Witteveen+Bos Jaarverslag 2024

Ingenieurswerk mensenwerk

Jaarverslag 2024

3 Verslag van de directie

10 Verslag Raad van Commissarissen

12 Oplossingen voor biosfeer, economie en maatschappij

28 Ingenieurswerk, mensenwerk

36 Duurzame bedrijfsvoering

48 Economische waarde

57 Vooruitblik

Koers uitzetten

Zorg dragen voor een betere wereld van morgen: daar heeft Witteveen+Bos zich in 2024 hard voor gemaakt. Via ruim 4.600 projecten wisten onze collega’s wereldwijd waarde toe te voegen aan biosfeer, economie en maatschappij.

Maar we kijken verder dan de wereld van morgen. Afgelopen jaar was er ruimte voor reflectie op onze toekomstige koers en handelen. We hebben gewerkt aan een aanscherping van onze bedrijfsstrategie, waarmee we een beeld schetsen waar we heen willen bewegen en op welke wijze.

Koers vasthouden kunnen we echter alleen in gezamenlijkheid. Met alle Witteveen+Bos’ers wereldwijd, maar bovenal samen met onze opdrachtgevers en samenwerkingspartners. Wij kijken er naar uit om samen nog meer impact te maken.

In dit jaarverslag 2024 delen we onze resultaten, nemen we je mee door een selectie van projecten, laten we je kennismaken met de mensen achter Witteveen+Bos en delen we onze visie voor de komende jaren. Veel leesplezier!

Groei en transitie

Sinds onze oprichting in 1946 dragen we met ingenieuze oplossingen bij aan een duurzame en toekomstbestendige samenleving. In 2024 hebben we via ruim 4.600 projecten gewerkt aan maatschappelijke vraagstukken. De groei van onze orderportefeuille ging gepaard met een aanzienlijke personele groei en gezonde financiële resultaten. In 2024 kwamen we tot een omzet van 199 miljoen euro met een nettoresultaat van 23,3 miljoen euro.

Het jaar 2024 startte in een lage versnelling: tot de zomer bleven de resultaten met een half miljoen euro achter op de begroting. In de tweede helft van het jaar werd de achterstand echter ruimschoots ingehaald, waardoor het resultaat uiteindelijk M€ 6,6 hoger is uitgekomen dan begroot. Onze aanvankelijke voorzichtigheid werd ingehaald door aantrekkende markten, een dalend ziekteverzuim en een mooie personele groei van 8,8 %. Het was een jaar waarin we ons hebben ingezet voor het bieden van duurzame oplossingen voor maatschappelijke opgaven en voor het verduurzamen van onze eigen bedrijfsvoering.

In tijden van succes is het ook verstandig om te kijken of we voldoende gesteld staan voor de uitdagingen van morgen. Hoe kunnen we omgaan met de toenemende onzekerheid op het politieke wereldtoneel, met de voortdurende schaarste op de arbeidsmarkt, of met het uitblijven van een antwoord op het stikstofprobleem? Daarom was 2024 ook een jaar van reflectie op onze toekomstige koers en handelen. We hebben gewerkt aan een aanscherping van onze strategie, waarmee we een beeld schetsen waar we heen willen bewegen en op welke wijze we dat met ons beleid en bestuursvorm gaan doen.

De organisatiewie we zijn en wat we doen

Witteveen+Bos is een advies- en ingenieursbureau dat oplossingen biedt voor maatschappelijke uitdagingen op het gebied van energie, water, infrastructuur, milieu en bouw. Ruimte maken voor nieuw talent zit in het DNA van Witteveen+Bos. Dat doen we in een cultuur van vertrouwen

en ondernemerschap. Op basis van deze elementen uit onze missie zijn vier bedrijfsdoelen geformuleerd waarover we in de volgende hoofdstukken rapporteren.

Witteveen+Bos N.V. is een structuurvennootschap en handelt conform de hieraan gestelde vereisten. De dagelijkse leiding is in handen van de directie. De Raad van Commissarissen bewaakt de continuïteit van het bedrijf door extern toezicht te houden. We werken dichtbij onze opdrachtgevers, projecten, samenwerkingspartners en de arbeidsmarkt.

Onze productmarktcombinaties (PMC’s) zijn verantwoordelijk voor een gezond portfolio aan projecten en opdrachtgevers. De PMC’s zijn geclusterd binnen vier business lines met de volgende kennisgebieden: Infrastructuur en mobiliteit, Gebouwde omgeving, Delta’s, kusten en rivieren en Energie, water en milieu. De business lines en bestuurders worden geadviseerd en ondersteund door de afdelingen Communicatie, Facility Management, Financiën, Informatiemanagement en digital support, Juridische zaken en kwaliteit, ICT en HR. De afdelingen zijn bedrijfsbreed verantwoordelijk voor het soepele verloop van onze bedrijfsprocessen. Samen met de business lines ontstaat zo een netwerk waarin collega’s vanuit diverse landen en verschillende disciplines samenwerken. Kennis en ervaring komen wereldwijd samen voor de beste oplossingen.

Onze opdrachtgevers zijn zowel publieke organisaties (rijksoverheid, provincies, gemeenten, waterschappen) als private organisaties (aannemers, architecten- en ingenieursbureaus, netbeheerders en drinkwaterbedrijven,

spoor- en havenautoriteiten en industrie). Witteveen+Bos bedient deze markten vanuit tien kantoren in Nederland en vanuit kantoren in België, Indonesië, Kazachstan, Letland, Panama, Singapore, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Arabische Emiraten.

Verantwoord zakendoen

Onze wijze van zakendoen staat beschreven in onze bedrijfscode. Alle Witteveen+Bos’ers wereldwijd handelen in lijn met deze bedrijfscode. We faciliteren rondom compliance onder meer trainingen, dilemmasessies en toetsing. De bedrijfscode verbindt onze waarden en overtuigingen met de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen. Witteveen+Bos is ook lid van de United Nations Global Compact (UNGC): we onderschrijven nadrukkelijk de tien principes van de UNGC op het gebied van mensenrechten, arbeidsrechten, milieu en anticorruptie. Witteveen+Bos spant zich in voor het naleven van mensenrechten in de totale keten waarin wij actief zijn. Concreet betekent dit zorgdragen voor

een veilige en eerlijke werkomgeving voor alle individuen, waarin geen ruimte is voor discriminatie. We onderschrijven actief de Modern Slavery Act. De uitgangspunten hiervan zijn opgenomen in onze bedrijfsprocessen en aanbestedings- en projectselectiecriteria.

Het jaar 2024

Maatschappelijke waarde via onze projecten Bedrijfsbreed hebben we een goed gevulde orderportefeuille. Deze ligt ruim boven de verwachting. In 2024 droegen we in meer dan 4.600 projecten bij aan het oplossen van vraagstukken op onder andere het gebied van klimaatverandering en -adaptatie, biodiversiteit, leefbaarheid en mobiliteit in steden en de transities op het gebied van water, energie en warmte.

Er is wereldwijd een toenemende waterschaarste, een afnemende waterkwaliteit door vervuiling, klimaatverandering en bevolkingsgroei en er is extra inzet benodigd voor het voldoen aan milieunormen (denk aan

geur, trillingen, PFAS), zowel voor industrie als overheid. Daarmee is er voor ons werk aan de winkel. In Nederland zien we dat de Kaderrichtlijn Water (KRW) tot meer projecten leidt in het klassieke afvalwaterdomein. Zo werken we aan de aanpassing van negen rioolwaterzuiveringen voor waterschap Vechtstromen. Door verschillende waterschappen zijn we ingeschakeld om te adviseren bij KRW-casussen rondom de kwaliteit van plassen en meren en voor het ministerie Infrastructuur en Waterstaat stelden we een tussenevaluatie van de KRW-doelen op.

Ook buiten Nederland is er vraag naar onze kennis. Zo heeft Nama Water Services in Oman ons kantoor in België benaderd om trainingen op het vlak van drinkwaterzuivering te verzorgen. Het project Water as Leverage in het Colombiaanse Cartagena kwam het afgelopen najaar in de tweede fase terecht, de pre-feasibility fase. Daarmee gaan we na het in scope brengen van de uitdaging concrete ontwerpoplossingen toetsen op haalbaarheid en financierbaarheid en verder uitwerken.

Om woningbouwinitiatieven te versnellen, kregen we van de provincie Overijssel de opdracht om, samen met Antea Group en Rho adviseurs, Overijsselse gemeenten via het programma Bouwbrigade te ondersteunen met een breed scala aan advies- en ingenieursdiensten. De provincie heeft het streven om voor 2030 minimaal 42.300 betaalbare koopen (sociale) huurwoningen te realiseren. In Amsterdam mogen we doorwerken aan het Zuidasdokproject in een volgende meerjarige raamovereenkomst. Het project is een complexe ruimtelijke en technische uitdaging, waarbij gedurende de werkzaamheden het weg- en treinverkeer doorgang moet vinden. In Antwerpen zijn de uitvoeringswerkzaamheden voor de Rechteroever van de Oosterweelverbinding nu in volle gang. Het doorgaande verkeer wordt er onder de grond geleid, waardoor de leefbaarheid van de stad enorm wordt vergroot en de bereikbaarheid wordt geborgd. Daarnaast begeleiden wij in Antwerpen de bouw van de ECLUSE-tunnel onder de Schelde. In deze 1.500 meter lange tunnel komt een stoomleiding, waarmee processtoom beschikbaar komt voor bedrijven aan de rechteroever van de Antwerpse

haven. Hierdoor kan de huidige stoomproductie op basis van aardgas gestaakt worden, waarmee een jaarlijkse CO₂reductie van 100.000 tot 150.000 ton bereikt wordt.

De energietransitie is een wereldwijd vraagstuk. Onze business lines weten door verdere en integralere samenwerking steeds meer waarde toe te voegen in de energietransitie, van planfase tot en met ontwerp. Steeds vaker adviseren we hier op relatief nieuwe disciplines zoals waterstof en hoogspanning. Onze raamcontracten met Energinet in Denemarken, Elia in België, en de raamcontracten met Gasunie en TenneT in Nederland bieden veel kansen.

Zo werken we voor Gasunie aan het ontwikkelen van een nieuw offshore waterstofnetwerk op de Noordzee, en aan de vernieuwing van aardgasnetwerken en de aanleg van transportnetwerken voor onder andere waterstof en CO₂.

Voor TenneT zijn we actief in uiteenlopende projecten die te maken hebben met netuitbreiding en -verzwaring. In het Verenigd Koninkrijk ondersteunen we het Department of Energy Security and Net Zero zones bij het opstellen van warmtezoneringsplannen vanuit het Heat Zoning Network.

Havens zijn van groot belang voor het wereldwijde transport van goederen en spelen een belangrijke rol in de energietransitie. In 2024 is begonnen met het ontwerp van de Energiehaven in IJmuiden, die een cruciale rol zal spelen bij de verdere ontwikkeling van offshore windparken op de Noordzee en het behalen van de Nederlandse

duurzaamheidsdoelstellingen. In de kademuren in de Tweede Petroleumhaven en langs het Yangtzekanaal in Rotterdam zijn de eerste grote constructieve elementen in een mariene omgeving met geopolymeerbeton uitgevoerd, waarmee een aanzienlijke CO₂-reductie wordt behaald.

Door de stikstofproblematiek staat de klassieke gebiedsontwikkeling in Nederland op een laag pitje. Internationaal zien we een toenemende vraag op het gebied van landschapsontwerp in combinatie met Nature Based Solutions (NBS): onze kantoren in Dubai, Singapore en Indonesië werken samen aan de ontwikkeling van deze markt, wat onder andere heeft geleid tot een project voor een mangrovepark in Saoedi-Arabië. In NBS-projecten komen business line-overstijgende disciplines van ons bedrijf bijeen, omdat het gaat om integrale afwegingen. Zoals bij een recent gewonnen project voor het versterken van mangroves bij een dorp in Indonesië, waarmee 100 families worden voorzien van sanitatie. Voor de Nederlandse overheid gaan we daarnaast in Indonesië drie locaties ontwikkelen met een combinatie van natuurherstel en waardecreatie op land, zoals een koppeling met toerisme, educatie, aquacultuur, permacultuur en hernieuwbare energie. Hierbij staat gebiedsontwikkeling ten dienste van NBS in plaats van andersom, dat is een interessante nieuwe ontwikkeling.

Onze PMC’s hebben veel aandacht voor onderzoek en ontwikkeling. Innovatie zal als onderdeel van onze kernactiviteiten ook in 2025 en de daaropvolgende jaren worden doorgezet. Daarbij krijgen digitalisering, duurzaamheid en circulariteit een prominente plaats, mede met het oog op de duurzaamheidsverslaggevingsregels.

Het aantrekken en ontwikkelen van talenten

De toenemende vraag naar onze dienstverlening vertaalde zich in 2024 naar een grotere groei dan begroot. In het afgelopen jaar hebben we 265 nieuwe medewerkers mogen verwelkomen. Uiteindelijk zijn we in 2024 met 131 medewerkers gegroeid tot 1.578 Witteveen+Bos’ers wereldwijd. Dit is gelukt ondanks de toenemende krapte op de arbeidsmarkt. Voor (relatief) startende medewerkers blijven we een aantrekkelijke werkgever vanwege de

grote betekenis van onze projecten voor de maatschappij, de ruimte die er ligt voor persoonlijke en professionele ontwikkeling, onze informele bedrijfscultuur en de fijne werkomgeving. Onze vernieuwde arbeidscommunicatieaanpak, waarbij we inzetten op veelvuldige contactmomenten met onze doelgroep, is een belangrijk ingrediënt voor succes. Onze wereldwijde hoge netto-groei van 8,8 % in 2024 (1,7 % in 2023, was begroot op 1 % voor 2024) is samengegaan met een relatief lagere uitstroom van 9,2 % in 2024 (13,8 % in 2023).

We vinden het belangrijk dat onze medewerkers blijven leren en ontwikkelen. Door de verruiming van de studieregeling in Nederland en de wereldwijde lancering van het digitale leerplatform PLUSschool hebben we de drempel voor leren en ontwikkelen verlaagd en ons aanbod beter toegankelijk gemaakt. Daarnaast is veel aandacht geweest voor specifieke leertrajecten in PMC’s en persoonlijk leiderschap.

In de laatste jaren is veel aandacht besteed aan het ziekteverzuim, wat geleid heeft tot een daling ervan in 2024. Deze blijvende aandacht op goede en gezonde

werkomstandigheden hebben we bestendigd met de oprichting van de expertisegroep Welzijn en gezondheid binnen de afdeling HR.

Tot slot hebben we in Nederland in 2024 met de sociale partners en het pensioenfonds gewerkt aan het herzien van onze pensioenregeling in het kader van de nieuwe Pensioenwet. In België is een ondernemingsraad opgericht om de belangen van de medewerkers binnen onze groeiende Belgische entiteit goed te vertegenwoordigen.

Digitalisering

Het fundament voor digitalisering is verder versterkt en ons portfolio aan digitale producten groeit gestaag. De nieuwe bedrijfsfunctie Informatiemanagement en digital support (IMDS) vormt de brug tussen business en afdelingen, voor bedrijfsbrede vernieuwingen. Datagedreven werken wordt versterkt door een nieuwe IT- en AI-visie, nieuw databeleid en een eerste versie van het dataplatform. Voor 2025 hebben we M€ 2 gereserveerd om hier verder in te investeren. De permanente aanstelling van een CISO (Chief Information and Security Officer) draagt bij aan een veilige digitale manier van werken en onze verdere professionalisering op dit vlak.

We hebben inmiddels ervaring opgedaan met de (on) mogelijkheden van AI en we maken succesvol gebruik van zelfontwikkelde AI-innovaties, zoals chatWBT: een eigen, interne versie van chatGPT. Deze innovaties dragen bij aan efficiëntere processen en ook aan ons werkplezier. Aan de ene kant zijn we snel en gemotiveerd om (kleinschalig) te innoveren, anderzijds merken we dat het soms lastig is om de risico’s op een goede manier af te dekken en op te schalen.

Er wordt binnen Witteveen+Bos gewerkt aan meerdere internationale projecten en tenders voor innovatieve digitale producten, zoals 3D-betonprinten en IBIS in Singapore, ANT voor digitalisering in projecten in Nederland en België en de BlueCAN Tool. Het ontwikkelen en verkopen van producten is te zien als een nieuw verdienmodel, met eigen ondersteunende processen, zoals het administratief beter verwerken van geïnvesteerde uren en eenvoudiger betaald krijgen voor geleverde producten. Omdat dit verdienmodel ook een ander risicoprofiel kent is een aparte entiteit, Witteveen+Bos Digital Products B.V., opgezet.

Klimaat en biodiversiteit

In 2024 zijn veel inspanningen gepleegd voor de drie doelen in het kader van ons programma Klimaat en biodiversiteit. Dat zijn: klimaatneutrale bedrijfsvoering in 2030, maximale impact voor biodiversiteit in projecten in 2030 en klimaatneutrale projecten in 2040.

Gedetailleerde rapportage over de CO₂-uitstoot van onze bedrijfsvoering gebeurt via het vernieuwde CO₂dashboard. De uitstoot per fte daalt, maar de totale uitstoot neemt toe. In 2025 wordt met de invoering van ons mobiliteitsprogramma een grote stap gezet in de registratie van CO₂-uitstoot van de werkgebonden personenmobiliteit.

We hebben (nog) geen beeld van de totale CO₂-uitstoot in onze projecten en kunnen dus niet inschatten hoe dicht we zijn bij klimaatneutraliteit in alle projecten. Datzelfde geldt voor biodiversiteit. Er lopen initiatieven om de impact in kaart te kunnen brengen.

Door natuur en biodiversiteit toe te voegen aan onze ontwerpen, vergroten we de klimaatrobuustheid van onze projecten. Om dat te faciliteren hebben we al tien jaar onze Duurzame Ontwerpprincipes. Het afgelopen jaar is daar de handreiking Ontwerpen met biodiversiteit aan toegevoegd, met een bijpassende leermodule, over hoe we natuurmaatregelen kunnen integreren in het ontwerpproces. Eenzelfde soort handreiking wordt nu ontwikkeld voor klimaatneutraal ontwerpen, om concrete handvatten te bieden aan ontwerpers. Extern dragen we ook bij aan kennisdeling rondom biodiversiteit door bij te dragen aan workshops en cursussen te geven aan opdrachtgevers en bij kennispartners. We zijn partner van onder andere het Deltaprogramma Biodiversiteitsherstel en het Collectief Natuurinclusief.

Uitgebreide financiële toelichting

In 2024 is het gelukt om de positieve trendbreuk ten aanzien van de declarabele score voort te zetten. Nadat we in 2023 de negatieve trend wisten te doorbreken, is in 2024 wederom een

hogere declarabele score gerealiseerd dan in voorgaande jaren. We zijn in staat gebleken om de nieuwe aanwas in collega’s snel in te zetten op onze projecten. De flink aangetrokken marktomstandigheden hebben hier positief aan bijgedragen. Wel zien we een neveneffect van deze positieve ontwikkeling in de stand van ons onderhanden werk.

Het saldo van de onderhanden projecten en debiteuren is sterker gestegen dan de omzet, die op zichzelf ook sterk is gestegen. De flinke omzetstijging van de tweede helft van het boekjaar is hier deels debet aan. Het beheersen van het werkkapitaal blijft een terugkerend aandachtspunt voor de organisatie, evenals het tijdig factureren gedurende het jaar.

De langlopende schulden zijn verder afgenomen door de reguliere aflossing. Door het hogere nettoresultaat en de verdere afname van de langlopende schulden is per jaareinde de solvabiliteitsratio toegenomen van 44,7 % naar 46,4 %. Daarnaast is ook de current ratio tegen het einde van het jaar gestegen van 1,69 naar 1,76. De waardes van zowel de solvabiliteits- als de current ratio laten zien dat Witteveen+Bos er vanuit liquiditeitsoogpunt per jaareinde goed voorstaat.

Stabiele winst en daarmee een stabiel dividend en een stabiele koers zijn van belang voor de continuïteit van ons participatiesysteem. Dit stelt Witteveen+Bos op langere termijn in staat om haar groei zelf mede te financieren door emissie van aandelen naast het aantrekken van bancair krediet. In 2024 deden we een emissie voor een waarde van 1,8 miljoen euro. Het bedrijfsresultaat wordt, na een winstuitkering voor alle medewerkers, in de vorm van dividend aan alle aandeelhouders uitgekeerd. Deze wijze van winstdeling onderstreept een diepe overtuiging: iedereen die het succes van Witteveen+Bos mogelijk heeft gemaakt, deelt mee in het succes. Daarnaast stimuleert het ons om van elk jaar een succes te maken en niet te leunen op successen uit het verleden.

In algemene zin is Witteveen+Bos terughoudend in het aangaan van risico’s. In projecten streeft Witteveen+Bos

naar een redelijke beperking van de aansprakelijkheid jegens haar opdrachtgevers. Monitoring van projecten en contracten door de afdeling Juridische zaken en kwaliteit draagt bij aan naleving van beperking van risico’s.

Alle nieuwe collega’s volgen een e-learning gericht op risicobewustzijn op het gebied van integriteit en compliance. Het in toenemende mate werken aan digitale oplossingen vraagt uitbreiding van ons risicobeheersingsmodel. Hiervoor hebben we ons QHSEI-managementsysteem opgezet. Het QHSEI-managementsysteem is een set van afspraken waarmee we duidelijk maken wat er van medewerkers wordt verwacht als het gaat om het werken in projecten of binnen de afdelingen en hoe we daarover communiceren en rapporteren. Het systeem beschrijft tevens welke procedures we daarbij volgen.

Uit hoofde van onze bedrijfsvoering is of kan Witteveen+Bos betrokken zijn of worden bij claims, procedures en onderzoeken, met mogelijke financiële en/of andere

gevolgen. Witteveen+Bos verwacht dat mogelijke negatieve financiële ontwikkelingen ultimo 2024 toereikend zijn voorzien.

Ter beheersing van de financiële risico’s werken wij wereldwijd samen binnen dezelfde projectadministratie en wordt de financiële administratie voor de entiteiten in één geïntegreerd systeem gevoerd. Er wordt continu gewerkt aan het verbeteren van de informatievoorziening, mede door de inzet van visualisatietools, waardoor informatie actueel en tijd- en locatieonafhankelijk beschikbaar is.

Om valutarisico’s te beperken, worden contracten zoveel mogelijk in euro of US-dollar afgesloten. Daarnaast worden contracten met onderaannemers zoveel mogelijk in dezelfde valuta afgesloten.

Gezien de verschillende (wereldwijde) onzekerheden blijven we de komende jaren behoedzaam opereren. Voor 2025 houden we de aandacht vast op het behoud van

economische waarde op lange termijn, door adaptief te blijven met behoud van productiviteit en kostenbeheersing.

Niet-financiële prestatie-indicatoren

In 2024 zijn wij als onderdeel van onze voorbereiding op de CSRD-implementatie en toekomstgerichte bedrijfsvoering aan de slag gegaan met het nader uitwerken van onze duurzaamheidsstrategie en -beleid, en het vertalen daarvan naar concrete, meetbare Key Performance Indicators (KPI’s). Het proces van definiëren van KPI’s en het registreren van data is in 2024 grotendeels afgerond en in de loop van 2025 zullen wij de rapportage in gebruik nemen om hier ook op te kunnen gaan monitoren.

De gedefinieerde indicatoren maken het mogelijk om de voortgang van onze duurzaamheidsdoelstellingen nauwkeurig te volgen en te evalueren. Dergelijke KPI’s gaan onder meer van het verminderen van CO₂-uitstoot en energieverbruik tot het verhogen van het aandeel hernieuwbare energie en het bevorderen van circulaire inkoop.

Dit stelt ons niet alleen in staat om in de toekomst transparant te rapporteren over onze duurzaamheidsinspanningen, maar maakt het ook mogelijk om onze strategie bij te stellen en aan te passen aan nieuwe inzichten en ontwikkelingen.

We hebben kennisgenomen van het onlangs door de Europese Commissie gepresenteerde Omnibusvereenvoudingspakket. Wij zijn voornemens om, ondanks uitstel van de wettelijke verplichting, de ingezette stappen rondom onze ESG-rapportage voort te zetten.

Corporate governance

De directie van Witteveen+Bos werd in 2024 gevormd door Wouter Bijman, Eveline Buter en Stephan van der Biezen. De Raad van Commissarissen bestaat uit Peter Reinders, Angelique Heckman, Daniëlle van der Sluijs en Roland van Dijk. In de Algemene vergadering van Aandeelhouders op 9 april 2024 werd Peter Reinders benoemd tot voorzitter en trad Roland van Dijk aan als nieuwe commissaris. Met

deze samenstelling heeft Witteveen+Bos een evenwichtige bezetting tussen mannen en vrouwen in zowel de directie als de RvC.

Witteveen+Bos streeft ernaar dat de man-vrouwverhouding in de verschillende managementlagen een goede afspiegeling is van haar populatie. Dat komt ongeveer neer op vertegenwoordiging van 1/3 vrouwen en 2/3 mannen. In de managementlagen onder de directie was in 2024 de verhouding mannen en vrouwen als volgt: van de vier business line managers is er één vrouw. De verdeling onder de PMC-leiders betreft dertig mannen en acht vrouwen en onder de afdelingshoofden was de verhouding vijf mannen en twee vrouwen. De streefwaardes zijn daarmee nog niet overal behaald. Het blijft een punt van voortdurende aandacht in onze benoemingsprocedures.

Het jaar 2025 en verder

De druk op ruimte, natuur en biodiversiteit en de toenemende schaarste aan grondstoffen en energie vergroten de vraag naar ingenieuze oplossingen voor biosfeer, maatschappij en economie wereldwijd. De mogelijkheden voor onze professionals lijken oneindig, maar juist in de complexe, dynamische context waarin wij opereren, is het belangrijk om bedrijfsbreed kaders te scheppen die ons in staat stellen de juiste balans te vinden tussen effectief en efficiënt, en tussen autonoom beslissingen nemen en synergie vergroten. De organische groei van ons bedrijf de afgelopen jaren, we tellen inmiddels bijna 1.600 medewerkers, zet naar verwachting gestaag door. Daarom zetten we in 2025 een concrete basis neer van een aangescherpte strategische koers. Die adresseert hoe wij onze besluitvorming effectiever willen maken, risico’s willen beheersen, omgaan met krapte op de arbeidsmarkt en flexibel en adaptief blijven in onze bedrijfsvoering. Het biedt ons richting en inspiratie op weg naar 2030.

We kiezen ervoor om onze kennis, producten en diensten de komende vijf jaar gerichter in te gaan zetten. We richten ons op toekomstbestendige oplossingen voor de fysieke

leefomgeving en de maatschappelijke transities die daarbij horen. Daarbinnen kiezen we die opgaven waarin onze maatschappelijke meerwaarde én ons eigen rendement het grootst zijn. Voor 2025 verwachten we een behouden groei van de omzet in lijn met onze personele groei, en zetten we in op stabilisatie van ons rendement. We blijven investeren in het innoveren en verbreden van ons aanbod in de ecosystemen behorend bij die opgaven. Daarmee blijven we ook in de toekomst een gezond en betekenisvol bedrijf.

Deventer, 17 maart 2025

Directie van Witteveen+Bos N.V.

Wouter Bijman

Eveline Buter

Stephan van der Biezen

Verslag Raad van Commissarissen

Met dit verslag geeft de Raad van Commissarissen (RvC) van Witteveen+Bos N.V. de stakeholders van Witteveen+Bos inzicht in de wijze waarop zij haar toezichthoudende taak in 2024 heeft ingevuld.

Witteveen+Bos opereerde succesvol in een onrustige wereld

De context waarbinnen Witteveen+Bos opereert blijft complex. Internationaal bleef het gedurende 2024 onrustig in de wereld, zowel economisch als geopolitiek gezien. Nationaal is gebleken dat de grote uitdagingen in Nederland op thema’s zoals onder meer nationale veiligheid, woningbouw, migratie en de stikstofproblematiek om een integrale benadering vragen waarvoor gezamenlijke politieke wil en respect voor de rechtsstatelijkheid essentieel zijn.

In deze tijd met een wereld vol aanhoudende onzekerheden heeft Witteveen+Bos het jaar 2024 goed afgesloten. De omzet en het aantal medewerkers groeiden weer, de resultaten waren ten opzichte van de begroting goed, en ook de orderportefeuille ontwikkelde zich positief. Er werden veel opdrachten verworven, waaronder spraakmakende projecten. Te denken valt dan aan onder meer renovatie en vervanging van het gemaal IJmuiden, het raamcontract voor het Zuidasdok en de herontwikkeling van de technologiecampus ESA.

De RvC was inhoudelijk betrokken bij zowel strategische als operationele onderwerpen Gedurende 2024 heeft de RvC zoals gebruikelijk constructieve interactie met de directie gehad, zowel aangaande strategische onderwerpen als meer operationele zaken.

Strategische gespreksonderwerpen waren met name thema’s als de visie op de toekomst, de daarbij behorende concrete strategie op langere termijn en het best passende bestuursmodel gegeven de uitdagingen en de daarbij horende wens tot verdere ontwikkeling

van de bestuurlijke slagkracht. De RvC meent dat op deze dossiers belangrijke stappen zijn gezet. Deze stappen vormen een goede basis voor de verdere en noodzakelijke concretisering en implementatie van zowel strategische focus (in Nederland en daarbuiten) als de bestuurlijke organisatie. Ook het participatiesysteem, en daarmee mede de financiering van de onderneming, in relatie tot de fiscale ontwikkelingen is aan bod gekomen. De RvC heeft geconstateerd dat de directie grote zorgvuldigheid heeft betracht in de analyse van de situatie, de opzet van alternatieve scenario’s en de te maken keuzes.

De operationele gespreksonderwerpen waren gekoppeld aan de periodieke rapportages en actuele thema’s. De primaire drijvende factoren voor operationeel succes bleven onverminderd op de agenda staan, zoals de graad van arbeidsproductiviteit in de vorm van de D-score, het kapitaalbeslag en de liquiditeitsontwikkeling zijn terugkerende onderwerpen van gesprek geweest en vroegen continue aandacht. Gezien het terugkerende karakter van deze onderwerpen is ook de relatie gelegd met de effectiviteit van de wijze van aansturing, en daarmee het bestuursmodel. De activiteiten in België lieten een positieve ontwikkeling zien. Zoals ook vorig jaar geconstateerd is weloverwogen digitalisering, zowel in de dienstverlening als in de interne organisatie, van belang. Witteveen+Bos heeft daar in 2024 nog niet de gewenste stappen kunnen maken, in 2025 zal dit een sterkere focus krijgen. Mensen blijven het belangrijkste kapitaal van Witteveen+Bos, en het is daarom goed te constateren dat het ziekteverzuim een dalende trend laat zien nadat er gerichte aandacht aan dit aspect is besteed. Ook is het goed te constateren dat

Witteveen+Bos vooralsnog voldoende nieuw talent weet aan te trekken in een competitieve markt. Er werd met de directie van gedachten gewisseld over marktontwikkelingen en stagnerende markten als gevolg van bijvoorbeeld het stikstofdossier. Ook compliance is aan bod gekomen zowel naar aanleiding van externe gebeurtenissen, als door middel van de online training die de RvC-leden hebben gehad. Witteveen+Bos heeft ruim aandacht besteed aan zaken als veiligheid, kwaliteit, compliance en digitalisering en de RvC heeft kunnen constateren dat de directie op deze aspecten gericht beleid voert en voornemens is daarmee door te gaan.

Ook met de ondernemingsraad heeft de RvC in 2024 tweemaal overleg gevoerd. Onderwerpen die aan de orde kwamen waren onder meer de operationele uitvoering van staand beleid rond beloning en de invloed van het participatiesysteem op leiderschap in de operationele organisatie.

De continuïteit van de RvC is geborgd Gedurende 2024 veranderde de RvC van samenstelling.

Hans van der Ven is afgetreden na afronding van zijn tweede termijn. Zijn rol als voorzitter is door Peter Reinders overgenomen. Tot de RvC is toegetreden Roland van Dijk, die met zijn ingenieursachtergrond en ervaring op gebied van strategieontwikkeling een verdere versterking brengt. De continuïteit van het functioneren van de RvC is hiermee gegarandeerd. De samenwerking met de directie was constructief. De RvC en de directie hebben gezamenlijk, onder professionele externe begeleiding, een zelfevaluatie gedaan.

Het komende jaar zal de RvC zich in de interactie met de directie richten op zowel de strategische ontwikkeling van Witteveen+Bos en de daaruit volgende focus wat betreft diensten, markten en talentontwikkeling.

Daarnaast zal er aandacht zijn voor de succesvolle praktische implementatie van de herijkte strategie en de nieuwe bestuurssamenstelling na de directiewisseling, en het strak aansturen van de operationele prestaties.

2025 belooft hiermee weer een uitdagend jaar te worden in een onzekere wereld zoals hiervoor al genoemd, waarin Witteveen+Bos steeds moet balanceren tussen strategische koersvastheid enerzijds en operationele wendbaarheid anderzijds.

De RvC staat achter het winstbestemmingsvoorstel van de directie

Op basis van de gemaakte analyses staan wij achter het winstbestemmingsvoorstel van de directie. Er is overleg met de accountant geweest en mede op basis daarvan kunnen wij de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voorstellen de jaarrekening vast te stellen en de directie décharge te verlenen voor het door hen gevoerde bestuur en beleid, en de RvC décharge te verlenen voor de door haar uitgevoerde toezichthoudende taak.

Onze dank gaat uit naar de directie van Witteveen+Bos. De directie heeft dit jaar ingezet op het voorbereiden van de organisatie op weg naar een meer expliciete strategie. Bij goede uitvoering maakt dit dat de basis wordt gelegd voor voortgaande continuïteit van de onderneming. De RvC meent dat hiermee een belangrijke stap is gezet. Speciale dank gaat uit naar alle medewerkers, die met hun betrokkenheid, inzet en competenties essentieel waren voor de totstandkoming van het goede resultaat van Witteveen+Bos over 2024. Tot slot danken wij de opdrachtgevers voor het door hen in Witteveen+Bos gestelde vertrouwen.

De RvC ziet met vertrouwen uit naar het komende jaar 2025, een jaar van voortdurende ontwikkeling voor Witteveen+Bos en haar medewerkers.

Deventer, 17 maart 2025

Raad van Commissarissen

Peter Reinders (voorzitter)

Angelique Heckman

Daniëlle van der Sluijs

Roland van Dijk

Oplossingen voor biosfeer, economie en maatschappij

Bijdragen aan grote maatschappelijke vraagstukken

Onze missie is duidelijk: met ingenieuze oplossingen voor biosfeer, economie en maatschappij dragen wij bij aan een duurzame en toekomstbestendige samenleving. Dat doen we voornamelijk via onze projecten. In 2024 hebben we, verspreid over 51 landen, in opdrachten op het gebied van water, energie, infrastructuur, milieu en bouw waarde toegevoegd voor opdrachtgevers en maatschappij. We zijn actief in de gehele keten van beleid, planproces en ontwerp tot contractvoorbereiding en uitvoeringsbegeleiding. We brengen hiervoor onze expertises, organisatiekracht, kennis en ervaring, data en techniek samen om tot concrete, duurzame en integrale oplossingen te komen.

De opgaven waaraan we werken, nemen toe in complexiteit. Veel van die opgaven hangen met elkaar samen, zoals het veranderende klimaat, de wereldwijde verstedelijking, de sterk afnemende biodiversiteit of de energie- en watertransitie. Deze mondiale veranderingen hebben een groeiende invloed op onze projectenportefeuille. Specifiek in Nederland spelen maatschappelijke kwesties als de stikstofproblematiek, de uitdagingen op het gebied van woningbouw, het asielvraagstuk en de vervangings-

en renovatieopgave. Alle vraagstukken hebben veel stakeholders. Dat vraagt om samenwerking tussen publieke en private partijen, grondige analyse en dito onderzoek en daadkracht.

Witteveen+Bos streeft naar duurzame langlopende relaties met opdrachtgevers, partners en kennisinstellingen. Onze overtuiging is dat kennis zich vermenigvuldigt in de samenwerking en je alleen gezamenlijk topkwaliteit

aantal projecten waaraan is gewerkt 2024

aantal landen waarin is gewerkt

aantal afgeronde projecten

> 4.677 51 2.260 > 4.700 43 2.430

kan leveren. Zeker in de wisselwerking met onze opdrachtgevers, partners en collega’s komen ingenieuze oplossingen tot leven. Daarbij stimuleren we in al onze samenwerkingen en projecten waar mogelijk de beweging naar een meer klimaatneutrale, natuurinclusieve en circulaire economie. Dit is volgens ons de weg naar waardevolle, duurzame en impactvolle oplossingen.

+ Het PlusPortaal: spin in het projectweb

Complexe projecten vergen de nodige communicatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer(s). Dit verkeer vindt niet alleen plaats op geplande tijdstippen. Er is veel gebel en gemail tussendoor. Dat kan anders. Met PlusPortaal heeft Witteveen+Bos een digitaal dashboard ontwikkeld voor projectleiders. Zij kunnen via deze tool de voortgang van hun projecten in real time transparant, gecentreerd en overzichtelijk delen met de projectpartners.

Deze kunnen op hun beurt feedback geven op het geleverde werk en op de voortgang van het project. Zo kan er tijdig bijgestuurd worden als zaken uit de pas dreigen te lopen. Hiermee geeft het PlusPortaal een gevoel van vertrouwen, brengt het de klant altijd op de hoogte en zorgt het voor een transparante, kostenefficiënte samenwerking. Het PlusPortaal is beschikbaar als een standaardversie en als maatwerk. We hebben onder meer voor de gemeente Haarlem en het COA een maatwerkversie ontwikkeld. Zo wilde het COA een meer geaggregeerd overzicht van alle opvanglocaties. We kunnen het PlusPortaal ook tussentijds snel en flexibel aanpassen.

+ Duurzaam voldoen aan groeiende drinkwatervraag

Op Bonaire stijgt de vraag naar drinkwater sterk door bevolkingsgroei en een toename van toerisme. Er is onvoldoende grondwater waardoor het eiland geheel afhankelijk is van de omzetting van zeewater naar drinkwater met omgekeerde osmose. Vandaar het besluit van het Water- en Energiebedrijf Bonaire (WEB) om haar productiefaciliteit in de wijk Hato uit te breiden met twee ontziltingsstraten voor zeewater en een nieuwe nabehandeling. Witteveen+Bos verzorgde het projectmanagement, (coördinatie van) de engineering en uitvoeringsbegeleiding tijdens de implementatie. De waterbehandeling is opgebouwd uit drie onderdelen: een voorbehandeling, vervolgens een dubbele omgekeerde osmosestap waarin onder druk de zouten en andere bestanddelen eruit worden gefilterd. Tot slot volgt een nabehandeling waarbij onder meer calcium en magnesium worden toegevoegd. Wat deze behandeling uniek maakt, is dat bij het ontzouten geen chemicaliën worden gebruikt. Aan het zeewater dat uiteindelijk ingedikt wordt teruggeleid naar zee, is niets toegevoegd.

+ Baanbrekend PFAS-project Voltastraat

Op de Doetinchemse Voltastraat 86 vindt een uniek project plaats. Het is een van de eerste saneringen met zeer hoge PFAS-concentraties waarbij sterk verontreinigde grond wordt verwijderd en het grondwater met een hoog rendement ter plekke wordt gezuiverd. Het project voeren we uit, samen met TAUW, in de Adviescombinatie Doetinchem (ACD). Op de locatie in Doetinchem werd jarenlang op grote schaal PFAS-houdend blusschuim opgeslagen. Gedurende die periode lekte het blusschuim uit de containers de bodem in. Die bodemverontreiniging wordt nu aangepakt via een grond- en grondwatersanering. Er vindt een brongerichte aanpak plaats waarbij zoveel mogelijk kilo’s PFAS uit de bodem worden verwijderd door een natte ontgraving. Hierbij wordt het grondwater gezuiverd en geretourneerd, voor verwijdering van extra PFAS. Witteveen+Bos heeft het technisch ontwerp van de innovatieve waterzuivering gemaakt. Deze bestaat uit een slimme combinatie van afzonderlijke processtappen die in de praktijk of in een labomgeving zijn getest of al op grote schaal worden ingezet.

Verantwoordelijkheid nemen

Als advies- en ingenieursbureau willen we onze verantwoordelijkheid nemen op het gebied van duurzaamheid en maatschappelijke impact. Naast verantwoordelijkheid nemen in onze bedrijfsvoering, kunnen we een grotere maatschappelijke waarde creëren via onze projecten samen met onze opdrachtgevers en partners.

Om te identificeren op welke thema’s we de meeste waarde kunnen toevoegen, wordt vierjaarlijks een materialiteitsanalyse met onze stakeholders uitgevoerd. In 2024 is een dubbele materialiteitsanalyse uitgevoerd, waarvan de resultaten begin 2025 werden opgeleverd. Daarin identificeren en evalueren we zowel de financiële materialiteit als de impact materialiteit van ons bedrijf, mede in aanloop naar de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) rapportage volgens European Sustainability Reporting Standards (ESRS).

Uit die analyse kwamen de volgende materiële thema’s naar voren, waarvan wordt verwacht dat bij uitstek Witteveen+Bos er meer verschil op kan maken (met tussen haakjes de SDG’s waaraan deze thema’s gelieerd zijn):

- schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen (SDG6);

- de energietransitie (onderdeel van SDG7);

- duurzame mobiliteit en infrastructuur (onderdeel van SDG9);

- duurzaam gebouwde omgeving (combinatie van SDG3 en 11);

- klimaatactie om klimaatverandering en de impact ervan te bestrijden (SDG13);

- gezonde habitats (SDG14 en 15).

De komende vijf jaar zijn deze thema’s leidend. Deze thema’s gaan we in de organisatie laten landen aan de hand van de strategische pijlers: portfolio, talent en kennis, en organisatie en cultuur. De meeste van onze activiteiten zijn al binnen deze thema’s te scharen, zoals de volgende, beknopte selectie laat zien.

De energietransitie

Ook dit jaar zijn we enkele langdurige samenwerkingen aangegaan voor toonaangevende opdrachtgevers. Al in de eerste maand van het jaar werd een strategisch partnerschap gesloten met Gasunie. Samen met WSP zijn we daar de komende tien jaar vaste partner voor omgevingsmanagement en conditionering ten behoeve van onder andere het toekomstige waterstofnetwerk.

Voor de European Space Agency mogen we de tanden zetten in de duurzame herontwikkeling van de ESA-ESTEC Campus in

Noordwijk. Het European Space Research and Technology Centre ondergaat over een periode van zes jaar een metamorfose in drie fasen, waarbij proactief gestuurd wordt op een maximale energiebesparing, het verlagen van de CO₂voetafdruk, het toepassen van hernieuwbare energiebronnen en een minimale milieu-impact.

Het afgelopen jaar werden een aantal meerjarige projecten afgerond en opgeleverd, zoals de Afsluitdijk in Nederland. Daarmee is er weer ruimte voor uitdagende, nieuwe waterbouwprojecten. Internationaal werd gewerkt aan havens, landaanwinningen en offshore energie. Bijvoorbeeld aan een groot, drijvend zonnepark in Indonesië. In 2024 is begonnen met het ontwerp van de Energiehaven in IJmuiden, die een cruciale rol zal spelen bij de verdere ontwikkeling van offshore windparken op de Noordzee en het behalen van de duurzaamheidsdoelstellingen van Nederland.

Duurzaam gebouwde omgeving

Vanuit uiteenlopende expertises dragen we bij aan het creëren van leefbare, duurzame en veerkrachtige stedelijke en gebouwde omgevingen. Voor gemeente Leiden zijn we aan de slag met de herontwikkeling van het stationsgebied en het Morspoortterrein. Op de locatie van de bestaande parkeergarage gaat de parkeervoorziening ondergronds.

Oplossingen

Dit betekent dat bovengronds ruimte ontstaat voor appartementen. Met het toevoegen van bewoning krijgt de leefbaarheid een duurzame, nieuwe impuls. Binnen ons raamcontract met de gemeenten Haarlem en Zandvoort werken we aan klimaatadaptiviteit en leefbaarheid voor de wijk Nieuw-Noord. Door de omgeving als een kans te zien, pal tegen het Natura 2000-duingebied en de zee, is de duinennatuur de wijk in gebracht. Het regenwater van de wegen en daken wordt ingezet om het groen in de wijk te voeden. We werkten aan ontwerpopdrachten voor ondergrondse parkeergarages in Zwolle, Alkmaar en Hoorn en gingen aan de slag met interessante verduurzamingsstudies binnen het raamcontract voor de gemeente Amstelveen.

Duurzame mobiliteit en infrastructuur

Voor het Oosterweelproject in België kunnen we verder met de DO- en UO-fase, in Amsterdam werken we verder aan het Zuidasdokproject vanuit een volgende meerjarige raamovereenkomst. Daarmee blijven we de komende jaren in de thuismarkten Nederland en België een toonaangevende speler op het gebied van de ontwikkeling van grootschalige infrastructuur. Ook het werk aan de Fehmarnbelttunnel, de ruim 18 kilometer lange afzinktunnel tussen Duitsland en Denemarken, loopt gestaag door. In de zomer van 2024 werd het eerste tunnelelement gedoopt door koning Frederik X van Denemarken.

In februari van 2024 werd ons door Rijkswaterstaat de specialistische herberekening gegund van tientallen stalen en betonnen bruggen in het kader van de Vervangingsen Renovatieopgave. De Moerdijkbrug werd als eerste herbeoordeeld. De V&R-opgave in Nederland is groot: honderden bruggen, sluizen, tunnels en viaducten zijn toe aan vernieuwing. In de tweede helft van het afgelopen jaar zijn we gestart met de werkzaamheden voor Project Tunnelrenovaties Zuid-Holland. Daarbij staat het grootschalig onderhoud van zeven tunnels op de rol.

Schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen

In Oman begeleidde Witteveen+Bos, samen met partners, jonge ingenieurs van Nama Water Services bij

het ontwerpen van het drinkwaternet. Het doel: door middel van geavanceerde analyses en internationale kennisoverdracht helpen bij het realiseren van kostenefficiënte en robuuste uitbreidingen.

Het innovatieve O3-STEP®-filter, dat door Witteveen+Bos samen met partners is ontwikkeld, wordt na de succesvolle full-scale implementatie op rwzi Horstermeer ook bij rwzi Amstelveen toegepast. Het O3-STEP®-filter is een duurzame en kosteneffectieve oplossing voor het verwijderen van nutriënten, microverontreinigingen en zwevend stof uit afvalwater. Het resulteert in lagere operationele kosten en minder CO₂-uitstoot.

Omgaan met klimaatverandering Voor het waterschap Limburg werken we de komende zes jaren, samen met vijf andere partijen, verder aan diverse dijkversterkingsprojecten langs de Maas. Het is het derde raamcontract op rij: sinds 2016 werken we samen met Arcadis aan de hoogwaterveiligheid van Limburg, waarbij ook innovatieve oplossingen niet geschuwd worden. Zo is hier de hoogste zelfsluitende waterkering van Nederland gerealiseerd.

Klimaat en biodiversiteit

In 2024 zijn veel activiteiten georganiseerd rondom en inspanningen gedaan voor onze drie doelen: klimaatneutrale bedrijfsvoering in 2030, maximale impact op biodiversiteit in projecten in 2030 en klimaatneutrale projecten in 2040. De uitstoot per fte daalt, maar de totale uitstoot neemt toe door onze personele groei. Gedetailleerde rapportage over de CO₂-uitstoot van onze bedrijfsvoering gebeurt via het vernieuwde CO₂dashboard. We hebben (nog) geen beeld van de uitstoot in onze projecten en dus kunnen we niet inschatten hoe dicht we zijn bij klimaatneutraliteit in alle projecten. Datzelfde geldt voor biodiversiteit. Daar werken we aan: in het verlengde van de aanpassing naar rapportage volgens de CSDR-regels, lopen er binnen Witteveen+Bos initiatieven om de impact in kaart te kunnen brengen.

Voor biodiversiteit is de handreiking Ontwerpen met biodiversiteit opgesteld, met een bijpassende leermodule als onderdeel van de cursus Integraal ontwerpen. Eenzelfde soort handreiking wordt nu ontwikkeld voor klimaatneutraal ontwerpen. Deze handreikingen geven concrete handvatten aan ontwerpers. Via het Nederlandse Collectief Natuurinclusief zetten we onze opdrachtgevers aan tot natuurinclusieve uitvragen van projecten en denken we mee over sectorbrede meetmethodes van de biodiversiteit.

Hoe gaan we om met emissie-intensieve materialen zoals beton, staal en asfalt, terwijl de ambitie is om in 2040 klimaatneutrale projecten te realiseren? Gezien de huidige onmisbaarheid van deze materialen en het feit dat emissievrije alternatieven voorlopig niet op grote schaal inzetbaar zijn, is dit een complex vraagstuk. In een interdisciplinaire werkgroep hebben we een transitiepad Beton opgesteld, dat concrete handreikingen geeft om in projecten de uitstoot als gevolg van het toepassen van beton te verminderen. In het transitiepad wordt beschreven hoe de branche werkt aan klimaatneutraal beton, welke rol Witteveen+Bos daarin kan spelen, en welke stappen we richting 2040 gaan zetten. Uiteindelijk willen we transitiepaden opstellen voor beton, staal en energie, omdat dit de grootste bronnen van CO₂-uitstoot zijn in onze projecten.

Veiligheid

De bouw is één van de sectoren waar de meeste bedrijfsongevallen plaatsvinden. Als adviseurs en ingenieurs kunnen wij de bouwsector veiliger maken: door rekening te houden met veiligheid in het ontwerp, tijdens de bouwfase en bij toezicht en directie. Witteveen+Bos heeft dan ook de Governance Code Veiligheid in de Bouw ondertekend en neemt deel in de kopgroep van de code, waarbij veiligheidsbewustzijn als verplichting wordt opgenomen in aanbestedingen en contracten. Conform deze code verankeren we de acties waaraan we ons hebben gecommitteerd in de organisatie. De komende jaren dragen we bij aan de ambitie van deze code: structurele verbetering van de veiligheid in de bouw. Sinds 2017 is Witteveen+Bos gecertificeerd volgens de Veiligheidsladder. Afgelopen jaar hebben we trede 4 (van 5) weten te behouden.

SROI

Ons Social Return On Investment (SROI) beleid is erop gericht sociale impact te hebben op de samenleving door te investeren in het leveren van een bijdrage aan werkgelegenheid voor mensen met een (grotere) afstand

tot de arbeidsmarkt. Het is gebaseerd op een viertal pijlers: werk, onderwijs, maatschappelijke en sociale activiteiten en inkoop in Nederland.

Binnen de pijler ‘werk’ is het voor een advies- en ingenieursbureau een uitdaging om invulling te geven aan SROI-beleid. Opdrachtgevers stellen eisen waarbij kandidaten specifiek op het betreffende project moeten worden ingezet, ofwel uit de specifieke gemeente afkomstig moeten zijn. Een andere barrière is dat ons werk doorgaans om specifieke vakkennis vraagt. In 2024 is het desondanks gelukt om binnen onze groep Stedelijke infrastructuur via participatiebedrijf Spaarne Werkt een architect in dienst te nemen die enkele jaren eerder uit Soedan gevlucht was. Zij levert nu waardevolle bijdragen aan projecten als brug(her)ontwerpen en de ontwikkeling van een woongebied. Met de pijler ‘onderwijs’ hebben we al meer ervaring, bijvoorbeeld in de vorm van gastlessen. Op Girlsday, in april 2024, werd een groep van 25 meiden uit de 2 e klas van het Lyceum Kralingen op ons Rotterdamse kantoor ontvangen. Zij kregen een kijkje in de wereld van de civiele techniek. Aan de hand van de renovatie van gemaal de Ronde Hoep en de dijkversterking rondom de gelijknamige polder, werd ingegaan op de uitdagingen die spelen rondom onder andere hoogwaterveiligheid en klimaatverandering.

Oplossingen

+ Innovahub: pionieren in de polder

In Stad aan het Haringvliet voorziet Innovahub zeventien huishoudens van duurzame warmte en koude. De lokale energy hub, ontwikkeld door Hylife Innovations, koppelt slim vraag en aanbod aan elkaar en heeft opties voor zowel lange- als kortetermijnopslag. Witteveen+Bos heeft daarbij onder meer gefungeerd als systeemintegrator en de nodige ondersteunende diensten geleverd. Het Innovahub-concept draait in principe op 100 % duurzame energie. De uitdaging is om dit fluctuerende energieaanbod te koppelen aan een schommelende vraag. Bij overproductie slaat Innovahub de resterende groene energie op. Dat kan in accu’s, in groene waterstof via elektrolyse en in de vorm van (rest)warmte of koude. Elektrische deelauto’s op wijkniveau verkleinen de behoefte aan een (tweede) auto. Hylife Innovations gaat nog een stap verder door mobiliteit te integreren in de hub. Witteveen+Bos heeft onder meer de risicofactorenbijvoorbeeld de opslag van waterstof - in kaart gebracht en vergunningen uitgeklaard. Daarbij hebben we uitgebreide veiligheidsstudies en -berekeningen uitgevoerd.

+ Kamp Nieuw-Milligen vergunbaar maken

Het Ministerie van Defensie verhuist het Korps Mariniers naar Kamp Nieuw-Milligen (KNM), een bestaand defensieterrein, waarbij de capaciteit zal toenemen en bestaande bebouwing grotendeels wordt vervangen. De uitdaging: hoe krijg je binnen de geldende wetgeving (stikstof, doelsoorten en ruimtelijke inpassing) het - nog abstracte - project vergund?

Witteveen+Bos is nauw betrokken bij het voortraject en levert omgevingsmanagement en ondersteunende diensten zoals geohydrologisch, archeologisch en stikstofdepositie-onderzoek. Ook stellen we het sloopbestek op van bestaand vastgoed. Het omgevingsmanagement richt zich vooral op de overheid en vergunningverlenende instanties. Cruciaal is dat de benodigde vergunningen tijdig worden verstrekt om de financiering veilig te stellen. In dit kader heeft Witteveen+Bos de functionele eisen van de kazerne vertaald naar uitgangspunten voor de verschillende milieuonderzoeken en de milieueffectrapportage. Deze is vervolgens uitgevoerd, waarin verschillende ontwerpvarianten zijn meegenomen en mitigerende maatregelen zijn voorgesteld, zoals extra opvangplekken voor vleermuizen en kwaliteitsverbetering van natuurwaarden.

+ Mangroveherstel in Saoedi-Arabië

Tarout Bay in Saoedi-Arabië kende ooit een rijke mangrovevegetatie die door landaanwinning is gedecimeerd. Het land wil de mangrovevegetatie in de Tarout Bay weer terugbrengen. Het project is ambitieus. Saoedi-Arabië wil het grootste mangrovebos van de Perzische Golf aanleggen: 4.000 hectare groot, compleet met een bezoekerscentrum en de bijbehorende infrastructuur. Doel van het project is natuurherstel, maar ook (natuur)educatie speelt een leidende rol. Witteveen+Bos heeft onderzocht waar en hoe het mangrovebos het best kan worden geplant en maakte het ruimtelijk ontwerp voor het park en het conceptontwerp voor het bezoekerscentrum. Daarvoor hebben we vooronderzoek uitgevoerd, gebaseerd op verschillende typen bezoekers. Het vooronderzoek is cruciaal om de optimale locatie en plantaanpak te bepalen. Het droge klimaat en het relatief zoute zeewater zorgen voor een uitdagend vestigingsklimaat voor de plant. Een gedegen beheers- en onderhoudsplan, dat we hebben opgesteld, is doorslaggevend voor het welslagen van het project.

+ Waterkwaliteit Rijnland verhogen

Hoogheemraadschap van Rijnland heeft de opgave de waterkwaliteit te verbeteren, voortkomend uit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Deze richtlijn uit 2000 bepaalt dat de wateren in 2027 een goed leefgebied moeten vormen voor de planten en dieren die er thuishoren. Witteveen+Bos ondersteunt Rijnland bij de uitvoering van KRW-projecten in de regio: van het uitwerken van ontwerpen tot het initiëren van onderzoeken en vergunningenscans, zodat het hoogheemraadschap de opdracht daarna in de markt kan zetten voor een aannemer. Het portfolio bestaat veelal uit kleine, diverse projecten. Bij de Zegerplas is bijvoorbeeld isolatie aangebracht, waardoor boezemwater met een hoog fosforgehalte de plas niet meer kan binnendringen. Een aantal projecten is al afgerond. Op 1 januari 2027 wil Rijnland voldoen aan de doelstellingen van de KRW.

Jaarverslag 2024

+ Antieke sifons vervangen met hedendaagse beperkingen

Het lijkt een eenvoudige opgave: het vervangen van vijftien sifons en duikers onder het Wilhelminakanaal en de Zuid-Willemsvaart. Gezien de staat van de onderdoorgangen moet dit wel op korte termijn gebeuren. Per onderdoorgang spelen verschillende beperkende factoren. Witteveen+Bos voert in opdracht van Rijkswaterstaat de planstudie, contractvoorbereiding en aanbestedingsbegeleiding uit. Het project kent veel stakeholders: RWS, twee waterschappen, grondeigenaren, beheerders van kabels- en leidingen en diverse gemeenten. Dat maakt de opdracht complex. Bij het opstellen van de planstudie leveren diverse partijen data aan op basis waarvan ontwerpvarianten en ontwerpen worden opgesteld. Door deze data digitaal en in real-time te visualiseren, wordt een gedegen overzicht verkregen van de complexiteit van de opgave. Deze complexiteit wordt voornamelijk gedreven door omgevingsfactoren, zoals beperkte ruimte, natuur en milieu (biodiversiteit, stikstof), de diverse watersystemen en andere infrastructuur, zoals kabels en leidingen. Niet alle onderdoorgangen zijn even ingewikkeld. Er is daarom een ranking gemaakt, waarmee de opdrachtgever de opgaven per stuk kan prioriteren. Het idee is om de eenvoudigste vervangingen het eerst uit te voeren.

+ Energiehaven Velsen-Noord uitvalsbasis voor offshore wind

De Energiehaven Velsen-Noord zal een belangrijke rol spelen in de nationale energietransitie. De nieuw te ontwikkelen haven is cruciaal bij de bouw en onderhoud van windparken op de Noordzee. De haventerminal heeft een oppervlakte van vijftien hectare met een diepzeekade van 580 meter lang. De haven vereist een specifieke haveninfrastructuur. Zo moet deze grotere schepen kunnen accommoderen. Door de ligging aan de zeezijde van het Noordzeekanaal moet bij het havenontwerp rekening worden gehouden met veel externe invloeden, zoals wind, getij en golven. De extreem zware windmolenelementen die overgeslagen moeten worden, vormen een mooie uitdaging voor het ontwerp van de kadeconstructie. Bovendien vraagt de aanwezige ondergrond, deels opgebouwd uit staalslakken van het nabijgelegen Tata Steel, om extra onderzoek en specifieke uitvoeringsmethodes. De haven zal waarschijnlijk in 2028 in gebruik worden genomen.

Talenten

Keuze Witteveen+Bos

‘Tijdens mijn studie civiele techniek kreeg ik lessen over waterzuivering van Freek Kramer van Witteveen+Bos. Tijdens mijn stage hier werd mijn interesse in afvalwater en drinkwater verder aangewakkerd. De combinatie water en techniek trok mij erg aan. Eenmaal afgestudeerd had ik keuze: zowel Witteveen+Bos als het waterschap boden me een baan aan. Ik koos voor Witteveen+Bos vanwege de uitdaging die ik hier vind en vanwege de jonge mensen. Ik ben in een leuk team terechtgekomen, op donderdag of vrijdag gaan we regelmatig de stad in om een biertje te drinken. Sommige collega’s beschouw ik als vrienden.’

Extra zuiveringsstap

‘De uitdagingen in ons vakgebied zijn groot. Neem de Kaderrichtlijn Water, de strengere norm die vanaf 2027 gaat gelden. Het doel van die richtlijn is om de natuur beter te beschermen. Veel waterschappen zijn bezig om hun installaties te optimaliseren. Voor waterschap Vechtstromen werken we aan de zuiveringsinstallaties in Goor, Glanerbrug, Hengelo en Oldenzaal. Door een extra zuiveringsstap toe te voegen, in de vorm van een zand- of doekenfilter, wordt het effluent schoner. Een fikse operatie. Niet alleen omdat de extra stap zowel hydraulisch als fysiek moet worden ingepast, maar ook omdat we in breed perspectief een zo goed mogelijk ontwerp willen maken. We houden bijvoorbeeld ook rekening met de vleermuizen die rondom de zuiveringen leven. Ondertussen moet alles binnen twee jaar operationeel zijn.’

Wouter:

‘In de watersector is veel te doen, daarom zijn veel goede ingenieurs nodig’

Wouter Schrijver is civiel ingenieur en houdt zich bezig met het ontwerpen van waterzuiveringen, drinkwatergebouwen en de bijbehorende infrastructuur. Zijn kennis geeft hij graag door aan jonge vakgenoten.

Stagebegeleider

‘Naast modernisatie en optimalisatie onder invloed van strengere regelgeving en nieuwe technieken, speelt in de watersector ook de toenemende vraag naar water. We zijn met steeds meer mensen bij gelijkblijvend gebruik. Dit betekent dat er in het waterdomein veel werk te doen is en blijft. En daar heb je goede ingenieurs voor nodig. Mede daarom begeleid ik bij Witteveen+Bos graag studenten. Sinds ik hier werk heb ik vier stagiairs onder mijn hoede gehad. Drie ervan werken nu bij ons. Het geeft me veel voldoening als ik zie hoe ze zich de beroepspraktijk eigen maken. School is vooral theoretisch, terwijl het er in de praktijk toch anders aan toe gaat en je onderweg veel leert. Een goede theoretische basis is belangrijk, maar het beste en meeste leer je door te doen. Daarom vind ik het zo leuk om mijn kennis te delen.’

Annemiek

‘Projectwerk en wetenschappelijk onderzoek is een gave puzzel!’

Ecoloog Annemiek Hermans is gespecialiseerd in oplossingen voor natuurvriendelijke offshore wind. Omdat ze de ecologische uitdagingen van de energietransitie ziet en begrijpt, noemt ze zichzelf een ‘realistische ecoloog’.

‘Ik ben deels opgegroeid op Terschelling, op vakantie gingen we naar Texel, mijn man komt van Ameland en we hebben elkaar ontmoet op Schiermonnikoog. Zo lang ik me kan herinneren voel ik me verbonden met de zee. Als ecoloog heb ik me in de loop der jaren gespecialiseerd in kraakbeenvissen, roggen en haaien. Wat ik daar zo gaaf aan vind: kraakbeenvissen zijn uitgeëvolueerd! Ze hebben miljoenen jaren geleden al een recept gevonden voor slim leven in zee en worden daarbij geholpen door hun vermogen om zowel magnetische als elektrische velden waar te nemen. Dat is een unieke combinatie. Maar dat voordeel werkt nu tegen ze, want er is van alles gaande op het gebied van stroomtransport in de zee. Met onze veranderde energiebehoefte als belangrijkste aanjager. Habitats, voedselstrategieën en migratieroutes dreigen te worden verstoord.’

Benieuwd naar het hele verhaal van Annemiek? Lees het op www.witteveenbos.com/nl/verhalen/medewerkersverhaal-annemiek-hermans

‘Bevaarbaar houden van vaarwegen is een grote uitdaging’

Lex de Boom is projectleider in de sector Delta’s, kusten en rivieren. Aan werk geen gebrek. Toch werkt Lex één dag per week voor de TU Delft, want niet iedere vraag leent zich voor de beroepspraktijk.

‘Ik ben geboren onder de rook van Rotterdam en opgegroeid in Friesland. Daar heb ik leren zeilen en dat doe ik nog steeds met veel plezier. Al is de keuze voor civiele techniek vooral een kwestie van afstrepen geweest. Pas tijdens die studie ben ik erachter gekomen wat me het meeste trekt: waterbouw. Ik studeerde af op hoogwaterbescherming en kwam er daarna achter dat ik haven- en scheepvaartprojecten nog leuker vind. Dat werk vind ik dynamischer en de doorlooptijd is korter. Daarnaast hebben we te maken met commerciële belangen. Immers: een kademuur onder constructie betekent geen omzet voor de terminal operator. Onze planningen zijn vaak erg strak, terwijl we technisch ingewikkelde dingen bedenken. Dat vind ik een leuk krachtenveld.’

Benieuwd naar het hele verhaal van Lex?

Lees het op www.witteveenbos.com/nl/verhalen/medewerkersverhaal-lex-de-boom

‘De levensduur van beton verlengen is impactvol het milieu sparen’

Jeroen Feij, materiaaltechnoloog met als specialisatie beton, wil bijdragen aan een betere wereld. Een manier om dat te doen: de levensduur van traditionele betonconstructies verlengen.

‘Als kind was ik altijd buiten bezig. Ik hielp mijn vader met klussen in de schuur. En ik vond het leuk om dingen te maken. Na mijn middelbare school studeerde ik eerst werktuigbouwkunde, daarna materials science and engineering. Ik ging van staal naar beton. Bij beton ben ik blijven hangen, omdat ik ontdekte hoe veelzijdig het is. Door de diverse toepassingsgebieden kan beton op veel verschillende manieren stuk gaan. Dit betekent dat je het ook op veel verschillende manieren heel kunt houden. Het is een wereld op zich, die mij enorm aanspreekt. Na het overlijden van mijn vader in de periode van mijn master thesis, stelde ik mezelf de vraag: wat vind ik echt belangrijk, wat wil ik bereiken? Het antwoord: ik wil de wereld beter achterlaten dan ik hem aantrof. Nu ik zelf vader ben, is mijn motivatie alleen nog maar groter.’

Benieuwd naar het hele verhaal van Jeroen? Lees het op www.witteveenbos.com/nl/verhalen/medewerkersverhaal-jeroen-feij

‘Door buitenlandse projecten zelf te bezoeken, begrijp ik de wereld beter’

Als adviseur environmental and social impact assessment en maatschappelijke kosten-batenanalyse bekijkt Cyntha Nijmeijer het grotere geheel. Een verhoogde dijk in Semarang, een miljoenenstad in Indonesië, levert natuurlijk een hogere waterveiligheid op, maar wat is het effect op de mensen en de natuur in de omgeving?

‘Ik heb van kinds af aan een brede interesse gehad. Economie, technische vakken, maatschappijleer: ik vond alles leuk. In mijn zoektocht naar een geschikte studie stuitte ik op technische bestuurskunde, over de maatschappelijke kant van technische projecten. Dat paste precies. Als adviseur bij Witteveen+Bos houd ik me bezig met de bredere effecten van onze projecten. Plannen die we maken, dragen bijvoorbeeld bij aan waterveiligheid, (drink)watervoorziening en bereikbaarheid, maar wat is de impact op de mensen en natuur in de omgeving? Het antwoord op die vraag hebben we nodig om goed onderbouwde ontwerpkeuzes te maken.’

Benieuwd naar het hele verhaal van Cyntha?

Lees het op www.witteveenbos.com/nl/verhalen/medewerkersverhaal-cyntha-nijmeijer

Jeroen

Cyntha

Oplossingen

+ Houtribsluizen toe aan opknapbeurt

Twee grote schutsluizen en zes spuisluizen van het complex Houtribsluizen zijn na 50 jaar dienst toe aan een grondige renovatie. Witteveen+Bos is betrokken bij de planuitwerkingsfase. We voeren de nodige onderzoeken en berekeningen uit en stellen een variantenstudie op waarna de opdrachtgever Rijkswaterstaat besluit over de vernieuwing van het complex, zodat dit nog eens minstens 50 jaar mee kan. Belangrijke aspecten bij het ontwerp zijn veiligheid en robuustheid, maar er is ook oog voor duurzaamheid en benodigde onderhoudsinspanning. De planstudie duurt tot begin 2026. De Houtribsluizen liggen op de vaarroute tussen Amsterdam en Lemmer bij Lelystad in de provincie Flevoland. Het is een belangrijke nautische verkeersader: jaarlijks passeren circa 50.000 schepen het complex. Bovendien zorgt het complex voor droge voeten door overtollig water van het Markermeer naar het IJsselmeer af te voeren.

+ Betere doorstroming Groningen dankzij vernieuwde ringweg

Op 1 september 2024 is de vernieuwde zuidelijke ringweg van Groningen geopend. De belangrijkste toegangspoort van de stad dreigde dicht te slibben door de grote groei die de stad doormaakt. Met de ombouw van de twaalf kilometer lange ringweg is de bereikbaarheid, doorstroming, leefbaarheid en verkeersveiligheid verbeterd. Witteveen+Bos was sinds de tenderfase in 2015 betrokken bij dit project en verzorgde ontwerpen en adviezen, zoals voor het wegennet, kunstwerken en analyses voor geluid en milieukostenindicaties. Meer dan 225 collega’s hebben aan dit project gewerkt. Een van de grootste uitdagingen was de aanpak van het Julianaplein. Hier kwamen de A7 en N7 samen op een gelijkvloerse kruising. Zeven jaar lang is hard gewerkt om de vernieuwde zuidelijke ringweg aan te leggen. Zowel het Julianaplein als het Vrijheidsplein hebben geen gelijkvloerse kruisingen meer. Tussen het Julianaplein en de Europaweg is de zuidelijke ringweg verdiept aangelegd en daarmee uit het zicht verdwenen. Het verkeer kan zo uit elke richting beter doorrijden, waardoor zowel de stad als de regio beter bereikbaar zijn.

+ Verkeersbrug Dordrecht krijgt een facelift

Het was een van de eerste vervanging- en renovatieprojecten voor de infrasector, toen Witteveen+Bos in opdracht van Rijkswaterstaat in 2021 begon aan de planfase voor Verkeersbrug Dordrecht. Deze dubbele basculebrug uit 1939 wordt grondig gerenoveerd, zodat de levensduur van dit stukje industriële erfgoed met minimaal 30 jaar wordt verlengd. Het staal van de vakwerkbrug, de besturingssystemen en installaties en de aanbruggen: bijna alles is uitgebreid geïnspecteerd en herberekend en wordt opgeknapt of vernieuwd. Bij de renovatie krijgt de brug technisch een upgrade en wordt het monumentale karakter versterkt door in kleur en materiaalkeuze rekening te houden met het oorspronkelijke ontwerp. Zo krijgt niet alleen de binnenkant en werking van de brug een opknapbeurt, maar wordt ook het aanzicht ervan verbeterd.

Witteveen+Bos Jaarverslag 2024

Oplossingen voor biosfeer, economie en maatschappij

Werk maken van de energietransitie

Om de klimaatdoelstelling voor 2030 te halen wordt de energietransitie in Nederland, en ver daarbuiten, opgeschaald. Het overschakelen van fossiele naar duurzame energiebronnen zorgt voor een uitdagende puzzel. Factoren als tijdsdruk, schaarste aan ruimte, impact op de natuur en complexe techniek, komen samen in een uitdaging die vraagt om innovatie, ondernemerschap en teamwork. Witteveen+Bos werkt op verschillende schaalniveaus aan het oplossen van deze puzzel. Door nieuwe technologieën te ontwikkelen, onderzoek te doen en kennis vanuit verschillende disciplines en organisaties samen te brengen. Zo werken we aan projecten rond het hoogspanningsnetwerk, transport van groene waterstof door de Noordzee en drijvende zonneparken in Indonesië.

Waterstofinfrastructuur in Noordzee als fundament voor energietransitie

De Noordzee is de komende decennia onze grootste leverancier van windenergie. Om de grote volumes groene energie beschikbaar te maken is meer nodig dan distributie via het stroomnet alleen. Gasunie werkt aan offshore waterstofinfrastructuur in de Noordzee; een voor de wereld uniek project. Witteveen+Bos voert samen met Worley meerdere studies uit als onderdeel van de conceptualisatie, ontwerp en operationele planning in opdracht van de Gasunie.

De activiteiten zijn onderdeel van de HyOneraamovereenkomst met de Gasunie. Het HyOne-project omvat de integratie van offshore windmolenparken met onshore waterstofinfrastructuur en eindgebruikers in Nederland. Hierbij wordt gekeken naar techniek, milieu,

exploitatie en onderhoud en de kosten van deze infrastructuur. Met als einddoel een duurzaam netwerk voor groene waterstofproductie en -transport.

Pionierswerk in een snel veranderend landschap

De politieke en marktambities rondom waterstof lopen vooruit op bestaande (Europese) wetgeving en technische (ontwerp)standaarden. Dit betekent dat innovatie hand in hand gaat met het ontwikkelen van nieuwe kaders en werkwijzen. Dit vraagt om een integrale benadering, pionierswerk en samenwerking met stakeholders.

Witteveen+Bos bouwt actief aan het creëren van een sterk ecosysteem met samenwerkingspartners. Samenwerken is daarbij cruciaal. Alleen door kennis te delen en expertise te bundelen kan deze complexe puzzel worden gelegd. Binnen het HyOne-project zijn wij betrokken bij vijf deelprojecten:

- routing- en aanlandingsstudie offshore waterstofleidingen; - pre-FEED studie voor een offshore PEM platform; - natuurversterkend ontwerp offshore infrastructuur; - studie onderzeese verbindingsconcepten; - studie beheer en onderhoud.

Hieronder lichten we drie van deze deelprojecten uit:

Routing- en aanlandingsstudie offshore waterstofleidingen Een van de eerste stappen in de ontwikkeling van nieuwe waterstofinfrastructuur is het in kaart brengen van optimale routes door de Noordzee en de Waddenzee. Dit omvat het in kaart brengen van effecten op het milieu en de omgeving om negatieve impact te identificeren en te beperken. In het verlengde wordt de relevante wet- en regelgeving geanalyseerd en worden de benodigde vergunningen in kaart gebracht. Deze studie biedt Gasunie een basis voor besluitvorming en verdere ontwikkeling.

Natuurversterkend ontwerp offshore infrastructuur

Welke ontwerp- en constructiekeuzes kunnen de gevolgen op het milieu minimaliseren en waar mogelijk een positieve impact leveren? Deze studie richt zich op de effecten van offshore waterstofinfrastructuur op het mariene milieu. We onderzoeken de kansen voor natuurherstel en natuurversterking op de Noordzee en de Waddenzee, evalueren conventionele en innovatieve nearshore installatiemethoden en analyseren veiligheidsaspecten gedurende de gehele levenscyclus van de infrastructuur.

Studie beheer en onderhoud

Wat is de juiste onderhouds- en bedieningsfilosofie voor het offshore waterstofnetwerk? We onderzoeken de gevolgen van de nieuwe infrastructuur op de onderhoudsplanning en reparatie-interventies. De studie identificeert logistieke uitdagingen en synergieën met bestaande offshore activiteiten en vergelijkt technologische en economische scenario’s. Daarnaast worden best practices uit de industrie verzameld om een robuust kader voor beheer en onderhoud

op te stellen. Door intensieve samenwerking met Gasunie, levert de studie waardevolle inzichten voor strategische besluitvorming.

Noordzee als internationaal energiesysteem en multifunctioneel gebied

De Noordzee speelt een cruciale rol in de energietransitie, waarbij offshore wind en waterstofproductie steeds sterker met elkaar worden verbonden. Tegelijkertijd is de Noordzee een waardevol natuurgebied, een belangrijke scheepvaartroute en een bron van bestaande en nieuwe economische activiteiten.

Witteveen+Bos draagt hieraan bij met een breed scala aan projecten in Nederland, België en Denemarken, waarbij we samenwerken met overheden, netbeheerders, aannemers en energiebedrijven. Met deze projecten versterken we de energietransitie en bouwen we samen met onze partners aan een robuust en duurzaam internationaal energiesysteem.

Indonesië zet in op de kracht van floating solar

Het Cirata Floating Solar Power Plant in Indonesië is het grootste drijvende zonnepark van Zuid-Oost Azië.

Het is de eerste uit een serie floating solar parken van vergelijkbare schaalgrootte, waarbij Witteveen+Bos civiele ingenieursdiensten levert vanuit haar kantoor in Jakarta.

De installatie op het gelijknamige stuwmeer op West-Java levert in de huidige configuratie 192 megawatt. Het park genereert met 340.000 zonnepanelen groene stroom voor 50.000 huishoudens. Het drijvende zonnepark meet een oppervlakte van 250 hectare (350 voetbalvelden) binnen een stuwmeer van in totaal 6.200 hectare. De tweede fase, uitbreiding naar een capaciteit van 500 megawatt, is inmiddels gestart.

Samen met private ontwikkelaars maakt het nationale stroombedrijf PLN Nusantara Power werk van het benutten van zonnekracht om groene energie op te wekken. Zonnekracht

is immers ruim voorhanden en helpt het stroombedrijf bij het verduurzamen van het elektriciteitsnet. Indonesië streeft naar een broeikasgasemissie van nul in 2060.

Versnellen energietransitie: sturen van techniek, data en omgeving

De Nederlandse energietransitie schakelt op. De exponentiële groei van vraag én aanbod van groene stroom heeft verregaande impact op het stroomnet. Bij modernisering en capaciteitsuitbreiding van het hoogspanningsnetwerk is Witteveen+Bos inmiddels uitgegroeid tot vaste partner van netbeheerder TenneT.

De samenwerking met TenneT is binnen twee raamovereenkomsten georganiseerd. Een voor techniek en omgevingsmanagement met E-MERGE, het samenwerkingsverband van Antea Group, Bilfinger Tebodin en Witteveen+Bos. Daarnaast hebben we een eigen raamovereenkomst voor lijnberekeningen.

Een van de elementen in onze aanpak is het werken in multidisciplinaire teams, waarbij per project of deelopdracht de benodigde specifieke domeinkennis wordt toegevoegd. Dankzij onze brede kennisorganisatie kunnen we snel en eenvoudig experts op het gebied van bijvoorbeeld ecologie, bodem of geluid toevoegen. Ook maken omgevingsmanagers standaard deel uit van het projectteam.

Ingenieurswerk, mensenwerk

Ingenieurswerk,

Samen werken aan de toekomst

Onze mensen geven dagelijks met onze klanten en samenwerkingspartners inkleuring aan ingenieuze oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. De context waarin we dit doen biedt volop ruimte voor persoonlijke ontwikkeling en vraagt medewerkers ook om flexibel en slagvaardig om te gaan met veranderende omstandigheden. Onder het motto van een energiek en slagvaardig Witteveen+Bos hebben 1.578 collega’s vanuit negen landen in 2024 gewerkt aan het benutten en versterken van onze collectieve energie en impact.

Onderscheidend werkgeverschap

Het is ons gelukt om op eigen kracht aan onze wervingsbehoefte te voldoen. Tegelijkertijd zien we een verdere krapte op de arbeidsmarkt ontstaan. We anticiperen hierop door meer in contact te komen met kandidaten met andere opleidingsachtergronden en ervaring. In de aanloop naar de nieuwe website is gelijktijdig een project gestart om onze employer value proposition als werkgever voor onze relevante doelgroepen potentiële medewerkers te herijken. Dit heeft geleid tot een serie films waarin onze medewerkers een inkijkje geven in hun werk en waarom zij voor Witteveen+Bos werken. Het eindresultaat en de totstandkoming typeren ons: de energie en het enthousiasme voor de projecten vormen het decor,

de ruimte om daarin te ontwikkelen met vertrouwen en steun vanuit de organisatie illustreren het persoonlijke verhaal. Onze wervingsmiddelen zijn in lijn gebracht met onze employer value proposition, en de effectiviteit en mix van wervingsmiddelen zijn geëvalueerd. Daarmee staan we sterk richting de toekomst. Onze positionering, het in contact komen met nieuwe potentiële medewerkers en het bieden van aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden hebben onverminderd onze aandacht.

Stimulerend werkklimaat

We hebben veel aandacht gehad voor initiatieven die ons in staat stellen om vanuit onze sterke basis verantwoord te

totaal aantal medewerkers

1.578

(2023: 1.451)

totaal aantal fte’s

1.429

(2023: 1.311)

man/vrouwverhouding

66/34

(2023: 67/33)

landen met vestigingen

(2023: 8) 9

in dienst medewerkers uit dienst medewerkers

265 138

(2023: 217) (2023: 194)

groeien. Zo hebben we zorg besteed aan het creëren van een blijvend gezonde en voor iedereen uitnodigende werkomgeving. Dit nodigt uit tot interactie en samenwerking met elkaar, wat weer leidt tot inbreng van verschillende perspectieven en het samenbrengen van expertises. Hierdoor zijn en blijven we in staat om hoogwaardige en innovatieve kennis te leveren.

We hebben geïnvesteerd in de fysieke voorzieningen in onze kantoren, waarmee we een positieve impuls geven aan de dagelijkse werkomgeving. Bovenal hebben we ons gericht op hoe we beter met elkaar samenwerken, op de sociale werkomgeving die we met elkaar vormgeven om bevlogen en vitaal aan het werk te zijn, en op de ontwikkelruimte die we voor elkaar creëren in projecten en teams. Zo is binnen een van de sectoren door groepsleiders besproken hoe je in je teams dilemma’s verkent en met een gedeeld perspectief vervolgens samen verder kunt. In andere delen van het bedrijf is gewerkt aan duidelijkere ontwikkelpaden en een aanpak waarmee collega’s gerichter aan hun ontwikkeling kunnen werken. De pilot Energiemanagement heeft leidinggevenden meer inzicht en handvatten gegeven om in hun teams de krachten van medewerkers beter te kunnen benutten. Tot slot hebben

veel PMC’s ingezet op het versterken van de onderlinge verbinding tussen medewerkers en het overdragen van kennis.

Koppels van leidinggevenden en medewerkers dwars door de organisatie hebben deelgenomen aan workshops die bewustwording van het eigen (voorbeeld)gedrag centraal stellen, evenals het signaleren en bespreken van ongewenst en gewenst gedrag. Daarnaast zien we meer interesse voor reflectieve gesprekken en persoonlijk leiderschap.

De aandacht die we in 2023 hadden voor het omgaan met werkdruk en verminderen van psychosociale arbeidsbelasting hebben we doorgetrokken in 2024 in de programmatische aanpak ‘Energieke medewerker’. Het is ons gelukt het ziekteverzuim van 4,4 % terug te brengen naar 3,4 % en de trend is nog dalende. Belangrijke succesfactor in deze aanpak is de aandacht voor de gezonde balans tussen energiegevers in het werk en mogelijke bronnen van stress, en het open gesprek daarover tussen leidinggevende, medewerker en teamleden. Blijvende aandacht voor deze onderwerpen hebben we in 2024 geborgd door binnen de afdeling HR de

stagiairs

afstudeerders

(2023: 129)

(2023: 146)

(2023: 275)

ziekteverzuim

(2023: 4,4 %) 3,4 %

totaal

expertisegroep Welzijn en gezondheid op te zetten. Met de komst van deze groep borgen we ook organisatorisch aandacht voor diversiteit, inclusiviteit, shared impact (DIS) en sociale veiligheid.

In 2024 is een onderzoek naar de beleving van psychosociale arbeidsbelasting gedaan. Dit onderzoek leverde waardevolle aanknopingspunten op waarmee wij de kwaliteit van arbeid voor onze medewerkers kunnen verbeteren. Winst is te behalen in de manier waarop we onze mensen toerusten op de soms veeleisende context van ons werkveld en de leiderschapspraktijk die dit ondersteunt. Daarom gaan we aan de slag met het inzicht in en het vergroten van de eigen veerkracht van medewerkers. Daarnaast gaan we medewerkers en leidinggevenden helpen om samen de regelmogelijkheden in de inrichting van het dagelijkse werk beter te benutten.

Het recent afgeronde speerpunt ‘Leiderschap anno nu’ biedt daarvoor concrete lessen en handreikingen uit onze eigen praktijk. Intern in onze eigen organisatie en met onze opdrachtgevers blijven we werken aan een veilige en sociaal veilige werkomgeving.

Verantwoord groeien

In het jaarverslag van 2023 gaven we aan ervoor gekozen te hebben om beperkt te groeien, wat dat jaar resulteerde in een bescheiden personele groei van 1,7 %. De keuze om daarmee bewust te investeren in het goed laten landen van nieuwe medewerkers binnen de organisatie, heeft een goede uitgangspositie gegeven in 2024. Met hulp van ons nieuwe leermanagementsysteem, PLUSschool, hebben we in 2024 de interactie met nieuwe collega’s als onderdeel van het inwerken kunnen verhogen, zonder in te hoeven boeten op het overdragen van praktische kennis. Mede door toename van het aantal uitdagende projecten die we in 2024 voor en met onze opdrachtgevers mochten doen, hebben we een netto personele groei doorgemaakt van 8,8 %. Dat is meer dan de 5 % autonome groei die we als normaal beschouwen. Prettig daarbij is dat dit mede tot stand gekomen is door een relatief lagere uitstroom van 9,2 %.

We merken dat digitalisering en het investeren in de ontwikkeling van digitale vaardigheden van onze medewerkers een belangrijke rol spelen bij het mogelijk maken van de verantwoorde groei die we voor ogen hebben. In 2024 hebben we een goede trend in de versterking van onze digitale vaardigheden ingezet, maar er is extra aandacht in 2025 nodig om het gewenste tempo te bereiken.

Veerkracht en ontwikkeling

Het werken aan de complexe uitdagingen van nu en de toekomst vraagt van onze medewerkers het vermogen om hun kennis en ervaring in te zetten en te ontwikkelen onder voortdurend veranderende omstandigheden en binnen verschillende samenwerkingen. Passend leiderschap is hierbij essentieel. Inzichten uit ‘Leiderschap anno nu’ onderstrepen dat binnen Witteveen+Bos leiderschap niet alleen een rol is voor formele leiders, maar gedrag is dat door iedereen in de organisatie kan worden getoond. We zien leiderschap als een gedeelde verantwoordelijkheid die vraagt om continue zelfreflectie, leren en ontwikkeling. En om het voeren van gesprekken, zodat we elkaar voldoende leren kennen, om te weten wat je aan elkaar hebt. Als leider, maar ook als medewerker. Concreet zie je dit terug in de eigenschappen die we waarderen bij personen die we voordragen voor leidinggevende posities en de reflectieve gesprekken in leiderschapstrainingen

We stimuleren Witteveen+Bos’ers om hun hele loopbaan te leren en hun kennis en ervaring over te dragen op anderen. Dat geldt voor de professionele kennis en ervaring, maar we dagen onze medewerkers ook uit om zich op persoonlijk vlak te blijven ontwikkelen. We geloven dat door te investeren in het leren en ontwikkelen van onze mensen, de organisatie als geheel wendbaar blijft en groeit. Belangrijke focus binnen Witteveen+Bos is het leren in de dagelijkse praktijk door te doen en het leren mét en van elkaar, aangevuld met formeel leren door middel van trainingen, workshops of cursussen. Met deze mix van leervormen creëren medewerkers een eigen leerroute die past bij de gewenste ontwikkelrichting.

Daarbij is nadrukkelijk ruimte om op basis van de eigen ontwikkelwensen en persoonlijke kracht een uniek loopbaanpad uit te stippelen en zo mede de eigen functie vorm te geven. Op deze manier kunnen wij een aantrekkelijke werkgever zijn voor mensen die graag expert in hun vakgebied willen zijn (de P-rol, professionele rol), maar ook voor mensen die hun voldoening halen uit het leiden van projecten, het bijdragen aan de ontwikkeling van anderen (M-rol, management rol) of graag met klanten bezig zijn rond relevante marktthema’s (C-rol, commerciële rol). Een combinatie van deze rollen is vanzelfsprekend ook mogelijk.

investering opleidingen in euro

1.059.526

(2023: 1.210.383)

Tussen medewerkers en Witteveen+Bos speelt een dynamisch proces waarin ze elkaar versterken: leren en ontwikkelen gebeurt in dialoog en met het oog op synergie. De medewerker neemt mede vanuit diens omgeving unieke perspectieven en vaardigheden mee en heeft ontwikkelwensen die invulling krijgen binnen de projecten en bedrijfsvoering van Witteveen+Bos. Dit leidt tot ontwikkeling bij de medewerker en (kennis)groei bij de organisatie. De ruimte van overlap of synergie verwijst naar de wederzijdse adaptiviteit en veerkracht om in te springen op veranderende omstandigheden.

PLUSschool

PLUS school

Na de lancering van ons digitale leermanagementsysteem PLUSschool hebben we in 2024 aandacht besteed aan de implementatie ervan in de landen buiten Nederland en België. Daarnaast is het aanbod voor onze medewerkers beter gestructureerd, is de gebruikerservaring verbeterd en is met gebruikers gewerkt aan stuurinformatie waardoor we beter zicht hebben op de leeractiviteiten van onze medewerkers. Voor belangrijke bedrijfsbrede thema’s, zoals digitalisering, projectmanagement en leidinggeven zijn leerlijnen opgezet waardoor meer doorloop ontstaat in de deskundigheidsniveaus in deze onderwerpen. Deze aanpak van leerlijnen zetten we door voor onze aanpak op de thema’s biodiversiteit en klimaat en het bredere onderwerp (persoonlijk) leiderschap.

Talenten

Maatschappelijk nut

‘Wiskundige kennis toepassen in projecten is veel tastbaarder dan pure wiskunde. Na mijn studie wilde ik niet als ICT’er aan de slag gaan, dat is niets voor mij. Ook heb ik een beperkte tweedegraads onderwijsbevoegdheid voor wiskunde gehaald tijdens mijn opleiding. Onderwijs heeft zeker maatschappelijk nut, iets wat voor mij een drijfveer was toen ik na mijn opleiding werk zocht, maar toch lag mijn ambitie in het bedrijfsleven. In mijn huidige functie als dataspecialist kan ik met al die thema’s in aanraking komen waarin Witteveen+Bos expertise heeft opgebouwd, zoals waterkwaliteit, energietransitie, natuur en milieu, allerlei projecten op zee, in delta’s en op land. Die breedte spreekt me enorm aan. Ik word voortdurend opnieuw uitgedaagd.’

Is het logisch?

Hilliane:

‘Ik

stel mezelf voortdurend de vraag of het logisch is’

Voordat ze vier jaar geleden bij Witteveen+Bos begon als dataspecialist, studeerde Hillianne de Jonge technische wiskunde en haalde ze haar master in operations research. Het toont haar affiniteit met toegepaste wiskundige kennis, inzetbaar bij een breed scala aan projecten.

‘Van elk project leer je iets en die kennis neem ik mee naar volgende opdrachten. Ik werk nu vier jaar als dataspecialist in een team van inmiddels twaalf collega’s. Waar ik in het begin een taak kreeg om die vervolgens uit te voeren, houd ik nu de hele context van projecten in het oog en heb ik sneller een beeld van wat wel werkt en wat niet. In deze digitale tijd groeit de hoeveelheid data exponentieel. We zitten bovenop al die gegevens, maar het is ook belangrijk om geregeld uit te zoomen naar het grote plaatje om te kijken of de data een antwoord geeft op projectvragen. Klanten en collega’s in projecten moeten door data-analyse inzicht krijgen en iets kunnen met die informatie. Daarom stel ik mijzelf voortdurend de vraag of het logisch is waar we mee bezig zijn. ’Is het logisch?’ is een typisch wiskundige vraag!’

Dataprofeet

‘De ene keer gaat het om lachgas in rioolwaterzuiveringen, de andere keer werk ik samen met collega’s aan de invloed van het varen door een vaarweg op de oevers en de planten die daar groeien. Voor dit soort projecten verzamelen we grote hoeveelheden ruwe data. Vaak controleren we eerst de kwaliteit met de ’dataprofeet’, een zelf ontwikkeld model dat tijdreeksen controleert op afwijkende en ontbrekende data. Zo maken we bijvoorbeeld rapporten, modellen of dashboards voor klanten om inzicht te krijgen in data, of beantwoorden we vragen op basis van gevalideerde bruikbare informatie.’

‘Als projectleider ben ik meer generalist dan specialist’

Charlotte Mekel is civiel ingenieur drink- en proceswater. Lange tijd was ze vooral specialist. Totdat Charlotte toe was aan een nieuwe stap in haar carrière. En die kans kreeg.

‘Op school vond ik aardrijkskunde leuk: het weer, de aarde, hoe platen over elkaar bewegen. Toevallig hielp mijn zus me er laatst aan herinneren dat ik als meisje weervrouw wilde worden. Ik ging niet aardrijkskunde, maar civiele techniek studeren en bewoog tijdens mijn master weer meer richting aardrijkskunde met het onderwerp water. Ik heb me onder andere verdiept in hydraulica en gebruik die kennis bij Witteveen+Bos voor projecten rondom drink- en proceswater. Water is een mooi onderwerp, omdat je steeds puzzels oplost en de maatschappelijke relevantie groot is. Het is immers een eerste levensbehoefte. Ondertussen hebben de meeste mensen niet door wat er allemaal voor georganiseerd moet worden. En vooral ook: hoe goed het is geregeld in Nederland.’

Benieuwd naar het hele verhaal van Charlotte? Lees het op www.witteveenbos.com/nl/verhalen/medewerkersverhaal-charlotte-mekel

‘Collega’s handvatten bieden voor ontwikkeling geeft energie’

Lang dacht Apostolos Bougioukos: laat mij maar ingewikkelde berekeningen uitvoeren achter een scherm. Als groepsleider en projectleider leert hij nu ook een andere kant van zichzelf kennen, al zal hij nooit een echte salesman worden.

‘Ik kom uit een klein dorp ten noorden van Athene. Als kind was ik nieuwsgierig en haalde ik mijn speelgoed uit elkaar. Hoe beweegt dit? Hoe springt dat? Wiskunde en natuurkunde waren favoriete vakken op school. Toen ik jong was, hielp ik vaak mee in de bakkerij van mijn ouders. Daar leerde ik dat hard werken ook veel voldoening kan geven. Toch wist ik al vroeg dat de bakkerij niets voor mij was; daar kon ik mijn passie voor wiskunde en natuurkunde niet kwijt. Het was dan ook een logische stap om civiele techniek te studeren. Omdat er na mijn afstuderen een financiële crisis heerste, waren er weinig kansen voor jonge ingenieurs in Griekenland. Daarom besloot ik naar Nederland te gaan voor een master aan de TU Delft. Veel jongeren uit Griekenland vertrekken naar het buitenland. Ze hebben er zelfs een officiële term voor: braindrain.’

Benieuwd naar het hele verhaal van Apostolos?

Lees het op www.witteveenbos.com/nl/verhalen/medewerkersverhaal-apostolos-bougioukos Charlotte

‘Iedere

collega of bezoeker dezelfde ervaring geven’

Als groepsleider binnen de afdeling Facility management heeft Merith van Haag-Zwiers de schone taak om op alle kantoren van Witteveen+Bos hetzelfde serviceniveau te bieden.

‘Ik houd van afwisselend werk. Toch werk ik al zestien jaar bij dezelfde werkgever: Witteveen+Bos. Hoe dat kan? Bij Witteveen+Bos kom ik steeds nieuwe uitdagingen tegen. Eerst veertien jaar op de afdeling HR, en sinds twee jaar bij Facility management (FM). Procesoptimalisatie vind ik het leukste om te doen en wat dat betreft kan ik mijn hart ophalen bij FM. Dit jaar zijn we gestart met het verder standaardiseren en beter zichtbaar maken van onze dienstverlening. Daarbij hoort ook opnieuw scherp krijgen welke klanten wij als FM bedienen en wat hun specifieke wensen zijn. Als groepsleider Contracts and services neem ik het voortouw in dit veranderproces.’

Benieuwd naar het hele verhaal van Merith? Lees het op www.witteveenbos.com/nl/verhalen/medewerkersverhaal-merith-van-haag-zwiers

‘Ik zie mezelf als bruggenbouwer, letterlijk en figuurlijk’

Robin Christofi studeerde civiele techniek én sociale wetenschappen in het Verenigd Koninkrijk. Nu leidt hij een multicultureel team van digitaal ontwerpers bij Witteveen+Bos in België. Robin is enthousiast over BIM-technologie om de technische voordelen, maar zeker ook omdat het mensen samenbrengt.

‘Ik werk inmiddels alweer negen jaar bij Witteveen+Bos. Ik ben opgegroeid op Cyprus als zoon van een Cypriotische vader en Nederlandse moeder en heb gestudeerd in het Verenigd Koninkrijk. Een logische keuze vanwege de koloniale connectie. Engels is de tweede taal op Cyprus. Daarna heb ik gewoond en gewerkt in Spanje en het VK. Ik ben in mijn comfortzone als ik word omringd door verschillende culturen. Nu woon ik in België, want hier komt Europa samen. Zeker in Brussel, waar ik eerste woonde, maar absoluut ook in Antwerpen.’

Benieuwd naar het hele verhaal van Robin?

Lees het op www.witteveenbos.com/nl/verhalen/medewerkersverhaal-robin-christofi

Witteveen+Bos Jaarverslag 2024

Merith

Robin

Duurzame bedrijfsvoering

Onderweg naar klimaatneutraal

Optimale ondersteuning en advies geven in een dynamische omgeving met toenemende regeldruk en risico’s vraagt om een adaptieve bedrijfsvoering met integrale oplossingen en datagedreven inzichten voor complexe vraagstukken. In onze bedrijfsvoering optimaliseren we de dienstverlening, zetten we stappen in het klimaatneutraal worden, bouwen we aan ons datafundament en faciliteren we de samenwerking met onze opdrachtgevers en samenwerkingspartners.

Klimaatneutrale bedrijfsvoering 2030

Binnen Witteveen+Bos streven we naar een klimaatneutrale interne bedrijfsvoering in 2030. Naar schatting hebben we in 2024 wereldwijd 2 % meer CO₂ uitgestoten dan in 2023 bij een personele groei van 8,8 %. De gemiddelde uitstoot per medewerker is hiermee gedaald, terwijl ons doel om een lichte daling te realiseren op onze totaaluitstoot helaas nog niet is behaald. Vooral op het gebied van huisvesting, internationaal reizen en inkoop hebben we onze uitstoot weten te reduceren.

Duurzame huisvesting

In 2024 is de roadmap voor de verduurzaming van onze huisvestingsportefeuille uitgewerkt. We zijn met verhuurders

in gesprek gegaan over mogelijkheden voor verduurzaming op bestaande locaties. Denk aan gasloos verwarmen en slimmer sturen op elektraverbruik. Met de implementatie van een energiemonitoringssysteem voor ons hoofdkantoor bouwen we de benodigde inzichten op voor ons eigen pand. Voor onze Nederlandse kantoren kopen we 100 % Nederlandse wind- en zonne-energie in en we stimuleren onze verhuurders om hetzelfde te doen. Hiermee geven we een passende invulling aan onze filosofie van reduceren en verduurzamen voordat we compenseren.

Duurzame mobiliteit

In 2024 is onze pilot met elektrische deelmobiliteit breder beschikbaar gesteld, we zien dat medewerkers vaker kiezen voor een duurzaam vervoersmiddel om de

reisbeweging te maken. In ons eigen wagenpark faseerden we de laatste niet-elektrisch aangedreven poolauto uit en we vervingen een groot deel van onze poolauto’s door elektrische auto’s. Door vertraging in de levering hebben we nog niet alle poolauto’s kunnen vervangen. Tot slot hebben we voorbereidende stappen gezet om Mobility as a Service in 2025 binnen Nederland uit te kunnen rollen en daarmee tevens een passende invulling te geven aan de rapportageverplichting werkgebonden personenmobiliteit.

Duurzaam inkopen

Voor onze interne bedrijfsvoering hebben we in 2024 een duurzaam inkoopbeleid vastgesteld. Met dit beleid streven we naar het in toenemende mate meewegen van de circulariteitsimpact en CO₂-uitstoot in de total cost of ownership van de producten en diensten die we inkopen. In ons cateringaanbod bieden we minder en minder frequent producten met een hoge CO₂-uitstoot aan en we vervangen deze door alternatieven met een lagere uitstoot. In ons aanbod hebben we inmiddels 50 % van onze theesoorten vervangen door een Nederlands alternatief, dat bijdraagt aan het herstel van biodiversiteit met theesoorten uit lokale en inheemse gewassen. Ons papierverbruik hebben we verder gereduceerd door ons personeelsblad ook digitaal aan te bieden, inmiddels hebben ruim 400 collega’s de overstap gemaakt naar de digitale editie.

Optimaliseren van interne dienstverlening

De gebruiker centraal

Om grip te krijgen op de verbetermogelijkheden van de interne dienstverlening vanuit de bedrijfsfuncties, hebben we een nieuw intern dienstverleningsmodel onderzocht. Als onderdeel van dit onderzoek hebben we alle processen binnen de bedrijfsvoering in kaart gebracht. We optimaliseren onze processen zodat we adaptief kunnen handelen, onze interne klant centraal stellen en talentontwikkeling binnen de bedrijfsfuncties beter faciliteren. Waar mogelijk worden processen gedigitaliseerd en geautomatiseerd, zodat er ruimte ontstaat om met vernieuwing aan de slag te gaan. Door deze aanpak leren we met elkaar en in de juiste teams te werken aan het integraal benaderen van onze processen, het optimaliseren van de gebruikte systemen, verminderen van acties die geen waarde toevoegen en het versterken van de stappen die wel waarde toevoegen.

Datagedreven werken

Het fundament voor digitalisering is verder versterkt. We hebben ingezet op datagedreven werken door het vaststellen van onze nieuwe IT-visie, ons nieuwe databeleid en een eerste versie van het dataplatform. We hebben een AI-visie en strategie opgesteld en voeren gericht pilots uit om zo de mogelijkheden van AI verantwoord te benutten. Zo werkt de organisatie met chatWBT, een eigen veilige variant van chatGPT. De ontwikkeling van nieuwe AI-tooling richt zich vooralsnog op de interne processen, om deze vervolgens ook op te gaan schalen naar onze externe dienstverlening.

Informatieveiligheid en cybersecurity

In de audit voor onze ISO 27001-certificering is een continue verbetering zichtbaar. Via regelmatige communicatie en gerichte trainingen vergroten we het digitale veiligheidsbewustzijn bij onze collega’s. Onder aanvoering van onze nieuwe Chief Information and Security Officer (CISO) werken we aan het verder

ontwikkelen van ons informatiebeveiligingsbeleid. We bereiden ons voor op de aankomende Nederlandse invulling van de NIS2-richtlijn, de wet die moet zorgdragen voor de digitale en economische weerbaarheid van Europese lidstaten.

Het netwerk voor samenwerking en innovatie faciliteren

Met het opstellen en implementeren van een nieuwe huisvestingsvisie voor Nederland en België hebben we de koers bepaald voor de komende jaren. We kiezen voor kantoorlocaties nabij ons huidige en toekomstige talent, en we willen met onze huisvesting invulling geven aan onze duurzaamheidsambities. In Nederland hebben de campuskantoren een duidelijke positie gekregen en hebben we onze duurzaamheidsambities gecombineerd met nabijheid van de medewerkers. Voor België is besloten op Leuven en Gent te focussen als steden waar we onze kantoorcapaciteit willen uitbreiden.

Aan de huisvestigingsvisie hebben we in 2024 ook invulling gegeven door in Vilvoorde (België) met onze EnISSA-meetdienst te verhuizen naar een modern en professioneel onderkomen. In Deventer is gewerkt aan een nieuw vergadercentrum waarin ons geurlab, onze meetactiviteiten en Stadscampus de Kien een plek krijgen. In Eindhoven openden we een nieuw campuskantoor dat als thema ‘materials of the future’ heeft. Hiermee zoeken we de aansluiting bij nieuw talent dat (af)studeert aan de TU Eindhoven en Fontys Hogeschool, en dragen we bij aan kennisontwikkeling en samenwerking voor de ontwikkeling en toepassing van nieuwe, duurzame bouwmaterialen.

In Letland zijn we naar een nieuwe en duurzame locatie verhuisd, in Dubai bereidden we een modernisering van ons kantoor voor, dat inmiddels tien jaar in gebruik is, en in Jakarta werden de voorbereidingen getroffen voor uitbreiding van ons kantoor op een andere verdieping in hetzelfde pand.

Een veilige werkomgeving

In 2024 is een start gemaakt met de ontwikkeling van het wereldwijde arbo- en veiligheidsbeleid met als doel het in positieve zin beïnvloeden van houding en gedrag op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn.

In 2024 zijn onze (werkplek)inspecties door leidinggevenden en interne audits weer uitgevoerd. Deze audits en inspecties geven een goed beeld van de omstandigheden waarin medewerkers werken en hun veiligheidsbewustzijn. Mede hierdoor was de hercertificering voor VCA** succesvol en hebben we Trede 4 voor de Safety Culture Ladder weten te behouden. Ook de audits voor ons kwaliteitsmanagementsysteem (ISO 9001) en milieumanagement (ISO 14001) laten geen significante afwijkingen ten opzichte van de norm zien.

We zijn over het algemeen veiligheidsbewust en hebben ongeveer evenveel onveilige situaties gemeld als in voorgaande jaren. Daarop zijn maatregelen getroffen en leerpunten gedeeld om herhaling te voorkomen. De meldingen zijn zeer divers, van verwarde personen die zich melden bij de receptie, tot onveilige situaties in het verkeer en lekkend condenswater nabij een stopcontact. Ondanks alle beheersmaatregelen kunnen zich natuurlijk incidenten voordoen. Het afgelopen jaar zijn er zeventien ongevallen geregistreerd, waarvan een stijgend aantal met kort verzuim tot gevolg, gelukkig over het algemeen met beperkt letsel. Opvallend is het aantal (5 van de 17) fietsongevallen tijdens woon-werkverkeer.

Integer en betrokken werken

Bij Witteveen+Bos streven we ernaar integer en betrokken te werken voor al onze stakeholders. Onze verantwoordelijkheden en werkwijze zijn vastgelegd in onze bedrijfscode, die wereldwijd door al onze medewerkers wordt nageleefd. We ondersteunen naleving door middel van trainingen, dilemmasessies en toetsingen. Onze bedrijfscode is onder meer gebaseerd op de OESO-

richtlijnen voor multinationale ondernemingen en de tien principes van de United Nations Global Compact (UNGC) op het gebied van mensenrechten, arbeidsrechten, milieu en anti-corruptie. We zetten ons in voor naleving van mensenrechten in de gehele keten, wat betekent dat we zorgen voor een veilige en eerlijke werkomgeving zonder discriminatie en alleen willen samenwerken met leveranciers die eerlijke arbeidspraktijken ondersteunen.

Voorbereiding ESG-rapportage

We hechten steeds meer waarde aan niet-financiële data als strategische informatie voor stakeholders, zoals de ESG-criteria (Environmental, Social, Governance).

De Europese Unie beschouwt de rapportage van nietfinanciële informatie als even belangrijk als financiële verslaggeving, wat wordt ondersteund door de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Over boekjaar 2025 zullen we aan deze richtlijn voldoen. We hebben al jaren duurzaamheidsrapportages en materialiteitsanalyses, en we hebben een SDG Impact Tool ontwikkeld. In 2024 voerden we een dubbele materialiteitsbeoordeling uit en stelden we de materiële thema’s vast. We hebben de organisatie ingericht en databronnen vastgesteld om op een betrouwbare wijze over 2025 te kunnen rapporteren.

SCOPE 1 SCOPE TOTAAL

zakelijk verkeer met bedrijfsauto’s gasverbruik

SCOPE 2

elektra stadsverwarming

zakelijk verkeer met elektrische bedrijfsauto’s

SCOPE 3

woon-werkverkeer openbaar vervoer

woon-werkverkeer met bedrijfsauto’s

zakelijk verkeer met privéauto’s

zakelijk openbaar vervoer vliegreizen papierverbruik

2.433

KENGETALLEN BEDRIJFSVOERING

openbaar vervoer zakelijk en woon-werk in km

7.813.046

(2023: 7.677.541)

zakelijk

6.809.056

(2023: 6.496.968)

woon-werk

1.003.990

(2023: 1.189.573)

vliegreizen in km

2.591.616

(2023: 3.247.440)

zakelijk verkeer met privéauto’s in km

2.806.270

(2023: 2.249.187)

zakelijk verkeer met bedrijfsauto’s in km

685.616

(2023: 657.838)

zakelijk verkeer met bedrijfsauto’s in liters

95.683

(2023: 137.674)

zakelijk verkeer met bedrijfsauto’s in kWh

195.308

(2023: 134.526)

stadsverwarming (heet/koud water in gigajoule)

2.076

(2023: 1.822)

16 2.395 gasverbruik kantoren in m 3

(2023: 153.088)

papierverbruik in kg

3.688

(2023: 4.290)

elektriciteit in kWh

1.706.839

(2023: 1.710.722)

woon-werkverkeer met privéauto’s in km

1.557.164

(2023: 1.424.662)

woon-werkverkeer met bedrijfsauto’s in liter

3.466

(2023: 10.280)

Talenten

Pioniersdorp

‘Als we het hebben over maakbaarheid ben ik opgegroeid in een pioniersdorp: Zeewolde. Zeewolde is ontworpen om rustig te wonen en daarmee een fijne plek om op te groeien. Maar het is ook een afgelegen plek. Om ergens te komen heb je de auto nodig. Om die reden ben ik uiteindelijk kritisch op deze manier van stedenbouw. Waarom? Woonkernen als Zeewolde creëren een grote behoefte aan mobiliteit. Bijna iedereen die er woont, werkt ergens anders en veel huishoudens hebben twee auto’s. We zijn in Nederland verslaafd aan mobiliteit.’

Cirkel rond

‘Na mijn studie ruimtelijke ordening en planologie heb ik werken bij Witteveen+Bos gecombineerd met de studie stedenbouwkunde aan de Academie van Bouwkunst in Amsterdam. Inmiddels zijn meer collega’s mijn voorbeeld gevolgd. Sinds kort is voor mij de cirkel rond, want ik begeleid als gastdocent stedenbouwkundige studenten bij een ontwerpopdracht van elf weken. Ik probeer studenten aan de academie in Tilburg (Fontys) handvatten te geven voor hoe je komt van idee tot ontwerp. Een belangrijk en soms onderbelicht aspect: de waarom-vraag. Wat wil je bereiken met je ontwerp? Wat is je visie achter de keuzes in je ontwerp? Als je een doordachte visie hebt, dan kun je de opdrachtgever overtuigen. Dit is minstens zo belangrijk als het ontwerp zelf. Als student werd ik aangespoord om zelf na te denken over mijn eigen fascinatie. Al snel ontdekte ik dat de auto bepalend is in elk stedenbouwkundig ontwerp. In een straat met veel auto’s spelen nou eenmaal geen kinderen. Bij Witteveen+Bos hanteren we het STOMP-principe. Dat wil zeggen: we zorgen in ontwerpen eerst voor ruimte om te stappen en trappen; oftewel voor voetgangers en fietsers. Daarna denken we na over ov en als laatste komen mobility as a service en de privéauto aan bod.’

Tom:

‘We zijn verslaafd aan mobiliteit’

Als stedenbouwkundige streeft Tom Lodder naar een compacte, groene en gemengde leefomgeving. Zodat bewoners het af kunnen met ‘stappen en trappen’ en de afhankelijkheid van de auto sterk afneemt.

Vergroenen en verdichten

‘Een van de manieren om het gebruik van de privéauto terug te dringen is door nabijheid en dichtheid te creëren. Immers: hoe meer voorzieningen in de buurt, hoe kleiner de afstanden, hoe sneller je te voet of per fiets gaat. Zo is ons stedenbouwkundig plan in de Bredase spoorzone gericht op groene en autovrije ruimtes die aanzetten tot spelen en ontmoeten. Het kindperspectief heeft daarbij een centrale rol: parkeerplaatsen worden op afstand geclusterd en uit het zicht gehouden. Een ander recent voorbeeld is de stedenbouwkundige visie en inrichtingsplan voor station Duivendrecht. Om groene en kwalitatieve verblijfs- en ontvangstruimtes te maken hebben we de auto naar buiten verdreven. Zo zorgen we voor een aantrekkelijke entree op het maaiveld en faciliteren we de vele stappers en trappers vanuit de ontwikkeling ‘De Nieuwe Kern’.’

‘Ondernemerschap

is ook goed voor jezelf zorgen’

José Reinaardus is tien jaar HR-adviseur bij Witteveen+Bos. Tegenwoordig maakt ze werk van het thema welzijn. Omdat ze zich afvroeg: wat is mijn ‘why’?

‘Ik ben opgegroeid in een ondernemersgezin. Het werk gaat altijd door, ‘kan niet’ bestaat niet en de klant is koning. Met hard werken is niets mis, maar gedurende mijn loopbaan heb ik ontdekt dat welzijn een voorwaarde is om dat te kunnen doen. Dat begint met jezelf goed leren kennen. Waarom doe ik wat ik doe, wat zijn mijn waarden en waarom doet het er toe voor anderen? Dat proces kwam voor mijzelf in een stroomversnelling toen ons zoontje Guus drie jaar geleden heel ziek werd. Hij was toen drie jaar en bleek een hersentumor te hebben, waarna een intensieve chemobehandeling volgde. Ik wilde er voor hem zijn en heb daarin alle ruimte gekregen van Witteveen+Bos. Het is positief verlopen en het gaat nu goed met Guus. Toen ik zelf het werk weer kon oppakken, vroegen ze aan mij: ‘José, wat wil je?’ Mijn antwoord op die vraag: aan de slag met het thema welzijn.’

Benieuwd naar het hele verhaal van José? Lees het op www.witteveenbos.com/nl/verhalen/medewerkersverhaal-jose-reinaardus

Arjan

‘Een bouwplaats is net een duiventil en dat vraagt extra alertheid’

Volgens health, safety & environmental adviseur Arjan van Kammen wordt de veiligheid op projectlocaties in belangrijke mate bepaald door de manier waarop mensen samenwerken. Die dynamiek en nieuwe uitdagende projecten houden deze ervaren adviseur scherp.

‘Ik werk al 32 jaar bij Witteveen+Bos. Na mijn opleiding milieuchemie ben ik begonnen als adviseur bodemverontreiniging, waarbij ook veiligheidsaspecten een belangrijke rol speelden. Vanwege mijn affiniteit met veiligheid en gezondheid heb ik een opleiding hogere veiligheidskunde gevolgd. Voor alles wat te maken heeft met veilig werken in een verontreinigde bodem, ben ik de specialist. Mijn eindscriptie ging over veilig ondergronds bouwen, waarna ik in 2008 als veiligheidsadviseur betrokken raakte bij de aanleg van de Noord-Zuidlijn in Amsterdam. Sinds 2016 werk ik mee aan de aanleg van de Oosterweelverbinding in Antwerpen. Aansprekende tunnelprojecten waarin ook mijn kennis van bodemsamenstellingen en chemie van pas komt.’

Benieuwd naar het hele verhaal van Arjan? Lees het op www.witteveenbos.com/nl/verhalen/medewerkersverhaal-arjan-van-kammen

‘Sec de natuur dienen is onmogelijk als je ook de energietransitie wil realiseren’

Just van der Endt is adviseur en groepsleider Mariene ecologie bij Witteveen+Bos. Samen met zijn teamleden zet Just zich in om de impact van projecten op de natuurlijke omgeving op zee en aan de kust te beperken. Ook identificeert zijn team kansen voor herstel en bevordering van de natuur.

‘Als mariene ecoloog houd ik me bezig met al het leven in zout water. Op zee, langs de kust, op wadden en kwelders. Toen ik ruim vijf jaar geleden solliciteerde bij Witteveen+Bos, opende ik mijn sollicitatiebrief met dat we op het punt staan om op een drastische manier anders om te gaan met de Noordzee. Daar wil ik een positieve bijdrage aan leveren. Om de klimaatdoelen te halen, moeten we wel groene energie op zee opwekken. Met windparken en in de toekomst ook andere ontwikkelingen als zonnepanelen en waterstofproductie op zee. Ik ben ecoloog en wil de natuur beschermen, maar ik werk ook aan projecten die de natuur belasten. Dat is het spanningsveld.’

Benieuwd naar het hele verhaal van Just?

Lees het op www.witteveenbos.com/nl/verhalen/medewerkersverhaal-just-van-der-endt

‘Ik streef ernaar alle collega’s veilig met data om te laten gaan’

Geert Koster is als Chief Information Security Officer (CISO) verantwoordelijk voor dataveiligheid. Hij houdt collega’s, klanten én zichzelf scherp door voortdurend de kritische ‘waarom-vraag’ te stellen.

‘Veiligheid botst vaak met gemak. Wanneer je een systeem beveiligt, boet je vaak in op gemak. Wachtwoorden zijn een goed voorbeeld. Lastige complexe wachtwoorden, die je bovendien regelmatig moet wijzigen: dat is niet gemakkelijk. Maar simpele wachtwoorden zijn vaak niet veilig. Daarin moet je de balans vinden. Hier bij Witteveen+Bos staat veiligheid ook in relatie tot innovatie. Wil je via kunstmatige intelligentie grote hoeveelheden data analyseren, denk dan kritisch na over wie vervolgens bij die informatie kan en hoe veilig dat is. Als je meer uit data wilt halen via analyse, dan moet er iemand zijn die de gewetensvraag stelt: wat betekent dit voor de veiligheid? Ik streef ernaar alle collega’s van Witteveen+Bos veilig met informatie om te laten gaan.’

Benieuwd naar het hele verhaal van Geert? Lees het op www.witteveenbos.com/nl/verhalen/medewerkersverhaal-geert-koster

Integraliteit biedt duurzaam fundament voor de leefbare stad

Vrijwel nergens is de concurrentie om de ruimte zo groot als in de stedelijke omgeving. De woningbouwopgave vraagt om ruimte, net als de energietransitie, maar bijvoorbeeld leefbaarheid en versterking van de biodiversiteit ook. Die complexiteit vraagt om weloverwogen keuzes. Wij vinden dat alleen met een integrale blik en dito aanpak duurzaam kan worden vormgegeven aan leefbaarheid en mobiliteit in de stad. Onze samenwerking met de gemeenten Haarlem en Zandvoort binnen een langdurige raamovereenkomst is een goed voorbeeld, net als de samenwerking binnen RailXpert voor het treinvervoer van de toekomst en onze ambitie op gebied van ‘stappen en trappen’ in plaats van de auto.

Met integrale blik werken aan openbaar vervoer van de toekomst

Stimuleren van reizen met het openbaar vervoer is een belangrijk onderdeel van de mobiliteitstransitie.

Optimalisatie van het spoornetwerk speelt hierin een belangrijk rol. Voor twee te realiseren stationslocaties brengt Witteveen+Bos samen met partners de meest duurzame combinatie van leefbaarheid en effi ciënt ov in kaart: inpassing station Groningen Suikerzijde en de herlocatie van station Hilversum Sportpark.

Bij beide projecten zijn we ‘in de huid gekropen’ van de verschillende stakeholders. Een uitermate effectieve methode om de brede context van de gebiedsontwikkelingen in kaart te brengen. Zeker ook om de behoeften en wensen van de betrokken mensen en partijen te integreren. Beide projecten zijn illustratief voor de huidige tijd waarbij de infrastructuur wordt afgestemd op voetgangers, fietsers en het gebruik van openbaar vervoer.

Stations Bijlmer ArenA en Duivendrecht sorteren voor op groeikernen

De behoefte aan woningen versus de druk op de ruimte zorgt in de Randstad voor een complexe puzzel. Om te voorzien in de vraag zijn de Bijlmer en het gebied tussen station Bijlmer ArenA en station Amsterdam Amstel aangewezen als groeikernen. Witteveen+Bos werkt aan de transformatie van de treinstations Bijlmer ArenA en Duivendrecht. Bij het maken van de plannen wordt rekening gehouden met de bouw van minimaal 17.000 nieuwe woningen.

Bij het ontwikkelen van deze nieuwe woonwijken wordt gewerkt met lagere parkeernormen. Dit betekent minder ruimte voor auto’s en meer voor huizen en leefruimte. De stations zijn een belangrijke troef voor mobiliteit in deze omvangrijke gebiedsontwikkelingen. Daarom wordt ook door Witteveen+Bos gewerkt aan het aantrekkelijker maken van reizen met het openbaar vervoer. Deze opgaven voor bereikbaarheid combineren we graag met het verbeteren van de leefbaarheid en stimuleren van de biodiversiteit.

Groene mobiliteit: samen onderweg naar STOMP

Steeds meer provincies en gemeenten maken proactief werk van de mobiliteitstransitie. De klassieke piramide wordt omgekeerd: lopen, fietsen en openbaar vervoer worden hierbij de belangrijkste modaliteiten. Afgelopen jaar heeft Witteveen+Bos in toenemende mate deze processen begeleid met beleids- en strategisch advies, ontwerp, project- en stakeholdermanagement en uitvoeringsbegeleiding.

Om prioriteit te geven aan duurzame vormen van mobiliteit is het STOMP-principe veelgebruikt. STOMP staat voor Stappen, Trappen, Openbaar vervoer, Mobility as a service (verschillende vormen van deelmobiliteit op bestelling) en de Privéauto. Dit betekent dat bij gebiedsontwikkelingen de auto te gast is en infrastructuur verregaand wordt afgestemd op voetgangers en fietsers. Vrijwel altijd voegen we bij ‘omgekeerd ontwerpen’ twee overstijgende uitgangspunten toe: groen in de stad en klimaatrobuustheid (beide uitwerkingen van ontwerpen met de natuur).

Raamovereenkomst: in hechte samenwerking ambities realiseren

Vanuit de Aanbestedingswet zijn sinds 2012 steeds meer overheidsopdrachten tussen aanbieders en overheden bekrachtigd in raamovereenkomsten (RO). Witteveen+Bos en de gemeenten Haarlem en Zandvoort werken al ruim acht jaar samen binnen een RO. Opvallende conclusie: de samenwerkingsvorm legt een solide fundament voor een leefbare gemeente.

Door het langlopende karakter van een raamovereenkomst ontstaat verdieping, waarbij de klassieke opdrachtgeveropdrachtnemerverhouding plaatsmaakt voor een vorm van partnerschap. Zowel beleidsinhoudelijk als op menselijk vlak versterkt dit het lerend vermogen, samenwerking en synergie.

Binnen de samenwerking met Haarlem en Zandvoort zijn inmiddels tientallen projecten afgerond. Speerpunten rond vergroening, klimaatrobuustheid, leefbaarheid, duurzaamheid en groene mobiliteit raken beter en beter ingebed. Bij elk volgend project helpt eerder opgedane ervaring.

Economische waarde

Financiële basis

Witteveen+Bos streeft naar het behalen van gezonde financiële resultaten. Deze zijn cruciaal om te investeren in innovatie, digitalisering, verduurzaming van onze bedrijfsvoering en in de ontwikkeling van onze mensen. Een gezonde financiële basis is ook een randvoorwaarde om onze eigendomsstructuur te continueren en om ook op de lange termijn waarde te creëren voor onze stakeholders.

totale omzet in duizenden euro’s

198.996

(2023: 176.970)

eigen omzet in duizenden euro’s

174.701

(2023: 154.503)

Gezonde resultaten

Het jaar 2024 startte in een lage versnelling: tot de zomer bleven de resultaten achter op de begroting. In de tweede helft van het jaar werd de achterstand echter ruimschoots ingehaald door aantrekkende markten, een dalend ziekteverzuim en een mooie personele groei. De totale omzet over 2024 bedraagt 199,0 miljoen euro, waarvan 174,7 miljoen euro eigen omzet is. De totale omzet is met meer dan 12 % toegenomen ten opzichte van vorig jaar. Het nettoresultaat over 2024 is uitgekomen op 23,3 miljoen euro en dit betekent een nettowinstmarge ten opzichte van de totale omzet van 11,7 %. Over 2023 bedroeg dit nog 10,3 %. Na het doorbreken van de negatieve trend in declarabele score in 2023, haalden we in 2024 opnieuw een hogere declarabele score dan in eerdere jaren. We zijn in staat gebleken om de nieuwe aanwas aan collega’s snel in te zetten op onze projecten. De flink aangetrokken marktomstandigheden hebben hier positief aan bijgedragen.

nettoresultaat in duizenden euro’s

23.281

(2023: 18.255)

Wel zien we een neveneffect van deze positieve ontwikkeling in de stand van ons onderhanden werk. Het saldo van de onderhanden projecten is sterker gestegen dan de omzet. Het beheersen van het werkkapitaal blijft een terugkerend aandachtspunt voor de organisatie, waaronder het tijdig factureren gedurende het jaar. Een uitgebreide financiële toelichting is te vinden in het verslag van de directie.

Vooruitblik 2025

Gezien de verschillende (wereldwijde) onzekerheden blijven we de komende jaren behoedzaam opereren. Voor 2025 richten we ons op het behoud van economische waarde op lange termijn, door adaptief te blijven met behoud van productiviteit en kostenbeheersing. Naar verwachting zet de organische groei van ons bedrijf ook in het huidige jaar gestaag door en in combinatie met de inflatie wordt hierdoor in 2025 een verdere stijging van de omzet verwacht.

Geconsolideerde balans (vóór resultaatbestemming)

Instructie voor de lezer

De samengevatte jaarrekening is een verkorte versie van de geconsolideerde jaarrekening 2024 van Witteveen+Bos N.V. Deze samengevatte jaarrekening bevat niet alle informatie die in de volledige jaarrekening wordt verstrekt en dient gelezen te worden in samenhang met de volledige jaarrekening, waaronder de daarin opgenomen waarderingsgrondslagen en toelichting op de onderscheiden posten. De jaarrekening 2024 van Witteveen+Bos N.V. is te verkrijgen bij de vennootschap.

Uitgangspunten bij de opstelling van de geconsolideerde balans, winst- en verliesrekening en andere financiële overzichten

De geconsolideerde jaarrekening van Witteveen+Bos N.V., waaraan deze samengevatte jaarrekening is ontleend, is opgesteld in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek.

Geconsolideerde winst- en verliesrekening

Geconsolideerd kasstroomoverzicht

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

(bedragen in duizenden euro’s)

Verklaring van de onafhankelijke accountant

Aan de Raad van Commissarissen en directie van Witteveen+Bos N.V.

Ons oordeel

De samengevatte jaarrekening 2024 (hierna de samengevatte jaarrekening) van Witteveen+Bos N.V. te Deventer is ontleend aan de gecontroleerde jaarrekening 2024 van Witteveen+Bos N.V.

Naar ons oordeel is de bijgesloten samengevatte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten consistent met de gecontroleerde jaarrekening 2024 van Witteveen+Bos N.V. op basis van de grondslagen zoals beschreven in de toelichting.

De samengevatte jaarrekening bestaat uit:

1. De geconsolideerde balans per 31 december 2024.

2. De geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2024.

3. Het geconsolideerd kasstroomoverzicht 2024.

Samengevatte jaarrekening

De samengevatte jaarrekening bevat niet alle toelichtingen die zijn vereist op basis van Titel 9 Boek 2 BW. Het kennisnemen van de samengevatte jaarrekening en onze verklaring daarbij kan derhalve niet in de plaats treden van het kennisnemen van de gecontroleerde jaarrekening van Witteveen+Bos N.V. en onze controleverklaring daarbij gedateerd op 19 maart 2025.

De gecontroleerde jaarrekening en onze controleverklaring daarbij

Wij hebben een goedkeurend oordeel verstrekt bij de gecontroleerde jaarrekening 2024 van Witteveen+Bos N.V. in onze controleverklaring van 19 maart 2025.

Verantwoordelijkheden van de directie en de Raad van Commissarissen voor de samengevatte jaarcijfers

De directie is verantwoordelijk voor het opstellen van de samengevatte jaarcijfers op basis van de grondslagen zoals beschreven in de toelichting. De Raad van Commissarissen is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de vennootschap.

Onze verantwoordelijkheden

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel of de samengevatte jaarcijfers in alle van materieel belang zijnde aspecten consistent is met de gecontroleerde jaarrekening op basis van onze werkzaamheden, uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse Standaard 810 ‘Opdrachten om te rapporteren betreffende samengevatte financiële overzichten’.

Utrecht, 19 maart 2025

Deloitte Accountants B.V.

drs. S. Bakker RA

Financiële gezondheid

Met name als gevolg van de aandelenemissie in 2024 van 1,8 miljoen euro én de toename in het nettoresultaat, is per jaareinde de solvabiliteitsratio toegenomen van 44,7 % naar 46,4 %. Daarnaast is de current ratio gestegen van 1,69 naar 1,76. Alhoewel dit in de basis een positieve ontwikkeling betreft, dient hier wel de kanttekening te worden geplaatst dat dit voornamelijk het gevolg is van het gestegen saldo aan onderhanden projecten en slechts beperkt vanuit een stijging van de vorderingen en liquide middelen. Zoals al eerder aangehaald ligt er voor ons de uitdaging om het opgelopen saldo van de onderhanden projecten te reduceren. De waardes van zowel de solvabiliteits- als de current ratio laten niettemin zien dat Witteveen+Bos er vanuit liquiditeitsoogpunt per jaareinde prima voor staat.

solvabiliteit in procenten

46,4 %

(2023: 44,7 %)

bedrijfsresultaat in duizenden euro’s

30.471

(2023: 24.737)

Participatiesysteem

nettowinstmarge in procenten

11,7 %

(2023: 10,3 %)

De aandelen van Witteveen+Bos zijn sinds 1992 in handen van haar medewerkers. Het participatiesysteem helpt ons om onze missie te vervullen. Het stimuleert ons ondernemerschap, verhoogt de betrokkenheid en draagt bij aan de langetermijncontinuïteit van Witteveen+Bos. Voor een gezond participatiesysteem is het belangrijk om (ook in de toekomst) voldoende aandelen beschikbaar te hebben voor nieuwe toetreders en voldoende ruimte te scheppen voor nieuwe partners. Het participatiesysteem is om deze reden in meer dan 30 jaar fors gegroeid, waarbij het bedrijf in handen is van 877 participanten (18,7 % van het totaal aantal aandelen), 127 partners (27,3 %), 25 premiumpartners (16,2 %) en 21 seniorpartners (37,8 %). Dit is de situatie per 1 juli 2024.

Kostenefficiënte energietransitie

Talenten

Seth:

‘AI inzetten zodat domeinexperts hun magie kunnen doen’

Als adviseur energietransitie én kwartiermaker AI wil Seth van Wieringen het onmogelijke mogelijk maken. Zowel binnen Witteveen+Bos als in de wereld om ons heen. Door technologie in te schakelen bij complexe vraagstukken. Maar niet voordat hij zich heeft verdiept in de processen en de kern van het probleem, maar bovenal in het werk en de wensen van al die knappe koppen; de domeinexperts.

‘Voor mijn masters sustainable energy technology en werktuigbouwkunde studeerde ik af bij Witteveen+Bos. Ik onderzocht de onzekerheid in de optimalisatie van hernieuwbare energiesystemen. Wat is de ideale hoeveelheid zonnepanelen? Hoe hangt dat af van de hoeveelheid windopwek? Welke batterijen en opslagsystemen zijn daarnaast nodig? Tegelijkertijd geeft de onzekerheid van toekomstige prijzen trade-offs tussen verschillende technieken. Deze en andere opties zijn meegenomen in duizenden scenario’s en uitgerekend met optimalisatie. Dat leverde honderden gigabytes aan data op, die ik met machine learning heb geclusterd tot robuuste inzichten. Soortgelijke optimalisatiemodellen gebruiken we nu in ons advieswerk voor klanten.’

Eenvoudige techniek, complexe uitvoering

‘Technisch gezien is de energietransitie niet ingewikkeld. Wetgeving, financiering en beperking in ruimtelijke uitvoerbaarheid maken het complex. Net als de gelaagdheid van besluitvorming op gemeentelijk, provinciaal en landelijk niveau. Een samenhangend ontwerp van het energiesysteem staat hiermee constant onder druk. Beleidskeuzes kunnen elders ingrijpende gevolgen hebben. Grote industrieën moeten verduurzamen, maar kunnen dat niet omdat er onvoldoende netwerkinfrastructuur is om de elektriciteit van grote windparken op zee te gebruiken. Het zijn grote industrieën met een enorm economisch belang. Ik probeer beleidsmakers en industrie te helpen om geïnformeerde keuzes te maken. Het is mooi om hieraan bij te dragen door maatwerk te leveren.’

Luie ingenieur met passie voor digitalisatie

‘Ik ben van huis uit een luie ingenieur: als ik iets kan laten doen door een computer, dan pak ik die kans. Ook heb ik een passie voor de digitale transitie. Dit komt mooi samen in mijn rol als kwartiermaker binnen de AI Nexus werkgroep. Bij Witteveen+Bos zetten we serieus in op digitalisatie, waarbij de afdeling Informatiemanagement en digital support de aanjager is. Als afdeling en groep ondersteunen we domeinexperts binnen de organisatie door AI-toepassingen te ontwikkelen die de repeterende werkzaamheden versnellen of overnemen. Zodat de experts meer bezig kunnen zijn met de magie: slimme ontwerpen, oplossingen en adviezen. Als dat dan lukt, zoals met een specifieke tool voor EMVI-documenten of voor mer’s, dan word ik daar heel blij van! Om AI voor je te kunnen laten werken, is het belangrijk om te snappen wat de kern van het probleem is, hoe de processen lopen, en wat het werk en de wensen van mijn collega’s zijn. De samenwerking met deze experts en het leren van hun diepgaande vakkennis is voor mij één van de meest waardevolle aspecten van mijn werk.’

‘Stakeholderparticipatie vraagt én verdient maatwerk’

Als projectleider en omgevingsmanager combineert Hilke van Strijp ingenieurskennis met bestuurskundige vaardigheden. De grote impact van ruimtelijke projecten op onze leefomgeving vraagt om het goed meenemen van de belangen van alle betrokkenen. Dit is volgens Hilke een cruciale voorwaarde voor integrale en gedragen besluitvorming.

‘Nederland bestaat uit een heleboel puzzelstukjes. Gebieden van postzegelformaat waarop van alles moet gebeuren en waarbij allerlei belanghebbenden zijn betrokken. Wonen, werken, mobiliteit, natuur, water, noem maar op. Ik houd me met name bezig met het borgen van de integraliteit en het betrekken van stakeholders bij het ontwerp- en planproces voor de reconstructie van lijninfrastructuur, zoals wegen en dijken. Naast de samenwerking met overheidspartijen gaat het hierbij om het betrekken van bewoners, natuur- en milieuorganisaties, ondernemers, belangenverenigingen, grondeigenaren en nog meer belanghebbenden. Ik begeleid het proces om met al deze stakeholders te participeren en de opgehaalde input over belang en wensen een plek te geven in de uitwerking van het project.

Benieuwd naar het hele verhaal van Hilke?

Lees het op www.witteveenbos.com/nl/verhalen/medewerkersverhaal-hilke-van-strijp-harms

‘Ik draag mijn enthousiasme voor elektrotechniek graag uit’

Wytze Jorritsma, groepsleider elektrotechniek en procesautomatisering, werkt met water en stroom. Die staan in principe op gespannen voet met elkaar, maar zonder elektrotechniek staan alle waterinstallaties stil. Zijn team bedenkt creatieve ontwerpen om deze installaties perfect te laten functioneren.

‘Mijn teamleden en ikzelf werken aan projecten die met water en elektriciteit op laagspanning te maken hebben. Meestal gaat het om procesautomatisering en elektrotechniek in de waterzuivering en drinkwatervoorziening. Na mijn opleidingen elektro- en informatietechniek en technische bedrijfskunde, ben ik in 1993 gaan werken bij een zuiveringsschap, tegenwoordig is dat een waterschap. Daar is mijn liefde voor het water ontstaan. In 1999 ben ik bij Witteveen+Bos begonnen bij de sector Energie, water en milieu. Tot 2013 deed ik procesautomatisering en sindsdien ben ik leider van het team dat elektrotechnische ontwerpen maakt voor hoofdzakelijk afvalwaterzuivering en drinkwaterinstallaties. Dit betreft de hele elektrische installatie, van de energievoorziening en de procesautomatisering tot en met de verlichting en beveiliging van gebouwen en locaties.’

Benieuwd naar het hele verhaal van Wytze?

Lees het op www.witteveenbos.com/nl/verhalen/medewerkersverhaal-wytze-jorritsma

Hilke

Wytze

‘Heldere

en meetbare eisen voorkomen discussie’

Lonneke Cheung werkt zo’n tien jaar als contractmanager bij Witteveen+Bos. Lange tijd binnen wisselende projecten, maar tegenwoordig houdt ze zich bezig met een complex en ambitieus project in België: de voorbereiding en uitvoering van het contract voor de aanleg van de Kanaalzonetunnel onder het Albertkanaal bij Antwerpen.

‘Tijdens mijn studie bouwkunde en architectuur aan de TU Delft kwam ik er al vrij snel achter dat ik architectuur te zweverig en te subjectief vind. Toch heb ik die studie afgerond, gevolgd door een tweede master in construction management. Ik hou van duidelijke structuren en ben heel nauwkeurig. Daarom koos ik contract management als afstudeerrichting. Nu ben ik contractmanager. Samen met de projectmanager en de managers voor techniek, omgeving en projectbeheersing formuleer ik de uitvraag. Oftewel: wat er precies moet worden gebouwd. Ik zorg voor een heldere procedure bij de aanbesteding, zodat we per project de aannemer kiezen met de juiste expertise. En dan gekoppeld aan heldere en meetbare eisen, die niet voor meerdere uitleg vatbaar zijn. Dan krijg je daar ook geen discussie over.’

Benieuwd naar het hele verhaal van Lonneke? Lees het op www.witteveenbos.com/nl/verhalen/medewerkersverhaal-lonneke-cheung

‘Ik ben financieel controller, maar werk vooral met processen’

In de twee jaar dat financial controller Johan Conradie bij Witteveen+Bos werkt, heeft de ZuidAfrikaan veel geleerd over Europa, Nederland én zijn werkgever. Door de diverse werkprocessen in kaart te brengen, draagt hij bij aan efficientie en kwaliteit.

‘Ik werk bij Business processes and IT, onderdeel van de afdeling Finance. Toen ik twee jaar geleden vanuit Zuid-Afrika bij Witteveen+Bos in Nederland ging werken, werd het mijn hoofdtaak om de procesorganisatie in kaart te brengen. Processen vormen de ruggengraat van een bedrijf. Ik geniet ervan om door analyses trends te herkennen en verbeterpunten bloot te leggen. Mijn kracht ligt in het herkennen van patronen, begrijpen hoe verschillende elementen met elkaar samenhangen en het vertalen van die inzichten naar concrete verbeteringen. Mijn rol geeft me bovendien de kans om samen te werken in verschillende teams, te leren van collega’s en echt impact te maken!’

Benieuwd naar het hele verhaal van Johan?

Lees het op www.witteveenbos.com/nl/verhalen/medewerkersverhaal-johan-conradie

Witteveen+Bos Jaarverslag 2024

Johan

Lonneke

Vooruitblik

Onze plek in de maatschappij van morgen

Het jaar 2025 zien we met optimisme tegemoet. In alle sectoren waar Witteveen+Bos zich op richt, zijn we goed gepositioneerd en staan we gesteld voor de opgaven die er liggen. Om ook in de toekomst relevant en succesvol te blijven, geloven wij erin dat we als organisatie voortdurend moeten bijsturen, aanpassen en vernieuwen. Juist in perioden dat het goed gaat is hier ruimte voor. Hiervoor is stevig leiderschap nodig, vanuit een weloverwogen strategie. In 2024 is daarvoor het fundament gelegd, met een heldere koers: ‘een deskundige, betrokken en betrouwbare partner zijn voor integrale, ingenieuze oplossingen voor biosfeer, maatschappij en economie’. Op dat fundament bouwen we in 2025 verder aan een robuust en wendbaar Witteveen+Bos.

De druk op ruimte, natuur en biodiversiteit en de toenemende schaarste aan grondstoffen en energie vergroten de vraag naar ingenieuze oplossingen wereldwijd, op zowel de korte-, middellange- als lange termijn. De mogelijkheden voor onze professionals zijn talrijk, maar juist in de complexe, dynamische context waarin wij opereren, is het belangrijk om bedrijfsbreed kaders te scheppen. Kaders die ons in staat stellen de juiste balans te vinden tussen effectief en efficiënt, en tussen autonoom beslissingen nemen en synergie vergroten.

De organische groei van ons bedrijf de afgelopen jaren, zet naar verwachting gestaag door. Daarom hebben we in 2024 de eerste stappen gezet naar een aangescherpte strategische koers en een bijbehorend bestuursmodel. Dit adresseert hoe wij onze besluitvorming effectiever willen maken, risico’s willen beheersen, omgaan met de krapte op de arbeidsmarkt en flexibel en adaptief blijven in onze bedrijfsvoering. Het geeft ons richting en inspiratie voor de toekomst, waarbij we ons blijven focussen op maatschappelijke impact en een gezond financieel rendement.

We willen onze kennis, producten en diensten de komende vijf jaar gerichter inzetten. We concentreren ons op de opgaven waarin onze maatschappelijke meerwaarde én ons eigen rendement het grootst zijn. Dit zijn de zes opgaven uit de dubbele materialiteitsanalyse (zie pagina 15). Deze duidelijke koers geeft richting aan en

focus op kennisontwikkeling en innovatie waardoor onze impact op biosfeer, maatschappij en economie wordt vergroot. Doordat we kennisontwikkeling en innovatie op een centrale investeringsagenda samenbrengen voorkomen we versnippering en vergoten we onze effectiviteit.

Bestuursmodel

Om een goede invulling van de strategie te realiseren en de organisatie te kunnen besturen, implementeren we een nieuw bestuursmodel. Het nieuwe bestuursmodel biedt ruimte aan (internationale) groei en dat stelt ons beter in staat om tactischstrategisch te anticiperen op belangrijke externe ontwikkelingen en bedrijfsbrede opgaven. Een belangrijk aspect is dat er gezamenlijke oordeelsvorming op bestuurlijk niveau plaatsvindt vanuit verschillende relevante perspectieven. Daarom is het bestuursmodel een combinatie van twee statutaire directeuren en zes titulaire directeuren. Daarvan maken deel uit: de algemeen directeur (AD), directeur bedrijfsvoering (DB), de directeur innovatie en transformatie (DIT), de vier business line directeuren en de directeur van onze Belgische entiteit.

Tot slot

De economische en politieke omstandigheden, evenals de gevolgen op de langere termijn, blijven ongewis. Het stevige fundament dat we voor onze koers de komende jaren hebben gelegd, geeft ons echter het vertrouwen en optimisme dat we blijvend kunnen bijdragen aan waardevolle oplossingen voor biosfeer, economie en maatschappij.

Colofon Redactie

Witteveen+Bos

Concept en vormgeving

Houdbaar

Beeldmateriaal

Witteveen+Bos

Viorica Cernica

Cynthia Boll

Fonger de Vlas

DMP

Shutterstock

Beeldbank Rijkswaterstaat

Met dank aan alle samenwerkingspartners, opdrachtgevers en collega’s

Witteveen+Bos N.V.

Leeuwenbrug 8

Postbus 233

7400 AE Deventer 0570 69 79 11 info@witteveenbos.com

www.witteveenbos.com