Pks czech dyplom broszura 260318

Analiza stanu istniejÄ…cego.

Biblioteka akademicka ASP Katowice

1

Analiza stanu istniejÄ…cego.

Biblioteka akademicka ASP Katowice

2

3

Opracowanie jest częścią mojej pracy dyplomowej, której celem był projekt działań zachęcających do korzystania z biblioteki Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach.

Jest ono wynikiem przeprowadzonych przeze mnie ankiet, rozmów oraz badań własnych, których celem jest odpowiedź na pytanie — dlaczego w bibliotece nie ma studentów oraz weryfikacja postawionej przeze mnie hipotezy, że biblioteka nie spełnia potrzeb użytkowników.

Raport zawiera analizę stanu istniejącego odnośnie do potrzeb użytkowników biblioteki oraz sposoby użytkowania ułatwiające korzystanie z niej.

Publikacja składa się z dwóch części: 1. Identyfikacja problemów (wnioski z przeprowadzonej analizy) 2. Zalecenie do projektu

4

5

Wykaz metod użytych do określenia rodzaju problemów występujących w funkcjonowaniu biblioteki 1. Analiza danych statystycznych 2. Analiza stanu istniejącego · Analiza przestrzenna · Analiza funkcjonalna 3. Ankieta 4. Obserwacja 5. Wywiady 6. Spotkanie z personelem biblioteki

6

IDENTYFIKACJA PROBLEMU

7

57% 43% zapisani użytkownicy

W celu uzyskania podstawowych informacji na temat ilości osób korzystających z biblioteki skorzystałam z danych statystycznych zebranych w systemie komputerowym biblioteki „KOHA”.

Pozwoliło mi to na określenie ilości zapisanych osób.

Zbiór obejmuje zarówno studenci, jak i pracownicy uczelni, doktoranci, studenci z innych uczelni oraz absolwenci.

System zbiera również dane wypożyczeń, dzięki czemu łatwo ustalić ilość wypożyczonych książek w miesiącu.

100%

wszyscy użytkownicy

STATYSTYKI

Procentowy udział użytkowników zapinanych do biblioteki

niezapisani użytkownicy

Analiza danych statystycznych

Ilość wypożyczeń w miesiącu

Dane statystyczne 8

9

Analiza przestrzenna STRUKTURA BIBLIOTEKI

Wyłączenie magazynu ze strefy dostępnej dla użytkowników biblioteki spowodowało brak swobody w przeglądaniu zbioru.

Takie rozwiązanie nie tylko utrudnia przeglądanie tego typu książek, z których większość z nich zawiera ilustracje, ważne studentów Akademii Sztuk Pięknych.

Struktura biblioteki sprawia problem logistyczny. Wymusza na bibliotekarzu konieczność wjechania windą do niedostępnego dla czytelnika magazynu, co skutkuje wydłużonym czasem trwania procesu wypożyczania książki.

obszar dostępny wyłącznie dla pracowników biblioteki obszar ogólnodostępny

2.

magazyn

1.

magazyn

0.

winda wejście

10

11

Analiza obserwacji, zachowań i odczuć użytkowników przestrzeni biblioteki

biuro personelu

pokój komputerowy

czytelnia

Na potrzeby mojej pracy dyplomowej, skupiałam się na obserwacjach zachowań użytkowników oraz odczuciach związanych z panującą atmosferą w przestrzeni bibliotecznej.

Ogólnodostępny obszar biblioteki został podzielony na strefy — patrz rysunek obok: Czytelnia; Pokój komputerowy; Biuro personelu; Winda. winda winda

wejście

stanowiska z dostępem do katalogo internetowego

12

13

Analiza funkcjonalna

2. Szary, ponury klimat­­­ Ściany wykonane zostały z szarego betonu, szara wykładzina, białe stoły oraz regały sprawiają wrażenie chłodu.

Na ścianie znajduje się grafika, jednak została częściowo przysłonięta regałem, co sprawiło, że odbiorcy nie zauważają jej wartości, jednocześnie odnosząc wrażenie „remontu”.

3. Brak poczucia prywatności W czytelni brakuje strefy, gdzie można się zrelaksować lub przebywać w intymności. Jest to spowodowane zarówno brakiem podziału na strefy, niedostatecznym sprzętem wyposażenia biblioteki, jak również stanowiskiem bibliotekarza, który „obserwuje” całą przestrzeń czytelni.

Czytelnia 1. Mało ogólnodostępnych książek Projekt architektoniczny biblioteki nie zakładał możliwości ekspozycji książek w przestrzeni czytelni. Decyzję o ekspozycji książek w czytelni podjął personel biblioteki.

14

4. Niewygodny sprzęt wyposażenia W czytelni znajdują się drewniane krzesła, które nie sprzyjają długiemu korzystaniu z nich. Czytanie książki powinno być procesem przyjemnym, jednak taki sprzęt uniemożliwia tego.

Brak wieszaków na ubrania, sprawia, że studenci trzymają swoje rzeczy na stołach, krzesłach lub podłodze.

15

Analiza funkcjonalna

2. Słaby dostęp do światła dziennego W pokoju znajduje się okno, przez które nie wpada odpowiednia do pracy ilość światła dziennego, przez co studenci zmuszeni są do korzystania ze światła sufitowego.

3. Brak wieszaków na ubrania Studenci zmuszeni są do odkładania odzieży wierzchniej na oparcia krzeseł, stoły lub podłogę.

4. Niedostateczna informacja o katalogu Informacja jest niezauważalna.

Pokój komputerowy 1. Brak odpowiedniego oprogramowania Biblioteka posiada sześć komputerów z dostępem do internetu oraz katalogu biblioteki, jednak brakuje tam odpowiedniego oprogramowania dla studentów, jakim jest między innymi pakiet Adobe.

16

17

Analiza funkcjonalna

2. Brak informacji o katalogu internetowym Użytkownicy podchodzą bezpośrednio do bibliotekarza, ponieważ nie otrzymują wcześniej informacji o katalogu.

3. Brak komunikatów wizualnych Użytkownicy nie wiedzą, czy mogą przeglądać książki.

Regał wydaje się miejscem na książki zarezerwowane.

Biuro personelu 1. Brak wyeksponowania książki miesiąca oraz opisu regału W pomieszczeniu znajduje się „książka miesiąca”, nie jest ona jednak wyeksponowana, podobnie z regałem, na którym znajdują się ciekawe publikacje. Powoduje to dezorientację, ponieważ użytkownicy odbierają to, jak miejsce, gdzie znajdują się np. zarezerwowane książki.

18

19

Analiza funkcjonalna

Użytkownik korzysta z katalogu internetowego

Droga 1

PROCES WYPOŻYCZANIA KSIĄŻKI

Celem analizy procesu wypożyczania książek było określenie etapów tego procesu oraz rodzaju doświadczeń użytkowników.

Proces wypożyczenia książki analizowano, posługując się schamatami.

Zostały na nich zaznaczone ścieżki, jakie wykonuje użytkownik oraz bibliotekarz w dwóch scenariuszach: 1. Użytkownik korzysta z katalogu internetowego 2. Użytkownik nie korzysta z katalogu internetowego W obydwu scenariuszach istnieje kilka możliwości wykonania tego procesu.

Przy scenariuszu użytkownika korzystającego z katalogu internetowego jest ich trzy, natomiast przy scenariuszu użytkownika niekorzystającego z katalogu dwie.

Droga 2

Droga 3

ścieżka wypożyczającego ścieżka bibliotekarza punkt z dostępem do katalogu

20

21

Analiza funkcjonalna

Użytkownik nie korzysta z katalogu internetowego

Droga 1

PROCES WYPOŻYCZANIA KSIĄŻKI

Użytkownik, który nie korzysta z katalogu, jest zmuszony do przejścia większej ilości etapów, jakimi jest znalezienie i skorzystanie z katalogu.

Na niejasność i brak intuicyjności wpływają dwa czynniki: 1. Projekt architektoniczny biblioteki 2. Aranżacja przestrzeni biblioteki Poniższe schematy pokazują, że ilość etapów z jakich składa się proces wypożyczenia książki, jest zależna od scenariusza użytkownika.

Użytkownik korzystający z katalogu internetowego wykonuje 5 kroków – wchodzi do biblioteki, korzysta z katalogu, wypisuje rewers, udaje się do bibliotekarza, wychodzi z biblioteki.

Użytkownik niekorzystający z katalogu internetowego wykonuje 7 kroków – wchodzi do biblioteki, udaje się do bibliotekarza, zostaje odesłany do katalogu, korzysta z katalogu, wypisuje rewers, udaje się do bibliotekarza, wychodzi z biblioteki.

22

2.

Droga 2

Najszybsza Droga

ścieżka wypożyczającego ścieżka bibliotekarza punkt z dostępem do katalogu

23

Analiza społeczna

Procentowy udział użytkowników biblioteki ze względu na kierunek studiów

35,9% 28,4%

Procentowy udział użytkowników biblioteki ze względu na wypożyczajączych i niewypożyczających

Elektroniczny arkusz ankiety został rozesłany do studentów, drogą mejlową, za pośrednictwem dziekanatów wydziałowych.

W badaniu wzięło udział 89 osób, byli to studenci Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach.

82,1%

nie wypożycza

17,9% wypożycza

Pytania dotyczyły: 1. Kierunku studiów 2. Czy wypożycza książkę 3. Czy korzysta z biblioteki 4. Jak często korzysta z biblioteki 5. Rodzaje wykonywanej pracy w bibliotece

17,2%

malarstwo

Celem użycia przeze mnie tego badania było zdobycie podstawowej wiedzy na temat sposobów korzystania z biblioteki.

grafika warsztatowa

Badanie ankietowe pozwala na poznanie informacji obiektywnych, które można uzyskać od dużej liczby respondentów. wzornictwo

ANKIETA

projektowanie graficzne

18,8%

Wyniki ankiety 24

25

26

41,7%

36,1%

skanowanie

27,8%

64,2%

Najliczniejszą grupą korzystającą z biblioteki są studenci wydziału projektowego.

Większość ankietowanych nie wypożycza książki, jednak korzysta z biblioteki średnio 1-2 razy w miesiącu.

Najczęściej wykonywaną czynnością jest przeglądanie dostępnych książek oraz magazynów.

7,5%

>5

nie korzysta

56,7%

1-2 razy Wyniki ankiety

niekorzystający

korzystający

10,4%

Procentowy udział użytkowników biblioteki ze względu na częstotliwość korzystania z niej

66,7%

praca na komputerze

procentowy udział w wykonywanych czynnościach wszystkich użytkowników

praca w skupieniu

89,6%

przeglądanie książek, magazynów

Procentowy udział użytkowników biblioteki ze względu na korzystających i niekorzystających

Wyniki ankiety 27

Analiza społeczna

WYWIADY INDYWIDUALNE

Wywiady indywidualne zwane również wywiadami pogłębionymi, stosuje się do badań społecznych, w celu zrozumienia i wyjaśnienia zachowań badanych.

Jest to jedna z podstawowych technik jakościowych, polegająca na rozmowie w „cztery oczy” badacza z badanym w celu uzyskania szczegółowych informacji (w tym opinii) na określony temat.

Tę technikę wykorzystuje się również w celu dotarcia do istoty badanej rzeczy oraz otrzymania pogłębionych informacji, które trudno było uzyskać innymi metodami, np. ankietą.

Wywiady stanowią bardzo dobrą bazę do opracowania person, czyli archetypów użytkowników, ponieważ bardziej niż inne metody skupiają się na samym badanym, jego emocjach, motywacjach, przemyśleniach i doświadczeniach.

28

Celem przeprowadzenia przeze mnie wywiadów, było głębsze poznanie doświadczeń użytkownika z biblioteką.

Udało mi się dostrzec kwestie, które do tej pory nie były zauważalne. Wywiadom poddałam zarówno pracowników biblioteki, jak również studentów oraz wykładowców.

Zadawane pytania dotyczyły: 1. Powodu niekorzystania z biblioteki 2. Komfortu korzystania z biblioteki 3. Komfortu procesu wypożyczenia książki 4. Atmosfery panującej w bibliotece Na kolejnych stronach zostały przedstawione wybrane cytaty.

29

Analiza społeczna Powody niekorzystania z biblioteki WYBRANE CYTATY

„Nie ma tam interesujących mnie książek.

Lubię czytać fantastykę”

Opinie o komforcie korzystania z biblioteki WYBRANE CYTATY

„Mało książek, które mnie zainteresowały, wolę korzystać z Biblioteki Śląskiej” „Nie wypożyczam książek, wolę je kupić.

Nie lubię pilnować terminu oddania”

„Dla mnie najgorsze jest to, że nie czuję się tam w żaden sposób komfortowo. Chodzi mi o ten punkt obserwacyjny w kącie czytelni... nie rozumiem, dlaczego musimy być obserwowani w pomieszczeniu, gdzie i tak NIE MA książek... co wyniesiemy krzesła? jak i tak stoją bramki... ” „Najgorsza jest ta obserwacja, nie lubię tego. Czuję się, jakbym miał coś ukraść, zepsuć... nie wiem ”

„Nikt nie wymaga ode mnie czytania książek. Z wykładów wynoszę wystarczającą wiedzę...”

„Często korzystam z biblioteki. Lubię pracować tam w ciszy, ale największym problemem jest to, że nie mogę ładować tam laptopa, bo jest jakiś dziwny zakaz korzystania z gniazdek... To bardzo utrudnia mi pracę, w zasadzie ją przerywa.

Tak samo, kiedy zgłodnieję...”

„Biblioteka jest za daleko. Podczas zajęć nie mam czasu, a kiedy mam okienko wolę coś zjeść” „Nie mam potrzeby, może jakby była tam jakaś przestrzeń, gdzie mogę odpocząć, to bym poszedł”

Wyniki ankiety 30

31

Analiza społeczna Opinie o komforcie korzystania z biblioteki WYBRANE CYTATY

„Szkoda, że nie ma podziału na jakieś strefy, gdzie można się odstresować, zrelaksować albo przespać ” „Najgorszym punktem przy wypożyczaniu książki jest to, że trzeba ją sobie odnaleźć w katalogu, o którym nikt nie wie... włączyć komputer... Często pod wpisywanymi hasłami nie wyskakują pożądane pozycje. Czasami po prostu daję sobie luz i nawet nie próbuję” „Dla mnie najbardziej mylące jest to, że są tam dwa stanowiska. Nie do końca wiem zawsze do kogo podejść... zostaje odsyłany do katalogu, ale nie wiem, gdzie jest”

32

„Nie mam raczej problemu... nigdy nie korzystałam z katalogu, chociaż wiem, że bibliotekarki odsyłają niektórych. Mnie zawsze pomogły... zawsze były miłe i pomocne... chociaż niewygodne są te stanowiska w dwóch różnych miejscach...” „Nigdy nie wiem, ile muszę czekać na książkę, kiedy Pani bibliotekarka idzie na magazyn, i trochę czuję się jak głupek, bo nie mam co z sobą zrobić, jakby było jakieś zajęcie dla takich jak ja albo strefa zabawy nie wiem, czułbym się lepiej”

33

Analiza społeczna Opinie o atmosferze panującej w bibliotece WYBRANE CYTATY

34

„Panuje tam martwa atmosfera, nic tam się nie dzieje. Głupotą jest to, że książki są w magazynie, wolę sobie sama poszukać coś, bo nie wiem, czy książka mi się spodoba, a czasami odczuwam niechęć personelu podczas pomocy wyszukania książki, że już nie wspomnę o tej obserwacji...”

„Wieje tam trochę nudą... nic się nie dzieje, jest wiecznie ciemno i nikogo nie ma... jak się wejdzie, to niby Panie bibliotekarki są miłe, ale nie zarażają jakąś szczególną chęcią do przebywania tam... to nie wpływa korzystnie na wizerunek, zamiast zachęcać do czytania, to utrwala w przekonaniu, że książki są nudne...”

„Przestałem chodzić do biblioteki, po tym, jak kiedyś zostałem nieźle zjechany i zmierzony wzrokiem przez personel, bo miałem czelność włączyć ładowarkę do kontaktu”

„Kiedy wchodzę do biblioteki, to jakaś zła aura mnie dotyka... naraz tracę chęci do czytania, jest tam ciemno, smutno i nieprzyjemnie, zero inspiracji”

„Jest tam cicho, więc mogę spokojnie pracować, jednak jest to w końcu biblioteka dla studentów, ale rzadko widzę, żeby korzystali z czytelni’’

„Kiedy czytam, lubię napić się przy tym kawy, nie powinno się traktować książki jak eksponatu w muzeum... wolę spędzić czas w restauracji na piętrze”

35

Problemy

LISTA PROBLEMÓW

GRUPY PROBLEMÓW

1. Kłopotliwy proces wypożyczania książki 2. Brak książek w czytelni — zostały wyniesione do nieodstępnego dla studentów magazynu

Brak podziału na strefy (relaksu, ciszy)

4. Uczucie obserwacji w czytelni

Brak możliwośći korzystania z kontaktów w czytelni

5. Niska potrzeba korzystania z książek wśród studentów

Społeczność + rozwój + promocja

6. Niewystarczająca informacja o katalogu

8. Brak możliwości ładowania laptopa 9. Brak podziału na strefy

36

Wyniesienie książek do niedostępnego magazynu Kłopotliwy proces wypożyczania książki

3. Niedostateczna promocja biblioteki wśród studentów

7. Brak działań wybiegających poza tradycyjną funkcję biblioteki

Organizacja przestrzeni + regulamin

Brak działań aktywizujących studenta Niedostateczna promocja biblioteki wśród studentów Niska potrzeba korzystania z książek wśród studentów

37

Diagnoza miejsca

MOCNE STRONY BIBLIOTEKI

Personel Chęć do podejmowania inicjatyw Chęć rozwoju biblioteki Przestrzeń biblioteki Osobne biuro dla personelu, oddzielone przeszkloną ścianą Duża, jasna powierzchnia czytelni

Podsumowanie analizy Końcem przeprowadzonej analizy są wnioski, stanowiące podstawę do określenia listy problemów, które należy rozwiązać.

Lista problemów występujących w bibliotece: 1. Niskie poczucie komfortu 2. Książki zamknięte w magazynie 3. Brak działań aktywizujących studenta 4. Niska potrzeba korzystania z książek wśród studentów

Bezpośredni kontakt z bibliotekarzem

38

39

Drzewa problemów i celów Zebrane przeze mnie informacje dotyczące występujących w bibliotece problemów zostały przedstawione przy pomocy metody drzew problemów i celów.

Dzięki wykorzystaniu „drzewa problemów” cele ustalane są, wychodząc od istniejącego problemu, czyli potrzeby biznesowej, która jest wyznacznikiem istnienia projektu.

Drzewa problemów są narzędziem wykorzystywanym w diagnozie.

Stosuje się tę metodę do porządkowania problemów występujących w danej jednostce.

Pozwala ona na stworzenie całościowego obrazu istniejącego problemu, dając możliwość przeanalizowania i pokazania zależności przyczynowo-skutkowych danego problemu.

Wychodząc od analizy problemów, można wykonać również analizę celów projektu – drzewa celów, gdzie określa się relacje pomiędzy środkami a efektami.

Polega ona na zanegowaniu drzewa problemów.

Sytuacja negatywna zostaje przekształcona w sytuację pożądaną, identyfikując przy tym potencjalne rozwiązania.

Podstawą w budowaniu drzewa problemów jest konsekwentne zestawianie problemu, jego przyczyn oraz negatywnych następstw.

Najpierw identyfikuje się problemy, następnie wybierany jest problem główny, a dla każdego kolejnego problemu szuka się zależności z problemem głównym lub innymi występującymi już w drzewie.

Stworzenie drzewa problemów i celów dla każdego zagadnienia pozwoliło na pokazanie skutków oraz przyczyn problemów, jakie mają wpływ na ostateczne doświadczenie użytkowników z biblioteką.

Jeżeli problem stanowi przyczynę – przesuwany jest o poziom niżej, jeżeli stanowi skutek – jest przesuwany o poziom wyżej, natomiast jeżeli nie stanowi ani przyczyny, ani skutku – pozostaje na tym samym poziomie.

40

41

przyczyny podstawowe

przyczyny pośrednie

przyczyny bezpośrednie

projekt architektoniczny

postanowienie bibliotekarza

dwa osobne punkty bibliotekarza

bibiotekarz siedzi w czytelni

uczucie obserwacji

książki w niedostępnym magazynie

upominanie przez bibliotekarza

brak możliwości korzystania z prądu w czytelni

zła organizacja przestrzeni

problem główny

odgórne zarządzenie

skutki pośrednie

rezultat ostateczny

skrępowanie

rezygnacja

zmiana miejsca pracy

zły wizerunek biblioteki

rozdrażnienie

krótki czas korzystania z biblioteki

brak studentów w bibliotece

Drzewo problemów 42

przyczyny pośrednie

przyczyny bezpośrednie

zakup mebli

wyznaczenie stref

miejsce sprzyjające intymności

problem główny

NISKIE POCZUCIE KOMFORTU

skutki bezpośrednie

przyczyny podstawowe

skutki bezpośrednie

skutki pośrednie

rezultat ostateczny

książki w czytelni

jeden punkt bibliotekarza

łatwy proces wypożyczenia książki

przedłużacze w czytelni

możliwość podładowania laptopa

POCZUCIE KOMFORTU

zadowolenie

zaspokojenie potrzeb

swoboda

spędzanie czasu w bibliotece

pozytywny wizerunek biblioteki

studenci korzystający z biblioteki

Drzewo celów 43

przyczyny podstawowe

przyczyny podstawowe

projekt architektoniczny

przyczyny pośrednie

przyczyny bezpośrednie

przyczyny pośrednie

mało regałów na książki

problem główny

przyczyny bezpośrednie

zła organizacja przestrzeni

problem główny

KSIĄŻKI ZAMKNIĘTE W MAGAZYNIE

skutki bezpośrednie

skutki pośrednie

rezultat ostateczny

mało książek

brak swobody

dyskomfort

niska wypożyczalność

skutki bezpośrednie

skutki pośrednie

bibliotekarz musi wjechać do magazynu

nieatrakcyjny wizerunek biblioteki

Drzewo problemów 44

zakup mebli

rezultat ostateczny

aranżacja przestrzeni

półki na ścianach

regały na książki

KSIĄŻKI DOSTĘPNE W CZYTELNI

swobodny wybór

komfort

korzystanie z książek

motywacja do korzystania z książek

atrakcyjny wizerunek biblioteki

Drzewo celów 45

przyczyny podstawowe

przyczyny pośrednie

przyczyny bezpośrednie

problem główny

skutki bezpośrednie

skutki pośrednie

rezultat ostateczny

organizacja wydarzeń poza obszarem biblioteki

brak tematyki odpowiadającej studentowi

niewiedza o potencjale biblioteki

wydarzenia dla innych odbiorców

przyczyny pośrednie

przyczyny bezpośrednie

brak inicjatyw studenckich

BRAK DZIAŁAŃ AKTYWIZUJĄCYCH STUDENTA

problem główny

niskie zainteresowanie biblioteką

skutki bezpośrednie

niewiedza o wydarzeniach

utorzsamianie biblioteki tylko z tradycyjną funkcją

brak potencjału biblioteki

brak rozwoju biblioteki

Drzewo problemów 46

przyczyny podstawowe

dobra komunikacja między biblioteką, studentem i pedagogiem

pomoc w procesie organizacyjnym

tematyka dla studentów

wydarzenia skierowane do studentów

inicjatywa studencka

DZIAŁANIA AKTYWIZUJĄCE STUDENTA

zainteresowanie biblioteką

zadowolenie

skutki pośrednie

chęć przebywania w bibliotece

możliwość autopromocji

rezultat ostateczny

rozwój biblioteki

aktywność społeczna

przyjazny wizerunek biblioteki

Drzewo celów 47

przyczyny podstawowe

przyczyny pośrednie

przyczyny bezpośrednie

problem główny

brak fanpage biblioteki

brak bieżącej informacji

pedagodzy nie wymagają korzystania z książek

brak wymogu korzystania z książki

niewiedza o książkach

brak współpracy pomiędzy biblioteką a pedagogami

brak prezentacji sylabusa

skutki pośrednie

rezultat ostateczny

brak odpowiednich książek

brak współpracy

stereotypowy wizerunek biblioteki

brak poczucia współtworzenia tożsamości

skutki bezpośrednie

skutki pośrednie

rezultat ostateczny

brak rozwoju

Drzewo problemów 48

problem główny

dobra komunikacja pomiędzy biblioteką a pedagogami

fanpage biblioteki

zadania wymagające korzystania z książki

przyczyny pośrednie

przyczyny bezpośrednie

brak wymogu

NISKA POTRZEBA KORZYSTANIA Z KSIĄŻEK WŚRÓD STUDENTÓW

skutki bezpośrednie

przyczyny podstawowe

informacja o nowościach

prezentacja sylabusa

konieczność korzystania z książki

POTRZEBA KORZYSTANIA Z KSIĄŻKI WŚRÓD STUDENTÓW

motywacja

współpraca wszystkich jednostek

odpowiednie książki

współtworzenie torzsamości biblioteki

rozwój biblioteki

dobry wizerunek biblioteki

Drzewo celów 49

Podsumowanie analizy Opracowane przeze mnie drzewa problemów oraz celów, pokazały jakie obszary wymagają zmiany w pierwszej kolejności.

Każdy problem wpływa na odbiór wizerunku biblioteki oraz na komfort użytkowania, co ma duże znaczenie dla jej rozwoju.

Obok problemu z postrzeganiem wizerunku biblioteki wyłoniłam również problem w komunikacji pomiędzy bibliotekarzami, studentami a pedagogami.

Pedagodzy nie odpowiadają na kwestie związane z zakupem nowych książek, jak również nie odsyłają studentów do literatury.

Obie kwestie stały się dla mnie motywacją do zaprojektowania działań, które staną się rozwiązaniem dla problemów i potrzeb użytkowników, angażując wszystkie jednostki.

50

Klasyfikacja problemów Problemy możliwe do rozwiązania bezpośrednio 1. Niskie poczucie komfortu związane z aranżacją przestrzeni 2. Książki zamknięte w magazynie 3. Brak działań aktywizujących studenta

Problemy możliwe do rozwiązania pośrednio 1. Niedostateczna komunikacja pomiędzy biblioteką i pedagogami 2. Niska potrzeba korzystania z książek wśród studentów 3. Rozwój biblioteki

51

Celem projektu jest projekt działań zachęcających do korzystania z biblioteki ASP w Katowicach.

Zmiana organizacji przestrzeni, podział na strefy, udostępnienie możliwości korzystania z prądu w czytelni – zwiększenie komfortu użytkowania biblioteki.

Działania zachęcające do korzystania z biblioteki poprzez jej dodatkowe funkcje – prezentacja sylabusa w bibliotece, dodatkowa usługa wypożyczenie koca oraz promocja biblioteki poprzez organizację wydarzeń.

ZALECENIE DO PROJEKTU

Dokonanie pozytywnych zmian w otoczeniu, zachęcenie użytkowników do korzystania z biblioteki, poprzez przybliżenie jej dodatkowych funkcji, projekt działań jednoczących ludzi oraz zwiększenie motywacji do czytania książek.

Pozostawienie w bibliotece czegoś, co zachęca do przebywania w niej.

52

53

Propozycje rozwiązań NISKIE POCZUCIE KOMFORTU

Jest to najczęściej wymieniany problem, na który składają się dwie kwestie.

Pierwszą z nich, która powoduje dyskomfort, podczas korzystania z czytelni, jest zakaz podłączania zasilania do wtyczek z prądem.

Większość studentów korzysta z czytelni podczas pracy z komputerem, więc czas, jaki tam spędzają, uzależniony jest od stanu baterii w ich laptopach.

Jest to duży problem, który wskazali niemal wszyscy studenci, korzystający z takiej formy pracy.

Według personelu biblioteki, wydanie zakazu leży po stronie zarządu uczelni, niestety studenci nie są tego świadomi, przez co winią za ten problem bibliotekę.

Rozwiązaniem tego problemu jest zmiana rozporządzeń oraz zakup dodatkowych przedłużaczy.

54

ŁADOWANIE LAPTOPÓW I ARANŻACJA PRZESTRZENI

Druga kwestia, jaka wyniknęła z przeprowadzonej analizy ścieżek użytkownika podczas procesu wypożyczania książki, jest związana z aranżacją przestrzeni.

Dużym problemem budzącym niejasność, jest obecność dwóch stanowisk umiejscowionych w różnych miejscach czytelni. Skutkuje to również wydłużeniem ścieżek zarówno wypożyczającego, jak i bibliotekarza, czego efektem jest dłuższy czas wykonania usługi.

Kolejnym problemem wynikającym z takiej aranżacji przestrzeni, jest uczucie ciągłej obserwacji, co w efekcie powoduje dyskomfort.

Argumentacją obecnego ustawienia jest poczucie konieczności pilnowania przez bibliotekarza spokoju w czytelni. Jednak podczas prowadzonej przeze mnie analizy

55

wynika, że studenci potrafią zachować się w sposób adekwatny do miejsca, jakim jest biblioteka.

Dodatkowym atutem jest fakt, iż biuro personelu biblioteki posiada przeszkloną szybę, więc przeniesienie stanowiska z czytelni nie sprawi nagłego braku kontroli.

Błędem, przez który ta widoczność byłaby zakłócona, jest ustawienie regału, jednak można to bezproblemowo zmienić, przestawiając go.

Przeniesienie stanowiska bibliotekarza z czytelni do pomieszczenia, gdzie znajduje się biuro personelu, sprawi, że czytelnia zyska miejsce z łatwym dostępem do wtyczki z prądem.

KSIĄŻKI ZAMKNIĘTE W MAGAZYNIE

Projekt architektoniczny biblioteki sprawia problem logistyczny.

Większość książek znajdujących się w zbiorze zawiera ilustracje, stanowiące inspirację dla studentów.

Wyniesienie ich do niedostępnego magazynu wpływa na brak swobody przeglądania oraz inspirowania.

Rozwiązaniem tego problemu, jest zakup dodatkowych regałów lub zaprojektowanie ciekawej formy ekspozycyjnej na książki, poprzez ogłoszenie konkursu wśród studentów.

wyodrębnienie strefy relaksu obiekty poddane zmianie ścieżka bibliotekarza ścieżka wypożyczającego przeszklona ściana

56

57

BRAK DZIAŁAŃ AKTYWIZUJĄCYCH STUDENTA

Jedynymi działaniami promocyjnymi biblioteki, było organizowanie wydarzeń dedykowanych dzieciom. Brak jakichkolwiek wydarzeń związanych z aktywizacją studenta, sprawił, że nie kojarzą oni biblioteki, jako miejsca, gdzie coś się dzieje, co skutkuje złym odbiorem jej wizerunku.

Dodatkowo dotychczasowe akcje nie miały miejsca bezpośrednio w przestrzeni biblioteki, dlatego nikt nie kojarzył jej z miejscem, które posiada duży potencjał rozwoju.

Rozwiązaniem opar­tym na myśleniu projektowym, jest projekt współtworzenia tożsamości biblioteki, przez studentów, pedagogów i zainteresowane nią strony.

Działanie, które zachęca użytkowników, aby stali się częścią tego miejsca.

Współtworzenie jest również częścią procesu rozwoju, nowych usług i aranżacji przestrzeni, a także nowym sposobem korzystania z biblioteki. Powinna ona stać się miejscem dla studentów, nie dla książek.

Zmiana polegająca na przesunięciu punktu ważności ze zbiorów na użytkowników.

58

Stworzenie przestrzeni, która umożliwia studentom, pedagogom i bibliotece wspólną działalność.

Przeprowadzone przeze mnie wydarzenia w ramach prototypownia, mające na celu „wyjście” biblioteki na zewnątrz, pokazały, że jej wnętrze spełnia warunki na tego typu działania.

Na następnej stronie został przedstawiony schemat (Blueprint) usługi organizacji wydarzenia w bibliotece ASP w Katowicach.

59

Schemat (Blueprint) usługi organizacji wydarzenia w bibliotece

-ASP w Katowicach -fanpage FB biblioteki

-fanpage FB biblioteki

gale ia na fanpage FB biblioteki

uczestnictwo w wydarzeniu

powrĂłt do domu

linia interakcji -udzielanie informacji o wydarzeniu -aktualizowanie informacji na fanpage

-utworzenie wydarzenia na fanpage -projekt i druk plakat w

administracja fanpage 60

61

NISKA POTRZEBA KORZYSTANIA Z BIBLIOTEKI

Niska potrzeba korzystania z biblioteki wśród studentów stanowi największy problem.

Trudno jest zmusić kogoś do czytania książek, ale jeszcze trudniej wytworzyć u niego nawyk czytania, jeżeli sam o to nie zabiega.

W jaki sposób zachęcić studentów do korzystania z książek?

Pierwszym rozwiązaniem, jest modyfikacja szkolenia bibliotecznego, z naciskiem na szkolenie korzystania z katalogu internetowego oraz prezentacja najchętniej wypożyczanych książek.

Drugim rozwiązaniem, jest projekt „lekcji bibliotecznej”, która powinna opierać się na ścisłej współpracy między pedagogiami a bibliotekarzami.

62

Jak wygląda przebieg tego działania?

Na początku semestru, pedagog odpowiednio wcześniej zwraca się do bibliotekarza o przygotowanie książek zgodnie z sylabusem pracowni.

W dniu prezentacji wraz ze studentami udaje się do biblioteki w celu omówienia i polecenia im książek.

Celem tego działania, jest pokazanie studentom ważnej dla nich literatury, „oswojenie” z biblioteką, jak również motywacja do korzystania z książek.

Rozwiązuje ono równocześnie problem w braku komunikacji pomiędzy biblioteką a pedagogiem w kontekście zamawiania nowych książek.

Na następnej stronie został przedstawiony schemat (Blueprint) usługi prezentacji sylabusa w bibliotece ASP w Katowicach.

63

Schemat (Blueprint) usługi prezentacji sylabusa w bibliotece

sylabus

b bl

a

prowadzenie prezenta i

przygotowanie sylabusa

linia interakcji przekazanie informacji studentom

utworzenie sylabusa

druk listy

64

65

działania bibliotekarza

NISKA POTRZEBA KORZYSTANIA Z BIBLIOTEKI

Trzecim rozwiązaniem jest projekt dodatkowej usługi biblioteki, mający na celu pokazanie jej jako miłej, przyjaznej.

Polega ona na możliwości wypożyczenia koca z czytelni „czytanie na trawie”. Koce powinny być wypożyczane na zasadzie wspólnego zaufania, jednak warunkiem otrzymania go jest wypożyczenie również dowolnej książki.

Pomysł zrodził się podczas obserwacji zachowań studentów spędzających czas na dziedzińcu uczelni w okresie letnim.

Dzięki dodatkowej usłudze biblioteka stworzy możliwość odpoczęcia lub czytania książki na wolnym powietrzu co pozytywnie wpłynie na sposób jej odbioru.

Warunkowe wypożyczenie książki może zachęcić do jej przejrzenia przez osoby, które nie czują potrzeby korzystania z nich.

Możliwe, że to działanie wpłynie motywująco na próbę wytworzenia nawyku czytania.

66

Projekt usługi został przyjęty bardzo pozytywnie, zanim została wdrożona, zarówno przez studentów, jak i pracowników uczelni. Świadczy o tym duże zainteresowanie oraz zebrane opinie na temat spędzania czasu podczas takiej formy aktywności, jaką jest czytanie na świeżym powietrzu.

Jednak zagrożeniem, mającym wpływ na problem w dostarczaniu usługi jest problem związany z utrzymaniem kocy w czystości.

Pojawiła się tutaj niejasność, na temat tego, kto miałby być odpowiedzialny finansowo za pralnię.

Na następnej stronie został przedstawiony schemat (Blueprint) usługi wypożyczenia koca w bibliotece ASP w Katowicach.

67

Schemat (Blueprint) Blueprint usługi – wypożyczanie usługi wypożyczenie koca koca w bibliotece

ASP w Katowicach fanpage FB biblioteki -biblioteka ASP

fanpage FB biblioteki

galeria na fanpage FB biblioteki

-fanpage FB biblioteki

ucze tnictwo w wydarzeniu

r

powr t do domu

stanie ca

linia interakcji udzielanie informacji o wydarzeniu

linia interakcji utworzenie informacji na fanpage utworzenie wydarzenia na fanpage

aktualizowanie -aktualizowanie informacji na informacji na fanpage fanpage -udzielanie informacji

projekt i druk plakat w

administracja fanpage

68

admini tracja fanpage 69

Podsumowanie Na podstawie analizy uzyskanych wyników można stwierdzić, że: 1. Projekt architektoniczny biblioteki podowuje problem logistyczny 2. Zła aranżacja przestrzeni biblioteki wpływa negatywnie na zachodzące w niej procesy 3. Wyniesienie książek do niedostępnego magazynu wpływa niekorzystnie na wizerunek biblioteki oraz na brak motywacji do korzystania z niej 4. Panujące zakazy dotyczące korzystania z czytelni, powodują dyskomfort 5. Studenci nie czują potrzeby korzystania z książek 6. Biblioteka nie jest utożsamiana z miejscem, gdzie można spędzać wolny czas Problemy ukazane w tym opracowaniu są wynikiem braku wcześniejszych uzgodnień pomiędzy wszystkimi użytkownikami biblioteki. Zarówno architektami, jak i studentami, pedagogami, bibliotekarzami oraz osobami decyzyjnymi. Brak wspólnie wypracowanych pomysłów pozwalających na poprawę komfortu korzystania z biblioteki oraz jej rozwojowi.

70

Proponowane przeze mnie rozwiązania, mają na celu uświadomienie, że nawet małe działania mogą mieć duży wpływ na poprawę jakości użytkowania biblioteki oraz motywowanie jej użytkowników.

Ważną uwagą jest fakt, że proces rozwoju biblioteki jest utrudniony lub prawie niemożliwy, jeżeli nie będzie uwzględniał potrzeb wszystkich korzystających z tej instytucji: bibliotekarzy, studentów, pedagogów, użytkowników zewnętrznych.

Efektem realizacji projektu będzie poprawa komfortu oraz jakości użytkowania biblioteki.

Wpływ wprowadzonych rozwiązań będzie odczuwalny również w innych sferach życia społeczności uczelni, w szczególności stworzone zostaną warunki do wspólnego spędzania czasu oraz tworzenia nowych inicjatyw, ułatwiających między innymi promowanie siebie czy zachęcenie do korzystania z książek.

71

72

73

1. Analiza stanu istniejącego. Biblioteka akademicka ASP Katowice Elżbieta Czech Projekt działań zachęcających do korzystania z biblioteki ASP w Katowicach promotor: prof. ASP dr hab. Wiesław Gdowicz Pracownia Komunikacji Społecznej prowadzący prof. ASP dr hab. Wiesław Gdowicz dr hab Justyna Kucharczyk ASP Katowice 2018

74