De samenvoeging utgelicht 12
jectteam daarin. Het projectteam werkt in opdracht van Algemene Kerkenraad. Het projectteam neemt zelf geen besluiten, maar adviseert de A.K. over de te verwachten ontwikkelingen, mogelijke maatregelen en de gevolgen daarvan. Jan Boer is een ‘deskundige van buiten’. Hij is als gemeenteadviseur van de PKN betrokken bij veel vergelijkbare processen in andere gemeenten. Overal zijn dat moeilijke en soms moeizame processen. Andere gemeenten trekken lering uit de goede en ook uit de minder goede ervaringen in Deventer. In kerkelijke vakbladen is aandacht besteed aan het proces en de daarbij gemaakte keuzen in Deventer. Saar Hoogendijk werd pas in mei 2011 lid van het projectteam, na haar intrede in de Protestantse gemeente Deventer. Wel werd zij in de periode die daaraan vooraf ging steeds goed op de hoogte gehouden van wat hier gaande was. Ze kwam dus niet voor verrassingen te staan toen ze de overstap van Stompetoren naar het Open Hof maakte. Ze wist waar ze aan begon. In de Schermer heeft zij vergelijkbare processen meegemaakt. Daar had zij al ervaren hoe ingrijpend de sluiting van een kerk voor mensen kan zijn, zeker in een klein dorp. Het doet pijn een gebouw te moeten opgeven waar je zoveel hebt beleefd. We gaan terug naar de zomer van 2010. Al enige tijd is duidelijk, dat het aantal leden van de gemeente afneemt, net als het aantal kerkgangers. Ook de opbrengst van de Actie Kerkbalans wordt elk jaar minder en daar komt bij dat de helft van de inkomsten afkomstig is van gemeenteleden van 72 jaar en ouder. En ondertussen nemen de kosten van de gebouwen steeds verder toe. De optelsom van deze trends maakt duidelijk dat er iets moest gebeuren. Er zijn keuzen nodig om te voorkomen dat onze PGD in financiële problemen komt. De Algemene Kerkenraad stelt het projectteam in en vraagt hen deze ontwikkelingen zorgvuldig in kaart te brengen en mogelijkheden te verkennen voor het weer in balans brengen van inkomsten en uitgaven. Er wordt slechts vier maanden voor uit getrokken, omdat er op dat moment serieuze gegadigden waren om het Open Hof over te nemen. Als het projectteam aan het werk gaat wordt gaandeweg duidelijk, dat ingrijpende keuzen nodig zijn. Het projectteam adviseert meer tijd voor een besluit te nemen. Tijdens gemeenteavonden kiest een duidelijke meerderheid voor het uitgangspunt: ‘mensen gaan voor gebouwen’. Pastoraat en gemeenteopbouw komen niet als eerste in aanmerking om op te bezuinigen; dan liever snijden in de post gebouwen. Tijdens gemeentebijeenkomsten werd ook de vraag gesteld: welke kernfuncties zijn belangrijk voor het gemeentezijn? Daar kwamen opmerkelijke verschillen tussen de drie kerkgemeenschappen uit naar voren die iets zeggen over het karakter daarvan: voor de bezoekers van de Lebuinuskerk lag de nadruk op ‘Samen de Goede Boodschap vieren’ ; bij de Open Hoffers is dat ‘Het Woord van God uitgelegd krijgen’ en bij de bezoekers van de Van Vlotenhof ‘omzien naar elkaar’.
Het projectteam werkt vervolgens tien mogelijkheden verder uit en geeft inzicht in de gevolgen van deze varianten. Alle 33 ambtsdragers buigen zich over de uitkomsten daarvan, onder andere tijdens een ‘retraite’ in Mennorode. Er is ook daarna nog veel en indringend over de alternatieven gepraat. Uiteindelijk koos een ruime meerderheid van de ambtsdragers voor het behoud van de predikantsplaatsen en voor het aanhouden van één kerk. De keuze om twee van de drie kerken te sluiten viel zwaar en dat gold ook voor de vraag welke dat dan moesten zijn. Er zijn er vooral twee argumenten om de Grote of Lebuinuskerk open te houden. Financieel was duidelijk dat het ‘verkopen’ van de Lebuinuskerk onmogelijk zou zijn, tenzij er veel geld werd meegegeven, terwijl er anderzijds een groot legaat speciaal voor ‘de Lebuinus’ beschikbaar kwam om de noodzakelijke investeringen te kunnen realiseren. Een ander belangrijk argument is dat de Protestantse gemeente Deventer het belangrijk vindt om ook in deze tijd als kerk letterlijk en figuurlijk aanwezig te zijn in de stad. En dan ligt het niet voor de hand om het gebouw dat voor alle Deventenaren dè kerk van de stad is af te stoten. De aanwezigheid van de kerk in de stad kan juist vanuit de Lebuinuskerk goed vorm en inhoud worden gegeven. Het was volgens Saar Hoogendijk en Jan Boer in deze fase heel waardevol, dat onze gemeente kort tevoren het ‘mission statement’ had vastgesteld. Er was al grondig nagedacht over de vraag wat voor kerk wij willen zijn. En dat bleek voor velen een goede leidraad te zijn bij de keuzen waar zij voor stonden. Na de vele gesprekken hierover nam de Algemene Kerkenraad een ‘voorgenomen besluit’: toewerken naar een gemeente waarin de drie bestaande kernen samengaan en die de Grote of Lebuinuskerk als kerkgebouw gaat gebruiken. Op 10 februari 2011 werd het voorgenomen besluit in een gemeenteberaad gepresenteerd en toegelicht. Voor veel gemeenteleden, die het proces dat de ambtsdragers enkele maanden hadden doorlopen niet hadden meegemaakt, kwam dat voorgenomen besluit als een verrassing. Vooral de sluiting van het Open Hof was voor veel Open Hoffers een ‘koude douche’. De bezoekers van de Van Vlotenhof reageerden minder heftig, waarschijnlijk omdat daar al langer rekening werd gehouden met sluiting van hun kerkgebouw. Maar daarmee hoeft hun verdriet om het verlies van het gebouw waaraan zij gehecht zijn niet minder te zijn. De Algemene Kerkenraad nam de tijd om alle reacties en de ingebrachte alternatieven zorgvuldig te bespreken en beoordelen. De projectgroep had daarin weer een adviserende rol. Alles afwegende koos de A.K. er uiteindelijk toch voor om het voorgenomen besluit definitief te maken. Het werk van het projectteam zat er daarmee eigenlijk op. Maar de A.K. vroeg hen om ook een adviserende rol te spelen in de fase die nu aanbrak, namelijk het concreet invullen van het besluit van de A.K. Daarnaast werden eerst werkgroepen eredienst, pastoraat en kerkgebouw gevormd en later de kernteams eredienst en pastoraat en de commissies bouw, inrichting en conve-