Çàñìàë çàì ßâãàí çîð÷èõ çàì Õàâòàí áîëîí öåìåíòýýð ºíãºëæ òîõèæóóëñàí òàëáàé Õó÷èëòã¿é áîëîâ÷ çàñàæ ñàéæðóóëñàí çàì Áàðüæ áóé çàì Ãîë Íóóð Ñóâàã, ñóâàãæóóëñàí ãîëûí õýñýã áà øóóäóó Ñóâàã äàõü õîíãèëûí äýýä àìñàð (506 äóãààðòàé Layer-ò äîîä àìñàðûã ¿ç¿¿ëíý) Õóäàã ( ãàð, ýðã¿¿ëäýã) Áàéøèíòàé õóäàã, öîîíîã Óñ ò¿ãýýõ áàéð Óñàí îðãèëóóð Óñàí ñàí Áóëàã, øàíä Òºìºð ã¿¿ð Òºìºð áåòîí ã¿¿ð Ìîäîí ã¿¿ð ßâãàí çîð÷èõ ã¿¿ð Îé (Îéí çàõûí õèë õÿçãààðûã ýíý Layer-ò ¿ç¿¿ëíý) Æèìñ, æèìñãýíèé òàëáàé

Polygon

164

139

Polygon Polygon Polygon Line

229 109 0 254

200 101 0 135

235 146 139 151

Line

225

221

120

Line

255

187

Polygon

203

131

255

Polygon Polygon Polygon Polygon Line

113 209 209 209 173

113 218 218 218 202

180 220 220 220 149

Line Polygon

31 221

255 173

255 182

Polygon Line Line Line Polygon

0 175 214 13 13

0 124 255 81 81

180 233 100 255 255

Line Line Line Polygon Line Line

30 214 130 130 130 13

101 26 255 255 60 81

173 131 220 220 255 255

Polygon Polygon Polygon Polygon Polygon Line Polygon Polygon Polygon Polygon Line/ Polygon Polygon

143 130 130 130 130 130 53 213 34 60 85

188 90 255 255 255 255 165 255 225 188 255

223 255 220 220 220 220 195 255 203 206 130

188

176

417

427 473

Òàðèàëàíãèéí òàëáàé (ýíý Layer-èéã íîãîîíû òàëáàéã çóðàãëàõ 502 äóãààðòàé Layer-ýýñ ÿëãàæ áàéãàà áîëíî) Àòàðøñàí òàëáàé ×óëóó, òºìºð áåòîí õàøàà

474

Òºìºð õàøàà

475

Ìîäîí õàøàà

476

Òºìºð çàìûí õàìãààëàëòûí òîðîí õàøàà

477

Õàéñ

479

Àéìàã, íèéñëýëèéí õèë

480

Ñóìûí õèë

481

Ä¿¿ðãèéí õèë

485

48601

Íèéòèéí ýäýëáýð ãàçðûí õèë øóãàì Public_id (type=n, width=10, decimal=0) Àâòîìàøèíû íèéòèéí çîãñîîë Íýðýìæèò òàëáàé Òîãëîîìûí òàëáàé Ïàðê Áèåèéí òàìèðûí çîðèóëàëòûí òàëáàé Öýöýðëýãèéí çîðèóëàëòààð òóñãàéëàí õàéñ, õàøààãààð õàøèæ ìîä, áóò, ç¿ëýã òàðüæ òîõèæóóëñàí òàëáàé Îðøóóëãûí ãàçàð Õîã õàÿãäëûí öýã Öýâýðø¿¿ëýõ òàëáàé Ýð¿¿ë àõóé, õîðèãëîõ, õàìãààëàëòûí á¿ñ Àþóëã¿é, õàìãààëàëòûí á¿ñ Äàðõàí öààçàò ãàçðûí õèë Public_id (type=n, width=10, decimal=0) Îíãîí á¿ñèéí õèë

48602

Õàìãààëàëòûí á¿ñèéí õèë

48603

Õÿçãààðëàëòûí á¿ñèéí õèë

48501 48502 48503 48504 48505 48506

48507 48508 48509 48510 48511 486

487 48701

Áàéãàëèéí öîãöîëáîðò ãàçðûí õèë Public_id (type=n, width=10, decimal=0) Îíöãîé á¿ñèéí õèë

48702

Àÿëàë, æóóë÷ëàëûí á¿ñèéí õèë

48703

Õÿçãààðëàëòûí á¿ñèéí õèë

488

Áàéãàëèéí íººö ãàçðûí õèë Public_id (type=n, width=10, decimal=0)

Polygon

188

176

Polygon Line/ Polygon Line/ Polygon Line/ Polygon Line/ Polygon Line/ Polygon Line/ Polygon Line/ Polygon Line/ Polygon

56 90

188 116

176 143

164

184

202

143

158

240

154

191

220

150

164

255

188

203

233

161

225

233

161

225

Poligon Poligon Poligon Poligon Poligon Polygon

213 213 213 213 213 213

255 255 255 255 255 255

Poligon Poligon Poligon Poligon Poligon Line/ Polygon Line/ Polygon Line/ Polygon Line/ Polygon Line/ Polygon Line/ Polygon Line/ Polygon Line/ Polygon Line/ Polygon

213 213 213 213 213 55

255 255 255 255 255 255

255

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

48801 48802 48803 48804 489 48901 48902 490 496 498 500

501 502

503 504 506 510 600

Áàéãàëèéí èæ á¿ðäëèéí íººö ãàçðûí õèë

Line/ Polygon Áèîëîãèéí íººö ãàçðûí õèë Line/ Polygon Ò¿¿õýí îëäâîðûí íººö ãàçðûí õèë Line/ Polygon Ãåîëîãèéí íººö ãàçðûí õèë Line/ Polygon Äóðñãàëò ãàçðûí õèë Line/ Public_id (type=n, width=10, decimal=0) Polygon Áàéãàëèéí äóðñãàëò ãàçðûí õèë Line/ Polygon Ò¿¿õ, ñî¸ëûí äóðñãàëò ãàçðûí õèë Line/ Polygon Çóðãèéí ïëàíøåòèéí áàéðëàë, íýðëýáýð Text Ò¿ðãýí ¿éë÷èëãýýíèé öýã, ïàâèëîí Polygon Äóëààíû áîëîí öýâýð óñíû ºðãºõ ñòàíö áóþó Polygon ïóíêò Õèë õÿçãààðûí çàðèì öýã íü òîäîðõîé Polygon áóñ íýãæ òàëáàðûí ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéã õîëáîñîí øóãàì Íýãæ òàëáàðûí õèë õÿçãààðûí ýðãýëòèéí Polygon öýã¿¿äèéã õîëáîñîí øóãàì (íîãîîí õ¿ðýýòýé) Íîãîîíû òàëáàé (ýíý Layer-èéã Polygon òàðèàëàíãèéí òàëáàéã çóðàãëàõ 417 äóãààðòàé Layer-ýýñ ÿëãàæ áàéãàà áîëíî) Ýäëýí ãàçðûí õèë øóãàìûã ãàçàðò áýõëýñýí Point/6 öýã Õîðîîíû õèë Line/ Polygon Äàëàí õýëáýðýýð çóðàãäàõ îáúåêòûí äîîä Line ¸ðîîë Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíû íóòàã Polygon äýâãýðèéí õèë Èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí Polygon ýçýìøèë áîëîí ºì÷èëæ àâñàí ãàçðûí çàõèðàìæààð îëãîñîí õèë øóãàì

255

255 38 34

255 101 146

0 210 195

233

205

210

255

130

180

131

154

255

130

4.4.8. Õ¿ñíýãò 2-èéí äàãóó áîëîâñðóóëàëòûí àæëûã õèéñíèé äàðàà ArcView ïðîãðàìä õºðâ¿¿ëýí ãàçðûí ýðõ ç¿éí õàðèëöààã áóþó ýçýìøèë ãàçðûí õèë õÿçãààðûã 501 ãýñýí Layer-ò îðóóëæ á¿ðòãýëòýé õîëáîõ àæëûã õèéæ ã¿éöýòãýíý. 4.4.9. AutoCAD ïðîãðàì äýýð òîîí çóðãèéí ä¿ðñëýë¿¿äýýð Layer-¿¿ä ¿¿ñãýí çóðàõäàà äàðààõ øààðäëàãóóäûã õàíãàñàí áàéíà. ¯¿íä: • Ýëåìåíò¿¿ä íü Circle áà 3D Poliline áàéíà. • Line áà ïîëèãîíóóä íü äàâõöàæ îãòîëöîõã¿é áàéõ • Ïîëèãîí íü çààâàë áèò¿¿ðñýí áàéõ • Íýãæ òàëáàðûã ¿¿ñãýõ ïîëèãîíûã çóðàõäàà ç¿¿í ãàð òàëûí äîîä ºíöãèéí öýãýýñ ýõëýí çóðàõ õýðýãòýé.

4.4.10. Òàðèàëàíãèéí ãàçðûí õóâüä êàäàñòðûí çóðàãëàëûí õýìæèëòèéí ¿ð ä¿í, áîëîí çóðàãäàõ îáúåêò, ýëåìåíò¿¿äèéã GEOMEDIA ïðîãðàìä îðóóëàí Layer-¿¿ä ¿¿ñãýí çóðæ áîëîâñðóóëàëòûí àæëûã õèéñíèé äàðàà ArcView ïðîãðàìä õºðâ¿¿ëýí

ýçýìøèë ãàçðûí õèë õÿçãààðûã 501 ãýñýí Layer-ò îðóóëæ á¿ðòãýëòýé õîëáîõ àæëûã õèéæ ã¿éöýòãýíý. Áàéð ç¿éí çóðãóóäûã òîîí õýëáýðò õºðâ¿¿ëýõäýý ÃÕÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2004 îíû 07 ñàðûí 28-íû ºäðèéí 184 òîîò òóøààëààð áàòàëñàí “1:25000-1:100000íû ìàñøòàáòàé áàéð ç¿éí çóðãèéã òîîí õýëáýðò õºðâ¿¿ëýõýä àøèãëàãäàõ òàíèõ òýìäãèéí çààëò”-ûí äàãóó “Ïðîãðàì õàíãàìæòàé àæèëëàõ çààâàð”, “Áàéð ç¿éí çóðãèéã òîîí õýëáýðò øèëæ¿¿ëýõ òåõíèêèéí çààëò” çýðãèéã ìºðäºæ àæèëëàíà. 4.4.11. Òàðèàëàíãèéí ãàçðûí áàéð ç¿éí çóðãèéã òîîí õýëáýðò õºðâ¿¿ëýõäýý íýãæ òàëáàð áîëîí øèíý÷ëýãäýõ îáúåêòóóäûã õºðâ¿¿ëýõ øààðäëàãàã¿é áºãººä õýìæñýí ñîëáèöîëîîð íü òýäãýýðèéã çóðàãò îðóóëíà. 4.4.12. Áàéð ç¿éí ýëåìåíò¿¿äèéí äàðààõ òîäîðõîéëîëòóóäûã êàäàñòðûí çóðàãò òóñãàõã¿é. ¯¿íä: • Óñò öýãèéí ¿ç¿¿ëýëò; • Öîõèî áîëîí ñîíäãîé õàäíû ºíäºð; • Ãîëûí ºðãºí, ã¿í, óðñãàëûí õóðä; • Îé ìîäíû ºíäºð, äèàìåòð, õîîðîíäîõ çàé; • Ãîëûí ýðãèéí ºíäºð, óñíû ò¿âøèí; • Íàìàãíû ã¿í; • Ãîëûí ãàðàìíû ¿ç¿¿ëýëò; • Ýðýãíèé ºíäºð; • Ã¿¿ðíèé óðò, ºðãºí, õèéö, äààö; • Çàìûí ¿ç¿¿ëýëò; • Çàìûí àâòî ìàøèíààð çîð÷èæ áîëîõ õóãàöàà. 4.4.13. Èðãýí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ºì÷èëæ, ýçýìøèæ, àøèãëàæ áàéãàà ãàçàð íü çàõèðàìæààð îëãîñîí ãàçðûí õýìæýýíýýñ çºðæ áàéâàë ãàçàð îëãîëòûí çàõèðàìæ, ãýðýý, ãýð÷èëãýý, ãàçðûí áàéðøëûí áàòàëãààæèëòûí çóðàã çýðãèéã ¿íäýñëýí çàõèðàìæààð îëãîñîí õèë õÿçãààðûã ArcVeiw äýýð 600 ãýñýí äóãààð á¿õèé Layer-ä çóðæ ºãíº. 4.4.14. Õýðýâ ýçýìø¿¿ëýõýýð îëãîñîí ãàçàð íü áàðèëãûí ñóóðèàð áºãººä ñóóðü íü òàâèãäñàí áîë ò¿¿íèéã õýìæèæ çóðàãëàí 501 ãýñýí Layer-ò îðóóëæ á¿ðòãýëòýé õîëáîõ àæëûã õèéæ ã¿éöýòãýíý. Õàðèí ñóóðü íü òàâèãäààã¿é çºâõºí ò¿ð õàøàà íü áàðèãäñàí áîë ò¿¿íèéã íü õýìæèæ çóðàãëàí 500 ãýñýí Layer-ò îðóóëæ á¿ðòãýëòýé õîëáîõ àæëûã õèéæ ã¿éöýòãýõ øààðäëàãàòàé.

4.4.15. Àòàðøñàí ãàçðûí õóâüä, ìºí íýãæ òàëáàðûí ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷ íü îëäîõã¿éí óëìààñ ðåãèñòðèéí äóãààðûã áºãëºõ áîëîëöîîã¿é áîë Ýäëýí ãàçðûí òîî á¿ðòãýëèéí õóóäñûí äóãààðûí ºìíº R ¿ñýã áè÷èí ò¿¿íèéã ðåãèñòðèéí äóãààðûí îðîíä áºãëºí çóðàãòàé õîëáîíî. 4.4.16. Êàäàñòðûí òîîí çóðàãò îáúåêòóóäûí ºíäðèéã íü ¿ç¿¿ëýõèéí òóëä 3 õýìæýýñò áàéäëààð áóþó 3d polyline–ààð çóðæ ¿ç¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé. Ä¿ðñëýãäýæ áàéãàà ýëåìåíò¿¿äèéã 3d polyline áîëîí öýãýýð çóðæ ¿ç¿¿ëýõ áºãººä ýäãýýð íü ñîëáèöîë (X,Y, Z)-òîé áàéõ ¸ñòîé áºãººä ò¿¿íèéã 329 äóãààðòàé Layer-ò õàäãàëíà. 4.4.17. Õýðýâ êàäàñòðûí çóðàãò õàÿëáàð ¿ç¿¿ëýõ áîë 1, 2-5 ì ¿åèéí ºíäºðòýé õàÿëáàðûí 5 äàõü, 0.5, 2.5 ì ¿åèéí ºíäºðòýé õàÿëáàðûí 4 äýõ õàÿëáàðûã ¿íäñýí õàÿëáàðààð áóþó ºðãºíººð çóðæ ºíäðèéã íü áè÷íý. Õàðèí ãàçðûí ãàäàðãûí õýâèéëò èõòýé ãàçàðò 0.5, 2.5 ì-èéí ¿åèéí ºíäºðòýé õàÿëáàð òàòàõàä õàÿëáàð íü øèã¿¿ áàéõààð áîë õàÿëáàðûí 5 äàõü íü ºðãºí áàéõ áà 10 äàõü õàÿëáàðò ºíäðèéã íü áè÷íý.

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

4.4.18. Íýãæ òàëáàð á¿ðèéí õèë õÿçãààðûí ýðãýëòèéí öýãèéã äóãààðëàõäàà ç¿¿í äîîä òàëûí ýðãýëòèéí öýãýýñ ýõëýí öàãèéí ç¿¿íèé ýðãýëòèéí äàãóó 1 ... N õ¿ðòýë äýñ òîîãîîð äóãààðëàíà. 4.4.19. Íýã íýãæ òàëáàðò äóãààðëàãäñàí ýðãýëòèéí öýã íü çýðãýëäýý íýãæ òàëáàðò ººðººð äóãààðëàãäàíà. ªºðººð õýëáýë íýãæ òàëáàð á¿ð íü ººðèéí ãýñýí õèë õÿçãààðûí ýðãýëòèéí äóãààðòàé áàéíà. 4.4.20. Ýäëýí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàã äýýð õèë õÿçãààðûí ýðãýëòèéí öýãèéí äóãààðëàëòûã òîäîðõîé îéëãîãäîõ áàéäëààð ¿ç¿¿ëýõ áà ýðãýëòèéí öýãèéã íü ãàçàðò òóñãàéëàí áýëòãýñýí òºâ öýãýýð òýìäýãëýñýí áîë “•“, ýðãýëòèéí öýãèéã íü òýìäýãëýýã¿é áîë “°” ãýñýí òýìäãýýð ä¿ðñëýí ¿ç¿¿ëíý. 4.4.21. Íýãæ òàëáàðûã äóãààðëàõäàà Óëààíáààòàð õîò áîëîí Ìîíãîëûí íóòàã äýâñãýðèéí õýìæýýãýýð äóãààð íü äàâõöàõã¿é áàéõààð äóãààðëàíà. Äóãààðëàõäàà ÃÕÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2003 îíû 16 äóãààð òóøààëààð áàòàëñàí “Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì”-ûã áàðèìòëàíà. Àéìãèéí êîäûí àðààñ ñóìûí êîäûã áè÷èæ ò¿¿íèé àðààñ íýãæ òàëáàðûí äóãààðûã 5 îðîíòîé òîîãîîð íýãýýñ ýõëýí äóãààðëàíà. Æèøýý íü: 020200001 ãýæ äóãààðëàõ áà ýíä ýõíèé 2 îðîí íü àéìãèéí äàðààãèéí 2 îðîí íü ñóìûí, äàðààãèéí 00001 íü íýãæ òàëáàðûí äóãààð áîëíî. Æèøýý áîëãîí àâñàí ýíý äóãààðûã Àðõàíãàé àéìãèéí Áóëãàí ñóìûí 1 ä¿ãýýð íýãæ òàëáàð ãýæ îéëãîâîë çîõèíî. 4.4.22. Êàäàñòðûí çóðàã õèéñýí îðîí íóòàãò Ãåîêîä-ûã àøèãëàõ áà ýíýõ¿¿ æóðìûí 4.4.21 ä¿ãýýð ç¿éëä äóðäñàí äóãààðààð çàõèðàìæ ãàð÷, ãýð÷èëãýý îëãîãäñîí íýãæ òàëáàðûí äóãààðûã ãåîêîäîîð ñîëüæ óëñûí á¿ðòãýëèéã øèíý÷ëýõ áºãººä ýíý ãàçðûí íýãæ òàëáàðûí õóó÷èí áà øèíý äóãààð ìýäýýëëèéí ñàíãèéí õ¿ñíýãòýí ìýäýýëýëä õî¸óëàà áè÷èãäýíý (Ãýðýý, ãýð÷èëãýýã ñîëèõ øààðäëàãàã¿é). 4.4.23. Øèíýýð îëãîãäîõ çàõèðàìæ, ãýð÷èëãýýí äýýð íýãæ òàëáàðûí äóãààð íü ãåîêîäîîð áè÷èãäýõ áîëíî. 4.4.24. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûã ã¿éöýòãýã÷ àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà íü êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí á¿ðòãýëèéã õèéæ äóóññàíû ýöýñò çàõèàëàã÷ áàéãóóëëàãàä ººðñäèéí ñåðâåð êîìüþòåð äýýð áàéãàà C:/Cadastral Collect/Themes äèðåêòîð, AutoCadûí .dxf ôàéë çýðãèéã CDR-ä áè÷èæ àêòààð õ¿ëýýëãýí ºã÷, êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí á¿ðòãýëèéã óëñûí ìýäýýëëèéí íýãäñýí ñàíä îðóóëàõ áà íèéñëýë, ä¿¿ðýã, ñóìûí Ãàçðûí àëáà íü áàòëàãäñàí çàãâàðûí äàãóó íýãæ òàëáàðûí çóðãèéã õýâëýí ãàçàð ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èä áàòàëãààæóóëæ ºãíº. 4.4.25. CD-íû í¿¿ðýí äýýð Çàõèàëàã÷èéí íýð -.../...-... , Õýñãèéí äóãààð ... , .............. ä¿¿ðãèéí ... õîðîîíû 1:1 000-íû ìàñøòàáòàé êàäàñòðûí çóðàãëàë, Ã¿éöýòãýã÷ áàéãóóëëàãûí íýð ................. , 200... îíû ... äóãààð ñàðûí ...-íû ºäºð ãýæ áè÷ñýí áàéíà.

5. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûí òåõíèêèéí òàéëàí áîëîâñðóóëàõ 5.1. Çóðàãëàëûí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýý áàéãóóëæ, êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæèë ã¿éöýòãýæ äóóññàíû ýöýñò äàðààõ õî¸ð òºðëèéí òåõíèêèéí òàéëàí áè÷íý. • Çóðàãëàëûí àæèëä çîðèóëñàí áàéðëàë, ºíäðèéí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýý áàéãóóëñàí àæëûí òàéëàí • Êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí á¿ðòãýëèéí àæëûí íýãäñýí òàéëàí

5.2. Çóðàãëàëûí àæèëä çîðèóëñàí áàéðëàë, ºíäðèéí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýýíèé òàéëàíä õèéæ ã¿éöýòãýñýí àæëûí àãóóëãà, õýìæýý, òåõíèêèéí ¿íäñýí íºõöºë, íàðèéâ÷ëàë, àæèë ã¿éöýòãýñýí õóãàöàà, çîõèîí áàéãóóëàëò çýðãèéã á¿ðýí òóñãàñàí áàéíà. Òåõíèêèéí òàéëàí íü áè÷ìýë õýñýã, ã¿éöýòãýñýí àæëûí çóðàã á¿ä¿¿â÷ çýðãýýñ á¿ðäýíý.

5.2.1. Òåõíèêèéí òàéëàíãèéí áè÷ìýë õýñýã íü äîð äóðäñàí àãóóëãàòàé áàéíà. 1. Åðºíõèé õýñýã - Òºëºâëºæ õèéñýí àæëûí çîðèëãî, çîðèóëàëò - Àæèë ã¿éöýòãýñýí õóãàöàà, çîõèîí áàéãóóëàëò - Õèéæ ã¿éöýòãýñýí àæëûí õýìæýýã õ¿ñíýãòýýð 2. Óðüä õèéñýí ãåîäåçè, ãàçðûí çóðãèéí àæëûí òîéì - Òóõàéí íóòàã äýâñãýðò ºìíº õèéñýí ãåîäåçè, ãàçðûí çóðàãëàëûí òóõàé òîéì 3. Çóðàãëàëûí áàéðëàë, ºíäðèéí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýý áàéãóóëñàí òóõàé - Òºâëºðñºí æóðìààð öýã áýëòãýæ, ñóóëãàñàí òóõàé - Áàéðëàëûí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýýíèé õýìæèëò, áàéãóóëñàí àðãà, òåõíîëîãè, ñ¿ëæýýíèé òýãøèòãýí áîäîëò ò¿¿íèé ¿ð ä¿í - ªíäðèéí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýýíèé õýìæèëòèéí àðãà, òåõíîëîãè, òýãøèòãýí áîäîëò, ò¿¿íèé ¿ð ä¿í 4. Àæèë äóóññàíû ýöýñò õ¿ëýýëãýæ ºãñºí ìàòåðèàëûí æàãñààëò. 5.2.2. Òàéëàíãèéí çóðàã á¿ä¿¿â÷èä äàðààõ ç¿éë¿¿ä òóñãàãäàíà. • Êàäàñòðûí çóðàãëàë õèéñýí á¿ñèéí õèëèéí øóãàìûã 1:1 000-íû ìàñøòàáòàé çóðãèéí íýðëýáýð õàðóóëñàí ñóóðü äýýð ¿ç¿¿ëñýí á¿ä¿¿â÷; • Òóëãóóð áîëîí ñóäàëãàà õèéñýí ñ¿ëæýýíèé á¿ä¿¿â÷; • Çóðàãëàëûí ¿íäýñëýë áóþó ïîëèãîíîìåòðèéí ñ¿ëæýýíèé á¿ä¿¿â÷; • Òóëãóóð áîëîí ¿íäýñëýëèéí ºíäðèéí ñ¿ëæýýíèé á¿ä¿¿â÷; • ªòãºð¿¿ëýëòèéí áóþó ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýýíèé òºâ öýãèéí çóðàã; • Ãåîäåçèéí áàéíãûí öýã òýìäýãòèéã òºðèéí õàìãààëàëòàíä õ¿ëýýëãýí ºãñºí àêò;

• Áàéðëàë, ºíäðèéí òóëãóóð áîëîí ºòãºð¿¿ëýëòèéí ñ¿ëæýýíèé êàòàëîãè; • Ñóäàëãàà õèéñýí áîëîí øèíýýð ñóóëãàñàí öýã¿¿äèéí õóâèéí õýðýã. 5.3. Êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí á¿ðòãýëèéí àæëûí íýãäñýí òàéëàíä õèéæ ã¿éöýòãýñýí àæëûí àãóóëãà, çóðàãëàëûí àæèëä çîðèóëñàí áàéðëàë, ºíäðèéí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýý, çóðàãëàëûí àæèë, ýäëýí ãàçðûí òîî á¿ðòãýëèéí öóãëóóëñàí ìàòåðèàëûí òóõàé áîëîí íèéò àæëûí õýìæýý, òåõíèêèéí ¿íäñýí íºõöºë, àæèë ã¿éöýòãýñýí õóãàöàà, àæëûí çîõèîí áàéãóóëàëò çýðãèéã á¿ðýí òóñãàñàí áàéíà. Òåõíèêèéí òàéëàí íü áè÷ìýë õýñýã, ã¿éöýòãýñýí àæëûí çóðàã, á¿ä¿¿â÷ çýðãýýñ á¿ðäýíý. 5.3.1. Òåõíèêèéí òàéëàíãèéí áè÷ìýë õýñýã íü äàðààõ àãóóëãàòàé áàéíà. • Òºëºâëºæ õèéñýí àæëûí çîðèëãî, çîðèóëàëò, àæèëä õàìðàãäñàí íóòàã äýâñãýð; • Õèéæ ã¿éöýòãýñýí àæëûí òîî õýìæýýã õ¿ñíýãòýýð; • Àæèë ã¿éöýòãýñýí õóãàöàà, çîõèîí áàéãóóëàëò; • Òóõàéí á¿ñýä õàìààðàõ íóòàã äýâñãýðò ºìíº õèéñýí ãåîäåçè, êàäàñòðûí çóðàãëàëûí òóõàé; • Áàéðëàë, ºíäðèéí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýý áàéãóóëñàí àðãà ò¿¿íèé íàðèéâ÷ëàë, ¿ð ä¿í; • Ãàçàð ýçýìøèã÷èéí òàëààð ìýäýýëýë öóãëóóëàõ áîëîí íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã ¿¿ñãýñýí òóõàé;

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

• Ýäëýí ãàçðûí õèë øóãàìûã ãàçàðò òýìäýãëýñýí òóõàé; • Êàäàñòðûí çóðàãëàë õèéñýí àðãà òåõíîëîãè; • Çóðàãëàëûí àæèëä àøèãëàñàí áàãàæ, õýðýãñëèéí òóõàé, ò¿¿íèé øàëãàëò, òîõèðóóëãà õèéñýí áàéäëûí òàëààð; • Àæèë äóóññàíû ýöýñò õ¿ëýýëãýæ ºãñºí ìàòåðèàëûí æàãñààëò. 5.3.2. Ã¿éöýòãýñýí àæëûí çóðàã á¿ä¿¿â÷èä äîð äóðäñàí ç¿éë¿¿ä òóñãàãäàíà. • Êàäàñòðûí çóðàãëàë õèéñýí á¿ñèéí õèëèéí øóãàìûã 1:1 000-íû ìàñøòàáòàé çóðãèéí íýðëýáýð õàðóóëñàí ñóóðü äýýð ¿ç¿¿ëñýí á¿ä¿¿â÷; • Òóëãóóð áîëîí ñóäàëãàà õèéñýí ñ¿ëæýýíèé á¿ä¿¿â÷; • Çóðàãëàëûí áàéðëàë, ºíäðèéí ¿íäýñëýëèéí ñ¿ëæýýíèé á¿ä¿¿â÷. 5.4. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæèë ã¿éöýòãýæ äóóññàíû ýöýñò Õ¿ñíýãò 3-ä äóðäñàí ìàòåðèàëóóäûã àêòààð õ¿ëýýëãýæ ºãíº. Êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí á¿ðòãýëèéí àæëûí CD äýýð áè÷ñýí õóóëáàðûã 3 õóâü õèéæ õ¿ëýýëãýí ºãºõ áà Êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí á¿ðòãýë òºñºëä íýã õóâü, àéìãèéí Ãàçðûí àëáàíä ºãºõººð òóõàéí àéìãèéí õýìæýýíä áýëòãýñýí íýã õóâü, ñóìûí Ãàçðûí äààìàëä ºãºõººð òóõàéí ñóìààð áýëòãýñýí íýã õóâèéã òóñ òóñ áýëòãýñýí CD áàéíà. Õ¿ñíýãò 3. Àêòààð õ¿ëýýëãýæ ºãºõ ìàòåðèàëûí íýð 1. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã (Äýâòýðëýñýí) Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí õóâüä äàðààõ ìàòåðèàëóóäûã õàâñàðãàíà. - Ýäëýí ãàçðûí áàéðøëûã îëîõîä øààðäàãäàõ áàòàëãààæèëòûí ñõåì - Ãàçàð ýçýìøèõ (àøèãëàõ) ýðõèéí ãýð÷èëãýý, ãýðýýíèé õóóëáàð 2. Ýäëýí ãàçðûí õèëèéí øóãàìûí ýðãýëòèéí öýãèéã ãàçàðò áýõýëñýí òóõàé àêò (Äýâòýð) 3. Ýäëýí ãàçðûí çàõèðàìæààð îëãîñîí òàëáàéí õýìæýý ãàçàð äýýðõ õýìæýýòýéãýý çºðæ áàéâàë çºðººã íü õàðóóëñàí çóðãèéã èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà òóñ á¿ðýýð íü çóðæ, çºðººã íü ãàðãàñàí íýãäñýí æàãñààëò (Äýâòýð). 4. Êàäàñòðûí çóðàãëàëä çîðèóëæ áàéãóóëñàí ºòãºð¿¿ëýëòèéí ñ¿ëæýýíèé òåõíèêèéí òàéëàí. Òåõíèêèéí òàéëàíä äàðààõ ç¿éë¿¿äèéã õàâñàðãàíà. - Ñ¿ëæýýíèé õýýðèéí õýìæèëòèéí ¿ð ä¿íã CD äýýð RINEX ôîðìàòààð áè÷ñýí ºãºãäºë; - Ñ¿ëæýýã õýðýâ GPS- ýýð õýìæñýí áîë GPS-èéí õýìæèëòèéí æóðíàë (Äýâòýð); - Ñ¿ëæýýíèé òàéëàí, êàòàëîãè, ãåîäåçèéí áàéíãûí öýã òýìäýãòèéí õóâèéí õýðãèéí CD äýýð áè÷ñýí õóóëáàð. 5. Êàäàñòðûí çóðàãëàë, ãàçðûí á¿ðòãýëèéí àæëûí CD äýýð áè÷ñýí õóóëáàð; 6. Áàéð ç¿éí àãóóëãààð õèéñýí çóðãèéí AutoCAD-ûí dwg ôàéëûí CD äýýð áè÷ñýí õóóëáàð; 7. Áàéð ç¿éí àãóóëãààð õèéñýí çóðãèéã ïëàíøåò òóñ á¿ðýýð õýâëýñýí çóðàã; 8. Êàäàñòðûí çóðàãëàë, ãàçðûí á¿ðòãýëèéí íýãäñýí òåõíèêèéí òàéëàí CD äýýð áè÷ñýí õóóëáàð.

õóâü 1

1 2

1 1 2 3 2 1 2

6. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûí õÿíàëò, øàëãàëòûí àæèë Êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí á¿ðòãýëèéí àæèë ã¿éöýòãýã÷ àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà íü ¿éëäâýðëýëèéí ÿâöàä áîëîí àæëûí ¿å øàò äàìæëàãà á¿ðä äîòîîäûí õÿíàëò øàëãàëòûã õèéõ áà ýöñèéí á¿òýýãäýõ¿¿í áîëñîí ¿åä çàõèàëàã÷èä àêòààð õ¿ëýýëãýí ºãíº.

6.1. Êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí á¿ðòãýëèéí àæëûí áîëîâñðóóëàëòûã õèéõ ÿâöàä áîëîí äóóññàíû ýöýñò ã¿éöýòãýã÷èéí ç¿ãýýñ äàðààõ ç¿éë¿¿äèéã øàëãàñàí áàéâàë çîõèíî. ¯¿íä: 1. Çóðàãëàëûí õýìæèëòèéí öýãèéí ºíäºð áóþó Z òýíõëýãèéí ñîëáèöîë çºâ ýñýõ; 2. Çóðàãëàëûí õýìæèëòèéí öýãèéã îëîí äàõèí õýìæñýí áóþó òîîí çóðàã äýýð ÿíç á¿ðèéí áàéäëààð äàâõàðäóóëàí îðóóëñàí ýñýõ; 3. Òîîí çóðàã äýýð ïîëèãîí çóðàõäàà øóëóóíóóäûã äàâõàðäóóëàí çóðñàí áàéäàë; 4. Ãàçðûí õàðèëöààíä óðä ºìíº îðîëöîæ áàéãààã¿é õóóëèéí ýòãýýä áàéãàà ýñýõ; 5. Ãàçðûí õàðèëöààíä óðä ºìíº îðîëöîæ áàéãààã¿é ãàçàð áàéãàà ýñýõ; 6. Äàâõàð ýçýìøèëòýé ãàçàð áàéãàà ýñýõ; 7. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àãóóëãûã á¿ðýí ¿ç¿¿ëñýí áàéäàë; 8. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûí íàðèéâ÷ëàë õàíãàæ áàéãàà ýñýõ; 9. Ãàçðûí ýðõèéí á¿ðòãýëèéí ¿íýí çºâ áàéäàë; 6.2. Êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí ýðõèéí á¿ðòãýëèéí ¿íýí çºâèéã øàëãàõäàà çààâàë ãàçàð äýýð íü õýìæèëò õèéõ áîëîí òóëãàëò õèéõ çàìààð øàëãàñàí áàéâàë çîõèíî. 6.3. Êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí ýðõèéí á¿ðòãýëèéí àæëûí ÿâöàä áîëîí ýöñèéí ¿å øàòàíä Êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí á¿ðòãýëèéí àæëûí òåõíèêèéí òºñºë, Ãåîäåçèéí ñ¿ëæýýíèé òåõíèêèéí òàéëàí, Êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí á¿ðòãýëèéí àæëûí íýãäñýí òàéëàí çýðãèéã “Êàäàñòðûí çóðàãëàë áà ãàçðûí á¿ðòãýë òºñëººð ã¿éöýòãýñýí àæëûí ìàòåðèàë õ¿ëýýëöñýí àêò”-ààð õ¿ëýýëãýí ºãíº. 6.4. Êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûã øàëãàõäàà çààâàë ãåîäåçèéí õýìæëèéí áàãàæààð õýìæèí çóðàãëàæ øàëãàõ áºãººä êàäàñòðûí çóðàãëàëûí õýýðèéí áîëîí ñóóðèí áîëîâñðóóëàëòûí àæëûã õèéæ ã¿éöýòãýñíèé ýöýñò õýñýã÷èëñýí õÿíàëò, øàëãàëòûí àæëûã õèéæ àêòààð õ¿ëýýí àâíà. 6.5. Ãàçðûí õàðèëöàà, ãåîäåçè, çóðàã ç¿éí ãàçàðò êàäàñòðûí çóðàã, ãåîäåçèéí ñ¿ëæýýíèé òåõíèêèéí òàéëàí, öýãèéí õóâèéí õýðýã áîëîí êàòàëîãèéã, Êàäàñòðûí çóðàã áà òîî á¿ðòãýëèéí äýâòýðëýñýí õóóäñûã íèéñëýë, àéìãèéí ãàçðûí àëáàíä àêòààð õ¿ëýýëãýí ºãíº. 6.6. Õýðýâ ã¿éöýòãýã÷ áàéãóóëëàãà àæëûí ÿâöàä õýñýã÷èëñýí õÿíàëò, øàëãàëò õèéëãýæ áàéãààã¿é áîëîí ýöñèéí ¿å øàòàíä õ¿ëýýí àâàëòûí øàëãàëò, ¿íýëãýý õèéëãýýã¿é òîõèîëäîëä òóõàéí àæëûã ýöñèéí á¿òýýãäýõ¿¿í áîëñîí ãýæ ¿çýõã¿é.

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

“Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû áîëîí òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûí òåõíîëîãèéí àðãà÷ëàë”-ûí 1 ä¿ãýýð õàâñðàëò

ÃÅÎÄÅÇÈÉÍ Ñ¯ËÆÝÝÍÈÉ ÖÝÃÈÉÍ ÒªÂÈÉÍ ÇÓÐÀÃ

1. Òºâ

2. Öýã ñóóëãàæ ãàäíàõ òýìäýãëýýñ õèéõ áàéäàë Öýãèéí òºâèéí õýëáýð- ÃÖÕ-7

3. Ãàäíàõ òýìäýãëýýñ àíõààðóóëãûí ñàìáàðûí çàãâàð Ýíý òºìºð ñàìáàð äýýð Ãåîäåçèéí öýã. Ýíý öýãèéã óñòãàñàí, õýìæèëò õèéõ íºõöëèéã àëäàãäóóëñàí ýòãýýäýä õóóëèéí õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýíý.

“Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû áîëîí òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûí òåõíîëîãèéí àðãà÷ëàë”-ûí 2 äóãààð õàâñðàëò

ÃÅÎÄÅÇÈÉÍ ÁÀÉÍÃÛÍ ÖÝÃ ÒÝÌÄÝÃÒÈÉÍ ÕÓÂÈÉÍ ÕÝÐÝÃ Äóãààð ...

1 3

Öýãèéí íýð Òðàïåöèéí äóãààð

ÏÖ 0392 6-Â6-7-d

( 1:1 000 ) Áàéðøèë (àéìàã, ñóì, ä¿¿ðýã, õîðîî)

Ñîíãèíîõàéðõàí ä¿¿ðýã 7-ð õîðîî

Êîîðäèíàò

B=47° 54’33,1”

2 4

Òºâèéí äóãààð Ñ¿ëæýýíèé òºðºë

L=106° 48’25.6”

ÃÖÒ 0392 Ïîëèãîíîìåòð Í=1245,25

Õ=5 309 985.19

Y= 18 635 245.12

7. Öýãèéí ôîòî çóðàã

Õîëîîñ (Îëîõîä îéëãîìæòîé áàéðëàëààñ)

Îéðîîñ (òºâèéí äóãààð óíøèãäàõààð)

8. Áàéðøëûí òóõàé òýìäýãëýë: Øîðîîíû êàðüåðóóäûí äóíäàõ òîëãîéí îðîéä îðøèíî ( Ýõëýýä åðºíõèé áàéðëàëûã áè÷íý.) Áàÿíõîøóóíû-6 ãóäàìæíû 6-83 òîîò õàøààíû áàðóóí óðä ºíöãººñ ç¿¿í óðàãø 212.07 ì, Áàÿíõîøóóíû-7 ãóäàìæíû 7-111à òîîò õàøààíû áàðóóí óðä ºíöãººñ ç¿¿í óðàãø 183.03 ì, Áàÿíõîøóóíû-11 ãóäàìæíû 11-238 òîîò õàøààíû áàðóóí óðä ºíöãººñ áàðóóí óðàãø 179.24 ì. 9. Áàéðøëûí òîéì çóðàã

10. Òºâ öýãèéí õýëáýð

(Õàìãèéí îéð áàéãàà 3-ààñ äîîøã¿é áèåòòýé õîëáîæ õýìæñýí áàéõ) 11. à. Ñóäàëãàà á. Øèíýýð ñóóëãàñàí 12. Îãíîî . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (ºìíºõ äóãààðûã äóãóéëíà) 13. Õóâèéí õýðýã õºòºëñºí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (àëáàí òóøààë, íýð) Áàéãóóëëàãà: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

“Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû áîëîí òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûí òåõíîëîãèéí àðãà÷ëàë”-ûí 3 äóãààð õàâñðàëò

ÃÅÎÄÅÇÈÉÍ ÁÀÉÍÃÛÍ ÖÝÃ, ÒÝÌÄÝÃÒÈÉÃ ÒªÐÈÉÍ ÕÀÌÃÀÀËÀËÒÀÍÄ Õ¯ËÝÝËÃÝÍ ªÃÑªÍ ÀÊÒ

… îíû . . . äóãààð ñàðûí

Äóãààð …

. . . –íû ºäºð

............ (Ãàçðûí íýð)

Ìîíãîë óëñûí Ãåîäåçè, çóðàã ç¿éí òóõàé õóóëèéí 5 äóãààð ç¿éëèéí 5.7 äàõü çààëò, 10 äóãààð ç¿éëèéí äàãóó .......................................................................................................................................... (Íèéñëýë, àéìàã, ñóì, ä¿¿ðãèéí íýð) íóòàãò áàéðëóóëñàí ..........................................................................................................................................

(ãåîäåçèéí áàéíãûí öýã òýìäýãòèéí òºðºë)

øèðõýã ãåîäåçèéí áàéíãûí öýã òýìäýãòèéã òºðèéí õàìãààëàëòàíä õ¿ëýýëãýí ºãºâ. Õ¿ëýýëãýí ºãñºí ãåîäåçèéí áàéíãûí öýã, òýìäýãòèéí áàéðøèë, æàãñààëòûã àêòàíä õàâñàðãàâ. (Ãåîäåçèéí áàéíãûí öýã, òýìäýãòèéã òºðèéí õàìãààëàëòàíä õ¿ëýýí àâñàí áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòàí íü óã òýìäýãòèéã óñòàæ, ãýìòýõýýñ ñýðãèéëýõ òàëààð ñóðòàë÷ëàõ, óëñûí á¿ðòãýë õºòëºõ, òîãòîîñîí æóðìûí äàãóó òîîëëîãî ÿâóóëàõ ¿¿ðýãòýé áîëíî.)

Ãåîäåçèéí áàéíãûí öýã òýìäýãòèéã òºðèéí õàìãààëàëòàíä õ¿ëýýí àâñàí

............................................................................................................................. (òàìãà) (ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçðûí àëáàí òóøààëòíû ãàðûí ¿ñýã, îâîã íýð)

Ãåîäåçèéí áàéíãûí öýã òýìäýãòèéã òºðèéí õàìãààëàëòàíä õ¿ëýýëãýí ºãñºí ...............................................................................................................................................

(àæ àõóéí íýãæèéí íýð, àëáàí òóøààëòíû ãàðûí ¿ñýã, îâîã íýð)

“Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû áîëîí òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûí òåõíîëîãèéí àðãà÷ëàë”-ûí 4 äóãààð õàâñðàëò

GPS-ÛÍ ÕÝÌÆÈËÒÈÉÍ ÆÓÐÍÀË

Öýãèéí íýð ( äóãààð) ............................................................ Òºâèéí äóãààð ........... Õ¿ëýýí àâàã÷èéí Äàâòàëò №1 òºðºë ................... Ýõýëñýí ......................

Äàâòàëò №2 Äóóññàí

Ýõýëñýí

Äóóññàí

Îãíîî Öàã Àíòåííû ºíäºð (ñì-ýýð) Óäèðäëàãûí áëîêûí äóãààð

Õ¿ëýýí àâàã÷ûí àíòåíèéí äóãààð

Àãààðûí òåìïåðàòóð

Àãààðûí äàðàëò

Àãààðûí ÷èéãøèëò

Òºâä øèëæ¿¿ëñýí õºðâ¿¿ëýëòèéí ýëåìåíò L= ª= (ìì)

Õýìæèëòèéí ¿åèéí íýìýëò ìýäýýëýë

Àëü ÷èãëýë ð¿¿ Øòàòèâã¿é àíòåííèé òîãòìîë (Phase center offset)

0.761 ì - 1 äýõ äàâòàëòûí õýìæèë-òèéí ¿åä

0.342- õ¿ëýýí àâàã÷èéí ïàñïîðòîîñ àâñàí

0.890 ì - 2 äàõü äàâòàëòûí õýìæèë-òèéí ¿åä

0.196 ì - 1 äýõ äàâòàëòûí õýìæèëòèéí ¿åä

0.441- õ¿ëýýí àâàã÷èéí ïàñïîðòîîñ àâñàí

0.201 ì - 2 äàõü äàâòàëòûí õýìæèëòèéí ¿åä 0.178 ì – òîõèðóóëãààñ Õýìæèëò õèéñýí

...................................................................................

( Àëáàí òóøààë, îâîã íýð)

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

“Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû áîëîí òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûí òåõíîëîãèéí àðãà÷ëàë”-ûí 5 äóãààð õàâñðàëò

GPS-ûí òóëãóóð áîëîí ïîëèãîíîìåòðèéí ñ¿ëæýýíèé öýãèéí ñîëáèöîë, ºíäðèéí æàãñààëò

Ä/Ä

Öýãèéí íýð

Àíãè, çýðýã

Òºâèéí äóãààð

GPS 0094

Òóëãóóð

ÃÒÖ 0094

ÏÖ 0247

ÃÇÇÃ 0247

Rp 0047

ªY

0047

Ìààíüò

Òóëãóóð

Òðèàí

Ñîëáèöîë B

H Y

Êàòàëîãè çîõèîñîí ................................................................................................... (àëáàí òóøààë, ãàðûí ¿ñýã,íýð) Øàëãàñàí .............................................................................................................. (àëáàí òóøààë, ãàðûí ¿ñýã,íýð)

“Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû áîëîí òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûí òåõíîëîãèéí àðãà÷ëàë”-ûí 6 äóãààð õàâñðàëò

ÕÎÒ, ÒÎÑÃÎÍ, ÁÓÑÀÄ ÑÓÓÐÈÍÛ ÝÄËÝÍ ÃÀÇÐÛÍ ÓËÑÛÍ ÒÎÎ Á¯ÐÒÃÝËÈÉÍ ÕÓÓÄÀÑ № ................ 1. Õóóëèéí ýòãýýä ( Õîëáîãäîõ äóãààðûã äóãóéëíà óó)

1. Èðãýí 2. ÀÀÍ 3. Áàéãóóëëàãà 4. Ãàäààäûí èðãýí 5. Ãàäààäûí ÀÀÍ 6. Ãàäààäûí áàéãóóëëàãà

2. Èðãýíèé îâîã, ýöýã, ýõèéí íýð, íýð / ÀÀÍ / áàéãóóëëàãûí íýð .................................................... 3. Ðåãèñòðèéí äóãààð 4. Èðãýíèé ¿íýìëýõ / óëñûí á¿ðòãýëèéí äóãààð................................................................................ 5. Áàéíãûí õàÿã .......................................................................... 6. Óòàñ ......................................... 7. Íèéñëýë / àéìãèéí íýð ........................................ 8. Ä¿¿ðýã / ñóìûí íýð .................................... 9. Õîðîî / áàãèéí äóãààð .................. 10. Ãóäàìæíû íýð / áàéðøèë .............................................. ....................................................................... 11. Áàéøèí, õàøààíû äóãààð ...................................... 12. Ãàçàð àøèãëàõ õýëáýð: (Õîëáîãäîõ äóãààðûã äóãóéëíà óó) 1. ªì÷ëºõ 2. Ýçýìøèõ 3. Àøèãëàõ 13. Çºâøººðºë îëãîñîí áàéãóóëëàãûí íýð .......................... 14. Ãýð÷èëãýýíèé äóãààð....................... 15. Çºâøººðºë îëãîñîí øèéäâýðèéí äóãààð ..................................... 16. Îãíîî .............................. 17. Ãýðýýíèé äóãààð ........................................ 18. Ãýðýý áàéãóóëñàí îãíîî ..................................... 19. Òàëáàéí õýìæýý (êâ.ì) ....................... 20. Ãàçàð ýçýìøèõ (àøèãëàõ) õóãàöàà (æèë) ................... 21. Ýä õºðºíãº ºì÷ëºõ ýðõ, ò¿¿íòýé õîëáîîòîé ýä õºðºíãèéí áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýýíèé äóãààð ......................................... 22. Ãýð÷èëãýý îëãîñîí îãíîî .................................. 23. Ãàçàð äýýð áàéãàà áàðèëãà, îáúåêòûí ìýäýýëýë .......................................................................... 24. Çîðèóëàëò (Õîëáîãäîõ äóãààðûã äóãóéëíà óó) 1. Èðãýíèé àõóéí (Îðîí ñóóö, õàøàà ãýõ ìýò)

9. Òºìºð çàì, íèñýõ îíãîöíû áóóäàë

2. Òºñºâò áàéãóóëëàãà

9.à áàðèëãà áàéãóóëàìæ

3. Õóäàëäàà á¿õ òºðëèéí ¿éë÷èëãýý

9.á õàìãààëàëòûí á¿ñ

4. Àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãàà

10. Íàì, òºðèéí áóñ, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà

5. Íåôòèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé àãóóëàõ, ØÒÑ

11. Øàøèí, ñ¿ì, õèéä

6. Àìèíû àâòîìàøèíû ãðàæ

12. Á¿õ òºðëèéí ¿éëäâýðëýë (ÕÀÀ-ààñ áóñàä)

7.Õîòûí íèéòèéí òýýâýð

13. Õºäºº àæ àõóéí ¿éëäâýðëýë

8. Äóëààí, õîëáîî, ýð÷èì õ¿÷

14. Ýðäýñ áàÿëàã, ýëñ õàéðãà îëáîðëîõ

Òàéëáàð ................................................................................................................................................ (ãàçàð ýçýìøèõ çºâøººðºëòýé õîëáîãäñîí çºð÷ëèéí òóõàé) Ýäëýí ãàçðûí óëñûí òîî á¿ðòãýëèéí õóóäàñ áºãëºñºí: 25. Èðãýí / ÀÀÍ / áàéãóóëëàãûã òºëººëæ: ................................................ / ...................................................... / 26. Îãíîî: .......................

/ãàðûí ¿ñýã/ /îâîã íýð/

/îâîã íýð/

27. Ã¿éöýòãýã÷ áàéãóóëëàãûã òºëººëæ: ..................................................... / ...................................................... / 28. Îãíîî: .......................

/ãàðûí ¿ñýã/ /îâîã íýð/

/îâîã íýð/

29. Áàòàëãààæóóëñàí: ............................................................................... / ...................................................... / 30. Îãíîî: .......................

/ãàðûí ¿ñýã/ /îâîã íýð/

/îâîã íýð/

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

“Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû áîëîí òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûí òåõíîëîãèéí àðãà÷ëàë”-ûí 7 äóãààð õàâñðàëò

ÍÈÉÒÈÉÍ ÝÄÝËÁÝÐ ÃÀÇÀÐÒ Ò¯Ð ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀ ßÂÓÓËÆ ÁÀÉÃÀÀ ÈÐÃÝÍ, ÀÆ ÀÕÓÉÍ ÍÝÃÆÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ ÓËÑÛÍ ÒÎÎ Á¯ÐÒÃÝËÈÉÍ ÕÓÓÄÀÑ № ................ 1. Õóóëèéí ýòãýýä ( Õîëáîãäîõ äóãààðûã äóãóéëíà óó)

1. Èðãýí 2. ÀÀÍ

2. Èðãýíèé îâîã, ýöýã, ýõèéí íýð, íýð / ÀÀÍ / áàéãóóëëàãûí íýð .................................................... 3. Ðåãèñòðèéí äóãààð 4. Èðãýíèé ¿íýìëýõ / óëñûí á¿ðòãýëèéí äóãààð................................................................................ 5. Áàéíãûí õàÿã .......................................................................... 6. Óòàñ ......................................... 7. Íèéñëýë / àéìãèéí íýð ........................................ 8. Ä¿¿ðýã / ñóìûí íýð .................................... 9. Õîðîî / áàãèéí äóãààð .................. 10. Ãóäàìæíû íýð / áàéðøèë .............................................. ....................................................................... 11. Áàéøèí, õàøààíû äóãààð ...................................... 12. Ãàçàð àøèãëàæ áàéãàà áàéäàë: ...................................................................................................... ...................................................................................................................................................... 13. Çºâøººðºë îëãîñîí áàéãóóëëàãûí íýð .......................... 14. Ãýð÷èëãýýíèé äóãààð....................... 15. Çºâøººðºë îëãîñîí øèéäâýðèéí äóãààð ..................................... 16. Îãíîî .............................. 17. Ãýðýýíèé äóãààð ........................................ 18. Ãýðýý áàéãóóëñàí îãíîî ..................................... 19. Òàëáàéí õýìæýý (êâ.ì) ....................... 20. Ãàçàð ýçýìøèõ (àøèãëàõ) õóãàöàà (æèë) ................... 21. Ãàçàð äýýð áàéãàà áàðèëãà, îáúåêòûí ìýäýýëýë .......................................................................... 22. Çîðèóëàëò ..................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................

Ãàçðûí òîî á¿ðòãýëèéí õóóäàñ áºãëºñºí: 23. Èðãýí / ÀÀÍ / áàéãóóëëàãûã òºëººëæ: ................................................ / ...................................................... / 24. Îãíîî: .......................

/ãàðûí ¿ñýã/ /îâîã íýð/

/îâîã íýð/

25. Ã¿éöýòãýã÷ áàéãóóëëàãûã òºëººëæ: ..................................................... / ...................................................... / 26. Îãíîî: .......................

/ãàðûí ¿ñýã/ /îâîã íýð/

/îâîã íýð/

27. Áàòàëãààæóóëñàí: ............................................................................... / ...................................................... / 38. Îãíîî: .......................

/ãàðûí ¿ñýã/ /îâîã íýð/

/îâîã íýð/

“Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû áîëîí òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûí òåõíîëîãèéí àðãà÷ëàë”-ûí 8 äóãààð õàâñðàëò

ÒÀÐÈÀËÀÍÃÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ ÓËÑÛÍ ÒÎÎ Á¯ÐÒÃÝËÈÉÍ ÕÓÓÄÀÑ № ................ 1. Õóóëèéí ýòãýýä ( Õîëáîãäîõ äóãààðûã äóãóéëíà óó)

1. Èðãýí 2. ÀÀÍ 3. Áàéãóóëëàãà 4. Ãàäààäûí èðãýí 5. Ãàäààäûí ÀÀÍ 6. Ãàäààäûí áàéãóóëëàãà

2. Èðãýíèé îâîã, ýöýã, ýõèéí íýð, íýð / ÀÀÍ / áàéãóóëëàãûí íýð .................................................... 3. Ðåãèñòðèéí äóãààð 4. Èðãýíèé ¿íýìëýõ / óëñûí á¿ðòãýëèéí äóãààð................................................................................ 5. Áàéíãûí õàÿã .......................................................................... 6. Óòàñ ......................................... 7. Íèéñëýë / àéìãèéí íýð ........................................ 8. Ä¿¿ðýã / ñóìûí íýð .................................... 9. Õîðîî / áàãèéí äóãààð .................. 10. Ãóäàìæíû íýð / áàéðøèë .............................................. ....................................................................... 11. Áàéøèí, õàøààíû äóãààð ...................................... 12. Ãàçàð àøèãëàõ õýëáýð: (Õîëáîãäîõ äóãààðûã äóãóéëíà óó) 1. ªì÷ëºõ 2. Ýçýìøèõ 3. Àøèãëàõ 13. Çºâøººðºë îëãîñîí áàéãóóëëàãûí íýð .......................... 14. Ãýð÷èëãýýíèé äóãààð....................... 15. Çºâøººðºë îëãîñîí øèéäâýðèéí äóãààð ..................................... 16. Îãíîî .............................. 17. Ãýðýýíèé äóãààð ........................................ 18. Ãýðýý áàéãóóëñàí îãíîî ..................................... 19. Òàëáàéí õýìæýý (ãà) ....................... 20. Ãàçàð ýçýìøèõ (àøèãëàõ) õóãàöàà (æèë) ................... 21. Ýä õºðºíãº ºì÷ëºõ ýðõ, ò¿¿íòýé õîëáîîòîé ýä õºðºíãèéí áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýýíèé äóãààð ......................................... 22. Ãýð÷èëãýý îëãîñîí îãíîî .................................. 23. Àøèãëàëòûí áàéäàë .....................................................................................................................

(ÿìàð óðãàìàë òàðèàëñàí, ºíæººñºí, óðèíøèëñàí)

24. Óñàëãààòàé ýñýõ ……………………………………………………………........………………............ 25. Ãàçðûí òºëºâ áàéäëûí òóõàé ìýäýýëýë .......................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... 26. Çîðèóëàëò (Õîëáîãäîõ äóãààðûã äóãóéëíà óó)

1. ¯ð òàðèà

5. Õ¿íñíèé óðãàìàë

2. Òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî

6. Ýìèéí óðãàìàë

3. Æèìñ, æèìñãýíý

7. Òåõíèêèéí óðãàìàë

4. Òýæýýëèéí óðãàìàë

27. Òàéëáàð ................................................................................................................................

(ãàçàð ýçýìøèõ çºâøººðºëòýé õîëáîãäñîí çºð÷ëèéí òóõàé) Ýäëýí ãàçðûí óëñûí òîî á¿ðòãýëèéí õóóäàñ áºãëºñºí:

28. Èðãýí / ÀÀÍ / áàéãóóëëàãûã òºëººëæ: ........................................ / ............................................. / /ãàðûí ¿ñýã/ /îâîã íýð/ /îâîã íýð/ 29. Îãíîî: ....................... 30. Ã¿éöýòãýã÷ áàéãóóëëàãûã òºëººëæ: ............................................ / .............................................. / /ãàðûí ¿ñýã/ /îâîã íýð/ /îâîã íýð/ 31. Îãíîî: ....................... 32. Áàòàëãààæóóëñàí: ...................................................................... / .............................................. / /ãàðûí ¿ñýã/ /îâîã íýð/ /îâîã íýð/ 33. Îãíîî: .......................

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

“Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû áîëîí òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûí òåõíîëîãèéí àðãà÷ëàë”-ûí 9 äóãààð õàâñðàëò

ÀÒÀÐØÑÀÍ ÃÀÇÐÛÍ ÓËÑÛÍ ÒÎÎ Á¯ÐÒÃÝËÈÉÍ ÕÓÓÄÀÑ № ................

1. Àéìãèéí íýð ............................................. 2. Ñóìûí íýð ............................................................... 3. Áàãèéí äóãààð .............................................. 4. Ãàçðûí áàéðøèë ..................................................... .......... ................................................................................................................................................... ................................................. 5. ªìíºõ íýãæ òàëáàðûí äóãààð ........................................................ 6. Óðãàìëûí á¿ðõýâ÷èéí áàéäàë ........................................................................................................ 7. Àòàðøñàí îãíîî .................. 8. Ãàçðûí òºëºâ áàéäëûí òóõàé ìýäýýëýë ........................... ............... .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................

Ýäëýí ãàçðûí óëñûí òîî á¿ðòãýëèéí õóóäàñ áºãëºñºí: 9. Ã¿éöýòãýã÷ áàéãóóëëàãûã òºëººëæ: ............................................ / .............................................. / /ãàðûí ¿ñýã/ /îâîã íýð/ /îâîã íýð/ 10. Îãíîî: ....................... 11. Áàòàëãààæóóëñàí: ...................................................................... / .............................................. / /ãàðûí ¿ñýã/ /îâîã íýð/ /îâîã íýð/ 12. Îãíîî: .......................

“Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû áîëîí òàðèàëàí, àòàðøñàí ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàãëàëûí àæëûí òåõíîëîãèéí àðãà÷ëàë”-ûí 10 äóãààð õàâñðàëò

ÃÀÐ×ÈÃ

Ä/Ä

Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéí äóãààð

Ãàçàð àøèãëàã÷, ýçýìøèã÷, ºì÷ëºã÷ èðãýí, àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãûí íýð

Ðåãèñòðèéí äóãààð

Èðãýíèé ¿íýìëýõèéí äóãààð

Ãàçàð ýìøèã÷èéí Ãýð÷èëãýýíèé äóãààð

Ñàéíáèëýã Òóÿà

×Ã 60013004

ÓÁ 0469843

89/003

Ñýäýä Òóóë

ÀÕ 4515025

ÓÁ 0559875

90/015

Áàÿí òºõºì ÕÕÊ

2061075

25/7949

95/117

ÒÀÉËÁÀÐ: Ýíý äýâòýðò íèéò … íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã õàâñðàãäàâ.

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

ÃÕÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2008 îíû 83 äóãààð òóøààëûí õàâñðàëò

Ä. ÃÀÇÀÐ ÝÇÝÌØÈÕ, ÀØÈÃËÀÕ ÝÐÕÈÉÍ ÃÝÐ×ÈËÃÝÝ ÎËÃÎÕ ÆÓÐÀÌ Íýã. Íèéòëýã ¿íäýñëýë 1.1. Ýíýõ¿¿ æóðàì íü èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõûã õ¿ññýí ºðãºäºë /öààøèä “ºðãºäºë” ãýõ/-èéã õ¿ëýýí àâàõ, á¿ðòãýõ, íÿãòëàí õÿíàõ, ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ øèéäâýðèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõ, áàòàëãààæóóëàõ, ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý /öààøèä “ýðõèéí ãýð÷èëãýý” ãýõ/ îëãîæ, ãýðýý áàéãóóëàõ, ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýõòýé õîëáîãäñîí ¿éë àæèëëàãààã çîõèöóóëàõàä îðøèíî. 1.2. Ýðõèéí ãýð÷èëãýý íü ãàçàð ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èéí ýðõèéã òºðººñ áàòàëãààæóóëñàí ¿íýò öààñíû çîõèõ íóóöëàë á¿õèé õóóëü ¸ñíû áàðèìò áè÷èã ìºí. 1.3. Ýíý æóðàìä õýðýãëýñýí çàðèì íýð òîìú¸îã äîð äóðäñàíààð îéëãîíî. 1.3.1. “Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã” ãýæ òóõàéí ãàçðûã ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõ, òýäãýýðòýé õîëáîãäîí ¿¿ññýí õóóëü ç¿éí íîòëîõ áàðèìòóóäûí íèéëáýð öîãöûã; 1.3.2. “áè÷èëò õèéõ” ãýæ ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý, ãýðýý, íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã, ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí äýâòýð, ºðãºäºë á¿ðòãýõ äýâòýðò òýìäýãëýãýý, ººð÷ëºëò õèéõ ¿éë àæèëëàãààã; 1.3.3. “áàòàëãààæóóëàõ” ãýæ ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýý, ãýð÷èëãýýí äýýð àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáàíû äàðãà áîëîí ñóìûí Ãàçðûí äààìàë ãàðûí ¿ñýã çóðæ, òàìãà, òýìäýã äàðæ õ¿÷èí òºãºëäºð áîëãîõûã; 1.3.4. “ýðõèéí ãýð÷èëãýý íºõºí îëãîëò” ãýæ èðãýí, õóóëèéí ýòãýýä ãàçàð, ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýãýý ãýìòýýñýí, ¿ðýãä¿¿ëñýí òîõèîëäîëä øèíý ýðõèéí ãýð÷èëãýýí äýýð “íºõºí îëãîâ” ãýñýí äàðäàñ äàðæ îëãîõ ¿éë àæèëëàãààã. Õî¸ð. Ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîõ ¿éë àæèëëàãààíû äàðààëàë 2.1. Ýðõèéí ãýð÷èë.ãýýã îëãîõîä äàðààõ ¿éë àæèëëàãàà õèéãäýíý. ¯¿íä: 2.1.1.

Èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí ºðãºäëèéã õ¿ëýýí àâàõ, á¿ðòãýõ;

2.1.2.

ªðãºäºëòýé òàíèëöàæ, ñóóðèí ñóäàëãàà õèéõ;

2.1.3.

Õýýðèéí ñóäàëãàà õèéõ;

2.1.4.

Çàñàã äàðãûí øèéäâýðèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõ;

2.1.5.

Çàñàã äàðãûí øèéäâýðèéí äàãóó õàðèó ìýäýãäýõ;

2.1.6.

Ýçýìøèë, àøèãëàëòàä îëãîãäñîí ãàçðûí õýìæýý, çààãèéã ãàçàð äýýð íü òýìäýãæ¿¿ëæ, ñîëáèöîëæóóëàõ;

2.1.7.

Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýý áàéãóóëàõ, ãýð÷èëãýý îëãîõ;

2.1.8.

Ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, ÷àíàðûí óëñûí õÿíàí áàòàëãààíû ä¿ãíýëò ãàðãàæ ºãºõ;

2.1.9.

Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýõ;

2.1.10. Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíä á¿ðòãýõ; 2.1.11. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã ¿¿ñãýõ.

Ä. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîõ æóðàì

Ãóðàâ. Èðãýí, õóóëèéí ýòãýýä ºðãºäºë ãàðãàõ 3.1. Èðãýí, õóóëèéí ýòãýýä íü ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ áàòëàãäñàí çàãâàðûí äàãóó äàðààõ òîõèîëäîëä ºðãºäºë ãàðãàíà. ¯¿íä: 3.1.1.

Øèíýýð ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ;

3.1.2.

Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýã áóñäàä øèëæ¿¿ëýõ;

3.1.3.

Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýãýý áàðüöààëàõ;

3.1.4.

Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýý, ãýð÷èëãýýíèé õóãàöàà ñóíãàõ;

3.1.5.

Ãàçàð àøèãëàëòûí çîðèóëàëò ººð÷ë¿¿ëýõ;

3.1.6.

Ýçýìøèë ãàçðàà áóñäàä àøèãëóóëàõ;

3.1.7.

Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý íºõºí àâàõ.

3.2. Ýíý æóðìûí 3.1.1-3.1.7-ä çààñàí òîõèîëäîëä ºðãºäëèéã äàðààõ õàðúÿàëëûí äàãóó /àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà, ñóìûí Ãàçðûí äààìàëä/ ãàðãàíà. ¯¿íä: 3.2.1.

Íèéñëýëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí åðºíõèé áîëîí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíèé äàãóó õîòûí ñóóðüøëûí á¿ñèéí èíæåíåðèéí øóãàì, ñ¿ëæýý á¿õèé áîëîí ñ¿ëæýýíä õîëáîãäîõîîð òºëºâëºãäñºí ãàçðóóäàä ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ áîë íèéñëýëèéí Ãàçðûí àëáàíä;

3.2.2. Àéìãèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí åðºíõèé òºëºâëºãººíèé äàãóó àéìãèéí òºâèéí èíæåíåðèéí øóãàì, ñ¿ëæýý á¿õèé ãàçðóóäàä ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ áîë àéìãèéí Ãàçðûí àëáàíä; 3.2.3.

Ýíý æóðìûí 3.2.1-ä çààñíààñ áóñàä ãàçàðò ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ áîë ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáàíä;

3.2.4.

Õýðýâ ýíý æóðìûí 3.2.2-ä çààñíààñ áóñàä ãàçàðò ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ áîë ñóìûí Ãàçðûí äààìàëä.

3.3. Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýã áóñäàä øèëæ¿¿ëýõ ºðãºäºë /ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ áàòàëñàí çàãâàðûí äàãóó/-èéã òàëóóä õàìòðàí ãàðãàõ áºãººä ýðõèéí ãýð÷èëãýýã øèëæ¿¿ëýí àâ÷ áàéãàà ýòãýýä íü óã ýðõèéí ãýð÷èëãýýã øèëæ¿¿ëýí àâñíààð ¿¿ñýõ ýðõ, ¿¿ðãèéã á¿ðýí õ¿ëýýí çºâøººð÷ áàéãàà òóõàéãàà ãýðýýíä òóñãàæ íîòàðèàò÷ààð ãýð÷ë¿¿ëñýí áàéíà. 3.4. ªðãºäëèéí àãóóëãààñ õàìààð÷ ºðãºäºëä äàðààõ áàðèìò áè÷ãèéã õàâñàðãàíà. ¯¿íä: 3.4.1.

Øèíýýð ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ òîõèîëäîëä: 3.4.1.1. èðãýíèé ¿íýìëýõ /óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý/-èéí õóóëáàð; 3.4.1.2. ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãàçðûí çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèéí õàðüÿàëàë, áàéðøèë, çààã, õýìæýý çýðãèéã òóñãàñàí íýãæ òàëáàðûí òîéì çóðàã; 3.4.1.3. õàìòðàí ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷äûí èðãýíèé ¿íýìëýõ /óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý/-èéí õóóëáàð; 3.4.1.4. ãàäààäûí èðãýäèéí àñóóäàë ýðõýëñýí ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãûí òîäîðõîéëîëò /ãàäààäûí èðãýí, õàðüÿàëàëã¿é õ¿í ãàçàð àøèãëàõ òîõèîëäîëä/.

3.4.2.

Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýã áóñäàä øèëæ¿¿ëýõ òîõèîëäîëä: 3.4.2.1. ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý /ýõ õóâèàð/; 3.4.2.2. ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýý /ýõ õóâèàð/; 3.4.2.3. êàäàñòðûí çóðàã /ýõ õóâèàð/;

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

3.4.2.4. ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, ÷àíàðûí óëñûí õÿíàí áàòàëãààíû ä¿ãíýëò /ýõ õóâèàð/; 3.4.2.5. ãàçðûí òºëáºð òºëñºí òóõàé áàðèìò; 3.4.2.6. òàëóóäûí èðãýíèé ¿íýìëýõ /óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý/-èéí õóóëáàð; 3.4.2.7. ãàçàð ýçýìøèõ ýðõ øèëæ¿¿ëýõ òóõàé íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí ãýðýý /õýðýâ òóõàéí íýãæ òàëáàðûã õàìòðàí ýçýìøäýã áîë õàìòðàí ýçýìøèã÷äèéí çºâøººðëèéã ãýðýýíä òóñãàñàí áàéíà/; 3.4.2.8. õýðýâ õàìòðàí ýçýìøèã÷èä áàéãàà áîë òýäãýýðèéí èðãýíèé ¿íýìëýõ /óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý/-èéí õóóëáàð; 3.4.2.9. õýðýâ ýçýìøèæ áóé ãàçðàà áóñäàä õýñýã÷ëýí øèëæ¿¿ëæ áàéãàà áîë êàäàñòðûí çóðãèéí õóóëáàð äýýð çàé õýìæýýã òàâüñàí òîéì çóðàã. 3.4.3.

Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýã áàðüöààëàõ, ýçýìøèë ãàçðàà áóñäàä àøèãëóóëàõ òîõèîëäîëä: 3.4.3.1. ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý /ýõ õóâèàð/; 3.4.3.2. òàëóóäûí èðãýíèé ¿íýìëýõ /óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý/-èéí õóóëáàð; 3.4.3.3. ãàçðûí òºëáºð òºëñºí òóõàé áàðèìò; 3.4.3.5. õýðýâ òóõàéí íýãæ òàëáàðûã õàìòðàí ýçýìøäýã áîë õàìòðàí ýçýìøèã÷äèéí çºâøººðëèéã íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí áàéíà.

3.4.4.

Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýý, ãýð÷èëãýýíèé õóãàöàà ñóíãàõ, ãàçàð àøèãëàëòûí çîðèóëàëòàä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òîõèîëäîëä: 3.4.4.1. èðãýíèé ¿íýìëýõ /óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý/-èéí õóóëáàð; 3.4.4.2. ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý /ýõ õóâèàð/; 3.4.4.3. ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýý /ýõ õóâèàð/; 3.4.4.4. êàäàñòðûí çóðàã /ýõ õóâèàð/; 3.4.4.5. ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, ÷àíàðûí óëñûí õÿíàí áàòàëãààíû ä¿ãíýëò /ýõ õóâèàð/; 3.4.4.6. ãàçðûí òºëáºð òºëñºí òóõàé áàðèìò;

3.4.5.

Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý íºõºí îëãîõ òîõèîëäîëä: 3.4.5.1. èðãýíèé ¿íýìëýõ /óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý/-èéí õóóëáàð; 3.4.5.2. ãàçðûí òºëáºð òºëñºí òóõàé áàðèìò; 3.4.5.3. ¿ðýãä¿¿ëñýíèéã íîòëîõ áàðèìò; 3.4.5.4. ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé ¿íý òºëñºí áàðèìò.

3.5. Ãàçðûí àëáà, ñóìûí Ãàçðûí äààìàë òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíèé çóðàã áîëîí ò¿¿íèé äýëãýðýíã¿é òàíèëöóóëãûã áýëòãýæ íèéòýä õ¿ðòýýìæòýé ãàçàðò áàéðëóóëñàí áàéíà. 3.6. Äóóäëàãà õóäàëäàà áîëîí òºñºë ñîíãîí øàëãàðóóëàëòààð ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ òîõèîëäîëä äàðààõ æóðìûã ìºðäëºã áîëãîíî. ¯¿íä: 3.6.1. Äóóäëàãà, õóäàëäààãààð ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõàä Çàñãèéí ãàçðûí 2003 îíû 28 äóãààð òîãòîîëûí 6 äóãààð õàâñðàëò “Ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ, ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ äóóäëàãà õóäàëäàà ÿâóóëàõ æóðàì”;

Ä. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîõ æóðàì

3.6.2. Òºñºë ñîíãîí øàëãàðóóëàëòààð ãàçàð ýçýìøèõýä Çàñãèéí ãàçðûí 2003 îíû 28 äóãààð òîãòîîëûí 7 äóãààð õàâñðàëò “Ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ òºñºë ñîíãîí øàëãàðóóëàëò ÿâóóëàõ æóðàì”. Äºðºâ. ªðãºäëèéã õ¿ëýýí àâàõ, á¿ðòãýõ 4.1. Àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà áîëîí ñóìûí Ãàçðûí äààìàë ºðãºäëèéã õ¿ëýýí àâàõòàé õîëáîãäñîí ¿éë àæèëëàãààã çîõèîí áàéãóóëíà. Õýðýâ áàéíãûí èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýýíä õàìðàãäñàí áîë òóñãàéëàí áýëäñýí öàõèì õóóäñààð äàìæóóëàí ºðãºäºë õ¿ëýýí àâàõ ¿éë àæèëëàãààã çîõèîí áàéãóóëæ áîëíî. 4.2. Àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà áîëîí ñóìûí Ãàçðûí äààìàë íü èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí ãàðãàñàí ºðãºäºë, ò¿¿íä õàâñàðãàñàí ìàòåðèàëóóäûã øàëãàæ ìàòåðèàë äóòóó, øààðäëàãà õàíãààã¿é áîë ºðãºäºë ãàðãàã÷èä áóöààí ºãíº. 4.3. ªðãºäºë, ò¿¿íä õàâñàðãàñàí ìàòåðèàëóóä á¿ðýí øààðäëàãà õàíãàñàí òîõèîëäîëä àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáàíû õîëáîãäîõ ìýðãýæèëòýí, ñóìûí Ãàçðûí äààìàë íü äîîð äóðüäñàí ¿éë àæèëëàãààã õèéíý. ¯¿íä: 4.3.1.

ªðãºäëèéí ìàÿãò äýýð õîëáîãäîõ áè÷èëòèéã õèéõ;

4.3.2.

ªðãºäëèéã ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ áàòàëñàí “ªðãºäºë á¿ðòãýõ äýâòýð”-ò á¿ðòãýõ áà ºðãºäºë á¿ðòãýõ ºãºãäëèéí ñàí áàéãàà òîõèîëäîëä óã ñàíä á¿ðòãýõ;

4.3.3.

Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ºðãºäºë õ¿ëýýí àâñàí òàëààðõè òîäîðõîéëîëòûã ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ áàòàëñàí “ªðãºäºë õ¿ëýýí àâñàí òóõàé òîäîðõîéëîëò”-ûí äàãóó áè÷èæ ºãºõ.

4.4. Ýðõèéí ãýð÷èëãýý íºõºí îëãîõûã õ¿ññýí ºðãºäëèéã íÿãòëàí øàëãàæ õóãàöàà äóóññàí, õóãàöàà äóóñàõàä 30 õîíîã äóòóó áàéãàà áîë èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä ýðõèéí ãýð÷èëãýýã íºõºí îëãîõã¿é. Õàðèí èðãýí, õóóëèéí ýòãýýä õ¿ñâýë ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýý, ãýð÷èëãýýíèé õóãàöàà ñóíãàõ ºðãºäëèéã õ¿ëýýí àâ÷ çîõèõ æóðìûí äàãóó øèéäâýðëýíý. 4.5. Ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé õ¿÷èíòýé õóãàöàà äóóñàõàä 30-ààñ äýýø õîíîã äóòóó áàéãàà òîõèîëäîëä, õýðýâ èðãýí, õóóëèéí ýòãýýä õ¿ñâýë ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé íºõºí îëãîëòûã õèéæ áîëîõ áóþó ºðãºäëèéã õ¿ëýýí àâ÷ áîëíî. 4.6. Ýðõèéí ãýð÷èëãýýã ñóíãàõ íºõöëèéã õàíãàñàí ºðãºäëèéã 15 õîíîãò, ýðõèéí ãýð÷èëãýýã áóñäàä øèëæ¿¿ëýõ íºõöëèéã õàíãàñàí ºðãºäëèéã àæëûí 15 õîíîãò áàãòààí Ãàçðûí òóõàé Ìîíãîë Óëñûí õóóëüä çààñíû äàãóó òóñ òóñ øèéäâýðëýíý. Òàâ. ªðãºäºëòýé òàíèëöàæ, ñóóðèí ñóäàëãàà õèéõ 5.1. ªðãºäºëòýé òàíèëöàæ, ñóóðèí ñóäàëãàà õèéõ àæëûã äàðààõü æóðìààð ã¿éöýòãýíý. ¯¿íä: 5.1.1.

Èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí ãàðãàñàí ºðãºäëèéí äàãóó àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáàíû êàäàñòðûí àñóóäàë õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí, ñóìûí ãàçðûí äààìàë ýíý æóðìûí 2.1.3-2.1.6, 2.1.8-2.1.11–ä çààãäñàí ¿éë àæèëëàãààã õèéæ ã¿éöýòãýõ;

5.1.2.

Ýíý æóðìûí 2.1.3-2.1.7-ä çààñàí ¿éë àæèëëàãààã õèéõýä ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ¿íäñýí ñàíãààñ ºðãºäºëä äóðäñàí ãàçàð á¿õèé õýñãèéí àæëûí ôàéë /temporary file/-ûã àøèãëàõ;

5.1.3.

Øèíýýð ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ áîëîí ýçýìøèë ãàçðûã áóñäàä õýñýã÷ëýí øèëæ¿¿ëýõ òîõèîëäîëä àæëûí ôàéë /temporary file/ äýýðýýñ

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

ñîëáèöëûã òîäîðõîéëîõ. 5.2. Øèíýýð ãàçàð ýçýìø¿¿ëæ, àøèãëóóëàõ òîõèîëäîëä: 5.2.1.

ªðãºäºëä õàâñàðãàñàí ìàòåðèàëóóäûã ýõ ìàòåðèàëòàé íü òóëãàæ øàëãàõ;

5.2.2. Òóõàéí ãàçàð íü áóñäûí ýçýìøèë, àøèãëàëòûí ãàçàðòàé äàâõöàæ áóé ýñýõèéã øàëãàõ; 5.2.3. Àéìàã, íèéñëýëèéí õîò áàéãóóëàëòûí áîëîí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí åðºíõèé òºëºâëºãººíä òóñãàãäñàí ýñýõèéã øàëãàõ; 5.2.4. Ñóì, ä¿¿ðãèéí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãºº áîëîí õîò áàéãóóëàëòûí õýñýã÷èëñýí åðºíõèé òºëºâëºãººíä òóñãàãäñàí ýñýõèéã øàëãàõ; 5.2.5.

Èíæåíåðèéí øóãàì ñ¿ëæýý ò¿¿íèé õàìãààëàëòûí á¿ñòýé äàâõöàæ áóé ýñýõèéã øàëãàõ;

5.2.6.

¯åð óñíû àì, äàëàí áîëîí óíäíû óñíû ýð¿¿ë àõóé, àðèóí öýâðèéí õàìãààëàëòûí á¿ñýä õàìðàãäàæ áóé ýñýõèéã øàëãàõ.

5.3. Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýã áóñäàä øèëæ¿¿ëýõ, ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýã áàðüöààëàõ, ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýý, ãýð÷èëãýýíèé õóãàöàà ñóíãàõ, ãàçàð àøèãëàëòûí çîðèóëàëò ººð÷ëºõ, ýçýìøèë ãàçðàà áóñäàä àøèãëóóëàõ, òîõèîëäîëä: 5.3.1.

ªðãºäºëä õàâñàðãàñàí ìàòåðèàëóóäûã íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýãò áóé ìàòåðèàëòàé íü òóëãàæ øàëãàíà.

5.4. ªðãºäºëä äóðäàãäñàí ãàçàð íü ñóóðèí ñóäàëãààãààð ýíý æóðìûí 5.2.1.-5.2.6-ä çààñàí íºõöë¿¿äòýé çºð÷èëäºæ áàéâàë õ¿ñýëò ãàðãàã÷èä ýíý òàëààðõè ìýäýãäëèéã ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ áàòàëñàí “Õàðèó ºãºõ ìýäýãäýë”èéí äàãóó ºã÷, ºðãºäëèéã õààíà. Çóðãàà. Õýýðèéí ñóäàëãàà õèéõ 6.1. ªðãºäºëòýé òàíèëöàæ, ñóóðèí ñóäàëãàà õèéãýýä øèéäâýðëýõ áîëîìæòîé ãýæ ¿çñýí òîõèîëäîëä ºðãºäºë ãàðãàã÷òàé õàìò ãàçàð äýýð íü î÷èæ õýýðèéí ñóäàëãàà õèéíý. 6.2. Õýýðèéí ñóäàëãààãààð äàðààõ ¿éë àæèëëàãàà õèéãäýíý. ¯¿íä: 6.2.1.

ªðãºäºëä äóðüäñàí ãàçðûí õèë çààãèéã ãàçàðò øèëæ¿¿ëæ, óðüä÷èëñàí áàéäëààð ñîëáèöëûã òîãòîîõ, òýìäýãæ¿¿ëýõ;

6.2.2.

Áóñäûí ýçýìøèë, àøèãëàëòûí ãàçàðòàé äàâõöàæ áóé ýñýõèéã òîäðóóëàõ;

6.2.3.

¯åð, óñíû àì, ýð÷èì õ¿÷íèé øóãàìûí àþóëã¿éí áîëîí óíäíû óñíû ýð¿¿ë àõóé, àðèóí öýâðèéí õàìãààëàëòûí á¿ñýä îðøèæ áóé ýñýõèéã íÿãòëàõ.

6.2.4.

Øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä íýãæ òàëáàðûí ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéã ãàçàð äýýð íü òîäðóóëàõäàà õºðø¿¿äòýé íü áîëîí øèëæ¿¿ëýí àâ÷ áóé ýòãýýäòýé òîõèðîëöóóëæ ýíý æóðìûí 4 ä¿ãýýð õàâñðàëò /Õºðø¿¿äòýé õèéñýí òýìäýãëýë/-ûã àøèãëàí òýìäýãëýë ¿éëäýæ àëáàæóóëàõ /òóõàéí íýãæ òàëáàðòàé õèë çàëãàà õºðø¿¿äèéã áàéëöóóëàõ áºãººä õºðøèéí òºëººëºë íü ýðõ ç¿éí á¿ðýí ÷àäàìæ á¿õèé ýòãýýä áàéíà/.

6.3. Ýíý æóðìûí 6.2.4-ä çààñàí “øààðäëàãàòàé” ãýñýíä äàðààõ òîõèîëäîë õàìààðíà. ¯¿íä:

6.3.1.

Õºðø¿¿äèéí áîëîí òóõàéí íýãæ òàëáàðûí îðö, ãàðöûã òîãòîîõ;

6.3.2.

Ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí õÿçãààðëàëò /ñåðâèòóò/ òîãòîîõ;

6.3.3.

Áóñàä.

Ä. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîõ æóðàì

6.4. Õýýðèéí ñóäàëãààíû àæëûí ¿ð ä¿íã áîëîâñðóóëàõäàà àæëûí ôàéë /temporary file/-ûã àøèãëàíà. 6.5. Õýýðèéí ñóäàëãàà õèéõ ÿâöàä ÿìàðâàà çºð÷èë èëýðñýí áîë ò¿¿íèéã øèéäâýðëýõ áîëîìæòîé ýñýõèéã òîäîðõîéëîí, õýðýâ áîëîìæòîé áîë çºð÷ëèéã àðèëãàõ àðãà õýìæýýã àâñàíû äàðàà àæëûí ôàéëä ¿ð ä¿íã îðóóëíà. 6.6. Àæëûí ôàéë /temporary file/-ä îðóóëñàí ¿ð ä¿íãýýð íýãæ òàëáàðûí øèéäâýðèéí òºñëèéí çóðãèéã õýâëýæ, áóñàä øààðäëàãàòàé ìàòåðèàëóóäûí õàìò øèéäâýðèéí òºñºëä õàâñàðãàíà. 6.7. Õýýðèéí ñóäàëãààã ýíýõ¿¿ æóðìûí 3.4.3, 3.4.5-ä çààñàí ¿éë àæèëëàãààíä õèéõã¿é áàéæ áîëíî. Äîëîî. Çàñàã äàðãûí øèéäâýðèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõ 7.1. Àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà, ñóìûí Ãàçðûí äààìàë íü òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãûí øèéäâýðèéí òºñëèéã äàðààõ òºðë¿¿äýýð áîëîâñðóóëíà. ¯¿íä: 7.1.1.

Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõ øèíýýð îëãîõ;

7.1.2. Äóóäëàãà õóäàëäààãààð ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ, ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ ýðõ îëãîõ /Çàñãèéí ãàçðûí 2003 îíû 28 äóãààð òîãòîîëûí 6 äóãààð õàâñðàëòàä çààñíû äàãóó/; 7.1.3. Òºñºë ñîíãîí øàëãàðóóëàëòààð ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ ýðõ îëãîõ /Çàñãèéí ãàçðûí 2003 îíû 28 äóãààð òîãòîîëûí 7 äóãààð õàâñðàëòàä çààñíû äàãóó/; 7.1.4.

Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýã áóñäàä øèëæ¿¿ëýõ;

7.1.5

Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýý, ãýð÷èëãýýíèé õóãàöàà ñóíãàõ;

7.1.6.

Ãàçàð àøèãëàëòûí çîðèóëàëò ººð÷ëºõ.

7.2. Àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà, ñóìûí Ãàçðûí äààìàë íü òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãûí øèéäâýðèéí òºñºëä äàðààõ ç¿éë¿¿äèéã çààâàë òóñãàíà. ¯¿íä: 7.2.1.

Ìîíãîë Óëñûí õóóëèéí õîëáîãäîõ ç¿éë, çààëò á¿õèé ¿íäýñëýë;

7.2.2.

Èðãýíèé îâîã, ýöýã /ýõ/-èéí íýð, ººðèéí íýð /õóóëèéí ýòãýýäèéí îíîîñîí íýð/;

7.2.3.

Èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí ðåãèñòðèéí äóãààð;

7.2.4.

Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõûí àëü íü áîëîõ;

7.2.5.

Íýãæ òàëáàðûí äóãààð;

7.2.6.

Ãàçðûí õýìæýý;

7.2.7.

Áàéðøëûí íýð;

7.2.8.

Ãàçàð àøèãëàëòûí çîðèóëàëò;

7.2.9.

Ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ õóãàöàà.

7.3. Àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà, ñóìûí Ãàçðûí äààìàë íü Çàñàã äàðãûí øèéäâýðèéí òºñºëä òóëä äàðààõ áè÷èã áàðèìòûã õàâñàðãàñàí áàéíà. ¯¿íä: 7.3.1.

Çàñàã äàðãûí øèéäâýðèéí òºñºë;

7.3.2.

Ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéã ñîëáèöîëæóóëñàí çóðàã;

7.3.3.

ªðãºäºë, ò¿¿íä õàâñàðãàñàí ìàòåðèàëóóä;

7.3.4. Äóóäëàãà õóäàëäàà ÿâóóëñàí òýìäýãëýë;

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

7.3.5. Òºñºë ñîíãîí ìàòåðèàë; 7.3.6.

øàëãàðóóëàõ

êîìèññûí

ä¿ãíýëò,

ÿëàã÷èéí

òºñºë,

Õýýðèéí ñóäàëãààãààð õèéãäñýí õîëáîãäîõ ìàòåðèàëóóä.

7.4. Ýíý æóðìûí 7.3-ä çààñàí áàðèìò áè÷ãèéã íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýãò õàäãàëíà. 7.5. Òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãûí ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõ îëãîñîí çàõèðàìæ íü õàâñðàëòòàé áàéõ òîõèîëäîëä õàâñðàëò õóóäàñ òóñ á¿ðèéã çàõèðàìæèéí õàâñðàëòàä òîîöîæ äóãààðëàí, òóñ á¿ðò íü òýìäýã äàðóóëíà. 7.6. Çàõèðàìæèéí õàâñðàëòàä ýíý æóðìûí 7.2.2-7.2.9-ä çààñàí ç¿éë¿¿äèéã òóñãàíà. 7.7. Õàâñðàëòàä èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéã äýñ äàðààëóóëàí æàãñààõ áºãººä äóãààðëàëò íü àëãàñààã¿é áàéíà. 7.8. Õàâñðàëò õóóäàñíû íèéò òîîã çàõèðàìæèä çààâàë äóðäàæ ºãñºí áàéíà. 7.9. Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý áàðüöààëàõ, ýçýìøèë ãàçðàà áóñäàä àøèãëóóëàõ çºâøººðëèéã äàðààõ æóðìààð îëãîíî. ¯¿íä: 7.9.1.

ºðãºäëèéã ¿íäýñëýí àëáàí áè÷ãèéí òºñëèéã áîëîâñðóóëíà.

7.9.2.

ýðõèéí ãýð÷èëãýýã áàðüöààëàõ áîëîí ýçýìøèë ãàçðûã áóñäàä àøèãëóóëàõ àëáàí áè÷ãèéí òºñºëä çºâøººðñºí õ¿÷èíòýé áàéõ õóãàöààã òîäîðõîé çààñàí áàéíà.

Íàéì. Çàñàã äàðãûí øèéäâýðèéí äàãóó õàðèó ìýäýãäýõ 8.1. Øèéäâýðèéí òºñºë äýìæèãäýýã¿é áîë ¿íäýñëýëèéã äóðäàí ºðãºäºë ãàðãàã÷èä ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ áàòëàãäñàí çàãâàð “Õàðèó ºãºõ ìýäýãäýë” -ààð ìýäýãäýæ, ºðãºäëèéã õààíà. 8.2. Øèéäâýðèéí òºñºë äýìæèãäñýí áîëîâ÷ ºðãºäºë ãàðãàã÷èéí ºðãºäºëä òóñãàñàí íºõöë¿¿ä ººð÷ëºãäñºí òîõèîëäîëä ºðãºäºë ãàðãàã÷èä øèéäâýðèéã òàíèëöóóëíà. 8.3. Çàñàã äàðãûí øèéäâýðýýð ºðãºäºëä äóðüäñàí íºõöë¿¿ä ººð÷ëºãäñºíèéã ºðãºäºë ãàðãàã÷ çºâøººðºõã¿é òîõèîëäîëä øèéäâýðèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîæ, ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ áàòëàãäñàí çàãâàð “Õàðèó ºãºõ ìýäýãäýë” -ààð ìýäýãäýæ, ºðãºäëèéã õààíà. 8.4. Íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà íü Çàñàã äàðãûí øèéäâýð ãàð÷ ýçýìøèë, àøèãëàëòàä îëãîãäñîí ãàçðûí óðüä÷èëñàí áàéäëààð òîãòîîñîí ñîëáèöëûã ãàçàðò áýõëýõ, òýìäýãæ¿¿ëýõ àæëûã êàäàñòðûí çóðàãëàë ¿éëäýõ òóñãàé çºâøººðºë á¿õèé áàéãóóëëàãààð õèéëãýõ ìýäýãäýë áóþó ýíý æóðìûí 1 ä¿ãýýð õàâñðàëò áîëîõ “Íýãæ òàëáàðûí ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéã ãàçàðò áýõë¿¿ëýõ ìýäýãäýë”-èéã ºðãºäºë ãàðãàã÷ èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä ºãíº. 8.5. Ñóìûí Ãàçðûí äààìàë íü Çàñàã äàðãûí øèéäâýð ãàð÷ ýçýìøèë, àøèãëàëòàä îëãîãäñîí ãàçðûí óðüä÷èëñàí áàéäëààð òîãòîîñîí ñîëáèöëûã ãàçàðò áýõëýõ, òýìäýãæ¿¿ëýõ àæëûí ìýäýãäýë áîëîõ “Íýãæ òàëáàðûí ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéã ãàçàðò áýõë¿¿ëýõ ìýäýãäýë”èéã àéìãèéí Ãàçðûí àëáà áîëîí êàäàñòðûí çóðàãëàë ¿éëäýõ òóñãàé çºâøººðºë á¿õèé áàéãóóëëàãàä ºãíº. 8.6. Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýã áóñäàä øèëæ¿¿ëýõ, ãàçàð àøèãëàëòûí çîðèóëàëò ººð÷ë¿¿ëýõ ºðãºäºëä òóõàéí íýãæ òàëáàðûã á¿õýëä íü ãýæ çààñàí áîë ýíý æóðìûí 8.4, 8.5-ä çààñàí ¿éëäëèéã õèéõã¿é áàéæ áîëíî. 8.7. Ýðõèéí ãýð÷èëãýý áàðüöààëàõ õ¿ñýëòèéã òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãà çºâøººðñºí òîõèîëäîëä àëáàí áè÷ãèéã ¿íäýñëýí Ãàçðûí àëáàíû õîëáîãäîõ ìýðãýæèëòýí, ñóìûí Ãàçðûí äààìàë ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé àðûí í¿¿ðýíä õîëáîãäîõ òýìäýãëýãýý / áàðüöààëàã÷èéí íýð, ýõëýõ õóãàöààã áè÷èæ/-ã ºðãºäºë ãàðãàã÷èä ìýäýãäýíý.

Ä. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîõ æóðàì

8.8. Ýðõèéí ãýð÷èëãýý áàðüöààëàõ áîëîí ýçýìøèë ãàçðàà áóñäàä àøèãëóóëàõ õ¿ñýëòèéã òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãà çºâøººðñºí òîõèîëäîëä ýíý òóõàé àëáàí áè÷ãèéã ¿íäýñëýí ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíòàé áîë ìýäýýëëèéí ñàíä, áàéõã¿é áîë ýíý æóðìûí 5 äóãààð õàâñðàëò “Ãàçàð àøèãëóóëñàí, áàðüöààëñàí òóõàé á¿ðòãýë”-ä á¿ðòãýæ ºðãºäºë ãàðãàã÷èä ìýäýãäýíý. Åñ. Ýçýìøèë, àøèãëàëòàä îëãîãäñîí ãàçðûí õýìæýý, çààãèéã ãàçàð äýýð íü òýìäýãæ¿¿ëæ, ñîëáèöîëæóóëàõ 9.1. Íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãûí øèéäâýðýýð ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõ îëãîãäñîí èðãýí, õóóëèéí ýòãýýä íü ýíý æóðìûí 8.4-ä çààñàí ìýäýãäëèéí äàãóó ýçýìøèë, àøèãëàëòûí ãàçðûí õèë, çààãèéã ãàçàðò øèëæ¿¿ëýõ, ýðãýëòèéí öýã òýìäýãòèéã ãàçàðò áýõëýõ, ñîëáèöîë, ºíäðèéã íü òîäîðõîéëîõ àæëûã êàäàñòðûí çóðàãëàë ¿éëäýõ ýðõ á¿õèé òóñãàé çºâøººðºëòýé àæ àõóéí íýãæýýð ã¿éöýòã¿¿ëíý. 9.2. Àéìàã, ñóìûí Çàñàã äàðãûí øèéäâýðýýð ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõ îëãîãäñîí èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãàçðûí õèë çààãèéã ãàçàðò øèëæ¿¿ëýõ, ýðãýëòèéí öýãèéã ãàçàðò áýõýëæ, òýìäýãæ¿¿ëýõ, ñîëáèöîëæóóëàõ àæëûã ñóìûí Ãàçðûí äààìëààñ èð¿¿ëñýí ìýäýãäýë /Íýãæ òàëáàðûí ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéã ãàçàðò áýõë¿¿ëýõ ìýäýãäýë/-èéí äàãóó êàäàñòðûí çóðàãëàë ¿éëäýõ òóñãàé çºâøººðºë á¿õèé áàéãóóëëàãà áîëîí àéìãèéí Ãàçðûí àëáàíû ìýðãýæèëòýí ã¿éöýòãýíý. 9.3. Íýãæ òàëáàðûí õèë, çààãèéí ýðãýëòèéí öýãèéã ãàçàðò áýõëýõ çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé áóþó áàéãàëèéí òîäîðõîé áèåò, õàøàà çýðýã áàéõã¿é òîõèîëäîëä ýíý æóðìûí 2 äóãààð õàâñðàëò áîëîõ “Íýãæ òàëáàðûí õèë, çààãèéí ãàçàðò áýõýëñýí ýðãýëòèéí öýãèéã õ¿ëýýëãýí ºãñºí òóõàé àêò” -ûã ¿éëäýæ èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä õ¿ëýýëãýí ºãíº. 9.4. Òóñãàé çºâøººðºë á¿õèé àæ àõóéí íýãæ íü ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãàçðûí õèë çààãèéã ãàçàðò øèëæ¿¿ëýõ, ýðãýëòèéí öýãèéã ãàçàðò áýõýëæ, òýìäýãæ¿¿ëýõ, ñîëáèöîëæóóëàõ àæëûã ã¿éöýòãýñíèé äàðàà óã àæëûã çàõèàëàã÷ èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä äàðààõ ìàòåðèàëûã õ¿ëýýëãýí ºãíº. ¯¿íä: 9.4.1.

Íýãæ òàëáàðûí õèë, çààãèéí ãàçàðò áýõýëñýí ýðãýëòèéí öýãèéã èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä õ¿ëýýëãýí ºãñºí òóõàé àêò /ýíý æóðìûí 9.3-ò äóðüäñàí ¿éë àæèëëàãàà õèéãäñýí áîë/;

9.4.2.

Ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéã ãàçàðò áýõýëñýí íýãæ òàëáàðûí çóðàã /ýíý æóðìûí 3 äóãààð õàâñðàëò/.

9.5. Ýíý æóðìûí 9.2.-ò çààñàí àæëûã àéìãèéí Ãàçðûí àëáàíû ìýðãýæèëòýí ã¿éöýòãýñýí áîë äàðààõ ìàòåðèàëûã ñóìûí Ãàçðûí äààìàëä õ¿ëýýëãýí ºã÷, Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíãààñ êàäàñòðûí çóðãèéã õýâëýæ ºãíº. 9.5.1.

Íýãæ òàëáàðûí õèë, çààãèéí ãàçàðò áýõýëñýí ýðãýëòèéí öýãèéã õ¿ëýýëãýí ºãñºí òóõàé àêò /ýíý æóðìûí 9.3-ò äóðüäñàí ¿éë àæèëëàãàà õèéãäñýí áîë/;

9.5.2.

Êàäàñòðûí çóðàã.

9.6. Èðãýí, õóóëèéí ýòãýýä íü ýíý æóðìûí 9.4-ò äóðüäñàí áàðèìòûã òóõàéí ìýäýãäýë ºãñºí àëáàí òóøààëòàíä õ¿ëýýëãýí ºãíº. 9.7. Êàäàñòðûí çóðàãëàë ¿éëäýõ òóñãàé çºâøººðºë á¿õèé àæ àõóéí íýãæèéí ã¿éöýòãýñýí àæëûã ìýäýãäýë ºãñºí àëáàí òóøààëòàí øàëãàæ Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíä îðóóëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëíà. 9.8. Àéìãèéí Ãàçðûí àëáàíû ãàçðûí êàäàñòðûí àñóóäàë õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí ñóìàíä õèéãäñýí ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéã ãàçàðò áýõëýõ, òýìäýãæ¿¿ëýõ, ñîëáèöîëæóóëàõ àæèë äóóññàíû äàðàà ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíä îðóóëíà.

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Àðàâ. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýý áàéãóóëæ, ãýð÷èëãýý îëãîõ 10.1. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý íü íýãäñýí äóãààðòàé áàéõ áºãººä ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà äóãààðûã îëãîíî. 10.2. Èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä õîëáîãäîõ øàòíû Çàñàã äàðãûí øèéäâýðèéã ¿íäýñëýí ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýýã áàéãóóëñíû ¿íäñýí ýðõèéí ãýð÷èëãýýã Ãàçðûí àëáàíû äàðãà, ñóìûí Ãàçðûí äààìàë áàòàëãààæóóëæ îëãîíî. 10.3. Ñóìûí Ãàçðûí äààìàë íü áèå äààñàí îðîí òîîãîîð àæèëëàæ áàéãàà áîë òýìäýã, äàðäàñòàé áàéõ áºãººä õýðýâ äàâõàð îðîí òîîãîîð àæèëëàæ áàéãàà áîë áàòàëãààæóóëàëòûí ¿éë àæèëëàãààíä àéìãèéí Ãàçðûí àëáàíû òýìäãèéã àøèãëàíà. 10.4. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýý áàéãóóëàõäàà 2 õóâü ¿éëäýíý. Õýðýâ øààðäëàãàòàé áîë 3 õóâü ¿éëäýæ áîëíî. 10.5. Ãýðýý, ãýð÷èëãýýíä áè÷èëò õèéõäýý ãàðààð áîëîí êîìïüþòåð àøèãëàí õýâëýõ òºõººðºìæººð õýâëýæ áîëíî. Õýðýâ ãàðààð áè÷èëò õèéõ áîë õàð ºíãèéí áýõ àøèãëàíà. 10.6. Ãàçàð ýçýìøèã÷èä ãóðâàí òºðëèéí ãýð÷èëãýý îëãîíî. Ãàçàð ýçýìøèã÷ èðãýíä “Ãýð á¿ëèéí õàìòûí õýðýãöýýíèé çîðèóëàëòààð ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý”-ã, ãàçàð ýçýìøèã÷ òºðèéí áàéãóóëëàãàä “Òºðèéí áàéãóóëëàãûí ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý”-ã, ãàçàð ýçýìøèã÷ àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä, “Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý”-ã òóñ òóñ îëãîíî. 10.7. “Ãýð á¿ëèéí õàìòûí õýðýãöýýíèé çîðèóëàëòààð ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý”-ã èðãýíèé ãýð á¿ëèéí õàìòûí õýðýãöýýíèé çîðèóëàëòààð áîëîí áóñàä çîðèóëàëòààð èðãýíèé ýçýìøèëä îëãîñîí íýãæ òàëáàðò îëãîíî. 10.8. Ãàçàð àøèãëàã÷èä “Ãàçàð àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý”-ã îëãîíî. 10.9. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé í¿¿ðýí òàëä òóõàéí íýãæ òàëáàðûí çîðèóëàëò, áàéðøèë, õàÿã, àðûí í¿¿ðýíä ãàçàð ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èéí áàéíãà îðøèí ñóóãàà õàÿãèéã áè÷íý. 10.10. Ýðõèéí ãýð÷èëãýý áàðüöààëñàí òóõàé òýìäýãëýãýýã Ãàçðûí àëáàíû õîëáîãäîõ ìýðãýæèëòýí, ñóìûí Ãàçðûí äààìàë íü ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé àðûí í¿¿ðýíä áàðüöààëàã÷èéí íýð, áàðüöààëæ ýõëýõ õóãàöààã áè÷èæ ýðõèéí ãýð÷èëãýý, àëáàí áè÷èã, áóñàä ìàòåðèàëûí õàìò ºðãºäºë ãàðãàã÷èä áóöààí ºãíº. 10.11. Ýðõèéí ãýð÷èëãýýãýý áàðüöààëñàí èðãýí, õóóëèéí ýòãýýä íü ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé áàðüöààíû õóãàöàà äóóñ÷ áàðüöààíû ãýðýýíèé áèåëýëò õàíãàãäñàí òîõèîëäîëä áàðüöààëàã÷ èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí áè÷ãýýð ãàðãàæ àëáàæóóëñàí õ¿ñýëò, ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé õàìò àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáàíû õîëáîãäîõ ìýðãýæèëòýí, ñóìûí Ãàçðûí äààìàëä ºã÷ áàðüöààëàõ õóãàöàà äóóññàí òýìäýãëýãýýã õèéëãýíý. Òýìäýãëýãýýã àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáàíû õîëáîãäîõ ìýðãýæèëòýí, ñóìûí Ãàçðûí äààìàë ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé àðûí í¿¿ðýíä áàðüöààëæ äóóññàí õóãàöààã òýìäýãëýí ãàðûí ¿ñýã çóðæ áóöààí ºãíº. 10.12. Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé àðûí í¿¿ðýíä õàìòðàí ýçýìøèã÷äèéã á¿ðòãýõäýý èðãýíèé ýöýã/ýõ/-èéí áîëîí ººðèéí íýð, èðãýíèé ¿íýìëýõèéí áîëîí ðåãèñòðèéí äóãààðûã òóñ òóñ áè÷íý. Õýðýâ àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, òºðèéí áàéãóóëëàãà õàìòðàí ýçýìøèã÷ýýð áàéãàà òîõèîëäîëä “ýöýã/ýõ/-èéí íýð, íýð” ãýñýí áàãàíàä “Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, òºðèéí áàéãóóëëàãûí íýð”-èéã, “èðãýíèé ¿íýìëýõèéí äóãààð” ãýñýí áàãàíàä “òóõàéí õóóëèéí ýòãýýäèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí äóãààð”-ûã òóñ òóñ áè÷íý. 10.13. Ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé áàðüöààëñàí òóõàé òýìäýãëýëèéí õýñýã äóóññàí òîõèîëäîëä ýðõèéí ãýð÷èëãýýã äàõèí øèíýýð àâíà. 10.14. Ýðõèéí ãýð÷èëãýý, ãýðýýíä áè÷èëò õèéñíèé äàðàà ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýæ

Ä. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîõ æóðàì

ãýðýý, ãýð÷èëãýýã îëãîíî. 10.15. “Ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ, ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ äóóäëàãà õóäàëäàà ÿâóóëàõ æóðàì”, “Ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ òºñºë ñîíãîí øàëãàðóóëàëò ÿâóóëàõ æóðàì”-ûí äàãóó ãàçàð ýçýìø¿¿ëæ, àøèãëóóëñàí áîë ãýðýý áàéãóóëæ, ýðõèéí ãýð÷èëãýýã îëãîõ àæëûã ìºí ýíýõ¿¿ æóðàìä çààñíû äàãóó ã¿éöýòãýíý. 10.16. Ýðõèéí ãýð÷èëãýý íºõºí îëãîëò õèéõäýý òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãûí øèéäâýðèéã äàõèí ãàðãàëã¿éãýýð øèíýýð îëãîõ ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé áàðóóí äýýä áóëàíä “íºõºí îëãîâ” ãýñýí äàðäàñ äàðæ áàòàëãààæóóëíà. 10.17. Ýðõèéí ãýð÷èëãýýã íºõºí îëãîõäîî ãýìòýýñýí, ¿ðýãä¿¿ëñýí ãýð÷èëãýýã òóõàéí àéìàã, íèéñëýëèéí Ãàçðûí àëáàíû äàðãûí òóøààëààð õ¿÷èíã¿é áîëãîíî. Òóøààëä óã ãýìòýýñýí, ¿ðýãä¿¿ëñýí ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé äóãààðûã áè÷ñýí áàéíà. 10.18. Ñóìûí ãàçðûí äààìàë ýðõèéí ãýð÷èëãýýã íºõºí îëãîæ ãýìòýýñýí, ¿ðýãä¿¿ëñýí ãýð÷èëãýýíèé äóãààðûã àéìãèéí Ãàçðûí àëáàíä õ¿ðã¿¿ëæ õ¿÷èíã¿é áîëãóóëíà. 10.19. Ãàçðûí àëáàíû äàðãûí òóøààëààð õ¿÷èíã¿é áîëñîí ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé òàëààðõè ìýäýýëëèéã îëîí íèéòýä õýâëýë, ìýäýýëëèéí õýðýãñëýýð çàðëàíà. 10.20. Òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçàð íóòàãò ãàçàð àøèãëàõ çºâøººðºë îëãîãäñîí /Áàéãàëü îð÷íû ñàéäûí 2001 îíû 218 äóãààð òóøààëûí 1 ä¿ãýýð õàâñðàëò/ òîõèîëäîëä ãàçàð àøèãëóóëàõ ãýðýýã àøèãëàã÷ ýòãýýä, Òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçàð íóòãèéí õàìãààëàëòûí çàõèðãààòàé ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãûã òºëººëæ Ãàçðûí àëáàíû äàðãà, ñóìûí Ãàçðûí äààìàë ãóðâàëñàí ãýðýý áàéãóóëíà. 20.21. Óëñûí òóñãàé õýðýãöýýíèé ãàçàðò àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà, ñóìûí Ãàçðûí äààìàë ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîíî. 10.22. ×ºëººò á¿ñèéí íóòàã äýâñãýðò ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõòàé õîëáîîòîé àñóóäëûã “×ºëººò á¿ñèéí òóõàé” õóóëü áîëîí ýíý æóðìûí äàãóó øèéäâýðëýíý. Àðâàí íýã. Ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, ÷àíàðûí óëñûí õÿíàí áàòàëãààíû ä¿ãíýëò ãàðãàæ ºãºõ 11.1. Ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, ÷àíàðûí óëñûí õÿíàí áàòàëãààíû ä¿ãíýëòèéã áè÷èæ ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý, ãýðýýòýé õàìò îëãîíî. Ä¿ãíýëòèéã ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ áàòàëñàí çàãâàðûí äàãóó ãàðãàíà. Àðâàí õî¸ð. Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýõ 12.1. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõòàé õîëáîîòîé á¿ðòãýëèéã ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ áàòàëñàí “Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí äýâòýð”-ò á¿ðòãýíý. 12.2. Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí äýâòýðò ìýäýýëëèéã á¿ðýí ã¿éöýä áè÷èæ, õîëáîãäîõ ìýðãýæèëòýí ãàðûí ¿ñýã çóðæ áàòàëãààæóóëñàí áàéíà. 12.3. Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéã Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíòàé àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðýã, ñóìàíä ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí äýâòðèéã àøèãëàõã¿éãýýð Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíä á¿ðòãýæ áîëíî. Àðâàí ãóðàâ. Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíä á¿ðòãýõ 13.1. Ýíý æóðìûí 2.1-ä çààãäñàí ¿éë àæèëëàãàà õèéãäýæ õîëáîãäîõ øèéäâýð ãàðñàí òîõèîëäîëä Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàí /öààøèä “ÃÊÌÑ” ãýõ/-èéí ãðàôèê áîëîí õ¿ñíýãòýí ìýäýýëýëä ººð÷ëºëò, øèíý÷ëýëòèéã õèéíý. 13.2. Íèéñëýëèéí Ãàçðûí àëáàíû êàäàñòðûí àñóóäàë õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí íèéñëýë,

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

ä¿¿ðãèéí “ÃÊÌÑ”-èéí ãðàôèê áîëîí õ¿ñíýãòýí ìýäýýëýëä ººð÷ëºëò, øèíý÷ëýëòèéã õèéíý. 13.3. Àéìãèéí Ãàçðûí àëáàíû êàäàñòðûí àñóóäàë õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí àéìàã, ñóìäûí “ÃÊÌÑ”-èéí ãðàôèê áîëîí õ¿ñíýãòýí ìýäýýëýëä ººð÷ëºëò, øèíý÷ëýëòèéã õèéíý. 13.4. Àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáàíû êàäàñòðûí àñóóäàë õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí, ñóìûí Ãàçðûí äààìàë “ÃÊÌÑ”-ààñ ãàçðûí êàäàñòðûí çóðãèéã õýâëýí èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä ºãíº. 13.5. Àéìàã, íèéñëýëèéí Ãàçðûí àëáà “ÃÊÌÑ”-ä òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçàð íóòàã äýâñãýðò ãàçàð àøèãëàæ áóé èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí ãðàôèê áîëîí õ¿ñíýãòýí ìýäýýëëèéí ººð÷ëºëò, øèíý÷ëýëòèéã òóõàé á¿ðò íü õèéíý. 13.6. Ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ áàòëàãäñàí “Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíã àæèëëóóëàõ æóðàì”-ààð “ÃÊÌÑ”-ã àæèëëóóëàõòàé õîëáîîòîé àñóóäëûã çîõèöóóëíà. 13.7. Ýðõèéí ãýð÷èëãýý áàðüöààëàõ õ¿ñýëò, ýçýìøèë ãàçðàà áóñäàä àøèãëóóëàõ õ¿ñýëòèéã òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãà çºâøººðñºí òîõèîëäîëä ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíòàé áîë àëáàí áè÷ãèéã ¿íäýñëýí ìýäýýëëèéí ñàíä ìýäýýëëèéã îðóóëæ ºãíº. Àðâàí äºðºâ. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã ¿¿ñãýõ 14.1. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã ¿¿ñãýõäýý ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ áàòëàãäñàí çàãâàð, çààâðûã äàãàæ ìºðäºíº. 14.2. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýãò äàðààõ ìàòåðèàëóóäûã õàâñàðãàíà. ¯¿íä: 14.2.1. Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí õóóäàñ; 14.2.2. Èðãýíèé ¿íýìëýõ (ïàñïîðò), óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð; 14.2.3. Ãàäààäûí èðãýäèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí òîäîðõîéëîëò; 14.2.4. Ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãàçðûí çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèéí õàðüÿàëàë, õýìæýý, çààã, áàéðøèë çýðãèéã òóñãàñàí íýãæ òàëáàðûã õàðóóëñàí òîéì çóðàã; 14.2.5. Äóóäëàãà õóäàëäàà, òºñºë ñîíãîí øàëãàðóóëàëòûí ìàòåðèàë; 14.2.6. Ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéã ãàçàð äýýð íü òýìäýãæ¿¿ëæ, ñîëáèöîëæóóëñàí çóðàã; 14.2.7. Íýãæ òàëáàðûí ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéã èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä õ¿ëýýëãýí ºãñºí àêò; 14.2.8. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð; 14.2.9. Ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ ãýðýýíèé ýõ õóâü; 14.2.10. Ýðõèéí ãýð÷èëãýýã ¿ðýãä¿¿ëñýí øàëòãààíûã áàòàëñàí íîòëîõ áàðèìò; 14.2.11. Êàäàñòðûí çóðàã; 14.2.12. Ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, ÷àíàðûí õÿíàí áàòàëãààíû ïàñïîðò; 14.2.13. Ãàçðûí òºëáºð òºëºëòèéí òàëààðõè áàðèìò; 14.2.14. Áàéãàëü îð÷èíä íºëººëºõ áàéäëûí ¿íýëãýýíèé ìàòåðèàë; 14.2.15. Áàéãàëü îð÷èíä íºëººëºõ áàéäëûí ¿íýëãýýãýýð ãàðñàí ä¿ãíýëòèéã õýðýãæ¿¿ëñýí òàëààðõè òîäîðõîéëîëò; 14.2.16. Áóñàä.

Ä. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîõ æóðàì

14.3.

Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéí õºòëºëòèéã ñóìàíä Ãàçðûí äààìàë, àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðýãò Ãàçðûí àëáàíû êàäàñòðûí àñóóäàë õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí õàðèóöíà.

Àðâàí òàâ. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýã õýâë¿¿ëýõ, õ¿ëýýí àâàõ, õóâààðèëàõ, çàðöóóëàëòàä õÿíàëò òàâèõ 15.1. Ýðõèéí ãýð÷èëãýýã ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ áàòëàãäñàí çàãâàðûí äàãóó ¿íýò öààñíû çîõèõ íóóöëàëòàé, õÿíàëòûí òîîãîîð, íýãäñýí äóãààðòàéãààð õýâë¿¿ëíý. 15.2. Ýðõèéí ãýð÷èëãýýã õýâë¿¿ëýõ, õàäãàëàõ, õóâààðèëàõ, ò¿ãýýõ, á¿ðòãýæ òîîöîõ, ýðõèéí ãýð÷èëãýý óñòãàõ ¿éë àæèëëàãààã ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãàä òºâëºð¿¿ëýí ýðõýëíý. 15.3. Ýðõèéí ãýð÷èëãýý õýâë¿¿ëýõ ãýðýýã óðàëäààíò øàëãàðóóëàëòàä ÿëñàí ¿íýò öààñ ¿éëäâýðëýõ òóñãàé çºâøººðºë á¿õèé ýòãýýäòýé áàéãóóëàõ áºãººä óðüä íü õýâëýãäñýí ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé çàðöóóëàëòûí òàéëàíã ¿íäýñëýí, øèíýýð õýâë¿¿ëýõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé òîîã õÿíàëòûí òîîíîîñ èë¿¿ ýðõèéí ãýð÷èëãýý õýâë¿¿ëýõã¿é áàéõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëíý. 15.4. Ýíý æóðìûí 15.3.-ä çààñíû äàãóó õýâëýãäñýí ýðõèéí ãýð÷èëãýýã áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷ýýñ ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ áàéãóóëàãäñàí àæëûí õýñýã õ¿ëýýí àâ÷, ýíý òóõàé òýìäýãëýë ¿éëäýíý. 15.5. Àæëûí õýñýã õ¿ëýýí àâñàí ýðõèéí ãýð÷èëãýýã ¿íýò öààñíû íÿðàâò òîî ¸ñîîð íü òýìäýãëýë ¿éëäýí õ¿ëýýëãýí ºãíº. 15.6. Ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ ýðõèéí ãýð÷èëãýýã ñóìûí Ãàçðûí äààìàë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà òóñ á¿ðýýð íýãòãýí èð¿¿ëñýí çàõèàëãûã ¿íäýñëýí àéìàã, íèéñëýëèéí Ãàçðûí àëáàäààð äàìæóóëàí ñóìûí Ãàçðûí äààìàë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáàíä õóâààðèëæ, ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé çàðöóóëàëòàä òóñ òóñ õÿíàëò òàâèíà. 15.7. Ñóìûí Ãàçðûí äààìàë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà íü ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé çàðöóóëàëòûí òàéëàíã àéìàã, íèéñëýëèéí Ãàçðûí àëáàíä ãàðãàæ áàéõ áºãººä àéìàã, íèéñëýëèéí Ãàçðûí àëáà íü ò¿¿íèéã ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãàä õàãàñ æèë /7 äóãààð ñàðûí 01-íû äîòîð/, æèëýýð /01 ä¿ãýýð ñàðûí 15-íû äîòîð/ òàéëàãíàíà. 15.8. Àéìàã, íèéñëýëèéí Ãàçðûí àëáàíààñ ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãàä èð¿¿ëñýí ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé òàéëàí, ¿ëäýãäëèéí òîîöîî áîëîí ýíý æóðìûí 15.6-ä äóðüäñàí çàõèàëãûã ¿íäýñëýí ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ àéìàã, íèéñëýëèéí Ãàçðûí àëáàäàä ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé äàõèí õóâààðèëàëòûã òóõàé á¿ð õèéæ áàéíà. 15.9. Ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé çàðöóóëàëòûí óëñûí õýìæýýíèé íýãäñýí òîîöîîã õàãàñ æèë, æèëýýð ãàðãàõ áºãººä øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà, ñóìûí Ãàçðûí äààìëûí ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé çàðöóóëàëòàä òîîëëîãî õèéæ áîëíî. 15.10. Ýðõèéí ãýð÷èëãýýíä àëèâàà çàñâàð, ººð÷ëºëò õèéõèéã õîðèãëîõ áºãººä áè÷èëò õèéõ ýðõ á¿õèé àëáàí òóøààëòíû áóðóóãààñ áîëîí òåõíèêèéí ñààòëûí óëìààñ àøèãëàõ áîëîìæã¿é áîëñîí ýðõèéí ãýð÷èëãýýã óñòãàõ òóõàé ñàíàëûí õàìòààð ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé çàðöóóëàëòûí òàéëàíä õàâñàðãàæ, ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëíý. 15.11. Õýðýâ ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé áè÷èëòèéã ýðõ á¿õèé àëáàí òóøààëòíû áóðóóãààñ áîëîí òåõíèêèéí ñààòëûí óëìààñ àøèãëàõ áîëîìæã¿é áîëãîñîí áîë ýðõèéí ãýð÷èëãýýíä ÷àãò (Õ) òýìäýãëýãýý õèéõ áºãººä ÷àãò (Õ) òýìäýãëýãýý íü ãýð÷èëãýýíèé òàëáàéã á¿õýëä

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

íü õàìàðñàí áàéõ áà òîîöîî õèéõäýý õóðààëãàíà. 15.12. Ýðõ á¿õèé àëáàí òóøààëòàíû áóðóóãààñ ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý àøèãëàãäàõã¿é áîëñîí áîë ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé õýâë¿¿ëñýí ¿íèéã áóðóóòàé ýòãýýäýýð òºë¿¿ëíý. 15.13. Àøèãëàõ áîëîìæã¿é áîëñîí ýðõèéí ãýð÷èëãýýã àéìàã, íèéñëýëèéí Ãàçðûí àëáàíä òºâëºð¿¿ëýí, õ¿÷èíã¿é áîëãîñîí òóøààëûí õàìò ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëíý. 15.14. Àéìàã, íèéñëýëèéí Ãàçðûí àëáàíààñ èð¿¿ëñýí àøèãëàõ áîëîìæã¿é áîëñîí ýðõèéí ãýð÷èëãýýã ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ òîìèëîãäñîí àæëûí õýñýã íÿãòëàí øàëãàæ òýìäýãëýë ¿éëäýí, óñòãàíà. Àðâàí çóðãàà. Õîðèãëîõ ç¿éëñ 16.1. Ýðõèéí ãýð÷èëãýýã ýíý æóðàìä çààñíààñ ººðººð õýâë¿¿ëýõ, ò¿ãýýõ, îëãîõ, íºõºí îëãîõûã õîðèãëîíî. 16.2. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý, ãýðýý, êàäàñòðûí çóðàã, ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, ÷àíàðûí óëñûí õÿíàí áàòàëãààíû ä¿ãíýëòèéã ñàíààòàéãààð ãýìòýýõ, çàñâàðëàõ, ººð÷ëºëò îðóóëàõûã õîðèãëîíî. 16.3. Êàäàñòðûí çóðàãëàë ¿éëäýõ òóñãàé çºâøººðºë á¿õèé áàéãóóëëàãà íü Ãàçðûí àëáàíààñ íýãæ òàëáàðûí ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéã ãàçàðò áýõë¿¿ëýõ ìýäýãäýë ºãººã¿é áàéõàä ãàçðûí õýìæýý, çààãèéã ãàçàð äýýð íü òýìäýãæ¿¿ëæ, ñîëáèöîëæóóëàõ àæèë õèéõèéã õîðèãëîíî. 16.4. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã áîëîí óëñûí á¿ðòãýëèéí äýâòðèéí áè÷èëòýä çàñâàð õèéõ, äóð ìýäýí õóóäàñ íýìæ, õàñàõûã õîðèãëîíî. Àðâàí äîëîî. Áóñàä 17.1. Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí áè÷èëòýä çàñâàð õèéõ çàéëøã¿é øààðäëàãà ãàðñàí òîõèîëäîëä òýìäýãëýë õèéæ áàòàëãààæóóëíà. 17.2. Ãàçðûí á¿ðòãýëèéí òàëààðõ òàéëàí ìýäýýã õîëáîãäîõ æóðàì, çààâðûí äàãóó ñóìûí Ãàçðûí äààìàë íü àéìãèéí Ãàçðûí àëáàíä, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà íü íèéñëýëèéí Ãàçðûí àëáàíä àéìàã, íèéñëýëèéí Ãàçðûí àëáà íü òóñ òóñ íýãòãýæ ÃÕÃÇÇÃ-ò õàãàñ, á¿òýí æèë òóòàìä õ¿ðã¿¿ëíý. 17.3. Õóóëèàð òóñãàéëàí íóóöàëñíààñ áóñàä ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí àëèâàà ìýäýýëýë íýýëòòýé áàéõ áºãººä ñóìûí Ãàçðûí äààìàë, àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà íü ñîíèðõîã÷ ýòãýýäýä ìýäýýëëýýð ¿éë÷èëíý. 17.4. Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéã áóðóó õèéñíèé óëìààñ õîõèðîë ó÷ðóóëñàí àëáàí òóøààëòàíä Ìîíãîë óëñûí õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýíý. Èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä ó÷èðñàí õîõèðëûã òóõàéí àëáàí òóøààëòàí áàðàãäóóëíà.

Ä. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîõ æóðàì

Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîõ æóðìûí 1 ä¿ãýýð õàâñðàëëò

ÍÝÃÆ ÒÀËÁÀÐÛÍ ÝÐÃÝËÒÈÉÍ ÖÝÃ¯¯ÄÈÉÃ ÃÀÇÀÐÒ ÁÝÕË¯¯ËÝÕ ÌÝÄÝÃÄÝË

____________________________________________________________________________-íû (ýöýã /ýõ/-èéí íýð, íýð, îíîîñîí íýð) _____________________ àéìàã /íèéñëýë/-èéí _____________________ ñóì /ä¿¿ðýã/-èéí íóòàã äýâñãýðò Çàñàã äàðãûí 2_________ îíû ______ ñàðûí _______ ºäðèéí _______ òîîò çàõèðàìæèéã ¿íäýñëýí îëãîñîí íýãæ òàëáàðûí ______________________________ äóãààð á¿õèé ______________________ ì2 /ãà/ ãàçðûã ___________________________ áàã /õîðîî/èéí _______________________ ãóäàìæ /õîðîîëîë/-íû ___________________ áàéð /õàøàà, õààëãà/-íû äóãààð ______________________________________ áàéðøëûí ãàçàð äýýð ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéã áýõëýõ, òýìäýãæ¿¿ëýõèéã çºâøººðºâ. Íýãæ òàëáàðûí ñîëáèöîë, òàëóóäûí óðò ä/ä

òàëûí óðò

. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . / /àëáàí òóøààë, ãàðûí ¿ñýã, íýð/

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîõ æóðìûí 2 äóãýýð õàâñðàëëò

ÍÝÃÆ ÒÀËÁÀÐÛÍ ÕÈË, ÇÀÀÃÈÉÍ ÃÀÇÀÐÒ ÁÝÕÝËÑÝÍ ÝÐÃÝËÒÈÉÍ ÖÝÃÈÉÃ Õ¯ËÝÝËÃÝÍ ªÃÑªÍ ÒÓÕÀÉ ÀÊÒ

Èðãýíèé îâîã íýð / õóóëèéí ýòãýýäèéí íýð .......................................................................... Èðãýíèé ¿íýìëýõ / óëñûí á¿ðòãýëèéí äóãààð ..................................................................... Ðåãèñòðèéí äóãààð ........................ Áàéíãûí õàÿã .........................................................................….Óòàñ ................................... Ãàçðûí áàéðøëûí õàÿã.......................................................................................................... Ýðõèéí õýëáýð: (Õîëáîãäîõ äóãààðûã äóãóéëíà óó) 1.ªì÷ëºõ 2. Ýçýìøèõ 3. Àøèãëàõ Ãàçàð ýçýìøèõ (àøèãëàõ) õóãàöàà (æèë) ............................................ Ýðãýëòèéí öýãèéí òîî ................................. Ýðãýëòèéí öýãèéã ãàçàðò áýõýëñýí îãíîî ............................................ Ýðãýëòèéí öýãèéã ãàçàðò áýõýëñýí áàéãóóëëàãûí íýð ........................................................... .............................................................................................................................................. Ýðãýëòèéí öýãèéí ñîëáèöîë òîäîðõîéëîõîä àøèãëàñàí áàãàæíû íýð.............................................................., ìàðê .........................................................,

õóâèéí äóãààð ......................................., íàðèéâ÷ëàë .............................................., ä/ä

¯íäýñëýëèéí öýãèéí íýð áà äóãààð

Ñîëáèöîë Õ

Ñîëáèöîë òîäîðõîéëñîí àðãà ................................................................................... ................................................................................................................................... ¯íäýñëýëèéí öýãòýé õîëáîñîí õîëáîëòûí çóðàã: Àíõààðóóëãà: Ãàçðûã ºì÷ëºã÷ (ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷) íü ººðèéí çºâøººðºë àâñàí ãàçðûí áàòàëãààæñàí õèë õÿçãààð áóþó ãàçàðò òýìäýãëýñýí ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéã õàìãààëàõ àñóóäëûã õàðèóöàõ áà ò¿¿íèéã óñòãàæ ¿ã¿é õèéõ, çººæ áàéðøëûã ººð÷èëñºí òîõèîëäîëä òýäãýýðèéã äàõèí ñýðãýýí áîñãîõòîé õîëáîãäîí ãàðàõ çàðäëûã á¿ðýí õàðèóöíà.

Õ¿ëýýëãýí ºãñºí: Õ¿ëýýí àâñàí: Ýðãýëòèéí öýãèéã ãàçàðò áýõýëæ, Ãàçàð ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷ ñîëáèöîë òîäîðõîéëñîí ............................................................ ............................................. ............... .................................................................................................................. /àëáàí òóøààë, ãàðûí ¿ñýã, íýð/ Áàòàëãààæóóëñàí: ÃÀ-íû ìýðãýæèëòýí ................................................................................................... /àëáàí òóøààë, ãàðûí ¿ñýã, íýð/ 70

Ä. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîõ æóðàì

Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîõ æóðìûí 3 äóãýýð õàâñðàëëò

Õºðø¿¿äòýé õèéñýí òýìäýãëýë ________________________

______________________ _______________________-íû

îâîã

ýöýã /ýõ/-èéí íýð

íýð

_______________________ äóãààðòàé íýãæ òàëáàðòàé õîëáîîòîé _____________________ ____________________________________________________________________________ _ ___________________________________________________________________________ àñóóäëûã õàðèëöàí òîõèðîëöîâ. Õºðø 1: ___________________________ àéìàã /íèéñëýë/, __________________________ ñóì /ä¿¿ðýã/ ___________________ áàã /õîðîî/ ________________________________ ãóäàìæ /õîðîîëîë/ ________________________________________________ áàéð /õàøàà, õààëãà/-íû äóãààðòàé ãàçàð ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èéã òºëººëæ_____________________________________

ýöýã /ýõ/-èéí íýð

____________________ _____________________2________ îíû ____ ñàðûí ____ ºäºð

íýð

ãàðûí ¿ñýã

Õºðø 2: ___________________ áàã /õîðîî/ ________________________________ ãóäàìæ /õîðîîëîë/ ________________________________________________ áàéð /õàøàà, õààëãà/-íû äóãààðòàé ãàçàð ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èéã òºëººëæ_____________________________________

ýöýã /ýõ/-èéí íýð

____________________ _____________________2________ îíû ____ ñàðûí ____ ºäºð íýð

ãàðûí ¿ñýã

Õºðø 3: ___________________ áàã /õîðîî/ ________________________________ ãóäàìæ /õîðîîëîë/ ________________________________________________ áàéð /õàøàà, õààëãà/-íû äóãààðòàé ãàçàð ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èéã òºëººëæ_____________________________________

ýöýã /ýõ/-èéí íýð

____________________ _____________________2________ îíû ____ ñàðûí ____ ºäºð íýð

ãàðûí ¿ñýã

Òýìäýãëýë ¿éëäñýí: _________________________ ________________________

ýöýã /ýõ/-èéí íýð

íýð

________________________ ____________________ 2________ îíû ____ ñàðûí ____ ºäºð

àëáàí òóøààë

ãàðûí ¿ñýã

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2010 îíû 11 ä¿ãýýð ñàðûí 08-íû ºäðèéí 497 òîîò òóøààëûí õàâñðàëëò

Å. ÑÓÌÛÍ ÒÓÕÀÉÍ ÆÈËÈÉÍ ÃÀÇÀÐ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀËÒÛÍ ÒªËªÂËªÃªª ÁÎËÎÂÑÐÓÓËÀÕ ÀÐÃÀ×ËÀË 1. Åðºíõèé ç¿éë: Ñóìûí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàëûí åðºíõèé àãóóëãà äàðààõü çààëòóóäààñ á¿ðäýíý. ¯¿íä: 1.1. Ýíýõ¿¿ àðãà÷ëàëûã áîëîâñðóóëàõ ýðõ ç¿éí ¿íäýñëýë íü “Ãàçðûí òóõàé” Ìîíãîë óëñûí õóóëü ò¿¿íèé 25.4 äýõü çààëò, Çàñãèéí ãàçðûí 2002 îíû 28 äóãààð òîãòîîëîîð áàòàëñàí “Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëò õèéõ æóðàì”-ûí 6.5; 10-äàõü çààëòóóä, Èðãýíèé õóóëü, Çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæ, ò¿¿íèé óäèðäëàãûí òóõàé õóóëü, ÁÎÕ òóõàé õóóëü Îéí òóõàé õóóëü, Óñíû òóõàé õóóëü, Óðãàìëûí òóõàé õóóëü, ÒÕÃÍ-èéí òóõàé õóóëü, Îð÷íû á¿ñèéí òóõàé õóóëü, Ãàçðûí õýâëèé, Àøèãò ìàëòìàëûí òóõàé õóóëü, òýäãýýðèéã õýðýãæ¿¿ëýõòýé õîëáîãäñîí ä¿ðýì, æóðàì, çààâðóóäààñ á¿ðäýíý. 1.2. Ýíýõ¿¿ àðãà÷ëàë íü ñóìûí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººã íýãäñýí àðãà ç¿éãýýð, òóõàéí ñóìàíä ãàçàð, áàéãàëèéí áàÿëãèéã çºâ çîõèñòîé àøèãëàæ õàìãààëàõàä ãàçàð, õ¿í õ¿÷, ñàíõ¿¿ãèéí íººöèéã îíîâ÷òîé, ¿ð àøèãòàé àøèãëàõ òºëºâëºãººã öîãö áàéäëààð áîëîâñðóóëàõàä áàðèìòëàõ àëáàí õýðýãöýýíèé áàðèìò áè÷èã áîëíî. 1.3. Ýíýõ¿¿ áàðèìò áè÷èã íü ñóìûí äàðàà æèëèéí òºñâèéí ìýäýãäýë, ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ÷èãëýëèéã áîëîâñðóóëàõ òóëãóóð ¿íäýñëýë áîëíî. 1.4. Òóñ àðãà÷ëàë íü ñóìûí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àæëûí ¿íäýñëýë, çîðèëãî, ¿íäñýí çàð÷èì, àãóóëãà, øèéäâýðëýõ àñóóäàë, îðîëöîã÷ áîëîí õàìòðàí àæèëëàã÷ òàëóóäûí îðîëöîî, òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ ¿å øàò, ñàíõ¿¿æèëò, øèéäâýð ãàðãàí áàòàëãààæóóëàõ òåõíèê àðãà ç¿éí ïðîöåññ ìºí. 2. Àðãà ç¿é: Òºëºâëºëòèéí àðãà íü îðîëöîîã õàíãàæ äîîðîîñ äýýø òºëºâëºõ çàð÷ìààð, òºëºâëºëòèéí áóñàä õ¿÷èí ç¿éë¿¿äòýé óÿëäóóëàí ãàçàð íóòãèéã á¿ñ÷ëýí õºãæ¿¿ëýõ àðãà áóþó íóòàã äýâñãýðèéí á¿ñ÷èëñýí çîõèîí áàéãóóëàëò áàéíà. 3. Çîðèëãî: Ñóìûí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíèé çîðèëãî íü õºãæëèéã äýìæèõèéí òóëä ñóìûí ãàçàð íóòãèéí õýìæýýíä õè÷íýýí õýìæýýíèé ãàçðûã õààíà, ÿìàð çîðèóëàëòààð ýçýìø¿¿ëýõ, ºì÷ë¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ, õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ íººö áîëîìæèéã òîäîðõîéëñíû ¿íäñýí äýýð ç¿é çîõèñòîé, îíîâ÷òîé, á¿ðýí ä¿¿ðýí àøèãëàëòûã áóé áîëãîõ áîëîí áèîëîãèéí òºðºë ç¿éë, òýäãýýðèéí àìüäðàõ îð÷íûã õàìãààëàõ, çºâ çîõèñòîé àøèãëàõ, íºõºí ñýðãýýõ àðãà õýìæýýíèé õºðºíãº îðóóëàëò, òºñºâ çàðäëûí òîîöîî, ä¿ãíýëò á¿õèé çóðàã òºñëèéí àðãààð òîäîðõîéëñîí áàðèìò áè÷ãèéã áîëîâñðóóëàõàä îðøèíî.. 4. Áàðèìòëàõ çàð÷èì: Ñóìûí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãºº /öààøèä òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº ãýõ/ áîëîâñðóóëàõàä äàðààõ çàð÷ìûã áàðèìòàëíà. ¯¿íä: 4.1. Òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíä ãàçðûí àíãèëàë, ãàçàð ºì÷ëºë, ýçýìøèë, àøèãëàëòûí çîðèóëàëòûã ¿ë õàðãàëçàí ñóìûí õèë äîòîðõè íèéò íóòàã äýâñãýð õàìðàãäàõààñ ãàäíà ãàçðûí õàðèëöààíä ñóóðèëñàí áàéãàëü îð÷èí, ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí ñàëáàð õîîðîíäûí õàðèëöàí óÿëäààã õàíãàõ, ãàçàð áàéãàëèéí áàÿëàã òîäîðõîé ýçýíòýé áàéõ; 4.2. Àéìãèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí åðºíõèé òºëºâëºãººãººð òîäîðõîéëîãäñîí ãàçðûí ìåíåæìåíòèéí á¿ñ¿¿äèéí õ¿ðýýíä ñóìûí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàõ áºãººä òóõàéí îðîí íóòàãò òîäîðõîé 72

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

á¿ñ¿¿äèéã ÿëãàí ãàðãàæ, ýíãèéí åðºíõèéãººñ òîäîðõîé áîäèò íàðèéâ÷èëàë ðóó øèëæèõ; 4.3. Òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíä ëàíäøàôòûí õýâ øèíæ, îíöëîãò òóëãóóðëàí ãàçðûí ¿ðæèë øèì, ¿íý öýíý, ÷àäàâõèéã áàéíãà äýýøë¿¿ëýí, áàéãàëèéí áàÿëãèéã ç¿é çîõèñòîé àøèãëàõ, áèîëîãèéí òºðºë ç¿éë, òýäãýýðèéí àìüäðàõ îð÷íûã õàìãààëàõ, óíàãàí òºðõººð íü õàäãàëàõàä ÷èãëýñýí öîãö àðãà õýìæýýí¿¿äèéã òîãâîðòîé õºãæëèéí çàð÷èìä íèéö¿¿ëæ òºëºâëºëòèéí àðãààð äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ; 4.4. Òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíèé ñóóðèí áîëîí õýýðèéí ñóäàëãàà, òºëºâëºëòáîëîâñðóóëàëòûí á¿õ àæëûã óëñûí êîîðäèíàò á¿õèé áàéð ç¿éí çóðàã, ãàçàð ç¿éí ìýäýýëëèéí ñèñòåìèéã àøèãëàí, õýìæèëò áàéðøëûã òîäîðõîéëîã÷ îð÷èí ¿åèéí áàãàæ, òîíîã òºõººðºìæèéí òóñëàìæòàéãààð áîëîâñðóóëàõ áºãººä ¿íäýñíèé ãàçðûí ìýäýýëëèéí ñàíãèéí ºãºãäë¿¿äýä íèéö¿¿ëñýí áàéõ; 4.5. Òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº íü ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, ÷àíàðûí õÿíàí áàòàëãààíû çºâëºìæ¿¿äèéã õýðýãæ¿¿ëýõ, ãàçàð áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõýä ÷èãëýãäñýí áàéõ áà áóñàä çóðàã òºñºë, òºëºâëºëò, ¿íýëãýý, çîõèîí áàéãóóëàëòûí àæèëä òóëãóóð ìàòåðèàë áîëæ àøèãëàãäàæ áàéõ; 4.6. Òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàõäàà àéìàã, ñóìûí íèéãýì-ýäèéí çàñãèéí ñàëáàðóóäûã õºãæ¿¿ëýõ õºòºëáºð¿¿ä, çàñàã äàðãûí ìºðèéí õºòºëáºð, òóõàéí ñóìàíä õýðýãæèæ áóé òºñºë õºòºëáºð¿¿ä, óëñûí áîëîí îðîí íóòãèéí ÒÕÃÍ-ûí ìåíåæìåíòèéí òºëºâëºãººíèé çîðèëò, ¿éë àæèëëàãààòàé óÿëäóóëñàí áàéõ; 4.7. Òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº íü îëîí íèéòèéí îðîëöîîã õàíãàõ, îðîëöîîíû àðãóóäûã õýðýãëýæ àðä èðãýäèéí ñàíàë ñàíàà÷ëàãûã àâ÷ ò¿¿íäýý òóëãóóðëàí õýðýãæèõ áîëîìæòîé áàéõ; 4.8. Òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº íü ãàçàð, áàéãàëèéí áàÿëãèéã èðãýä, èðãýäèéí íºõºðëºë¿¿ä ýçýìøèõ, àøèãëàõ, õàìãààëàõ çàìààð ãàçàð íóòàã, áàéãàëèéí áàÿëàã ýçýíòýé áîëæ, íóòãèéí èðãýäýä ò¿øèãëýñýí áàéãàëèéí íººöèéí ìåíåæìåíòèéã õýðýãæ¿¿ëæ, àìüæèðãààãàà äýýøë¿¿ëýõ íºõöºë á¿ðä¿¿ëæ, òîãòâîðòîé õºãæèõ áîëîìæèéã õàíãàõ; 4.9. Ìÿíãàíû õºãæëèéí çîðèëò, òîãòâîðòîé õºãæëèéí ¿çýë áàðèìòëàë áîëîí Ìîíãîë óëñûí ñî¸ðõîí áàòàëñàí îëîí óëñûí êîíâåíöèóä, ¿íäýñíèé õºòºëáºð¿¿äèéí áîäëîãî, ¿çýë áàðèìëàë, çàð÷ìóóäòàé íèéöñýí áàéõ; 5. Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: “Ãàçðûí òóõàé” õóóëèéí 25.4-ò çààñíààð òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººã æèëäýý õýðýãæ¿¿ëýõ áºãººä ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ, ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ, õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ ¿éë àæèëëàãààã óëèðëûí õóâààðüòàéãààð ñàðóóäààð /1-3 ñàð, 4-6 ñàð, 7-9 ñàð, 10-12 ñàð/ òºëºâëºæ õýðýãæ¿¿ëíý. 6. Øèéäâýðëýõ àñóóäëóóä: Òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíèé õ¿ðýýíä äàðààõ ¿íäñýí àñóóäëóóäûã øèéäâýðëýíý. ¯¿íä: 6.1. Ñóìûí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ÷èãëýëèéí ãàçàð àøèãëàëò, õàìãààëàëò, íºõºí ñýðãýýõ, ãàçðûí òºëáºð, íºõºí òºëáºðòýé õîëáîãäîõ ñóóðü ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí òîâ÷îî ãàðãàõ; 6.2. Òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíèé äàãóó àéìãèéí òºâèéí ñóóðüøëûí á¿ñèéí èíæåíåðèéí øóãàì, ñ¿ëæýý á¿õèé áîëîí ñ¿ëæýýíä õîëáîãäîõîîð òºëºâëºãäñºí ãàçðóóäàä ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ àñóóäëûã øèéäâýðëýõ; 6.3. Ãàçàð àøèãëàã÷, ýçýìøèã÷, ºì÷ëºã÷äèéí ýäëýí ãàçðûí îíîâ÷òîé, çºâ çîõèñòîé õýìæýý, á¿òöèéã íü òîãòîîæ ýðõ ç¿éí áàòàëãààã õàíãàõûí òóëä òóõàéí æèëä ºì÷ë¿¿ëýõ, ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ ãàçðûí áàéðøèë, çîðèóëàëò, õýìæýýã òîãòîîõ; 6.4. Òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíä áýë÷ýýð çîõèîí áàéãóóëàëòûí àñóóäëûã òóõàéí íóòãèéí îíöëîã, áýë÷ýýðèéã àøèãëàæ èðñýí óëàìæëàëòàé óÿëäóóëàí ºâºëæºº, õàâàðæàà,

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

çóñëàí, íàìàðæàà, îòðûí íººö íóòàã ãýñýí õóâààðèéí äàãóó çîõèñòîé àøèãëàõ, õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ øààðäëàãûã òóñãàí, õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã çîõèîí áàéãóóëàõ, õàäëàíãèéí òàëáàéã õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºõ; 6.5. Ãàçðûã óóë óóðõàéí áîëîí áóñàä òºðëèéí ýëýãäýë, ýâäðýë, áîõèðäîëò, öºëæèëòººñ õàìãààëàõ, ñýðãýýí ñàéæðóóëàõ, áàéãàëèéí óíàãàí òºðõèéã õàäãàëàí õàìãààëàõ, ýëýãäñýí áîëîí ýâäýðñýí ãàçðûã íºõºí ñýðãýýõòýé õîëáîãäñîí àðãà õýìæýýí¿¿äèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä øààðäàãäàõ òºñºâ, ñàíõ¿¿ õºðºíãº îðóóëàëò, óäààí õóãàöààãààð àøèãëàëòààñ ÷ºëººëºõ ãàçðûí õèë çààãèéã òîãòîîõ; 6.6. Ãàçðûí õýâëèéã àøèãëàõ, õàìãààëàõòàé õîëáîãäñîí ¿éë àæèëëàãààã àéìàã, ñóìûí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíä òóñãàæ õýðýãæ¿¿ëýõ; 6.7. Ãàçàð àøèãëàëòûí ýäèéí çàñãèéí ¿íý öýíý, ¿íýëãýýã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ ÒÝÇ¯, çóðàã òºñºë áîëîâñðóóëàõ, øààðäàãäàõ õºðºíãº îðóóëàëò, ò¿¿íèé ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøãèéã òîîöîõ çàìààð ñóìûí õºãæëèéí ýäèéí çàñãèéí ºñºëòèéã õàíãàõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõ; 6.8. Îéí íºõºðëºë, àæ àõóéí íýãæèéí îéí ñàíã ãýðýýãýýð ýçýìøèõ, õàìãààëàõ ãàçðûí õèë çààãèéã òîãòîîõ, õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýí¿¿äèéã òºëºâëºõ; 6.9. Óñàí ñàí á¿õèé ãàçðûã ýçýìøèõ, àøèãëàõ, õàìãààëàõ õèë çààãèéã òîãòîîõ, óñàí îð÷èíä àìüäàðäàã áèîëîãèéí òºðºë ç¿éëèéã õàìãààëàõ, àøèãëàõ àðãà õýìæýýí¿¿äèéã òºëºâëºõ; 6.10. Áàéãàëèéí àÿëàë æóóë÷ëàëûã õºãæ¿¿ëýõ îòîã, áààç, öîãöîëáîð áàéãóóëàõ ãàçðûí áàéðøëûã íóòãèéí èðãýäèéí îðëîãûã íýìýãä¿¿ëæ áàéõààð òºëºâëºõ, àÿëàëûí ìàðøðóò, îòîãëîõ öýãèéã òîãòîîæ òºëºâëºõ; 6.11. ÄÖÃ-ûí õÿçãààðëàëòûí á¿ñ, ÁÖÃ-ûí àÿëàë æóóë÷ëàëûí á¿ñ, õÿçãààðëàëòûí áîëîí îð÷íû á¿ñ, áàéãàëèéí íººö áîëîí äóðñãàëò ãàçðóóäàä ýðõëýõ àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãàà, áýë÷ýýð çîõèîí áàéãóóëàëò, àøèãëàëòûí õóâààðü, áýë÷ýýðèéã ñàéæðóóëàõ, íºõºí ñýðãýýõ, áèîëîãèéí òºðºë ç¿éë, òýäãýýðèéí àìüäðàõ îð÷èí, í¿¿äëèéí çàì, êîðèäîðûã õàìãààëàõ àðãà õýìæýýí¿¿äèéã òºëºâëºõ; 6.12. Îðîí íóòãèéí ÒÕÃ-ûí ñ¿ëæýýã ºðãºòãºõ, ñ¿ëæýýíä îðñîí îðîí íóòãèéí ÒÕÃ-ò õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºõ; 6.13. Òåõíèê, ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýë áîëîâñðóóëàõ, áàéãàëü îð÷íû íàðèéâ÷èëñàí ¿íýëãýý õèéëãýõ øààðäëàãàòàé àðãà õýìæýýí¿¿äèéí æàãñààëòûã ãàðãàõ; 6.14. Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíä òóñãàãäñàí àðãà õýìæýýí¿¿äèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä øààðäàãäàõ õ¿íèé íººöèéí ÷àäàâõèéã áèé áîëãîõ àðãà õýìæýýí¿¿äèéí æàãñààëòûã ãàðãàõ, ñóìûí õºãæëèéí òºëºâëºãººíä òóñãàí õýðýãæ¿¿ëýõ; 6.15. Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººã õýðýãæ¿¿ëýõýä øààðäàãäàõ òºñºâ, õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýð¿¿äèéã èðãýí, àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà, èðãýäèéí á¿ëýã, íºõºðëºë, òºñºë õºòºëáºð¿¿äèéí ñàíõ¿¿æèëò, ñóì, àéìàã, óëñûí òºñâèéí ñàíõ¿¿æèëò òóñ á¿ðýýð íü òîéìëîæ òºëºâëºõ; 6.16. Äýýðõ íèéòëýã àñóóäëóóäààñ ãàäíà òóõàéí íóòàã äýâñãýðèéí îíöëîãûã õàðãàëçàí øèéäâýðëýâýë çîõèõ áóñàä àñóóäëûã òóñãàæ áîëíî. 7. Òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ äàðààëàë, ò¿¿íèéã áàòàëãààæóóëàõ 7.1. “Ãàçðûí òóõàé” õóóëèéí 23.4.1 äýõ çààëòûí äàãóó ñóìûí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíèé òºñëèéã áîëîâñðóóëàõ àæëûí õýñãèéã ñóìûí Çàñàã äàðãûí îðëîã÷îîð àõëóóëàí Çàñàã äàðãûí çàõèðàìæààð áàéãóóëíà. Àæëûí õýñãèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãààð ñóìûí ãàçðûí äààìëûã* òîìèëíî. Àæëûí õýñýãò áàéãàëü îð÷èí, ÕÀÀ-í àæèëòàí, óñ öàã óóðûí àæèëòàí, ÒÕÃ-ûí ìýðãýæèëòýí, áàéãàëü õàìãààëàã÷èä áîëîí áóñàä ñàëáàðûí àëáàí òóøààëòàí, ìýðãýæèëòí¿¿ä, á¿ëýã íºõºðëºë, ÒÁÁ-ûí òºëººëëèéã îðóóëíà. Àæëûí õýñýã íü áàãààð àæèëëàõ çàð÷ìûã áàðèìòëàíà.

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

Àæëûí õýñýã íü áàãèéí Çàñàã äàðãàòàé õàìòðàí áàã á¿ðýýð èðãýä, àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà, ìàë÷èä, ìàë÷äûí á¿ëýã íºõºðëºëèéí ãèø¿¿äèéí ñàíàë îðîëöîîòîéãîîð òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàõ àæëûã óðüä îíû 3-5 ñàðä áàãòààí òºñâèéí ìýäýãäýëä òóñãàõààð çîõèîí áàéãóóëàõ áà îíû ñ¿¿ë÷ýýð Ñóìûí Èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí õóðëààð õýëýëö¿¿ëýí áàòëóóëàõàä áýëòãýõ; ¯¿íä: 7.1.1. Ñóìûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ áîëîâñðóóëàí ñóìûí Çàñàã äàðãààð áàòëóóëàõ;

óäèðäàìæèéã

7.1.2. Ñóìûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ óäèðäàìæèéã áàãèéí èðãýä, ìàë÷èä, ìàë÷äûí íºõºðëºë, á¿ëã¿¿äýä õ¿ðãýõ, îéëãóóëàõ; 7.1.3. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, áàãèéí èðãýä, ìàë÷èä, ìàë÷äûí á¿ëýã íºõºðëºëä ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíä îðóóëàõ ñàíàëûã îðîëöîîíû àðãóóäûã àøèãëàæ àâàõ; /Õàâñðàëò 1, 2-îîñ ñàíàë àâàõ õóóäàñíû çàãâàðûã õàðíà óó/ 7.1.4. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, áàãèéí èðãýä, ìàë÷èä, ìàë÷äûí á¿ëýã íºõºðëºë¿¿ä, ìàë÷äûí ñàíàëûã áàãèéí ò¿âøèíä íýãòãýõ, áàãèéí ç¿ãýýñ íýìæ îðóóëàõ ñàíàëûã òóñãàõ, áàãèéí èðãýäèéí íèéòèéí õóðëààð õýëýëö¿¿ëæ ñàíàë àâàõ; 7.1.5. Ñóìûí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí áîëîâñðóóëàõ àæëûí õýñýã íü áàãèéí èðãýä, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ñàíàëûã àâ÷ íýãòãýí ñóìûí òóõàéí æèëèéí íýãäñýí òºëºâëºãººíèé òºñëèéã óðüä îíû 4 ñàðûí 1-íèé ºäðººñ ýõëýí 6 ñàðûí 1-íèé õîîðîíä áîëîâñðóóëàí Çàñàã äàðãàä òàíèëöóóëàõ; 7.1.6. Ñóìûí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíä òóñãàãäñàí àðãà õýìæýýí¿¿äèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä ãàðàõ çàðäëûí áîëîìæèò ñàíõ¿¿æèëòûí ýõ ¿¿ñâýð á¿ðýýð òºëºâëºæ ñóìûí äàðàà æèëèéí òºñâèéí ìýäýãäýë, ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ÷èãëýëä òóñãàõ; 7.1.7. Ñóìûí Çàñàã äàðãà ñóìûí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººã ñóìûí Èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàëä ºðãºí áàðüæ õýëýëö¿¿ëýí áàòëóóëàõ; 7.2. Àéìãèéí ÃÕÁÕÁÃàçàð íü àéìãèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí åðºíõèé òºëºâëºãººíä íèéö¿¿ëýí ñóìûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàõ òàëààð çààâàð, àðãà ç¿é, ñàíàë çºâëºëãººãººð õàíãàæ àæèëëàõ; 7.3. Ìºí àéìãèéí ÃÕÁÕÁÃàçàð íü ñóìûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººã àéìãèéí õýìæýýíä íýãòãýæ àéìãèéí ÇÄÒÃ-ûí Õºãæëèéí áîäëîãûí õýëòýñò õ¿ëýýëãýí ºã÷ òºñâèéí ìýäýãäýëòýé óÿëäóóëàõ, îíû ýöñýýð àéìàã, ñóìûí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ÷èãëýëä òóñãàí áàòëóóëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàí äàðàà îíû 1 ñàðä áàãòààí ÃÕÁÃÇÇÃàçàðò èð¿¿ëíý. 7.4. Àéìãèéí ÃÕÁÕÁÃàçàð íü õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãà, àãåíòëàãòàé õàìòàð÷ ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíä òóñãàãäñàí àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõýä øààðäàãäàõ õºðºíãº îðóóëàëò, ñàíõ¿¿æèëòèéã èðãýä, ìàë÷äûí á¿ëýã íºõºðëºë, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, ñóì, àéìàã, óëñûí òºñºâ, òºñºë õºòºëáºð¿¿ä, áóñàä ýõ ¿¿ñâýð ãýñýí àíãèëëààð òîâ÷îîëæ íýãòãýí ãàðãàíà. 8. Àæëûí ¿å øàò: Òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ áà õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã äàðààõ ¿å øàòòàéãààð ã¿éöýòãýíý. ¯¿íä: Áýëòãýë ¿å øàò 8.1. Ãàçàð äýýð íü ÿâæ òîäðóóëàí ñóäëàõ, òºëºâëºõ ¿å øàò 8.2. Ñàíàë àâ÷ çºâøèëöºõ, áàòëóóëàõ

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

8.3. Õîëáîãäîõ çóðàã, õ¿ñíýãòýí áàðèìò ìàòåðèàë, òîîöîî, òàéëàíã á¿ðä¿¿ëýõ 8.4. Õýðýãæèëòèéã çîõèîí áàéãóóëæ, õÿíàëò òàâèõ ãýñýí ¿å øàòíààñ á¿ðäýõ áà äàðààõ òºðëèéí ñóóðü ñóäàëãàà, òºëºâëºëòèéí øèéäë¿¿äèéã áàãòààíà.

Íýã. Áýëòãýë ¿å øàò À. Ñóìûí íóòàã äýâñãýðèéí ëàíäøàôûí õýâ øèíæ, îíöëîã, ãàçðûí íºõöºë, íººö, íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí åðºíõèé ¿ç¿¿ëýëò, ñóìûí ýäèéí çàñàã, ¿éëäâýðëýëèéí ñàëáàðûí ÷èãëýë¿¿ä, ãàçàð ºì÷ëºë, ýçýìøèë, àøèãëàëò, õàìãààëàëòòàé õîëáîãäñîí ìýäýýëëèéã á¿ðä¿¿ëæ, íýãòãýõ àæèë õèéãäñýí áàéíà. ¯¿íä: 1. Òóõàéí îðîí íóòãèéí õ¿í àì, àéë ºðõ ìàëûí òîî, òºðºë, íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí åðºíõèé ¿ç¿¿ëýëò, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà /ñóì, áàã á¿ðýýð/-èéí ñòàòèñòèê ñóäàëãàà; 2. Òóõàéí ñóìûí áàéãàëèéí íººö, íºõöºë, á¿ñ á¿ñë¿¿ð, ëàíäøàôòûí õýâ øèíæ, óóð àìüñãàëûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã ãàðãàõ, ãàçàð àøèãëàëò áîëîí àíãèëàëûí á¿òýö, ãàçðûí á¿ðõýâ÷èéí ºíººãèéí áàéäëûí çóðàã ¿éëäýõ; 3. Ñóìûí íóòàã äýâñãýðèéí ãàçðûí ñàíãèéí àíãèëàë, á¿òýö, ãàçàð àøèãëàëò áîëîí ãàçðûí á¿ðõýâ÷èéí ºíººãèéí áàéäëûí çóðàã ¿éëäýõ; 4. Øèíýýð íýìýãäñýí ãàçàð ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷ íàðûí ñóäàëãààã ãàðãàí ýðõç¿éí á¿ðòãýëòýé íü òóëãàí øàëãàæ, òýäãýýðèéí ýäëýí ãàçðûí õèë çààãèéã çîõèõ ìàñøòàáûí çóðàãò îðóóëàõ; 5. Øèíýýð ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ, ºì÷ëºõ èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, ìàë÷äûí á¿ëýã íºõºðëºëèéí ºðãºäºë õ¿ñýëòèéã íýãòãýõ; 6. Ñóìûí õýìæýýíä îäîî ýçýìøèæ áàéãàà ãàçðàà ¿íýã¿é ºì÷ëºí àâàõ èðãýäèéí ºðãºäëèéã íýãòãýæ, æàãñààëò ñóäàëãàà ãàðãàõ; 7. Òàðèàëàíãèéí ãàçðûã äàâóó ýðõýýð ¿íýýð íü õóäàëäàæ ºì÷èëæ àâàõ èðãýäèéí ºðãºäºë õ¿ñýëòèéã íýãòãýõ; 8. Òàðèàëàíãèéí ãàçðûã äóóäëàãà õóäàëäààíû æóðìààð ºì÷èëæ àâàõ èðãýäèéí ºðãºäºë õ¿ñýëòèéã íýãòãýõ; 9. Òàðèàëàíãèéí ãàçðûã ãýð á¿ëèéí õàìòûí õýðýãöýýíä äàâóó ýðõýýð ýçýìøèõ èðãýäèéí ºðãºäºë õ¿ñýëòèéã íýãòãýí ñóäàëãàà ãàðãàõ; 10. Óëñûí áîëîí àéìàã îðîí íóòãèéí òóñãàé õýðýãöýýíä îäîî áàéãàà ãàçðûí ñóäàëãàà / àíãèëàë á¿ðýýð/-ã ãàðãàí òýäãýýðèéí õèë çààãèéã çîõèõ ìàñøòàáûí çóðàãò îðóóëàõ, õîëáîãäîõ ýðõ ç¿éí ìàòåðèàëòàé íü òóëãàí øàëãàõ; 11. Òóõàéí îíä øèíýýð óëñûí òóñãàé õàìãààëàëòàíä àâàõ ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýýã õîëáîãäîõ ãàçðààñ ãàðãóóëàí àâ÷ íýãòãýõ; 12. Àéìàã, ñóìûí òóñãàé õàìãààëàëòàíä àâ÷ áîëîõ ãàçðûí ¿íäýñëýë, øààðäëàãûã òîäîðõîéëñîí ìàòåðèàëûã íýãòãýí ä¿ãíýõ; 13. Òóõàéí ñóìàíä õàìãèéí ñ¿¿ëä õèéãäñýí òàðèàëàí, õàäëàí, áýë÷ýýðèéí áîëîí òºâ ñóóðèí ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, ÷àíàðûí óëñûí õÿíàí áàòàëãààíû ìàòåðèàë áîëîí áóñàä õîëáîãäîõ ìàòåðèàëóóäûã ñóäëàí öóãëóóëàõ; 14. Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí ãàçðûí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí òàëààð áàðèìòëàõ àéìàã îðîí íóòãèéí áîäëîãî, ÷èãëýë¿¿ä, áàéãàëü îð÷èí, áýë÷ýýðèéí ìåíåæìåíò-áýë÷ýýð çîõèîí áàéãóóëàëòûí ÷èãëýëýýð õýðýãæ¿¿ëæ áóé òºñºë õºòºëáºðèéí ¿¿ðýã îðîëöîîã íýãòãýí áîëîâñðóóëàõ; 15. Ìàë÷äûí á¿ëýã, íºõºðëºëèéí õàðèóöàí õàìãààëæ áóé áýë÷ýýð, õàíäëàíãèéí ãàçðûí

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

õýìæýý, õèë çààã, àøèãëàã÷äûí ñóäàëãààã öóãëóóëæ íýãòãýõ; 16. Àìðàëò ñóâèëàë, àÿëàë æóóë÷ëàëûí çîðèóëàëòààð àøèãëàãäàæ áóé ãàçðóóä /îòîã, áààç, àÿëàëûí ìàðøðóò, îòîãëîõ ãàçàð ãýõ ìýò/ òýäãýýðèéí ýðõ ç¿éí áàðèìò ìàòåðèàëûã íýãòãýí ñóäëàõ; 17. Ñóìûí íóòàã äýâñãýðò îäîîãèéí áàéäëààð àøèãò ìàëòìàëûí àøèãëàëòûí áîëîí õàéãóóëûí ëèöåíç ýçýìøèã÷ èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ñóäàëãàà, ìºí ò¿¿í÷ëýí øèíýýð àøèãëàëòûí áîëîí õàéãóóëûí ëèöåíç ýçýìøèõýýð òºëºâëºñºí èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ìàòåðèàëûã Àøèãò ìàëòìàëûí ãàçàð, Ãàçðûí òîñíû ãàçðóóäààñ ãàðãóóëàí àâ÷ íýãòãýõ; 18. Îéí ñàíã ãýðýýãýýð ýçýìøèã÷ íºõºðëºë, àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãûí îéí òàëáàéí õèë çààã, òàëáàéí ñóäàëãààã ãàðãàæ íýãòãýõ, ãàçàð ýçýìøèë, àøèãëàëòûí ãýðýý áàéãóóëàõ, á¿ðòãýõ; 19. Óñàí îð÷èíä àìüäàðäàã áèîëîãèéí òºðºë ç¿éëèéã ãýðýýãýýð àøèãëàæ õàìãààëæ áóé íºõºðëºë, àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãûí õèë çààã, òàëáàéí ñóäàëãààã ãàðãàæ íýãòãýõ, ãýðýý áàéãóóëàõ, á¿ðòãýõ; Á. Áýëòãýë ¿å øàòíû àæëûí õ¿ðýýíä ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí àæèëä øààðäàãäàõ çóðàã, òåõíèê õýðýãñëèéã àæèëä áýëýí áîëãîíî. ¯¿íä: 1. Ñóìûí ãàçðûí íýãäìýë ñàíãèéí àæëûí çóðãèéã àøèãëàí óðüä æèëä ãàçðûí àíãèëàëä îðñîí øèëæèëò, õºäºëãººíèé ººð÷ëºëòèéã îðóóëàí ñóìûí òºâèéí ñóóðüøëûí á¿ñèéí 1:1000, 2000-íû ìàñøòàáòàé äýâñãýð çóðàã áýëòãýõ; 2. Ñóìûí íóòàã äýâñãýðèéí õèëèéí öýñ, ãàçàð àøèãëàëòûí çîðèóëàëò, á¿ñ÷ëýëèéí õèë çààãèéã 1:100000 áîëîí 1:200000-íû ìàñøòàáòàé ñóóðü çóðàãò îðóóëæ áýëòãýõ; 3. Òàðèàëàí, õàäëàíãèéí òàëáàéí çóðãèéã 1:25000-ûí ìàñøòàáòàé áýëòãýõ; 4. Ñóìûí áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ñóóðü çóðàã 1:100000, 200000 /Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ñóóðü çóðàã áýëòãýõ àðãà ç¿éã õàâñðàëò 4-ººñ õàðíà óó/-íû ìàñøòàáòàé ñóóðü çóðàãò îðóóëæ áýëòãýõ; 5. Çàì, øóãàì ñ¿ëæýýíèé ãàçðûí, îé áîëîí óñàí ñàí á¿õèé ãàçðóóäûí, òóñãàé õýðýãöýýíèé ãàçðóóä, àøèãò ìàëòìàëûí îðä ãàçðóóä, àÿëàë æóóë÷ëàëûí ãàçðóóäûí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí ñóóðü çóðãèéã ãàçðûí õýìæýýíýýñ õàìààðóóëæ òîõèðîõ ìàñøòàáààð áýëòãýõ; Â. Ãàçàð àøèãëàëòûí çîðèóëàëòûí õèë çààã, òàëáàéã õýìæèõ, áàéðøëûí ñîëáèöëûã òîäîðõîéëîõ àæëûã äîð äóðüäñàí áàãàæóóäààð ã¿éöýòãýíý. ¯¿íä:  ÆÏÑ /GPS/  Òîòàë ñòåéøí / Total station/  Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíèé õîëáîãäîõ çóðãóóäûã ãàçðûí çóðãèéí ïðîãðàìì õàíãàìæ àøèãëàí áîëîâñðóóëíà. ÆÈ×: Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíèé “ãàçàð äýýð íü ÿâæ òîäðóóëàí ñóäëàõ” “ìàòåðèàë áîëîâñðóóëàëò áîëîí òºëºâëºõ” ãýñýí 2 ¿å øàòíû àæëûã íýãòãýñýí áîëíî.

Õî¸ð. Ãàçàð äýýð íü ÿâæ òîäðóóëàí ñóäëàõ, òºëºâëºõ ¿å øàò Õýýðèéí ñóäàëãààíû àæëûí ¿å øàòàíä áýëòãýë àæëûí ìàòåðèàëûã ¿íäýñëýí ñóìûí íóòàã äýâñãýðò ÿìàð àñóóäëûã ãàçàð äýýð íü ÿâæ òîäðóóëàõ øààðäëàãàòàéãàà òîäîðõîéëæ óäèðäàìæèíä òóñãàíà. ¯¿íèé äàðàà òîäðóóëàõ øààðäëàãàòàé ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýý, õèë çààãèéã çîõèõ

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

íàðèéâ÷ëàë á¿õèé ãåîáàãàæààð ãàçàð äýýð íü òîäîðõîéëæ, óã ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, àøèãëàëòûí çîðèóëàëò, íººöèéã òîãòîîæ çóðàãò îðóóëíà. 2.1. Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû ãàçðûí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí òºëºâëºëò 2.1.1. Ñóìûí òºâèéí ñóóðüøëûí á¿ñ ãàçàðò äàðààõ òîäðóóëàëò ñóäàëãàà õèéíý. ¯¿íä: 1. Ñóìûí òºâ áîëîí áóñàä òîñãîíä øèíýýð íýìýãäýæ ãàçàð ºì÷èëæ, ýçýìøèæ, àøèãëàæ áàéãàà èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëàãà á¿ðèéí ýäëýí ãàçðûí õýìæýý, õèë çààãèéí ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéí áàéðøëûí ñîëáèöîëûã òîäîðõîéëîí 1:2000-íû ìàñøòàáòàé çóðàãò îðóóëæ, äýëãýðýíã¿é á¿ðòãýë õºòºëíº. 2. Ñóìûí òºâèéí ñóóðüøñàí õýñýãò áîëîí òýã ãîðòèãîîñ ãàäíàõ ñóë ÷ºëººòýé ãàçðûí íººö, õ¿ðýëöýýã èðãýä, àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãûí ãàçàð ºì÷ëºõ, ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðýëò õýðýãöýýíä õàðüöóóëàí òîîöîæ, íººö ãàçðûí õèë çààãèéí ýðãýëòèéí öýãèéí ñîëáèöîëûã ãàçàð äýýð íü òîäîðõîéëæ, òàëáàéã øààðäëàãà õàíãàõ ãåîáàãàæààð õýìæèí 1:2000-íû ìàñøòàáòàé çóðàãò îðóóëíà. Èíãýõäýý õîò, ñóóðèíû ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, ÷àíàðûí õÿíàí áàòàëãààíû ä¿ãíýëò, èíæåíåð ãåîëîãèéí íºõöºë, áàéãàëü îð÷íû òºëºâ áàéäëûí ñóäàëãààã õàðãàëçàíà. 3. Ñóìûí òºâèéí ñóóðüøëûí á¿ñýä áàðèëãàæèëòûí íÿãòðàëûã õàðãàëçàí ¿éëäâýðëýë ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ çîðèóëàëòààð îëãîõ ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýý, õèë çààãèéã òîãòîîæ, çóðàãæóóëàõ. Èíãýõäýý àéìãèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí åðºíõèé òºëºâëºãºº, ñóìûí òºâèéí õºãæëèéí åðºíõèé òºëºâëºãºº, ºìíºõ òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººòýé óÿëäóóëàí èð¿¿ëñýí ºðãºäºë õ¿ñýëòèéí òîîã ¿íäýñëýíý. 4. Õîò, ñóóðèíû îð÷íû ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, ÷àíàð, äîðîéòëûí øàëòãààíû òàëààð ñóäàëãàà õèéæ, õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ, öýöýðëýãæ¿¿ëýõ, õèéìýë ëàíäøàôò áàéãóóëàõ øààðäëàãàòàé ãàçðûã çóðàãò îðóóëàí òýìäýãëýíý. 5. Ñóìûí òºâèéí ñóóðüøëûí á¿ñýä ãàçàð àøèãëàëòûã ñàéæðóóëàõ, ýð÷èìæ¿¿ëýõ òàëààðõ ñóäàëãààã õèéæ, õîãèéí öýã, îðøóóëãûí ãàçðûí ãàçàð àøèãëàëòûí áàéäàëä ä¿ãíýëò õèéæ, øààðäëàãàòàé áîë í¿¿ëãýí øèëæ¿¿ëýõ ãàçàð, øèíý÷ëýí çîõèîí áàéãóóëàõ àñóóäëûã ñóäëàíà. 6. Çºâøººðºëã¿é àøèãëàãäàæ áàéãàà ãàçðûí ñóäàëãààã ãàðãàíà. - Ãàçðûí òóõàé õóóëü áîëîí õîëáîãäîõ áóñàä çààâàð, íîðì ñòàíäàðòûã çºð÷èæ äóðààðàà áîëîí ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ õóóëü áóñ øèéäâýðèéí äàãóó áàðèãäñàí îáúåêòûí áàéðøëûã ºíãººð ÿëãàí çóðàãò îðóóëàõ; - ¯åðèéí çàì ãàçàð, îðøóóëãûí ãàçàð, ýð÷èì õ¿÷íèé ºíäºð õ¿÷äýëèéí øóãàìûí çóðâàñ ãàçàð, çàìûí õàìãààëàëòûí á¿ñýä áàéãàà àéë ºðõèéí ñóäàëãààã õèéæ, 1:2000-íû ìàñøòàáòàé çóðàãò îðóóëàí òýìäýãëýõ; 7. Èðãýä, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä ºì÷ë¿¿ëæ, ýçýìø¿¿ëñýí ãàçðóóäûã òóñãàé õýðýãöýýíä íºõºí îëãîâîðòîéãîîð ýðã¿¿ëýí àâàõ ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýý, õèë çààãèéã çóðàãò îðóóëàí òýìäýãëýõ, íºõºí îëãîâðûí õýìæýýã óðüä÷èëàí òîãòîîíî. 2.1.2. Ñóìûí òºâèéí ñóóðüøëûí á¿ñèéí ãàçàð àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí òºëºâëºëò Òºëºâëºõ ¿å øàòàíä àéìãèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí åðºíõèé òºëºâëºãººãººð òîãòîîñîí ñóìûí òºâèéí ñóóðüøëûí ôóíêöèîíàëü á¿ñ¿¿äèéí õ¿ðýýíä òóëãóóðëàí òóõàéí íóòàã äýâñãýðò ÿâóóëñàí ñóäàëãààíû àæëûí ìàòåðèàëä ä¿í øèíæèëãýý õèéæ, õýýðèéí òîäðóóëàëò ñóäàëãààíû çóðãèéã ¿íäýñëýí òºëºâëºëòèéí ñóóðü çóðàã áýëòãýí, ãàçàð àøèãëàëòûí çîðèóëàëòûí òàëààð ñàíàë, òºñºë áîëîâñðóóëæ, çóðàãò áóóëãàõ, áè÷ìýë òàéëáàð áè÷èõ àæèë õèéãäýíý. ¯¿íä:

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

Àéìãèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí åðºíõèé òºëºâëºãººãººð òîãòîîñîí õîò, ñóóðèíû ôóíêöèîíàëü á¿ñèéí õ¿ðýýíä ñóìûí òºâèéí ñóóðüøëûí á¿ñýä èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä /ÈÀÀÍÁ-ä/ ºì÷ë¿¿ëýõ, ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ áîëîí õàìãààëàõ ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýý, õèë çààã, çîðèóëàëòûã “Õîò, òîñãîíû òºëºâëºëòèéí áàðèëãàæèëòûí íîðì áà ä¿ðýì” ÁÍáÄ 30.01.04-ûã õàðãàëçàí äàðààõ çàãâàðûí äàãóó òºëºâëºí çóðàãò áóóëãàõ àæèë õèéãäýíý. Èíãýõäýý øèíýýð ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ, ºì÷ëºõ èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ñàíàë, õ¿ñýëòèéã õàðãàëçàõ áºãººä ýíý íü èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä ãàçðûã ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ, ºì÷ë¿¿ëýõ ¿íäýñëýë áîëíî. 1. Áàðèëãà, áàéãóóëàìæèéí äýâñãýð ãàçðûí òºëºâëºëò Èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ çîðèóëàëòààð ýçýìø¿¿ëýõ ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýý, õºðºíãº îðóóëàëò

II III

Õàðèóöàõ ýçýí

Àìðàëò

áàéãàëèéí ¿çýìæòýé, çàì õàðèëöàà, ãýðýë öàõèëãààí, óíäíû óñíû ýõ ¿¿ñâýðòýé õÿìä ºðòãººð õîëáîãäîõ áîëîìæòîé

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà /óëèðàë, ñàðààð/

Õºðºíãº îðóóëàëòûí õýìæýý. ìÿí.òºã

Òåõíèêèéí íºõöºë

Ãàçðûí õýìæýý /Ì2/

Òàëáàéí ñîëáèöîë

.......... Ñîãîî .......... 15000 íóóð .......... ..........

Çîðèóëàëò

4-ð áàã / ñóì/

Áàéðøèë

№

Áàãèéí íýð

Õ¿ñíýãò 1

ãàçðûí äààìàë, ÑÇÄ

ñóðãóóëü, öýöýðëýã äýëã¿¿ð ØÒÑ

Òàéëáàð: çóðàãò áàéðøëûã ñîëáèöëîîð íü áóóëãàí õàðóóëæ, ïàðñåë òóñ á¿ðèéí çàì õàðèëöàà, øóãàì, ñ¿ëæýýòýé õýðõýí õîëáîãäîõûã áàéðøëûí ñõåì çóðãààð òóñãàéëàí õàðóóëíà.

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Ãàäààäûí èðãýí, õàðüÿàëàëã¿é õ¿í, ãàäààä óëñûí áàéãóóëëàãà, õóóëèéí ýòãýýäýä àøèãëóóëàõ ãàçðûí áàéðøèë

III

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Õàðèóöàõ ýçýí

èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóë-ëàãûí òîî 2 èðãýíä

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà /óëèðàë, ñàðààð/

Õºðºíãº îðóóëàëòûí õýìæýý.ìÿí.òºã

Çîðèóëàëò

20õ20 400

Àìèíû îðîí ñóóö

Äýëã¿¿ðèéí õîéíî

Ãàçðûí õýìæýý /Ì 2/

Áàéðøèë

1-ð áàã

№

Òàëáàéí ñîëáèöîë

Áàãèéí íýð

Õ¿ñíýãò 2

Àÿëàë, æóóë÷ëàëûí ãàçðûí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí òºëºâëºëò

öàíûí áààç

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Õàðèóöàõ ýçýí

Çîðèóëàëò

5000

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà /óëèðàë, ñàðààð/ II III IV

Õºðºíãº îðóóëàëòûí õýìæýý.ìÿí.òºã

Ãàçðûí õýìæýý /Ì 2/

4-ð áàã

Òàëáàéí ñîëáèöîë

Áàéðøèë

Áîãäûí äàâààíû àðä

№

Áàãèéí íýð

Õ¿ñíýãò 3

àÿëàë æóóë÷ëàëûí áààç ãîëüôèéí òàëáàé

Ñóìûí õýìæýýíä òîìîîõîí àìðàëò ñóâèëàë, àÿëàë æóóë÷äûí áààç õºãæ¿¿ëæ áîëîõóéö áàéãàëü îð÷èíä ñºðºã íºëººëºë áàãàòàé íü õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãààð òîãòîîãäñîí, áàéãàëèéí ¿çýìæòýé, çàì õàðèëöàà, ãýðýë öàõèëãààí, óíäíû óñíû ýõ ¿¿ñâýðòýé õÿìä ºðòãººð õîëáîãäîõ áîëîìæòîé ãàçðûã òîãòîîí, áàéðøèë, õýìæýýã ñîëáèöîëîîð íü çóðàãò áóóëãàí, òýìäýãëýíý. Ãàçðûí òóõàé õóóëü áîëîí õîëáîãäîõ áóñàä çààâàð, íîðì ñòàíäàðòûã çºð÷èæ äóðààðàà îáúåêò áàðüñàí èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãóóä, ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõýýð ãàðãàñàí õóóëü áóñ øèéäâýð¿¿äèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîí äàõèí òºëºâëºëò õèéæ, õóâààðèëàõ àñóóäëûã òóñãàõ øààðäëàãàòàé. 80

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

Õóóëü áóñ ãàçàð ýçýìøèëòèéí òàëààð àâàõ àðãà õýìæýý

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà /óëèðàë, ñàðààð/ II III

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Õàðèóöàõ ýçýí

Àâàõ àðãà õýìæýý

Çºâøººðºëã¿é ãàçðûí õýìæýý /Ì 2/

Òàëáàéí ñîëáèöîë

Áàéðøèë

№

Áàãèéí íýð

Õ¿ñíýãò 4

2. Ãýð õîðîîëëûí ãàçðûí òºëºâëºëò Èðãýíä ãýð á¿ëèéí õýðýãöýýíèé çîðèóëàëòààð øèíýýð ºì÷ë¿¿ëýõ ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýý

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà /óëèðàë, ñàðààð/ I II III IV 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Õàðèóöàõ ýçýí

Çîðèóëàëò

Ãàçðûí õýìæýý /ãà

Áàéðøëûí ñîëáèöîë

2-ð áàã Åñºíáóëàã /ñóì/ õîðîîëëûí óðä òàëä

ªðõèéí òîî

Áàéðøèë

№

Áàãèéí íýð

Õ¿ñíýãò 5

õàøààíû ãàçàð

Òàéëáàð: 20 ºðõºä ºì÷ë¿¿ëýõ ãàçàð íèéò 10 ãà áîëæ áàéíà. Áàéðøëûã ñîëáèöîëîîð íü çóðàãò áóóëãàæ ºðõ á¿ðýýð áóþó ïàðñåë òóñ á¿ðýýð õóâààæ õàðóóëíà.

Èðãýíä ýçýìøèæ áàéãàà õàøààíû ãàçðûã íü ¿íýã¿é ºì÷ë¿¿ëýõ ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýý Õ¿ñíýãò 6

№

Áàãèéí íýð

Áàéðøèë áóþó õàÿã

Áàéðøëûí ñîëáèöîë

ªðõèéí òîî

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà /óëèðëààð/

Ãàçðûí õýìæýý /Ì 2/

III

Õàðèóöàõ ýçýí

1 2

Òàéëáàð: ªì÷ë¿¿ëýõ áîëîìæòîé ýñýõèéã íü ñàéòàð ñóäëàí òîãòîîíî. Ó÷èð íü ãàçðûí ã¿íèé óñ äýýøèëæ, íàìàãæñàí ãàçàðò áàéãàà àéë ºðõ¿¿äèéã öààøèä í¿¿ëãýí øèëæ¿¿ëýõ øààðäëàãà ãàðàõ, ìºí ¿åðèéí çàì äàãóó áóóñàí ãýõ ìýò.

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Èðãýíä ãýð á¿ëèéí õàìòûí õýðýãöýýíä çîðèóëàí øèíýýð ýçýìø¿¿ëýõ ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýý

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà /óëèðàë, ñàðààð/ II III

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Õàðèóöàõ ýçýí

Çîðèóëàëò

Ãàçðûí õýìæýý /Ì2 /

ªðõèéí òîî

Áàéðøëûí ñîëáèöîë

Áàéðøèë

№

Áàãèéí íýð

Õ¿ñíýãò 7

1 2 Òàéëáàð: 40 ºðõºä ýçýìø¿¿ëýõ ãàçàð íèéò 2.8 ãà áîëæ áàéíà. ¯¿íèéã áàéðøëûã ñîëáèöîëîîð íü çóðàãò áóóëãàæ ºðõ á¿ðýýð áóþó ïàðñåë òóñ á¿ðýýð õóâààæ õàðóóëíà.

Øèíýýð ¿¿ñýõ ñóóðüøëûí á¿ñýä íèéãýì õàíãàìæèéí àñóóäëûã õàìòàä íü øèéäâýðëýõ áîäëîãî áàðèìòàëæ, ñóóðüøèõ õýñãèéí õ¿í àìûí òîî, öààøäûí ºñºëò, îðîí íóòãèéí õºãæëèéí ÷èã õàíäëàãûã õàðãàëçàí òºëºâëºíº. Òóõàéëáàë ñóðãóóëü, öýöýðëýã, ºðõèéí ýìíýëýã, äýëã¿¿ð, õàëóóí óñíû ãàçàð, õóäàã, óñàí ñàíãèéí ãýõ ìýò õ¿í àìûí àìüäðàõ íºõöºëèéã õàíãàñàí ¿éëäâýðëýë ¿éë÷èëãýýíèé çîðèóëàëòààð áàðèãäàõ îáúåêòóóäàä çîðèóëàí øèíýýð îëãîõ ãàçðûã ¿ëäýýæ, áàéðøèë, õýìæýýã òºëºâëºãººíä òóñãàíà.

Ãýð á¿ëèéí õýðýãöýýíä áîëîí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî, òàðèìàë ìîä, óðãàìàë òàðèàëàõ çîðèóëàëòààð ýçýìø¿¿ëýõ ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýý

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà /óëèðàë, ñàðààð/ II III IV

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Õàðèóöàõ ýçýí

Èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí òîî

Çîðèóëàëò

Ãàçðûí õýìæýý /Ì2/

Òàëáàéí ñîëáèöîë

№

Áàéðøèë

Áàãèéí íýð

Õ¿ñíýãò 8

2õ5 10

1 2

Òàéëáàð: 3 ãà ãýäýã íü íýã èðãýíä 0.1 ãà-ààð áîäîæ 30 èðãýíä ýçýìø¿¿ëýõýýð, àéìàãò àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä ýíý çîðèóëàëòààð 50 ãà ãàçðûã ýçýìø¿¿ëýõýýð äýýä õýìæýýã òîãòîîñíû äàãóó òºëºâëºæ áàéãàà áºãººä ïàðñåë á¿ðýýð õóâààæ çóðàãò õàðóóëíà. Ãýõäýý ýíýõ¿¿ äýýä õýìæýýã òóõàéí îðîí íóòãèéí ãàçðûí íººöººñ õàìààðàí áàãàñãàæ áîëíî.

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

¯åðèéí õàìãààëàëòûí äàëàí áîëîí îðøóóëãûí ãàçðûí õàìãààëàëòûí á¿ñýä çºâøººðºëã¿é áóóñàí àéë ºðõèéã í¿¿ëãýí øèëæ¿¿ëæ ñóóðüøóóëàõ ãàçðûí òºëºâëºëò

10000ì2 20

î÷èõ ºðõèéí òîî

Òàëáàéí ñîëáèöîë

Ãàçðûí õýìæýý ì2

Áàéðøèë

Í¿¿ëãýí øèëæ¿¿ëæ ñóóðüøóóëàõ á¿ñ ãàçàð Áàãèéí íýð

Àøèãëàëò-ûí çîðèóëàëò

ªðõèéí òîî

Äýëã¿¿ðèéí õîéíî

Ãàçðûí õýìæýý / Ì 2/

1-ð áàã

Òàëáàéí ñîëáèöîë

Áàéðøèë

№

Áàãèéí íýð

¯åðèéí çàì ãàçàðò çºâøººðºëã¿é ñóóðüøñàí àéë ºðõ¿¿ä

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà / ñàðààð/

6 7 8

Õàðèóöàõ ýçýí

Õ¿ñíýãò 9

õàøààíû ãàçàð

3. Íèéòèéí çîðèóëàëòòàé ýäýëáýð ãàçðûí òºëºâëºëò Çºâøººðºëã¿é äóð ìýäýí áóóæñàí ÷ äàðàà íü çºâøººðºë îëãîãäñîí áîëîí øèíýýð ¿¿ññýí ãýð õîðîîëëûí ãàçðûí çîõèîí áàéãóóëàëòûí àñóóäàëä àíõààð÷, ãóäàìæ, çàì, òàëáàé, ãàðöûã öýãöëýõ àæëûã òºëºâëºæ, çóðàãò îðóóëàõ øààðäëàãàòàé.

Íèéòèéí çîðèóëàëòòàé ýäýëáýð ãàçðûí òºëºâëºëò Õ¿ñíýãò 10

Õàðèóöàõ ýçýí

Áóñàä ç¿éë

Àâòîá¿ñíû çîãñîîëûí òîî Õîã õàÿãäëûí öýãèéí òîî, áàéðøèë

Ãàðãàõ ãàðöûí òîî

Àøèãëàëò-ûí çîðèóëàëò Õóâààõ ãóäàìæíû òîî

ªðõèéí òîî 20

õàøààíû ãàçàð

Ãàçðûí õýìæýý/Ì 2/ 10000ì2

Áàéðøèë Äýëã¿¿ðèéí õîéíî

Òàëáàéí ñîëáèöîë

Áàãèéí íýð

1-ð áàã

№

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà /ñàðààð/ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Òºëºâëºñºí àðãà õýìæýý

Ñóóðüøñàí àéë ºðõ¿¿ä

Òàéëáàð: 6-9 ñàðûí õóãàöààíä óã àæëûã õýðýãæ¿¿ëýõýýð òóñãàñàí íü õ¿í àìûí øèëæèëò õºäºëãººí õèéõ /6 ñàðûí 15-ààñ 9 ñàðûí 15-íû õîîðîíä/ õóãàöààòàé õîëáîîòîé þì. Èðãýäýä ºì÷ë¿¿ëæ, ýçýìø¿¿ëñýí ãàçðóóäûã òóñãàé õýðýãöýýíä íºõºí îëãîâîðòîéãîîð ýðã¿¿ëýí àâàõ ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýý, õèë çààãèéã òºëºâëºãººíä òóñãàæ, øèíýýð ñóóðüøóóëàõ á¿ñèéã òºëºâëºíº.

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

4. Àøèãò ìàëòìàë îëáîðëîæ áàéãàà óóðõàéí äýâñãýð ãàçðûí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí òºëºâëºëò Ñóìûí íóòàã äýâñãýðò èëýðñýí àøèãò ìàëòìàëûí íººöºä òóëãóóðëàí ìýðãýæëèéí ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààñ îëãîñîí õàéãóóëûí áîëîí àøèãëàëòûí ëèöåíçèéí òîîã ¿íäýñëýí òóõàéí æèëä ãàçðûí õýâëèéí àøèãëàëò, îëáîðëîëò ÿâóóëàõ ãàçðûí áàéðøèë, õèë çààãèéã òîäîðõîéëæ òºëºâëºæ áîëíî. Èíãýõäýý ìýðãýæëèéí ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààñ òóõàéí ñóìàíä äàðàà æèë îëãîõîîð òºëºâëºæ áàéãàà àøèãëàëòûí áîëîí õàéãóóëûí ëèöåíçèéí çîðèóëàëò, ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýýíèé òàëààðõ ìýäýý ìýäýýëýë, çóðãàí ìàòåðèàëûã àéìàã, ñóìûí Çàñàã äàðãààðàà äàìæóóëàí óðüä÷èëàí àâ÷ òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíä òóñãàñíû ¿íäñýí äýýð ãàçàð îëãîæ, ãýðýý áàéãóóëàí ãàçðûí òºëáºð òîãòîîí ìºðä¿¿ëýõ, íºõºí ñýðãýýõ òàëáàéí õýìæýý, ò¿¿íä øààðäàãäàõ õºðºíãº îðóóëàëòûã òºëºâëºõ øààðäëàãàòàé. Àøèãò ìàëòìàë îëáîðëîõ çîðèóëàëòààð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ èðãýí, àæ, àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãóóäàä ýçýìø¿¿ëýõ ãàçðûí òºëºâëºëò

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà /óëèðàë, ñàðààð/ II III IV

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Õàðèóöàõ ýçýí

Ãàçðûí òºëáºðèéí õýìæýý /ìÿí. òºã/

òàëáàéí õýìæýý /ãà/ 5000 25.0

Òàëáàéí ñîëáèöîë

Àøèãëàëòûí çîðèóëàëò í¿¿ðñ

Àëòàé ÕÕÊ Àäóóí÷óëóó ÕÕÊ

ýëñ õàéðãà À

Ìààíüòàä

Áîð òîëãîéí ºâºðò

Ëèöåíç ýçýìøèã÷-èéí íýð

4-ð áàã /ñóì/

Áàéðøèë

18-ð õîðîî /ä¿¿ðýã/

№

Áàã, õîðîîíû íýð

Õ¿ñíýãò 11

Àøèãò ìàëòìàë îëáîðëîæ áàéãàà óóðõàéí òàëáàéí íºõºí ñýðãýýëò õèéõ ãàçðûí òºëºâëºëò

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà /óëèðàë, ñàðààð/ II III

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Õàðèóöàõ ýçýí

Õèéõýýð òºëºâëºæ áàéãàà àðãà õýìæýý

Íºõºí ñýðãýýõ øààðäëàãàòàé òàëáàé /ãà/

Òàëáàéí ñîëáèöîë

Àøèãëàëòûí çîðèóëàëò áà ëèöåíçèéí òºðºë /Õ, À/

Ëèöåíç ýçýìøèã÷èéí íýð

Áàéðøèë

№

Áàã, õîðîîíû íýð

Õ¿ñíýãò 12

í¿¿ðñ

òýãøèëãýý õèéõ

ýëñ õàéðãà

îëîí íàñòûí ¿ð öàöàõ

Ìààíüòàä Áîð òîëãîéí ºâºðò

Àëòàé ÕÕÊ

4-ð áàã /ñóì/

Àäóóí÷óëóó ÕÕÊ

18-ð õîðîî /ä¿¿ðýã/

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

5. Õºäºº àæ àõóéí ãàçðûí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí òºëºâºëò Áýë÷ýýðèéí ãàçðûí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ Áýë÷ýýðèéí ìåíåæìåíò ãýäýã íü áýë÷ýýðèéí àøèãëàëò, õàìãààëàëò íºõºí ñýðãýýëòèéí ¿éë àæèëëàãààã òºëºâëºõ, õýðýãæ¿¿ëýõ, õÿíàëò òàâèõ öîãöîëáîð àðãà õýìæýýã õàìàðäàã ºðãºí õ¿ðýýòýé îéëãîëò þì. Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí ãàçðûí çîõèîí áàéãóóëàëòûí àðãà õýìæýýíèé òºëºâëºãºº íü èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, ìàë÷èä, èðãýäèéí á¿ëýã (íºõºðëºë)-ò áýë÷ýýðèéí ãàçðûã ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ, õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ, ñàéæðóóëàõ áîäëîãûã òóñãàñàí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí áè÷èã áàðèìòûí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã áàéíà. Õýðýãëýãäýõ íýð òîìú¸îíû òàéëáàð: Áýë÷ýýðòýé õîëáîîòîé òýäãýýðèéí òóõàé ¿íäñýí óõàãäàõóóí Áýë÷ýýð: “áýë÷ýýð” ãýæ ìàë, òýæýýâýð àìüòàí áýë÷èõ çîðèóëàëòòàé áàéãàëèéí áîëîí òàðèìàë óðãàìëûí íºìðºã á¿õèé õºäºº àæ àõóéí ãàçàðò õàìààðóóëñàí ãàçðûã õýëíý. Áýë÷ýýð àøèãëàã÷äûí á¿ëýã (íºõºðëºë): Æèëèéí àëü íýã áóþó õýä õýäýí óëèðàëä íýã äîð íóòàãëàæ, áýë÷ýýðèéí àëü íýã íººöèéã õàìòðàí àøèãëàæ, õàìãààëàõ íèéòëýã àøèã ñîíèðõîë á¿õèé òîäîðõîé òîîíû ìàë÷èí ºðõèéí íýãäëèéã áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëýã (íºõºðëºë) ãýíý. Íºõºðëºë ãýæ Èðãýíèé õóóëèéí 481.1. äýõ çààëò, Áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ òóõàé õóóëèéí 3.2.8-äàõü çààëòûí äàãóó ñàéí äóðûí ¿íäñýí äýýð áàéãóóëàãäàæ, áýë÷ýýðèéí óðãàìàë, îéí ñàí, çýðëýã àìüòàí çýðýã áàéãàëèéí òîäîðõîé òºðëèéí áàÿëãèéã õàìãààëàõ, ãýðýýãýýð äàâóó ýðõýýð àøèãëàõ, ýçýìøèõ ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãà ãýæ îéëãîíî. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñýã: Áýë÷ýýð àøèãëàã÷äûí á¿ëãèéí àøèãëàæ, õàìãààëæ áàéãàà òîäîðõîé õèë çààã á¿õèé áýë÷ýýðèéí íýãäìýë íººö íóòãèéã áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñýã ãýíý. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñýã íü áýë÷ýýðèéí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûã çîõèîí áàéãóóëàõ íóòàã äýâñãýðèéí ñóóðü íýãæ /íýãæ òàëáàð/ áîëíî. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéã àøèãëàæ, õàìãààëàõ ñóáúåêò íü íýã áóþó õýä õýäýí áýë÷ýýð àøèãëàã÷äûí á¿ëýã áàéæ áîëíî. Áýë÷ýýðèéí äààö: Áýë÷ýýðò ñºðºã íºëººã¿éãýýð òîäîðõîé õóãàöààíä áýë÷èæ áîëîõ ìàë, àìüòíû òîîãîîð èëýðõèéëýãäýõ áýë÷ýýðèéí ÷àäàâõèéã õýëíý.

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Õàäëàíãèéí ãàçàð: Òóõàéí æèë óðãàìëûí ãàðöûã íü õàðãàëçàí õàäàõ áîëîìæòîé ãýæ îðîí íóòãèéí ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãààñ òóñãàéëàí òîãòîîñîí ãàçðûã õýëíý. Áýë÷ýýð àøèãëàã÷äûí á¿ëãèéí óäèðäëàãà: Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéã àøèãëàæ, õàìãààëàõ ñóáüåêò íü íýãäìýë óäèðäëàãàãàòàé áàéõ áºãººä áýë÷ýýð àøèãëàã÷äûí íýã á¿ëýã áàéãàà òîõèîëäîëä ò¿¿íèé óäèðäëàãà (àõëàã÷), õýä õýäýí áýë÷ýýð àøèãëàã÷äûí á¿ëýã áàéãàà òîõèîëäîëä áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí óäèðäëàãà (àõëàã÷) íýãäìýë óäèðäëàãààð õàíãàíà. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí õèëèéí çààã áîëîí ò¿¿íä õàìðàãäàõ á¿ëãèéí òîîã áàòàëãààæóóëàõ: Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí íýã á¿ëýãò áàéõ ºðõèéí òîî, áýë÷ýýð àøèãëàëòûí íýã õýñýã äýýð áàéõ áýë÷ýýð àøèãëàã÷äûí á¿ëãèéí òîî, áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí õèë çààãèéã áàãèéí èðãýäèéí íèéòèéí õóðëûí ñàíàëä ¿íäýñëýí ñóìûí Çàñàã äàðãà òîãòîîíî. Áýë÷ýýð çîõèîí áàéãóóëàëòûí îáúåêò áà ñóáúåêò: Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíèé àðãà÷ëàëä íóòàã äýâñãýðòýé õîëáîîòîé àñóóäëûã íü “áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñýã” /îðîí çàé áóþó àøèãëàëòûí îáúåêò ãýäýã óòãààð íü/, õàðèí áýë÷ýýðèéã àøèãëàæ õàìãààëàõ õàðèóöëàãà òîîöîõ, ãýðýý áàéãóóëàõ àñóóäëûã ”áýë÷ýýð àøèãëàã÷äûí á¿ëýã” /ñóáúåêò ãýäýã óòãààð íü/ ãýñýí íýð òîìú¸îãîîð îðóóëñàí áîëíî. Ãàçðûí îíîîñîí íýð: Áàéðç¿éí çóðàã äýýð òýìäýãëýãäñýí ãàçàð ç¿éí íýðèéã õýðýãëýíý. Õýðâýý íýð áàéõã¿é áîë íóòãèéí àðä èðãýäèéí óëàìæëàëò ãàçàð, óñíû íýðýýð òýìäýãëýíý. Òàëáàéí õýìæýý: Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí õèëèéã áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ñóóðü çóðàãò áóóëãàæ, õýñýã òóñ á¿ðèéí òàëáàéã òàëáàé òîäîðõîéëîõ àðãóóäûã àøèãëàí ººðñäºº òîäîðõîéëíî. Áýë÷ýýðèéí ãàçàð àøèãëàã÷èéí íýð: Áýë÷ýýðèéí ãàçàð àøèãëàã÷èéí íýð ãýñýí í¿äýíä ìàë÷èí ºðõ, õîò àéë, ìàë÷äûí õýñýã (á¿ëýã), àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà ãýñýí äàðààëëààð á¿ðòãýæ àâíà. Ãàçðûí êîîðäèíàò: Òóõàéí ãàçðûí îíöëîõ öýãèéí êîðäèíàòûã ÆÏÑ áàãàæíû òóñëàìæòàéãààð àâ÷ òýìäýãëýíý. Æèøýýëáýë: 45î12’ 258; 106o 25’ 112. Ýñâýë áàãàæ áàéõã¿é òîõèîëäîëä êîîðäèíàòûí òîð á¿õèé áàéðç¿éí áîëîí êàäàñòðûí çóðãààñ öýãèéí áàéðøëûí ñîëáèöîëûã òîäîðõîéëæ áîëíî. Áýë÷ýýðèéí òºðºë: Áýë÷ýýðèéí òºðëèéã ñóìûí áýë÷ýýðèéí ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, ÷àíàðûí õÿíàí áàòàëãààíû òàéëàíãààñ àâíà. Æèøýýëáýë: áîòóóëü-àëàã ºâñò Áýë÷ýýðèéí òîõèðîìæòîé áàéäëûí ¿íýëãýý: Áýë÷ýýðèéí òîõèðîìæòîé áàéäëûí ¿íýëãýýã áýë÷ýýðèéí ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, õÿíàí áàòàëãààíû òàéëàíãààñ àâ÷ òýìäýãëýíý. Æèøýýëáýë: òîõèðîìæòîé, íýí òîõèðîìæòîé, òîõèðîìæã¿é Óðãàö (öí/ãà): Áýë÷ýýðèéí ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, õÿíàí áàòàëãààíû òàéëàí áîëîí öàã óóðûí õàðóóëààñ òóõàéí òºðëèéí áýë÷ýýðèéí óðãàöûí õýìæýýã àøèãëàíà. Õýðâýý òîäîðõîé áóñ áîë õàé÷ëàí æèãíýõ, ãàðààð áàðèìæààëàõ àðãóóäûã àøèãëàæ áîëîõ þì. 2.2.1.1. Áýë÷ýýð çîõèîí áàéãóóëàëòûã õèéõ áýëòãýë áîëîí ãàçàð äýýð íü ÿâæ òîäðóóëàõ ñóäàëãààíû àæèë.

1. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí õèëèéí çààãèéã òîãòîîõ 1.1. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëãèéí àøèãëàæ, õàìãààëæ áàéãàà áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí ãàçðûã áýë÷ýýðèéí äààö òîîöîõ, áýë÷ýýðèéí à÷ààëàëä çîõèöóóëàëò õèéõ, õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã òºëºâëºõ çîðèëãûí ¿¿äíýýñ ñóìûí íóòàã äýâñãýðèéã áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñã¿¿äýä õóâààæ, õèëèéí çààã áîëîí õýñãèéí îíîîñîí äóãààð, áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñýãò õàìðàãäàõ áàéíãûí àøèãëàã÷ ìàë÷äûí áàéðøëûã áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ñóóðü çóðàãò òýìäýãëýíý. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí õèëèéí çààãèéã òîãòîîõ àæëûã ñóìûí ãàçðûí äààìàë,

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

áàãèéí Çàñàã äàðãà, ìàë÷èä, ìàë÷äûí á¿ëãèéí íýð õ¿íäòýé íºëºº á¿õèé ìàë÷èäòàé õàìòðàí áýë÷ýýð àøèãëàëòûí óëàìæëàë, òóõàéí íóòãèéí îíöëîãòîé óÿëäóóëàí äîîðõ çàð÷ìûã áàðèìòëàí áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí õèëèéí çààãèéã áàéãàëèéí áîëîí ãàðààð áàðüæ áàéãóóëñàí îáúåêòîîð áàðèìæààëàí òîãòîîæ, õýñýã á¿ðò îíîîñîí äóãààð ºãíº. ¯¿íä: à) Ãàçðûí ãàäàðãóó, óóë, óñ, îé ìîä, ãîë ìºðºí, æàëãà ãýõ ìýò ìàëûí áýë÷ýýðèéã çààãëàäàã áàéãàëèéí õ¿÷èí ç¿éëñ á) Ìàë, ìàë ìàëëàãààíû óëàìæëàëò àðãà òåõíîëîãè, í¿¿äëèéí õýâ øèíæ, áýë÷ýýð õàìòðàí äóíäàà àøèãëàæ èðñýí íºõöºë áàéäàë â) ªâºëæºº, õàâàðæàà, õóäàã óñíû áàéðøèë îéðîëöîî áàéõ ã) Íýã äîðîî áàéíãà íóòàãëàäàã ìàë÷äààñ èðñýí ñàíàëûã áàðèìòëàõ ä) Õèë íü òóõàéí á¿ëýãò áàãòàõ çàõûí àéëààñ áîãèíî õºëèéí ìàë áýë÷èõ çàéä áóþó 2-3 êì äîòîð áàéõ å) Íýã á¿ëýã äîòîð îðæ áàéãàà ºðõ¿¿ä íü áèå áèåý ñàéí ìýääýã, áýë÷ýýð, óñíû àøèãëàëòûí òàëààð íýãäìýë øèéäâýð ãàðãàõ ÷àäâàðòàé áàéõ 1.2. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí íýã á¿ëýãò áàéõ ºðõèéí òîî, áýë÷ýýð àøèãëàëòûí íýã õýñýã äýýð áàéõ áýë÷ýýð àøèãëàã÷äûí á¿ëãèéí òîî, áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí õèëèéí çààãèéã áàãèéí èðãýäèéí íèéòèéí õóðëûí ñàíàëä ¿íäýñëýí ñóìûí Çàñàã äàðãà òîãòîîíî.

2. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí õèëèéí çààãèéã çóðàãò áóóëãàõ 1:100000-íû ìàñøòàáòàé áàéðç¿éí çóðãèéã ñóóðü áîëãîí àâ÷ áýëòãýñýí áýë÷ýýð àøèãëàëòûí çóðàãò áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñã¿¿äèéí õèëèéí çààãèéã òîãòîîñîí õèëèéí öýñèéí äàãóó îðóóëæ, äóãààðëàõ áà ò¿¿íä õàìðàãäàõ ºâºëæºº, õàâàðæàà, çóñëàí, íàìàðæààíû áàéðøëûã òóñãàé ÿëãàõ òýìäãýýð îðóóëàõ /ªâºëæºº äºðâºëæèí, õàâàðæàà ãóðâàëæèí, çóñëàí áººðºíõèé, íàìàðæàà ðîìáî õýëáýðòýé áàéíà/ àæëûã ñóìûí ãàçðûí äààìàë ã¿éöýòãýíý.

3. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí òàëáàéã òîäîðõîéëîõ Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ñóóðü çóðàãò îðñîí áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñýã á¿ðèéí òàëáàé òîäîðõîéëîõ àæëûã òàëáàé òîäîðõîéëîõ àðãóóäûã àøèãëàí ñóìûí ãàçðûí äààìàë ã¿éöýòãýíý. /Õàâñðàëò 3-ààñ õàðíà óó/

4. Áýë÷ýýð àøèãëàã÷ ìàë÷èä, ìàë÷èí ºðõèéí æàãñààëò, òýäãýýðèéí ìàëûí òîîíû á¿ðòãýë áîëîí ºâºëæºº, õàâàðæààíû äîîðõè ãàçðûí ýçýìøèëòèéí áàéäëûí òàëààðõ ñóäàëãàà Äîîðõ õ¿ñíýãòèéí äàãóó ãàðãàæ ìàë÷èä, ìàë÷èí ºðõ á¿ðò äóãààð ºãíº. Äóãààð íü äàõèí äàâòàãäàõã¿é áºãººä áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ñóóðü çóðàãò ýíýõ¿¿ îíîîñîí äóãààðààð ìàë÷èä, ìàë÷èí ºðõèéí áàéðøëûã òýìäýãëýãäýíý.

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

.................àéìãèéí....................ñóìûí ìàë÷èä, ìàë÷èí ºðõ, òýäãýýðèéí ºâºëæºº, õàâàðæààíû äîîðõè ãàçðûí ýçýìøèëòèéí ñóäàëãàà

2-ð áàã

Á.Äîðæ

Ø.Áàò

Äýë¿¿íèé 45 0 12’ 258; ºâºð 106o 25’ 112 Ìóðóéí àì

Óñàí õàíãàìæûí òºðºë áà çýðýãëýë

Õàâàðæàà

Áàéðøëûí ñîëáèöîë ªâºëæºº

Ãàçðûí îíîîñîí íýð

ßìàà

Õîíü

¯õýð

Àäóó

Òýìýý

2-ð áàã

ªâºëæºº, õàâàðæààíû äîîðõè ãàçðûí ýçýìøèëòèéí áàéäàë Á¿ãä

Áàãèéí íýð

Ìàë÷äûí íýðñ

Îíîîñîí äóãààð

Õ¿ñíýãò 13

ãàð õóäàã 470 35* 110** 1150 14* 123**

èíæåíå ðèéí õèéöòýé õóäàã

5.Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí óðãàö òîãòîîõ Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñã¿¿äèéí òàëáàé òîäîðõîéëîõ àæëûã õèéñíèé äàðàà õýñýã òóñ á¿ðýýð áýë÷ýýðèéí óðãàöûã òîãòîîõ àæëûã ñóìûí ãàçðûí äààìàë ã¿éöýòãýíý. Èíãýõäýý ñóìûíõàà áýë÷ýýðèéí ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, ÷àíàðûí õÿíàí áàòàëãààíû òàéëàíãààñ óã õýñýãò ÿìàð òºðëèéí óðãàìàë çîíõèëäîã áîëîí áýë÷ýýðèéí óðãàöûí õýìæýýã àâ÷ àøèãëàíà. Õýðâýý òîäîðõîé áóñ áîë Õàâñðàëò 3-ò çààñíû äàãóó õàé÷ëàí æèãíýõ, ãàðààð áàðèìæààëàõ àðãóóäûã àøèãëàæ ñóìûí ãàçðûí äààìàë óðãàö òîäîðõîéëîõ àæëûã ã¿éöýòãýíý.

6. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí áàéðøèë, ò¿¿íèé àøèãëàëòûí áàéäëûí á¿ðòãýë õºòëºõ Áýëòãýë ¿å øàòíû áîëîí ãàçàð äýýð íü òîäðóóëæ ñóäëàõ, õýìæèëòèéí àæëûí ýöñèéí ¿ð ä¿íä áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñã¿¿äèéí áàéðøèë, òàëáàéí õýìæýý, õýñã¿¿äèéí áýë÷ýýðèéí óëèðëûí õóâààðü, óñò öýãèéí áàéðøèë, ò¿¿íèé àøèãëàëòûí áàéäàë, áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñýãò õàìààðàãäàõ ìàë÷èä, ìàë÷äûí á¿ëãèéí æàãñààëò, òýäãýýðèéí áàéðøëûã òîäîðõîéëñîí îíîîñîí äóãààðûã äàðààõ õ¿ñíýãòèéí äàãóó õºòºëæ, áýë÷ýýð àøèãëàëòûí 1:100000-íû ìàñøòàáòàé ñóóðü áîëîí áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûí çóðàã, áýë÷ýýðèéí äààöûí áóþó ÷àäàâõèéí çóðàã, óñò öýãèéí çóðàã, óëèðëûí õóâààðèéí çóðàã, äààöûí ¿íýëãýýíèé çóðãèéã òóñ òóñ áýëòãýíý. Áýë÷ýýðèéí çóðàãëàë õèéõ àðãà ç¿éã Õàâñðàëò 4-ººñ õàðíà óó.

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

……àéìãèéí……...ñóìûí áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí áàéðøèë, òàëáàé

Ìàë÷èä, ìàë÷äûí á¿ëãèéí îíîîñîí äóãààð

Äîðæ

àëàã ºâñóëàëæèò

Áàò

Ãîòîâ

Õàâ÷èã

Òàëáàé, ãà

II Á¿ãä

3300

Çóí

Íàìàð

ªâºë

Õàâàð

Óñàí õàíãàìæ

Áýë÷ýýðèéí òºðºë

2500 Óëààí õàä

Á¿ãä

Ãàçðûí íýð, àøèãëàõ õóãàöàà Àøèãëàã÷èéí íýð

Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí äóãààð Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñýã, á¿ëãèéí îíîîñîí íýð

Õ¿ñíýãò 14

8 9 10 Äýë¿¿íèé Ìóðóéí Äóãóéí àì Ñîãîîò ºâºð àì ãàð 1.YI-1.YII 1.IX-1.X 1.XII-1.II 1.II-1.Y õóäàã Äóãóéí àì 1.YI-1.YII ª

áîòóóëüËóâñàí øàðèëæèò Öýíä …..

7. Ìàë÷èä, ìàë÷äûí á¿ëýã (íºõºðëºë)-èéí ãèø¿¿äýýñ ñàíàë àâàõ Ìàë÷èä, ìàë÷äûí á¿ëãèéí ãèø¿¿äýä ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº, ò¿¿íèé äîòîð áýë÷ýýð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíä îðóóëàõ ñàíàëûí õóóäàñ òàðààæ, ñàíàë àâàõ àæëûã áàãèéí Çàñàã äàðãà õàðèóöàí ã¿éöýòãýæ, áàãèéí ò¿âøèíä íýãòãýí áàãèéí èðãýäèéí íèéòèéí õóðëààð õýëýëöýí áàòàëæ, ãàçðûí äààìàëä õ¿ðã¿¿ëíý. Áàãèéí Çàñàã äàðãà, ãàçðûí äààìàë ìàë÷äààñ èð¿¿ëñýí ñàíàëûã äàðààõ çàð÷ìààð øàëãàðóóëàí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíä òóñãàí ñóìûí ÈÒÕ-ààð õýëýëö¿¿ëýí áàòëóóëæ, ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã çîõèîí áàéãóóëíà. ¯¿íä: À. Àøèã õ¿ðòýã÷ ºðõèéí òîî Òóõàéí ìàë÷íû ºãñºí ñàíàë íü çºâõºí ãàíö õóâü õ¿íä áóñ õºðø çýðãýëäýý îðøèõ àéë ºðõºä àäèë òýãø õýìæýýíèé àøèã ºãºõ¿éö áàéíà. Òóõàéëáàë: ýâäýðñýí õóäãèéã ñýðãýýí çàñâàðëàõ ñàíàë ãàðãàñàí áàéëàà ãýæ ¿çýõýä òýð îð÷ìûí ìàë÷èí ºðõ, ìàë, àìüòàíû óíä àõóéí õýðýãöýýíä àëü áîëîõ õ¿ðòýýìæòýé áºãººä àøèã òóñòàé ýñýõýýð íü òóõàéí ñàíàëûã øàëãàðóóëíà. Á. Õóâü íýìýð Ìàë÷íààñ ñàíàë áîëãîñîí òóõàéí àðãà õýìæýýíä øààðäàãäàõ õºðºíãº îðóóëàëòûã äýýðýýñ øààðäàõ áóñ ººðººñ íü òîäîðõîé õýìæýýíèé õóâü íýìýð îðóóëàõ ýñýõýýð íü øàëãàðóóëíà. Òóõàéëáàë: ººðèéí õ¿÷ õºðºíãººð õóäàã çàñâàðëàæ, àøèãëàëò õàìãààëàëòûã õàðèóöàõààð ñàíàë èðñýí áàéâàë óã ñàíàëûã øàëãàðóóëíà. Â. Õýðýãæèõ áîëîìæòîé ýñýõ Ñàíàë áîëãîñîí àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõýä àëü áîëîõ ñààä áàãàòàé áà õºðºíãº ñàíõ¿¿ãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã õÿëáàð øèéäýõ áîëîìæòîé, ºðõ¿¿äèéí àìüäðàë àõóéã äýýøë¿¿ëýõýä õóâü íýìýðòýé áàéõûí çýðýãöýý áýë÷ýýðèéã àëü áîëîõ ¿ð àøèãòàé, çºâ çîõèñòîé àøèãëàõ,

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

õàìãààëàõ àñóóäëûã òóñãàñàí áàéíà. Ã. Õÿìä òºñºð Ñàíàë áîëãîæ áóé àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõýä õýò èõ õºðºíãº îðóóëàëò øààðäàãäàõààðã¿é àëü áîëîõ õÿëáàð àðãààð óã àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæòîé áàéíà. Òóõàéëáàë áýë÷ýýð, õàäëàíã õàøààëæ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýíä øààðäàãäàõ õàøàà õààëòûã ãàðûí äîîðõ ìàòåðèàë áóþó òýð îð÷ìûí ìîä, ÷óëóóã àøèãëàí õèéõ áîëîìæòîé áàéâàë óã ñàíàëûã øàëãàðóóëíà. Ä. ßäóó ºðõèéí òîî Òóõàéí àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëñíýýð ÿäóó ºðõèéí àìüäðàë àõóé äýýøèëæ, îðëîãî íýìýãäýõ áîëîìæòîé áàéâàë øàëãàðóóëíà. Çºâøèëöñºí ýñýõ Ñàíàë ºãºõººñ ºìíº õºðø çýðãýëäýý îðøèõ àéë ºðõ¿¿äòýéãýý çºâøèëöñºí ýñýõýýð íü /òóõàéëáàë áýë÷ýýðèéã ãýðýýãýýð àøèãëàõ ñàíàë èð¿¿ëñýí áàéëàà ãýæ ¿çýõýä òóõàéí íóòàã áýë÷ýýðèéã àøèãëàã÷ áóñàä ºðõ¿¿äòýé çºâøèëöñºí ýñýõ, ìºí øèíýýð õóäàã ãàðãàõ ñàíàë áàéëàà ãýæ ¿çýõýä õóäàã ãàðãàõ íóòàãò áàéãàà áýë÷ýýðèéã àøèãëàã÷ áóñàä ºðõ¿¿äòýé çºâøèëöñºí ýñýõ/ òóñ òóñ øàëãàðóóëàí ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíä ñàíàëûã íü îðóóëàí òóñãàíà. Áýë÷ýýðèéí äààöíààñ õýòýðñýí ìàëûã õýðõýõ òàëààð ñàíàë àâàõ, òîî òîëãîéã çîõèöóóëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºãººíä òóñãàíà.

2.2.1.2. Áýë÷ýýð çîõèîí áàéãóóëàëòûí àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí ãàçðûí çîõèîí áàéãóóëàëòûí àðãà õýìæýýíèé òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë íü äîîðõ á¿òýöòýé áàéíà. ¯¿íä: 1. ªâºëæºº, õàâàðæààíû äîîðõè ãàçðûã ýçýìø¿¿ëýõ, áýë÷ýýðèéí òàëáàéã ìàë÷äûí á¿ëýãò óðò õóãàöààãààð àøèãëóóëàõ áîëîí õàäëàíãèéí òàëáàéã ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ àæëûã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ 2. Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí óðãàö òîãòîîõ, áýë÷ýýðèéí äààöèéã çîõèöóóëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ õýðýãæ¿¿ëýõ 3. Çóí íàìðûí áýë÷ýýðèéã ñýëãýæ àøèãëàõ òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ 4. Áýë÷ýýðèéã õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ, óñæóóëàõ, íºõºí ñýðãýýõ, õîðòîí ìýðýã÷òýé òýìöýõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ 5. Îòðûí íººö íóòãèéí õóâààðü, àøèãëàëòûã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ 6. Àøèãëàëòã¿é áýë÷ýýðèéã àøèãëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ 7. Öàã àãààð õ¿íäýðñýí îíöãîé íºõöºëä áîëîí áýë÷ýýðèéí ñýëãýý õèéõ çîðèëãîîð çîõèîí áàéãóóëëàëòòàé í¿¿äëèéã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ 8. Áýë÷ýýð óñæóóëàëòûã ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ 9. Ýð÷èìæñýí ñóóðèí ìàë àæ àõóéí á¿ñ íóòãèéí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ 10. Çýðëýã àìüòíû áîëîí çýðëýã àìüòäûí áýë÷ýýðòýé äàâöäàã ìàëûí áýë÷ýýðèéã ñýëãýí àøèãëàõ, õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ õýðýãæ¿¿ëýõ

1. ªâºëæºº, õàâàðæààíû äîîðõè ãàçðûã ýçýìø¿¿ëýõ, áýë÷ýýðèéí òàëáàéã áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëýãò óðò õóãàöààãààð àøèãëóóëàõ áîëîí õàäëàíãèéí òàëáàéã ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ àæëûã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ 1.1. Ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõààð îëãîñîí ãàçðûí áàéðøèë õèë çààãèéã áýë÷ýýð àøèãëàëòûí çóðàãò òýìäýãëýæ, ãàçàð ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èéí á¿ðòãýë õºòºëíº.

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

1.2. Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí ãàçàð ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èéí øèëæèëò õºäºëãººí, ººð÷ëºëòèéã Áàãèéí çàñàã äàðãà íàðààñ àâ÷ ãàçàð ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èéí á¿ðòãýë áîëîí áýë÷ýýð àøèãëàëòûí çóðàãò ººð÷ëºëò îðóóëíà. 1.3. Èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä ýçýìø¿¿ëýõ ºâºëæºº, õàâàðæààíû äîîðõè ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýýã äîîðõ õ¿ñíýãò 15-èéí äàãóó òºëºâëºæ, áýë÷ýýð àøèãëàëòûí çóðàãò îðóóëæ òýìäýãëýíý. 1.4. Èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, ìàë÷äûí á¿ëãèéí ãàðãàñàí õ¿ñýëòèéí ¿íäñýí äýýð ºâºëæºº, õàâàðæààíû äîîðõè ãàçðûã ýçýìø¿¿ëýõ, áýë÷ýýðèéí òàëáàéã àøèãëóóëàõ, õàäëàíãèéí òàëáàéã ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõààð áàãèéí ÈÍÕ-ààñ õýëýëöýæ øèéäâýðëýñíèé äàãóó õ¿ñýëò ãàðãóóëàõ àæëûã Áàãèéí äàðãà íàðààð ã¿éöýòã¿¿ëíý. 1.5. Èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, ìàë÷äûí á¿ëãèéí õ¿ñýëòèéã á¿ðòãýí õ¿ëýýí àâ÷, ãàçðûí áàéðøèë íü àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíä èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä ýçýìø¿¿ëæ áîëîõîîð áàéãàà ýñýõ áîëîí áóñäûí ýçýìøèæ, àøèãëàæ áàéãàà ãàçàðòàé ÿìàð íýã õýìæýýãýýð äàâõöààã¿é ýñýõèéã õÿíààä Çàñàã äàðãàä óëàìæèëíà. 1.6. Ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ òóõàé ñóìûí Çàñàã äàðãûí øèéäâýð ãàðãóóëíà. 1.7. Ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ òóõàé Çàñàã äàðãûí øèéäâýðèéã ¿íäýñëýí èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, ìàë÷íû á¿ëýãòýé ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýý áàéãóóëæ, ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîí, óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýíý.

.........àéìãèéí ............ ñóìûí ºâºëæºº, õàâàðæààíû äîîðõè ãàçðûã ýçýìø¿¿ëýõ òºëºâëºëò

Õàâ÷èã

Ãàçðûí îíîîñîí íýð

Áàéðøëûí ñîëáèöîë ªâºëæºº

Õàâàðæàà

Ñîãîîòûí 45012’25’’ àì 106o25’11’’

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà / óëèðëààð/

Ãàçðûí Óñàí õýìæýý õàíãàìæ1 2 3 /ãà/ èéí áàéäàë

470 35’110’’ 1150 14’ 123’’

0.07

Õàðèóöàí õýðýãæ¿¿ëýõ ýçýí

Õýñýã, á¿ëãèéí îíîîñîí íýð

Ýçýìø¿¿ëýõýýð òºëºâëºñºí ºâºëæºº, õàâàðæààíû äîîðõè ãàçàð

Ãàçðûí äààìàë, Áàãèéí Çàñàã äàðãà, Ñóìûí Çàñàã äàðãà

Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí äóãààð

Õ¿ñíýãò 15

2. Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí óðãàö òîãòîîõ, áýë÷ýýðèéí äààöûã çîõèöóóëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ Ñóìûí õýìæýýíä áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òºëºâ áàéäëûí ¿íýëãýýã æèë á¿ð ººðèéí õ¿÷ýýð õèéíý. Ýíý íü òóõàéí æèëèéí öàã àãààðûí íºõöºë, áýë÷ýýðèéí ãàðöûã ¿íýëæ áýë÷ýýðèéí

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

äààö òîõèðóóëàõ, ºâºëæèæ, õàâàðæèõ ìàëûí òîîã çîõèöóóëàõàä ¿íäýñëýë áîëíî.

1.8. Ñóìûí áýë÷ýýðèéí îíöëîãò çîõèöóóëàí áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òàëáàéí óðãàö òîäîðõîéëîõ àðãà÷ëàëàà ñîíãîíî. 1.9. Áàãèéí çàñàã äàðãà íàðò áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí óðãàöûã òîãòîîõ àðãà ç¿éí ñåìèíàð õèéæ, äýýæ àâàõ ãàçàð, ìàë÷äûã òîâëîæ äýýæ àâàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëíà. 1.10. Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí óðãàö, äààö, áàãòààìæèéã àðãà÷ëàëûí äàãóó èðãýä, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä ãýðýýãýýð àøèãëóóëæ áàéãàà áýë÷ýýðèéí òàëáàé á¿ðýýð, ýçýìø¿¿ëñýí, àøèãëóóëñíààñ ¿ë õàìààðàí õàäëàíãèéí òàëáàé á¿ðýýð, íèéòýýð äóíäàà àøèãëàäàã áýë÷ýýðèéí õóâüä áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí õèë çààã á¿ðýýð òîãòîîæ, øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òàëáàéã ñàéæðóóëàõ çºâëºìæ ãàðãàíà. 1.11. Òîãòîîñîí óðãàöûã àøèãëàí áýë÷ýýðèéí ÷àäàâõèéí áóþó äààöûí çóðàã, áýë÷ýýðèéí äààöûí ¿íýëãýýíèé çóðãèéã ¿éëäýíý. 1.12. Áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûí çóðàã, áýë÷ýýðèéí äààöûí çóðàã, áýë÷ýýðèéí äààöûí ¿íýëãýýíèé çóðãèéã ¿íäýñëýí áýë÷ýýðèéí äààöûã çîõèöóóëàõ àðãà õýìæýýã Õ¿ñíýãò 16-ààð òºëºâëºæ õýðýãæ¿¿ëíý.

…………àéìãèéí………ñóìûí áýë÷ýýðèéí áàãòààìæ, äààöûã òîäîðõîéëîõ

2500

4 1 2 3

0.9

Áýë÷ýýðèéí äààö õýòýðñýí,ýñýõ

Õîíèí òîëãîéä øèëæ¿¿ëýõ êîýôôèöèåíò

Áýë÷ýýðò áàéãàà ìàëûí òîî(õîíèí òîëãîéä øèëæ¿¿ëñýíýýð)

ßìàà

Õîíü

¯õýð

Àäóó

Òýìýý

Íýã õîíèíû æèëä èäýõ ºâñíèé õýìæýý (öí) Áýë÷ýýðèéí äààö ,(õîíèí òîëãîé)

Áýë÷ýýðèéí íèéò íººö (öí)

Ãà-ãèéí óðãàö (öí)

Áýë÷ýýðèéí òºðºë

Àøèãëàã÷èéí íýð 5 Äîðæ Áàò

Ìàëûí òîî

11 12 13 14 15 5 30 15 150 100 5 30 15 150 100

16 565 565

àëàã ºâñ3 7500 5,6 1339 10 60 30 300 200 óëàëæèò

1130

-209

Óëààí õàä

Á¿ãä

Ìàë÷èä, ìàë÷äûí á¿ëãèéí îíîîñîí äóãààð

Òàëáàé, ãà

Õýñýã, á¿ëãèéí îíîîñîí íýð

Õàâ÷èã

Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí îíîîñîí äóãààð

Õ¿ñíýãò 16

Á¿ãä Òàéëáàð: Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õàâ÷èã ãýäýã õýñãèéí íèéò òàëáàé 2500 ãà. Àëàã ºâñ-óëàëæèò óðãàìàëòàé

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

áýë÷ýýð çîíõèëäîã. 1 ãà-ãèéí óðãàö 3 öí áºãººä íýã õîíèíû æèëä èäýõ ºâñíèé õýìæýý 5,6 öí.

Óã áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí áýë÷ýýðèéí áàãòààìæ, äààöûã òîäîðõîéëîõäîî õýñãèéí òàëáàéã ãà-ãèéí óðãàöààð ¿ðæ¿¿ëýõýä áýë÷ýýðèéí íèéò íººö ãàðíà. Áýë÷ýýðèéí íèéò íººöºº íýã õîíèíû æèëä èäýõ ºâñíèé õýìæýýíä õàðüöóóëàõàä áàéõ ¸ñòîé ìàëûí òîî áóþó áýë÷ýýðèéí äààö íü ãàðíà. Æèøýýëáýë: 2500 ãà õ 3 öí = 7500 öí/ãà 7500 / 5,6 öí = 1339 õîíèí òîëãîé Äýýðõ õ¿ñíýãòýä çààñíààð Õàâ÷èã ãýäýã áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñýãò 2 ºðõèéí 1130 õîíèí òîëãîé ìàëä áýë÷ýýðèéí äààö õ¿ðýëöýýòýé áà 209 õîíèí òîëãîé ìàëààð äóòóó áóþó öààøèä íýìæ îðóóëæ áîëíî ãýñýí òîîöîî ãàð÷ áàéíà. Æè÷: Ãà-ãèéí óðãàöûã äýýð äóðüäñàíààð áýë÷ýýðèéí òºëºâ áàéäàë, ÷àíàðûí õÿíàí áàòàëãààíû òàéëàíãààñ àâàõ, ýñâýë áàéõã¿é òîõèîëäîëä Õàâñðàëò 3-ò çààñíû äàãóó ìàë÷äààð äýýæ àâ÷ðóóëæ óðãàö òîãòîîõ àðãóóäûã àøèãëàí òîäîðõîéëíî Íýã õîíèíû æèëä èäýõ ºâñíèé íîðìàòèâò õýìæýýã á¿ñ íóòãààð ÿëãàâàðòàé òîãòîîñíûã õàðãàëçàíà. Òóõàéëáàë õýýðèéí á¿ñýä 5,6 öí, îéò õýýðèéí á¿ñýä 6 öí, ãîâü, ºíäºð óóëûí á¿ñýä 4,2 öí.

3. Çóí íàìðûí áýë÷ýýðèéã ñýëãýæ àøèãëàõ òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ Òýæýýëèéí à÷ õîëáîãäîë á¿õèé óðãàìëûã áàéãàëèéíõ íü àÿñààð ºñºí ¿ðæèõ, ìàëä èäýãäñýí óðãàìëûã ñýðãýí óðãàõ áîëîëöîîãîîð õàíãàæ, óðãàöûã õýâèéí õýìæýýíä áàéëãàõ þì óó íýìýãä¿¿ëæ, áýë÷ýýðèéí òàëõàãäëààñ ñýðãèéëýí îí óäààí æèë ìàë áýë÷ýýðë¿¿ëæ àøèãëàõ çîðèëãî á¿õèé ¿éë àæèëëàãààã áýë÷ýýðèéí ñýëãýý ãýíý. Áýë÷ýýðèéã íýã æèëèéí äîòîð óëèðëààð ñýëãýæ àøèãëàõûã áýë÷ýýðèéí æèëèéí ýðãýëò ãýõ áà óëèðëûí áýë÷ýýðèéã õîîðîíä íü æèë æèëýýð ñýëãýæ àøèãëàõûã áýë÷ýýðèéí á¿ðýí ýðãýëò ãýäýã. Ìàíàé îðíû õóâüä áýë÷ýýðèéí á¿ðýí ýðãýëò áóþó õ¿éòíèé óëèðëûí áýë÷ýýðèéã äóëààíû óëèðëûíõòàé ñýëãýõ áîëîìæîîð ìºõºñ þì. Õàðèí äóëààíû óëèðëûí (çóí, íàìðûí) áýë÷ýýðèéã õîîðîíä íü ñýëãýí àøèãëàõ çàìààð óðãàöûã íýìýãä¿¿ëýõ áîëîìæ áèé. Òóõàéí ñóìûí òîäîðõîé áýë÷ýýðèéí ãàçðûã, òóõàéëàõàä Õàâ÷èã õýìýýõ ãàçðûã (õ¿ñíýãò 17-ààð) 3 õýñýã áîëãîí õóâààæ, ñàðààð þì óó, óëèðëààð 3 æèëèéí ñýëãýý õèéõ áàéäëûã æèøýýëýí àâ÷ ¿çüå. Òóõàéí ãàçðûí áýë÷ýýðèéí áàãòààìæ, á¿òýýìæ, óñàí õàíãàìæèéí áàéäëûã õàðãàëçàí õýäýí ÷ õýñýã (2-5) áîëãîí õóâààæ áîëîõ áºãººä ñàðààð þì óó óëèðëààð õýäýí æèë äàðààëàí ñýëãýõýý ººðñäºº ñîíãîíî. Õàâ÷èãò çóñàõ àéëóóä ýõíèé æèëäýý 1-ð õýñãèéí áýë÷ýýðèéã 5 ñàðûí 15-ààñ 6 ñàðûí 15 õ¿ðòýë àøèãëàæ, ýíý õóãàöààíä 2, 3 äóãààð õýñãèéí ãàçðûã àøèãëàõã¿é ºíæººõ þì. Ýíý ìýò÷èëýí 2-ð õýñãèéí áýë÷ýýðèéã 6 äóãààð ñàðûí 15-íààñ 7 ñàðûí 15 õ¿ðòýë, 3–ð õýñãèéí áýë÷ýýðèéã 7 ñàðûí 15-íààñ 9 ñàðûí 1 õ¿ðòýë àøèãëàæ, äàðàà÷èéí æèë¿¿äýä áýë÷ýýðèéí õýñã¿¿äèéã ñººëæ¿¿ëýí àøèãëàõààð òºëºâëºõ þì. Äóëààíû 2 óëèðëûí õóâüä ÷ ãýñýí áýë÷ýýðèéí 3 õýñãýý çóí, íàìðààð íü ñººëæ¿¿ëýí ýýëæèëæ àøèãëàõààð òºëºâëºíº. Ýõíèé æèë 1 áà 3–ð õýñãèéí áýë÷ýýðò çóñààä 2–ð õýñýãò íàìàðæèí, äàðàà æèë íü 2–ð õýñýãò çóñààä 1, 2–ð õýñýãò õóâààãäàí íàìàðæèõààð òºëºâëºõ æèøýýòýé.

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

.…àéìãèéí..…...ñóìûí…...............çóí, íàìðûí áýë÷ýýðèéí ñýëãýýíèé òºëºâëºëò

2 3 450 12’25’’ 1-õýñýã 1060 25’11’’ 0 47 35’ 110’’ 2-õýñýã Õàâ÷èã 115014’123’’ …………….. 3-õýñýã Á¿ãä

4 190 150 80

3 äàõü æèë

2 äàõü æèë

Ýõíèé æèë

Óëèðëààð ñýëãýõ 3 äàõü æèë

2 äàõü æèë

Ñàðààð ñýëãýõ Ýõíèé æèë

Òàëáàéí õýìæýý /ãà-ààð/

Òàëáàé,

Òàëáàéí ñîëáèöîë

Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãìéí îíîîñîí äóãààð Õýñýã, á¿ëãèéí áàéðøëûí îíîîñîí íýð

Õ¿ñíýãò 17

5 6 7 8 9 10 15.V- 15.VII- 15.VIçóí íàìàð çóí 15.VI 1.IX 15.VII 15.VI- 15.V- 15.VIIíàìàð çóí íàìàð 15.VII 15.VI 1.IX 15.VII- 15.VI- 15.Vçóí íàìàð çóí 1.IX 15.VII 15.VI

420 Óëààí õàä

Á¿ãä Áóðãàñ

III Á¿ãä

4. Áýë÷ýýðèéã õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ, óñæóóëàõ, íºõºí ñýðãýýõ, õîðòîí ìýðýã÷òýé òýìöýõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ 4.1 Áýë÷ýýðèéã õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ, óñæóóëàõ, íºõºí ñýðãýýõ, õîðòîí ìýðýã÷òýé òýìöýõ òàëààð ìàë÷èä, ìàë÷äûí á¿ëýã, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ñàíàëûã ¿íäýñëýí äîðîéòîæ òàëõëàãäàëä îðæ áóé áýë÷ýýðèéã ãàçàð äýýð íü ¿çýæ òºëºâ áàéäëûã òîäîðõîéëíî. 4.2. Øèíýýð ãàðãàõ, çàñâàðëàõ, ýçýìø¿¿ëýõ õóäàã, óñò öýãèéí òàëààð ìàë÷èä, ìàë÷äûí á¿ëãèéí ñàíàëûã ¿íäýñëýí áàéðøëûã òîãòîîæ, òóõàéí æèëä õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíèé ñàíàë áîëîâñðóóëíà. 4.3. Ìàë÷èä, ìàë÷äûí á¿ëýã, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãààñ èðñýí ñàíàë, ãàçàð äýýðõ ¿çëýãèéí ä¿ãíýëòèéã ¿íäýñëýí áýë÷ýýðèéã òàëõëàãäàëä îðîõîîñ ñýðãèéëæ õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ, õîðòîí ìýðýã÷òýé òýìöýõ çîõèñòîé àðãà õýìæýýã òºëºâëºíº. ¯¿íä ò¿ð õóãàöààãààð ìàëûí õºëººñ ÷ºëººëºõ, öàñ, óñ òîãòîîõ, ¿ð öàöàõ, õàøèæ õàìãààëàõ, õîð öàöàõ, áèîëîãèéí àðãààð òýìöýõ, óòàõ, óñ öóòãàõ áîëîí áóñàä àðãà õýìæýý îðíî. 4.4. Áýë÷ýýð, õàäëàíã õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ, íºõºí ñýðãýýõ, õóäàã, óñò öýã øèíýýð ãàðãàõ, çàñâàðëàõ, õîðòîí ìýðýã÷òýé òýìöýõ àðãà õýìæýýã ñóìûí çàñàã äàðãàä òàíèëöóóëíà. 4.5. Áýë÷ýýðèéã õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ, õóäàã, óñò öýã ãàðãàõ, çàñâàðëàõ, õîðòîí ìýðýã÷òýé òýìöýõ òàëààð ñóìûí ò¿âøèíä øèéäâýðëýæ ÷àäàõã¿é àñóóäëûã õîëáîãäîõ äýýä øàòíû áàéãóóëëàãà, òºñºë õºòºëáºðò òàâèíà.

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

4.6. Ñóìûí õýìæýýíä õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæòîé àðãà õýìæýýí¿¿äèéã ñîíãîí Õ¿ñíýãò 18-í äàãóó ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíä òóñãàíà. 4.7. Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí æèëèéí òºëºâëºãººíä îðæ áàòëàãäñàí íóòàã áýë÷ýýðèéã õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ, õóäàã óñ ãàðãàõ, çàñâàðëàõ, õîðòîí ìýðýã÷òýé òýìöýõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëíà. 4.8. Áýë÷ýýðèéã õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ, õóäàã óñ ãàðãàõ, çàñâàðëàõ, õîðòîí ìýðýã÷òýé òýìöýõòýé õîëáîãäîí ãàðàõ ººð÷ëºëòèéã áýë÷ýýðèéí àøèãëàëòûí ñóóðü çóðàã, áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûí çóðàã, áýë÷ýýðèéí óñàí õàíãàìæèéí çóðãóóäàä òóñãàíà.

Áýë÷ýýðèéã ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýýíèé òºëºâëºëò

Íàðèéí ñóõàéò

Õàäàò

Äýë¿¿í

Ñàéæ ðóóëàëò, íºõºí ñýðãýýëò

10 1 õóäàã Ñîãîîòûí øèíýýð Õàâ÷èã àì ãàðãàõ I Áîð 2 Õóäàã òîëãîéí çàñàõ ºâºð Óñæóóëàõ áóëàã øàíäûã ………. òîõè æóóëàõ Èõýð Õîðòîí 30 òîëãîé ìýðýã÷òýé òýìöýõ ………… Á¿ãä 95 II Óëààí õàä

Á¿ãä

Òºñºë çýýë òóñëàìæ õàíäèâ

Òºñâººñ

Òºñºâ, ìÿíãàí òºãðºãººð Èðãýä àæ àõóéí íýãæ áàéãóóë-ëàãà

Õýí ã¿éöýòãýõ

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà

Õèéõýýð òºëºâëºæ áàéãàà àðãà õýìæýý

Õàìðàãäàõ òàëáàé ãà-ààð*

Ãàçðûí áàéðøëûí íýð

Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí äóãààð Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí íýð

Õ¿ñíýãò 18

5-9 ñàðä ÑÇÄ, áèîëîãèéí Àéìãèéí í/ñ ÕÀÀ-í 8 ñàðä ãàçàð, òåõíèêèéí ñóìûí í/ñ äààìàë

ÑÇÄ, Àéìãèéí ÕÀÀ-í ãàçàð, ñóìûí äààìàë

……..

* Ãàðãàñàí õóäàã, óñò öýãèéí õóâüä òóõàéí óñò öýãèéã ãàðãàñíààð óñëàõ áýë÷ýýðèéí òàëáàéã òàâèíà.

5. Îòðûí íººö íóòãèéí õóâààðü, àøèãëàëòûã òºëºâëºæ õýðýãæ¿¿ëýõ 5.1. Ñóìûí íóòàã äýâñãýðò àéìãèéí Èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðëààñ òîãòîîñîí ñóì äóíäûí îòðûí íººö, Çàñãèéí ãàçðààñ òîãòîîñîí àéìàã äóíäûí îòîðûí íººö áýë÷ýýð áàéãàà áóþó øèíýýð òîãòîîñîí áîë òýäãýýðèéí çààãèéã áýë÷ýýðèéí çóðãóóäàä îðóóëæ,

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

àøèãëàëòòàé õîëáîîòîé òîãòîîñîí æóðìûã ìºðäºæ àæèëëàíà. 5.2. Áàã õîîðîíäûí, ìàë÷äûí á¿ëýã õîîðîíäûí îòðûí íººö áýë÷ýýð áèé áîëãîõ àñóóäëûã õîëáîãäîõ ìàë÷äûí á¿ëýã, áàãààñ ãàðñàí ñàíàë, áýë÷ýýðèéí îëäîö, õ¿ðýëöýýã õàðãàëçàí õóóëèéí äàãóó øèéäâýð ãàðãóóëíà. 5.3. Îòðûí íººö íóòãèéí àøèãëàëòûí òàëààð ýíýõ¿¿ àðãà÷ëàëûí “Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí òàëààð îðîí íóòàãò ìºðäºõ çààâàð æóðàì áîëîâñðóóëàõ àæëûã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ” ãýñýí õýñãèéí 3-ä çààñàí æóðìûã ¿íäýñëýí Õ¿ñíýãò 19-ä çààñíû äàãóó àøèãëàëòûã çîõèîí áàéãóóëíà. 5.4. Îòðûí íººö íóòãèéí áàéðøèë, õèë çààã, òýäãýýðèéí ººð÷ëºëòèéã áýë÷ýýðèéí çóðãóóäàä òóñãàíà.

........àéìãèéí ....... ñóìûí..... áàãèéí îòðûí íººö íóòãèéí õóâààðü, àøèãëàëòûí òºëºâëºëò

Îðóóëàõ ìàë Õîíèí òîëãîé

Áýë÷ýýðèéí äààö Õîíèí òîëãîé

Íàìàð

Îðóóëàõ ìàë Õîíèí òîëãîé

Áýë÷ýýðèéí äààö Õîíèí òîëãîé

Çóí

Îðóóëàõ ìàë Õîíèí òîëãîé

Áýë÷ýýðèéí äààö Õîíèí òîëãîé

Õàâàð

Îðóóëàõ ìàë Õîíèí òîëãîé

Áýë÷ýýðèéí äààö Õîíèí òîëãîé

Óñàí õàíãàìæèéí òºðºë áà çýðýãëýë

Óðãàö /öí/ãà/

Áýë÷ýýðèéí òºðºë

Áàéðøëûí ñîëáèöîë

Õàìðàãäàõ òàëáàé ãà-ààð

ªâºë Õàìðàãäàõ áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí äóãààð

Õàìðàãäàõ ºðõ¿¿ä /ªðõèéí òýðã¿¿íèé íýðýýð/

Îòðûí íººö íóòãèéí áàéðøëûí îíîîñîííýð (íººö íóòãèéí òºðëººð)

№

Õ¿ñíýãò 19

6. Àøèãëàëòã¿é áýë÷ýýðèéã àøèãëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ 6.1. Áàã, ìàë÷äààñ èð¿¿ëñýí ñàíàëä ¿íäýñëýí àøèãëàãäàõã¿é áàéãàà áýë÷ýýð íóòãèéã çóðàãò òýìäýãëýõ, àøèãëàõ áîëîìæèéí òàëààð ñàíàë áîëîâñðóóëíà. 6.2. Áîëîâñðóóëñàí ñàíàëûã ñóìûí Çàñàã äàðãàä òàíèëöóóëàí õÿíóóëíà. 6.3. Áîëîìæòîé àðãà õýìæýýã ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíä Õ¿ñíýãò 20-ä çààñíû äàãóó òóñãàæ õýðýãæ¿¿ëíý.

Àøèãëàëòã¿é áýë÷ýýðèéã àøèãëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºëò

Á¿ãä

Òºñºë çýýë òóñëàìæ õàíäèâ

Òºñ-âººñ

Èðãýä àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà

Òºñºâ, ìÿíãàí òºãðºãººð Õýí ã¿éöýòãýõ

Õýðýã-æ¿¿ëýõ õóãàöàà

Òºëºâ-ëºãäñºí àðãà õýìæýý

Àøèãëàã äàõã¿é áàéãàà øàëòãààí

Õàìðàãäàõ òàëáàé ãà-ààð*

Õàìðàãäàõ áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí äóãààð

№

Àøèãëàëòã¿é áàéãàà áýë÷ýýðèéí áàéðøëûí Íýð

Õ¿ñíýãò 20

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

7. Öàã àãààð õ¿íäýðñýí îíöãîé íºõöºëä áîëîí áýë÷ýýðèéã ºíæººæ àìðààõ çîðèëãîîð çîõèîí áàéãóóëëàëòòàé í¿¿äëèéã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ 7.1. Ãàí çóä çýðýã öàã õ¿íäýðñýí îíöãîé ¿åä áîëîí áýë÷ýýðèéã ºíæººæ, àìðààõ çîðèëãîîð õèéõ í¿¿äëèéí ÷èãëýë¿¿äèéí òàëààð ìàë÷èä, áàãèéí èð¿¿ëñýí ñàíàë, áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûí çóðàã, áýë÷ýýðèéí óëèðëûí õóâààðèéí çóðãèéã õàðãàëçàí Õ¿ñíýãò 21-èéí äàãóó ¿éë àæèëëàãààã òºëºâëºíº. Õºäºº àæ àõóéí ò¿øìýë, áàãèéí äàðãà íàðòàé õàìòðàí àæèëëàíà. 7.2. Öàã àãààðûí áîëîí áóñàä ãýíýòèéí áàéäëààñ øàëòãààëàí îíû äóíäóóð îòîð í¿¿äëèéí ÷èãëýë, çîõèîí áàéãóóëàëòàä ãàðàõ ººð÷ëºëòèéã øóóðõàé çîõèöóóëæ àæèëëàíà. 7.3. Ãàí, çóäûí ¿åä ººð àéìàã, ñóìûí íóòàãò îòîð í¿¿äýë õèéõ õóãàöàà, îðóóëàõ ºðõ, ìàëûí òîîíû òàëààð òóõàéí àéìàã, ñóìûí ìàë÷èä, óäèðäëàãàòàé óðüä÷èëàí òîõèðîëöîæ áîëîìæòîé áîë ãýðýý áàéãóóëíà. 7.4. Ìàë÷äûí îòîð í¿¿äëèéã çîõèîí áàéãóóëæ õýðýãæ¿¿ëíý.

Í¿¿äýë áîëîí áýë÷ýýðèéã ºíæººæ àìðààõ àðãà õýìæýýíèé òºëºâëºëò

Îäîî áàéãàà ìàë õîíèí òîëãîé

Õàðçòàé 35 / 6000 7000

2000

Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí äóãààð / Òàëáàé ãà-ààð

Áýë÷ýýðèéí äààö õîíèí òîëãîé

Áýë÷ýýð 6-8 ñýëãýõ ñàð ãàí çóä

Î÷èõ ãàçðûí íýð

4000

Õóãàöàà

Äîðæ, 1200 Áàò

Çîðèóëàëò*

Õàìðàãäàõ ºðõèéí òýðã¿¿íèé íýðñ

Ìàëûí òîî /Õîíèí Òîëãîé/

24/3000

Ìàëûí òîî /Áèåò òîëãîé/

1 Áóìáàò

Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí õýñãèéí äóãààð / Òàëáàé ãà-ààð

№

Í¿¿äýë õèéõ ãàçðûí íýð

Õ¿ñíýãò 21

* Îòîð í¿¿äýë õèéõ òºðëèéã çóí-íàìðûí òàðãà õ¿÷ àâàõóóëàõ, çóí-íàìðûí óëèðàëä ãàíòàé áàéñíààñ, ºâºë-õàâðûí áóþó çóäíààñ, áýë÷ýýð ñýëãýæ àìðààõ ãýõ ìýò çîðèëãûã áè÷íý.

8. Áýë÷ýýð óñæóóëàëòûã ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ Òóõàéí ñóìûí õýìæýýíä áàéãàà óñò öýãèéí ñóäàëãààã Õ¿ñíýãò 22-ûí äàãóó ãàðãàíà. Ýõíèé ýýëæèíä ºâºëæºº áà õàâàðæààíû õóó÷èí óñò öýã¿¿äèéã ñýðãýýí çàñâàðëàæ àæèëä îðóóëàõ íü ÷óõàë. Èéìýýñ çàñâàðëàõ óñò öýã, õóäãèéí äóãààð, áàéðøèë áóþó ºâºëæºº õàâàðæààíû íýð, õóäãèéí òºðºë, ýâäðýëèéí øàëòãààí çýðãèéã òîãòîîæ òýìäýãëýæ àâíà. Øèíýýð óñæóóëæ áóé áýë÷ýýðèéí äîòðîîñ ºâñ óðãàöààð ñàéí, ºâºëæºº, õàâàðæààíä àøèãëàãäàõ, óñààð òóí èõ äóòàæ áóé íóòãèéã ñîíãîí àâ÷ óñò öýãèéã íýëýýä ñèéðýã çàéòàé ãàðãàõààð áîäîæ, ãàçðûí íýð, áàéðøëûã çóðàãò áîëîí áè÷ãýýð òîäîðõîé òýìäýãëýíý. Äàðàà íü ìàë÷äûí ñîíèðõîë, áîäèò øààðäëàãàä íèéö¿¿ëýí óñò öýã¿¿äèéã øèíýýð íýìæ áàéãóóëàõ çàìààð íÿãòðóóëíà. Èíãýõäýý íýã óñò öýãýýñ óñ óóõ ìàëûí òîî, áýë÷ýýðèéí äààö çýðãèéã

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

õàðãàëçñàí òîîöîîã ¿íäýñëýíý.

........................ñóìûí áýë÷ýýðèéí óñàí õàíãàìæ, óñò öýãèéí ñóäàëãàà Õ¿ñíýãò 22 №

Ãàçðûí íýð

Áàéðøëûí êîîðäèíàò

Õóäãèéí òºðºë

Àøèãëàëòàíä îðñîí îí

Îäîî àøèãëàæ áàéãàà ýñýõ1*

Òàéëáàð (Öààøèä àøèãëàõ ýñýõ) 6

4, 5-ð áàãàíûã áºãëºõäºº îäîî àøèãëàæ áàéãàà áîë + òýìäýã, àøèãëààã¿é áîë – òýìäýã, öààøèä àøèãëàõ ñàíàëòàé áîë ìºí + òýìäýã, àøèãëàõã¿é áîë – òýìäýã òàâèíà.

............. àéìãèéí ..................ñóìûí íóòàãò áàéãàà ýâäýðñýí õóäãóóäûã ñýðãýýí çàñâàðëàõ òºëºâëºëò Õ¿ñíýãò 23 №

Áàãèéí íýð

Àðãàëàíò Èíæåíåðóóëûí 4-ð áàã 5074/49 èéí ºâºëæººíèé õèéöòýé óðä òàëä

Òàéëáàð:

Áàéðøèë

Õóäãèéí äóãààð

Õóäãèéí òºðºë

Ýâäýðëèéí øàëòãààí

Çàðöóóëàõ õºðºíãº /ìÿí.òºã/

Óñ ºðãºõ ÿíäàí õàãàðñàí

Õàðèóöàõ ýçýí Ãàçðûí äààìàë, Áàã, ñóìûí Çàñàã äàðãà, Àéìãèéí Õàà-í ãàçàð, óñ ñóâàã àøèãëàëòûí ãàçàð

5074 ãýñýí äóãààðûã òàéëæ óíøèõäàà 5- Ãîâü-Àëòàé àéìàã 07- Æàðãàëàí ñóì 4- áýë÷ýýð óñæóóëàëòàä çîðèóëàí ãàðãàñàí õóäàã 49- õóäãèéí äóãààð

Áýë÷ýýðèéã óñæóóëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºõäºº çºâõºí õóäàã ãàðãàõààð õÿçãààðëàõã¿é áóëàã øàíäûã òîõèæóóëàõ, õóð òóíàäàñíû óñûã íººöëºõ, óñûã øèëæ¿¿ëýí óðñãàõ çýðýã õ¿í, ìàëûã óñààð áàéíãà, õ¿ðýëöýýòýé õàíãàõ áóñàä àðãóóäûã àëü áîëîõ àøèãëàõ ÷èãëýëèéã áàðèìòëàíà. Ìºí èë çàäãàé ãîë ãîðõè, õÿìä ºðòãººð óñ îëçâîðëîæ áàéãàà ýëáýã óñòàé õóäàã çýðãèéã ò¿øèãëýí ìàë÷äûí õ¿íñíèé õýðýãöýýíä èäýøíèé íîãîî òàðèàëàõ, ÿëàíãóÿà õàøààëñàí áýë÷ýýð, áîðäîæ óñàëäàã õàäëàíãèéí òàëáàé áàéãóóëàõ áîëîìæèéã èëð¿¿ëæ õýðýãæ¿¿ëýõýä àíõààðàõ. Áýë÷ýýð óñæóóëàëòûí áàðèëãà áàéãóóëàìæèéã çºâ àøèãëàæ, àðèã ãàìòàé ýäëýõ àðãà àæèëëàãààíä ìàë÷äûã ñóðãàõ, óñò öýãèéí ýçýìøëèéí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ, óñæóóëñàí áýë÷ýýðèéí õóâààðèëàëò áà àøèãëàëòàä çîõèöóóëàëò õèéõýä îðîí íóòãèéí çàñàã çàõèðãààíû îðîëöîîã íýìýãä¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé. ªâëèéí îòðûí áîëîí ãàíòàé æèë àøèãëàõ íººö áýë÷ýýðèéã çîðèóä áèé áîëãîæ ãàçðûí

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

ã¿íèé óñíû íàéäâàðòàé ýõ áóëàãò ò¿øèãëýñýí õóäãóóäûã áàéãóóëæ õàìãààëàëòàíä àâàõ çýðýã áîëíî. .............ñóìûí íóòàã äýâñãýðò øèíýýð õóäàã ãàðãàõ øààðäëàãàòàé ãàçàð Õ¿ñíýãò 24 Áàãèéí № íýð

Áàéðøèë

1 óñò öýãýýñ óñæóóëàãäàõ áýë÷ýýð /ìÿí.ãà/ çóí-íàìðûí ªâºë-õàâðûí áýë÷ýýðò áýë÷ýýðò

Àñãàò óóëûí õîðìîéí ºâºëæººíä Óëààí 3-ð áàã ÷óëóóòûí çóñëàíä ãýõ ìýò 5-ð áàã

Çàðöóóëàõ õºðºíãº / ìÿí.òºã/

Õàðèóöàõ ýçýí

Áàã, ñóìûí Çàñàã äàðãà, àéìãèéí ÕÀÀ-í ãàçàð

3.66

Áàã, ñóìûí Çàñàã äàðãà, àéìãèéí ÕÀÀ-í ãàçàð

2.48

Òàéëáàð: çóí-íàìðûí áýë÷ýýðò 2.48, ºâºë-õàâðûí áýë÷ýýðò 3.66 ìÿíãàí ãà íü óëñûí äóíäàæ áºãººä àéìàã îðîí íóòàã á¿ðèéí îíöëîãîîñ õàìààðàí óñæóóëàãäàõ áýë÷ýýðèéí õýìæýý ÿíç á¿ð áàéíà.

9. Ñóóðèí ìàë ìàëëàãààíû á¿ñ íóòãèéí òàëààð: Ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóé ýðõëýõýä òîõèðîìæòîé áàéãàëü öàã óóð, õºðñíèé ¿ðæèë øèì ñàéí, óñíû íàéäâàðòàé ýõ áóëàãò ò¿øèãëýñýí, ¿éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íýý ãàðãàõ çàõ çýýëä îéðõîí áàéðëàñàí, äýä á¿òýö çàì õàðèëöàà ñàéí õºãæñºí ãàçàðò ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóé ýðõëýõ á¿ñ íóòãèéã ñîíãîí áàéðøëûí ñîëáèöîëûã òîãòîîí òàëáàéí õýìæýýã òîäîðõîéëæ çóðàãò áóóëãàíà. Ýð÷èìæñýí ôåðìåðèéí àæ àõóé ýðõëýõ áîëîí òýæýýâýð àìüòíûã ºñãºí ¿ðæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð õàøèæ èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä óëèðàë õàðãàëçàõã¿é ãýðýýíèé äàãóó àøèãëóóëàõ ãàçðûí õýìæýý, õèë çààã, àøèãëàëòûí æóðìûí àíõíû õóâèëáàð áîëîí ãàðàõ ººð÷ëºëòèéí òàëààð ñàíàë áîëîâñðóóëæ, áàòëàãäñàí õèë çààã, áàéðøëûã áýë÷ýýð àøèãëàëòûí çóðàãò òýìäýãëýíý. Ñàíàëûã áîëîâñðóóëàõäàà èðãýä, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãààñ ãàðñàí ñàíàë, áàãèéí õóðëûí øèéäâýðèéã õàðãàëçàí ¿çíý.

…àéìãèéí………ñóìûí…......áàãèéí ñóóðèí ìàë ìàëëàãààíû á¿ñ íóòàã

Óðãàö (öí/ãà)

Óñàí õàíãàìæûí òºðºë áà çýðýãëýë

òàðèìàë õàäëàí áýëòãýõ òàëáàé

äàðø áýëòãýõ òàëáàé

òýæýýëèéí óðãàìàë òàðèàëàõ òàëáàé

Ãàçàð àøèãëàã÷ òóñ á¿ðò íîîãäîõ òàëáàé (ãà)

Õàâ÷èã

Áàò

450 12’25’’

Òàëáàéí çîðèóëàëò /ãà/

Áàéðøëûí ñîëáèöîë

Ãàçàð àøèãëàã÷èéí íýð

Ãàçðûí îíîîñîí íýð (äóãààð)

Äóãààð

Õ¿ñíýãò 25

5.6

ã¿í ºðìèéí õóäàã

1060 25’11’’

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

…àéìãèéí………ñóìûí…......áàãèéí õàãàñ ñóóðèí ìàë ìàëëàãààíû á¿ñ íóòàã

Õàâ÷èã

Áàò

Óñàí õàíãàìæûí òºðºë áà çýðýãëýë

Çºð¿¿

Áýë÷ýýðèéí òºðºë

Îäîî áàéãàà ìàëûí òîî

Áàéðøëûí ñîëáèöîë

Áàéõ ¸ñòîé ìàëûí òîî

Ãàçàð àøèãëàã÷ òóñ á¿ðò íîîãäîõ òàëáàé (ãà)

Áýë÷ýýðèéí äààö (õîíü/ãà)

Óðãàö (öí/ãà)

Ãàçàð àøèãëàã÷èéí íýð

Äóãààð

Ãàçðûí îíîîñîí íýð (äóãààð)

Õ¿ñíýãò 26

320

500

180 èë¿¿

ã¿í ºðìèéí õóäàã

450 12’25’’ áîòóóëàëàã 5.6 1060 25’11’’ ºâñò

2.2.2. Õàäëàíãèéí ãàçðûí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ õýðýãæ¿¿ëýõ 2.2.2.1. Õàäëàíãèéí òàëáàéä ÿâóóëàõ òîäðóóëàëò, õýìæèëò ñóäàëãàà 1. Ñóìûí ¿íäñýí õàäëàíãèéí áà áýë÷ýýðèéí ãàçðààñ ìàëûí òýæýýëä çîðèóëàí áàéãàëèéí ºâñ áýëòãýæ áîëîõ õýñãèéã ñîíãîæ, ãàçðûí îíîîñîí íýð, áàéðøëûí ñîëáèöîë, òàëáàéí õýìæýýã (ãà) òîäîðõîéëîí, çóðàãò òýìäýãëýæ, ñóìûí èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðëààð õýëýëö¿¿ëýí, øèéäâýð ãàðãóóëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ. 2. Æèë á¿ð õàäëàíãèéí çîðèóëàëòààð àøèãëàæ áîëîõ áýë÷ýýðèéí ãàçðûã ñîíãîí òîãòîîæ, ãàçðûí íýð, áàéðøëûí ñîëáèöîë, õýìæýýã òýìäýãëýí çóðàãò îðóóëàí á¿ðòãýõ. Èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãàòàé òîõèðîëöîí áýë÷ýýðèéí çîõèõ óðãàöòàé õýñãèéã õàäëàíãèéí òàëáàé áîëãîí àøèãëàæ áîëíî. Ýíý íü ãàçðûí íýãäìýë ñàíãèéí àíãèëàëä á¿ðòãýãäñýí õàäëàíãèéí ãàçàðò õàìààðàõã¿é. 3. Òóõàéí æèëèéí áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òàëáàéí òºëºâ áàéäàë, óðãàöûã õàðãàëçàí ãàçðûí íýãäìýë ñàíãèéí àíãèëàëûí á¿ðòãýëýýñ õàñàõ õàäëàíãèéí òàëáàé, øèíýýð õàäëàíä àøèãëàõ áýë÷ýýðèéí áàéðøèë, õýìæýýã á¿ðòãýõ. 4. Èðãýä, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãóóäàä àøèãëóóëàõ, ýçýìø¿¿ëýõ õàäëàíãèéí òàëáàéí áàéðøèë, õýìæýýã ãàðãàí çóðàãëàæ, áàãèéí èðãýäèéí Íèéòèéí Õóðëûí ñàíàëûã àâ÷, ñóìûí Çàñàã äàðãûí øèéäâýð ãàðãóóëàí õóâààðèëàõ. Ýíä ãàçðûí íýãäìýë ñàíãèéí àíãèëàëä á¿ðòãýãäñýí õàäëàíãèéí òàëáàé õàìààðàõã¿é. 2.2.2.2. Õàäëàíãèéí ãàçðûã ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ òºëºâëºãºº, ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ Õàäëàíãèéí òàëáàéã çîõèñòîé àøèãëàõ, ñàéæðóóëàõ òºëºâëºëò 1. Ñóìûí õàäëàíãèéí òàëáàéí áàéðøèë, õ¿ðýëöýý, íººö áîëîí áàãèéí èðãýäèéí Íèéòèéí Õóðàë, ñóìûí ÈÒÕ-ûí ñàíàëûã ¿íäýñëýí õàäëàíãèéí òàëáàéã àøèãëàõ àæëûã äàðààõü õýëáýðýýð òºëºâëºí çîõèîí áàéãóóëàõ. ¯¿íä: 1.1. Ìàë÷èí ºðõ, õîò àéë, ìàë á¿õèé èðãýä, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãóóäàä õóâààðèëàí ãýðýýãýýð óäààí õóãàöààãààð àøèãëóóëàõ ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýýã òºëºâëºõ; 1.2. Áàã (ñóì)–èéí íèéòýýð äóíäàà àøèãëàõ òàëáàéã õóâààðèëàí ãàðãàæ, ºðõ á¿ðèéí õàäàõ õýñãèéã æèë á¿ð çààí ºãºõ çàìààð çîõèöóóëàõ; 1.3. Áàã (ñóì)–èéí òýæýýëèéí àþóëã¿éí ôîíä áýëòãýõ áàéíãûí òàëáàéí áàéðøèë, õýìæýýã òºëºâëºõ; 1.4. ªºðèéí áîëîí áóñàä ñóìûí àæ àõóéí íýãæ, èðãýä, áàéãóóëëàãà, ìàë á¿õèé èðãýäýä

100

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

ãýðýýãýýð àøèãëóóëàõ òàëáàéí áàéðøèë, õýìæýýã òºëºâëºí õóâààðèëàõ ; 1.5. Ñóìûí Èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðëûí øèéäâýðèéã ¿íäýñëýí, õàäëàíãèéí òàëáàéã óñàëãààòàé áîëãîõ, õàøèæ õàìãààëàõ, áîðäîõ, îéí çóðâàñ òàðèõ çýðãýýð ººðèéí õ¿÷, õºðºíãººð ñàéæðóóëàëò õèéæ, óðãàöûã íü òîãòâîðòîé äýýøë¿¿ëñýí èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, á¿ëýã íºõºðëºëä óã òàëáàéã íü ýçýìø¿¿ëýõýýð áàéðøèë, õýìæýýã òºëºâëºí, õýðýãæ¿¿ëýõ. 2. Òóõàéí æèëèéí óðãàìëàí íºìðºã, óðãàìëûí ºñºëò, õºãæèëòèéí áàéäàë áîëîí óðüä ºìíº óðãàìëûí õºãæëèéí àëü ¿å øàòàíä (ò¿ð¿¿ëýëò, öýöýãëýëò, ¿ð áîëîâñðîëò, ¿ð ãºâñíèé äàðàà) õàäàæ áàéñíûã õàðãàëçàí õàäëàíãèéí òàëáàéã àìðààæ ºíæººõ õóâààðü, ñýëãýæ õàäàõ äýñ äàðààëàë, õóãàöàà, óðãàìëûí õàäàõ ºíäºð, òàëáàé á¿ðèéí îíöëîãèéã õàðãàëçàí àð÷èëãàà, òîðäëîãî õèéõ àðãà õýìæýýã òîìú¸îëîõ 3. Îéò õýýðèéí á¿ñýä õàäëàíãèéí 4-5, ãîâü, õýýðò 2-3 òàëáàéò ñýëãýý òîõèðîìæòîéã ¿íäýñ áîëãîõûí çýðýãöýý ãîâü, õýýðò óðãàìëûíõ íü íºõºí òºëæèõ ÷àäâàð òààðóó áàéäãèéã õàðãàëçàí õàäëàíãèéí òàëáàéã 3 æèëä íýã óäàà ºíæººæ àìðààí çîõèõ òîðäëîãî õèéõýýð òóñãàõ 4. Àøèãëàæ áóé õàäëàíãèéíõàà òàëáàéã õàäàõ õóãàöàà, ºíæººæ, ñýëãýõ ýýëæ äàðààëàë, òîðäîí ñàéæðóóëàõ, ìàëûí õºëººñ õàìãààëàõ òàëààð èðãýä, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãóóäûí õèéõ àæèë, ñàíàëûã àâ÷ òóñãàõ 5. Õàäëàíãèéí òàëáàéã öýâýðëýõ, òîðäîõ, óñàëãàà õèéõ (öàñ, áîðîîíû óñ òîãòîîõ, ãîëîîñ øóóäóó òàòàõ, ºâºë óñ õàëèàæ, òîøèí ã¿éëãýõ ã.ì), áîðäîí ñàéæðóóëàõ 6. Õàäëàíãèéí òàëáàéã ñàéæðóóëæ áàéãàà ìàë÷èä, èðãýä, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí òýðã¿¿íèé ïðàêòèê, òóðøëàãûã äýëãýð¿¿ëýí ñóðòàë÷ëàõ ......àéìãèéí ... ñóìûí õàäëàíãèéí òàëáàéí õýìæýý, ãà-ãààð Õ¿ñíýãò 27

Àøèãëàëò 0 Ãàçðûí íýãäìýë ñàíä á¿ðòãýãäñýí Òóõàéí æèë øèíýýð áýë÷ýýðýýñ õàäëàíä øèëæ¿¿ëñýí Á¿ãä

Òàëáàé, ãà

Óðò õóãàöààãààð ãýðýýãýýð àøèãëóóëàõ

Æèë á¿ð àøèãëóóëàõ

Íººöèéí

ªºðèéí áîëîí áóñàä ñóìûí èðãýä, ÀÀÍÁ-ò àøèãëóóëàõ 5

Ãýðýýãýýð ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ õàäëàíãèéí òàëáàé

ªíæººõ îí

12 13

Õàðèóöàõ ýçýí

Òàëáàéí çàõûí îíöëîõ ñîëáèöîë

Ñàéæðóóëàëò õèéõ àðãà õýìæýý õóãàöàà

Àøèãëàõ òàëáàé, ãà

Ñýëãýæ õàäàõ õóãàöàà, ñàð

Õèéõ àæèë

Àøèãëàã÷èéí íýð (ìàë÷èí ºðõ, õîò àéë, èðãýä, àæ àõóéí íýãæýýð)

Òàëáàé, ãà

Ãàçðûí îíîîñîí íýð

№

Áàã

Õ¿ñíýãò 28

101

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Æèë á¿ð àøèãëóóëàõ õàäëàíãèéí òàëáàé

9 10

Õàðèóöàõ ýçýí

Òàëáàéí çàõûí îíöëîõ ñîëáèöîë

Ñàéæðóóëàëò õèéõ àðãà Õýìæýý Õóãàöàà

Àøèãëàõ òàëáàé, ãà

Ñýëãýæ õàäàõ õóãàöàà, ñàð

Õèéõ àæèë

Àøèãëàã÷èéí íýð (ìàë÷èí ºðõ, õîò àéë, èðãýä, àæ àõóéí íýãæýýð)

Òàëáàé, Ãà

Ãàçðûí îíîîñîí íýð

№

Áàã

Õ¿ñíýãò 29

9 10 11

Íººö õàäëàíãèéí òàëáàé, ãà

Õàðèóöàõ ýçýí

Õóãàöàà

Ñàéæðóóëàëò õèéõ àðãà õýìæýý Õèéõ àæèë

Ñýëãýæ õàäàõ õóãàöàà, ñàð

ªíæººõ îí

1 2

Àøèãëàõ òàëáàé, ãà Òàëáàéí çàõûí îíöëîõ ñîëáèöîë

Àøèãëàã÷èéí íýð (ìàë÷èí ºðõ, õîò àéë, èðãýä, àæ àõóéí íýãæýýð)

Òàëáàé, Ãà

№

Áàã Ãàçðûí íýð

Õ¿ñíýãò 30

10 11

ªºðèéí áîëîí áóñàä ñóìûí èðãýä, ÀÀÍÁ-ä àøèãëóóëàõ õàäëàíãèéí òàëáàé

ªíæººõ îí

Õàðèóöàõ ýçýí

Òàëáàéí çàõûí îíöëîõ ñîëáèöîë

Ñàéæðóóëàëò õèéõ àðãà õýìæýý Õóãàöàà

Àøèãëàõ òàëáàé, ãà

Ñýëãýæ õàäàõ õóãàöàà, ñàð

Õèéõ àæèë

Àøèãëàã÷èéí íýð (ìàë÷èí ºðõ, õîò àéë, èðãýä, àæ àõóéí íýãæ )

Òàëáàé, Ãà

Ãàçðûí îíîîñîí íýð

№

Áàã

Õ¿ñíýãò 31

9 10 11 12

9 10

Õàäëàíãèéí òàëáàéã õàìãààëàõ 1.

Õàäëàíãèéí òàëáàéã õàøèõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ

¯ëèéí öàãààí îãîòîíî, áóñàä ìýðýã÷èä, öàðöààòàé òýìöýõ àæëûã òóñãàõ

Æèë á¿ðèéí 5 äóãààð ñàðûí 15–íààñ ýõëýí õàäëàí àâ÷ äóóñòàë õàäëàíãèéí òàëáàéã ìàëûí õºëººñ õàìãààëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëæ, õÿíàëò òàâèõ

2.2.3. Òàðèàëàíãèéí ãàçðûí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ õýðýãæ¿¿ëýõ

102

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

2.2.3.1.Òàðèàëàíãèéí ãàçàðò ÿâóóëàõ òîäðóóëàëò, õýìæèëò ñóäàëãàà 1. Òàðèàëàíãèéí òàëáàé áà àòàðøñàí ãàçðûí ýðõ ç¿éí á¿ðòãýëèéã íÿãòëàí øàëãàæ, òàðèàëàíãèéí ãàçðûã äàâóó ýðõýýð ýçýìø¿¿ëýõ áóþó äàâóó ýðõýýð áîëîí äóóäëàãà õóäàëäààãààð ºì÷ë¿¿ëýõ ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýýã òîäîðõîéëæ çóðàãò îðóóëíà. Ìºí ¿¿íèéã òàðèàëàíãèéí ãàçðûã ýçýìøèõ, ºì÷ëºõ èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ºðãºäºë õ¿ñýëòèéí òîîíä ¿íäýñëýíý. 2. Óñàëãààòàé ãàçàð òàðèàëàí ýðõýëæ áàéãààä îðõèãäñîí òàëáàéíóóäàä î÷èæ óñëàëòûí ñèñòåìèéí òîëãîéí áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí ýâäðýëèéí øàëòãààí, òàëáàéí áàéðøèë, õýìæýý çýðãèéã òîãòîîæ òýìäýãëýæ àâíà. 3. Òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî òàðèàëàõ çîðèóëàëòààð îëãîõ ãàçðûã èðãýäèéí õýðýãöýý, øààðäëàãàä ¿íäýñëýí òîãòîîæ, òàëáàéã õýìæèæ çóðàãò îðóóëàõ. Óðèíøèëñàí, ºíæººñàí ãàçðûí áîëîí èðýõ æèë óðèíøëàõ, ºíæººõ òàëáàéã /ÝÒÑ-èéã/ çóðàãò îðóóëàõ. 4. Ýëýãäýë ýâäðýëä îðñîí òàðèàëàíãèéí òàëáàéã íºõºí ñýðãýýõ, îéí çóðâàñ áàéãóóëàõ, óðãàìëûí ºâ÷èí õîðòîíòîé òýìöýõ çýðýã õàìãààëàëòûí àðãà õýìæýýã àâ÷ ÿâóóëàõ øààðäëàãàòàé òàëáàéí ñóäàëãààã òàëáàé á¿ðýýð õèéæ, õèë çààã, õýìæýý, áàéðøëûã çóðàãò áóóëãàí òºëºâ áàéäàë, ººð÷ëºëòèéí òàëààð òýìäýãëýë õºòºëíº. ¯¿íä:

Õ¿÷òýé ýëýãäýë, ýâäðýëä îðñîí àòàðøñàí ãàçàðò íºõºí ñýðãýýëò õèéõ ãàçðûí ñóäàëãàà Õ¿ñíýãò 32 №

Áàãèéí íýð

Òàëáàéí áàéðøèë

Òàëáàéí õýìæýý

Íýãæ òàëáàðûí äóãààð

Òàëáàéí ñîëáèöîë

Àòàð õàãàëñàí îí

Îäîîãèéí òºëºâ áàéäàë

Õ¿÷òýé ýëýãäýë, ýâäðýëä îðñîí àòàðøñàí ãàçðûí îäîîãèéí òºëºâ áàéäëûã äàðààõ áàéäëààð òîãòîîíî. ¯¿íä: 1. Òàðèàëàíãèéí òàëáàé áîëîí ò¿¿íèé çàõàä õóðñàí ýëñ øîðîîíû çóçààí 25 ñì-ýýñ èõ, çàðèì õýñýãòýý õàãàëãààíû ¿å á¿ðýí çóëãàð÷, äàãòàðøààä íºãºº õýñýãò îâîîð÷ ýëñýí äîâóóä ¿¿ññýí, ìºí àãðîòåõíèêèéí áóðóó ¿éë àæèëëàãààíû óëìààñ ýëñýí áîëîí ÷óëóóðõàã äàâõàðãà ºíãºí õýñýãòýý ãàð÷ ýëýãäýë ýâäðýëä õ¿÷òýé îðñîí. 2. Íºõºí ñýðãýýëòýä õàìðàãäàõ òàëáàéí õºðñíèé ÿëçìàãò ¿åèéí çóçààí íü 50-èàñ èë¿¿ õóâèàð íèìãýðñýí, ìåõàíèê á¿ðýëäýõ¿¿íä ôèçèê øàâðûí õýìæýý 12-èîñ äýýø õóâü áóóð÷, ÿëçìàãèéí àãóóëàìæ 40-ººñ äýýø õóâü òóñ òóñ àëäàãäñàí 3. Ãàçðûí íºõºí ñýðãýýëòèéí àæëûã, òàðèàëàíãèéí ãàçàðò àøèãëàæ áàéãààä 1990 îíîîñ ºìíº îðõèãäñîí, îäîî òóõàéí ñóìûí ÇÄÒÃ-ûí ìýäýëä áàéãàà ýëýãäýë, ýâäðýëä õ¿÷òýé íýðâýãäñýí, õºðñíèé øèíæ ÷àíàð íü ººð÷ëºãäºæ äîðîéòñîí, ýëñæèõ ÿâö ýð÷èìòýé ÿâàãäàæ áàéãàà 2.2.3.2.Òàðèàëàíãèéí ãàçðûí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí òºëºâëºëò Èðãýíä ãàçàð òàðèàëàíãèéí çîðèóëàëòààð ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõäýý òóõàéí àéìàã, íèéñëýë, ñóìûí ãàçàð òàðèàëàí õºãæ¿¿ëýõ õýòèéí òºëºâëºãººíä çààñàí èðãýäýä ºì÷ë¿¿ëýõ ãàçðûí íèéò õýìæýý, áàéðøèë, ãàçàð ºì÷èëæ àâàõûã õ¿ññýí èðãýäèéí òîîã èø ¿íäýñ áîëãîõîîñ ãàäíà áýë÷ýýðýýñ íýìæ àòàð ãàçàð õàãàëàõã¿éãýýð òàðèàëàíãèéí òàëáàéä á¿ðòãýëòýé àòàðøñàí ãàçðààñ îëãîõ áîäëîãî áàðèìòàëíà.

103

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Èðãýíä òàðèàëàíãèéí çîðèóëàëòààð äàâóó ýðõýýð ºì÷ë¿¿ëýõ ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýý

èðãýíèé òîî

Çîðèóëàëò

10 èðãýíä

......... ......... .........

20 èðãýíä

¿ð òàðèà

Òàëáàéí ñîëáèöîë áîëîí êàäàñòðûí çóðàãëàë õèéõ

Áàéðøèë Îðõîíû õºíäèé

Ãàçðûí õýìæýý /ãà/ 100

......... ......... ......... .........

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà /óëèðàë, ñàðààð/ II III

10 èðãýíä

4-ð áàã

1000

......... ......... ......... .........

òºìñ, õ¿íñíèé òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî íîãîî

16-ð õîðîî

Áýëõèéí Öóóðàé

4-ð áàã /ñóì/

№

Áàãèéí íýð

Õ¿ñíýãò 33

Õàðèóöàõ ýçýí

9 10 11 12 ãàçðûí äààìàë, Áàãèéí ÇÄ, Ñóìûí ÈÒÕ, ÑÇÄ ãàçðûí äààìàë, Áàãèéí ÇÄ, Ñóìûí ÈÒÕ, ÑÇÄ

Èðãýíä òàðèàëàíãèéí çîðèóëàëòààð äàâóó ýðõýýð ýçýìø¿¿ëýõ ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýý

104

¿ð òàðèà

10 èðãýíä

+ + +

100

......... ......... ......... .........

òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî

20 èðãýíä

+ + +

......... ......... ......... .........

òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî

10èðãýíä

Èðãýíèé òîî

1000

......... ......... ......... .........

Çîðèóëàëò

Òàëáàéí ñîëáèöîë áîëîí êàäàñòðûí çóðàãëàë õèéõ

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà /óëèðàë, ñàðààð/ II III

Ãàçðûí õýìæýý /ãà/

Áàéðøèë Îðõîíû õºíäèé Áýëõèéí Öóóðàé

4-ð áàã

16-ð õîðîî

4-ð áàã / ñóì/

№

Áàãèéí íýð

Õ¿ñíýãò 34

Õàðèóöàõ ýçýí

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

+ + + +

ãàçðûí äààìàë, Áàãèéí ÇÄ, Ñóìûí ÈÒÕ, ÑÇÄ ãàçðûí äààìàë, Áàãèéí ÇÄ, Ñóìûí ÈÒÕ, ÑÇÄ

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä òàðèàëàíãèéí çîðèóëàëòààð ýçýìø¿¿ëýõ ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýý

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà /óëèðàë, ñàðààð/ II III

¿ð òàðèà

+ + +

òýæýýëèéí óðãàìàë òàðèàëàõ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

+ +

Õàðèóöàõ ýçýí

¿ð òàðèà

ÀÀÍÁ-ûí òîî

Òàëáàéí ñîëáèöîë áîëîí êàäàñòðûí çóðàãëàë õèéõ

Çîðèóëàëò

Ãàçðûí õýìæýý /ãà/ 18000 6000 400

Áàéðøèë

......... .........

Îðõîíû õºíäèé

......... ......... ......... .........

Çàëàà óóëûí õºíäèé

21-ð õîðîî

4-ð áàã / ñóì/

......... ......... ......... .........

4-ð áàã

№

Áàãèéí íýð

Õ¿ñíýãò 35

ãàçðûí äààìàë, Áàãèéí ÇÄ, Ñóìûí ÈÒÕ, ÑÇÄ ãàçðûí äààìàë, Áàãèéí ÇÄ, Ñóìûí ÈÒÕ, ÑÇÄ

2 + +

Ýëýãäýë, ýâäðýëä îðñîí òàðèàëàíãèéí ãàçðûí àøèãëàëò, õàìãààëàëò

Öààøèä àøèãëàõ ÷èãëýë /áýë÷ýýð, õàäëàí áîëîí áóñàä çîðèóëàëòààð/

óðãàìëûí ºâ÷èí, õîðòîíòîé òýìöýõ

îéí çóðâàñ áàéãóóëàõ

Õàìãààëàëòûí àðãà õýìæýý íºõºí ñýðãýýõ

Íýãæ òàëáàðûí äóãààð

Òàëáàéí õýìæýý

Òàëáàéí ñîëáèöîë

Òàëáàéí áàéðøèë

№

Áàãèéí íýð

Õ¿ñíýãò 36

Óðèíøëàõ, ºíæººõ òàëáàéã /ÝÒÑ-èéã/ òºëºâëºëò

Îðõîíû õºíäèé

òàðèàëàõ

Õàðèóöàõ ýçýí ºíæººõ

áóóäàé

óðèíø

òàðèàëàõ

ÝÒÑ ¯¿íýýñ áóóäàé

Òàëáàéí õýìæýý /ãà/

Òàëáàéí ñîëáèöîë

Íýãæ òàëáàðûí äóãààð

Áàéðøèë

№

Áàãèéí íýð

Õ¿ñíýãò 37

500

105

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Óñàëãààòàé òàðèàëàíãèéí ãàçðûí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí òºëºâëºëò Óñàëãààòàé ãàçàð òàðèàëàí ýðõëýõ àñóóäëûã õóó÷èí àøèãëàãäàæ áàéãààä îðõèãäñîí òàëáàéä ò¿øèãëýí ñýðãýýõ áîëîìæèéã òîäîðõîéëæ, óñëàëòûí ñèñòåìèéí òîëãîéí áàðèëãà áàéãóóëàìæèéã çàñâàðëàõ, øèíý÷ëýõ àðãà õýìæýýã òóñãàæ, øààðäàãäàõ çàðäëûí òîîöîîã õèéíý. Æèøýý íü: Óñàëãààòàé ãàçàð òàðèàëàíãèéí àøèãëàëò, õàìãààëàëò

Õàðèóöàõ ýçýí

7023/1

Òîëãîéí áàðèëãà áàéãóóëàìæ òîíîãäîæ ¿ðýãäñýí

Çàðöóóëàõ õºðºíãº /ìÿí.òºã/

Òàëáàéí îäîîãèéí òºëºâ áàéäàë

Ýâäðýëèéí øàëòãààí

òàëáàéí ñîëáèöîë áîëîí êàäàñòðûí çóðàãëàë õèéõ

Òàëáàéí õýìæýý /ãà/

2-ð áàã

Á¿ðýí òîëãîéí óñëàëòûí ñèñòåì

Óñëàëòûí ñèñòåìèéí áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí äóãààð

Ãàçðûí íýð, áàéðøèë

№

Áàãèéí íýð

Õ¿ñíýãò 37

Ñóìûí Çàñàã äàðãà, àéìãèéí ÕÀÀ-í ãàçàð

2 3 Òàéëáàð:

7023/1 ãýñýí äóãààðûã òàéëæ óíøèõäàà 7-Äàðõàí-Óóë àéìàã 02-Îðõîí ñóì 3-Óñàëãààòàé òàðèàëàíä çîðèóëñàí óñëàëòûí ñèñòåì 1-Óñëàëòûí ñèñòåìèéí äóãààð

Óñàëãààòàé ãàçàð òàðèàëàíãèéí òàëáàéí àøèãëàëòûã ñàéæðóóëàõ òàëààð àâàõ àðãà õýìæýý Õ¿ñíýãò 38 Ãàçðûí Áàãèéí № íýð, íýð áàéðøèë Á¿ðýí òîëãîéí 1 2-ð áàã óñëàëòûí ñèñòåì 2 3

Óñëàëòûí Òàëáàéã ñèñòåìèéí Òàëáàéí Áàéðøëûí öààøèä Çàðäàë Õàðèóöàõ áàðèëãà õýìæýý ñîëáèöîë àøèãëàõ ìÿí.òºã ýçýí áàéãóóëàìæèéí /ãà/ ÷èãëýë äóãààð .................. Ñóìûí .................. Çàñàã äàðãà, 7023/1 60 .................. àéìãèéí ................. ÕÀÀ-í ãàçàð

2.3. Çàì, øóãàì, ñ¿ëæýýíèé ãàçðûí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ õýðýãæ¿¿ëýõ Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºëòºä àæ àõóéí äîòîîäûí à÷ õîëáîãäîë á¿õèé àâòî çàìûã 4 á¿ëýãò àíãèëàí ¿çäýã. 1. 1-ð á¿ëýãò áàãòàõ çàìóóäàä ñóìûí òºâèéã áàãèéí òºâ, áóñàä òîñãîí, ãàöàà ñóóðèíòàé áîëîí óëñ, îðîí íóòãèéí ÷àíàðòàé àâòî çàì, òºìºð çàìûí ºðòºº çºðëºãòýé õîëáîñîí àæ àõóéí äîòîîäûí ãîë çàìóóä

106

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

2. 2-ð á¿ëãèéí çàìóóäàä àæ àõóéí òºâèéã ò¿¿íèé ¿éëäâýðëýëèéí òºâ¿¿äòýé õîëáîäîã, çóñëàí íàìàðæààíû ãîë íóòàãò õ¿ðãýäýã, ºâëèéí öàãò ºâºëæººí¿¿äèéã äàìæèí õ¿ð÷ áîëäîã õýýðèéí ãîë çàìóóä 3. 3-ð á¿ëãèéí çàìóóäàä õàäëàí, òàðèàëàíãèéí ãîë ãîë ãàçðóóä ðóó î÷äîã çàì, òýäãýýðýýñ ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýýíèé öýã¿¿äýä õ¿ðäýã, òàëáàé õîîðîíäûí ¿éë÷èëãýýíèé çàì çýðýã áàéíãûí õýýðèéí çàìóóä 4. 4-ð á¿ëãèéí çàìä õºäººãèéí òîñãîí ñóóðèíû äîòîðõ çàìóóäûã òóñ òóñ áàãòààí ¿çäýã. Àæ àõóéí äîòîîäûí àâòî çàìûí çîð÷èõ õýñãèéã 4-8 ì ºðãºíòýéãýýð çîõèîí áàéãóóëäàã. Õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû ãàçàðò øèíýýð ¿¿ñýæ áóé ñóóðüøëûí á¿ñ ãàçàðò äýä á¿òýö, çàì õàðèëöàà, íèéãýì õàíãàìæèéí àñóóäëûã äàâõàð òºëºâëºõ áîäëîãî áàðèìòàëæ, çàì, øóãàì, ñ¿ëæýý áèé áîëãîõ àñóóäëûã ãàçàð äýýð íü ÿâæ ñóäëàí çóðàãò áóóëãàõ àæèë õèéãäýíý. Øèíýýð òîãòîîñîí ñóóðüøëûí á¿ñýä äýâñãýð çóðàã, åðºíõèé òºëºâëºãºº õèéëãýõ, óëààí øóãàì òàâèõ, èíæåíåðèéí áîëîí íèéãìèéí äýä á¿òýö áèé áîëãîõ õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéí àñóóäëûã õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãóóäàä òàâüæ, óëñûí òºâëºðñºí òºñºâ, îðîí íóòãèéí òºñºâò áèå äààñàí áàéäëààð òóñãóóëàõ àæëûã çîõèí áàéãóóëàí õýðýãæ¿¿ëæ àæèëëàíà. - Øèíýýð áàðèãäàõ çàì ã¿¿ð áîëîí çàñâàð õèéõýä øààðäàãäàõ ýëñ, õàéðãà àâàõ ãàçðóóä, òýýâýðëýõ òåõíîëîãèéí çàìûí ìàðøðóòûã òîãòîîæ ºãºõ, ýâäýðñýí ãàçðûí íºõºí ñýðãýýëòèéã õèéëãýõ - Ñóì áàãèéã õîëáîñîí áîëîí áýë÷ýýð àøèãëàõ îòîð í¿¿äýë õèéõ çàìûí ìàðøðóò, õýìæýý, òºñºâ çàðäëûí òîîöîîã ãàðãàæ òºëºâëºõ - Ñóìûí íóòàã äýâñãýðò áàéãàà á¿õ àíãèëëûí çàì, ã¿¿ð, øèíýýð áàðèõ çàì ã¿¿ðèéã ãàçðûí çóðàãò îðóóàõ, õýìæýý, õ¿÷èí ÷àäëûã õ¿ñíýãòýýð òóñãàõ - ªíäºð õ¿÷äýëèéí áîëîí áóñàä øóãàì ñ¿ëæýýã ãàçðûí çóðàãò áóóëãàõ Ñóóðüøëûí á¿ñýä øèíýýð ¿¿ñýõ çàì, øóãàì, ñ¿ëæýýíèé äîîðõ ãàçðûí òºëºâëºëò Õ¿ñíýãò 39

10 êì

12 êì

õàòóó õó÷èëò òàé ...êì

10 êì

III

Õàðèóöàõ ýçýí

óñ, äóëààí äàìæóóëàõ õîîëîé /êì/

õàòóó õó÷èëòòàé ....êì

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà /óëèðàë, ñàðààð/

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ãàçðûí äààìàë, ÑÇÄ, àéìãèéí ÃÕÁÕÁÃ,

ýð÷èì õ¿÷, /õ¿÷èí ÷àäàë áà êì/

Åñºíáóëàã õîðîîëëûí áàðóóíààñ ç¿¿í óðä òàëä /øèíýýð ºì÷ë¿¿ëæ ýçýìø¿¿ëýõ/ ×èíãýëòýéí ýöýñèéí áàðóóí õîéíî /çóñëàí/

õîëáîîíû øóãàì

Øèíý õîðîîëîë ¿¿ñýõ ãàçðûí áàéðøèë

àâòî çàì /òºðºë áà êì/

2-ð áàã /ñóì/

19-ð õîðîî

№

Áàãèéí íýð

Òàâèãäàõ øààðäëàãàòàé çàì, øóãàì, ñ¿ëæýýíèé òºðºë /êì/

107

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Òàéëáàð: 10 êì ýð÷èì õ¿÷ òàâèõ ãýäýã òîîöîî íü àéë ºðõºä øèíýýð ºì÷ë¿¿ëýõ áîëîí ýçýìø¿¿ëýõ íèéò ãàçðûí õýìæýýíä /28/ ¿íäýñëýí ãóäàìæ áîëãîí õóâààñàí õýñýã á¿ðèéí äóíäóóð òàòíà ãýæ òîîöîæ ãàðãàñàí.

Çàì, øóãàì ñ¿ëæýýíèé ãàçðûí õàìãààëàëòûí á¿ñýä çºâøººðºëã¿é ñóóðüøñàí àéë ºðõ¿¿äèéã í¿¿ëãýí øèëæ¿¿ëæ, ñóóðüøóóëàõ á¿ñ ãàçðûí òºëºâëºëò Õ¿ñíýãò 40

Ãàçðûí õýìæýý ì2 Òàëáàéí ñîëáèöîë Î÷èõ ºðõèéí òîî

Áàéðøèë

Áàãèéí íýð

Àøèãëàëò-ûí çîðèóëàëò

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà / ñàðààð/

Í¿¿ëãýí øèëæ¿¿ëæ ñóóðüøóóëàõ á¿ñ ãàçàð

Õàðèóöàõ ýçýí 6

Ãàçðûí äààìàë, ÑÇÄ, Õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãà /ýð÷èì õ¿÷íèé øóãàì ñ¿ëæýýíèé ãàçàð, àâòî áîëîí òºìºð çàìûí ãàçàð ãýõ ìýò/

õàøààíû ãàçàð

ªðõèéí òîî 20

.......... ..........

Áàéðøèë

Ãàçðûí õýìæýý /Ì 2/ Òàëáàéí ñîëáèöîë 10000ì2

1, 2 õîðîîëëûã õîëáîñîí øóãàìûí äàãóó

1-ð áàã

№

Áàãèéí íýð

Öàõèëãààí äàìæóóëàõ ºíäºð õ¿÷äýëèéí õàìãààëàëòûí á¿ñýä çºâøººðºëã¿é ñóóðüøñàí àéë ºðõ¿¿ä

2.4. Òóñãàé õýðýãöýýíä àâàõ ãàçðûí òºëºâëºëò Èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ýçýìøèë, àøèãëàëòàä îëãîîã¿é ãàçàð áîëîí ýçýìøèæ, àøèãëàæ áàéãàà ãàçðûã á¿õýëä íü áóþó õýñýã÷ëýí óëñûí òóñãàé õýðýãöýýíä íºõºõ îëãîâîðòîéãîîð ñîëèõ áóþó ýðã¿¿ëýí àâàõ, ò¿¿í÷ëýí óëñûí òóñãàé õýðýãöýýíýýñ ãàðãàõ ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýý, çîðèóëàëòûã òºëºâëºæ, çóðàãò îðóóëàí òýìäýãëýíý. ........... àéìãèéí ............ñóìûí óëñûí òóñãàé õýðýãöýýíä àâàõ ãàçðûí òºëºâëºëò

108

Òàëáàéí õýìæýý /ãà/ 50

Òàëáàéí ñîëáèöîë .............. ............

Çîðèóëàëò øèíæëýõ óõààí, òåõíîëîãèéí ñîðèëò, òóðøèëòûí òàëáàé

Ãàçðûí íýð, áàéðøèë Á¿ðýíòîëãîéí óñëàëòûí ñèñòåì

2-ð áàã

№

Áàãèéí íýð

Õ¿ñíýãò 41 Õýðýãæ¿¿ëýõ Òóñãàé õýðýãöýýíä àâàõ õóãàöàà ãàçàðò õàìðàãäàæ áóé /óëèðëààð/ èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí òîî 1 2 3 4

20 èðãýí, 3 àæ àõóéí íýãæ

Õàðèóöàí õýðýãæ¿¿ëýõ ýçýí ñóìûí äààìàë, Ñóìûí Çàñàã äàðãà, ñóì, àéìãèéí ÈÒÕ, Çàñãèéí ãàçàð

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

Ãàçðûã óëñûí òóñãàé õýðýãöýýíä àâàõ òóõàé ñàíàëä òóõàéí ãàçðûã óëñûí òóñãàé õýðýãöýýíä àâàõ çàéëøã¿é ¿íäýñëýë øààðäëàãûã òóñãàíà. ¯¿íä:

1. Òóõàéí óëñûí òóñãàé õýðýãöýýíä àâàõ ãàçðûí òàëààðõè äýëãýðýíã¿é òàíèëöóóëãà; 2. Óëñûí òóñãàé õýðýãöýýíä àâàõ ãàçðûí õýìæýý, õèë, çààãèéã óðüä÷èëàí òîäîðõîéëñîí ñõåì çóðàã;

3. Ãàçðûí íýãäìýë ñàíãèéí øèíý÷èëñýí àíãèëàë, àøèãëàëòûí òºðºë, õýëáýð; 4. Òóõàéí ãàçàð íóòãèéí ýäèéí çàñãèéí íºõöºë áàéäàëòàé õîëáîîòîé ìýäýýëëèéí òàëààð òóñãàñàí çîõèõ ìàñøòàáûí çóðàã;

5. Óëñûí òóñãàé õýðýãöýýíä àâàõ ãàçðûí ýçýìøèã÷èéí òàëààðõè òîäîðõîéëîëò, ýçýìøèã÷èéí ñàíàë.

6. Ýçýìøèëä îëãîîã¿é òºðèéí ºì÷èéí ãàçðààñ òóñãàé õýðýãöýýíä àâàõ ãàçðûí õèë, çààãèéã ãàçàð äýýð íü ñóäàëæ, çóðãèéã çîõèõ ìàñøòàáààð ¿éëäýõ;

7. Èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ãýðýýíèé äàãóó ýçýìøèæ áàéãàà ãàçðûã á¿õýëä íü áóþó õýñýã÷ëýí óëñûí òóñãàé õýðýãöýýíä àâàõ, óëñûí òóñãàé õýðýãöýýíýýñ ãàðãàõààð ñàíàë áîëãîæ áàéãàà òîõèîëäîëä òóõàéí ãàçðûí õèë, çààãèéã ãàçàð äýýð íü òîäîòãîæ çóðãèéã çîõèõ ìàñøòàáààð ¿éëäýí, õýìæýýã òîäîðõîéëîõ.

Ñóìûí íóòàã äýâñãýðèéí ãàçðààñ óëñûí áîëîí îðîí íóòãèéí òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçàð íóòãèéí ñ¿ëæýýä õàìðóóëàõààð òºëºâëºæ áàéãàà ãàçðûã ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààñ áàðèìòàëæ áàéãàà ¿íäýñëýë, ÷èãëýë, îðîí íóòãèéí ñàíàëûã õàðãàëçàí òóõàéí æèëä óã ñ¿ëæýýíä õàìðóóëàõ ãàçðûí çîðèóëàëò, áàéðøèë, õèë çààãèéã òîäîðõîéëæ òºëºâëºíº. ÒÕÃÍ-ûí ñ¿ëæýýíä õàìðàãäàõ ãàçàð íóòãèéí àíãèëàë, áàéðøèë, õýìæýýíèé òàëààðõ ìýäýý ìýäýýëýë, çóðãàí ìàòåðèàëûã àéìàã, ñóìûí ÈÒÕ-ûí ñàíàëûã óðüä÷èëàí àâ÷ òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíä òóñãàñíû ¿íäñýí äýýð ãàçðûã íºãºº àíãèëàëä øèëæ¿¿ëýõ àñóóäëûã àéìãèéí ÈÒÕ-ûí õóðëààð äàìæóóëàí äýýä øàòíû ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààð øèéäâýðë¿¿ëíý. Õýðýâ óëñûí ÒÕÃÍ-èéí ñ¿ëæýýíä õàìðàãäñàí ãàçàðò áàéãàà èðãýäèéã í¿¿ëãýí øèëæ¿¿ëýõ øààðäëàãà ãàðâàë íºõºí îëãîâîð îëãîæ ººð ãàçàð çààæ ºãíº. Óëñûí ÒÕÃÍ-ò îðîí íóòãèéí îðîëöîîòîéãîîð äàðààõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõýýð òóñãàíà. ¯¿íä: 1. ÒÕÃÍ-ûí îð÷íû á¿ñýä ãàçàð àøèãëàõ, õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã òóñãàíà. Òóõàéëáàë: • Îð÷íû á¿ñèéí áýë÷ýýðèéí äààö, áàãòààìæèéã òîãòîîæ ÒÕÃÍ-òàé õèë çàëãàà çýðëýã àìüòäûã äàéæèõ íºõöºë á¿ðä¿¿ëýõã¿é áàéõ, òýäãýýðèéí àìüäðàõ îð÷íûã õàìãààëàõàä ÷èãëýãäñýí ¿éë àæèëëàãààíóóäûã òºëºâëºõ • Îð÷íû á¿ñýä àÿëàë æóóë÷ëàëûí áîëîí áóñàä îáúêòóóäûã áàéãóóëàõ ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ, õàìãààëóóëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºõ 2. ÒÕÃÍ-èéí õÿçãààðëàëòûí áîëîí àÿëàë æóóë÷ëàëûí á¿ñýä ÿâóóëàõ àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààã òóñãàíà. Òóõàéëáàë: • ÁÖÃ-ûí õÿçãààðëàëòûí á¿ñýä áàéõ ìàëûí òîî òîëãîé, áýë÷ýýðèéí äààö, áàãòààìæèéã òºëºâëºõ, çýðëýã àìüòäûã äàéæèõ íºõöºë á¿ðä¿¿ëýõã¿é áàéõ, òýäãýýðèéí í¿¿äýëëýõ, îðîãíîõ ãàçàð íóòãèéã õàìãààëàõ àðãà õýìæýýí¿¿äèéã òºëºâëºõ • ÒÕÃÍ-ò àÿëàõ àÿëàëûí ìàðøðóò, îòîãëîõ öýã¿¿äèéí áàéðøëûã òîãòîîæ òºëºâëºõ

109

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Òóõàéí æèëä òóñãàé õàìãààëàëòàíä àâàõ ãàçàð íóòãèéí áàéðøèë, õýìæýý

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà / óëèðëààð/

Òàëáàéí ñîëáèöîë

Äóðñãàëò ãàçàð

Îðîí íóòãèéí òóñãàé õàìãààëàëòàíä àâàõ ãàçàð /ãà/ Áàéãàëèéí íººö ãàçàð

Òàëáàéí ñîëáèöîë

Äóðñãàëò ãàçàð

Áàéãàëèéí íººö ãàçàð

Áàéãàëèéí öîãöîëáîðò ãàçàð

Óëñûí òóñãàé õàìãààëàëòàíä àâàõ /ãà/ Äàðõàí öààçàò ãàçàð

Ãàçðûí íýð, áàéðøèë

№

Áàãèéí íýð

Òóñãàé õàìãààëàëòàíä àâàõ ãàçàð

III IV

Õàðèóöàí õýðýãæ¿¿ëýõ ýçýí

Õ¿ñíýãò 42

2.5. Îéí ñàí á¿õèé ãàçðûí àøèãëàõ, õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ õýðýãæ¿¿ëýõ

1. Îéí íºõºðëºë, òóñãàé çºâøººðºëòýé àæ àõóéí íýãæèéí ãýðýýãýýð ýçýìøèæ áóé

áîëîí ãýðýýãýýð ýçýìøèõ îéí ñàíãèéí ãàçðûí õèë õÿçãààðûã îéí òàêñàöèéí çóðàãòàé óÿëäóóëàí òîãòîîí òºëºâëºõ, çóðàãëàë ¿éëäýõ, îéí àìüòäûã õàìãààëàõ, òýäãýýðèéí áàéðøäàã, òºëëºäºã, í¿¿äýëëýäýã ãàçðóóäûã àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíààñ õàìãààëàëòàíä àâàõ

2. Îé ¿ðæ¿¿ëãèéí òàëáàé, æèìñ æèìñãýíý òàðèàëæ áóé áîëîí òàðèàëàõààð òºëºâëºæ áóé ãàçðûí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûã òºëºâëºõ

3. Îéí á¿õèé ãàçðààñ ¿éëäâýðëýëèéí çîðèóëàëòààð ìîä áýëòãýõ íºõöºëä òàëáàé òóñãààðëàõ, ìîä öàãààëàõ, õóðààõ òàëáàé áîëîí òýýâýðëýõ òåõíîëîãèéí çàìûí ãàçðûã òºëºâëºõ

4. Îéí ñàíãèéí ãàçàðò áàéðøäàã áèîëîãèéí òºðºë ç¿éëèéã õàìãààëàõ, çºâøººðºãäñºí àí àãíóóð çîõèîí áàéãóóëàõ ãàçðûí õèë õÿçãààðûã òîãòîîõ

5. Îéí ýêîòóðèçìèéí àÿëàõ ìàðøðóò, îòîãëîõ öýãèéã òîãòîîõ Îéí ñàíãèéí ãàçàðò õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíèé òºëºâëºëò

110

Õºðºíãº îðóóëàëòûí õýìæýý, òºã

Øèíýýð áàéãóóëàõ îéí çóðâàñíû õýìæýý, ãà

Õºðºíãº îðóóëàëòûí õýìæýý, òºã

Øèíýýð áàéãóóëàõ æèìñ, æèìñãýíèé òàëáàé, ãà

Õºðºíãº îðóóëàëòûí õýìæýý, òºã

Øèíýýð áàéãóóëàõ ìîä ¿ðæ¿¿ëãèéí ãàçðûí òàëáàé, ãà

Õºðºíãº îðóóëàëòûí õýìæýý, òºã

Òàëáàé, ãà

Ãàçðûí íýð

Õºðºíãº îðóóëàëòûí õýìæýý, òºã

Òàëáàé, ãà

Îéí ìýðãýæëèéí Îéí íºõºðëºëä áàéãóóëëàãàä ãýðýýãýýð ãýðýýãýýð ýçýìø¿¿ëæ ýçýìø¿¿ëýõ õàìãààëóóëàõ òàëáàé, ãà òàëáàé, ãà

Îé ìîä áýëòãýõ òàëáàé, ãà

¯¿íýýñ

Ãàçðûí íýð

Îéí ñàíãèéí ãàçðûã àøèãëàõ, õàìãààëëàõ àðãà õýìæýýíä õàìðàãäñàí íèéò òàëáàé, ãà

№

Ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãà, Îéí íºõºðëºëèéí íýð

Õ¿ñíýãò 43

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

2.6. Óñàí ñàí á¿õèé ãàçðûí àøèãëàõ, õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ õýðýãæ¿¿ëýõ

1. Óñàí ñàí á¿õèé ãàçàð áîëîí óñàí îð÷èíä àìüäàðäàã áèîëîãèéí òºðºë ç¿éëèéã õàìãààëàõ, ýð¿¿ë àõóéí á¿ñèéã òîãòîîæ òýìäýãæ¿¿ëýõ,

2. Á¿ëýã íºõºðëºëèéí óñàí îð÷èí á¿õèé ãàçðûí áèîëîãèéí òºðºë ç¿éëèéã õàìãààëàõààð õàðèóöàí àâñàí áîëîí àâàõ øààðäëàãàòàé ãàçðûí õèë çààãèéã òîãòîîõ,

3. Óñàí ñàíãèéí ãàçàðò áàéðëàõ óñàí çàìûí çîãñîîë, ìàðøðóòûã òºëºâëºõ, 4. Óñàí ñàí á¿õèé ãàçàðò àõóéí áîëîí òóñãàé çºâøººðëººð ñïîðò àãíóóðààð çàãàñ÷ëàõ ãàçðûí áàéðøèë, õèë çààãèéã òîãòîîæ òºëºâëºõ àøèãëàõ àæ àõóéí íýãæ õîîðîíä õóâààðèëàëò õèéõ,

5. Áóëàã, øàíä, ðàøààíû ýõèéã õàøèæ õàìãààëàõ òàëáàé, øèíýýð áàéãóóëàõ íóóð, öººðºì, òîéðìûí áàéðøèë õýìæýý, çàðäàë

Óñàí ñàíãèéí ãàçàðò õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíèé òºëºâëºëò

Á¿ëýã, íºõºðëºèéí õàìãààëàëòàíä îðóóëàõ íóóð, öººðºì á¿õèé ãàçàð, ãà

Õºðºíãº îðóóëàëòûí õýìæýý, òºã

Òàëáàé, ãà

Õºðºíãº îðóóëàëòûí õýìæýý, òºã

Øèíýýð áàéãóóëàõ íóóð, öººðºì, òîéðìûí ýçëýõ ãàçàð, ãà

Òàëáàé, ãà

Áóëàã, øàíä, ðàøààíû ýõèéã õàøèæ õàìãààëàõ òàëáàéí õýìæýý, ãà

Ãàçðûí íýð

¯¿íýýñ

Áóëàã, øàíä, ðàøààíû íýð

№

Ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãà, á¿ëýã, íºõºðëºëèéí íýð

Õ¿ñíýãò 44

Á¿ëýã, íºõºðëºëèéí õàìãààëàòàíä àâàõ ãîë ìºðíèé óñàí ñàíãèéí ãàçðûí õýìæýý, ãà,

Ãîë ìºðíèé íýð

Òàëáàé, ãà

Ä¿í

2.7. Ãàçðûã õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ õýðýãæ¿¿ëýõ Àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû ÿâöàä ãàçàð õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýýã¿é, ãàçðûí áîëîí áàéãàëü õàìãààëàõ õóóëü òîãòîîìæèéã çºð÷ñºí, áàéãàëèéí ¿çýãäëèéã óðüä÷èëàí òààâàðëàæ çîõèõ ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýýã àâààã¿é ýñâýë áàéãàëèéí ñºðºã õ¿÷èí ç¿éëèéí ¿ð äàãàâàð, íèéãýì-áàéãàëèéí õîîðîíäîõ õàðèëöààíû ¿çýë áàðèìòëàë çýðãýýñ øàëòãààëàí ãàçàðò ó÷ðàõ õîõèðîë ÿíç á¿ðèéí õýëáýðýýð èëýðäýã. Ãàçàð õàìãààëàõ àðãà õýìæýýíèé ¿ð ä¿í íü çîõèîí áàéãóóëàëòûí èæ á¿ðýí àðãà õýìæýýíýýñ øàëòãààëäàã. Ãàçàð õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ öîãöîëáîð àðãà õýìæýýíèé íýã òîì õýñýã íü ãàçàð àøèãëàëòûí õÿíàëò áºãººä ýíý õÿíàëòûí ãîë îáúåêò íü áàéãàëü îð÷èí ººðºº áàéõààñ ãàäíà ò¿¿íä ¿ç¿¿ëæ áóé àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû íºëººëºë, ÿàì òóñãàé ãàçàð, àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà, èðãýäýýñ ãàçàð àøèãëàõ, õàìãààëàõ, òîðäîõ, ñàéæðóóëàõ, îð÷íîî ýð¿¿ëæ¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð õèéæ áóé ¿éë àæèëëàãàà, ãàçðûí õóóëü òîãòîîìæèéã ñàõèí áèåë¿¿ëæ áóé áàéäëûã àæèãëàõ, õÿíàõ, õÿíàí øàëãàõàä ÷èãëýõ ¸ñòîé. Èéìýýñ ñóìûí ãàçðûí äààìàë òóõàéí îðîí íóòàãò õèéãäñýí ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, ÷àíàðûí õÿíàí áàòàëãààíû ìàòåðèàëóóäàä ä¿í øèíæèëãýý õèéí õàðüöóóëàí ñóäàëñíû ¿íäñýí äýýð ïðàêòèêòàé óÿëäóóëàí õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýýã çóðàãò îðóóëàí, õàìãààëàõ øààðäëàãà, àâàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ àñóóäëûã òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíä òóñãàíà.

111

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ, ò¿¿íèé äîòîð ãàçàð õàìãààëàõ, íººöèéã íºõºí ñýðãýýõ, ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí àðãà õýìæýýã òºëºâëºãººòýéãýýð õýðýãæ¿¿ëýõýä ãàçðûí òºëáºðèéí æèë á¿ðèéí îðëîãûí 30-ñ äîîøã¿é õóâèéã çàðöóóëàõ ýðõ ç¿éí ¿íäýñëýë á¿ðýëäñýí /Áàéãàëèéí íººö àøèãëàñíû òºëáºðèéí îðëîãîîñ áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ, áàéãàëèéí íººöèéã íºõºí ñýðãýýõ àðãà õýìæýýíä çàðöóóëàõ õóâü õýìæýýíèé òóõàé õóóëü/ áºãººä ýíý íü ãàçàð òºðèéí õÿíàëò, õàìãààëàëòàä áàéõ çàð÷ìûã õýðýãæ¿¿ëýõ ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñ íü áîëîõ þì. Ãàçðûã ýëýãäýë, ýâäðýë, äîðîéòëîîñ õàìãààëàõ íºõºí ñýðãýýõ ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýý

ýëñíèé í¿¿ëòýýñ õàìãààëæ ìîä òàðèõ àõóéí õîã õàÿãäàë öýâýðëýõ óóë óóðõàéí àøèãëàëòûí óëìààñ ýâäýðñýí ãàçðûã íºõºí ñýðãýýõ

3.0 0.5 1.0

ÀÀÍÁ-ûí õºðºíãº /ñàÿ.òºã/

îðîí íóòã-èéí òºñºâ /ñàÿ. Òºã/

/óëèðàë, ñàðààð/ II III

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Õàðèóöàõ ýçýí

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà ¿¿íýýñ óëñûí òºñºâ /ñàÿ.òºã/

Íèéò õºð-ºíãº /ñàÿ.òºã/

Òàëáàéí ñîëáèöîë

Õèéãäýõ àæèë

Ãàçðûí õýìæýý /ãà/

№

Áàéð-øèë

Áàã-èéí íýð

Õ¿ñíýãò 45

3.0 0.5 1.0

îéã íºõºí ñýðãýýõ Óñ õóâààðèëàí çîõèöóóëàõ îéí çóðâàñ Ãîëûí ãîëèäðîë õàìãààëàõ îéí çóðâàñ. Àøèãëàëòààñ 1-3 æèëýýð ÷ºëººëæ áàéãàëèéí àÿñààð íºõºí ñýðãýýõ áýë÷ýýð Óäààí õóãàöààãààð àøèãëàëòààñ ÷ºëººëºõ áýë÷ýýðèéí òàëáàé ãýõ ìýò

Ãàçðûí çºð÷èë, ìàðãààíûã øèéäâýðëýõ òàëààð Õ¿ñíýãò 46

№

Áàãèéí Áàéðøèë íýð

112

Ãàçðûí ìàðãààíû õýëáýð àéìàã ñóì äîòîîäûí õîîðîíäûí õîîðîíäûí ìàðãààí

õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà / óëèðëààð/ 1

Õàðèóöàõ ýçýí

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

Ãóðàâ. Ãàðàõ áàðèìò áè÷èã 1. Òàéëáàð áè÷èã áóþó òàéëàí 2. Òºëºâëºãººíèé íýãäñýí çóðàã 3. Ñýäýâ÷èëñýí áóñàä çóðàã /ëàíäøàôò, õºðñ, óðãàìàë, ãýõ ìýò/ 4. Òîîöîî, ñóäàëãààíû ìàòåðèàëóóä /õ¿ñíýãò, äèàãðàìì/ 5. Òºëºâëºëòèéí òàëààðõè ñàíàëûí õóâèëáàðóóä Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíèé çóðãèéí ìàñøòàá 1. Ñóìûí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíèé íýãäñýí çóðàã 1:100000, 200000 2. Ñóìûí òºâèéí ñóóðüøëûí á¿ñèéí òºëºâëºëòèéí çóðàã

1:2000

3. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ñóóðü çóðàã

1:100000

Áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûí çóðàã

1:100000

Áýë÷ýýðèéí äààöûí áóþó ÷àäàâõûí çóðàã

1:100000

Áýë÷ýýðèéí óñò öýãèéí çóðàã

1:100000

Óëèðëûí áýë÷ýýðèéí õóâààðèéí çóðàã

1:100000

Áýë÷ýýðèéí äààöûí ¿íýëãýýíèé çóðàã

1:100000

Îé, óñàí ñàíãèéí ãàçðûí çóðàã

1:100000, 1:50000

4. Òàðèàëàí, õàäëàíãèéí ãàçðóóä, òóñãàé õýðýãöýýíèé ãàçðóóä, àøèãò ìàëòìàëûí îðä ãàçðóóäûí áîëîí òºëºâëºëòèéí áóñàä ñóóðü çóðãèéã òóõàéí çîðèóëàëòûí ãàçðûí õýìæýýíýýñ õàìààðóóëæ çîõèõ ìàñøòàáààð òóñ òóñ áýëòãýíý.

Äºðºâ. Õýðýãæ¿¿ëýõ ¿å øàòíû àæèë 1. Áàòëàãäñàí òºëºâëºãººã àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, áàãèéí çàñàã äàðãà íàðò õ¿ðãýõ, õýðýãæèëòèéã çîõèîí áàéãóóëàõ òàëààð ñåìèíàð, çºâëºãºº ºãºõ, 2. Òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººã õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãººã óëèðàë, ñàðûí õóâààðüòàéãààð òóñãàéëàí ãàðãàæ õîëáîãäîõ øàòíû Çàñàã äàðãûí çàõèðàìæààð áàòëóóëàí ìºðäºæ àæèëëàõ, áèåëýëòèéã óëèðàë á¿ðýýð ñóìûí ãàçðûí äààìàë, àéìãèéí ÇÄÒÃ-ûí áîäëîãî òºëºâëºëò õàðèóöñàí õýëòýñ, ÃÕÁÕÁÃ, ÁÎÀÆÃ, ÕÕÀÀÆÄ¯-èéí ãàçàð çýðýã áàéãóóëëàãóóäòàé õàìòàð÷ ä¿ãíýæ àæèëëàõ, 3. Òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãºº áîëîí ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãººíä õýðýãæ¿¿ëýõýýð òóñãàãäñàí çàðäëûí ýõ ¿¿ñâýð øààðäëàãàòàé áàéãàà àðãà õýìæýýí¿¿äèéã ò¿¿âýðëýí àâ÷ íýãòãýí áàã, ñóìûí Çàñàã äàðãàä òàíèëöóóëàõ,

4. Òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíä õýðýãæ¿¿ëýõýýð òóñãàãäñàí àðãà õýìæýýíä øààðäëàãàòàé çàðäëûí ýõ ¿¿ñâýðèéã ñóìûí æèëèéí òºñºâò òóñãóóëàõ àæëûã ñóìûí Çàñàã äàðãà çîõèîí áàéãóóëàõ, 5. Àéìãèéí ÃÕÁÕÁÃ íü ñóìûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíä õýðýãæ¿¿ëýõýýð òóñãàãäñàí àðãà õýìæýýíä øààðäàãäàõ õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã àéìàã îðîí íóòãèéí òºñâèéí óðüä÷èëñàí õýëýëö¿¿ëýãò îðóóëàí õýëýëö¿¿ëæ, òóñãóóëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ; /Îðîí íóòãèéí

113

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

õîëáîãäîõ ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãàä àñóóäëûã òàâüæ øèéäâýðë¿¿ëýõ/

6. Óã çààâðûí äàãóó áîëîâñðóóëàí ñóìûí ÈÒÕ-ààð áàòëóóëñàí “Ãàçðûí òóõàé” õóóëèéí 25.4 äýõ çààëòàä íèéöñýí ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíä ¿íäýñëýí èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä ãàçðûã ºì÷ë¿¿ëýõ, ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ, õàìãààëàõ ¿éë àæèëëàãààã õýðýãæ¿¿ëýõ; 7. Ñóìûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíä õýðýãæ¿¿ëýõýýð òóñãàãäñàí àðãà õýìæýýí¿¿äèéã õîëáîãäîõ àëáàí òóøààëòíû á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýëòèéã õàíãàõ ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãººíä òóñãóóëæ, õýðýãæèëòèéã çîõèîí áàéãóóëàí àæèëëàõ çýðýã áîëíî. /Á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýëòèéã õàíãàõ ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãººíèé çàãâàðûã õàâñðàëò 5-ààð õàðóóëàâ/

Îëîí íèéòýä íýýëòòýé ñóðòàë÷ëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ

1. Ñóìûí Èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí õóðëààð áàòëàãäñàí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººã îíû ýõíýýñ îëîí íèéòýä íýýëòòýé ñóðòàë÷ëàõ ¿éë àæèëëàãààã äàðààõ õýëáýðýýð çîõèîí áàéãóóëíà. ¯¿íä: - Á¿õ ñóìûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººã íýãòãýí ñóðòàë÷ëàõ àæëûã ÃÕÁÕÁÃ íü àéìãèéí õýìæýýíä ¿çýñãýëýí-ºäºðëºã õýëáýðýýð çîõèîí áàéãóóëàõ áà îðîí íóòãèéí õýâëýë, ìýäýýëëèéí õýðýãñëèéã ºðãºíººð òàòàí îðîëöóóëàõ, - Èíòåðíýòèéí âýá ñàéòàä òîãòìîë áàéðëóóëàõ, -

Àéìãèéí ÃÕÁÕÁÃ äýýð àéìãèéí òºâ áîëîí áóñàä ñóìäóóäûí ãàçðûí õàðèëöàà áîëîí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººòýé õîëáîãäñîí àñóóäëààð ëàâëàõ óòàñûã òîäîðõîé õóãàöààãààð àæèëëóóëàõ,

- Ñóìàíä áàãèéí òºâ áîëîí ÇÄÒÃ, ãàçðûí äààìëûí àëáàí êîíòîðò, ãàçðûí õàðèëöàà, òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíèé òàëààð ìýäýýëýë, ñóðòàë÷èëãààíû ñàìáàð áàéðëóóëàí òîãòìîë àæèëëóóëàõûí çýðýãöýý øèíýýð ºì÷ë¿¿ëýõ ãàçàð, øèíýýð áàðèãäàõ îáúåêòóóäûí íýð, çîðèóëàëòûí òàëààð òóõàéí áàéðøèëä íü ñàìáàðààð ýðòíýýñ ñóðòàë÷èëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ; 2. Ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãàà, çºâëºãºº, òýðã¿¿í òóðøëàãûã ò¿ãýýí äýëãýð¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ Ãàçðûí õóóëü, òîãòîîìæ, õàäëàí, áýë÷ýýðèéã òîãòâîðòîé àøèãëàæ, õàìãààëàõ òàëààðõ áîäëîãî, ìåíæåìåíòèéí áîëîí ïðàêòèê àðãà áàðèëûí òàëààð áàéíãûí ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõ, îðîí íóòàãò øàëãàðñàí, õÿìä òºñºð àðãààð õýðýãæ¿¿ëæ áîëîõ òýðã¿¿í òóðøëàãûã îëæ, ò¿ãýýí äýëãýð¿¿ëýõ íü ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí ¿éë àæèëëàãààã òºëºâëºæ õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûí ñàëøã¿é õýñýã áîëíî. 2.1. Ãàçðûí áîëîí áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ òóõàé õóóëü òîãòîîìæóóäûí òàëààð ìàë÷èä, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãóóäûí ñóðãàëòûí ýðýëò õýðýãöýýã Áàãèéí äàðãà íàðòàé õàìòðàí ñóäàëæ íýãòãýíý. 2.2. Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí òàëààð ìàë÷äûí äóíä áàéãàà òóðøëàãûã ñóäàëæ, øààðäëàãàòàé áîë ãàçàð äýýð íü íýã á¿ð÷ëýí ¿çýõ, íèéòýä äýëãýð¿¿ëáýë çîõèõ òóðøëàãûã ñîíãîíî. 2.3. Ñóðãàëòûí ýðýëò, õýðýãöýý, òýðã¿¿í òóðøëàãûí òàëààðõ ñóäàëãààíû ä¿íä ¿íäýñëýí æèëä ÿâóóëàõ ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãàà, çºâëºõ áîëîí òýðã¿¿í òóðøëàãûã äýëãýð¿¿ëýõ òºëºâëºãººã Õ¿ñíýãò 47–ð ãàðãàíà.

114

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

2.4. Áàòëàãäñàí òºëºâëºãººíèé äàãóó ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãàà, çºâëºõ áîëîí òýðã¿¿í òóðøëàãûã äýëãýð¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëíà Ñóðãàëò ñóðòàë÷èëãààíû àæëûí òºëºâëºãºº

Õýí ã¿éöýòãýõ

¯éë àæèëëàãààã õýðýãæ¿¿ëýõ áàéðøèë*

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà

Õàìðàãäàõ ìàë÷èä, áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæ

Õýí õàðèóöàæ çîõèîí áàéãóóëàõ

№

Òºëºâëºãäñºí àðãà õýìæýý

Õ¿ñíýãò 47 Òºñºâ, ìÿíãàí òºãðºãººð Èðãýä àæ Òºñºë çýýë àõóéí íýãæ Òºñâººñ òóñëàìæ áàéãóóë-ëàãà õàíäèâ

Á¿ãä

Ãàçðûí õóóëü, òîãòîîìæ, õàäëàí, áýë÷ýýðèéã òîãòâîðòîé àøèãëàæ, õàìãààëàõ òàëààðõ áîäëîãûí òàëààðõ ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãàà, çºâëºãºº

1 2 … II

Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí æèëèéí òºëºâëºãºº, ò¿¿íèé áèåëýëòèéí ÿâöûã áàã, àæ àõóé íýãæ áàéãóóëëàãà, èðãýäýä ñóðòàë÷ëàõ

1 2 … III

Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí çóðàã, áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òàëáàéí àøèãëàëò, õàìãààëàëò, íºõºí ñýðãýýëòèéí òàëààð ãàðñàí çààâàð, çºâëºìæ¿¿äèéã áàã, àæ àõóé íýãæ áàéãóóëëàãà, èðãýäèéí ¿éë àæèëëàãààíä õýâø¿¿ëæ ñóðãàõ òàëààð

1 2 … IV

Ìåíæåìåíòèéí òýðã¿¿íèé àðãà áàðèë, áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òàëáàéí àøèãëàëò, õàìãààëàëò, íºõºí ñýðãýýõ òàëààðõ ìàë÷äûí äóíä áàéãàà òýðã¿¿í òóðøëàãûã äýëãýð¿¿ëýõ òàëààð

1 2 … V 1

Áóñàä àðãà õýìæýý

Òàâ. Õÿíàëò, ìîíèòîðèíã • Ñóìûí ÈÒÕ • Ñóìûí Çàñàã äàðãà • Ñóìûí ãàçðûí äààìàë áîëîí àéìãèéí ÃÕÁÕÁÃàçàð • Áàãèéí ÈÍÕ • Áàãèéí Çàñàã äàðãà • ÃÕÁÃÇÇÃ • Ãàçðûí ñàíãèéí òàéëàíãààð /ºìíºõ æèëèéíõòýé óÿëäóóëæ/ • Á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýëòèéã õàíãàõ ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãººíèé õàãàñ áîëîí á¿òýí æèëèéí òàéëàíãûí áèåëýëòèéã ä¿ãíýõ • Òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººã õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãººíèé áèåëýëòèéã óëèðàë á¿ðýýð ä¿ãíýæ õÿíàëò òàâèõ çýðýã áîëíî /òóõàéí óëèðàëä õýðýãæýýã¿é îðõèãäñîí àðãà õýìæýýã áèåë¿¿ëýõ òàëààð õîëáîãäîõ àëáàí òóøààëòàí, õàðúÿàëàõ ãàçðóóäàä íü øààðäëàãà òàâèõ/

115

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Æè÷: ªìíºõ æèëèéí ãàçðûí ñàíãèéí òàéëàíòàé óÿëäóóëæ òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººãººð ºì÷ë¿¿ëæ, ýçýìø¿¿ëæ, àøèãëóóëæ, õàìãààëñàí ãàçðûí òîî õýìæýý, áàéðøèë, çîðèóëàëòûã ãàçðûí øèëæèëò õºäºëãººíèé áàëàíñààð òîîöîæ, ä¿ãíýëò ãàðãàõ /õýðýâ òºëºâëºãººíä òóñãàãäñàí õýìæýýíä õ¿ðýýã¿é áóþó õýòýðñýí áîë äàðàà îíû òºëºâëºãººíä íºõºí îðóóëæ õýðýãæ¿¿ëýõ/ ªìíºõ æèëèéí òàéëàíòàé óÿëäóóëæ òºëºâëºãººíèé áèåëýëòèéã ä¿ãíýõ íü òºëºâëºãººã õèð ¿íäýñëýë ñàéòàé áîëîâñðóóëæ, ò¿¿íèéãýý õèð áîäèò õýðýãæ¿¿ëñýí íü òîî õýìæýýãýýð õàðàãäàõ þì.

Õàâñðàëò 1.

Ñóìûí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ óäèðäàìæèä õàâñàðãàí õ¿ðã¿¿ëíý. ÑÓÌÛÍ ÒÓÕÀÉÍ ÆÈËÈÉÍ ÃÀÇÀÐ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀËÒÛÍ ÒªËªÂËªÃªªÍÄ ÃÀÇÐÛÍ ÕÀÐÈËÖÀÀÍÛ ÀÑÓÓÄËÛÃ ÒÓÑÃÀÕ ÒÀËÀÀÐ ÈÐÃÝÍ, ÀÆ ÀÕÓÉÍ ÍÝÃÆ, ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÓÓÄÀÀÑ ÀÂÀÕ ÑÀÍÀËÛÍ ÕÓÓÄÀÑ Ñàíàë àâàõ àæëûã áàãèéí Çàñàã äàðãà õàðèóöàí ã¿éöýòãýíý. Èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà á¿ðýýñ ñàíàëûã àâíà.

..................................../ñóì/........................../áàã/............................................................. ............................................................................./èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí íýð/

1. Øèíýýð ºì÷ëºõ ãàçàð /çàñàã çàõèðãàà íóòàã äýâñãýðèéí õàðúÿàëàë, áàéðøèë/ .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................ 2. Îäîî ýçýìøèæ, àøèãëàæ áàéãàà õàøààíû ãàçðàà ºì÷ëºí àâàõ /çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí õàðúÿàëàë, õàÿã/ .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................. 3. Øèíýýð ýçýìøèõ ãàçàð /çàñàã çàõèðãàà íóòàã äýâñãýðèéí õàðúÿàëàë, áàéðøèë / .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 4. Ãýð á¿ëèéí õàìòûí õýðýãöýýíä áîëîí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà õ¿íñíèé íîãîî, æèìñ æèìýñãýíý, òàðèìàë óðãàìàë òàðèõ çîðèóëàëòààð ýçýìøèõ ãàçàð /çàñàã çàõèðãàà íóòàã äýâñãýðèéí õàðúÿàëàë, áàéðøèë / .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................

116

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................ 5. Ãýð á¿ëèéí õàìòûí õýðýãöýýíä äàâóó ýðõýýð òàðèëàíãèéí ãàçàð ýçýìøèõ /çàñàã çàõèðãàà íóòàã äýâñãýðèéí õàðúÿàëàë, çîðèóëàëò, áàéðøèë / .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................. 6. Äàâóó ýðõýýð áîëîí äóóäëàãà õóäàëäààãààð òàðèàëàíãèéí ãàçàð ºì÷ëºõ /çàñàã çàõèðãàà íóòàã äýâñãýðèéí õàðúÿàëàë, çîðèóëàëò, áàéðøèë/ .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................ 7. Àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ çîðèóëàëòààð ãàçàð ýçýìøèõ /çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèéí õàðúÿàëàë, çîðèóëàëò, õýìæýý, áàéðøèë/ .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................ 8. Ãàäààä óëñ, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, ãàäààäûí õóóëèéí ýòãýýäýä ãàçàð àøèãëóóëàõ / Çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí õàðúÿàëàë, çîðèóëàëò, áàéðøèë/ .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ....................................................................... 9. Áóñäûí ýçýìøèë, àøèãëàëòàíä áàéãàà ãàçðûã òóñãàé õýðýãöýýíä àøèãëàõ /òóñãàé õýðýãöýýíä àâ÷ àøèãëàõ áàéãóóëëàãûí íýð, çîðèóëàëò, õýìæýý, çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí õàðúÿàëàë, áàéðøèë/ .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................ 10. Òóõàéí ãàçðûã ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé õóãàöàà äóóñàæ áàéãàà ýñýõ ..........................................................................................................................................

117

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 11. Íèéòèéí ýçýìøëèéí ãàçàðò ò¿ð õóãàöààòàéãààð ãàçàð àøèãëàõ /çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí õàðúÿàëàë, áàéðøèë, çîðèóëàëò/ .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 12. Õîãèéí öýãèéí ãàçàð àøèãëàëò, íºëººëëèéí áàéäàë, öààøèä ººð÷ëºí çîõèîí áàéãóóëàõ / çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí õàðúÿàëàë, áàéðøèë, .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... 13. Ýçýìøèë, àøèãëàëò, ºì÷ëºëèéí ãàçðûí îð÷íû ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, ººð÷ëºëò äîðîéòëûí òàëààð, ò¿¿íòýé òýìöýõ àðãà õýìæýýíèé ñàíàë /çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí õàðúÿàëàë, áàéðøèë/ .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... 14. Ãåîëîãèéí õàéãóóëèéí áîëîí àøèãëàëòûí óëìààñ ýâäýð÷ áîõèðäñîí ãàçàð, ò¿¿íòýé òýìöýõ àðãà õýìæýýíèé ñàíàë /çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí õàðúÿàëàë, áàéðøèë / .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................ 15. Îðîí íóòàãò òóñãàé õàìãààëàëòàíä àâàõ ãàçàð /çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí õàðúÿàëàë, çîðèóëàëò áàéðøèë / .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................

118

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

16. Àÿëàë æóóë÷ëàë, àìðàëò ñóâèëàëûí ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áîëîõóéö ¿çýñãýëýíò ãàçàð /çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí õàðúÿàëàë, áàéðøèë, çîðèóëàëò / .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 17. Ýëýãäýë ýâäðýëä õ¿÷òýé îðñîí àòàðøñàí áîëîí õàìãààëàõ øààðäëàãàòàé òàðèàëàíãèéí ãàçàð, ò¿¿íòýé òýìöýõ àðãà õýìæýýíèé ñàíàë /çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí õàðúÿàëàë, áàéðøèë/ .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... 18. Ñóóðüøñàí á¿ñýä äýä á¿òýö, íèéãýì õàìãàìæèéí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ òàëààð /çàñàã çàõèðãàà íóòàã äýâñãýðèéí õàðúÿàëàë, áàéðøèë, äýä á¿òýö, íèéãýì õàìãàìæèéí ÿìàð àñóóäëûã øèéäâýðëýõ/ .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................ 19. Ýçýìøèë àøèãëàëòã¿é ñóë ÷ºëººòýé ãàçðûã àøèãëàõ òàëààðõ ñàíàë /Çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí õàðúÿàëàë, çîðèóëàëò, áàéðøèë/ .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 20. Ãàçðûã ýëýãäýë, ýâäðýë, äîðîéòëîîñ õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ, ò¿¿íòýé òýìöýõ àðãà õýìæýýíèé ñàíàë /çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí õàðúÿàëàë, áàéðøèë/ .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 21. Áóñàä øààðäëàãàòàé àñóóäëûí òàëààð …………………………………………...…………………………………………………………… .…………………………………………………………............................................................... ............................................................................................................................................... ....................….………………………………………................................................................. ............................................................................................................................................... ..................………………………………………....................................................................... ............................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................

119

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Õàâñðàëò 2.

Ñóìûí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ óäèðäàìæèä õàâñàðãàí õ¿ðã¿¿ëíý ÑÓÌÛÍ ÒÓÕÀÉÍ ÆÈËÈÉÍ ÃÀÇÀÐ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀËÒÛÍ ÒªËªÂËªÃªªÍÄ ÁÝË×ÝÝÐÈÉÍ ÌÅÍÅÆÌÅÍÒÈÉÃ ÒÓÑÃÀÕ ÒÀËÀÀÐ ÌÀË×ÈÄ, ÌÀË×ÄÛÍ Á¯ËÃÝÝÑ ÀÂÀÕ ÑÀÍÀËÛÍ ÕÓÓÄÀÑ

Ñàíàë àâàõ àæëûã áàãèéí äàðãà õàðèóöàí ã¿éöýòãýíý. Áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæ, ìàë÷äûí á¿ëýã áà õîðøîî (ãèø¿¿ä íü áèø)-äîîñ íýãòãýæ, á¿ëýãò õàìðàãäààã¿é ìàë÷èí òóñ á¿ðýýñ ñàíàëûã íü àâíà. ñóì....................áàã ............................ èðãýí, àæ àõóéí áàéãóóëëàãà, ìàë÷äûí á¿ëãèíé íýð ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... 1. ªâºëæºº, õàâàðæàà, õóäàã óñò öýã øèíýýð ãàðãàõ, ýçýìøèõ (òîî, ãàçðûí íýð, ýçýìøèã÷èéí íýð õàÿã) ………………………………………………………………………………………………… … ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………............................................................................................................................. ............................................................................................................................................ 2. ªâºë, õàâðûí óëèðëûí áýë÷ýýðèéã ãýðýýãýýð àøèãëàõ õ¿ñýëòýé (ìàë÷äûí á¿ëãèéí íýð, ãàçðûí áàéðøèë) …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………............................................................................................................... 3. Õàäëàíãèéí òàëáàéã ãýðýýãýýð áîëîí òóõàéí æèëäýý àøèãëàõ õ¿ñýëòýé (ìàë÷èä, ìàë÷äûí á¿ëãèéí íýð, ãàçðûí áàéðøèë, õýìæýý) …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………….................................................................................................................. ..........................................................................................................................................

120

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

4. Áýë÷ýýðèéí óðãàö ìóóäàæ òàëõèãäàëä îðæ áóé áýë÷ýýð, òàëõèãäàëòàé òýìöýõ àðãà õýìæýýíèé ñàíàë (ãàçðûí íýð, áàéðøèë) …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 5. Ìàë÷äûí á¿ëýã, áàã äóíäûí îòðûí íººö íóòàã áèé áîëãîõ òàëààð (ìàë÷äûí á¿ëãèéí íýð, ãàçðûí íýð, áàéðøèë) …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………......……………………………………………………………………………… 6. Õîðòîí ìýðýã÷èä èõýññýí íóòàã, áýë÷ýýð, ÿìàð àðãààð òýìöýõ òàëààð òàíû ñàíàë (ãàçðûí íýð, áàéðøèë) …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 7. Àøèãëàëòã¿é áàéãàà áýë÷ýýð, õýðõýí àøèãëàæ áîëîõ òàëààð òà ÿìàð ñàíàëòàé áàéíà âý? (ãàçðûí íýð, áàéðøèë) …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………......………………………………………………………………………………… 8. Áýë÷ýýð, õàäëàí àçýìøèæ, àøèãëàõ òàëààð ãàð÷ áàéãàà ìàðãààí, çºð÷èë (ãàçðûí íýð, ÿìàð óëèðëûí áýë÷ýýð, ìàðãàëäàã÷ òàë) …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 9. Öàã àãààð õýâèéí ¿åä îòîð í¿¿äýë õèéõ õóãàöàà, ìàëûí òîî, òºðºë (ãàçðûí íýð áàéðøèë) …………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

121

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………...………………………………………………………………………………… 10. Òà ãàí, çóä òîõèîëäñîí ¿åä í¿¿äýëëýõ íóòàã , õóãàöàà, ìàëûí òîî, òºðºë çýðãèéã áè÷íý ¿¿! (ãàçðûí íýð, ìàë÷íû íýð, õàÿã ) …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………….…………………………………………………………………………………… 11. Òà àøèãëàæ áàéãàà áýë÷ýýð, õóäàã óñò öýã, õàäëàíã ñàéæðóóëàõ (õàøèæ õàìãààëàõ, ¿ð öàöàõ, ÷óëóóã ò¿¿õ) àðãà õýìæýýã áîëîëöîîãîîðîî ñàíàà÷ëàí õýðýãæ¿¿ëýõ ñîíèðõîëòîé áàéíà óó? (ãàçðûí íýð, áàéðøèë, ìàë÷äûí á¿ëýã, ìàë÷íû íýð) …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 12. ªâºëæºº, õàâàðæààíû áýë÷ýýðèéã ìàëààñ ÷ºëººëºõ òàëààðõ ñàíàë (ãàçðûí íýð, õóãàöàà) …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 13. Òàíä áýë÷ýýðèéã àøèãëàõ, õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ, ñàéæðóóëàõ ÷èãëýëýýð ÿìàð òºðëèéí ñóðãàëò, çºâëºãºº, ñóðòàë÷èëãàà õýðýãòýé áàéíà âý? …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 14. Òà áýë÷ýýð, õàäëàí àøèãëàëò õàìãààëàëò, çîõèîí áàéãóóëàëòòàé õîëáîîòîé áóñàä ñàíàë, õ¿ñýëòèéí òàëààð áè÷íý ¿¿! …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………......................................................................

122

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

Õàâñðàëò 3

ÁÝË×ÝÝÐÈÉÍ ÓÐÃÀÖ ÒÎÃÒÎÎÕ ÀÐÃÀ×ËÀË Ñººã ñººãºíöºð á¿õèé áýë÷ýýðèéí óðãàö òîãòîîõ Ìàíàé îðíû Àëòàéí ºíäºð óóë, õýýð, ãîâü, çàðèìäàã öºëä ñººã ñººãºíöºð á¿õèé áýë÷ýýð ºðãºí òàðõñàí áàéõûí äýýð ºâºë-õàâðûí óëèðàëä áîëîí ãàí çóäòàé ¿åä þóãààð ÷ ñîëüøã¿é òýæýýëèéí ýõ ¿¿ñâýð áîëäîã. Èéìýýñ ÕÕÀÀ-í ñàéäûí 2001 îíû À/133 äóãààð òóøààëûí 1-ð õàâñðàëòàä çààñàí àðãà÷ëàëä çàðèì íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëæ óðãàö òîãòîîõ àæëûã õÿëáàðøóóëàí ã¿éöýòãýõ ýíýõ¿¿ àðãà÷ëàëûã áîëîâñðóóëëàà. Þóíû ºìíº ýíý àðãà÷ëàëûã çºâõºí ñººã, ñººãºíöºð óðãàìàë (ìîä, íàâ÷, íàéëçóóð, ìº÷ðèéã íü ìàë õ¿ð÷ èäýæ ÷àäàõààðã¿é ºíäºð áóòààñ áóñàä)-ûí ìàëä àøèãëàãäàõ íîãîîí áà õàãä óðãàöûã òîãòîîõîä àøèãëàõààð áîëîâñðóóëñíûã ýíýõ¿¿ àðãà÷ëàëûã õýðýãëýõ õ¿ì¿¿ñ àíõààðàõ õýðýãòýé. Óðãàö òîäîðõîéëîõ áýë÷ýýð íü ñººã, ñººãºíöºðòýé áýë÷ýýðèéí õýâøèíæèéí ¿íäñýí òºðõ áàéäàë, óðãàìàëøèëòûí îíöëîãèéã á¿ðýí òºëººëæ áàéõ ¸ñòîé. Ñººã, ñººãºí óðãàìàë á¿õèé áýë÷ýýðèéí á¿õ øèíæèéã á¿ðýí õàäãàëñàí, ãýõäýý ºâºëæºº-áóóö, õàøàà, áóëàã, øàíä çýðýã óñíû ýõ ¿¿ñâýðýýñ çàéäóó, ººðººð õýëáýë ìàë òîãòîæ èäýýøëýõ, äîð õàÿæ ìàë÷äûí ÿðüäãààð “ìàë áýë÷ýýðò õ¿ðýõ” çàéíû ãàçðûã ñîíãîíî. Ñººã ñººãºíöºðòýé áýë÷ýýðèéí óðãàöûã òîãòîîõ àæëûã äîðõè äàðààëëààð ã¿éöýòãýíý. 1. Òðàíñåêò áóþó õýñýãëýõ àðãûã õýðýãëýíý. Ñîíãîñîí ãàçðûíõàà ãàäàðãûí áàéäàë, ñººã ñººãºíöðèéí òàðõàëòààñ õàìààðóóëàí óðãàö òîãòîîëò õèéõ ãàçðûíõàà õýìæýýã òîãòîîõ áà èéíõ¿¿ ñîíãîñîí õýñãèéã òðàíñåêò ãýæ íýðëýäýã. 2. Òðàíñåêòèéí õýìæýýã äàðààõ æóðìààð òîãòîîíî. - Ñîíãîñîí õýñýã ãàçðûí ãàäàðãûí áàéäàëä òîõèðóóëíà. Õýðýâ ãàäàðãà íü òýãøä¿¿, ñººã ñººãºíöºð æèãä òàðõñàí áàéâàë 1 ì ºðãºí, 50-100 ì óðò, õàðèí ãàäàðãà íü õýð÷èãäñýí, ñººã ñººãºíöºð óðãàìëûí òàðõàö æèãä áèø áàéâàë òðàíñåêòèéí õýìæýýã 2 ì ºðãºí, 200 ì óðò, ýñâýë 4 ì óðò, 300-400 ì ºðãºí ãýõ ìýòýýð ÿíç á¿ðýýð òîãòîîæ áîëíî. Óóëûí õàæóó, áýë, òîëãîä ã¿âýý, òýãø òàë, õºíäèé õîîëîé ãýæ ÿëãàëã¿é, á¿õ ãàçàð èæèë çàð÷ìààð òðàíñåêòèéã ñîíãîíî. - Ñººã ñººãºíöðèéí íÿãòðàëûã õàðãàëçàõ. Ñººã ñººãºíöºð íÿãò ãàçàð òðàíñåêòèéí õýìæýýã òîìñãîæ ñîíãîâîë àæèë èõòýé, öàã õóãàöàà çàðöóóëàëò íýìýãäýíý. Õàðèí ñººã ñººãºíöºð àðìàã òàðìàã, æèãä áèø òàðõàëòòàé ãàçàð òðàíñåêòèéí õýìæýýã áàãàñãàâàë óðãàö òîãòîîõ íàðèéâ÷ëàë áóóðàõàä õ¿ðíý. 3. Òðàíñåêòèéí äàâòàëò (ñîíãîñîí ãàçðàà õýäýí òðàíñåêò ñîíãîæ, óðãàö òîãòîîëò õèéõ)ûã òîãòîîõäîî ñººã ñººãºíöðèéí íÿãòðàëûã ãîë òºëºâ õàðãàëçàíà. Ñººã ñººãºíöºð óðãàìëûí íÿãòðàë èõòýé ãàçàð 2, ñèéðýãä¿¿ áîë 2-4 äàâòàìæòàéãààð òðàíñåêò ñîíãîíî. 4. Òðàíñåêòèéí äàâòàëòûã ñîíãîñíû äàðàà òðàíñåêòèéíõýý óðò, ºðãºíèéã õýìæèæ òýìäýã òàâèõ áà òðàíñåêò¿¿äèéã çýðýãö¿¿ëýí áàéðëóóëíà. 5. Òðàíñåêò á¿ðèéí äîòîðõ á¿õ ñººã ñººãºíöðèéã íýã á¿ð÷ëýí òîîëæ íèéò òîîã ãàðãàõ áà ñººã ñººãºíöðèéã òîì, äóíä, æèæèã ãýæ á¿ëýãëýí á¿ëýã òóñ á¿ðýýñ 3-5ø ñººã ñººãºíöðèéã òóñãàéëàí ñîíãîæ òîì (Ò), äóíä (Ä), æèæèã (Æ) ãýæ ÿëãàãäàõààð òýìäýãëýíý. 6. Òýìäýãëýñýí ñººã ñººãºíöðèéíõºº ìàëä èäýãäýõ íàâ÷, íàéëçóóð, æèæèã ìº÷ðèéã õàÿãäàëã¿é õàé÷ëàí àâ÷ òîì, äóíä, æèæèã ñººã ñººãºíöðèéí ãýæ àíãèëàí òóñ á¿ðä íü íýã íýã óóòàíä õèéíý. 7. Óðãàö òîãòîîõ. - Ñîíãîí àâñàí ñººã ñººãºíöðèéí õàé÷èëñàí óðãàöûã æèãíýæ, Ò, Ä, Æ ãýæ òýìäýãëýæ àâíà.

123

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

- Òîì, äóíä, æèæèã ñººã ñººãºíöºð íèéëáýð æèíã õàé÷èëñàí ñººã ñººãºíöðèéí òîîíä õóâààæ òóõàéí òðàíñåêòýä áàéãàà ÿíç á¿ðèéí õýìæýýòýé ñººã ñººãºíöðèéí íýãæèéí óðãàöûí äóíäàæ æèíã ãàðãàíà. - Òðàíñåêòèéí íîãîîí óðãàöûã íèéò áýë÷ýýðèéí óðãàöàä øèëæ¿¿ëýõ òîîöîîã äîð æèøýýãýýð ¿ç¿¿ëñíèé äàãóó õèéíý. Ýíý òîîöîîã òðàíñåêòèéí äàâòàëòûí òîîãîîð õèéõ ¸ñòîé. 50 ì óðò, 2 ì ºðãºíòýé áà 200 ì óðò, 1 ì ºðãºíòýé òðàíñåêò õî¸ðûã áàéðëóóëæ óðãàö òîãòîîëò õèéñýí ãýâýë: Íýãä¿ãýýð òðàíñåêò: òàëáàé = 100 ì2 Ñººã ñººãºíöðèéí õýìæýý

Ñººã ñººãºíöðèéí òîî

Òîì Äóíä Æèæèã Íèéëáýð

50 100 200 350

Ñººã, ñººãºíöðèéí ìàëä èäýãäýõ óðãàöûí äóíäàæ æèí, ãð 200 100 10 103.3

Íèéò òîîëîãäñîí ñººã ñººãºíöðèéí íèéëáýð æèí, ãð 10000 10000 2000 22000

Íýãä¿ãýýð òðàíñåêòýä äóíäæààð ìàëä èäýãäýõ 103.3 ãð íîãîîí óðãàö á¿õèé 350 ñººã ñººãºíöºð áàéãàà áºãººä 100 ì2 áýë÷ýýðèéí óðãàö íü 22.0 êã ãýñýí ¿ã. Õî¸ðäóãààð òðàíñåêò: òàëáàé = 200 ì2 Ñººã ñººãºíöðèéí õýìæýý Òîì Äóíä Æèæèã Íèéëáýð

Ñººã ñººãºíöðèéí òîî 100 200 200 500

Ñººã, ñººãºíöðèéí ìàëä èäýãäýõ óðãàöûí äóíäàæ æèí, ãð 300 150 50 160.0

Íèéò òîîëîãäñîí ñººã ñººãºíöðèéí íèéëáýð æèí, ãð 30000 30000 10000 70000

Õî¸ðäóãààð òðàíñåêòýä äóíäæààð ìàëä èäýãäýõ 160.0 ãð íîãîîí óðãàö á¿õèé 500 ñººã ñººãºíöºð áàéãàà áºãººä 200ì2 áýë÷ýýðèéí óðãàö íü 70.0 êã ãýñýí ¿ã. Õýðýâ 100ì2-ä øèëæ¿¿ëáýë óðãàö íü 35.0 êã ãàðíà. ªºð ººð õýìæýýòýé õî¸ð òðàíñåêò ñîíãîí áàéðøóóëæ äóíäàæ óðãàö òîãòîîñîí ä¿íãýýð òóõàéí áýë÷ýýðèéí óðãàöûã òîîöîõäîî õî¸ð òðàíñåêòèéí óðãàöûã íýìæ äóíäàæëàí 100 ì2 òàëáàé á¿õèé íýãæ òðàíñåêòèéí äóíäàæ óðãàöûã ãàðãàíà. Íýãæ òðàíñåêòèéí äóíäàæ óðãàö = (22.0êã + 35.0êã) : 2 = 28.5êã Íýãæ òðàíñåêòèéí óðãàöûã ãà-ä øèëæ¿¿ëýõèéí òóëä íýã òðàíñåêòèéí òàëáàé (100ì2)-í óðãàö (28.5êã)-ûã 100-ààð ¿ðæ¿¿ëíý. Òýãâýë óðãàö òîãòîîëò õèéñýí ñººã ñººãºíöºðò áýë÷ýýðèéí íýã ãà-ãèéí íîãîîí óðãàö íü 2850 êã áóþó 28.5 ö/ãà ãýæ ãàðíà. ªâñëºã óðãàìàëòàé áýë÷ýýðèéí óðãàö òîãòîîõ Áýë÷ýýðèéí õýâøèíæ, óðãàìàëøèëò, óðãàöûí áàéäàëòàé òàíèëöñàíû äàðàà áàãèéí áýë÷ýýðèéã òºëººëæ ÷àäàõóéö 10 õýñãèéã ñîíãîí àâíà. Íýã àì äºðâºëæèí ìåòð õýìæýýòýé ìîäîí ýñâýë òºìºð æààç (ñ¿¿ëèéí ¿åä æààçíû îðîíä ýñâýë 1 ì óðò õî¸ð íàðèéí ñàâàà çºð¿¿ëýí òàâüäàã àðãà õýðýãëýãäýæ ýõëýñýí) óðãàö òîãòîîëò õèéõ öýã äýýðýý áàéðëóóëñíû äàðàà óã õ¿ðýýí äîòîð áàéãàà á¿õ óðãàìëûã ãàçðûí õºðñíººñ äýýø 3 ñì-èéí ºíäºðò õàé÷ëàí äýýæ àâ÷ æèíã ãàðãàíà. Õàé÷èëæ á¿õ öýãèéí óðãàöûí íîéòîí æèíã òóñ òóñàä íü ãàðãààä õîîðîíä íü íýìæ öýãèéíõýý òîîíä õóâààæ íýã àì äºðâºëæèí ìåòð òàëáàéí äóíäàæ óðãàöûã îëñíû äàðàà 10000-ààð ¿ðæ¿¿ëæ 1 ãà òàëáàéí óðãàöûã áîäîæ ãàðãààä áýë÷ýýðèéí òàëáàéí õýìæýýãýýð ¿ðæ¿¿ëæ íèéò óðãàöûã îëíî. Æèøýýëáýë:

124

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

• • •

10 öýã äýýð òîãòîîñîí óðãàöûí æèíã äóíäàæëàõàä 1 ì2 òàëáàéí óðãàö 10 öýãèéí äóíäæààð 120 ãð ãàðñàí áîë 1 ãà òàëáàéí óðãàö: 120 ãð õ 10000 ì2 = 1200000 ãð = 1200 êã = 12 öí

ÁÝË×ÝÝÐÈÉÍ ÓÐÃÀÖÛÃ ÌÀË×ÈÄ ªªÐÑÄªª ÒÎÃÒÎÎÕ ÇªÂËªÌÆ Ìîíãîë ìàëûí òýæýýëèéí ¿íäýñ íü áàéãàëèéí áýë÷ýýð. Òàíû àøèãëàæ áàéãàà áýë÷ýýð ÷àíàð íü ìóóäàæ òàëõëàãäàæ áàéãàà áîë òàíû áîëîí ¿ð õ¿¿õäèéí òàíü àìüæèðãàà äýýøëýõ áèø äîðäîíî ãýñýí ¿ã. Èéìýýñ àøèãëàæ áàéãàà áýë÷ýýðèéíõýý óðãàö, äààöûã òîãòîîæ áàéõ íü ýíý àþóëààñ ñýðãèéëýõ ãîë àðãà þì. Áýë÷ýýðèéí óðãàö, äààöûã äàðààõ øàò äàðààëëààð õÿëáàð òîäîðõîéëæ, òîîöîæ áîëíî. 1. Àøèãëàõ áýë÷ýýðèéí òàëáàéãàà òîîöîæ ãàðãàõ 2. Áýë÷ýýðèéí óðãàöûã òîãòîîõ 3. Áýë÷ýýðèéí äààöûã òîîöîõ Àøèãëàõ áýë÷ýýðèéí òàëáàéãàà òîîöîæ ãàðãàõ Áýë÷ýýðèéí òàëáàéã áýë÷ýýðèéí áýëýí çóðàã àøèãëàõ, òîîöîîíû àðãààð ãýñýí 2 àðãààð ãàðãàæ áîëíî. Áýë÷ýýðèéí áýëýí çóðàã àøèãëàñíààð ìàë÷äûí á¿ëýã, áàã ãýõ ìýò òîìîîõîí õýìæýýíèé òàëáàéã õÿëáàð òîîöîæ áîëäîã áîë òèéì çóðàã áàéõã¿é þìóó ýñâýë ºðõ, õîò àéëä àøèãëàõ áàãà õýìæýýíèé áýë÷ýýðèéã òîîöîîíû àðãààð õÿëáàð ãàðãàæ áîëíî. Áýë÷ýýðèéí áýëýí çóðàã àøèãëàí òàëáàé òîîöîõ ¯¿íèé òóëä: • Áýë÷ýýðèéíõýý ä¿ðñ çóðãèéã ñóìàíä áàéãàà áýë÷ýýðèéí çóðãààñ áè÷ãèéí öààñíààñ òîìã¿é õýìæýýòýéãýýð áóóëãàæ àâíà (ìàñøòàáûã íü òýìäýãëýæ àâíà) • Íýâò õàðàãäàõ ãÿëãàð öààñàí äýýð 2 ñì-èéí õýìæýýòýé äºðâºëæèí í¿äòýé òàëáàé òîãòîîõ òîð çóðæ áýëòãýíý • Äîð çóðàãò ¿ç¿¿ëñýí÷ëýí áýë÷ýýðèéí ãàçðûí çóðàã äýýðýý òîðîî òàâüæ çóðàã õýäýí äºðâºëæèíä áàãòàæ áàéãààã òîîëæ òýìäýãëýíý.

Áýë÷ýýðèéí çóðàã

Òàëáàé òîäîðõîéëîõ òîð

Òàëáàé òîîöîõ

Ýíä æèøýýãýýð ¿ç¿¿ëñíýýð áîë òàíàé áýë÷ýýðèéí çóðàã áàðèìæààãààð á¿òýí 2, òàë îð÷èì 2, òàëààñ áàãà 2, á¿ãä 6 í¿äýíä áàãòñàíûã õàãàñûã íü á¿òýíä øèëæ¿¿ëýí òîîöâîë 4.5 á¿òýí í¿ä ýçýëæ áàéíà. Òàíàé ñóìûí áýë÷ýýðèéí çóðàã 1:100000 ìàñøòàáòàé áºãººä íýã í¿äíèé õýìæýý íü 400 ãà-òàé ä¿éöäýã. Èéìä òàíàé áýë÷ýýðèéí òàëáàé 4.5 í¿ä òóë íèéòäýý 1800 ãà áîëíî. ªâºë-õàâðûí áà çóí-íàìðûí áýë÷ýýð äýýðõè çóðàãò õàìòäàà áàãòàæ áàéãààãààð àâ÷ áóñàä òîîöîîãîî õèéå. Òîîöîîíû àðãààð áýë÷ýýðèéí òàëáàé òîîöîõ Àøèãëàæ áàéãàà áýë÷ýýðèéí óðò, ºðãºíèéã êì-ýýð áàðèìæààëàí õîîðîíä íü ¿ðæ¿¿ëæ òàëáàéã ãàðãàíà. Æèøýý íü, òàíàé õºðø Äîðæèéí áýë÷ýýð 2 êì óðò, 3 êì ºðãºí áîë òàëáàéí õýìæýý íü 6 àì äºðâºëæèí êì ãàðíà. 1 àì äºðâºëæèí êì íü 100 ãà-òàé òýíöäýã. Òýãâýë 6 àì äºðâºëæèí êì òàëáàéã ãà-ä øèëæ¿¿ëáýë 600 ãà áîëíî.

125

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Áýë÷ýýðèéí óðãàöûã òîîöîõ Óðãàöûã õàé÷ëàí æèãíýõ, ãàðààð áàðèìæààëàõ 2 àðãààð òîîöîæ áîëíî. Óðãàö òîãòîîëòûã áýë÷ýýðèéí óðãàö õàìãèéí äýýä õýìæýýíäýý õ¿ðñýí ¿åä õèéõ áºãººä ¿¿ãýýð òóõàéí æèëèéí çóíû äýýä óðãàö òîãòîîãääîã. Õàé÷ëàí æèãíýõ àðãà • Óðãàö òîîöîõ áýë÷ýýðèéí íýã àì äºðâºëæèí êì (õààø õààø 1 êì ãàçàð) äóòàìä 1 öýã ñîíãîíî. Æèøýýëáýë, 1800 ãà áýë÷ýýð íü 18 àì äºðâºëæèí êì áîëîõ òóë 18 öýã ñîíãîíî. Õàðèí õààø, õààø 2 êì ãàçàð áîë 4 àì äºðâºëæèí êì áîëîõ òóë 4 öýã ñîíãîíî. Áýë÷ýýðèéí õýâ øèíæ îéðîëöîî áîë ¿¿íýýñ öººí, îëîí ÿíç áîë àðàé îëîí öýã ñîíãîõ õýðýãòýé. Õàé÷ëàõäàà õààø õààø íü 1 ìåòð õýìæýýòýé ãàçðûí á¿õ óðãàìëûã ãàçðààñ 2-3 ñì äýýã¿¿ð àâààä òýð äîð íü íîéòíîîð íü æèãíýíý. • Õàé÷èëñàí öýã¿¿äèéí íîãîîíû æèíã íýìýýä öýãèéí òîîíä õóâààæ äóíäàæëàõàä òóõàéí áýë÷ýýðèéí íýã àì ìåòð òàëáàéí óðãàö íîéòîí æèíãýýð ãàðíà. Íýã ãà-ä 10000 àì ìåòð áàéäàã áºãººä íýã àì ìåòðèéí äóíäàæ óðãàö 120 ãðàìì áîëñîí ãýâýë íýã ãàãèéí íîéòîí óðãàö 12 ö (120 ã õ 10000 = 1200 êã áóþó 12 ö) áîëíî. Ãàðààð áàðèìæààëàõ 40 ñì-ýýñ áàãàã¿é óðòòàé õóâààðüòàé øóãàì, ýñâýë ñì-èéí õóâààðü òàâüñàí íàðèéí áººðºíõèé ìîä, õóëäààñàí ìåòð, 30 ñì ºðãºí, 25 ñì óðòòàé íóãàðäàãã¿é òºìºð óòñàí æààç õèéãýýä àâáàë áýëòãýë õàíãàãäàíà. Öýãýý ñîíãîñíû äàðàà òºìºð æààçàà äóðûí ãàçàð òàâèàä æààçíû äîòîð áàéãàà íîãîîã ãàçðààñ 2 ñìýýñ äýýã¿¿ð ¿íäñýýð íü ñóãà òàòàõã¿é, äóíäóóð íü òàñäàõã¿éãýýð õàé÷ëàõ áóþó çóëãààæ àâààä äîðîîñ íü òýãøëýí áàãöëàæ äóíäàæ ºíäðèéã íü çóðàãò ¿ç¿¿ëñíèé äàãóó àâàõ áà áàãöûí òîéðãèéã áàãöûíõàà äóíä õýñãýýð õóëäààñàí ìåòðýýð èõ ÷àíãàëàëã¿é á¿ñëýí òóñ òóñ õýìæèæ òýìäýãëýýä äàðààõ õ¿ñíýãòýýñ õàðæ íîéòîí óðãàöûã òîãòîîíî.

Áàãöûí ºíäºð, ºòãºíººñ õàìààðàõ áýë÷ýýðèéí óðãàö, 1 ãà-ààñ àâàõ öåíòíåð Áàãöûí òîéðîã, ñì Äóíäàæ ºíäºð, ñì 3-4 ñì áîë 6 ñì áîë 9 ñì áîë 12 ñì áîë 15 ñì áîë 18 ñì áîë 20 ñì áîë 35 ñì áîë Óðãàöûí íÿãò

4-5 ñì áîë

6-7 ñì áîë

8-9 ñì áîë

10-12 ñì áîë

0.3 1.5 3 4.4 5.9 8.8 14.8 22.2 Íýí ñèéðýã

= 3.0 6.0 7.4 8.8 14.8 31 37 Ñèéðýã

= 4.4 8.8 10.4 12.0 29.6 46 52 Äóíä çýðýã

= 5.9 12 13.1 14.8 37 59 66.6 ªòãºí

Óðãàöûí åðºíõèé ¿íýëãýý Íýí òà÷èð Òà÷èð Òà÷èð Òà÷èðäóó Íàìõàíäóó Äóíä çýðýã ªíäºðä¿¿ ªíäºð

Äýýðõ õ¿ñíýãòèéí “äóíäàæ ºíäºð” ãýñýí áîñîî áàãàíà áà “áàãöûí òîéðîã” ãýñýí õýâòýý ìºð õî¸ðûí óóëçâàðààñ ãà-ãèéí óðãàöûã îëíî. Æèøýý íü, 12 ñì äóíäàæ ºíäºðòýé, 8-9ñì áàãöòàé áîë íîéòîí óðãàö íü 12 ö áîëíî. Íîéòîí æèíã õóóðàé æèíä øèëæ¿¿ëíý. Äýýðõè õî¸ð àðãààð òîäîðõîéëîõîä íýã ãà-ãèéí íîãîîíû óðãàö íîéòîí æèíãýýð 12 ö ãýæ ãàðëàà. Òýãâýë ýíý óðãàöûã 0.61 ãýñýí òîãòìîë òîîãîîð ¿ðæ¿¿ëýõýä õóóðàé æèí íü ãàðíà. Æèøýý íü, òàíàé áýë÷ýýðèéí íýã ãà-ãèéí õóóðàé

126

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

æèíä øèëæ¿¿ëñýí óðãàö 7.4 ö (12 ö õ 0.61) áîëíî. Õóóðàé æèíä øèëæ¿¿ëñýí óðãàöûí 50 îð÷èì áóþó òàë õóâèéã ìàë èääýã ãýæ åðºíõèéä íü òîîöäîã. Òýãâýë òàíàé áýë÷ýýðýýñ ìàë èäýõ óðãàö íü 3.7 ö (7.4 ö : 2) áîëíî. Ýíýõ¿¿ 3.7 ö íü çóíû áóþó æèëèéí õàìãèéí äýýä óðãàö þì. Ýíý óðãàöûã óëèðëûí äóíäàæàä øèëæ¿¿ëýõ èòãýëö¿¿ðýýð 0.73-ààð ¿ðæ¿¿ëýõýä íýã ãàãèéí ìàëä èäýãäýõ æèëèéí äóíäàæ óðãàö - 2.7 ö (3.7 õ 0.73) ãàðíà. Ýíýõ¿¿ èòãýëö¿¿ð íü ºíäºð óóë, îéò õýýðò 0.73, õýýðò 0.72, ãîâüä 0.72 áàéíà. Áýë÷ýýðèéí äààöûã òîãòîîõ • Òîîöñîí òàëáàéí õýìæýýã íýã ãà-ãèéí æèëèéí äóíäàæ óðãàöààð ¿ðæ¿¿ëæ, áýë÷ýýðèéí ºâñíèé õýìæýýã ãàðãàíà. Æèøýý íü, òàíàé áýë÷ýýðèéí òàëáàé 1800 ãà, ãà-ãèéí óðãàö õóóðàé æèíãýýð 2.7 ö áîë áýë÷ýýðèéí ìàëä èäýãäýõ ºâñíèé õýìæýý 4860 ö áîëíî. • Áýë÷ýýðèéí ºâñíèé õýìæýýã íýã ìàëûí èäýõ áýë÷ýýðèéí ºâñºíä õóâààæ áýë÷ýýðò õýäýí ìàë áàãòààõ áàãòààìæèéã òîîöíî. Æèëä íýã õîíèí òîëãîé õýýðèéí á¿ñýä 5.6 ö, îéò õýýðèéí á¿ñýä 6 ö, ãîâü, ºíäºð óóëûí á¿ñýä 4.2 ö ãýñýí æèøãèéã àøèãëàíà. Æèøýý íü, îéò õýýðèéí á¿ñýä áàéäàã òàíàé 1800 ãà áýë÷ýýð æèëä 4860 ö : 6 ö=810 õîíèí òîëãîé ìàëûã áàãòààíà ãýñýí ¿ã. • Òà ººðèéíõºº ìàëûã õîíèí òîëãîéä øèëæ¿¿ëýõ õýðýãòýé áºãººä òýìýýíèéõýý òîîã 5.7, àäóóíûõàà òîîã 6.6, ¿õðèéíõýý òîîã 6, õîíèéã 1, ÿìààíûõàà òîîã 0.9-ýýð ¿ðæ¿¿ëýýä õîîðîíä íü íýìâýë òàíàé ìàëûí òîî õîíèí òîëãîéãîîð ãàðíà. Æèøýý íü, òàíàéõ 5 òýìýý, 30 àäóó, 50 ¿õýð, 200 õîíü, 80 ÿìàà, á¿ãä 365 òîëãîé ìàëòàé, õîíèí òîëãîéä øèëæ¿¿ëáýë òýìýý 29, àäóó 198, ¿õýð 300, õîíü 200, ÿìàà 72, á¿ãä 799 õîíèí òîëãîéòîé òýíöýíý ãýñýí ¿ã. • Áýë÷ýýðèéí áàãòààìæèéã áàéãàà ìàëòàéãàà õàðüöóóëæ òàíûí áýë÷ýýð õ¿ðýõ íü ¿¿, äóòàõ íü óó ãýäãèéã òîîöíî. Æèøýý íü òàíàé áýë÷ýýð 810 õîíèí òîëãîé ìàë áàãòààæ ÷àäíà, õàðèí òàíàé ìàë 799 õîíèí òîëãîé òóë áýë÷ýýð äºíãºæ õ¿ðýëöýõýýð áàéíà. • Äýýðõ æèøýý íü æèëèéí òîîöîîã õàðóóëæ áàéíà. Òà ýíý ìàÿãààð áýë÷ýýðèéí äààöûã óëèðëààð ñàëãàí òîîöîæ áîëíî. Õýðýâ òàíàéõ ºâºëæººíäºº 12 äóãààð ñàðûí 1-ä áóóæ, 3 äóãààð ñàðûí 20-äîîð õàâàðæààëæ, òýíäýý 5 äóãààð ñàðûí 20-ä õ¿ðòýë íóòàãëàäàã ãýâýë á¿ãä 160 õîíîäîã, çóñëàí-íàìàðæààíä áàéõ õîíîã 205 (365-160) áîëíî. • Òà ºâºë-õàâðûí áîëîí çóí-íàìðûí áýë÷ýýðèéíõýý õýìæýýã ìýääýã áîë òàëáàéí õýìæýýã òîîöîîíä àøèãëàíà, Õýðâýý ñàéí ìýäýõã¿é áîë á¿õ áýë÷ýýðèéí 60 õóâèéã ºâºë-õàâðûí, 40 õóâèéã çóí-íàìðûí áýë÷ýýð ãýñýí æèøãýýð òîîöíî. Ýíý æèøãýýð 1800 ãà áýë÷ýýðèéí 1080 ãà íü ºâºë-õàâðûí, 720 ãà íü çóí-íàìðûíõ áîëíî. • Íýã òîëãîé ìàë ÿíç á¿ðèéí óëèðàëä áýë÷ýýðýýñ ºäºðò èäýõ ºâñ íîãîîíû õýìæýýã á¿ñýýð òîãòîîñîí òóñãàé íîðì áèé. Áýë÷ýýðýýñ íýã õîíèíû ºäºðò èäýõ ºâñ íîãîîíû õýìæýý (àãààðûí õóóðàéä)

Óëèðàë

Çóííàìàð

ªâºëõàâàð

Çóííàìàð

ªâºëõàâàð

Çóííàìàð

ªâºëõàâàð

Äóíäàæ

ªâºëõàâàð

Öºë, öºë õýýð

Çóííàìàð

Õýýð

ªâºëõàâàð

Îéò õýýð

Çóííàìàð

ªíäºð óóë

ªâñ, êã

1.6

1.5

1.8

1.5

1.8

1.6

1.5

1.1

1.7

1.4

• Õóóðàé æèíä øèëæ¿¿ëñýí çóíû äýýä óðãàöûã çóí-íàìðûí áà ºâºë-õàâðûí óðãàöàä øèëæ¿¿ëýõ èëòãýëö¿¿ðèéã àøèãëàí ìàëä èäýãäýõ óðãàöûã óëèðëààð ãàðãàíà.

127

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Òîãòîîñîí óðãàöûã óëèðëûí äóíäàæèä øèëæ¿¿ëýõ èëòãýëö¿¿ð ªíäºð óóë, îéò õýýð Õýýð Öºë, öºë õýýð

Çóí-íàìàð 0.90 0.72 0.72

ªâºë-õàâàð 0.62 0.52 0.53

• Áèäíèé äýýð òîîöñîí 3.7 ö çóíû äýýä óðãàöûã çóí-íàìðûí äóíäàæ óðãàöàä øèëæ¿¿ëýõäýý 0.90, ºâºë-õàâðûí õàãä ºâñºíä øèëæ¿¿ëýõäýý 0.62 ãýñýí èëòãýëö¿¿ðýýð ¿ðæ¿¿ëíý. Èíãýýä çóí-íàìðûí áýë÷ýýðèéí äóíäàæ óðãàö 3.3 ö (3.7x0.9), ºâºëõàâðûíõ 2.3 ö (3.7x0.62) ãàð÷ áàéíà. Çóí-íàìðûí 720 ãà áýë÷ýýðèéí íèéò óðãàö 2398ö (720õ3.3 ö), ºâºë-õàâðûí 1080 ãà áýë÷ýýðèéíõ 2484 ö (1080 ãà õ 2.3 ö) áîëíî. Òýãâýë òàíàéõ çóí-íàìðûí óëèðàëä ºäºðò 799 õîíèí òîëãîé ìàëûí õýðýãöýý íýã ºäºðò 14.38 ö (799 õ 1.8 êã), 205 õîíîãò 2948 ö áîëæ áàéíà. Ýíý ìàÿãààð ºâºëõàâðûíõûã òîîöâîë 799 õîíèí òîëãîé õîíîãò 11.99 ö, 160 õîíîãò 1918 ö áîëíî. ¯¿íýýñ õàðâàë òàíàéõ çóí-íàìðûí áýë÷ýýð äóòàãäàëòàé, õàðèí ºâºë-õàâðûí áýë÷ýýð èë¿¿äýëòýé áàéíà. ªºðººð õýëáýë æèëèéí äóíäæààð òîîöîõîä áýë÷ýýð õ¿ðýëöýýòýé ìýò õàðàãäàâ÷, óëèðëààð íàðèéâ÷ëàí òîîöâîë íýã óëèðëûí áýë÷ýýð äóòàãäàëòàé, íºãºº óëèðëûí áýë÷ýýð èë¿¿äýëòýé áîëæ áàéíà. ¯¿íýýñ ¿íäýñëýí òà äóòàãäàëòàé áýë÷ýýðýý íýìýõ áóþó óðãàöûã íü ñàéæðóóëàõ, èë¿¿äýëòýé áýë÷ýýðýý íººöëºõ áóþó áóñäàä àøèãëóóëàõ ãýõ ìýò çîõèöóóëàëò õèéâýë ç¿éòýé. Èéì çîõèöóóëàëò õèéæ ÷àäâàë òà äóòàãäàëòàé áýë÷ýýð òàíü ÿâààíäàà òàëõëàãäàõ, õàðèí èë¿¿äýëòýé áýë÷ýýð òàíü äóòóó àøèãëàãäàõ ñºðºã ¿ð äàãàâàðààñ ñýðãèéëæ ÷àäíà. Èéì çîõèöóóëàëòûã òà õîò, àéë ñààõàëò, ìàë÷äûí á¿ëãèéí ãèø¿¿äòýéãýý ÿðèëöàæ, õàìòðàí øèéäâýë èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé áàéõ áîëíî. Õàâñðàëò 4

ÑÓÌÛÍ ÒÓÕÀÉÍ ÆÈËÈÉÍ ÃÀÇÀÐ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀËÒÛÍ ÒªËªÂËªÃªª ÁÎËÎÂÑÐÓÓËÀÕÀÄ ÇÎÐÈÓËÆ ÑÓÓÐÜ ÇÓÐÀÃ ÁÝËÒÃÝÕ ÀÐÃÀ Ç¯É Áýë÷ýýðèéí çóðàãëàë õèéõ àðãà ç¿é Áýë÷ýýð çîõèîí áàéãóóëàëòûí àðãà õýìæýýã òºëºâëºõ, õýðýãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí àðãà íü áýë÷ýýðèéí çóðàãëàë þì. Áýë÷ýýðèéí çóðàãëàë íü áýë÷ýýð õàäëàíãèé ãàçàð, óñò öýãèéã îíîâ÷òîé àøèãëàõ, õàìãààëàõ, ñýðãýýõ àæëûã òºëâºëºõ, ò¿¿íèé õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâèõàä çàéëøã¿é øààðäëàãàãòàé ìýäýýëëèéã îðîí çàéí õýìæýýíä í¿äýíä õàðàãäàõóéö òîäîðõîé ¿ç¿¿ëäýãò ò¿¿íèé äàâóó òàë îðøèíî. Áýë÷ýýðèéí çóðãèéã ãàðààð áóþó äèæèòàë àðãààð áýëòãýíý. Áýë÷ýýðèéí çóðàã áàéõã¿é íºõöºëä ò¿¿íèéã áýëòãýõýä àøèãëàäàã õ¿ñíýãòýí ìýäýýëëèéã áýë÷ýýð çîõèîí áàéãóóëàëòûí ¿éë àæèëëàãààã òºëºâëºõºä àøèãëàæ áîëíî. Áýë÷ýýðèéí çóðãèéí ìýäýýëëèéã æèë á¿ð øèíý÷èëæ áàéõ áà äèæèòàë àðãààð áýëòãýñýí çóðãèéã 5 æèëä 1-ýýñ äîîøã¿é óäàà õýâë¿¿ëæ áàéíà. 1. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ñóóðü çóðàã Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ñóóðü çóðàã íü ãàçðûí õîòãîð, ã¿äãýð, ºíäºðøèë, îé, óñ, ýëñ, çàì, õóäàã çýðýã áàéãàëü, ýäèéí çàñãèéí ¿íäñýí íºõöºë, ìàë÷èí ºðõèéí ºâºëæºº, õàâàðæàà, çóñëàí, íàìàðæààã õîò àéë, ñààõàëò àéëààð õàðóóëñíû çýðýãöýý öàã àãààðûí õýâèéí íºõöºëä ìàë÷äûí á¿ëãèéí àøèãëàæ áàéãàà áýë÷ýýðèéí àëáàí áóñ õèëèéã õàðóóëíà. Áýë÷ýýðèéí ñóóðü çóðàã íü ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãºº, íýí ÿëàíãóÿà áýë÷ýýð àøèãëàëòûí òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëæ, õýðýãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ìýäýýëýë áîëíî. ªâºëæºº,

128

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

õàâàðæààíû áàéðøëûã ñîíãîõ, çóí íàìðûí áýë÷ýýðèéã çîõèîí áàéãóóëàõàä ìàë÷èä ãàçðûí õîòãîð ã¿äãýðèéã (óóëûí àð ºâºð, íºìºð, ºíäºðøèë, ãîëûí õºíäèé ãýõ ìýò) ãîë õ¿÷èí ç¿éë áîëãîí àøèãëàäàã òóë øèíýýð ìàë÷èí áîëîãñäîä ºâºëæºº, õàâàðæàà çààæ ºã÷, ýçýìø¿¿ëýõ, óëèðëûí áýë÷ýýðèéí çîõèîí áàéãóóëàëòûã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ ¿íäýñëýë áîëíî. Çóðàã äýýðõ áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëãèéí õèëèéã áýë÷ýýð àøèãëàëòûã çîõèîí áàéãóóëàõ, ºâºë-õàâðûí áýë÷ýýðèéã ìàë÷äûí õýñýã, á¿ëýãò àøèãëóóëàõ ãýðýý õèéõ, áýë÷ýýðèéí ìàðãààíûã çîõèöóóëàõàä àøèãëàíà. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ñóóðü çóðàã áýëòãýõ àðãà ç¿é 1. Ãàçðûí õîòãîð, ã¿äãýð, ºíäºðøèë, îé, óñ, ýëñ, çàì, àéìàã, ñóìûí õèë çýðýã ñóóðü ¿ç¿¿ëýëòèéã á¿õèé ñóìûí ãàçàð àøèãëàëòûí 1:100 000-íû ìàñøòàáòàé çóðãèéã áýëýí áîëãîíî. 2. Çóðàãò õàäëàí, òàðèàëàíãèéí òàëáàé, òóñãàé õýðýãöýýíèé ãàçàð, àéìàã äóíäûí, ñóì äóíäûí îòðûí íººö íóòàã çýðýã óëñ, àéìãèéí õýìæýýíä çîõèöóóëäàã ãàçðûí õèë çààã áîëîí ñóìûí îòðûí íººö íóòàã, ìàë àæ àõóéí ñóóðèí ìàëëàãààíû á¿ñ íóòàã ìýòèéí ñóìûí õýìæýýíä øèíý÷ëýí òîãòîîñîí íóòãèéí õèëèéã îðóóëíà. 3. Óðüä îíû ìàë òîîëëîãûí “À” äàíñíààñ ìàë÷èí ºðõ á¿ðýýð ìàëûí òîîã àâ÷ Õ¿ñíýãò 1–èéí 1-7-ð áàãàíûã áºãëºíº. 4. Õýýðèéí ñóäàëãààãààð ñóìûí íóòàãò áàéãàà, á¿õ ºâºëæºº, õàâàðæàà, çóñëàí íàìàðæàà, õóäàã óñò öýã¿¿ä áóñàä îíöãîé îáúåêòóóäûí êîîðäèíàòûã GPS-ýýð õýìæ¿¿ëæ Õ¿ñíýãò 1–èéí 8-11-ð áàãàíà áîëîí Õ¿ñíýãò 2-èéã áºãëºíº. 5. Õ¿ñíýãò 1-ä òýìäýãëýñýí õýìæèëò á¿ðèéã ãàçðûí çóðàãò (1:100.000-íàðèéâ÷ëàãàòàé) êîîðäèíàòûí ñåòêèéã àøèãëàæ áóóëãàíà (Êîîðäèíàòûí ñåòêèéí òîîí ¿ç¿¿ëýëòã¿é çóðàãòàé áîë ò¿¿íèéã àéìãèéí ãàçðûí àëáàíààñ àâ÷ áîëíî). Èíãýõäýý Õ¿ñíýãò 1-èéí ýõíèé áàãàíàä ºðõ á¿ðò äóãààð ºã÷, òóõàéí äóãààðûã çóðàã äýýð òàâèõ áà ºâºëæºº, õàâàðæàà, çóñëàí íàìàðæààã òóñãàé ÿëãàõ òýìäãýýð äóãààðûí áàðóóí äîîä ºíöºãò òàâèíà (ªâºëæºº äºðâºëæèí, õàâàðæàà ãóðâàëæèí, çóñëàí áººðºíõèé, íàìàðæàà ðîìáî õýëáýðòýé áàéíà). 6. Õýìæèëòèéã GPS-ýýð õèéõ áîëîìæã¿é áîë áàãèéí äàðãà çýðýã áàãèéí ìàë÷èí ºðõèéí áàéðøëûã ñàéí ìýääýã ìàë÷èäòàé õàìòðàí ãàçðûí çóðãàí äýýð òýìäýãëýãýýã õèéíý. 7. Áàéíãà äºðâºí óëèðàëäàà íýã äîðîî ÿâäàã õîò àéëä ºðõèéí òîîíîîñ ¿ë õàìààðóóëàí íýã äóãààð ºã÷ áîëíî. 8. Òóõàéí ñóì, áàãèéí íóòàãò áàéíãà íóòàãëàäàã ººð ñóìûí ìàë÷äûí áàéðøëûã øààðäëàãàòàé áîë òóñãàé òýìäýãëýãýýãýýð òýìäýãëýíý. Ó÷èð íü ìàëûí òîî íü òóõàéí îð÷íû áýë÷ýýðèéí äààö òîäîðõîéëîõîä çàéëøã¿é õýðýãòýé. Ò¿¿í÷ëýí ººð ãàçàðò õºðø çýðãýëäýý áóþó áóñàä àéìàã ñóìàíä àëü íýã óëèðàëä íóòàãëàäàã ìàë÷äûã ìºí òóñãàé òýìäýãëýãýý, î÷äîã ñóì, ãàçðûí íýðèéã Õ¿íýãòýä îðóóëæ áîëíî. 9. ªâºëæºº õàâàðæàà íü çóðàãò òýìäýãëýãäýýã¿é ìàë÷èí ºðõ 1-ð õ¿ñíýãòýä ¿ëäýæ áîëíî. Ýíý íü ìàë òîîëëîãûí “À” äàíñàíä á¿ðòãýëòýé áîëîâ÷ ìàë íü ººð ìàë÷èí äýýð òàâèóëààð ìàëëàãäàæ áàéãààã õàðóóëíà. Èéìýýñ òóõàéí õ¿íèé ìàëûã ìàë ìàëëàæ áàéãàà ìàë÷íûõ íü ìàë äýýð íýìæ ºãºõ áóþó ìàë÷íû íýðèéí äîîð õààëòàíä áè÷èæ ºãíº. 10. Õóäàã, óñò öýãèéã ìºí äóãààðëàí òºðëººð íü ÿëãàñàí òýìäýãò õýðýãëýíý. Àøèãëàãäàõã¿é áàéãàà õóäãèéã òóñãàé òýìäýãëýãýýãýýð ÿëãàæ áîëíî. 11. ªâºëæºº, õàâàðæàà, õóäàã óñò öýãèéí äóãààðóóä íü ñóìûí õýìæýýíä äàâõàðäàõã¿é áàéâàë çîõèíî. ªºðººð õýëáýë áàã òóñ á¿ðò ººð ººðèéí äóãààðòàé áèø, õàðèí ñóìûí õýìæýýíä äýñ äàðààëñàí íýã ë äóãààð áàéõ ¸ñòîé. 12. Áàãèéí äàðãà íàð, áàã òóñ á¿ðýýñ îðîí íóòàãòàà íýð õ¿íäòýé íºëºº á¿õèé ìàë÷äûã 129

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

îðîëöóóëàí áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëãèéí õèëèéã äîîðõ çàð÷ìûã áàðèìòëàí ãàçðûí çóðàã äýýð òàòàæ äóãààð ºãíº. à) Ãàçðûí ãàäàðãóó, óóë,óñ, îé ìîä, ãîë ìºðºí, æàëãà ãýõ ìýò ìàëûí áýë÷ýýðèéã çààãëàäàã áàéãàëèéí õ¿÷èí ç¿éëñ á) Ìàë, ìàë ìàëëàãààíû óëàìæëàëò àðãà òåõíîëîãè, í¿¿äëèéí õýâ øèíæ, áýë÷ýýð õàìòðàí äóíäàà àøèãëàæ èðñýí íºõöºë áàéäàë â) ªâºëæºº, õàâàðæàà, õóäàã óñíû áàéðøèë îéðîëöîî áàéõ ã) Íýã äîðîî áàéíãà íóòàãëàäàã ìàë÷äààñ èðñýí ñàíàëûã áàðèìòëàõ ä) àëü áîëîõîîð æèæèã áàéõ å) õèë íü òóõàéí á¿ëýãò áàãòàõ çàõûí àéëààñ áîãèíî õºëèéí ìàë áýë÷èõ çàéä áóþó 2-3 êì äîòîð áàéõ ¸) Íýã á¿ëýã äîòîð îðæ áàéãàà ºðõ¿¿ä íü áèå áèåý ñàéí ìýääýã, áýë÷ýýð, óñíû àøèãëàëòûí òàëààð íýãäìýë øèéäâýð ãàðãàõ ÷àäâàðòàé áàéõ 13. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëãèéí õèë íü öàã àãààðûí õýâèéí íºõöºëä àøèãëàõ áýë÷ýýð íóòàã áºãººä õºðø çýðãýëäýýõ á¿ëã¿¿äèéíõýý ìàë áýë÷ýýðë¿¿ëýõ ýðõèéã õÿçãààðëàõ áóñ òóõàéí îð÷íû áýë÷ýýð íóòãèéí äààö õ¿÷èí ÷àäëûã òîäîðõîéëîõ çîðèëãîòîé, áýë÷ýýðèéã òîãòâîðòîé àøèãëàõ íºõöºëèéã á¿ðä¿¿ëýõ þì ãýäãèéã ìàë÷äàä îéëãóóëíà. 14. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëã¿¿äèéí õèëèéã ºâºë, õàâðûí óëèðàëä íóòàãëàäàã á¿ñ íóòãèéí õýìæýýíä ýõíèé ýýëæèíä òàòíà. Áàéãàëü öàã óóð, ãàçàðç¿éí íºõöºë õóäàã óñò öýã¿¿äèéí áàéðøëààñ õàìààð÷ /ãîâü, õýýðò ýëáýã òîõèîëäîíî/ íýã äîðîî 4-í óëèðëûí òóðø áàéäàã òýäãýýðèéã íýã á¿ëýãò îðóóëæ õèë òàòàæ áîëíî. 15. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëãèéí õèëèéã áàãèéí õóðëààð íèéò ìàë÷èí ºðõººð õýëýëö¿¿¿ëýí øààðäëàãàòàé ººð÷ëºëòèéã îðóóëæ áàòàëãààæóóëíà. 16. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ñóóðü çóðãèéí äîîðõ ìýäýýëýë áàéíãà ººð÷ëºãäºæ áàéäàã. Èéìä ãàðñàí ººð÷ëºëòèéã æèë á¿ð òóñãàíà. ¯¿íä: 1. ªâºëæºº, õàâàðæààíû áàéðøèë íýìýãäýõ, õàñàãäàõ, ººð÷ëºãäºõ 2. Õóäàã óñ øèíýýð ãàðãàõ, õàñàãäàõ, õóäãèéí òºðºë ººð÷ëºãäºõ 3. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëãèéí õèë ººð÷ëºãäºõ 4. Áýë÷ýýð òàëõëàãäàæ, õîðòîí ìýðýã÷èä èõýññýí 5. Áàéãàëèéí ººð÷ëºëòèéã çóðàãò òýìäýãëýõ æèøýý íü ãîë ãîðõè, áóëàã øàíä øèðãýñýí ã.ì 17. Áàéðøèë íýã ãàçðààñ íºãººä øèëæñýí áîë õóó÷èí áàéðøëûã äàðæ, øèíý áàéðøëûã òýìäýãëýí õóó÷èí äóãààðûã íü øèíý áàéðøëûí õàæóóä áè÷íý. Çóðãèéí äàãàëäàõ õ¿ñíýãòýä ºâºëæºº, õàâàðæààíû ãàçðûí íýð áà ýçýìøèã÷, ìàëûí òîîã ººð÷èëæ áè÷íý. 18. Áàéðøèë øèíýýð íýìýãäñýí áîë çóðàãò øèíýýð òýìäýãëýæ, çóðàã äýýð áàéãàà õàìãèéí ñ¿¿ë÷èéí äóãààðààñ öààø ¿ðãýëæë¿¿ëýí øèíý äóãààð ºãíº. Äàãàëäàõ õ¿ñíýãòýä áàéðøëûí äóãààð, ãàçðûí íýð, ýçýìøèã÷èéã íýìæ áè÷íý. 19. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëãèéí õèëèéí ººð÷ëºëòèéã òýìäýãëýõäýý çóðàã äýýðõ õóó÷èí õèëèéã äàðæ, øèíý õèëèéã òîäîîð òýìäýãëýíý. 20. Øèíýýð òàëõëàãäñàí, õîðòîí ìýðýã÷äýä íýðâýãäñýí áýë÷ýýðèéí òàëáàéã áýë÷ýýð àøèãëàëòûí çóðàã äýýð ãàçðûí õèë, çààãààð íü òóñãàé òýìäýãëýãýýãýýð òýìäýãëýæ, òàíèõ òýìäãèéã çóðàãò íýìæ îðóóëíà.

130

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

21. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí çóðàãò òýìäýãëýãäñýí ãîë ãîðõè, áóëàã øàíä, õóäàã øèðãýæ ¿ã¿é áîëñîí áîë çóðàã äýýð óëààí ºíãèéí õýðýýñýýð òýìäýãëýæ, äàãàëäàõ õ¿ñíýãòýýñ õàñíà. 2. Áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûí çóðàã Áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûí çóðàã íü áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëýã òóñ á¿ðýýð òàëáàé íýã á¿ðýýð áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûã 100 ãà-ä íîãäîõ õîíèí òîëãîéãîîð õàðóóëíà. Áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûã 4 óëèðàë á¿ðýýð áîëîí æèëèéí äóíäæààð òîîöñîí 5 çóðàã áàéíà. Ýíýõ¿¿ çóðàã íü ñóì, áàãèéí çàõèðãàà, ìàë÷äûã áýë÷ýýðèéí äààöûã óëèðàë òóñ á¿ðýýð çîõèöóóëàõ, èíãýñíýýð áýë÷ýýðèéí õýò à÷ààëàëòàé íóòàãò çîõèöóóëàëò õèéõ, à÷ààëàë áàãàòàé áóþó àøèãëàëòã¿é áàéãàà íóòãèéã öààøèä àøèãëàõ, àëü ýñâýë ñóìûí äîòîîä áîëîí ñóì äóíäûí îòðûí íººö íóòàã áîëãîõ, áýë÷ýýðèéí òàëõëàãäëûã çîãñîîõ, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ òàëààð îíîâ÷òîé øèéä ãàðãàõ ñóóðü ìýäýýëëýýð õàíãàíà. Áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûí çóðàã áýëòãýõ àðãà ç¿é 1. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ñóóðü çóðàãòàé èæèë ìàñøòàáûí öàãààí ýõ áýëòãýíý. 2. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ñóóðü çóðãèéã äàâõöóóëàõ çàìààð áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëãèéí õèë, øààðäëàãàòàé áàéð ç¿éí áîëîí áóñàä òýìäýãëýãýýã îðóóëíà. 3. Ñóìûí íèéò òàëáàéãààñ îé, íóóð, òîéðîì, ýëñ, õàäëàí, òàðèàëàí, òóñãàé õýðýãöýýíèé ãàçàð, ¿éëäâýð, óóðõàé, ñóìûí òºâèéí ýäýëáýð çýðýã áýë÷ýýðò îðîõã¿é ãàçðûí òàëáàéã õàñàæ áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëã¿¿äèéí öýâýð áýë÷ýýðèéí òàëáàéã òîäîðõîéëíî 4. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëýãò òóõàéí óëèðàëä áàéãàà íèéò ìàëûã õîíèí òîëãîéä øèëæ¿¿ëíý. Õîíèí òîëãîéä øèëæ¿¿ëñýí ìàëûí òîîã á¿ëãèéí öýâýð áýë÷ýýðèéí òàëáàéòàé õàðüöóóëàí 100 ãà-ä íîãäîæ áóé ìàëûí òîîã òîîöîæ áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûí çóðàã ãàðãàñàí. Áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûí çóðãèéã 4-í óëèðëààð, æèëèéí äóíäæààð òóñ á¿ð çóðàã áîëãîí õýâëýñýí. Ñóìûí õýìæýýíä á¿ëãèéí áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûã 5 àíãèëæ çóðàãò ºíãººð ÿëãàí òîäîðõîé õàðóóëæ ºãñºí. 5. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëãèéí òàëáàéí õýìæýýã òîäîðõîéëíî. ¯¿íä: 5.1. Íýâò õàðàãäàõóéö êàëüêàí öààñ áóþó ïë¸íêîí ìàòåðèàë äýýð õààø õààøàà 1 ñì, àëü ýñâýë õààø õààøàà 2 ñì õýìæýýòýé äºðâºëæèí í¿äí¿¿ä á¿õèé òîð áýëòãýíý. Òîðíû íýã í¿ä á¿ð íü çóðãèéí ìàñøòàáààñ õàìààðàí òîäîðõîé õýìæýýíèé ãà-ã èëýðõèéëýõ áºãººä ¿¿íèéã äîîðõ õ¿ñíýãòýä õàðóóëëàà. Òàëáàé òîäîðõîéëîõîä àøèãëàõ òîðíû í¿ä íýã á¿ðèéí èëýðõèéëýõ òàëáàé, ãà-ààð Çóðãèéí ìàñøòàá

1õ1 ñì í¿äíèé òàëáàéí õýìæýý (ãà-ààð)

2õ2 ñì í¿äíèé òàëáàéí õýìæýý (ãà-ààð)

1:200000

400

1600

1:150000

225

506

1:100000

100

400

5.2. Áýëòãýñýí òîðîî á¿ëãèéí õèëä õàìðàãäàõ íóòãèéã õàðóóëñàí çóðàã äýýð òàâüæ äàâõöóóëàí õýäýí í¿äýíä áàãòàæ áàéãààã íü òîîëæ ãàðãàíà. Ýõëýýä á¿òýí í¿äèéã òîîëæ, õàãàñ í¿äèéã áàãöààëàí á¿òýíä øèëæ¿¿ëýõ çàìààð á¿õ í¿äíèé òîîã ãàðãàíà. ¯¿íèéã õýðõýí õèéõ òàëààð òàéëáàð æèøýýã ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûí “Áýë÷ýýðèéí óðãàö, äààö òîäîðõîéëîõ àðãà÷ëàë”-ààñ õàðíà óó. Í¿ä òîîëîõäîî áýë÷ýýðò àøèãëàãäàõã¿é /íóóð, ãîë ìºðºí, õàä àñãà, ýëñ, ºòãºí øèã¿¿ îé ìîä, òàëõëàãäñàí, õîðòîí ìýðýã÷äýä èä¿¿ëñýí ã.ì/ ãàçðûã õàñ÷ òîîöíî. 5.3. Ãàðãàñàí íèéò í¿äíèé òîîã õ¿ñíãýòýä ¿ç¿¿ëñýí íýã í¿äíèé òàëáàéí õýìæýýãýýð ¿ðæ¿¿ëæ íèéò òàëáàéã ãà-ààð îëíî. 131

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûã 4 óëèðàë òóñ á¿ðýýð áîëîí æèëèéí äóíäæààð òîîöîæ çóðàãò à÷ààëëûí ÿëãàâàðààð ºíãº ÿëãàæ îðóóëíà. Áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûã 4 óëèðàë òóñ á¿ðýýð äàðààõ àðãààð òîîöíî. ¯¿íä: 1. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëãèéí õèë äîòîð áàéãàà ºðõèéã óëèðàë á¿ðýýð ãàðãàíà Õ¿ñíýãò 3-ûí 3-ð áàãàíûã áºãëºíº. 2. Òîîëæ ãàðãàñàí ºðõ¿¿äèéí ä¿íãýýð òóõàéí óëèðàëä áàéõ íèéò ìàëûí òîîã ìàëûí òºðëººð ãàðãàíà. Õ¿ñíýãò 3-ûí 4-8-ð áàãàíûã áºãëºíº. 3. Óëèðàë á¿ðýýð ãàðãàñàí ìàëûã õîíü 1.0, ÿìàà 0.9, àäóó 6.6, òýìýý 5.7, ¿õýð 6.0 ãýñýí èòãýëö¿¿ðèéã àøèãëàí õîíèí òîëãîéä øèëæ¿¿ëíý. Õ¿ñíýãò 3-ûí 9-13-ð áàãàíûã áºãëºíº. 4. Õîíèí òîëãîéä øèëæ¿¿ëñýí ìàëûí òîîã õîîðîíä íü íýìýýä òóõàéí óëèðàëä áàéõ íèéò ìàëûí òîîã ãàðãàíà. Õ¿ñíýãò 3-ûí 14-ð áàãàíûã áºãëºíº. 5. Òóõàéí óëèðàëä áàéõ õîíèí òîëãîéã ýíýõ¿¿ àðãà÷ëàëûí 5.3-ä ãàðãàñàí íèéò òàëáàéä õóâààæ, ãàðñàí ä¿íã 100-ààð ¿ðæ¿¿ëæ áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûã òîîöíî. Õ¿ñíýãò 3-ûí 15-ð áàãàíûã áºãëºíº. Ýíý íü 100 ãà-ä õè÷íýýí õîíèí òîëãîé íîãäîæ áàéãààã õàðóóëíà. Ýíý òîîöîîã óëèðàë òóñ á¿ðýýð òîîöîæ, áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëýã òóñ á¿ðèéí à÷ààëëûí çóðãèéã ãàðãàíà. À÷ààëàë õàìãèéí èõòýé á¿ëãèéã òîä ºíãººð ÿëãàæ, áóñàä á¿ëãèéã à÷ààëàë áóóðàõ õýìæýýãýýð á¿äýãð¿¿ëýí çóðàãò ÿëãàæ ºãíº. Áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûã æèëèéí äóíäæààð äàðààõ àðãààð òîîöíî. ¯¿íä: 1. Íýã á¿ëãèéí áýë÷ýýðò çàðèì àéëóóä 4 óëèðëûí òóðø, çàðèì íü 3 óëèðàëäàà, çàðèì íü 2 óëèðàëä, áóñàä íü ãàíöõàí óëèðàëä íóòàãëàäàã áàéæ áîëíî. Èéìýýñ áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûã æèëèéí äóíäæààð òîîöîõäîî òóõàéí á¿ëãèéí íóòàã äýýð ºíãºðººñºí õóãàöààãààð íü òîîöîõ øààðäëàãà ãàðäàã. 2. Óëèðàë òóñ á¿ðýýð ãàðãàñàí õîíèí òîëãîéä øèëæ¿¿ëñýí ìàëûã òîîíû (Õ¿ñíýãò 3-ûí à, á, â, ã -èéí 14-ð áàãàíû á¿ëýã òóñ á¿ðèéí ä¿í) ºâëèéí óëèðëûí ä¿íã 0.36, õàâðûí óëèðëûí ä¿íã 0.22, çóíû óëèðëûí ä¿íã 0.22, íàìðûí óëèðëûí ä¿íã 0.20 ãýñýí èòãýëö¿¿ðýýð ¿ðæ¿¿ëæ òîîöíî. Õ¿ñíýãò 4-èéí 7-10-ð áàãàíûã áºãëºíº. 3. Èòãýëö¿¿ðýýð ¿ðæ¿¿ëæ ãàðãàñàí äºðâºí óëèðëûí ìàëûí òîîã õîîðîíä íü íýìæ òóõàéí á¿ëãèéí áýë÷ýýðò æèëèéí òóðø áàéõ ìàëûí òîîã ãàðãàíà. Õ¿ñíýãò 4-èéí 11-ð áàãàíûã áºãëºíº. 4. Õ¿ñíýãò 4-èéí 11-ð áàãàíàä ãàðñàí ä¿íã á¿ëãèéí áýë÷ýýðèéí òàëáàéä (Õ¿ñíýãò 4-èéí 2-ð áàãàíàä ãàðãàñàí) õóâààæ, 100-ààð ¿ðæ¿¿ëýí áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûã 100 ãà-ä íîãäîõ õîíèí òîëãîéãîîð áîäîæ æèëèéí äóíäæààð òîîöîæ à÷ààëëûí çóðãèéã ãàðãàíà. À÷ààëàë õàìãèéí èõòýé á¿ëãèéã òîä ºíãººð ÿëãàæ, áóñàä á¿ëãèéã à÷ààëàë áóóðàõ õýìæýýãýýð á¿äýãð¿¿ëýí çóðàãò ÿëãàæ ºãíº. 3. Áýë÷ýýðèéí äààöûí áóþó ÷àäàâõûí çóðàã Áýë÷ýýðèéí äààöûí çóðàã íü áýë÷ýýðèéí îëîí æèëèéí äóíäàæ óðãàöààð òîîöâîë ìàë÷äûí á¿ëýã á¿ðýýð òóõàéí áýë÷ýýðèéí òàëáàé õè÷íýýí õîíèí òîëãîé ìàë áàãòààõ ÷àäàâõòàé âý ãýäãèéã õàðóóëíà. Ýíýõ¿¿ çóðãèéã áýë÷ýýðèéã çîõèñòîé àøèãëàõ, íýí ÿëàíãóÿà áýë÷ýýðèéí äààöûã çîõèöóóëàõ ¿éë àæèëëàãààíä àøèãëàíà. Áýë÷ýýðèéí äààöûí çóðàã áýëòãýõ àðãà ç¿é 1. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ñóóðü çóðàãòàé èæèë ìàñøòàáûí öàãààí ýõ áýëòãýíý. 2. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ñóóðü çóðãèéã äàâõöóóëàõ çàìààð áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëãèéí õèë, øààðäëàãàòàé áàéð ç¿éí áîëîí áóñàä òýìäýãëýãýýã îðóóëíà.

132

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

3. Ñóìûí áýë÷ýýðèéí îíöëîãò çîõèöóóëàí áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òàëáàéí óðãàö òîäîðõîéëîõ Õàâñðàëò 3–ä çààñàí àðãà÷ëàëààñ àëü áýë÷ýýðò ÿìàð àðãà õýðýãëýõèéã ñîíãîíî. 4. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëýã á¿ð äýýð áýë÷ýýðèéí ãà-ãèéí óðãàöûã Õàâñðàëò 3–ä çààñàí àðãà÷ëàëààð òîãòîîñîí áàéíà. 5. Öýâýð áýë÷ýýðèéí òàëáàéí õýìæýýã (Íèéò òàëáàéãààñ áýë÷ýýðò àøèãëàãäàõã¿é òàëáàéã õàñ÷) ãà-ãèéí äóíäàæ óðãàöààð ¿ðæ¿¿ëæ, áýë÷ýýðýýñ ìàëä èäýãäýõ íèéò ºâñíèé õýìæýýã òîäîðõîéëíî. 6. Á¿ëýã á¿ðèéí áýë÷ýýðýýñ ìàëä èäýãäýõ íèéò ºâñíèé õýìæýýã íýã õîíèíû æèëèéí òóðø èäýõ ºâñíèé õýìæýýíä (îéò õýýðò 5.6ö, õýýð 6.0ö, ãîâü, ºíäºð óóëûí á¿ñýä 4.2 ö) õóâààæ, òóõàéí áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëýãò áàéæ áîëîõ ìàëûí òîîã õîíèí òîëãîéãîîð èëýðõèéëýí ãàðãàíà. 7. Áýë÷ýýðèéí äààöûí õîíèí òîëãîéãîîð èëýðõèéëñýí ¿ç¿¿ëýëòèéã àøèãëàí áýë÷ýð àøèãëàëòûí á¿ëýã á¿ðèéí äààöûã ºíãº ÿëãàí õàðóóëíà. Áýë÷ýýðèéí äààöûã òîäîðõîéëîõ õ¿ñíýãò: Á¿ëãèéí äóãààð

Á¿ëãèéí öýâýð áýë÷ýýðèéí òàëáàé ãà

1 ãà-ãèéí óðãàö öåíòíåð

Áýë÷ýýðèéí íèéò óðãàö öåíòíåð

íýã õîíèíû æèëä èäýõ ºâñíèé õýìæýý (êã)

Áýë÷ýýðèéí äààö /Õîíèí òîëãîéãîîð/

Áýë÷ýýðèéí äààö = (Öýâýð áýë÷ýýðèéí òàëáàéí õýìæýý õ ãà-ãèéí äóíäàæ óðãàö)/ íýã õîíèíû æèëä èäýõ ºâñíèé õýìæýý 4. Áýë÷ýýðèéí óñò öýãèéí çóðàã Áýë÷ýýð óñò öýãèéí çóðãèéã áýë÷ýýðèéí óñò öýãèéí áàéðøèë, õ¿÷èí ÷àäàëûã ìàë÷äûí õýðýãöýý, øààðäëàãàä íèéö¿¿ëýí îíîâ÷òîé òºëºâëºõ, õýðýãæ¿¿ëýõ, õÿíàëò òàâèõàä àøèãëàíà. Áýë÷ýýðèéí óñò öýãèéí çóðàã áýëòãýõ àðãà ç¿é 1. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ñóóðü çóðàãòàé èæèë ìàñøòàáûí öàãààí ýõ áýëòãýíý. Ãîë, ãîðõè, íóóð, öººðºì çýðýã áàéãàëèéí óñò öýã áóñàä áàéð ç¿éí ãîë òýìäýãëýãýýã îðóóëíà. 2. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëãèéí õèë, ìàë÷äûí 4 óëèðëûí áàéðøëûã îðóóëíà. 3. Õýýðèéí ñóäàëãààãààð õýìæèëò õèéñýí Õ¿ñíýãò 2-ä áàéãàà õóäãèéí ìýäýýëëèéã çóðàãò îðóóëíà. Õóäãèéã ã¿í ºðìèéí, áåòîíîí õàøëàãàò, áîãèíî ÿíäàíò, ìîòîðò, ãàð õóäàã ãýõ ìýò òºðëººð íü ÿëãàæ òýìäýãëýíý. 4. Îäîî àøèãëàãäàæ áàéãàà õóäãèéã À ¿ñãýýð, àøèãëàëòã¿é áàéãàà õóäãèéã ¯ ¿ñãýýð òýìäýãëýæ îð÷íû á¿ñèéã öýíõðýýð õàðóóëëàà. Îð÷íû á¿ñèéã áîã ìàëûí õóäàãò õ¿ð÷ î÷äîã äóíäàæ çàé áîëîõ 3 êì-ýýð àâàâ. 5. Óëèðëûí áýë÷ýýðèéí õóâààðèéí çóðàã Áýë÷ýýð àøèãëàæ èðñýí óëàìæëàëò òåõíîëîãè àëäàãäàæ áàéãààãèéí íýã òîä æèøýý íü áýë÷ýýðèéã óëèðëûí õóâààðüã¿é àøèãëàæ áàéãàà ÿâäàë þì. Ýíý íü à÷ààëàë èõòýé íóòàãò áýë÷ýýð áîãèíî õóãàöààíä òàëõëàãäàõ, à÷ààëàë áàãàòàé íóòàãò öààøèä òàëõëàãäàõ ýðñäýëèéã àãóóëæ áàéäàã. Áýë÷ýýð õààíàà õóâààðüã¿é àøèãëàãäàæ áàéãàà òàëààð íàðèéí öýãöòýé ìýäýýëëèéã á¿ðä¿¿ëæ, áýë÷ýýðèéí äîðîéòëûã çîãñîîõ, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àæëûã òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ, õÿíàëò òàâèõàä ýíýõ¿¿ çóðãèéã àøèãëàíà.

133

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Óëèðëûí áýë÷ýýðèéí õóâààðèéí çóðàã áýëòãýõ àðãà ç¿é 1. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ñóóðü çóðàãòàé èæèë ìàñøòàáûí öàãààí ýõ áýëòãýíý. Áàéð ç¿éí ãîë òýìäýãëýãýý, øààðäëàãàòàé áóñàä òýìäýãëýãýýã îðóóëíà. 2. Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëãèéí õèë, ìàë÷äûí 4 óëèðëûí áàéðøëûã îðóóëíà. 3. Áýë÷ýýðèéí àøèãëàëòûí á¿ëýã á¿ðýýð òóõàéí á¿ëãèéí õèë äîòîð 4 óëèðëûí öýã òýìäýãëýãýýã àëü íü çîíõèëæ áàéãààã ¿íäýñëýí áýë÷ýýðèéã ÿìàð óëèðàëä àøèãëàæ áàéãààã óëèðëûí ýõíèé ¿ñãýýð (ºâºë -º, õàâàð –õ, çóí –ç, íàìàð -í) òýìäýãëýí çóðàã äýýð îðóóëæ ºíãººð ÿëãàí õàðóóëíà 6. Áýë÷ýýðèéí äààöûí ¿íýëãýýíèé çóðàã Áýë÷ýýðèéí äààöûí ¿íýëãýýíèé çóðàã íü õîíèí òîëãîéãîîð èëýðõèéëñýí áýë÷ýýðèéí äààöûã áýëýí áàéãàà ìàëûí òîîòîé õàðüöóóëàí áýë÷ýýðèéí äààö õýòýðñýí àëü ýñâýë äóòóó àøèãëàæ áàéãàà àëèí áîëîõûã õàðóóëíà. Ýíýõ¿¿ çóðãèéã áýë÷ýýðèéí äààöûã çîõèöóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã òºëºâëºõ, õýðýãæ¿¿ëýõ, õÿíàëò òàâèõàä õýðýãëýíý. Ìºí èéì çîðèëãîîð àøèãëàäàã áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûí çóðãààñ äàâóó òàë íü áýë÷ýýðèéí óðàãöàòàé õîëáîæ ºãñºíä îðøèíî. Áýë÷ýýðèéí äààöûí ¿íýëãýýíèé çóðàã áýëòãýõ àðãà ç¿é 1. Áýë÷ýýðèéí äààöûí çóðàã áýëòãýõ àðãà ç¿éí 1-6-ã äàâòàæ, áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëýã òóñ á¿ðèéí áýë÷ýýðèéí äààöûã õîíèí òîëãîéãîîð ãàðãàíà. 2. Òóõàéí áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëýãò îäîî áàéãàà õîíèí òîëãîéä øèëæ¿¿ëñýí ìàëûí òîîã Õ¿ñíýãò 4-èéí 11-ð áàãàíààñ àâ÷ áýë÷ýýðèéí äààöòàé õàðüöóóëíà. Õàðèí áýë÷ýýðèéí äààöûã óëèðëààð ãàðãàæ áàéãàà òîõèîëäîëä îäîî áàéãàà ìàëûí òîîã Õ¿ñíýãò 3-ûí à, á, â, ã-èéí 14-ð áàãàíààñ àâíà. 3. Áýë÷ýýðèéí äààö õýòýðñýí áîë – òýìäýãòýé òîîãîîð, áýë÷ýýðèéí íººö áàéãàà áîë + òýìäýãòýé òîîãîîð èëýðõèéëæ çóðàãò ºíãººð ÿëãàæ õàðóóëíà. 4. ßìàð óðãàö õýðýãëýæ áàéãàãàààñ õàìààðóóëàí áýë÷ýýðèéí äààöûí ¿íýëãýýíèé çóðãèéã îëîí æèëèéí äóíäæààð, æèë á¿ð, ºâºë-õàâðûí áà çóí íàìðûí óëèðàëä ãýõ ìýòýýð ÿìàð ÷ õóâèëáàðààð ãàðãàæ áîëíî. Öàã àãààðûí íºõöëººñ õàìààðàí áýë÷ýýðèéí óðãàö, äààö æèë á¿ð ººð÷ëºãäºõ òóë äààöûí ¿íýëãýýã òóõàé á¿ð õèéæ, ìàëàà áýë÷ýýðèéí äààöàä òîõèðóóëæ áàéõ íü áýë÷ýýðèéí äîðîéòëîîñ ñýðãèéëýõ, áýë÷ýýðèéí õîìñäëîîñ ¿¿äýëòýé ìàëûí ýðñäëèéã áóóðóóëàõ íýã ¿íäñýí àðãà áîëíî. Õ¿ñíýãò 1................àéìãèéí...................ñóìûí áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ñóäàëãàà ¹ 0

Ìàë÷äûí Ìàëûí òîî íýðñ Á¿ãä Òýìýý Àäóó ¯õýð Õîíü ßìàà 1 2 3 4 5 6 7 Á.Äîðæ

Ãàçðûí íýð, êîîðäèíàò, áàéõ õóãàöàà ªâºë Õàâàð Çóí Íàìàð 8 9 10 11 Äýë¿¿íû ºâºð 1060 441 52` 480 221 19` 20/XI-20/II

Õ¿ñíýãò 2 ........................ñóìûí áýë÷ýýðèéí óñàí õàíãàìæ, óñò öýãèéí ñóäàëãàà Ãàçðûí íýð 1

134

Áàéðøëûí êîîðäèíàò

Õóäãèéí òºðºë

Àøèãëàë òàíä îðñîí îí

Îäîî àøèãëàæ áàéãàà ýñýõ1*

Òàéëáàð (Öààøèä àøèãëàõ ýñýõ)

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

Õ¿ñíýãò 3 à. ªâëèéí óëèðëûí áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûí òîîöîî (100 ãà-ä íîãäîõ õîíèí òîëãîéãîîð) Ìàëûí òîî òºðëººð

Àäóó

¯õýð

Òýìýý

Õîíü (1.0)

ßìàà 0.9

Àäóó 6.6

¯õýð 6.0

Òýìýý 5.7

Ä¿í

Çóðàã äýýðõ ºðõèéí äóãààð

ßìàà

Õýìæýý Äóãààð (ãà)

Ìàëûí òîî õîíèí òîëãîéãîîð

Õîíü

Òàëáàéí

À÷ààëàë

3 á. Õàâðûí óëèðëûí áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûí òîîöîî (100 ãà-ä íîãäîõ õîíèí òîëãîéãîîð)

Òýìýý

Õîíü (1.0)

ßìàà 0.9

Àäóó 6.6

¯õýð 6.0

Òýìýý 5.7

Ä¿í

¯õýð

Àäóó

Ìàëûí òîî õîíèí òîëãîéãîîð

ßìàà

Ìàëûí òîî òºðëººð

Çóðàã äýýðõ Õýìæýý ºðõèéí Äóãààð (ãà) äóãààð

Õîíü

Òàëáàéí

À÷ààëàë

3 â. Çóíû óëèðëûí áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûí òîîöîî (100 ãà-ä íîãäîõ õîíèí òîëãîéãîîð)

ßìàà 0.9

Àäóó 6.6

¯õýð 6.0

Òýìýý 5.7

Ä¿í

Õîíü (1.0)

Òýìýý

¯õýð

Õýìæýý (ãà)

Àäóó

Äóãààð

Ìàëûí òîî õîíèí òîëãîéãîîð

ßìàà

Ìàëûí òîî òºðëººð Çóðàã äýýðõ ºðõèéí äóãààð

Õîíü

Òàëáàéí

À÷ààëàë

3 ã. Íàìðûí óëèðëûí áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûí òîîöîî (100 ãà-ä íîãäîõ õîíèí òîëãîéãîîð)

Ä¿í

ßìàà 0.9

Òýìýý 5.7

Õîíü (1.0)

Àäóó 6.6 ¯õýð 6.0

Òýìýý

¯õýð

Àäóó

Ìàëûí òîî õîíèí òîëãîéãîîð

ßìàà

Ìàëûí òîî òºðëººð

Çóðàã äýýðõ Õýìæýý ºðõèéí Äóãààð (ãà) äóãààð

Õîíü

Òàëáàéí

À÷ààëàë

Òîìú¸îëîë:

135

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Õ¿ñíýãò 4 Áýë÷ýýðèéí æèëèéí äóíäàæ à÷ààëëûí òîîöîî (100 ãà-ä íîãäîõ õîíèí òîëãîéãîîð) Á¿ëãèéí Ìàëûí òîî õîíèí Ìàëûí òîî èòãýëö¿¿ðýýð Æèëèéí òóðø Æèëèéí òàëáàéí òîëãîéãîîð ¿ðæ¿¿ëñíýýð áàéõ ìàëûí äóíäàæ Õýìæýý ªâºë Õàâàð Çóí Íàìàð ä¿í, õîíèí à÷ààëàë äóãààð ªâºë Õàâàð Çóí Íàìàð òîëãîé (ãà) 0.36 0.22 0.22 0.20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Òàéëáàð:

3-ð áàãàíûã Õ¿ñíýãò 3 à-ãèéí 14- ð áàãàíààñ àâíà 4-ð áàãàíûã Õ¿ñíýãò 3 á-ãèéí 14- ð áàãàíààñ àâíà 5-ð áàãàíûã Õ¿ñíýãò 3 â-ãèéí 14- ð áàãàíààñ àâíà 6-ð áàãàíûã Õ¿ñíýãò 3 ã-ãèéí 14- ð áàãàíààñ àâíà

Òîìú¸îëîë:

11 = 7 + 8 + 9 + 10

Æè÷: 7; 8; 9; 10; 11; 12; 2 íü õ¿ñíýãòýä áóé áàãàíû äóãààð áîëíî.

Õàâñðàëò 5

Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíä òóñãàãäñàí àðãà õýìæýýã àëáàí òóøààëòíû “Á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýëòèéã õàíãàõ ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãºº”-íä òóñãàõ ¿ëãýð÷èëñýí çàãâàð

1. Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ

Ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ, ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ òàëààð

136

¯éë àæèëëàãàà

Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíèé óäèðäàìæ1 áîëîâñðóóëàõ, çàñàã äàðãààð áàòëóóëàõ (Óäèðäàìæèä 20-30/V ìàë÷äààñ àâàõ ñàíàëûí õóóäàñ õàâñàðãàõ) Óäèðäàìæèéã õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààð àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, áàãèéí çàñàã äàðãà íàðò ñåìèíàð 1-10/VI ºã÷, ñàíàëûí õóóäñûã ººðñäèéí àæèëòíóóä, èðãýä, ìàë÷äàä õ¿ðãýõ ¿¿ðýã ºãíº Áàã, èðãýä, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ñàíàëûã àâ÷ íýãòãýí, ñóìààñ õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã òóñãàí ñóìûí VIII-XII ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí æèëèéí òºëºâëºãººíèé òºñëèéã áîëîâñðóóëæ ñóìûí Çàñàã äàðãàä ºðãºí áàðèõ Áàã õîðîîíû íóòàã äýâñãýðòýý èðãýäýä ºì÷ë¿¿ëýõýýð çààñàí ãàçðûí ñóäàëãàà, ¿íäýñëýëèéã ãàðãàæ, ñóìûí Çàñàã äàðãàä õ¿ðã¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ. Ìºí òóõàéí æèëä èðãýäýä ºì÷ë¿¿ëýõ ãàçðûí çîðèóëàëò, áàéðøèë, õýìæýý, çààãèéã ñóìûí õóâüä áàã, òîñãîí á¿ðýýð òîîöîæ, ÈÒÕààðàà õýëýëö¿¿ëýí àéìãèéí Çàñàã äàðãàä õ¿ðã¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ

Õàìòðàí õàðèóöàõ

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà

Ñóìûí ãàçðûí äààìëààñ ñóìûí Çàñàã äàðãàä á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýëòèéã õàíãàõ ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãººíä àðãà õýìæýýã òóñãàõ ¿ëãýð÷èëñýí çàãâàð

ÝÌÑÇ

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

Ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ, ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ òàëààð

Èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ãàçàð ºì÷ëºõ, ýçýìøèõ, àøèãëàõ ºðãºäºë õ¿ñýëòèéã õ¿ëýýí àâ÷ á¿ðòãýí, íÿãòëàí øàëãàæ, Ñóìûí Çàñàã äàðãàä óëàìæëàí øèéäâýð ãàðãóóëàõ. /ìàòåðèàëûí á¿ðä¿¿ëýëò äóòóó áóþó òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíä òóñãàãäààã¿é ãàçàðò ºðãºäºë èð¿¿ëñýí áîë ºðãºäëèéã áóöààíà/ Ãàçàð ºì÷ëºõ, ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ òóõàé øèéäâýðèéã ¿íäýñëýí òóõàéí èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàòàé ãàçàð ºì÷ëºõ, ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýý áàéãóóëæ, ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîí, óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýíý. Äóóäëàãà Ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ, ýçýìø¿¿ëýõ äóóäëàãà õóäàëäàà áîëîí õóäàëäàà áîëîí òºñºë ñîíãîí øàëãàðóóëàõ çàð ìýäýý ãàðãàæ, äóóäëàãà òºñºë ñîíãîí õóäàëäàà ÿâóóëàõ àíõíû ¿íý òîãòîîõ ñàíàë áîëîâñðóóëæ øàëãàðóóëàõ ñóìûí Çàñàã äàðãààð áàòëóóëàõ çàð÷ìààð Äóóäëàãà õóäàëäàà áîëîí òºñºë ñîíãîí øàëãàðóóëàõ ºì÷ë¿¿ëýõ, êîìèññ áàéãóóëàõ ñóìûí Çàñàã äàðãûí çàõèðàìæèéí òºñºë ýçýìø¿¿ëýõ, áýëòãýæ, áàòëóóëàõ àøèãëóóëàõ Õîëáîãäîõ ãàçðóóäààñ òåõíèêèéí íºõöºë ãàðãóóëæ àâàõ ãàçðûí òàëààð Äóóäëàãà ÿâóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã çîõèîí áàéãóóëàõàä áèå÷ëýí îðîëöîõ ßëàã÷òàé ãýðýý áàéãóóëæ, ãýðýýíä çààñàí ¿íý òºëºãäñºí òîõèîëäîëä Ñóìûí Çàñàã äàðãûí çàõèðàìæèéí òºñºë áýëäýæ, ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ, ýçýìø¿¿ëýõ øèéäâýð ãàðãóóëæ, ãàçàð äýýð íü î÷èæ õýìæýý, õèë çààãèéã òýìäýãæ¿¿ëýí àêò ¿éëäýæ, ãýðýý ãýð÷èëãýý îëãîí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýíý. Áýë÷ýýðèéí ìåíåæìåíòèéí ÷èãëýëýýð òóñãàõ á¿òýýãäýõ¿¿í 2. Áýë÷ýýð, Áóñäûí ýçýìøèë àøèãëàëòàíä áàéãàà áýë÷ýýð õàäëàíãèéí õàäëàíãèéí òàëáàéã ò¿ð õóãàöààãààð äàéðàí ºíãºðºõ, ºâºëæºº, àøèãëàëò, õàâàðæààíû äîîðõè ãàçðàà áóñäàä øèëæ¿¿ëýõ, ºâë¿¿ëýõ, õàìãààëàëòûí ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóé ýðõëýõ çîðèëãîîð õàøñàí Æèëäýý òàëààð îðîí áýë÷ýýðèéã ãýðýýãýýð àøèãëóóëàõ çýðýã àñóóäëààð ñóìûí íóòàãò ìºðäºõ äîòîð íýã ìºð ìºðä¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé æóðàì, çààâðûí çààâàð æóðàì òºñëèéã áîëîâñðóóëàõ, õîëáîãäîõ õ¿ì¿¿ñýýñ ñàíàë àâàõ áîëîâñðóóëàõ Áàòëàãäñàí æóðàì, çààâðûã ìºðä¿¿ëýõ, õýðýãæèëòýíä õÿíàëò òàâèõ Æèëäýý 3. ªâºëæºº, õàâàðæààíû äîîðõè ãàçðûã ýçýìø¿¿ëýõ, áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òàëáàéã ìàë÷äûí á¿ëýãò óðò õóãàöààãààð àøèãëóóëàõ ãýðýý õèéõ

4. Áýë÷ýýðèéã õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ, íºõºí ñýðãýýõ àðãà õýìæýý

ªâºëæºº, õàâàðæààíû äîîðõè ãàçðûã ýçýìøèõ, áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òàëáàéã óðò õóãàöààãààð àøèãëàõ òàëààð ìàë÷èä, ìàë÷äûí á¿ëãèéí ºðãºäºë, õ¿ñýëòèéã á¿ðòãýæ õ¿ëýýí àâàõ ªðãºäºë, õ¿ñýëòèéã õÿíàí ¿çýæ çàñàã äàðãàä óëàìæëàõ Çàñàã äàðãûí øèéäâýðèéã ¿íäýñëýí ãàçàð ýçýìøèõ àøèãëàõ ãýðýý áàéãóóëæ ãýð÷èëãýý îëãîõ Ãàçàð ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èéí á¿ðòãýë õºòºëæ, çóðàãò òýìäýãëýõ Ãàçàð ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èéí ãýðýýíèé áèåëýëòýíä õÿíàëò, ¿íýëãýý õèéõ

Áàãèéí çàñàã äàðãà

Æèëäýý

Áàãèéí çàñàã äàðãà

Áýë÷ýýðèéã õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ, íºõºí ñýðãýýõ òàëààð ìàë÷èä, ìàë÷äûí á¿ëãèéí ñàíàëûã ¿íäýñëýí äîðîéòîæ òàëõëàãäàëä îðæ áóé áýë÷ýýðèéã ãàçàð äýýð íü ¿çýæ òºëºâ 5-25/VII áàéäëûã òîäîðõîéëîõ

137

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

4. Áýë÷ýýðèéã õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ, íºõºí ñýðãýýõ àðãà õýìæýý

Ìàë÷äààñ èðñýí ñàíàë, ãàçàð äýýðõ ¿çëýãèéí ä¿ãíýëòèéã ¿íäýñëýí áýë÷ýýðèéã òàëõëàãäàëä îðîõîîñ ñýðãèéëæ õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºõ (ò¿ð õóãàöààãààð ìàëûí õºëººñ ÷ºëººëºõ, öàñ, óñ òîãòîîõ, ¿ð öàöàõ, õàøèæ õàìãààëàõ ã.ì)

VII-VIII

ÕÕÀÀ-í ò¿øìýë

Áýë÷ýýðèéã õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ, íºõºí ñýðãýýõ òàëààð ÕÕÀÀ-í ãàðñàí ñóìûí çàñàã äàðãûí çàõèðàìæèéí õýðýãæèëòèéã Æèëäýý ò¿øìýë çîõèîí áàéãóóëàõ, õÿíàëò òàâèõ Áýë÷ýýð çîõèîí áàéãóóëàëòûí àðãà õýìæýýã òºëºâëºõ, õýðýãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí àðãà íü áýë÷ýýðèéí çóðàãëàë ìºí. Ñóìûí Ãàçðûí äààìàë ýíý çîðèëãîîð áýë÷ýýðèéí àøèãëàëòûí çóðàã, áýë÷ýýðèéí à÷ààëëûí çóðàã (4 óëèðëààð áîëîí æèëèéí äóíäæààð), áýë÷ýýðèéí óñò öýãèéí çóðàã, óëèðëûí Æèëäýý áýë÷ýýðèéí õóâààðèéí çóðàã, áýë÷ýýðèéí äààöûí çóðàã, áýë÷ýýðèéí äààöûí ¿íýëãýýíèé çóðàã àøèãëàíà. Ìàë÷èä, áàã, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàààñ èðñýí ìýäýýëëèéã àøèãëàí Ãàçðûí äààìàë äýýðõ çóðãèéí ìýäýýëëèéã æèë á¿ð øèíý÷èëæ , 5 æèëä 1-ýýñ äîîøã¿é óäàà õýâë¿¿ëæ áàéíà 5. Áýë÷ýýð, Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òàëáàéí óðãàö òîäîðõîéëîõ àðãà ç¿éí 1-15/IV õàäëàíãèéí ñîíãîëò õèéæ, óðãàö òîãòîîõ àðãà÷ëàë áîëîâñðóóëàõ òºëºâ áàéäëûí Áàãèéí çàñàã äàðãà íàðò áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí óðãàöûã äîòîîäûí òîãòîîõ àðãà ç¿éã îéëãóóëæ, äýýæ àâàõ ãàçàð, ìàë÷äûã 20-30/VII ¿íýëãýý òîâëîæ äýýæ àâ÷ èðýõèéã ¿¿ðýã áîëãîíî. Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí óðãàö, äààö, áàãòààìæèéã áàã, ìàë÷äûí á¿ëýã á¿ðýýð òîãòîîæ, áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí ÕÕÀÀ-í 15-20/VIII òàëáàéã àøèãëàõ, õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ òàëààð çºâëºìæ ò¿øìýë ãàðãàæ áàãèéí äàðãàä õ¿ðã¿¿ëýõ 6. Áàã, ìàë÷äûí Áàãààñ èðñýí ñàíàë, õ¿ñýëòèéã ¿íäýñëýí îòðûí íóòàã á¿ëýã äóíäûí áîëãîõîîð ñàíàë òàâüæ áàéãàà íóòãèéã îòðûí íººö ÕÕÀÀ-í îòðûí íººö áîëãîæ áîëîõ ýñýõèéã ñóäëàæ, çýðãýëäýý áàã, á¿ëã¿¿äòýé 1-10/VIII ò¿øìýë íóòàã áèé çîõèöóóëàëò õèéõ, ñóìûí çàñàã äàðãàä òàíèëöóóëàõ áîëãîõ 7. Áýë÷ýýðèéí Áýë÷ýýðèéí õîðòîí, ìýðýã÷äèéí òàðõàëò, õàëäâàðò ºâ÷íèé õîðòîí ãîëîìòòîé ãàçðûí òàëààð ìàë÷èä, áàãààñ èð¿¿ëñýí ÕÕÀÀ-í VIII ñàð ìýðýã÷èäòýé ìýäýýëëèéã ¿íäýñëýí ñóäàëæ, óã áýë÷ýýð íóòãèéã çóðàãò ò¿øìýë òýìöýõ òýìäýãëýæ, ¿íýëãýý ºãºõ 8. Àøèãëàëòã¿é Áàã, ìàë÷äààñ èð¿¿ëñýí ñàíàëä ¿íäýñëýí àøèãëàãäàõã¿é áýë÷ýýðèéã áàéãàà áýë÷ýýð íóòãèéã çóðàãò òýìäýãëýõ, àøèãëàõ 1-10/VIII àøèãëàõ áîëîìæèéí òàëààð ñàíàë ãàðãàõ Ìàë÷äààñ èð¿¿ëñýí ñàíàëûã ¿íäýñëýí àøèãëàëòã¿é áýë÷ýýðèéã àøèãëàõ òàëààð õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã 10-13/VIII òºëºâëºí ñóìûí Çàñàã äàðãàä òàíèëöóóëàõ Õýðýãæ¿¿ëýõýýð øèéäâýðëýñýí àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ, Æèëäýý õýðýãæèëòýíä õÿíàëò òàâèõ 10. Îòîð í¿¿äýë Áàãèéí èð¿¿ëñýí ñàíàëûã õàðãàëçàí öàã àãààð õýâèéí ¿åä Áàãèéí õèéõ ìàëäàà òàðãà õ¿÷ àâàõóóëàõ çîðèëãîîð îòîð í¿¿äýë õèéõ, 10/VII-30/ çàñàã ãàí çóä áîëîí öàã õ¿íäýðñýí ¿åä îòîð í¿¿äýë õèéõ ÷èãëýëèéã VIII äàðãà ñóäëàæ çóðàãò òýìäýãëýíý Öàã àãààðûí ãýíýòèéí áàéäëààñ øàëòãààëàí îòîð í¿¿äëèéí ÕÕÀÀ-í Æèëäýý ÷èãëýë, çîõèîí áàéãóóëàëòûí øóóðõàé çîõèöóóëàëò õèéõ ò¿øìýë 11. Ãàçðûã îðîí òóõàéí ãàçðûã óëñûí òóñãàé õýðýãöýýíä àâàõ ãàçðûí íóòãèéí òóñãàé òàëààðõè äýëãýðýíã¿é òàíèëöóóëãà áýëòãýõ õýðýãöýýíä àâàõ òàëààð

138

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

óëñûí òóñãàé õýðýãöýýíä àâàõ ãàçðûí õýìæýý, õèë, çààãèéã óðüä÷èëàí òîäîðõîéëñîí ñõåì çóðàã ¿éëäýõ ãàçðûí íýãäìýë ñàíãèéí øèíý÷èëñýí àíãèëàë, àøèãëàëòûí òºðºë, õýëáýðèéã òîäîðõîéëîõ òóõàéí ãàçàð íóòãèéí ýäèéí çàñãèéí íºõöºë áàéäàëòàé õîëáîîòîé ìýäýýëëèéí òàëààð òóñãàñàí çîõèõ ìàñøòàáûí çóðàã ¿éëäýõ óëñûí òóñãàé õýðýãöýýíä àâàõ ãàçðûí ýçýìøèã÷èéí òàëààðõè òîäîðõîéëîëò, ýçýìøèã÷èéí ñàíàëûã àâ÷ òóñãàõ 12. Ãàçàð õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ òàëààð

13. Ñóìûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººã õýðýãæ¿¿ëýõ

Óóë óóðõàéí àøèãëàëòûí óëìààñ ýâäýð÷ áîõèðäñîí ãàçðûã èðãýä, ìàë÷èä ÀÀÍÁ-ààñ èðñýí ñàíàëûí äàãóó õàìãààëàõ ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýýã áîëîâñðóóëæ, Ñóìûí Çàñàã äàðãàä óëàìæèëæ, òóõàéí ¿éëäâýðëýë ÿâóóëæ áóé áàéãóóëëàãàä øààðäëàãà òàâèõ Ýëýãäýë, ýâäðýëä õ¿÷òýé îðñîí àòàðøñàí ãàçðûí õýìæýý, áàéðøèë, øàëòãààí áîëîí ÿìàð òºðëèéí íºõºí ñýðãýýëò õèéõ ¿íäýñëýëèéã áîëîâñðóóëàí Ñóìûí Çàñàã äàðãàä òàíèëöóóëæ, õîëáîãäîõ äýýä øàòíû áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëýõ Óíäíû óñíû ýõ ¿¿ñâýðèéí õàìãààëàëòûí á¿ñèéã ãàçàð íü äýýð òîãòîîæ, àøèãëàëòûí äýãëýìèéã ñàõèóëàõ òàëààð çààâàð æóðàì áîëîâñðóóëàí áàòëóóëàí ìºðä¿¿ëæ àæèëëàõ Òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººã õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãººã óëèðàë, ñàðûí õóâààðüòàéãààð òóñãàéëàí 10-15/I áîëîâñðóóëæ ñóìûí Çàñàã äàðãààð áàòëóóëàí ìºðäºæ àæèëëàõ Áàòëàãäñàí òºëºâëºãººã àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, áàãèéí çàñàã äàðãà íàðò õ¿ðãýõ, õýðýãæèëòèéã ¯/1-¯/15 çîõèîí áàéãóóëàõ òàëààð ñåìèíàð, çºâëºãºº ºãºõ Òóõàéí æèëèéí ÃÇÁ-ûí òºëºâëºãºº áîëîí ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãººíä õýðýãæ¿¿ëýõýýð òóñãàãäàæ, çàðäëûí ýõ ¿¿ñâýð øààðäëàãàòàé áàéãàà àðãà XII/20-I/5 õýìæýýí¿¿äèéã ò¿¿âýðëýí àâ÷ íýãòãýí áàã, ñóìûí çàñàã äàðãàä òàíèëöóóëàõ Ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãàà, çºâëºãºº Ìàë÷èä, èðãýí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãààñ èð¿¿ëñýí ñàíàëûã ¿íäýñëýí ãàçðûí õóóëü òîãòîîìæèéí òàëààð æèëä 5-20/I ÿâóóëàõ ñóðãàëòûí òºëºâëºãºº ãàðãàõ Òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººã àéìãèéí õýìæýýíä ñóðòàë÷ëàõ ¿éë àæèëëàãààíä ººðèéí ñóìûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíèé çóðàã, òàéëàí òàéëáàð áè÷èã ãýõ ìýò áóñàä I/20-I/25 õîëáîãäîõ ìàòåðèàëûã àéìãèéí Ãàçðûí àëáàíä ãàðãàí ºã÷ ¿çýñãýëýí-ºäºðëºãò áèå÷ëýí îðîëöîõ Àëáàí ºðººíäºº ººðèéí íººö áîëîëöîîãîî àøèãëàí ãàçðûí õàðèëöàà, òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººíèé òàëààð æèëäýý ìýäýýëýë, ñóðòàë÷èëãààíû ñàìáàð çóðàãò õóóäàñ áàéðëóóëàí òîãòìîë àæèëëóóëàõ Øèíýýð ºì÷ë¿¿ëýõ, ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ ãàçàð, øèíýýð áàðèãäàõ îáúåêòóóäûí íýð, çîðèóëàëòûí òàëààð ñõåì æèëäýý çóðàã òóñãàéëàí áýëòãýæ òóõàéí áàéðøèëä íü ñàìáàðààð ñóðòàë÷ëàõ

139

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

14. Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí æèëèéí òºëºâëºãººíèé áèåëýëòèéã ä¿ãíýõ

Òàéëáàð:

Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí çóðàã, áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òàëáàéí Áàãèéí àøèãëàëò, õàìãààëàëò, íºõºí ñýðãýýëòèéí òàëààð ãàðñàí Æèëäýý çàñàã çààâàð çºâëºìæ¿¿äèéã ìàë÷äàä õ¿ðãýæ, ¿éë àæèëëàãààíä äàðãà íü õýâø¿¿ëæ ñóðãàõ Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíèé áèåëýëòèéã 1-10/VI* ãàðãàõ òàëààð áàãèéí çàñàã äàðãà íàðò çºâëºãºº ºãºõ 2030/X** ªìíºõ æèëèéí ãàçðûí ñàíãèéí òàéëàíòàé óÿëäóóëæ òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººãººð ºì÷ë¿¿ëæ, ýçýìø¿¿ëæ, àøèãëóóëæ, õàìãààëñàí ãàçðûí òîî õýìæýý, áàéðøèë, çîðèóëàëòûã ãàçðûí øèëæèëò õºäºëãººíèé áàëàíñààð òîîöîæ, ä¿ãíýëò XII/1ãàðãàõ XII/15 æè÷: ãàçðûí ñàíãèéí òàéëàíòàé óÿëäóóëæ òºëºâëºãººíèé áèåëýëòèéã ä¿ãíýõ ó÷èð íü òºëºâëºãººã õèð ¿íäýñëýë ñàéòàé áîëîâñðóóëæ, ò¿¿íèéãýý õèð áîäèò õýðýãæ¿¿ëñýí íü òîî õýìæýýãýýð õàðàãäàõ þì. Òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãººã õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãººíèé áèåëýëòèéã óëèðàë á¿ðýýð ä¿ãíýæ õÿíàëò òàâèõ /òóõàéí óëèðàëä õýðýãæýýã¿é îðõèãäñîí àðãà õýìæýýã áèåë¿¿ëýõ òàëààð õîëáîãäîõ àëáàí òóøààëòàí, õàðúÿàëàõ ãàçðóóäàä íü øààðäëàãà òàâèõ/ Áàãóóäààñ ãàðãàñàí ìýäýýã õÿíàæ íýãòãýí, ñóìààñ áèå ÝÌÑÇ äààí õýðýãæ¿¿ëñýí àæëûí áèåëýëòèéã òóñãàí ñóìûí 20-25VII* ÕÕÀÀ-í òºëºâëºãººíèé áèåëýëòèéí íýãäñýí ä¿í, ò¿¿íýýñ õèéõ 10-16/ ò¿øìýë ä¿ãíýëòèéã ãàðãàæ, çàñàã äàðãàä òàíèëöóóëàõ XII**

* Æèëèéí òºëºâëºãººíèé ºâºë, õàâðûí àæëûí õýðýãæèëòèéã ä¿ãíýõ õóãàöàà ** Æèëèéí òºëºâëºãººíèé õýðýãæèëòèéã ä¿ãíýõ õóãàöàà 1 Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ óäèðäàìæ æèë òóòàì ººð÷ëºãäºæ áîëíî.

Áàãèéí Çàñàã äàðãààñ ñóìûí Çàñàã äàðãàä á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýõ ãýðýýíä áýë÷ýýðèéí ìåíåæìåíòèéí ÷èãëýëýýð òóñãàõ á¿òýýãäýõ¿¿í Á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð

¯éë àæèëëàãàà

Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ óäèðäàìæèéã áàãèéí èðãýä, ìàë÷äûí á¿ëã¿¿äýä õ¿ðãýõ, îéëãóóëàõ Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, èðãýä, ìàë÷äûí á¿ëã¿¿äýýð ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíä îðóóëàõ ñàíàë ãàðãóóëàõ Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí æèëèéí Áàãèéí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, èðãýä, òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëæ ìàë÷äûí á¿ëýã, ìàë÷äûí ñàíàëûã áàãèéí áàòëóóëàõ ò¿âøèíä íýãòãýõ, áàãèéí ç¿ãýýñ íýìæ îðóóëàõ ñàíàëûã òóñãàõ, ÁÈÍÕ-ààð õýëýëö¿¿ëæ ñàíàë àâàõ Áàã, èðãýä, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ñàíàëûã ñóìûí ãàçðûí äààìàëä õ¿ðã¿¿ëýõ Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí æèëèéí òºëºâëºãººã áàãèéí èðãýä, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä õ¿ðãýæ ñóðòàë÷ëàõ

140

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà

Õàìòðàí õàðèóöàõ

10-20/VI

20/VI-10/VII

10-20/VII

I-III

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

Ìàë÷äûí ãàðãàñàí õ¿ñýëòèéí ¿íäñýí äýýð ºâºëæºº, õàâàðæààíû äîîðõè ãàçðûã ªâºëæºº, õàâàðæààíû ýçýìø¿¿ëýõ, áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òàëáàéã äîîðõè ãàçðûã àøèãëóóëàõ, õóâààðèëàõààð áàãààñ õýëýëöýæ ýçýìø¿¿ëýõ, áýë÷ýýð, øèéäâýðëýñíèé äàãóó ìàë÷äààð ºðãºäºë õàäëàíãèéí òàëáàéã õ¿ñýëò ãàðãóóëàõ ìàë÷äûí á¿ëýãò óðò õóãàöààãààð àøèãëóóëàõ Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí ãàçàð ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èéí øèëæèëò õºäºëãººí, ãýðýý õèéõ ººð÷ëºëòèéã öàã òóõàéä íü ãàçðûí äààìàëä ìýäýãäýõ Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí óðãàö òîãòîîõ çîðèëãîîð äýýæ àâàõ ìàë÷äûã òîâëîí òîãòîîæ, òýäýíä äýýæ àâàõ àðãà ç¿éí òàëààð çààâàð ºã÷, òîãòîîñîí ãàçðààñ óðãàöûí äýýæ àâàõóóëæ Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí ìýäýýã ãàçðûí äààìàëä õ¿ðãýõ òºëºâ áàéäëûí äîòîîäûí ¿íýëãýý Áýë÷ýýðèéí äààö, ìàëûí òîîíû õàðüöààíû òàëààð ãàðñàí çºâëºìæèéã ìàë÷äàä õ¿ðãýæ õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëæ, õÿíàëò òàâèõ Áàã, ìàë÷äûí á¿ëãèéí õóðëààð äóíäûí îòðûí íººö áèé áîëãîõ àñóóäëûã õýëýëöýæ áàãèéí Áàã, ìàë÷äûí á¿ëýã èðãýäèéí íèéòèéí õóðëûí øèéäâýð ãàðãóóëàõ äóíäûí îòðûí íººö íóòàã áèé áîëãîõ Ìàë÷äûí á¿ëãèéí ñàíàëûã áàãààð íýãòãýæ ñóìûí ãàçðûí äààìàëä õ¿ðã¿¿ëýõ Áýë÷ýýð, õàäëàí àøèãëàõ òàëààð ìàë÷äûí Ãàçðûí òàëààð ãàð÷ áóé õîîðîíä ãàðñàí ìàðãààíûã çîõèöóóëíà. ìàðãààí çºð÷èë (Ìàë÷äûí õîîðîíäîî çîõèöîæ áàéãàà ìàðãààí ¿¿íä õàìààðàõã¿é) Áàãèéí ìàë÷äûí îòîð í¿¿äëèéã çîõèîí Îòîð í¿¿äýë õèéõ áàéãóóëæ õýðýãæ¿¿ëýõ Ãàçðûí õóóëü, òîãòîîìæèéí òàëààð ìàë÷èä, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãóóäûí ñóðãàëòûí ýðýëò õýðýãöýýã ñóäàëæ íýãòãýí ñóìûí ÇÄÒÃ-ò Ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãàà, õ¿ðã¿¿ëýõ çºâëºãºº Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí æèëèéí òºëºâëºãºº, ò¿¿íèé áèåëýëòèéã áàãèéí íèéò ìàë÷èä, ìàë÷äûí á¿ëýã, àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãóóäàä õ¿ðãýæ ñóðòàë÷ëàõ Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíä òóñãàãäñàí àæëûí õýðýãæèëòèéã ãàçàð äýýð î÷èæ øàëãàõ Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíä òóñãàãäñàí àðãà õýìæýýíèé õýðýãæèëòèéã ìàë÷äûí á¿ëýã, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãóóäààñ ãàðãóóëàõ Ñóìûí ãàçàð çîõèîí Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíä áàéãóóëàëòûí æèëèéí òóõàéí áàãààñ òóñãàãäñàí àæëûí áèåëýëòèéã òºëºâëºãººíèé íýãòãýí ä¿ãíýõ áèåëýëòèéã ä¿ãíýõ Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíèé õýðýãæèëòèéí ìýäýýã ñóìûí ãàçðûí äààìàëä õ¿ðã¿¿ëýõ Áàãóóäûí ºäºðëºãººð ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíèé áèåëýëòèéã ñóðòàë÷ëàõ, õóðàëä îðîëöîîã¿é õ¿ì¿¿ñò õ¿ðãýõ ¿¿ðýã äààëãàâàð ºãºõ, ºðõººð ÿâàõ ¿åäýý ººðºº ñóðòàë÷ëàõ

Æèëäýý

25/VII-15/VIII

15/VIII-15-IX

10-25/VI

25-30/VII

Æèëäýý

Áàéãàëü îð÷íû áàéöààã÷

Æèëäýý

ÕÕÀÀ-í ò¿øìýë

VI-VII

Ãàçðûí äààìàë

Æèëäýý

10-20/VI* 1-5/XI**

10-20/VI* 5-15/XI**

Ìàë÷äûí á¿ëýã àæ àõóéí íýãæ¿¿ä

20/VI-10/ VII* 15-20/XI** 10-20/VII* 25-30/XI**

10-20VI* 10-20/IX**

141

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Òàéëáàð:

* Æèëèéí òºëºâëºãººíèé ºâºë, õàâðûí àæëûí õýðýãæèëòèéã ä¿ãíýõ õóãàöàà ** Æèëèéí òºëºâëºãººíèé õýðýãæèëòèéã ä¿ãíýõ õóãàöàà

Áàéãàëü îð÷íû áàéöààã÷ààñ ñóìûí Çàñàã äàðãàä á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýõ ãýðýýíä áýë÷ýýðèéí ìåíåæìåíòèéí ÷èãëýëýýð òóñãàõ á¿òýýãäýõ¿¿í Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí Áóñäûí ýçýìøèë, àøèãëàëòàíä áàéãàà Æèëäýý àøèãëàëò, áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òàëáàéã ò¿ð õóãàöààãààð õàìãààëàëòûí òàëààð äàéðàí ºíãºðºõ, ºâºëæºº õàâàðæààíû îðîí íóòàãò ìºðäºõ äîîðõè ãàçðàà áóñäàä øèëæ¿¿ëýõ, ºâë¿¿ëýõ, çààâàð æóðàì ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóé ýðõëýõ çîðèëãîîð áîëîâñðóóëàõ õàøñàí áýë÷ýýðèéã ãýðýýãýýð àøèãëóóëàõ çýðýã àñóóäëààð ñóìûí äîòîð ìºðä¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé æóðàì, çààâðûã ìºðä¿¿ëýõ, õýðýãæèëòýíä õÿíàëò òàâèõ ªâºëæºº, õàâàðæààíû Ãàçàð ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èéí ãýðýýíèé Æèëäýý äîîðõè ãàçðûã áèåëýëòýíä õÿíàëò, ¿íýëãýý õèéõ ýçýìø¿¿ëýõ, áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òàëáàéã ìàë÷äûí á¿ëýãò óðò õóãàöààãààð àøèãëóóëàõ ãýðýý

Õàìòðàí õàðèóöàõ Ãàçðûí äààìàë, Áàãèéí çàñàã äàðãà

Áýë÷ýýðèéã õàìãààëàõ, Øèíýýð ãàðãàõ, çàñâàðëàõ, ýçýìø¿¿ëýõ õóäàã Æèëäýý ñàéæðóóëàõ, íºõºí óñò öýãèéí òàëààð ìàë÷èä, ìàë÷äûí á¿ëãèéí ñýðãýýõ àðãà õýìæýý ñàíàëûã ¿íäýñëýí áàéðøëûã òîãòîîæ, òóõàéí æèëä õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíèé ñàíàë áîëîâñðóóëàõ

Ãàçðûí äààìàë ÕÕÀÀ-í ò¿øìýë

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð

¯éë àæèëëàãàà

Ãàçðûí äààìàë, Áàãèéí çàñàã äàðãà

Õóóëü ýðõ ç¿éí àæèëòíààñ ñóìûí Çàñàã äàðãàä á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýõ ãýðýýíä áýë÷ýýðèéí ìåíåæìåíòèéí ÷èãëýëýýð òóñãàõ á¿òýýãäýõ¿¿í Á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí òàëààð îðîí íóòàãò ìºðäºõ çààâàð æóðàì áîëîâñðóóëàõ

¯éë àæèëëàãàà

Áóñäûí ýçýìøèë, àøèãëàëòàíä áàéãàà áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òàëáàéã ò¿ð õóãàöààãààð äàéðàí ºíãºðºõ, ºâºëæºº õàâàðæààíû äîîðõè ãàçðàà áóñäàä øèëæ¿¿ëýõ, ºâë¿¿ëýõ, ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóé ýðõëýõ çîðèëãîîð õàøñàí áýë÷ýýðèéã ãýðýýãýýð àøèãëóóëàõ çýðýã àñóóäëààð ñóìûí äîòîð ìºðä¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé æóðàì, çààâðûã ìºðä¿¿ëýõ, õýðýãæèëòýíä õÿíàëò òàâèõ Ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãàà, Ãàçðûí õóóëü, òîãòîîìæèéí ñóðãàëò ÿâóóëàõ çºâëºãºº òàëààð ñóìûí çàñàã äàðãûí ãàðãàñàí øèéäâýðèéí äàãóó õýðýãæèëòèéã çîõèîí áàéãóóëàõ

142

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà

Õàìòðàí õàðèóöàõ

Æèëäýý

Ãàçðûí äààìàë, Áàãèéí çàñàã äàðãà

Æèëäýý

Áàãèéí çàñàã äàðãà, Ãàçðûí äààìàë

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

ÕÕÀÀ-í ò¿øìýëýýñ ñóìûí Çàñàã äàðãàä á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýõ ãýðýýíä áýë÷ýýðèéí ìåíåæìåíòèéí ÷èãëýëýýð òóñãàõ á¿òýýãäýõ¿¿í ¯éë àæèëëàãàà Á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð Áýë÷ýýðèéã õàìãààëàõ, Øèíýýð ãàðãàõ, çàñâàðëàõ, ýçýìø¿¿ëýõ ñàéæðóóëàõ, íºõºí õóäàã, óñò öýãèéí òàëààð ìàë÷èä, ìàë÷äûí ñýðãýýõ àðãà õýìæýý á¿ëãèéí ñàíàëûã ¿íäýñëýí áàéðøëûã òîãòîîæ, òóõàéí æèëä õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíèé ñàíàë áîëîâñðóóëàõ Áýë÷ýýð, õàäëàíã õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ, íºõºí ñýðãýýõ, õóäàã, óñò öýã øèíýýð ãàðãàõ, çàñâàðëàõ òàëààð ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíä òóñãàãäñàí àæëûã õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã ñóìûí çàñàã äàðãàä òàíèëöóóëàõ Áýë÷ýýðèéã Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí àøèãëàëò, àøèãëàõ, õàìãààëàõ, õàìãààëàëòûí òàëààð ìàë÷äààñ èð¿¿ëñýí ñàéæðóóëàõ, íºõºí òóðøëàãûã ñóäàëæ, øààðäëàãàòàé áîë ñýðãýýõ òàëààð ãàçàð äýýð íü íýã á¿ð÷ëýí ¿çýõ, íèéòýä ìàë÷èä, ìàë÷äûí äýëãýð¿¿ëáýë çîõèõ òóðøëàãûã ñîíãîõ, á¿ëãèéí òýðã¿¿í ò¿¿íèéã äýëãýð¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ, òóðøëàãûã ñóäëàæ ñóìûí çàñàã äàðãàä ìýä¿¿ëíý ò¿ãýýí äýëãýð¿¿ëýõ Íýâòð¿¿ëýõýýð øèéäâýðëýñýí òýðã¿¿í òóðøëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ Áýë÷ýýðèéí õîðòîí ìýðýã÷èäòýé òýìöýõ àðãà õýìæýý

Îòîð í¿¿äýë çîõèîí áàéãóóëàõ

Áýë÷ýýðèéí õîðòîí, ìýðýã÷èäòýé òýìöýõ õÿëáàð àðãà àæèëëàãààã òºëºâëºõ Íººö áîëîìæîî àøèãëàí áýë÷ýýðèéí õîðòîí ìýðýã÷èäòýé òýìöýõ, óñòãàõ àæëûã ñóì, áàãèéí ò¿âøèíä ìàë÷äûí á¿ëýã, ìàë÷äûã õàìðóóëàí çîõèîí áàéãóóëàõ Áýë÷ýýðèéí õîðòîí, ìýðýã÷èäòýé òýìöýõ òàëààð ìýðãýæëèéí áîëîí ñàíõ¿¿ãèéí õóâüä ñóìûí õ¿÷èí ÷àäëààñ äàâñàí ¿éë àæèëëàãààã øèéäâýðëýõ àðãà çàìûã ñóäàëæ ñàíàëàà ñóìûí Çàñàã äàðãàä òàâèõ Ãàí, çóäûí ¿åä ººð àéìàã, ñóìûí íóòàãò îòîð í¿¿äýë õèéõ àñóóäëûã ñóäàëæ, ñóìûí Çàñàã äàðãàä òàíèëöóóëàõ

Õýðýãæ¿¿ëýõ Õàìòðàí õóãàöàà õàðèóöàõ 5-10/VII Ãàçðûí äààìàë

10-20/I

Ãàçðûí äààìàë

20/VII-20/VIII Ãàçðûí äààìàë

Æèëäýý

Áàãèéí çàñàã äàðãà

20-30/VIII

Ãàçðûí äààìàë Ãàçðûí äààìàë, Áàãèéí çàñàã äàðãà Ãàçðûí äààìàë

VIII-IX

1-15/IX

1-5/X

Ãàçðûí äààìàë

143

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Áýë÷ýýðèéã õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ, àøèãëàëòã¿é áýë÷ýýðèéã àøèãëàõ, õóäàã óñ ãàðãàõ, çàñâàðëàõ, áýë÷ýýðèéí õîðòîí ìýðýã÷èäòýé ñóìûí ò¿âøèíä òýìöýõ, ñóì, áàã, ìàë÷íû á¿ëãèéí îòðûí íººö áèé áîëãîõ òàëààð ñóìààñ áèå äààí õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí æèëèéí òºëºâëºãººíä òóñãàí õýðýãæ¿¿ëýõ. ¯¿íä

144

Ìàë÷äûí ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõ, ò¿¿ãýýð äàìæèí ìàë àæ àõóéí ¿éëäâýðëýë ýðõëýõ ýðõ áàòàëãààòàé áîëíî. Ýíý àæëûí õ¿ðýýíä íèéò ìàë÷èí ºðõèéí .......õóâüä ºâºëæºº, õàâàðæààíû á¿ðòãýë îëãîæ, áýë÷ýýðèéí ...... õóâèéã ìàë÷äûí á¿ëýãò ãýðýýãýýð àøèãëóóëíà. .... ãà òàëáàéã õàøèæ õàìãààëíà. ..... ãàçðûí .... ãà áýë÷ýýðèéã àøèãëàëòààñ ò¿ð õóãàöààãààð ÷ºëººëíº. ...... õóäàã øèíýýð ãàðãàæ, ..... õóäàã çàñâàð õèéíý..... ãýõ ìýò

Õàðèóöàí ã¿éöýòãýõ Ãàçðûí äààìàë

• Ñóìûí äîòîð çîõèöóóëàëòã¿é áàéãàà ãàçðûí ýðõ ç¿éí õàðèëöààíû çîõèöóóëàëò ñàéæèðíà. • Ìàë÷äûí õîîðîíäûí áýë÷ýýðèéí ìàðãààí çºð÷èë àðèëíà.

Æèëäýý

Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí òàëààð ñóìûí äîòîð ìºðäºõ çààâàð, æóðàì áîëîâñðóóëæ, ÈÒÕ-ààð áàòëóóëæ ìºðäºæ àæèëëàõ ¯¿íä • Áýë÷ýýðèéã ìàë÷äûí á¿ëýãò ãýðýýãýýð àøèãëóóëàõ æóðàì • Áýë÷ýýðèéí ãàçðûã ìàë äàéðàí ºíãºðºõ æóðàì • ªâºëæºº õàâàðæààíû äîîðõè ãàçðàà áóñäàä øèëæ¿¿ëýõ, ºâë¿¿ëýõ æóðàì …… ãýõ ìýò ªâºëæºº, õàâàðæààíû äîîðõè ãàçðûã ýçýìø¿¿ëýõ ãýð÷èëãýý îëãîõ, áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òàëáàéã ìàë÷äûí á¿ëýãò óðò õóãàöààíû ãýðýýãýýð àøèãëóóëàõ çàìààð ìàë÷äûí ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéã áàòàëãààæóóëàõ.

Ãàçðûí äààìàë ÕÕÀÀ-í ò¿øìýë, Ãàçðûí äààìàë Áàéãàëü îð÷íû áàéöààã÷

Áýë÷ýýðèéí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûã ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýý

Õ¿ðýõ ¿ð ä¿í

Æèëäýý

Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ õóóëü ýðõ ç¿éí îð÷èíã á¿ðä¿¿ëýõ

¯éë àæèëëàãàà

Æèëäýý

Á¿òýýã äýõ¿¿íèé íýð

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà

Ñóìûí çàñàã äàðãààñ àéìãèéí çàñàã äàðãàòàé áàéãóóëàõ ãýðýýíä Áýë÷ýýðèéí ìåíåæìåíòèéí ÷èãëýëýýð òóñãàõ á¿òýýãäýõ¿¿í

Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâ ëºãººíèé õýðýãæèëòýíä õÿíàëò òàâèõ

................................ ........ òàëààð àñóóäàë áîëîâñðóóëæ ñàíàëàà ............................. ãàçàðò òàâüæ øèéäâýðë¿¿ëíý. Äýýðõ àæèëòíóóäûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí æèëèéí òºëºâëºãººíèé õýðýãæèëòýä òàâèõ àíõààðàë, àæëûí èäýâõ äýýøèëíý.

Ãàçðûí äààìàë ÕÕÀÀ-í ò¿øìýë, Áàéãàëü îð÷íû áàéöààã÷ ÕÕÀÀ-í ò¿øìýë Õóóëü ýðõ ÕÕÀÀ-í ò¿øìýë, ç¿éí àæèëòàí áàãèéí çàñàã äàðãà

Áàã, àæ àõóé íýãæ áàéãóóëëàãóóäûí óäèðäëàãàä 2 óäàà ñåìèíàð ºãíº.

Ãàçðûí äààìàë

Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí æèëèéí òºëºâëºãºº, ò¿¿íèé áèåëýëòèéã áàã, àæ àõóé íýãæ áàéãóóëëàãóóäàä õ¿ðãýæ ñóðòàë÷ëàõ Ìýðãýæëèéí áîëîí ñàíõ¿¿ãèéí õóâüä ñóìûí áîëîìæîîñ äàâñàí ñóðãàëòûí àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààð ñàíàëàà áîëîâñðóóëæ, õîëáîãäîõ ãàçðóóäàä óëàìæëàõ Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí æèëèéí òºëºâëºãººíèé õýðýãæèëòèéã õÿíàæ, ÕÕÀÀ-í àæèëòàí, ãàçðûí äààìàë, áàãèéí çàñàã äàðãà íàðûí íèéë¿¿ëýõ á¿òýýãäýõ¿¿íèé áèåëýëòèéã õàðãàëçàí òýäíèé àæèëä íü ¿íýëãýý ºã÷, öàëèíãèéí ñàíã òîãòîîõ

Æèëäýý

...... óäàà ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëæ, èðãýäèéí ...... õóâèéã õàìðóóëíà.

Æèëäýý

Ãàçðûí õóóëü, òîãòîîìæèéí òàëààð ÿâóóëàõ ñóðãàëòàä ñóìûí íèéò èðãýäèéã õàìðóóëàõ

Æèëäýý

Ñóìûí äîòîîäûí áîëîìæèä òóëãóóðëàí áýë÷ýýðèéí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûã ñàéæðóóëàí íºõºí ñýðãýýõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëíý. Öàãèéí áàéäëûã õàðãàëçàí ................ àéìàã, ñóìòàé îòîð í¿¿äýë õèéõ òàëààð ãýðýý áàéãóóëíà.

Æèëäýý

Áýë÷ýýðèéã àøèãëàõ, õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ, íºõºí ñýðãýýõ òàëààð ìàë÷èä, ìàë÷äûí á¿ëãèéí òýðã¿¿í òóðøëàãûã ñóäàëæ, ñóìûí õýìæýýíä ò¿ãýýí äýëãýð¿¿ëýõ Ãàí, çóäûí ¿åä ººð àéìàã, ñóìûí íóòàãò îòîð í¿¿äýë õèéõ àñóóäëûã ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíä òóñãàí õýðýãæ¿¿ëíý.

Æèëäýý

Ãàçðûí õóóëü òîãòîîìæ, áýë÷ýýðèéí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí òàëààð ÿâóóëàõ ñóðãàëò ñóðòàë÷èëãàà

………… …………… ………… ………… …… …………. àñóóäëûí òàëààð ñàíàë áîëîâñðóóëæ, …........... ……… …… ãàçðóóäàä ñàíàë òàâèíà. ¯¿íèé ¿ðýýð òåõíèê, ñàíõ¿¿, ìýðãýæëèéí õóâüä ñóìûí áîëîìæîîñ äàâñàí àñóóäëûã øèéäýõ áîëîìæóóä ãàð÷ èðíý.

Õàãàñ á¿òýí æèëýýð

Áýë÷ýýðèéí àøèãëàëò, õàìãààëàëòûã ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýý

Áýë÷ýýðèéã õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ, õóäàã, óñò öýã ãàðãàõ, çàñâàðëàõ, áýë÷ýýðèéí õîðòîí ìýðýã÷èäòýé òýìöýõ, ñóì, áàã, ìàë÷íû á¿ëãèéí îòðûí íººö áèé áîëãîõ, ñóìûí ò¿âøèíä øèéäýãäýýã¿é ñóìûí õèë, áýë÷ýýðèéí ìàðãààí çºð÷ëèéí òàëààð ñóìûí ò¿âøèíä øèéäâýðëýæ ÷àäàõã¿é àñóóäëààð ñàíàë áîëîâñðóóëæ, õîëáîãäîõ äýýä øàòíû áàéãóóëëàãàä òàâèõ. ¯¿íä

Æèëäýý

Å. Ñóìûí ÃÇÁ-ûí òóõàéí æèëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àðãà÷ëàë

145

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Ìàë÷èä, îðîí íóòãèéí áàéãóóëëàãûí ñàíàëä ¿íäýñëýí áýë÷ýýðèéã àøèãëàõ, õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýýã äîîðõè á¿òýöòýéãýýð á¿õ ñóìàíä æèë á¿ð òºëºâëºæ, õýðýãæèëòèéã çîõèîí áàéãóóëàõ, õÿíàëò ¿íýëãýý õèéõ. ¯¿íä • Ãàçðûí òóõàé õóóëü, òîãòîîìæ, ñóìààñ àâ÷ õýðýãæ¿¿ëæ áóé àðãà õýìæýýíèé òàëààð ñóðãàëò ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõ • ªâºëæºº, õàâàðæààíû äîîðõè ãàçðûã ìàë÷äàä ýçýìø¿¿ëýõ, áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òàëáàéã ìàë÷äûí á¿ëýãò ãýðýýãýýð àøèãëóóëàõ • Ãàçðûí ìàðãààíûã çîõèöóóëàõ • Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí ãàçðûí ÷àíàðûí ¿íýëãýý • Áýë÷ýýð, õàäëàíã çºâ çîõèñòîé àøèãëàõ, õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ • Íººö áîëîí îòðûí íóòàã áèé áîëãîõ • Õîðòîí ìýðýã÷èäòýé òýìöýõ • Àøèãëàëòã¿é áàéãàà áýë÷ýýðèéã àøèãëàõ • Ìàë÷äûí îòîð í¿¿äýë õèéõ, øèëæèëò õºäºëãººí • Ãàí çóäûí ¿åä í¿¿äýëëýõ ÷èãëýë

Òîî õýìæýý

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð

Õ¿ðýõ ò¿âøèí

Øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò

Àéìãèéí á¿õ ñóìàíä õýðýãæ¿¿ëíý.

Àéìãèéí çàñàã äàðãààñ Çàì, Òýýâýð, Áàðèëãà, õîò áàéãóóëàëòûí ßàìàíä á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýõ ãýðýýíä áýë÷ýýðèéí ìåíåæìåíòèéí÷èãëýëýýð òóñãàõ á¿òýýãäýõ¿¿í

• Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíä áýë÷ýýð, õàäëàí, õóäàã, óñò öýãèéí ýçýìøèë, àøèãëàëòûí òàëààð ìàë÷èä, àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãûí ñàíàë á¿ðýí òóñãàëàà îëíî. • Áýë÷ýýð, õàäëàíã ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èä çºâ çîõèñòîé àøèãëàõ îð÷èí á¿ðäýíý • Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí ãàçðûí àøèãëàëò, õàìãààëàëòàíä õÿíàëò òàâèõ íºõöºë á¿ðäýíý. • Áýë÷ýýðèéí ìåíåæìåíò íü ìàë÷äûí ýðõ àøèãò íèéöñýí çîõèîí áàéãóóëàëòòàé àðãà õýìæýý áîëíî

• Áýë÷ýýð, õàäëàí àøèãëàëòûí àñóóäëûã òóñãàñàí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíèé òîî • ªâºëæºº, õàâàðæààíû äîîðõè ãàçàðòàà ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý àâñàí ìàë÷äûí òîî • Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ãýðýý õèéñýí ìàë÷äûí á¿ëãèéí òîî • Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí àøèãëàëò õàìãààëàëòûí òàëààð ñóäàëæ íýâòð¿¿ëñýí òýðã¿¿í òóðøëàãûí òîî • Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí àøèãëàëò õàìãààëàëòûí òàëààð àéìàã, ñóìàíä õýðýãæ¿¿ëñýí àðãà õýìæýýíèé òîî • Ñàéæðóóëñàí áýë÷ýýð õàäëàíãèéí òàëáàé • Ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãààíä õàìðàãäñàí õ¿íèé òîî

Àéìãèéí ÃÕÁÕÁÃ-ààñ Ãàçðûí õàðèëöàà, Áàðèëãà, Ãåîäåçè Çóðàã Ç¿éí Ãàçàðò á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýõ ãýðýýíä áýë÷ýýðèéí ìåíåæìåíòèéí ÷èãëýëýýð òóñãàõ á¿òýýãäýõ¿í Á¿òýýãäýõ¿¿íèé àíãè Á¿òýýãäýõ¿¿íèé àíãè 1. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ õóóëü ýðõ ç¿éí îð÷íûã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ ¿éë÷èëãýý

146

Á¿òýýãäýõ¿¿í

Õ¿ðýõ ¿ð ä¿í

Øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò

Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí • Àéìàã, ñóìûí äîòîð • Áàòëóóëæ ìºðä¿¿ëñýí àøèãëàëò, õàìãààëàëò, çîõèöóóëàëòã¿é æóðàì, çààâðûí òîî íºõºí ñýðãýýõ àðãà áàéãàà ãàçðûí ýðõ õýìæýýíèé òàëààð ç¿éí õàðèëöààíû àéìàã, ñóìûí äîòîð çîõèöóóëàëò ìºðäºõ çààâàð æóðàì ñàéæèðíà. áîëîâñðóóëæ, àéìàã, • Áýë÷ýýðèéí ìàðãààí ñóìûí ÈÒÕ-ààð áàòëóóëæ çºð÷èë àðèëíà. ìºðäºæ àæèëëàõ ¯¿íä • Áýë÷ýýðèéã ìàë÷äûí á¿ëýãò ãýðýýãýýð àøèãëóóëàõ æóðàì • Áýë÷ýýðèéí ãàçðûã ìàë äàéðàí ºíãºðºõ æóðàì • ªâºëæºº õàâàðæààíû äîîðõè ãàçðàà áóñäàä øèëæ¿¿ëýõ, ºâë¿¿ëýõ æóðàì …… ãýõ ìýò

¨. Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé àíãè 2. Ãàçàð õàìãààëàõ íºõºí ñýðãýýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ, ãàçðûí õàðèëöààíû çîõèöóóëàëò

Ñóì á¿ðèéí áýë÷ýýðèéí • Ñóìûí æèë á¿ðèéí îäîîãèéí òºëºâ ãàçàð çîõèîí áàéäëûí ¿íýëãýý õèéõ, áàéãóóëàëòûí áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òºëºâëºãººíä òàëáàéã öààøèä çºâ áýë÷ýýðèéí çîõèîí çîõèñòîé àøèãëàõ, áàéãóóëàëòûí õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ àñóóäëóóä òóñãàãäàí àñóóäëûã ìàë÷èä, îðîí îðæ õýðýãæèíý. íóòãèéí áàéãóóëëàãà, • Ñóìûí ãàçàð çîõèîí ìýðãýæèëòí¿¿äýýñ ñàíàë áàéãóóëàëòûí àâàõ çàìààð ñóäàëæ òºëºâëºãººíä òîãòîîõ, ò¿¿íýýñ ¿íäýñëýí áýë÷ýýð, õàäëàí, áýë÷ýýðèéã õàìãààëàõ, õóäàã, óñò öýãèéí íºõºí ñýðãýýõ, ñàéæðóóëàõ, ýçýìøèë, àøèãëàëòûí òàëõëàãäàëä îðîõîîñ òàëààð ìàë÷èä, ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýýã àæ àõóéí íýãæ æèë á¿ðèéí ãàçàð áàéãóóëëàãûí ñàíàë çîõèîí áàéãóóëàëòûí á¿ðýí òóñãàëàà îëíî. òºëºâëºãººíä òóñãàí • Áýë÷ýýð, õàäëàíã õýðýãæ¿¿ëýõ ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èä çºâ çîõèñòîé àøèãëàõ îð÷èí á¿ðäýíý • Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí ãàçðûí àøèãëàëò, õàìãààëàëòàíä õÿíàëò òàâèõ íºõöºë á¿ðäýíý. Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí óðãàö, äààö, áàãòààìæèéã áàã, ìàë÷äûí áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëýã á¿ðýýð òîãòîîæ, áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí òàëáàéã ñàéæðóóëàõ, áýë÷ýýðèéí äààöûã ìàëûí òîîíä çîõèöóóëàõ òàëààð áýë÷ýýð àøèãëàëòûí á¿ëã¿¿äýä çºâëºìæ ãàðãàí ºã÷ áàéõ

Ìàë÷äûí á¿ëã¿¿äýä áýë÷ýýðèéí äààö, áîëîìæèä ìàëûí òîîãîî çîõèöóóëàõ ñýòãýëãýý á¿ðäýíý.

• Áýë÷ýýð, õàäëàí àøèãëàëòûí àñóóäëûã òóñãàñàí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººíèé òîî • ªâºëæºº, õàâàðæààíû äîîðõè ãàçàðòàà ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý àâñàí ìàë÷äûí òîî • Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ãýðýý õèéñýí ìàë÷äûí á¿ëãèéí òîî • Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí àøèãëàëò õàìãààëàëòûí òàëààð ñóäàëæ íýâòð¿¿ëñýí òóðøëàãûí òîî • Áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí àøèãëàëò õàìãààëàëòûí òàëààð ñóìàíä õýðýãæ¿¿ëñýí àðãà õýìæýýíèé òîî • Ñàéæðóóëñàí áýë÷ýýð õàäëàíãèéí òàëáàé • Ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãààíä õàìðàãäñàí õ¿íèé òîî

• Ìàëûí òîî, áýë÷ýýðèéí äààöûí òàëààð ãàðãàñàí çºâëºìæèéí òîî

ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2010 îíû 16 òîîò òóøààëûí õàâñðàëò

¨. ÍÝÃÆ ÒÀËÁÀÐ ÄÓÃÀÀÐËÀÕ ÆÓÐÀÌ Íýã. Íèéòëýã ¿íäýñëýë 1.1. Ýíýõ¿¿ æóðìûí çîðèëãî íü ãàçðûí íýãæ òàëáàðûã äóãààðëàõòàé õîëáîîòîé õàðèëöààã çîõèöóóëàõ, àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà, ñóìûí ãàçðûí äààìëûã íýãäñýí àðãà ç¿éãýýð õàíãàõàä îðøèíî. 1.2. Íýãæ òàëáàðûí äóãààðëàëòûã ãàçàð ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷, ºì÷ëºã÷èéí ýðõèéã áàòàëãààæóóëæ ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýõ, ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýý áàéãóóëàõ, íýãæ òàëáàðûã ¿íýëýõ, òºëáºð, òàòâàð íîãäóóëàõ, óã òºëáºðèéã òºñºâò òºëºõòýé õîëáîîòîé ìýäýýëëèéã á¿ðòãýõ, ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºëòèéí çóðàãò íýãæ òàëáàðûã äóãààðëàõ, íýãæ òàëáàðûí ìýäýýëëèéã ¯íäýñíèé ãàçðûí ìýäýýëëèéí ñèñòåìä îðóóëàõ çýðýã ¿éë àæèëëàãààíä ìºðäëºã áîëãîíî.

147

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Õî¸ð. Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ çàð÷èì 2.1. Íýãæ òàëáàð äóãààðëàëò íü ÀÈÕ-ûí Òýðã¿¿ëýã÷äèéí áàòàëñàí 1977 îíû 75, 1978 îíû 73, 1980 îíû 84, 1981 îíû 280, 1983 îíû 106, 1985 îíû 45, 240, 1986 îíû 92, 179, 1987 îíû 121, 130 äóãààð çàðëèã, 1994 îíû 32, 34, 1996 îíû 24, 25 äóãààð òîãòîîëîîð áàòàëñàí çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèéí õèëèéí öýñèéã áàðèìòëàí òîãòîîñîí êàäàñòðûí ìóæ, òîéðãèéí õ¿ðýýíä õýðýãæèíý 2.2. Ìîíãîë óëñûí á¿ñ÷èëñýí õºãæëèéí ¿çýë áàðèìòëàëûí õ¿ðýýíä áîëîâñðóóëñàí ÇÒÀÆûí ñàéäûí 2007 îíû 101 òîîò òóøààëààð áàòëàãäñàí “Ìîíãîë óëñûí á¿ñ÷ëýëèéí íýãäñýí êîä”-òîé íýãæ òàëáàðûí äóãààð íü óÿëäñàí áàéíà. 2.3. Íýãæ òàëáàðûí äóãààð íü óëñûí õýìæýýíä äàõèí äàâòàãäàõã¿é áàéíà. 2.4. Çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèéí õèëèéí öýñ ººð÷ëºãäºõ, òàòàí áóóãäàõ, íýìýãäýõ, “Ìîíãîë óëñûí á¿ñ÷ëýëèéí íýãäñýí êîä”-ä ººð÷ëºëò îðîõîä ýíýõ¿¿ æóðìûí äàãóó òîãòîîãäñîí ãàçðûí êàäàñòðûí ìóæ, òîéðãèéí õèë çààã, äóãààðûã ººð÷ëºõã¿é, öààøèä òîãòâîðòîéãîîð ìºðäºíº. Ãóðàâ. Íýãæ òàëáàðûí äóãààð 3.1. Íýãæ òàëáàðûí äóãààð íü êàäàñòðûí ìóæ, òîéðãèéí äóãààð áîëîí íýãæ òàëáàðûí õóâèéí äóãààðûã àãóóëñàí 10-11 îðîíòîé òîîíîîñ á¿ðäýíý. 3.2. Êàäàñòðûí ìóæèéí õóâààðü, ò¿¿íèé íýð, äóãààðûã òóñ æóðìûí 1 ä¿ãýýð õàâñðàëòààð òîãòîîíî. 3.3. Êàäàñòðûí òîéðãèéã êàäàñòðûí ìóæ äàõü õ¿í àìûí íóòàãøèë, ñóóðüøëûí íÿãòðàëûã õàðãàëçàí òîãòîîõ áà ò¿¿íèé õóâààðü, íýð, äóãààðûã òóñ æóðìûí 2 äóãààð õàâñðàëòààð òîãòîîíî. 3.4. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí äóãààð íü 00001-ýýñ ýõëýí äýñ äàðààëóóëàí äóãààðëàñàí 5 îðîíòîé äóãààð áàéíà. 3.5. Êàäàñòðûí íýã òîéðîãò õàðúÿàëàãäàõ ãàçðûí íýãæ òàëáàðûí õóâèéí äóãààð íü äàâòàãäàøã¿é öîðûí ãàíö áàéõ áºãººä 99999-ººñ õýòðýõã¿é áàéíà. 3.6. Íýãæ òàëáàðûí äóãààð íü äàðààõü á¿òýöòýé áàéíà.

Óëààíáààòàð á¿ñèéí Áàÿíç¿ðõ, Áàÿíãîë, Ñ¿õáààòàð, Ñîíãèíîõàéðõàí, ×èíãýëòýé, Õàí-Óóë ä¿¿ðýã, Äàðõàí, Ýðäýíýò êàäàñòðûí ìóæèä: Êàäàñòðûí ìóæèéí äóãààð Á¿ñèéí äóãààð

Àéìàã, ä¿¿ðãèéí äóãààð

Â1

Êàäàñòðûí òîéðãèéí äóãààð

Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí äóãààð

Â2Â3Â4Â5

Ñ1Ñ2Ñ3Ñ4Ñ5

Óëààíáààòàð á¿ñèéí Áàãàõàíãàé, Áàãàíóóð, Íàëàéõ êàäàñòðûí ìóæèä: Êàäàñòðûí ìóæèéí äóãààð Á¿ñèéí äóãààð

Ä¿¿ðãèéí äóãààð

Â1Â2

148

Êàäàñòðûí òîéðãèéí äóãààð

Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí äóãààð

Â3Â4Â5

Ñ1Ñ2Ñ3Ñ4Ñ5

¨. Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì

Òºâ, õàíãàé, áàðóóí, ç¿¿í á¿ñèéí êàäàñòðûí ìóæèä: Êàäàñòðûí ìóæèéí äóãààð Á¿ñèéí äóãààð

Àéìãèéí äóãààð

Â1

Êàäàñòðûí òîéðãèéí äóãààð

Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí äóãààð

Â2Â3Â4

Ñ1Ñ2Ñ3Ñ4Ñ5

Äºðºâ. Íýãæ òàëáàðûã äóãààðëàõ

4.1. Íýãæ òàëáàðûí äóãààðûã àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáàíû êàäàñòðûí àñóóäàë õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí áîëîí ñóìûí Ãàçðûí äààìàë îëãîíî.

4.2. Íýãæ òàëáàð á¿ðèéã òóõàéí çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèéí õîò ñóóðèíãèéí õýñãèéí õýìæýýíä äàâòàãäàøã¿é áàéäëààð äóãààðëàíà.

4.3. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí äóãààðûã Çóðàã 1-ä õàðóóëñàí òîïîëîãèéí çàð÷ìûí äàãóó áàðóóí äýýä ºíöãººñ ýõëýí ç¿¿í òèéø ÷èãëýëýýð ºãíº.

Çóðàã 1. Òîïîëîãèéí çàð÷èì

4.4. Õýðýâ íýãæ òàëáàð íü õî¸ð áîëîí ò¿¿íýýñ äýýø òîîíû çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæ, êàäàñòðûí òîéðãèéí õèë äàìíàí îðøèæ áàéâàë ò¿¿íèéã êàäàñòðûí òîéðãèéí õèë çààãèéí äàãóó õóâààæ, ¿¿ññýí íýãæ òàëáàð á¿ðä äóãààð ºãíº.

4.5. Ýíýõ¿¿ æóðàì áàòëàãäàõààñ ºìíº Ìîíãîë Óëñàä ìºðäºãäºæ áàéñàí ÃÕÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2003 îíû 163 òîîò òóøààë, 2003 îíû “Æóðàìä íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé” 315 òîîò òóøààëààð áàòëàãäñàí ″Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì″-ûí äàãóó äóãààðëàãäñàí ãàçðûí íýãæ òàëáàðóóäûí äóãààðûã ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí øèëæèëò õºäºëãººí, ãýð÷èëãýýíèé õóãàöàà ñóíãàõ, ãýðýý øèíý÷ëýõ, íýãæ òàëáàðò ººð÷ëºëò îðóóëàõ àëèâàà òîõèîëäîëä ýíýõ¿¿ æóðàìä íèéö¿¿ëýí ººð÷èëæ øèíý äóãààðûã îëãîíî. Òàâ. Íýãæ òàëáàðûí äóãààðò ººð÷ëºëò îðóóëàõ 5.1. Íýã ãàçðûí êàäàñòðûí òîéðîãò õàðüÿëàãäàõ ãàçðûí íýãæ òàëáàðûí òîî 99999ººñ õýòýðñýí, õîò ñóóðèí ãàçðûã õºãæ¿¿ëýõ åðºíõèé òºëºâëºãººíèé äàãóó øèíý õîðîîëîë, õîòõîí áèé áîëñîí íºõöºëä ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà, õîëáîãäîõ àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà, ñóìûí Ãàçðûí äààìàëòàé õàìòðàí øèíýýð êàäàñòðûí òîéðîã ¿¿ñãýõ áà òîéðãèéí õèë çààãèéã òîãòîîæ, äóãààðûã îëãîíî. 5.2. Øèíýýð ¿¿ññýí êàäàñòðûí òîéðîãò òóõàéí êàäàñòðûí ìóæèä õàðúÿàëàãäàõ êàäàñòðûí òîéðãèéí ñ¿¿ëèéí äóãààðûí äàðààãèéí äóãààðûã îëãîíî. 5.3. Íýãæ òàëáàðûã õóâààõ, õýä õýäýí íýãæ òàëáàðûã íèéë¿¿ëñýí òîõèîëäîëä ¿¿ññýí íýãæ òàëáàð òóñ á¿ðä äóãààðûã øèíýýð îëãîæ, õóâèéí õýðãèéã øèíýýð ¿¿ñãýíý.

149

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

5.4. Íýãæ òàëáàðûí äóãààð ººð÷ëºãäñºí òîõèîëäîëä õóó÷èí íýãæ òàëáàðûí äóãààðûã íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéí õàìò àðõèâëàõ áºãººä ýíýõ¿¿ õóâèéí õýðýãò øèíýýð ¿¿ññýí íýãæ òàëáàðûí äóãààðûã òýìäýãëýñýí áàéíà. 5.5. Øèíýýð ¿¿ñ÷ áóé íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýãò õóó÷èí íýãæ òàëáàðûí äóãààðûã òýìäýãëýñýí áàéíà. 5.6. Íýãæ òàëáàðûí äóãààðûí ººð÷ëºëòèéã òóõàé á¿ð ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíä îðóóëàõ áà ãàçðûí íýãäìýë ñàíãèéí òàéëàíãèéí àæëûí çóðàã /Çàñãèéí ãàçðûí 2003 îíû 28 äóãààð òîãòîîëûí 2 äóãààð õàâñðàëò/ äýýð òóñãàñàí áàéõ øààðäëàãàòàé.

“Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì”-ûí 1 ä¿ãýýð õàâñðàëò

ÊÀÄÀÑÒÐÛÍ ÌÓÆÈÉÍ ÕÓÂÀÀÐÜ 1. ÓËÀÀÍÁÀÀÒÀÐ Á¯ÑÝÄ ÕÀÐÚßÀËÀÃÄÀÕ ÊÀÄÀÑÒÐÛÍ ÌÓÆ Á¿ñèéí äóãààð íýð 1 Óëààíáààòàð

150

Àéìàã, ä¿¿ðãèéí äóãààð íýð 3 Áàÿíç¿ðõ 4 Ñ¿õáààòàð 5 ×èíãýëòýé 6 Áàÿíãîë 7 Õàí-Óóë 8 Ñîíãèíîõàéðõàí 20 Áàãàíóóð 23 Áàãàõàíãàé 26 Íàëàéõ

Êàäàñòðûí ìóæèéí äóãààð íýð 13 Áàÿíç¿ðõ 14 Ñ¿õáààòàð 15 ×èíãýëòýé 16 Áàÿíãîë 17 Õàí-Óóë 18 Ñîíãèíîõàéðõàí 120 Áàãàíóóð 123 Áàãàõàíãàé 126 Íàëàéõ

¨. Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì

2. Ç¯¯Í Á¯ÑÝÄ ÕÀÐÚßÀËÀÃÄÀÕ ÊÀÄÀÑÒÐÛÍ ÌÓÆ Á¿ñèéí äóãààð 2

íýð Ç¿¿í

Àéìàã, ä¿¿ðãèéí äóãààð íýð 1 Äîðíîä 2 Ñ¿õáààòàð 3 Õýíòèé

Êàäàñòðûí ìóæèéí äóãààð íýð 21 Äîðíîä 22 Ñ¿õáààòàð 23 Õýíòèé

3. ÒªÂÈÉÍ Á¯ÑÝÄ ÕÀÐÚßÀËÀÃÄÀÕ ÊÀÄÀÑÒÐÛÍ ÌÓÆ äóãààð 4

Á¿ñèéí íýð Òºâèéí

Àéìàã, ä¿¿ðãèéí äóãààð íýð 1 Òºâ 2 Ãîâüñ¿ìáýð 3 Ñýëýíãý 4 Äîðíîãîâü 5 Äàðõàí-Óóë 6 ªìíºãîâü 8 Äóíäãîâü

Êàäàñòðûí ìóæèéí äóãààð íýð 41 Òºâ 42 Ãîâüñ¿ìáýð 43 Ñýëýíãý 44 Äîðíîãîâü 45 Äàðõàí-Óóë 46 ªìíºãîâü 48 Äóíäãîâü

151

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

4.XÀÍÃÀÉÍ Á¯ÑÝÄ ÕÀÐÚßÀËÀÃÄÀÕ ÊÀÄÀÑÒÐÛÍ ÌÓÆ Á¿ñèéí äóãààð 6

152

íýð Õàíãàéí

Àéìàã, ä¿¿ðãèéí äóãààð íýð 1 Îðõîí 2 ªâºðõàíãàé 3 Áóëãàí 4 Áàÿíõîíãîð 5 Àðõàíãàé 7 Õºâñãºë

Êàäàñòðûí ìóæèéí äóãààð íýð 61 Îðõîí 62 ªâºðõàíãàé 63 Áóëãàí 64 Áàÿíõîíãîð 65 Àðõàíãàé 67 Õºâñãºë

¨. Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì

5. ÁÀÐÓÓÍ Á¯ÑÝÄ ÕÀÐÚßÀËÀÃÄÀÕ ÊÀÄÀÑÒÐÛÍ ÌÓÆ Á¿ñèéн дугаар нэр 8 Áàðóóí

Аймаг, дүүргийн нэр дугаар 1 Завхан 2 Говь-Алтай 3 Баян-Өлгий 4 Ховд 5 Увс

Кадастрын мужийн дугаар нэр 81 Завхан 82 Говь-Алтай 83 Баян-Өлгий 84 Ховд 85 Увс

153

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

154

¨. Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì

“Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì”-ûí 2 äóãààð õàâñðàëò

ÊÀÄÀÑÒÐÛÍ ÒÎÉÐÃÈÉÍ ÕÓÂÀÀÐÜ 1.”Áàÿíç¿ðõ êàäàñòðûí ìóæ”-èéí êàäàñòðûí òîéðîã Á¿ñèéí äóãààð

Êàäàñòðûí ìóæèéí

íýð

äóãààð

Óëààíáààòàð

Êàäàñòðûí òîéðãèéí äóãààð

íýð

Áàÿíç¿ðõ

133008 133009 133011 133012 133013 133014 133015 133016 133017 133018 133019 133020 133021 133022 133024 133025 133027 133031 133038 133055 133058 136003 136004 136007 136008 136009 136010 136012

2.”Ñ¿õáààòàð êàäàñòðûí ìóæ”-èéí òîéðîã äóãààð

Á¿ñèéí íýð

Óëààíáààòàð

Êàäàñòðûí ìóæèéí äóãààð íýð

Ñ¿õáààòàð

Êàäàñòðûí òîéðãèéí äóãààð 143002 143004 143006 143007 143010 143051 143052 143053 143054 143056 143057

155

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

143059 146001 146002 148001 148002 148003 148004 148005

3.”×èíãýëòýé êàäàñòðûí ìóæ”-èéí òîéðîã Äóãààð

156

Á¿ñèéí Íýð

Óëààíáààòàð

Êàäàñòðûí ìóæèéí Äóãààð Íýð

×èíãýëòýé

Êàäàñòðûí òîéðãèéí äóãààð 150001 150002 150003 150004 150005 150009 150061 150059 150060 150057 150006

¨. Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì

4.”Áàÿíãîë êàäàñòðûí ìóæ”-èéí òîéðîã Äóãààð

Á¿ñèéí Íýð

Óëààíáààòàð

Êàäàñòðûí ìóæèéí Äóãààð Íýð

Áàÿíãîë

Êàäàñòðûí òîéðãèéí äóãààð 160008 160016 160018 160022 160017 160019 160020 160021 160025 168006 168009

157

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

168010 168011 168012 168023 168022 168030 168021 168031 160022

5.”Õàí-Óóë êàäàñòðûí ìóæ”-èéí òîéðîã Äóãààð

Á¿ñèéí Íýð

Êàäàñòðûí ìóæèéí Äóãààð Íýð

Êàäàñòðûí òîéðãèéí äóãààð 176006 178007 178008 178013 178014

Óëààíáààòàð

Õàí-Óóë

178015 178016 178017 178019 178020 178025

158

¨. Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì

178027 178041 178026

6.”Ñîíãèíîõàéðõàí êàäàñòðûí ìóæ”-èéí òîéðîã Á¿ñèéí äóãààð

íýð

Óëààíáààòàð

Êàäàñòðûí ìóæèéí äóãààð

íýð

Ñîíãèíîõàéðõàí

Êàäàñòðûí òîéðãèéí äóãààð 180023 180024 180030 180031 180035 180040 180043 180045 180047 180048 180049 180050 180051 180053 180055 180056

159

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

180058 180798 188028 188029

160

¨. Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì

7.”Áàãàíóóð, Áàãàõàíãàé, Íàëàéõ ãàçðûí êàäàñòðûí ìóæ”-èéí òîéðîã äóãààð

Á¿ñèéí íýð

Êàäàñòðûí ìóæèéí äóãààð íýð

Óëààíáààòàð

Êàäàñòðûí òîéðãèéí äóãààð

120

Áàãàíóóð

123

Áàãàõàíãàé

123001

126

Íàëàéõ

126001

120001

8.”Ç¿¿í á¿ñèéí êàäàñòðûí ìóæ”-èéí òîéðîã Á¿ñèéí äóãààð íýð

Ç¿¿í

Êàäàñòðûí ìóæèéí äóãààð íýð

Äîðíîä

Êàäàñòðûí òîéðãèéí äóãààð íýð 21010 Õàëõ ãîë 21020 Ìàòàä 21030 ×óëóóíõîðîîò 21040 ×îéáàëñàí 21050 Áàÿíò¿ìýí 21060 Õýðëýí 21080 Ãóðâàíçàãàë 21090 Áóëãàí 21100 Äàøáàëáàð 21110 Ñýðãýëýí 21120 Áàÿíäóí 21130 Öàãààí-Îâîî 21150 Õºëºíáóéð 21160 Áàÿí-Óóë

161

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Ñ¿õáààòàð

Õýíòèé

Ç¿¿í

22010 22030 22040 22050 22060 22070 22090 22100 22110 22130 22140 22150 22160 23010 23020 23030 23040 23060 23070 23080 23100 23110 23130 23140 23160 23170 23180 23190 23200 23210

Ýðäýíýöàãààí Ñ¿õáààòàð Äàðüãàíãà Àñãàò Íàðàí Áàðóóí-Óðò Îíãîí Õàëçàí Áàÿíäýëãýð Óóëáàÿí Ìºíõõààí Ò¿ìýíöîãò Ò¿âøèíøèðýý Áàÿí-Îâîî Íîðîâëèí Äàäàë Áàòíîðîâ Áàÿíõóòàã Áàÿí-Àäàðãà Ãàëøèð Áèíäýð Õýðëýí Ìºðºí ªìíºäýëãýð Áàòøèðýýò Áàÿíìºíõ Äàðõàí Æàðãàëòõààí Äýëãýðõààí Öýíõýðìàíäàë

9.”Òºâèéí á¿ñèéí êàäàñòðûí ìóæ”-èéí òîéðîã Á¿ñèéí äóãààð íýð

162

Òºâ

Êàäàñòðûí ìóæèéí äóãààð íýð

Òºâ

Êàäàñòðûí òîéðãèéí äóãààð íýð 41010 Ìºíãºíìîðüò 41020 Áàÿíæàðãàëàí 41030 Áàÿíäýëãýð 41040 Ýðäýíý 41060 Àðõóñò 41070 Áàÿí 41080 Áàÿíöàãààí 41090 Ñýðãýëýí 41100 Çóóíìîä 41120 Áàòñ¿ìáýð 41130 Àëòàíáóëàã 41140 Áàÿí-ªíæ¿¿ë 41150 Áîðíóóð 41160 Áàÿí÷àíäìàíü 41170 Áàÿíöîãò 41180 Àðãàëàíò

¨. Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì

Òºâ

Говьсүмбэр

Сэлэнгэ

Дорноговь

Өмнөговь

Òºâ

41190 41200 41210 41220 41230 41240 41250 41260 41270 41280 41290 42010 42020 42030 43010 43020 43030 43040 43050 43060 43070 43080 43090 43100 43110 43120 43130 43140 43150 43160 43170 44010 44020 44030 44040 44050 44060 44070 44080 44090 44100 44110 44120 44130 44140 46010 46020 46030

Ñ¿ìáýð Æàðãàëàíò Áàÿíõàíãàé Óãòààëöàéäàì Öýýë Ë¿í ªíäºðøèðýýò Á¿ðýí Çààìàð Дэлгэрхаан Эрдэнэсант Сүмбэр Шивээговь Баянтал Ерөө Хүдэр Мандал Алтанбулаг Жавхлант Баянгол Шаамар Сүхбаатар Зүүнбүрэн Түшиг Цагааннуур Хушаат Сайхан Орхон Сант Орхонтуул Баруунбүрэн Замын-Үүд Эрдэнэ Өргөн Дэлгэрэх Улаанбадрах Хөвсгөл Алтанширээ Хатанбулаг Иххэт Сайншанд Сайхандулаан Айраг Даланжаргалан Мандах Ханбогд Манлай Баян-Овоо

163

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Өмнөговь

Дундговь

Òºâ

46040 46050 46060 46070 46080 46090 46100 46110 46120 46130 46140 46150 48010 48020 48030 48040 48060 48070 48080 48090 48110 48120 48130 48140 48150 48170 48180

Цогтцэций Номгон Цогт-Овоо Ханхонгор Даланзадгад Мандал-Овоо Хүрмэн Булган Баяндалай Сэврэй Ноён Гурвантэс Өндөршил Баянжаргалан Цагаандэлгэр Өлзийт Гурвансайхан Говь-Угтаал Дэрэн Сайнцагаан Дэлгэрцогт Луус Хулд Адаацаг Эрдэнэдалай Дэлгэрхангай Сайхан-Овоо

9.”Äàðõàí-Óóë êàäàñòðûí ìóæ”-èéí òîéðîã Á¿ñèéí äóãààð

164

Êàäàñòðûí ìóæèéí íýð

Òºâèéí

äóãààð

íýð

Äàðõàí-Óóë

Êàäàñòðûí òîéðãèéí äóãààð

íýð

45010 45020 45030 45040 45065 45061 45045 45047 45057 45071 45069 45059 45043 45051 45063 45067 45030 45010 45053 45020

Øàðûí ãîë Õîíãîð Îðõîí Äàðõàí

¨. Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì

10.”Õàíãàéí á¿ñèéí êàäàñòðûí ìóæ”-èéí òîéðîã Á¿ñèéí äóãààð íýð

Õàíãàéí

Êàäàñòðûí ìóæèéí äóãààð íýð

Àðõàíãàé

äóãààð 65010 65020 65030 65040 65060 65070 65080 65100 65120 65130 65150 65170 65190 65200 65210 65220

Êàäàñòðûí òîéðãèéí íýð Õàøààò ªãèéíóóð ªëçèéò Õîòîíò Õàéðõàí Òºâøð¿¿ëýõ Öýíõýð Áàòöýíãýë Áóëãàí Ýðäýíýáóëãàí Ýðäýíýìàíäàë Èõòàìèð Öýöýðëýã Æàðãàëàíò ªíäºð-Óëààí ×óëóóò

165

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

166

Áàÿíõîíãîð

Áóëãàí

ªâºðõàíãàé

Õàíãàéí

65230 65250 65270 64010 64020 64030 64050 64070 64080 64090 64110 64130 64150 64170 64180 64190 64200 64210 64220 64230 64240 64250 64260 63010 63020 63030 63040 63050 63060 63070 63080 63090 63100 63110 63120 63140 63150 63160 63180 62010 62020 62030 62040 62050 62060 62080 62090 62110

Òàðèàò Õàíãàé Öàõèð Áàÿíëèã Ýðäýíýöîãò ªëçèéò Áîãä Æèíñò Áàÿí-Îâîî Áàÿíõîíãîð Ãàëóóò Áàÿíãîâü Áààöàãààí Áºìáºãºð Æàðãàëàíò Øèíýæèíñò Çàã Áàÿíöàãààí Áóóöàãààí Ãóðâàíáóëàã Õ¿ðýýìàðàë Áàÿí-ªíäºð Áàÿíáóëàã Áàÿííóóð Ñýëýíãý Õàíãàë Îðõîí Á¿ðýãõàíãàé Äàøèí÷èëýí Ðàøààíò Áóëãàí Áóãàò Òýøèã Õèøèã-ªíäºð Ãóðâàíáóëàã Õóòàã-ªíäºð Ìîãîä Ñàéõàí Áàÿí-Àãò Áàÿí-ªíäºð Á¿ðä Åñºíç¿éë Ñàíò ªëçèéò Áàÿíãîë Òºãðºã Õàðõîðèí Õóæèðò

¨. Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì

Õàíãàéí

Õºâñãºë

62120 62140 62160 62180 62190 62210 62220 62240 62260 62270 67010 67030 67040 67050 67060 67070 67080 67090 67110 67120 67140 67160 67170 67190 67200 67220 67240 67250 67260 67270 67290 67300 67320

Ç¿¿íáàÿí-Óëààí Òàðàãò Àðâàéõýýð Ãó÷èí-Óñ Áîãä Áàò-ªëçèé Óÿíãà Õàéðõàíäóëààí Íàðèéíòýýë Áàðóóíáàÿí-Óëààí Òàðèàëàí Ýðäýíýáóëãàí Öàãààí-¯¿ð Èõ-Óóë Ðàøààíò Õàíõ ×àíäìàíü-ªíäºð Ò¿íýë Òîñîíöýíãýë Ìºðºí Àëàã-Ýðäýíý Òºìºðáóëàã Ðýí÷èíëõ¿ìáý Ãàëò Àðáóëàã Á¿ðýíòîãòîõ Øèíý-Èäýð Æàðãàëàíò Öàãààííóóð Óëààí-Óóë Áàÿíç¿ðõ Öàãààí-Óóë Цэцэрлэг

10.”Îðõîí êàäàñòðûí ìóæ”-èéí òîéðîã Бүсийн дугаар нэр

Хангайн

Кадастрын мужийн дугаар нэр

Орхон

дугаар 61010 61021 61023 61025 61027 61029 61031 61033 61035 61037

Кадастрын тойргийн нэр Жаргалант

Баян-Өндөр

167

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Хангайн

Орхон

61039 61041 61043 61045 61047 61049 61051 61053 61055

Баян-Өндөр

61057

11.”Áàðóóí á¿ñ ãàçðûí êàäàñòðûí ìóæ”-èéí òîéðîã Á¿ñèéí äóãààð

íýð

Áàðóóí

168

Êàäàñòðûí ìóæèéí

Êàäàñòðûí òîéðãèéí

äóãààð

íýð

81010

Èõ-Óóë

81030

Òîñîíöýíãýä

81050

Òýëìýí

81060

Èäýð

81070

Îòãîí

81090

Óëèàñòàé

81110

Íºìðºã

íýð

Çàâõàí

¨. Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì

Çàâõàí

Áàðóóí

Ãîâü-Àëòàé

Áàÿí-ªëãèé

81120

Öàãààíõàéðõàí

81130

ßðóó

81140

Øèë¿¿ñòýé

81150

Öàãààí÷óëóóò

81160

Áàÿíòýñ

81170

Àñãàò

81180

Áàÿíõàéðõàí

81190

Àëäàðõààí

81210

Ò¿äýâòýé

81220

Öýöýí-Óóë

81230

Ñîíãèíî

81240

Ýðäýíýõàéðõàí

81250

Òýñ

81260

Ñàíòìàðãàö

81270

Çàâõàíìàíäàë

81280

Äºðâºëæèí

81290

Óðãàìàë

82010

Äýëãýð

82020

×àíäìàíü

82030

Ýðäýíý

82040

Áèãýð

82050

Öîãò

82070

Òàéøèð

82080

Åñºíáóëàã

82100

Õàëèóí

82110

Æàðãàëàí

82120

Öýýë

82130

Àëòàé

82140

Øàðãà

82150

Áàÿí-Óóë

82170

Òºãðºã

82180

Õºõìîðüò

82190

Äàðâè

82200

Áóãàò

82210

Òîíõèë

83010

Áóëãàí

83030

Áàÿííóóð

83040

Àëòàíöºãö

83050

Áóãàò

83060

Äýë¿¿í

83080

Òîëáî

83100

Íîãîîííóóð

83120

ªëãèé

169

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Õîâä

Áàðóóí

170

Óâñ

83140

Áóÿíò

83150

Àëòàé

83160

Ñàãñàé

83170

Óëààí õóñ

83190

Öýíãýë

84010

Äàðâè

84020

Äºðãºí

84030

×àíäìàíü

84050

Öýöýã

84060

Çýðýã

84070

Ìºñò

84080

Àëòàé

84090

Áóÿíò

84100

Ìÿíãàä

84110

Ìàíõàí

84130

¯åí÷

84140

Æàðãàëàíò

84170

Õîâä

84180

Ýðäýíýá¿ðýí

84190

Ìºíõõàéðõàí

84200

Äóóò

84210

Áóëãàí

85010

Ç¿¿íõàíãàé

85020

Áàðóóíòóðóóí

85030

ªíäºðõàíãàé

85040

Ç¿¿íãîâü

85050

Öàãààíõàéðõàí

85060

Òýñ

85080

Õÿðãàñ

85090

Ìàë÷èí

85100

Çàâõàí

85110

Íàðàíáóëàã

85120

Äàâñò

85130

Òàðèàëàí

85150

ªëãèéí

85160

Óëààíãîì

85190

Ñàíãèë

85200

Ò¿ðãýí

85210

ªìíºãîâü

85220

Áºõìºðºí

85230

Õîâä

Æ. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã õºòëºõ çààâàð

ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2010 îíû 17 òîîò òóøààëûí 3 äóãààð õàâñðàëò

Æ. ÍÝÃÆ ÒÀËÁÀÐÛÍ ÕÓÂÈÉÍ ÕÝÐÝÃ ÕªÒËªÕ ÇÀÀÂÀÐ Íýã. Íèéòëýã ¿íäýñëýë 1.1. Àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà, ñóìûí Ãàçðûí äààìàë íü ãàçàð ºì÷ëºõ, ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõ ¿¿ññýí íýãæ òàëáàðóóäàä òîîí áîëîí àíàëîãè õýëáýðýýð “Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã” íýýõ, õààõ áîëîí ò¿¿íòýé õîëáîîòîé ýðõ ç¿éí õîëáîãäîõ íîòëîõ áàðèìò áè÷ãèéã á¿ðä¿¿ëýõ, õàäãàëàõ, õàäãàëæ áóé ìàòåðèàëûã á¿ðòãýõýä ýíýõ¿¿ çààâðûã äàãàæ ìºðäºíº. 1.2. “Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã”-èéí íóóöëàë á¿õèé öààñ ãýäýãò “Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí õóóäàñ”-ûã îéëãîíî. Õî¸ð. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã ¿¿ñãýõ 2.1 Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã Ãàçðûí òóõàé Ìîíãîë Óëñûí õóóëèéí 33.1.1, 33.1.2, 44.4, 44.5, Ìîíãîë Óëñûí èðãýíä ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ òóõàé õóóëèéí 12.1.3, 14.1.3-ä çààñàí ¿íäýñëýëýýð òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãûí øèéäâýðýýð ãàçàð ºì÷ëºõ, ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõ ¿¿ññýí íýãæ òàëáàðò ¿¿ñãýíý. 2.2. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ õýâë¿¿ëýí ãàðãàñàí À3 ôîðìàòòàé õàâòñàíä íýãæ òàëáàð òóñ á¿ðýýð õàâòàñëàíà. 2.3. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýãò õàâñàðãàõ áàðèìò áè÷ã¿¿äèéã õàâòàñä áàéðëóóëàõäàà ÍÎÒËÎÕ ÁÀÐÈÌÒ ÁÈ×ÃÈÉÍ ÆÀÃÑÀÀËÒ äàõü äóãààðààð íü äýñ äàðààëóóëàí õèéíý. 2.4. Õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæèéí õ¿ðýýíä ººð÷ëºëò õèéãäýæ íýãæ òàëáàðûí òàëáàéí õýìæýý ººð÷ëºãäñºí òîõèîëäîëä õóó÷èí õóâèéí õýðýãò ò¿¿õ÷èëñýí òýìäýãëýãýý õèéñíýýð òóõàéí íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã õààæ, øèíý íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã ¿¿ñãýíý. 2.5. Íýãæ òàëáàðò õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæèéí õ¿ðýýíä ººð÷ëºëò õèéãäýæ íýãæ òàëáàðûí òàëáàéí õýìæýýíä ººð÷ëºëò îðîîã¿é òîõèîëäîëä íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýãò çîõèõ áè÷èëòèéã õèéæ õîëáîãäîõ ìàòåðèàëûã íýìæ õàâñàðãàíà. 2.6. Ýíýõ¿¿ çààâðûí 2.4, 2.5-ä çààñàí ººð÷ëºëò îðñîí òîõèîëäîëä õîëáîãäîõ áàðèìò áè÷ãèéí á¿ðäëèéã íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýãò çààâàë õàâñàðãàíà. 2.7. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã ñóìàíä Ãàçðûí äààìàë, àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðýãò Ãàçðûí àëáàíû õîëáîãäîõ ìýðãýæèëòýí ¿¿ñãýæ àðõèâëàõ àæëûã ã¿éöýòãýíý. Ãóðàâ. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýãò áè÷èëò õèéõ 3.1. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéí õàâòàñ áîëîí ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí õóóäñàíä áè÷èëòèéã çºâ, ãàðãàöòàé õèéíý. 3.2. Àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáàä áîëîí öàõèëãààíä õîëáîãäñîí /êîìïúþòåðòàé/ ñóìäóóä ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí õóóäñûã çîðèóëàëòûí ïðîãðàì õàíãàìæèéí òóñëàìæòàéãààð õýâëýæ íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýãò õàâñàðãàíà. 3.3. Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí õóóäñàíä êîìïüþòåð àøèãëàí õýâëýõ áîëîìæã¿é

171

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

òîõèîëäîëä ãàðààð áè÷èëò õèéæ áàòàëãààæóóëíà. 3.4. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýãò ººð÷ëºëò îðñîí òîõèîëäîëä õàâòàñíû äîòîð òàëä áóþó íîòëîõ áàðèìò áè÷ãèéí æàãñààëò ãýñýí õýñýãò õîëáîãäîõ áàðèìò áè÷ãèéã á¿ðòãýæ õàâñàðãàí òóõàé á¿ðä íü ãàðûí ¿ñýã çóðæ áàòàëãààæóóëíà. 3.5. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéí ÕÀÂÒÀÑ-ä áè÷èëò õèéõ 3.5.1. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã äóãààðëàõäàà 11 îðîí á¿õèé í¿äí¿¿äýä òóõàéí íýãæ òàëáàðûí äóãààðûã áè÷íý. Äóãààðëàõäàà Ãàçðûí õàðèëöàà, áàðèëãà, ãåîäåçè, çóðàã ç¿éí ãàçðûí äàðãûí 2010 îíû 16 äóãààð òóøààëààð áàòëàãäñàí “Íýãæ òàëáàð äóãààðëàõ æóðàì”-ûã ¿íäýñëýë áîëãîíî. 3.5.2. Íýýñýí ¿íäýñëýë ãýñýí õýñýãò ýðõ á¿õèé Çàñàã äàðãûí çàõèðàìæèéã ¿íäýñëýí çàõèðàìæ ãàðñàí îí, ñàð, ºäºð, äóãààðûã áè÷èæ íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã íýýíý. 3.5.3. Õààñàí ¿íäýñëýë ãýñýí õýñýãò Íýãæ òàëáàð ººð èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä øèëæèõ, òºð ãàçðûã íºõºõ îëãîâîðòîéãîîð ýðã¿¿ëýí àâàõ, àëáàäàí õóðààõ çýðýã òîõèîëäîëä ýðõ á¿õèé Çàñàã äàðãûí øèéäâýð áîëîí ø¿¿õèéí øèéäâýðèéã ¿íäýñëýí øèéäâýð ãàðñàí îí, ñàð, ºäºð, äóãààðûã áè÷èæ íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã õààíà. 3.6. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéí ÍÎÒËÎÕ ÁÀÐÈÌÒ ÁÈ×ÃÈÉÍ ÆÀÃÑÀÀËÒ-ä áè÷èëò õèéõ 3.6.1. Íîòëîõ áàðèìò áè÷ãèéí æàãñààëòààñ äîð äóðäñàí áàðèìò áè÷ã¿¿ä öààñàí áîëîí òîîí õýëáýðýýð àðõèâëàãäàíà. ¯¿íä: 3.6.1.1. Áè÷èëò õèéãäñýí ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí õóóäàñ; 3.6.1.2. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý /2 òàë/; 3.6.1.3. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýý; 3.6.1.4. Ýä õºðºíãº ºì÷ëºõ ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý /2 òàë/. 3.6.2. Ýíý çààâðûí 3.6.1.1-3.6.1.4-ä çààñíààñ áóñàä íîòëîõ áàðèìò áè÷èã çºâõºí öààñàí õýëáýðýýð àðõèâëàãäàíà. 3.6.3. Íîòëîõ áàðèìò áè÷ãèéí æàãñààëòûí 7 äóãààðò áàéãàà äóóäëàãà õóäàëäàà òºñºë ñîíãîí øàëãàðóóëàëòûí ìàòåðèàë, 17 äóãààðò áàéãàà áàéãàëü îð÷èíä íºëººëºõ áàéäëûí ¿íýëãýýíèé ìàòåðèàë çýðãýýñ çºâõºí ãàçàð ºì÷ëºõ, ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí íîòîëãîîíä õàìààðàëòàé õýñãèéí õóóëáàðûã íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýãò õàâñàðãàíà. 3.6.4. Òîîí áîëîí öààñàí õýëáýðýýð àðõèâëàõ ìàòåðèàë òóñ á¿ðèéã õóóäàñíû òîîãîîð äóãààðëàæ õóóäàñíû òîî ãýñýí õýñãèéí 1-ð áàãàíàä äóãààðûã áè÷èæ á¿ðòãýñýí ãýñýí õýñýãò îãíîî, àëáàí òóøààë, íýð, ãàðûí ¿ñãýý çóðæ òàìãà, òýìäýã äàðæ áàòàëãààæóóëíà. 3.6.5. ÍÎÒËÎÕ ÁÀÐÈÌÒ ÁÈ×ÃÈÉÍ ÆÀÃÑÀÀËÒ -ä íýìæ 5 óäàà ººð÷ëºëò îðóóëàõ áîëîìæòîé áºãººä ººð÷ëºëò õèéñýí òóõàé á¿ðä íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýãò íýìæ òîîí áîëîí öààñàí õýëáýðýýð àðõèâëàñàí áàðèìò áè÷ãèéí õóóäàñíû òîîã íîòëîõ áàðèìò áè÷ãèéí æàãñààëòûí 2-6 ãýñýí äóãààðòàé áàãàíóóäàä á¿ðòãýæ íýìñýí ãýñýí õýñýãò îãíîî, àëáàí òóøààë, íýð, ãàðûí ¿ñãýý çóðæ òàìãà, òýìäýã äàðæ áàòàëãààæóóëíà. 3.6.6. ÍÎÒËÎÕ ÁÀÐÈÌÒ ÁÈ×ÃÈÉÍ ÆÀÃÑÀÀËÒ -ä íýìæ 5 óäàà ººð÷ëºëò îðóóëñíû äàðàà äàõèí íýìýõ øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä òóõàéí æàãñààëòûã øèíýýð õýâëýæ áè÷èëòèéã ¿ðãýëæë¿¿ëýí õèéíý. 3.7. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéí ÃÀÇÐÛÍ ÓËÑÛÍ Á¯ÐÒÃÝËÈÉÍ ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÕÓÓÄÀÑ–ä áè÷èëò õèéõ 3.7.1. Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí õóóäñûã ãàçàð ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èéí òàëààðõè ìýäýýëýë áîëîí íýãæ òàëáàðòàé õîëáîîòîé ¿íäñýí ìýäýýëýë, 172

Æ. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã õºòëºõ çààâàð

ººð÷ëºëòèéã îðóóëàõ, òýäãýýðèéã áàòàëãààæóóëàõàä àøèãëàõ áºãººä ýíýõ¿¿ õóóäàñ íü ¿íýò öààñíû çîõèõ íóóöëàëòàé, íýãäñýí äóãààðòàé, õýâýëìýë áàéíà. 3.7.2. Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí õóóäñàíä ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ íýãäñýí äóãààðûã ºãñºí áàéíà. 3.7.3. Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí õóóäàñ íü ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëýë, ººð÷ëºëòèéí òàëààðõè ìýäýýëýë, áè÷èëò õèéñýí, íýãæ òàëáàðûí ìýäýýëýë ãýñýí ¿íäñýí äºðâºí õýñãýýñ á¿ðäýíý. 3.7.4. Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëýë. 3.7.4.1. Íýãæ òàëáàðûí äóãààð ãýñýíä íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã ¿¿ñãýæ áàéãàà òóõàéí íýãæ òàëáàðûí äóãààðûã áè÷íý; 3.7.4.2. Èðãýíèé ýöýã (ýõ)-èéí íýð ãýñýíä òóñ íýãæ òàëáàðûã ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷ íü èðãýí áîë ýöýã (ýõ)-èéí íýðèéã áè÷íý; 3.7.4.3. Èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí íýð ãýñýíä òóñ íýãæ òàëáàðûã ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷ íü èðãýí áîë èðãýíèé ººðèéí íýðèéã, õóóëèéí ýòãýýä áîë íýðèéã íü áè÷íý; 3.7.4.4. Èðãýíèé ¿íýìëýõ /ãýð÷èëãýý/-èéí äóãààð ãýñýíä íýãæ òàëáàðûã ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷ èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí èðãýíèé ¿íýìëýõ /ïàñïîðò/, óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýýíèé äóãààðûã áè÷íý; 3.7.4.5. Ðåãèñòðèéí äóãààð ãýñýíä èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí ðåãèñòðèéí äóãààðûã áè÷íý; 3.7.4.6. Øèéäâýð ãàðãàñàí õóóëèéí ýòãýýä ãýñýíä àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãûí àëü íü áîëîõûã òîâ÷èëæ áè÷íý. Æèøýý íü: íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà áîë ÍÇÄ, àéìãèéí Çàñàã äàðãà áîë ÀÇÄ, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãà áîë ÄÇÄ, ñóìûí Çàñàã äàðãà áîë ÑÇÄ ãýæ òîâ÷èëíî; 3.7.4.7. Øèéäâýðèéí äóãààð, îãíîî ãýñýíä çàõèðàìæèéí äóãààð, îãíîîã áè÷íý; 3.7.4.8. Ýðõèéí õýëáýð ãýñýíä òóõàéí íýãæ òàëáàðûã ºì÷ëºõ, ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí àëü íü áîëîõûã ¿ãýýð áè÷íý; 3.7.4.9. Õóãàöàà ãýñýíä ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ, ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ ýðõ îëãîñîí çàõèðàìæ äýýð äóðüäñàí áîëîí ñóíãàñàí õóãàöààã æèëýýð áè÷íý; 3.7.4.10. Òàëáàéí õýìæýý ãýñýíä ºì÷ëºæ, ýçýìøèæ, àøèãëàæ áóé ãàçðûí çàõèðàìæààð òîãòîîñîí õýìæýýã ì2 -ààð áè÷íý; 3.7.4.11. Ãàçðûí çîðèóëàëò ãýñýíä ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ, ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ ýðõ îëãîñîí çàõèðàìæ äýýð äóðäñàí áîëîí çàõèðàìæààð ººð÷ëºãäñºí àøèãëàëòûí çîðèóëàëòûã áè÷íý. 3.7.5. ªºð÷ëºëòèéí òàëààðõè ìýäýýëýë. 3.7.5.1. 3.7.4-ä òóñãàãäñàí ìýäýýëëèéí ººð÷ëºëòèéã õàðãàëçàõ ìºðºíä áè÷íý. Ýíý íü ¿íäñýí ìýäýýëëýýñ ãàäíà 2 óäàà ººð÷ëºëòèéã òóñãàõ áîëîìæòîé áàéíà. ªºð÷ëºëòèéã òóãñàõ áîëîìæã¿é áîëñîí áóþó ººð÷ëºëòèéí òàëààðõè ìýäýýëýë ãýñýí áàãàíà ä¿¿ðñýí òîõèîëäîëä øèíýýð ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí õóóäàñ àøèãëàí áè÷èëòèéã õèéíý. Èíãýõäýý õàìãèéí ñ¿¿ëä õèéãäñýí ººð÷ëºëòèéã ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëýë ãýñýí õýñýãò õóóëæ áè÷èõ áà òýð ìýäýýëëèéã ººð÷ëºõèéã õ¿ññýí ìýäýýëëýý ººð÷ëºëòèéí õýñýãò áè÷èæ ºãíº. 3.7.6. Áè÷èëò õèéñýí. 3.7.6.1. Áè÷èëò õèéñýí ãýäýã íü òóõàéí ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí õóóäñàíä ìýäýýëëèéã îðóóëæ áóé àëáàí òóøààëòíû òóõàé ìýäýýëýë áàéíà. Àëáàí òóøààëòàí ººðèéí òàëààðõ ìýäýýëëýý õîëáîãäîõ áàãàíàíä õàðãàëçóóëàí áè÷íý.

173

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

3.7.7. Íýãæ òàëáàðûí ìýäýýëýë. 3.7.7.1. Õóóäàñíû ç¿¿í äýýä áóëàí äàõü õîîñîí îðîí çàéä íýãæ òàëáàðûí êàäàñòðûí çóðãèéã õýâëýíý; 3.7.7.2. Çóðãèéí ìàñøòàá ãýñýí õýñýãò òóõàéí êàäàñòðûí çóðãèéã õýâëýñýí ìàñøòàáûã áè÷íý; 3.7.7.3. Áàéðøèë ãýñýí õýñýãò òóõàéí ãàçðûí áàéðøëûí õàÿãèéã áè÷íý. Æèøýýëáýë: Óëààíáààòàð õîòûí Áàÿíãîë ä¿¿ðãèéí 10-ð õîðîîíû Ç¿¿ííàðàí 9-6 òîîòîä îðøèí ñóóã÷ Áààòàðûí Áàò Òºâ àéìãèéí Æàðãàëàíò ñóìûí 2-ð áàãèéí Õ¿ðýí õîîëîé ãýäýã ãàçàð òàðèàëàíãèéí çîðèóëàëòààð 100 ãà ãàçàð ýçýìøäýã áîë òóõàéí ãàçðûí áàéðøëûí õàÿã áîëîõ õàðëóóëñàí õýñãèéã áè÷íý; 3.7.7.4. Çóðàãëàëûí ¿íäýñëýëèéí öýãèéí äóãààð, ñîëáèöîë, ºíäºð ãýñýí õýñýãò òóõàéí íýãæ òàëáàðò õàìãèéí îéð îðøèõ çóðàãëàëûí ¿íäýñëýëèéí 2-3 öýãèéí äóãààð áóþó íýð, ñîëáèöîë, ºíäºð çýðãèéã áè÷íý. Òóõàéí íýãæ òàëáàðò íýãæ òàëáàð õóâààõ, íýãòãýõ, òàëáàéí õýìæýýã ººð÷ëºõ õýìæèëò õèéñýí òîõèîëäîëä òóõàéí õýìæèëòýíä ¿íäýñëýë áîëãîí àøèãëàñàí öýãèéí äóãààð áóþó íýð, ñîëáèöîë, ºíäðèéã áè÷íý; 3.7.7.5. Õýìæèëò, á¿ðòãýëèéã õèéñýí àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà ãýñýí õýñýãò òóõàéí ãàçðûí àëáàíû êàäàñòðûí ìýðãýæèëòýí íü õýìæèëò õèéñýí êîìïàíèé íýð, õýýðèéí õýìæèëòèéí àæèë ã¿éöýòãýã÷èéí íýð, àëáàí òóøààë, îãíîî, ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýë õèéñýí õ¿íèé íýð, àëáàí òóøààë, îãíîî çýðãèéã áè÷èæ òàìãà, òýìäýã äàðíà; 3.7.7.6. Íýãæ òàëáàðûí ýðãýëòèéí öýã¿¿ä ãýñýí õýñýãò íýãæ òàëáàðûí õèëèéí çààãèéí ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéí ñîëáèöîë, ºíäðèéã áè÷èõ áºãººä ýðãýëòèéí öýã¿¿ä æàãñààëòààðàà õ¿ñíýãòýä áàãòàõã¿é áîë ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéã öººëæ íýãæ òàëáàðûí õýëáýð õýìæýýã õàðóóëæ ÷àäàõóéö öýã¿¿äèéã ñîíãîæ õýâëýíý; 3.7.7.7. Òàëáàéí õýìæýý ãýñýí õýñýãò ºì÷ëºæ, ýçýìøèæ, àøèãëàæ áóé ãàçðûí õýìæýýã ì2 ýñâýë ãà-ààð áè÷íý; 3.7.7.8. Òóõàéí íýãæ òàëáàð õýä õýäýí íýãæ òàëáàðò õóâààãäñàí òîõèîëäîëä ýíýõ¿¿ íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã õààãäàõ áîëîâ÷ õóâààãäñàí íýãæ òàëáàðóóäûí äóãààðûã õóâààãäàæ øèíýýð ¿¿ññýí íýãæ òàëáàðóóäûí äóãààð ãýñýí õýñýãò áè÷ýýä õààõ øààðäëàãàòàé; 3.7.7.9. Òóõàéí íýãæ òàëáàð ººð õýä õýäýí íýãæ òàëáàðòàé íýãäñýí òîõèîëäîëä ýíýõ¿¿ íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã õààãäàõ áîëîâ÷ íýãäýæ áóé íýãæ òàëáàðóóäûí äóãààðûã íýãäýæ áóé íýãæ òàëáàðóóäûí äóãààð ãýñýí õýñýãò, íýãäýæ øèíýýð ¿¿ññýí íýãæ òàëáàðûí äóãààðûã íýãäýæ øèíýýð ¿¿ññýí íýãæ òàëáàðûí äóãààð ãýñýí õýñýãò òóñ òóñ áè÷èæ õààõ øààðäëàãàòàé. Äºðºâ. Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí õóóäñûã õýâë¿¿ëýõ, õ¿ëýýí àâàõ, õóâààðèëàõ, çàðöóóëàëòàä õÿíàëò òàâèõ 4.1. Íóóöëàë á¿õèé öààñûã õýâë¿¿ëýõ, õ¿ëýýí àâàõ, õóâààðèëàõ, çàðöóóëàëòàä õÿíàëò òàâèõ ¿éë àæèëëàãààã ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé àäèë Ãàçðûí õàðèëöàà, ãåîäåçè, çóðàã ç¿éí ãàçðûí äàðãûí 2008 îíû 83 äóãààð òóøààëààð áàòëàãäñàí Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîõ æóðàì-ûí 15.1- 15.14-ä çààñíû äàãóó ã¿éöýòãýíý. Òàâ. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã õàäãàëàõ, á¿ðòãýõ 5.1. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã õàäãàëàõäàà òóõàéí íýãæ òàëáàð áàéðøèæ áóé çàñàã çàõèðãààíû íýãæ (áàã /õîðîî/, ãóäàìæ /õîðîîëîë/)-ýýð áàãöàëíà. 5.2. Áàãöàëñàí íýãæ òàëáàðóóäûí äóãààðûí æàãñààëòûã ãàðãàíà.

174

Æ. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã õºòëºõ çààâàð

5.3. Óã æàãñààëòàä äýñ äóãààð, íýãæ òàëáàðûí äóãààð, èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí íýð, ðåãèñòðèéí äóãààð áàéíà. 5.4. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã íýýñýí, õààñàí ãýæ 2 àíãèëæ õàäãàëàõ áºãººä õààñàí òîõèîëäîëä õààñàí øàëòãààíû òàëààðõ áàðèìòûã õóâèéí õýðýãò õàâñàðãàñàí áàéíà. 5.5. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéí õàâñðàëò ìàòåðèàëóóä áîëîí ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí õóóäñàíä çàñâàð îðóóëàõûã õîðèãëîíî. 5.6. Àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà, ñóìûí ãàçðûí äààìàë ¿¿ññýí íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã ¿ðãýëæë¿¿ëýí õºòëºí ÿâóóëíà. Õºòëºí ÿâóóëàõäàà ýíýõ¿¿ çààâàð áîëîí Ãàçðûí õàðèëöàà, ãåîäåçè, çóðàã ç¿éí ãàçðûí äàðãûí 2008 îíû 83 äóãààð òóøààëààð áàòëàãäñàí “Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîõ æóðàì”-ûã ìºðäºíº. 5.7. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéã áàéíãà õàäãàëíà.

175

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Õàâñðàëò 1

ÍÝÃÆ ÒÀËÁÀÐÛÍ ÕÓÂÈÉÍ ÕÝÐÝÃ Äóãààð Íýýñýí ¿íäýñëýë: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . àéìàã /íèéñëýë/ -èéí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ñóì /ä¿¿ðýã/-ûí Çàñàã äàðãûí . . . . . . . . . . . . . îíû . . . . . . . . . ñàðûí . . . . . . . . ºäðèéí . . . . . . . . . . . òîîò çàõèðàìæèéã ¿íäýñëýí . . . . . . . . . . . . . . îíû . . . . . . . . . . ñàðûí . . . . . . . .-íèé ºäºð íýýâ. Õààñàí ¿íäýñëýë: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . àéìàã /íèéñëýë/ -èéí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ñóì /ä¿¿ðýã/-ûí Çàñàã äàðãûí . . . . . . . . . . . . . îíû . . . . . . . . . ñàðûí . . . . . . . . ºäðèéí . . . . . . . . . . . òîîò çàõèðàìæèéã ¿íäýñëýí . . . . . . . . . . . . . . îíû . . . . . . . . . . ñàðûí . . . . . . . .-íèé ºäºð õààâ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . àéìàã /íèéñëýë/ -èéí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ñóì /ä¿¿ðýã/-ûí Çàñàã äàðãûí . . . . . . . . . . . . . îíû . . . . . . . . . ñàðûí . . . . . . . . ºäðèéí . . . . . . . . . . . òîîò çàõèðàìæèéã ¿íäýñëýí . . . . . . . . . . . . . . îíû . . . . . . . . . . ñàðûí . . . . . . . .-íèé ºäºð õààâ.

176

Æ. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã õºòëºõ çààâàð

ÍÎÒËÎÕ ÁÀÐÈÌÒ ÁÈ×ÃÈÉÍ ÆÀÃÑÀÀËÒ 1

Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí õóóäàñ

ªðãºäºë ò¿¿íä õàâñàðãàñàí ìàòåðèàë íèéò Èðãýíèé ¿íýìëýõ (ïàñïîðò), òºðñíèé ãýð÷èëãýý, óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð Ãýð á¿ëèéí àì á¿ëèéí áàéäëûí òóõàé áàã, õîðîîíû Çàñàã äàðãà /òîñãîíû çàõèðàã÷/-ûí òîäîðõîéëîëò Ãàäààäûí èðãýäèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí òîäîðõîéëîëò ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãàçðûí çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèéí õàðüÿàëàë, õýìæýý, çààã, áàéðøèë çýðãèéã òóñãàñàí íýãæ òàëáàðûã õàðóóëñàí òîéì çóðàã Äóóäëàãà õóäàëäàà, òºñºë ñîíãîí øàëãàðóóëàëòûí ìàòåðèàë Ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ, ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõààð øèéäâýðëýñýí çóðàã, íýãæ òàëáàðûí ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéã èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýä õ¿ëýýëãýí ºãñºí àêò Ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãûí øèéäâýðýýð ºì÷ëºã÷ ººð÷ëºãäñºí òàëààðõè íîòëîõ áè÷èã, áàðèìòûí õóóëáàð / íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí/ Ýä õºðºíãº ºì÷ëºõ ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð

3 4 5 6 7 8 9 10 11

Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð

Ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ ãýðýý

13 14

Õóóäàñíû òîî Öààñàí Òîîí õýëáýðýýð õýëáýðýýð 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6

Ýðõèéí ãýð÷èëãýýã ¿ðýãä¿¿ëñýí øàëòãààíûã áàòàëñàí íîòëîõ áàðèìò; Áóñäûí ºì÷ëºëä øèëæñýí ãýðýý, õýëöýë /íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí/

Êàäàñòðûí çóðàã

Ãàçðûí òºëºâ áàéäàë, ÷àíàðûí õÿíàí áàòàëãààíû ïàñïîðò

Ãàçðûí òàòâàð, òºëáºð òºëºëòèéí òàëààðõè áàðèìò

Áàéãàëü îð÷èíä íºëººëºõ áàéäëûí ¿íýëãýýíèé ìàòåðèàë

Áàéãàëü îð÷èíä íºëººëºõ áàéäëûí ¿íýëãýýãýýð ãàðñàí ä¿ãíýëòèéã õýðýãæ¿¿ëñýí òàëààðõè òîäîðõîéëîëò

Áóñàä

1. Á¿ðòãýñýí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /îãíîî, àëáàí òóøààë, íýð, ãàðûí ¿ñýã, òàìãà, òýìäýã/ 2. Íýìñýí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /îãíîî, àëáàí òóøààë, íýð, ãàðûí ¿ñýã, òàìãà, òýìäýã/ 3. Íýìñýí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /îãíîî, àëáàí òóøààë, íýð, ãàðûí ¿ñýã, òàìãà, òýìäýã/ 4. Íýìñýí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /îãíîî, àëáàí òóøààë, íýð, ãàðûí ¿ñýã, òàìãà, òýìäýã/ 5. Íýìñýí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /îãíîî, àëáàí òóøààë, íýð, ãàðûí ¿ñýã, òàìãà, òýìäýã/ 6. Íýìñýí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /îãíîî, àëáàí òóøààë, íýð, ãàðûí ¿ñýã, òàìãà, òýìäýã/

177

178

Ãàðûí ¿ñýã:

Îãíîî:

Àëáàí òóøààë:

Íýð:

Ýöýã (ýõ)-èéí íýð:

ÁÈ×ÈËÒ ÕÈÉÑÝÍ:

Ãàçðûí çîðèóëàëò:

Òàëáàéí õýìæýý /ì2/:

Õóãàöàà /æèë/:

Ýðõèéí õýëáýð:

Øèéäâýðèéí äóãààð, îãíîî:

Øèéäâýð ãàðãàñàí õóóëèéí ýòãýýä:

Ðåãèñòðèéí äóãààð:

Èðãýíèé ¿íýìëýõ /ãýð÷èëãýý/-èéí äóãààð:

Èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéí íýð:

Èðãýíèé ýöýã (ýõ)-èéí íýð:

Íýãæ òàëáàðûí äóãààð:

ÃÀÇÐÛÍ ÓËÑÛÍ Á¯ÐÒÃÝËÈÉÍ ÌÝÄÝÝËÝË:

ªªÐ×ËªËÒÈÉÍ ÒÀËÀÀÐÕÈ ÌÝÄÝÝËÝË:

ÃÀÇÐÛÍ ÓËÑÛÍ Á¯ÐÒÃÝËÈÉÍ ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÕÓÓÄÀÑ

ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2010 îíû 17 òîîò òóøààëûí 2 äóãààð õàâñðàëò

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

179

Á¿ðòãýë õèéñýí

Õýìæèëò ¿éëäñýí

Îíîîñîí íýð:

Îãíîî

Íýð

Àëáàí òóøààë

ÕÝÌÆÈËÒ, Á¯ÐÒÃÝËÈÉÃ ÕÈÉÑÝÍ ÀÆ ÀÕÓÉÍ ÍÝÃÆ, ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÀ:

ÇÓÐÀÃËÀËÛÍ ¯ÍÄÝÑËÝËÈÉÍ ÖÝÃÈÉÍ ÄÓÃÀÀÐ, ÑÎËÁÈÖÎË, ªÍÄªÐ:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . àéìàã /íèéñëýë/-èéí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ñóì /ä¿¿ðýã/-ûí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . áàã /õîðîî/-èéí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ãóäàìæ /õîðîîëîë/-íû . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .áàéð /õàøàà, õààëãà/-íû äóãààð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ãàçðûí áàéðøëûí íýð

ÁÀÉÐØÈË:

ÇÓÐÃÈÉÍ ÌÀÑØÒÀÁ 1:

ÍÝÃÆ ÒÀËÁÀÐÛÍ ÌÝÄÝÝËÝË

Òàëáàéí õýìæýý: . . . . . . . . . . . . . . . . . . ì2/ãà

Äóãààð

ÍÝÃÆ ÒÀËÁÀÐÛÍ ÝÐÃÝËÒÈÉÍ ÖÝÃ¯¯Ä:

Íýãäýæ øèíýýð ¿¿ññýí íýãæ òàëáàðûí äóãààð:

Íýãäñýí íýãæ òàëáàðóóäûí äóãààð:

Õóâààãäàæ øèíýýð ¿¿ññýí íýãæ òàëáàðóóäûí äóãààð:

Æ. Íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðýã õºòëºõ çààâàð

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2011 îíû 171 òîîò òóøààëûí õàâñðàëò

Ç. ÃÀÇÐÛÍ ÊÀÄÀÑÒÐÛÍ ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÑÀÍÃ ÀÆÈËËÓÓËÀÕ ÆÓÐÀÌ Íýã. Åðºíõèé ç¿éë 1.1. Ýíýõ¿¿ ò¿ð æóðìûí çîðèëãî íü Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàí /öààøèä «ÃÊÌÑ» ãýíý/-ã ýðõëýõ áàéãóóëëàãóóäûí àæèë ¿¿ðãèéí õóâààðèéã çîõèöóóëàõ, ìýäýýëëèéí ñàíãèéí ºäºð òóòìûí òàñðàëòã¿é ¿éë àæèëëàãààã õàíãàõàä îðøèíî. 1.2. ÃÊÌÑ-ã ýðõëýõ ãýäýãò «Ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààð áàòëàãäñàí çàãâàðûí äàãóó áàéãóó ëàãäñàí êîìïüþòåðèéí ìýäýýëëèéí ñàíä ºãºãäºë øèíýýð á¿ðä¿¿ëýõ, áîëîâñðóóëàõ, íýìýëò ººð÷ëºëò õèéõ, çàñâàðëàõ, ìýäýýëëýýð ¿éë÷ëýõ, ìýäýýëëèéã àøèãëàõ, õàäãàëàõ, õàìãààëàõ, ìýäýýëëèéí ñàíãèéí ºäºð òóòìûí àæèëëàãààã õÿíàõ çýðýã ¿éë àæèëëàãààã õàìààðóóëíà. 1.3. ÃÊÌÑ-èéí ¿éë àæèëëàãààã àíõàí, äóíä, äýýä øàòíû ãýñýí äîîðîîñ äýýø ÷èãëýñýí àíãèëàëòàéãààð ýðõýëíý. 1.3.1. «ÃÊÌÑ-èéí àíõàí øàòíû ¿éë àæèëëàãàà»-ã ñóìûí Ãàçðûí äààìàë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà ýðõýëíý. 1.3.2. «ÃÊÌÑ-èéí äóíä øàòíû ¿éë àæèëëàãàà»-ã àéìàã, íèéñëýëèéí Ãàçðûí àëáà ýðõýëíý. 1.3.3. «ÃÊÌÑ-èéí äýýä øàòíû ¿éë àæèëëàãàà»-ã ãàçðûí àñóóäàë õàðèóöñàí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà ýðõýëíý. 1.4. Ýíýõ¿¿ æóðàìä õýðýãëýãäñýí çàðèì íýð òîìú¸îã äàðààõ óòãààð îéëãîíî. 1.4.1. «ÃÊÌÑ-èéí àíõàí øàòíû ¿éë àæèëëàãàà» ãýæ òîäîðõîé õèë õÿçãààð á¿õèé çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí õàìãèéí áàãà íýãæ áîëîõ ñóì, ä¿¿ðãèéí ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíã ýðõëýõ; 1.4.2. «ÃÊÌÑ-èéí äóíä øàòíû ¿éë àæèëëàãàà» ãýæ àéìàã, íèéñëýëèéí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíã ýðõëýõ; 1.4.3. «ÃÊÌÑ-èéí äýýä øàòíû ¿éë àæèëëàãàà» ãýæ óëñûí õýìæýýíèé íýãäñýí ìýäýýëëèéí ñàíã ýðõëýõ. Õî¸ð. ÃÊÌÑ-èéí á¿òýö, á¿ðýëäýõ¿¿í 2.1. ÃÊÌÑ íü «Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí», «Ãàçðûí ¿íýëãýý, òºëáºð, òàòâàðûí á¿ðòãýëèéí», «Ãàçðûí íýãäìýë ñàíãèéí òîî á¿ðòãýëèéí» ãýñýí ìýäýýëëèéí äýä ñàíãóóäààñ á¿ðäýíý. 2.2. Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí äýä ñàí íü õ¿ñíýãò 1-ä ¿ç¿¿ëñýí ìýäýýëë¿¿äýýñ á¿ðäýíý. 2.3. Ãàçðûí ¿íýëãýý, òºëáºð, òàòâàðûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí äýä ñàí íü õ¿ñíýãò 2-ò ¿ç¿¿ëñýí ìýäýýëë¿¿äýýñ á¿ðäýíý. 2.4. Ãàçðûí íýãäìýë ñàíãèéí òîî á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí äýä ñàí íü õ¿ñíýãò 3ò ¿ç¿¿ëñýí ìýäýýëë¿¿äýýñ á¿ðäýíý.

180

Ç. Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíã àæèëëóóëàõ æóðàì

Ãóðàâ. Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíãèéí ¿éë àæèëëàãàà 3.1. Àíõàí øàò áóþó ñóìûí Ãàçðûí äààìàë, äóóðãèéí Ãàçðûí àëáà íü ººðèéí õàðúÿàëëûí íóòàã äýâñãýðèéí õýìæýýíä ýíýõ¿¿ æóðìûí 2.2, 2.3, 2.4-ò çààñàí ìýäýýëë¿¿äèéã á¿ðä¿¿ëæ ìýäýýëëèéí ñàíãèéí ¿éë àæèëëàãààã ýðõýëíý. 3.1.1. Áàéíãûí ýð÷èì õ¿÷èíä õîëáîãäñîí ñóìäàä ñóìûí Ãàçðûí äààìëóóä òóõàéí ñóìûí êàäàñòðûí òîîí çóðàã äýýð ¿íäýñëýí ýíýõ¿¿ æóðìûí 2.2, 2.3, 2.4-ò çààñàí ìýäýýëë¿¿äèéã ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ áàòàëñàí çàãâàðûí äàãóó ìýäýýëëèéí ñàíä òîîí õýëáýðýýð îðóóëíà. 3.1.2. Áàéíãûí ýð÷èì õó÷èíä õîëáîãäîîã¿é ñóìäàä õ¿ñíýãòýí ìýäýýëëèéã ÃÕÁÃÇÇÃûí äàðãûí 2008 îíû 133, 144 äóãààð òóøààëààð áàòëàãäñàí ãàçàð ºì÷ëºõ, ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí äýâòýð õºòëºõ áàéäëààð, ãðàôèê ìýäýýëëèéã íýãæ òàëáàðûí äóãààð á¿õèé êàäàñòðûí õýâëýìýë öààñàí çóðàã äýýð æèæ¿¿ðèéí çóðàã õºòëºõ áàéäëààð á¿ðä¿¿ëíý. Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí äýä ñàíãèéí á¿òýö, á¿ðýëäýõ¿¿í Õ¿ñíýãò 1

Ìýäýýëëèéã á¿ðýëä¿¿ëæ áóé ºãºãäë¿¿ä

ÃÓÁÌÑèéí á¿òýö

Ãàçàð ºì÷ëºã÷èéí ìýäýýëýë:

Ãàçàð ýçýìøèã÷èéí ìýäýýëýë:

Ãàçàð àøèãëàã÷èéí ìýäýýëýë:

• ãàçàð ºì÷ëºã÷èéí îâîã, íýð, îðøèí ñóóãàà õàÿã, èðãýíèé ¿íýìëýõèéí áîëîí ðåãèñòðèéí äóãààð; • íýãæ òàëáàðûí çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèéí õàðúÿàëàë; • ãàçàð ºì÷ëºõ ýðõ îëãîñîí ¿íäýñëýë, îí, cap, ºäºð; • ºì÷èëæ áàéãàà íýãæ òàëáàðûí òàëáàéí õýìæýý; • ãàçàð îëãîõîä òàâüñàí íºõöºë, áîëçîë; • ãàçàð ºì÷ëºõ ýðõýä òàâüñàí õÿçãààðëàëò; • áóñäûí ýçýìøèë àøèãëàëòàä áàéãàà ãàçàðò íýâòðýõ, äàéðàí ºíãºðºõ ýðõ; • ãàçðûã õÿçãààðëàãäìàë ýðõòýéãýýð àøèãëàõ ýðõ; • ãàçàð ºì÷ëºõ ýðõèéã áóñäàä øèëæ¿¿ëñýí òóõàé òýìäýãëýë

• ãàçàð ýçýìøèã÷èéí îâîã, íýð, îðøèí ñóóãàà õàÿã, èðãýíèé íýð ¿íýìëýõèéí áîëîí ðåãèñòðèéí äóãààð; • ãàçàð ýçýìøèã÷ íü õóóëèéí ýòãýýä áîë ò¿¿íèé îíîîñîí íýð, îðøèí áàéãàà ãàçàð, óëñûí á¿ðòãýëèéí äóãààð, õóóëèéí ýòãýýäèéã òºëººëºí óã ãàçðûã ýçýìøèõ ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëýã÷èéí îâîã, íýð, îðøèí ñóóãàà õàÿã, èðãýíèé ¿íýìëýõèéí áîëîí ðåãèñòðèéí äóãààð; • íýãæ òàëáàðûí çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèéí õàðúÿàëàë; • ãàçàð ýçýìø¿¿ëñýí, àøèãëóóëñàí çîðèóëàëò; • ãàçàð ýçýìøèõ ýðõ îëãîñîí ¿íäýñëýë, îí, cap, ºäºð, óã ýðõ äóóñàõ õóãàöàà; • ýçýìøèæ áàéãàà íýãæ òàëáàðûí òàëáàéí õýìæýý; • ãàçàð îëãîõîä òàâüñàí íºõöºë, áîëçîë; • ãàçàð ýçýìøèõ ýðõýä òàâüñàí õÿçãààðëàëò; • áóñäûí ýçýìøèë àøèãëàëòàä áàéãàà ãàçàðò íýâòðýõ, äàéðàí ºíãºðºõ ýðõ; • ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéã áóñäàä øèëæ¿¿ëñýí áàðüöààëñàí òóõàé òýìäýãëýë;

• ãàçàð àøèãëàã÷èéí îâîã, íýð, îðøèí ñóóãàà õàÿã, èðãýíèé ¿íýìëýõèéí áîëîí ðåãèñòðèéí äóãààð; • ãàçàð àøèãëàã÷ íü õóóëèéí ýòãýýä áîë ò¿¿íèé îíîîñîí íýð, îðøèí áàéãàà ãàçàð, óëñûí á¿ðòãýëèéí äóãààð, õóóëèéí ýòãýýäèéã òºëººëºí óã ãàçðûã àøèãëàõ ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëýã÷èéí îâîã, íýð, îðøèí ñóóãàà õàÿã, èðãýíèé ¿íýìëýõèéí áîëîí ðåãèñòðèéí äóãààð; • íýãæ òàëáàðûí çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèéí õàðúÿàëàë; • ãàçàð àøèãëóóëñàí çîðèóëàëò; • ãàçàð àøèãëàõ ýðõ îëãîñîí ¿íäýñëýë, îí, cap, ºäºð, óã ýðõ äóóñàõ õóãàöàà; • àøèãëàæ áàéãàà ãàçðûí íýãæ òàëáàéí õýìæýý; • ãàçàð îëãîõîä òàâüñàí íºõöºë, áîëçîë; • ãàçàð àøèãëàõ ýðõýä òàâüñàí õÿçãààðëàëò; • áóñäûí ýçýìøèë àøèãëàëòàä áàéãàà ãàçàðò íýâòðýõ, äàéðàí ºíãºðºõ ýðõ; • ãàçðûã õÿçãààðëàãäìàë ýðõòýéãýýð àøèãëàõ ýðõ;

181

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

Ãàçðûí ¿íýëãýý, òºëáºð, òàòâàðûí ìýäýýëëèéí ñàíãèéí á¿òýö, á¿ðýëäýõ¿¿í Õ¿ñíýãò 2

Ìýäýýëëèéã á¿ðýëä¿¿äæ áóé ìýäýý áà ºãºãäë¿¿ä

Ã¯ÒÒÌÑèéí á¿òýö

182

Ãàçàð-¿ë õºäëºõ õºðºíãèéí ¿íýëãýý:

Ãàçðûí òºëáºð òºëºã÷èéí ìýäýý:

Ãàçðûí òàòâàð òºëºã÷èéí ìýäýý:

• Æèøèã ¿íý, òàòâàð íîãäóóëàõ ¿íèéí ìýäýý: - ¯íýëãýýíèé á¿ñèéí äóãààð - Ãàçðûí æèøèã ¿íý - Áàðèëãûí æèøèã ¿íý - ¯íýíä íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä - Òàòâàð íîãäóóëàõ ¿íý • Ò¿ðýýñèéí ¿íèéí á¿ðòãýëèéí ìýäýýíèé ¿ç¿¿ëýëò: - Ò¿ðýýñèéí õýìæýý - Ò¿ðýýñèéí õóãàöàà - Ò¿ðýýñèéí çîðèóëàëò • Õóäàëäñàí ¿íèéí á¿ðòãýëèéí ìýäýýíèé ¿ç¿¿ëýëò: - Õóäàëäñàí ¿íý - Õóäàëäàà ÿâàãäñàí îãíîî - Íýãæ òàëáàðûí òàëáàéí õýìæýý, çîðèóëàëò - Õóäàëäñàí îáüåêòûí íºõöºë, áàéäàë • Áàðèëãûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýíèé ¿ç¿¿ëýëò: - ªðººíèé òîî - Äàâõðûí òîî - Íèéò òàëáàé - Àøèãòàé òàëáàé - Áàðèëãûí òºðºë - Áàðèãäñàí îãíîî - ªºð÷ëºëò îðñîí îãíîî - Öýâýð óñíû õàíãàìæ - Áîõèð - Öàõèëãààí - Äóëààí • Îðëîãî, çàðäëûí ìýäýýíèé ¿ç¿¿ëýëò: - Áîëîìæèò îðëîãî - Öýâýð îðëîãî - Çàðäàë - Îðëîãûã êàïèòàë÷ëàõ õóâü - Áîõèð àøèã - Öýâýð àøèã

• æèëèéí òºëáºð • õ¿¿, òîðãóóëü • óðüä îíû ¿ëäýãäýë • íèéò òºëáºë çîõèõ • íèéò òºëñºí • òàéëàíò îíû ¿ëäýãäýë

Ç. Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíã àæèëëóóëàõ æóðàì

Ãàçðûí íýãäìýë ñàíãèéí òîî á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí ñàíãèéí á¿òýö, á¿ðýëäýõ¿¿í Õ¿ñíýãò 3

Ìýäýýëëèéã á¿ðýëä¿¿ëæ áóé ºãºãäë¿¿ä

ÃÍÑÒÁÌÑèéí á¿òýö

Ãàçðûí íýãäìýë ñàíãèéíòîî áóðòãýëèéí ìýäýýëýë • Too á¿ðòãýëèéí íýãæ òàëáàðûí äóãààð • ¯íäñýí àíãèëàë, êîä • Äýëãýðýíã¿é àíãèëàë, êîä • Ãàçðûí õýìæýý • Ãàçðûí íýð, áàéðøèë

Õºðñíèé ìýäýýëýë

• Õºðñíèé äýä õýâ øèíæ • Õºðñ áóñ á¿ðäë¿¿ä • Õºðñíèé ÿíç, ä¿ðñ • Õºðñíèé ìåõàíèê á¿ðýëäýõ¿¿íèé àíãèëàà • Õºðñíèé òºðºë • Õºðñ ¿¿ñãýã÷ ÷óëóóëàã • Õºðñíèé ÷óëóóæèëò • Ñàëõèíû ýëýãäýë • Óñíû ýâäðýë

Óðãàìëàí á¿ðõýâ÷èéí ìýäýýëýë

Ãàäàðãóóãèéí ìýäýýëýë

• Óðãàìëàí á¿ðõýâ÷èéí àíãèëàà /áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí àíãè, á¿ëýã, òºðºë, òºðë¿¿äèéí íýð/ • Àøèãëàëòûí áàéäàë • Á¿ðõýö • Ç¿éëèéí òîî • Ç¿éëèéí ºíäºð

• Íàëóóæèëò • Ãàðàë ¿¿ñýë • Òîãòîö • Ç¿ã çîâõèñ

3.2. Äóíä øàò áóþó àéìàã, íèéñëýëèéí Ãàçðûí àëáàä íü õàðúÿàëàõ íóòàã äýâñãýðèéí õýìæýýíä ýíýõ¿¿ æóðìûí 2.2, 2.3, 2.4-ä çààñàí ìýäýýëë¿¿äèéã á¿ðä¿¿ëýõýýñ ãàäíà ñóì, ä¿¿ðãèéí ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàí á¿ðä¿¿ëýëòýä õÿíàëò òàâèõ, àéìàã, íèéñëýëèéí õýìæýýíä íýãòãýõ, ñóì äóóðãèéí ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíä íýìýëò, ººð÷ëºëò õèéõ ¿éë àæèëëàãààã ã¿éöýòãýíý. 3.2.1. Íèéñëýëèéí àëñëàãäñàí ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáàíû êàäàñòðûí ìýðãýæèëòýí íü ººð÷ëºãäñºí ìýäýýëëèéã cap òóòàìä CD-ýýð íèéñëýëèéí Ãàçðûí àëáàíû Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õýëòýñò õ¿ðã¿¿ëæ íèéñëýëèéí õýìæýýíèé ÃÊÌÑ-ä íýãòã¿¿ëíý. 3.2.2. Íèéñëýëèéí Ãàçðûí àëáà áîëîí àéìãèéí Ãàçðûí õàðèëöàà, áàðèëãà, õîò áàéãóóëàëòûí ãàçðûí êàäàñòðûí àñóóäàë õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí ¿íäñýí ñåðâåð äýýðõ ìýäýýëëèéí ñàíãààñ ººð÷ëºëò, øèíý÷ëýëò îðóóëàõ ãýæ áóé õýñãèéã àæëûí ôàéë /temporary fail/ áîëãîí òàñëàí àâ÷ ãàçðûí êàäàñòðûí øàò äàðààëñàí àæëóóäûã ÃÕÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2008 îíû 83 òîîò òóøààëààð áàòëàãäñàí «Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîõ æóðàì»-ûí äàãóó ýíýõ¿¿ ôàéë äýýð õèéæ ã¿éöýòãýíý. 3.3. Äýýä øàò áóþó ãàçðûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà íü 2.2, 2.3, 2.4-ò çààñàí ìýäýýëë¿¿äèéã óëñûí õýìæýýíä íýãòãýõ, ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíãèéí ºäºð òóòìûí òàñðàëòã¿é ¿éë àæèëëàãààã õàíãàõ, ò¿¿íä õÿíàëò òàâèõ ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýíý. Äºðºâ. ÃÊÌÑ-ä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ 4.1. ÃÊÌÑ äàõü ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõòàé õîëáîîòîé ìýäýýëýëä ÃÕÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2008 îíû 83 òîîò òóøààëààð áàòëàãäñàí «Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýð÷èëãýý îëãîõ æóðàì»-ä çààñíû äàãóó ãàçðûí êàäàñòðûí äýñ äàðààëñàí ¿éë àæèëëàãààãààð íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëíà. 4.2. Øèíýýð ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ, ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõàä áîëîí ºì÷èëñºí, ýçýìøñýí, àøèãëàñàí ãàçàðò êàäàñòðûí õýìæèëòèéã ã¿éöýòãýõ, ¿¿íòýé õîëáîîòîé ìýäýýëýëä íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëàõ çýðýãò ÃÕÁÃÇÇÃ-ààñ áàòàëñàí õîëáîãäîõ æóðàì, çààâàð,

183

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

àðãà÷ëàëûã áàðèìòëàíà. 4.3. Íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà, àéìãèéí Ãàçðûí õàðèëöàà, áàðèëãà, õîò áàéãóóëàëòûí ãàçðûí Ãàçðûí êàäàñòðûí àñóóäàë õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí òóñãàé çºâøººðºë áóõèé àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãààñ õ¿ëýýí àâñàí ãàçðûí êàäàñòðûí õýìæèëòèéí ¿ð ä¿íã ìýäýýëëèéí íýãäñýí ñàíä îðóóëàõ áà áàòëàãäñàí çàãâàðûí äàãóó íýãæ òàëáàðûí çóðãèéã õýâëýí ãàçàð ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷èä áàòàëãààæóóëæ ºãíº. 4.4. Íýãæ òàëáàð õóâààãäàõàä õèéãäñýí ãàçðûí êàäàñòðûí õýìæèëòèéí ¿ð ä¿íã ìýäýýë ëèéí ñàíä îðóóëàõäàà ýíýõ¿¿ íýãæ òàëáàðò õºåðø çýðãýëäýý íýãæ òàëáàð áàéãàà áîë øèíýýð áèé áîëñîí ýðãýëòèéí öýãèéã ýíýõ¿¿ õºðø íýãæ òàëáàðûí õèë çààãò îðóóëæ ººð÷ëºëòèéã õèéíý. ªºðººð õýëáýë ýäãýýð íýãæ òàëáàðóóäûí òàëáàéí õýìæýýíä ººð÷ëºëò îðóóëàõã¿é áàéõ õýðýãòýé. Æèøýý íü: Çóðàã 1-ä 18639311581950 äóãààðòàé íýãæ òàëáàð ÀÂ õýð÷ìýýð 18639311576949 áà 18639311586951 äóãààð á¿õèé íýãæ òàëáàðóóäàä õóâààãäñàí áàéíà. Ýíý òîõèîëäîëä õýìæèëòýýð 1-10 ýðãýëòèéí öýã¿¿äèéã ñîëáèöîëîîð íü îëæ òîãòîîõ áºãººä À, Â ýðãýëòèéí öýã¿¿ä äýýð ñîëáèöîë òîäîðõîéëîõ õýìæèëò õèéãäñýí áàéíà. Ýíýõ¿¿ õýìæèëòèéí ¿ð äóíã ìýäýýëëèéí ñàíä îðóóëàõäàà òóõàéí íýãæ òàëáàðûã 2 áîëãîí õóâààõààñ ãàäíà À ýðãýëòèéí öýãèéã 18639311583964 äóãààðòàé íýãæ òàëáàðûí, Â ýðãýëòèéí öýãèéã 18639311582935 äóãààðòàé íýãæ òàëáàðûí õèë çààãò òóñ òóñ îðóóëàí çóðãàí ìýäýýëýëä ººð÷ëºëòèéã õèéíý. Èíãýõäýý 18639311583964, 18639311582935 äóãààðòàé íýãæ òàëáàðóóäûí õóó÷èí õèëèéã õºäºëãºõã¿é áàéõ øààðäëàãàòàé. 4.5. Õºðø íýãæ òàëáàðûí çóðãàí ìýäýýëýëä ººð÷ëºëòèéã õèéõýä òóõàéí íýãæ òàëáàðûí ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷ ìýäñýí áóþó õºðøèéí òýìäýãëýëä çºâøººð÷ ãàðûí ¿ñýã çóðñàí áàéõ øààðäëàãàòàé. Ýíýõ¿¿ õºðøèéí òýìäýãëýëèéã ¿íäýñëýí ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíãèéí ìýäýýëýëä ººð÷ëºëòèéã õèéâýë çîõèíî. 4.6. Õýðýâ ãàçðûí êàäàñòðûí õýìæèëòèéí àæëûã àéìãèéí Ãàçðûí õàðèëöàà, áàðèëãà, õîò áàéãóóëàëòûí ãàçðûí êàäàñòðûí àñóóäàë õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí õèéæ ã¿éöýòãýñýí áîë õýìæèëòèéí ¿ð ä¿íã AutoCAD ïðîãðàì äýýð õèéõ øààðäëàãàã¿é áºãººä ArcGIS ïðîãðàì äýýð òóõàéí íýãæ òàëáàðààñ ãàäíà õºðø çýðãýëäýý íýãæ òàëáàðóóäûã îðóóëàí àæëûí ôàéë ¿¿ñãýæ ¿¿í äýýðýý òîïîëîãèéí àëäààã øàëãàæ, çàñâàðëàñíû äàðàà Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíä îðóóëàõ íü ç¿éòýé. 4.7. Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíä ººð÷ëºëò õèéñýí ìýðãýæèëòýí çóðãàí ìýäýýëëèéí àòðèáóò áîëîí ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí õ¿ñíýãòýí ìýäýýëýëä îðóóëàõ ¸ñòîé á¿õ ìýäýýëëèéã îðóóëàõ øààðäëàãàòàé 4.8. Ãàçðûí óëñûí á¿ðòãýëèéí õ¿ñíýãòýí ìýäýýëýëä ìýäýýëýë îðóóëàõäàà íýãä¿ãýýð õàâñðàëòàä çààñàí ñòàíäàðòûã áàðèìòàëíà. 4.9. Ãàçðûí íýãäìýë ñàíãèéí òîî á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéã á¿ðä¿¿ëýõ, ýíýõ¿¿ ìýäýýëýëä íýìýëò ååð÷ëåëò õèéõäýý ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2009 îíû 224 äóãààð òóøààëààð áàòëàãäñàí «Ãàçðûí íýãäìýë ñàíãèéí òîî á¿ðòãýë õºòëºõ æóðàì»-ûã ìºðäëºã áîëãîíî.

184

Ç. Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíã àæèëëóóëàõ æóðàì

4.10. Ãàçàð-¿ë õºäëºõ õºðºíãèéí ¿íýëãýýíèé ºãºãäºë, ìýäýýëëèéã á¿ðä¿¿ëýõ, ìýäýýëýëä íýìýëò, ººð÷ëºëò õèéõäýý ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2011 îíû 182 äóãààð òóøààëûã áàðèìòàëíà. Òàâ. Ìýäýýëëèéã õàäãàëàõ, àðõèâëàõ, õÿíàõ 5.1. ÃÊÌÑ-ã àðõèâëàõ, íººö õóâü õàäãàëàõ àæëûã Êàäàñòð, ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õýëòýñ õàðèóöíà. 5.2. ÃÊÌÑ-èéí õàäãàëàõ õóâèéã ò¿¿íä çîðèóëñàí ïðîãðàìì õàíãàìæèéí õàìò êîìïàêò äèñêýíä õóóëæ óã äèñêèéã çîðèóëàëòûí ñàâàíä õèéæ ëàöäàí òóñãàé çîðèóëàëòûí ñåéôýíä ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí íóóöèéí ýðõëýã÷ õàäãàëíà. 5.3. Äèñêèéã áèò¿¿ìæëýí ëàöäàõàä ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí ÃÕÕÁÀ-íû äàðãà, Êàäàñòð, ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õýëòñèéí äàðãà áîëîí áóñàä õºíäëºíãèéí ãýð÷¿¿äèéã áàéëöóóëàí òýìäýãëýë õºòºëíº. Òýìäýãëýëèéã Êàäàñòð, ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õýëòñèéí ÃÊÌÑ õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí õºòëºõ áà äèñêèéã áèò¿¿ìæëýí ëàöäàõàä áàéëöñàí õ¿ì¿¿ñò òàíèëöóóëàí, ãàðûí ¿ñýã çóðóóëæ íóóöûí ýðõëýã÷èä ºã÷ õàäãàëóóëíà. 5.4. ÃÊÌÑ íü òåõíèêèéí ãýìòýë, ïðîãðàìûí àëäàà áîëîí áóñàä øàëòãààíû óëìààñ óñòñàí òîõèîëäîëä ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí òóøààëààð àæëûí õýñýã òîìèëîãäîí óñòñàí øàëòãààíûã òîãòîîí àëáàí ¸ñíû òýìäýãëýë ¿éëäýíý. 5.5. 5.4-ä äóðäñàí òîõèîëäîë ãàðâàë øàëòãààíûã òîãòîîñîí òýìäýãëýëèéã ¿íäýñëýí êîìïàêò äèñêýíä áè÷èæ õàäãàëñàí ìýäýýëëèéí ñàíã ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí çºâøººðëººð Êàäàñòð, ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õýëòñèéí äàðãûí õÿíàëòûí äîð õîëáîãäîõ ìýðãýæèëòýí õàðèóöàí ñýðãýýíý. 5.6. ÃÕÁÃÇÇÃ-ò áàéðëàõ òºâ ñåðâåðò Ýä õºðºíãèéí ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí àëáà áîëîí áóñàä áàéãóóëëàãóóäààñ êîìïàêò äèñêýýð õ¿ëýýí àâñàí ìýäýýëëèéí á¿ðòãýëèéã õ¿ñíýãò 5-ûí äàãóó õºòºëñºí áàéíà. Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíä ìýäýýëýë õóëýýí àâñàí òóõàé á¿ðòãýë Õ¿ñíýãò 5 Äýñ äóãààð

Ìýäýýëýë õ¿ëýýí àâñàí îãíîî

Õ¿ëýýí àâñàí CDRèéí òîî, äóãààð

Õ¿ëýýí àâñàí ìýðãýæèëòíèé Îâîã íýð

Ãàðûí ¿ñýã

Õ¿ëýýëãýí ºãñºí ìýðãýæèëòíèé Àëáàí ãàçàð

Îâîã íýð

Ãàðûí

5.7. Êîìïàêò äèñê á¿ðèéã äóãààðëàõ áà êîìïàêò äèñêíèé äóãààðûã á¿ðòãýëèéí äóãààðûí àäèë ºãíº. 5.8. Êîìïàêò äèñê äýýð ìýäýýëëèéí àãóóëãà, óã äèñê äýýð ìýäýýëëèéã õóóëñàí îãíîî, ìýäýýëëèéã õóóëñàí ìýðãýæèëòíèé íýð, äèñêèéí äóãààð çýðãèéã áè÷ñýí ïàñïîðò íààñàí áàéíà. 5.9. ÃÊÌÑ-ä ººð÷ëºëò îðæ áàéãàà áîëîí øèíýýð íýìýãäýæ áàéãàà ìýäýýëëèéí ¿íýí çºâ áàéäàë, íýãæ òàëáàðûí õóâèéí õýðãèéí ìàòåðèàëûí á¿ðä¿¿ëýëòýä òàâèõ õÿíàëòûã

185

Õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä

ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí Êàäàñòð, ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õýëòýñ óëèðàë òóòàì õèéõ áºãººä øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä ò¿¿âýðëýí øàëãàëò õèéæ áîëíî. Çóðãàà. Ìýäýýëýë ñîëèëöîõ, ìýäýýëëýýð ¿éë÷ëýõ 6.1. ÃÊÌÑ-ààñ ìýäýýëýë àâàõ õ¿ñýëòèéã èðãýä ºðãºäëººð, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà àëáàí áè÷ãýýð òóñ òóñ ãàðãàæ íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáàíû áîëîí òóõàéí àéìãèéí Ãàçðûí õàðèëöàà, áàðèëãà õîò áàéãóóëàëòûí ãàçðûí äàðãààñ çºâøººðºë àâñàí áàéíà. 6.2. Èðãýä, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä ìýäýýëëýýð 3 õýëáýðýýð /õýâëýõ, õóóëàõ (òîîí õýëáýðýýð), õóâèëàõ/ ¿éë÷èëíý. 6.3. Èðãýä, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà ìýäýýëëýýð ¿éë÷ë¿¿ëýõäýý õî¸ðäóãààð õàâñðàëòàä çààñàí «Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíãààñ ¿éë÷ëýõ ¿éë÷èëãýýíèé õóðààìæèéí õýìæýý»-ã áàðèìòëàí õóðààìæ òºëíº. 6.4. Àãåíòëàã äýýð áàéðëàõ óíäåýí ñåðâåð íü áóñàä áàéãóóëëàãóóäòàé õîëáîãäîí õóóëü òîãòîîìæèéí õ¿ðýýíä ìýäýýëýë ñîëèëöîæ áîëîõ áºãººä áàéãóóëëàãóóäûí äàðãà íàðûí ìýäýýëýë ñîëèëöîõ ãýðýýãýýð çîõèöóóëíà. Ñîëèëöîõ ìýäýýëëèéí ¿íèéã õî¸ðäóãààð õàâñðàëò äàõü «Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíãààñ ¿éë÷ëýõ ¿éë÷èëãýýíèé õóðààìæèéí õýìæýý»-ýýð òîîöíî. Äîëîî. Ìýäýýëëèéí ñàíãèéí íóóöëàëò 7.1. ÃÕÁÃÇÇÃ, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí Ãàçðûí àëáà, àéìãèéí ÃÕÁÕÁÃ-ûí ìýðãýæèëòí¿¿ä áîëîí ñóìûí Ãàçðûí äààìàë íü ìýäýýëëèéí ñàíãèéí ìýäýýëýëä õàðàõ, íýìýõ, ººð÷ëºõ, õýâëýõ, àðõèâëàõ ãýñýí ýðõòýéãýýð õàíäàíà. 7.2. ÃÊÌÑ-ä õàíäàõ ýðõ íýýëãýõ õ¿ñýëòýý Êàäàñòð, ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õýëòýñò õàíäàæ ãàðãàõ áºãººä ýðõ íýýëãýæ áóé ìýðãýæèëòí¿¿äèéã ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí òóøààëààð áàòàëíà. Òóøààëä òóõàéí ìýðãýæèëòýíèé õàíäàõ ýðõ, ó¿ðãèéã çààæ åãñåí áàéíà: 7.3. Ìýäýýëëèéí ñàíä õàíäàõ ýðõýä ººð÷ëºëò îðóóëàõ, ýðõèéã õààõ çýðýã õ¿ñýëòèéã Êàäàñòð, ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õýëòýñ õ¿ëýýæ àâààä ýíý æóðìûí 7.4-ò çààñàí ýðõ áóõèé àëáàí òóøààëòàí 1 ºäðèéí äîòîð øèéäâýðëýæ, õàðèó ºãíº. 7.4. Ìýäýýëëèéí ñàíä õàíäàõ ýðõ á¿õèé ìýðãýæèëòí¿¿ä íü òóñãàé íóóö ¿ã, êîäòîé áàéõ áºãººä íóóö ¿ã, êîäûã Êàäàñòð, ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õýëòñèéí äàðãûí çºâøººðëººð ìýäýýëëèéí ñèñòåìèéí ìýðãýæèëòýí îëãîíî. 7.5. Íóóö óã áîëîí êîäûã ººð÷ëºõ øààðäëàãà ãàðñàí òîõèîëäîëä òóõàéí ìýðãýæèëòýí ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí Êàäàñòð, ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õýëòñèéí äàðãà íàðò õàíäàæ ººð÷ë¿¿ëíý. 7.6. Íóóö ¿ã, êîäûã ñîëüñîí òóõàé á¿ðòãýëèéã õ¿ñíýãò 6-ûí äàãóó àãåíòëàãèéí ìýäýýëëèéí ñèñòåìèéí ìýðãýæèëòýí òîîí õýëáýðýýð õºòºëíº. ÃÊÌÑ-èéí ìýäýýëýëä õàíäàõ àëáàí òóøààëòíû íóóö ¿ã, êîäûã ñîëüñîí á¿ðòãýë Õ¿ñíýãò 6. ä/ä 1

Ìýðãýæèëòíèé íýð Ñ.Ýíõòóÿà

186

Íýãæèéí íýð Êàäàñòðûí õýëòýñ

Àëáàí òóøààë Àõëàõ ìýðãýæèëòýí

Íóóö ¿ã

Êîä

Ñîëüñîí òóõàé òýìäýãëýë

Ç. Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíã àæèëëóóëàõ æóðàì

Íàéì. Õîðèãëîõ ç¿éë 8.1. ÃÊÌÑ-èéí àæèëëàõ ïðîãðàì õàíãàìæ, ò¿¿íòýé õîëáîîòîé íóóö ìýäýý, ôàéëûí á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëòûí òàëààð àëèâàà ìýäýýëëèéã ñàíààòàé áîëîí ñàíàìñàðã¿é òàðààõûã õîðèãëîíî. 8.2. ÃÊÌÑ-ä áàéãàà ìýäýýëýëä ýðõ á¿õèé õ¿íýýñ áóñàä õ¿í õàíäàõûã õîðèãëîõ áºãººä ìýäýýëëèéí ñàíãèéí ìýäýýëýëä õàíäàõ á¿ðò ìýäýýëëèéí ñàíãèéí ïðîãðàìì õàíãàìæ àâòîìàòààð á¿ðòãýíý. ¯¿íèéã àãåíòëàãèéí Êàäàñòð, ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õýëòñèéí ñèñòåìèéí àäìèíèñòðàòîð ýðõòýé ìýðãýæèëòýí õÿíàíà 8.3. Ãàçàð äýýð õýìæèëò õèéëã¿é ìýäýýëëèéí ñàíãèéí ìýäýýëýëä ººð÷ëºëò îðóóëàõûã õàòóó õîðèãëîíî. 8.4. Ìýäýýëëèéí ñàíä áóé ìýäýýëëèéã çîõèõ çºâøººðºëã¿é õóâèëàí òàðààõ, áóñäàä äàìæóóëàõûã õîðèãëîíî. 8.5. Àæèë òºðëèéí øóãàìààð õóâü õ¿íèé õºðºíãèéí òóõàé ìýäýýëëèéã áóñäàä çàäðóóëàõûã õîðèãëîíî. 8.6. Ãàçàð îëãîëòûí áàòàëãààæèëòûí, ãàçàð ºì÷ëºëèéí õóâèéí õýðãèéã àðõèâààñ ãàäàãø ãàðãàõûã õîðèãëîíî. Åñ. Õ¿ëýýëãýõ õàðèóöëàãà 9.1. Ìýäýýëýëä õàíäàõ ìýðãýæèëòí¿¿äèéí íóóö ¿ã, êîäûí íóóöûã õàäãàëàõ àñóóäëûã òóõàéí ìýðãýæèëòýí áîëîí Êàäàñòð, ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õýëòñèéí äàðãà, ñèñòåìèéí ìýðãýæèëòýí íàð õàðèóöíà. 9.2. Óã æóðìûí çààëòóóäûã çºð÷ñºí ìýðãýæèëòýíä ñàõèëãûí øèéòãýë íîãäóóëàõ áºãººä øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë õóóëèéí áàéãóóëëàãàä øèëæ¿¿ëíý. 9.3. Èðãýä, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä ¿éë÷èëñýí ìýäýýëëèéí ¿íýí çºâ ,ýñýõèéã òóõàéí àéìàã, íèéñëýë, äóóðãèéí ìýäýýëëèéí ñàí õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí, ñóìûí ãàçðûí äààìàë õàðèóöíà. 9.4. Ìýäýýëëèéí áóðóó ýñýõ òàëààðõ ãîìäëûã èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà íü òóõàéí ìýðãýæèëòíèé äýýä øàòíû àëáàí òóøààëòàíä ãàðãàõ áºãººä ãàðãàñàí øèéäâýðèéã ýñ çºâøººðñºí òîõèîëäîëä ìàðãààíûã ø¿¿õýýð øèéäâýðë¿¿ëíý. 9.5. Ìýäýýëëèéã çºâøººðºëã¿é õóâèëàí òàðààñàí, áóñäàä øèëæóóëñýí, ìýäýýëëèéí ñàíã õóóëàõ, óñòãàõ, ººð÷ëºëò õèéõèéã îðîëäñîí áóþó àæëûí õàðèóöëàãà àëäñàí ìýðãýæèëòýíä çºð÷ëèéí øèíæ, ó÷ðóóëñàí õîõèðëûã õàðãàëçàí çîõèõ õóóëü ýðõèéí àêòûí äàãóó àðãà õýìæýý àâàõààñ ãàäíà øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä õóóëèéí áàéãóóëëàãààð øèéäâýðë¿¿ëíý.

187

ÒÎÂ×ÈËÑÎÍ ¯ÃÈÉÍ ÆÀÃÑÀÀËÒ

ÁÕÁ

Áàðèëãà õîò áàéãóóëàëò

ÃÕÁÃÇÇÃ ÀÕÁ

Àçèéí õºãæëèéí áàíê

ÈÒÕ

Èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí õóðàë

ÁÎÀÆß

Áàéãàëü îð÷èí, àÿëàë æóóë÷ëàëûí ÿàì

ÁÎÀÆÃ

Áàéãàëü îð÷èí, àÿëàë æóóë÷ëàëûí ãàçàð

ÕÕÀÀÆÄ¯ Õ¿íñ õºäºº àæ àõóé, æèæèã äóíä ¿éëäâýð

188

òîî, ¿ñýã

áàã /õîðîî/

Õóóëèéí ýòãýýäèéí îíîîñîí íýð

Îâîã Ýöýã /ýõ/-èéí íýð ¿ñýã

¿ñýã ¿ñýã

30 30

õàøàà /õààëãà/-íû òîî äóãààð ¿ñýã

òîî áîë 3, ¿ñýã áîë 20 òýìäýãò

ãóäàìæ /áàéð/-íû òîî äóãààð

Íýð

òàñëàëààñ õîéø 2 òýìäýãò

Åðºíõèé ìýäýýëýë

Òóõàéí ìºðä áè÷èãäýõ òýìäýãòèéí òîî, óÿëäàà

ãóäàìæ / ¿ñýã õîðîîëîë/-íû íýð

Ãàçðûí áàéðøëûí íýð

Íýãæ òàëáàðûí õàÿã

¿ñýã

Ãàçðûí çîðèóëàëò

òîî

Ãàçðûí õýìæýý

òîî

Òýìäýãòèéí îðîëöîî

Íýð_2

Íýãæ òàëáàðûí äóãààð

Íýð_1

Òàéëáàð

Æèøýý íü: Ãýð á¿ëèéí õýðýãöýýíä Æèøýý íü: 3 Æèøýý íü: Öýöýã íóóð

Ýõíèé ¿ãèéí ýõíèé ¿ñãèéã òîìîîð áè÷íý. 1. Ýõíèé ¿ãèéí ýõíèé ¿ñãèéã òîìîîð áè÷íý. 2. Áàã /õîðîî/-íû íýð, äóãààð õàìò áè÷èãäýæ áîëíî. Õýðýâ õàìò áè÷èãäýõ áîë íýðèéã ýõýëæ áè÷ýýä çóðààñ àøèãëàí äóãààðûã áè÷íý. Èðãýíèé ãýð á¿ëèéí õýðýãöýýíèé õàøàà áîëîí çóñëàíãèéí ãàçàðò ãóäàìæíû íýð, áàðèëãàæñàí õýñýãò òóõàéí õîðîîëîëûí íýðèéã áè÷íý. Èðãýíèé ãýð á¿ëèéí õýðýãöýýíèé õàøàà áîëîí çóñëàíãèéí ãàçàðò ãóäàìæíû äóãààð, áàðèëãàæñàí õýñýãò áàðèëãûí äóãààðûã áè÷íý.

Æèøýý íü: Ãàâüæèéí øàíä Æèøýý íü: Áîðæèãîí Æèøýý íü: Íÿì-Îñîð

Ýõíèé ¿ãèéí ýõíèé ¿ñãèéã òîìîîð áè÷íý. 1. Îâîã ãýñýíä óðàãèéí îâîã áè÷íý. 2. Íýðíèé ýõíèé ¿ñãèéã òîìîîð áè÷íý. 3. Òóõàéí õ¿íèé íýð 2-îîñ äýýø ¿åýýñ á¿òñýí áºãººä 2 äàõü ¿å íü ýãøãýýð ýõýëæ áàéâàë äóíä íü çóðààñ àøèãëàæ ýãøãèéã òîì ¿ñãýýð áè÷íý.

Æèøýý íü: Áàòáîëä

Æèøýý íü: 138

Æèøýý íü: 33

Æèøýý íü: Áóÿíò Óõàà

Æèøýý íü: Öýöýã íóóð-3

Æèøýý íü: 700,00

Íýãæ íü: Êâàäðàò ìåòð áàéíà

ÃÕÁÃÇÇÃ-ûí äàðãûí 2010 îíû 16 òîîò òóøààëûã ìºðäëºã áîëãîíî.

ÃÀÇÐÛÍ ÓËÑÛÍ Á¯ÐÒÃÝËÈÉÍ Õ¯ÑÍÝÃÒÝÍ ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÑÒÀÍÄÀÐÒ

Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíã àæèëëóóëàõ æóðìûí íýãä¿ãýýð õàâñðàëò

ÃÀÐÛÍ ÀÂËÀÃÀ

189

190

Èðãýíèé îðøèí ñóóãàà áàéíãûí õàÿã

Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ðåãèñòðèéí äóãààð

Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí îíîîñîí íýð Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýýíèé äóãààð

Ðåãèñòðèéí äóãààð

Èðãýíèé ¿íýìëýõèéí äóãààð

20 20

òîî ¿ñýã ¿ñýã

òîî, ¿ñýã

ñóì /ä¿¿ðýã/

áàã /õîðîî/

¿ñýã 2, òîî 10 òýìäýãò

10/10 áóþó 20

òîî

ãóäàìæ /áàéð/-íû òîî äóãààð

õàøàà /õààëãà/-íû òîî äóãààð

òîî áîë 3, ¿ñýã áîë 20 òýìäýãò

ãóäàìæ / ¿ñýã õîðîîëîë/-íû íýð

8 ¿ñýã 2, òîî 8 òýìäýãò

¿ñýã

¿ñýã, òîî

Õóóëèéí ýòãýýäèéí ãýð÷èëãýýíèé äóãààð Õóóëèéí ýòãýýäèéí ðåãèñòðèéí äóãààð Õóóëèéí ýòãýýäèéí îíîîñîí íýð Õóóëèéí ýòãýýäèéí ãýð÷èëãýýíèé äóãààð Õóóëèéí ýòãýýäèéí ðåãèñòðèéí äóãààð àéìàã /íèéñëýë/ Æèøýý íü: ×àíäìàíü

Æèøýý íü: ÕÂ64032209

Æèøýý íü: ÓÁ0942756

1. Ýõíèé ¿ãèéí ýõíèé ¿ñãèéã òîìîîð áè÷íý. 2. Áàã /õîðîî/-íû íýð, äóãààð õàìò áè÷èãäýæ áîëíî. Õýðýâ õàìò áè÷èãäýõ áîë íýðèéã ýõýëæ áè÷ýýä çóðààñ àøèãëàí äóãààðûã áè÷íý. Èðãýíèé ãýð á¿ëèéí õýðýãöýýíèé õàøàà áîëîí çóñëàíãèéí ãàçàðò ãóäàìæíû íýð, áàðèëãàæñàí õýñýãò òóõàéí õîðîîëîëûí íýðèéã áè÷íý. Èðãýíèé ãýð á¿ëèéí õýðýãöýýíèé õàøàà áîëîí çóñëàíãèéí ãàçàðò ãóäàìæíû äóãààð, áàðèëãàæñàí õýñýãò áàðèëãûí äóãààðûã áè÷íý.

Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí íýðèéí ýõíèé ¿ñãèéã òîìîîð áè÷íý.

Ðåãèñòðèéí äóãààð íü 20 òîî áè÷èõ áîëîìæòîé áàéõ

Æèøýý íü: 178

Æèøýý íü: 12

Æèøýý íü: Çóðãàà äóãààð áè÷èë õîðîîëîë

Æèøýý íü: ÖàãààíÓóë-5

Æèøýý íü: Àðõàíãàé Æèøýý íü: ªíäºðÓëààí Æèøýý íü: 5 Æèøýý íü: Öàãààí-Óóë

Æèøýý íü: 2057468

Ãýð÷èëãýýíèé äóãààð íü 10 òîî / 10 Æèøýý íü: 25/5755 òîî áè÷èõ áóþó ¿ðãýëæë¿¿ëýí 20 òîî áóþó 9011125113 áè÷èõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëýõ

¯ñãýí òýìäýãëýãýýã áè÷èõäýý òîì ¿ñýã àøèãëàõ áºãººä ¿ðãýëæë¿¿ëýí çàé àâàëã¿é òîîí òýìäýãëýãýýã áè÷íý.

òîî òîî ¿ñýã

Ðåãèñòðèéí äóãààð

òîî 4, òýìäýã 1, òîî 2, òýìäýã 1, òîî 2

11 òîî 5/¿ñýã 5

11 ¿ñýã 5/òîî 5

11 òîî 5/òîî 5

Æèøýý íü: 0185442 Æèøýý íü: Òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî

Ýõíèé ¿ãèéí ýõíèé ¿ñãèéã òîìîîð áè÷íý.

Æèøýý íü: 40

Æèøýý íü: ÕÂ64032209

Æèøýý íü: ÓÁ0942756

Æèøýý íü: ÝðäýìÓíäðàõ

Æèøýý íü: Ìÿãìàðñ¿ðýí

Æèøýý íü: 0185441 Æèøýý íü: 0185441

Æèøýý íü: 60

Æèøýý íü: 1/À

Ãýðýý, ãýð÷èëãýý, ýðõèéí ººð÷ëºëò, øèëæèëò 3

Æèøýý íü: 528

Æèøýý íü: 2009-0518

Çàõèðàìæèéí äóãààð íü äàí òîîãîîð Æèøýý íü: 1/528 äóãààðëàãäàõààñ ãàäíà òîî/òîî, ¿ñýã/ òîî, òîî/¿ñýã áàéæ áîëíî Æèøýý íü: Á/528

îí-ñàð-ºäºð

20 20 Èòãýìæëýãäñýí òºëººëºã÷èéí òàëààðõè ìýäýýëýë 1. Èòãýìæëýãäñýí òºëººëºã÷èéí ¿ñýã 30 ýöýã /ýõ/-èéí íýð ãýñýíä ýöýã /ýõ/èéí íýðèéã áè÷íý. 2. Íýðíèé ýõíèé ¿ñãèéã òîìîîð áè÷íý. 3. Òóõàéí õ¿íèé íýð 2-îîñ äýýø ¿åýýñ á¿òñýí áºãººä 2 äàõü ¿å íü ýãøãýýð ýõýëæ ¿ñýã 30 áàéâàë äóíä íü çóðààñ àøèãëàæ ýãøãèéã òîì ¿ñãýýð áè÷íý. ¿ñýã 2, òîî 10 ¿ñýã, òîî 10 ¯ñãýí òýìäýãëýãýýã áè÷èõäýý òîì ¿ñýã òýìäýãò àøèãëàõ áºãººä ¿ðãýëæë¿¿ëýí çàé ¿ñýã, òîî 8 ¿ñýã 2, òîî 8 òýìäýãò àâàëã¿é òîîí òýìäýãëýãýýã áè÷íý.

òîî òîî

òîî

¿ñýã, òýìäýã, òîî òîî, òýìäýã, ¿ñýã

òîî, òýìäýã

òîî

òîî, òýìäýã

Èðãýíèé ¿íýìëýõèéí äóãààð

Ãýðýý, ãýð÷èëãýýíèé ñóíãàñàí õóãàöàà Íºõºí àâñàí ãýð÷èëãýýíèé äóãààð ªºð÷ëºãäñºí ãàçàð àøèãëàëòûí çîðèóëàëò

Íýð

Èòãýìæëýãäñýí òºëººëºã÷èéí ýöýã /ýõ/- èéí íýð

çàõèðàìæèéí äóãààð Ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ, çàõèðàìæèéí ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ äóãààð ýðõ îëãîñîí ¿íäýñëýë çàõèðàìæèéí äóãààð çàõèðàìæèéí äóãààð Ãàçàð ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõ õóãàöàà Ãýð÷èëãýýíèé äóãààð Ãýðýýíèéí äóãààð

îãíîî

ÃÀÐÛÍ ÀÂËÀÃÀ

191

192

çàõèðàìæèéí äóãààð

îãíîî

Õóóëèéí ýòãýýäèéí îíîîñîí íýð Õóóëèéí ýòãýýäèéí ãýð÷èëãýýíèé äóãààð Õóóëèéí ýòãýýäèéí ðåãèñòðèéí äóãààð

Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí îíîîñîí íýð Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýýíèé äóãààð

Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ðåãèñòðèéí äóãààð

Ðåãèñòðèéí äóãààð

11 ¿ñýã 5/òîî 5

òîî òîî, òýìäýã ¿ñýã, òýìäýã, òîî òîî, òýìäýã, ¿ñýã

10/10 áóþó 20

¿ñýã

Æèøýý íü: ×àíäìàíü

Æèøýý íü: ÕÂ64032209

Æèøýý íü: Àëòàíñýð ÕÕÊ

Æèøýý íü: Íÿì-Îñîð

Ðåãèñòðèéí äóãààð íü 20 òîî áè÷èõ áîëîìæòîé áàéõ

Æèøýý íü: 2057468

8 ¿ñýã 2, òîî 8 òýìäýãò

¿ñýã ¿ñýã, òîî

¿ñýã

Æèøýý íü: 2009-0518 Æèøýý íü: 528 Æèøýý íü: 1/528

Æèøýý íü: ªâë¿¿ëñýí

Çàõèðàìæèéí äóãààð íü äàí òîîãîîð äóãààðëàãäàõààñ ãàäíà òîî/òîî, ¿ñýã/ Æèøýý íü: Á/528 òîî, òîî/¿ñýã áàéæ áîëíî Æèøýý íü: 1/À

îí-ñàð-ºäºð

õóäàëäñàí, àðèëæñàí, ºâë¿¿ëñýí, áýëýãëýñýí àëü íü áîëîõ

Ãàçàð àøèãëàã÷, áàðüöààëàã÷èéí ìýäýýëýë

11 òîî 5/¿ñýã 5

òîî, òýìäýã

òîî 4, òýìäýã 1, òîî 2, òýìäýã 1, òîî 2 5 11 òîî 5/òîî 5

Ñèñòåì ººðºº á¿ðòãýíý.

¿ñýã

Èðãýíèé ýöýã /ýõ/-èéí íýð Õóóëèéí Íýð ýòãýýäèéí îíîîñîí íýð

Ýçýìøèã÷èéí ýðõ õ¿÷èíã¿é áîëñîí

Ýçýìøèã÷èéí ýðõ øèëæñýí òîõèîëäîëä á¿ðòãýñýí äýâòýð, õóóäàñíû äóãààð Íýãæ òàëáàðûí õýìæýýíä ººð÷ëºëò îðñîí òîõèîëäîëä øèíýýð ¿¿ññýí íýãæ òàëáàðóóäûí äóãààð

Ýðõèéí øèëæèëò

Á¿ðòãýëýýñ õàññàí

Á¿ðòãýñýí

òîî, òýìäýã

àëáàí òóøààëòíû Ñèñòåì ººðºº á¿ðòãýíý. íýð, ãàðûí ¿ñýã

îãíîî

àëáàí òóøààëòíû Ñèñòåì ººðºº á¿ðòãýíý. íýð, ãàðûí ¿ñýã

îãíîî

¿ñýã

õàøàà /õààëãà/-íû òîî äóãààð

îí-ñàð-ºäºð

òîî 4, òýìäýã 1, òîî 2, òýìäýã 1, òîî 2

Èðãýíèé ãýð á¿ëèéí õýðýãöýýíèé õàøàà áîëîí çóñëàíãèéí ãàçàðò ãóäàìæíû íýð, áàðèëãàæñàí õýñýãò òóõàéí õîðîîëîëûí íýðèéã áè÷íý. Èðãýíèé ãýð á¿ëèéí õýðýãöýýíèé õàøàà áîëîí çóñëàíãèéí ãàçàðò ãóäàìæíû äóãààð, áàðèëãàæñàí õýñýãò áàðèëãûí äóãààðûã áè÷íý.

1. Ýõíèé ¿ãèéí ýõíèé ¿ñãèéã òîìîîð áè÷íý. 2. Áàã /õîðîî/-íû íýð, äóãààð õàìò áè÷èãäýæ áîëíî. Õýðýâ õàìò áè÷èãäýõ áîë íýðèéã ýõýëæ áè÷ýýä çóðààñ àøèãëàí äóãààðûã áè÷íý.

Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí íýðèéí ýõíèé ¿ñãèéã òîìîîð áè÷íý.

òîî áîë 3, ¿ñýã áîë 20 òýìäýãò

ãóäàìæ /áàéð/-íû òîî äóãààð

òîî, ¿ñýã

áàã /õîðîî/

ãóäàìæ / ¿ñýã õîðîîëîë/-íû íýð

¿ñýã

ñóì /ä¿¿ðýã/

Áàðüöààëñàí /Á/, àøèãëóóëñíû /À/ àëü íü áîëîõ

Áàéíãà îðøèí ñóóãàà õàÿã

¿ñýã

àéìàã /íèéñëýë/

Æèøýý íü: 2009-0518

Æèøýý íü: Áàðüöààëñàí Æèøýý íü: Àøèãëóóëñàí Æèøýý íü: 2009-0518

Æèøýý íü: 178

Æèøýý íü: 12

Æèøýý íü: Çóðãàà äóãààð áè÷èë õîðîîëîë

Æèøýý íü: ÖàãààíÓóë-5

Æèøýý íü: Àðõàíãàé Æèøýý íü: ªíäºðÓëààí Æèøýý íü: 5 Æèøýý íü: Öàãààí-Óóë

ÃÀÐÛÍ ÀÂËÀÃÀ

193

Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíã àæèëëóóëàõ æóðìûí õî¸ðäóãààð õàâñðàëò.

Ãàçðûí êàäàñòðûí ìýäýýëëèéí ñàíãààñ ¿éë÷ëýõ ¿éë÷èëãýýíèé õóðààìæèéí õýìæýý

ä/ä

Õýìæèõ íýãæ

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ /òºãðºãººð/

äì2

500

Íýãæ òàëáàð

2500

Õóóëàõ /òîîí õýëáýðýýð/

Ãàçàð äýýðõ òàëáàéí áîäèò õýìæýý “ãà”

6000

õýâëýõ

äì2

2000

Õóóëàõ /òîîí õýëáýðýýð/

Ãàçàð äýýðõ òàëáàéí áîäèò õýìæýý “ãà”

8000

õýâëýõ

äì2

1000

Õóóëàõ /òîîí õýëáýðýýð/

Ãàçàð äýýðõ òàëáàéí áîäèò õýìæýý “ãà”

5000

Ãàçðûí íýãäìýë ñàíãèéí çóðàã

õýâëýõ

äì2

1000

(ãàçàð àøèãëàëò, õºðñ, óðãàìàë, áýë÷ýýð, õàäëàíãèéí çóðàã)

Õóóëàõ /òîîí õýëáýðýýð/

Ãàçàð äýýðõ òàëáàéí áîäèò õýìæýý “ãà”

10000

õýâëýõ

äì2

1000

Õóóëàõ /òîîí õýëáýðýýð/

Íèéñëýë, àéìàã, ñóìûí õýìæýýãýýð

10000

Ìýäýýëëèéí íýð

Êàäàñòðûí çóðàã, øóãàì ñ¿ëæýýíèé çóðàã 1 Îðòîôîòî çóðàã 2 Ñàíñðûí çóðàã 3

¯éë÷ëýõ òºðºë

õýâëýõ

Ãàçðûí ¿íýëãýýíèé á¿ñ, æèøèã ¿íèéí çóðàã

Òåêñòýí ìýäýýëýë

õýâëýõ

õóóäàñ

1000

Àðõèâèéí ëàâëàãàà

õýâëýõ

õóóäàñ

1000

À4 õóóäàñ

300

À3 õóóäàñ

600

194

Áàðèìò ìàòåðèàë õóóëáàðëàæ ºãºõ