Pethau

CYFROL 1 RHIF 1 HAF 2021 EGLWYS A’R BYD

Pethau CYLCHGRAWN CAPEL SEION, DREFACH, LLANELLI

Gwnewch y pethau bychain

HYD YR EITHAF Rhoi’r Cyfan

HIWMOR Rhaid cael laff!

Tîm Rygbi’r Beibl

Chwerthin iach

+

Pa safle oedd Samson?

DEWI SANT AMSER BRECWAST Cawr oedd Dewi ond…

Beth oedd y PETHAU BACH

MAE’N BWYSIG SIARAD Gwrando a holi Canllawiau

1 * Pethau * capelseion.uk

“Nid yw llwybr y rhai sy'n pregethu cariad, ac nid casineb yn hawdd.

Yn aml mae'n rhaid iddyn nhw wisgo coron o ddrain.”

Nelson Mandela

2 * Pethau * capelseion.uk

Gwnewch y pethau bychain Y cyfan sydd ei angen arnom ni yw llai. Llai o bethau i'n hysbrydoli i ganolbwyntio ar bethau materol. Gall fod yn fwy cymhwysol i ni yn ein bywydau na gwrthrychau corfforol ac annibendod.

Efallai y gall gweddill 2021 fod yn flwyddyn o lai, llai o straen wedi cyfnod gwaethaf Cofid, llai o amser yn cael ei wastraffu, llai o amser yn ymestyn ein hun i bwynt torri, llai o amser yn meddwl 'gwae fi', a llai o amser yn poeni beth mae pobl eraill yn ei feddwl amdanom ni

Ar ddechrau pob blwyddyn newydd, mae pwysau arnom i feddwl am gyfleoedd newydd, ysgwyd ein bywydau a dilyn hobi newydd, colli pwysau eto a chymryd mwy o ymarfer corff. Beth pe baem yn stopio am eiliad a dweud 'na' yn hytrach na chasglu mwy fyth o bwysau arnom ein hunain.

Beth pe baem yn tynnu'n ôl a threulio mwy o amser ac egni yn meddwl am

ailddarganfod ein hunain a dod i adnabod pwy ydym mewn gwirionedd.

Ein rôl fel eglwys yw cynnig modd i fyw ein bywyd yn ei holl gyflawnder. Mae gennym nifer o erthyglau ysbrydoledig i chi yn y cyhoeddiad newydd hwn. Curadwyd yr erthyglau o golofnau a blogiau ar ein gwefan, capelseion.uk

Mae rhai yn eithaf traddodiadol, rhai yn gyfeillgar ac yn ein cofleidio, eraill yn cynnig atebion a rhai yn wirioneddol ysbrydoledig.

Mae gennym erthyglau ar sut i frwydro yn erbyn 'llosgi allan', ffyrdd o fynd i'r afael â phryder, a dechrau dydd â brecwast da neu’i orffen a barbeciw blasus!

Gall canolbwyntio ar eich anghenion eich hun ymddangos yn hunanol ond cofiwch na allwch fod mewn sefyllfa i helpu eraill os ydych chi'ch hun yn dioddef.

"Gallwch chi ddim arllwys allan o gwpan gwag"

GWYN ELFYN JONES capelseion.uk

3 * Pethau * capelseion.uk

Shwd ‘ma

PANEL ARBENIGOL Dewch i gyfarfod â'r tîm o arbenigwyr sydd wedi dod ynghyd i gyflwyno gwybodaeth, arweiniad a mewnwelediad i gynnwys y cylchgrawn.

GWYN ELFYN JONES BA Cymraeg

Pethau Gwnewch y pethau bychain

EIN CYNNWYS Dewch i gyfarfod â'r tîm sy’n gyfrifol am y cynnwys.

Daw’r ysbrydoliaeth am gynnwys Pethau gan griw o Gristnogion sy’n byw a gweithio yn y byd mawr ac yn barod i adrodd ei profiadau a dylanwad yr eglwys arnom.

EIN TÎM GOLYGYDDOL Gwyn Jones I Golygydd Lowri Tomas I Dirprwy-Olygydd

YR EGLWYS A’R BYD

Gethin Thomas I Cynorthwyydd Golygyddol

gan pobl Ifanc i bobl ifanc

Ann Thomas I Ysgrifennydd

LOWRI BERLLAN

Dyfrig Rees I Cynghorydd Arbenigol

Gwyn yw gweinidog Capel Seion, Drefach. Mae hefyd yn actor ac yn awdur.

Colofnwyr, blogwyr a newydiaduraeth dinasyddwyr. Erthyglau wedi eu paratoi gan pobl ifanc a’u curadu yma.

Ffion Anderson I Colofnydd

DYFRIG REES

GWNEUD GWAHANIAETH

CELF A DYLUNIO

BD

gan yr eglwys

Wayne Griffiths I Cyfarwyddwr Celf

GWYN Y MANS

Ysgrifennydd Cyffredinol Undeb yr Annibynwyr Cymraeg.

Erthyglau a blogiau gan yr eglwys ar bynciau sydd wedi dwyn sylw yn ystod y cyfnod.

CYFRANWYR

A N OTHER

CRIST YN Y CANOL

DIOLCH ARBENNIG

BD

gweithgaredd dyngarol yr eglwys

GETHIN Y BERLLAN

Bydd ein cyfranwyr yn amrywio yn ôl diddordeb a chynnwys.

Diaconiaid Capel Seion, Aelodau Capel Seion, Ieuenctid 10:15,

Ysgrifennydd Cyffredinol Undeb yr Annibynwyr Cymraeg.

Erthyglau ar wasanaethu’r gymuned yn cynnwys, hynt a hanes yr eglwys, digwyddiadau a gweithgareddau lleol.

A N OTHER

CANU CLOD I DDUW

BD

Emynau traddodiadol a cherddoriaeth cyfoes

PETHAU

Ysgrifennydd Cyffredinol Undeb yr Annibynwyr Cymraeg.

Cyfrifoldeb am gerddoriaeth, y llwyfannau cymdeithasol, recordio a threfnu gweithgareddau cerddorol.

E-bostiwch ni ag unrhyw sylwadau sydd gennych: gwynelfyn@gmail.com

Gwyn Jones Gweinidog

gwynelfyn@gmail.com

Mae Pethau yn rhan o frand Capel Seion. Barn awduron y cynnwys yw'r farn, y safbwyntiau a'r gwerthoedd a fynegir yn Pethau ac nid ydynt o reidrwydd yn cynrychioli ein barn, ein safbwynt na'n gwerthoedd.

Nid yw unrhyw beth yn y cylchgrawn yn gyngor y dylech ei ddibynnu arno. Fe'i darperir ar gyfer gwybodaeth gyffredinol yn unig.

Rydym yn gweithio'n galed i gyflawni'r safonau golygyddol uchaf, fodd bynnag, os hoffech ddanfon adborth atom, neu os oes gennych mae gennych gwyn am rhywbeth yn Pethau, yna anfonwch e-bost at gwynelfyn@gmail.com.

4 * Pethau * capelseion.uk

CYSYLLTU

Capel Seion, Heol Capel Seion, Drefach, Llanelli. SA15 5BG

Nid ydym yn derbyn atebolrwydd am gynhyrchion a / neu wasanaethau a gyflenwir gan drydydd partïon.

Cynhyrchwyd y rhifyn yma o Pethau trwy rodd arbennig gan aelod o Eglwys Capel Seion, Drefach.

Mae Capel Seion yn aelod o Undeb yr Annibynwyr Cymraeg. Rhif yr elusen yw 248076.

Ein cyfeiriad cofrestredig yw Capel Seion, Heol Capel Seion, Drefach, Llanelli SA15 5BW.

MAE HELP AR GAEL

*** Mae ge ** nn o erthy ym fwy glau i’c h helpu a r capels eion.uk

CYMORTH MEWN ARGYFWNG Os ydych chi mewn argyfwng ac yn poeni am eich diogelwch eich hun neu ddiogelwch eraill, ffoniwch 999 neu ewch i adrannau damweiniau ac achosion brys.

Ffoniwch y Samariaid os yw'ch bywyd mewn perygl ar 116123 neu e-bostiwch nhw ar jo@samaritans.org

LLINELLAU GWRANDO MIND Mae Mind yn cynnig cyngor a chefnogaeth o ddydd Llun i ddydd Gwener 9 am-6pm ac eithrio gwyliau banc.

Ffoniwch 0300 123 3393. Neu e-bostiwch info@mind.org.uk SANE Mae Sane yn cynnig cyngor a chefnogaeth 4.3— 10.30pm Galwch: 0300 304 7000

YN Y RHIFYN YMA YR EGLWYS A’R BYD RÔL YR EGLWYS YN PETHAU’R BYD.

Mae’r erthyglau yn y rhifyn yma’n delio gyda phrofedigaeth, hiraeth a galar ac mae linciau i golofnau eraill a chymorth.

GWNEUD GWAHANIAETH GWNEUD DAIONI A GWNEUD GWAHANIAETH I FYWYD BOBL.

Mae gennym gyfrifoldeb i’n cyd-ddyn i wneud ei bywydau yn iach a chyflawn.

CRIST YN Y CANOL CRIST YN WEITHREDOL YN EIN CYMUNED.

Mae Iesu ar ei orau gyda phobl sydd ei angen ac angen ei ddylanwad ar ei bywydau.

BLOGWYN YSGRIFAU WYTHNOSOL GAN GWYN E JONES

Mae’r eglwys yn symud i bob cyfeiriad ac mae BloGwyn yn cadw’i fys ar byls y byd a’i bethau.

5 * Pethau * capelseion.uk

*****

20

8/13 HERIO’R TYWYLLWCH Mae Mind yn cynnig cyngor a chefnogaeth o ddydd Llun i ddydd Gwener 9 am-6pm ac eithrio gwyliau banc. Ffoniwch 0300 123 3393. Neu e-bostiwch info@mind.org.uk

14/15 TÎM RYGBI’R BEIBL Petai cymeriadau’r Beibl yn chwarae rygbi, beth ydych yn meddwl bydd ei safle gorau ar y cae chwarae.

Gallwch chi feddwl am ddyfarnwr?

16/17 HIWMOR IACH 18/19 TEIMLO’N GYSURUS Mae teimlo’n gysurus yn llesol ir corff a’r meddwl. Mae cael llonydd yn rhywbeth prin heddiw ond mae gormod o lonydd yn niweidiol hefyd

6 * Pethau * capelseion.uk

Mae Mind yn cynnig cyngor a chefnogaeth o ddydd Llun i ddydd Gwener 9 am-6pm ac eithrio gwyliau banc. Ffoniwch 0300 123 3393. Neu e-bostiwch info@mind.org.uk

20/22 Barbeciw a Brecwast Daeth amser y flwyddyn ac yn enwedig ar ôl Cofid i fwynhau barbeciw ac arbrofi ar frecwast rhywfaint n wahanol,

Mae’r lluniau yn dweud y cwbl!

22

COPIAU CALED

DAU GYLCHGRAWN Y FLWYDDYN HAF A GAEAF

Dewi Sant

24 HYD YR EITHAF

26 MAE’N BWYSIG SIARAD Mae pobl yn poeni ac yn galaru ar lefel newydd. Mae angen adnodd dibynadwy arnyn nhw i'w helpu i ymdopi â'u galar, mewn ffordd sy'n iach ac yn arwain at wir obaith, sy'n rhoi cyfle enfawr i aelodau o’r Eglwys.

30 Dewi, ein Nawddsant. Beth yw’r pethau bychain mae Dewi yn ein hannog i ni wneud? Mae dilyn Dewi yn gam mawr i’r cyfeiriad cywir.

Mae llawer mwy o Gristnogion enwog yn awyddus i rannu eu ffydd gyda chi er mwyn ein helpu i sylweddoli fod lle i bawb yn eglwys Iesu Grist,

34 32 Rwy’n teimlo’n annheilwng Neges George Carlin Gweld y byd o bersbectif newydd.

7 * Pethau * capelseion.uk

Mae'r Beibl wedi'i lenwi â phobl amherffaith sy'n gwasanaethu Duw.

Mewn gwirionedd, un o wirioneddau diymwad yr Ysgrythur yw bod holl weision Duw yn ddiffygiol iawn.

28/29 Rhoi’r cyfan.

Stori wir am ddwy chwaer a dewrder plentyn sy’n barod i roi ei bywyd mewn argyfwng.

Awdur I Gwyn E Jones

Profedigaeth

R

wy'n teimlo'n wag, ar fy mhen fy hun a bod pobl ddim yn fy angen i. Rwy'n crefu ar y cyfle i gwrdd â phobl, ond rwy'n ei chael hi'n anodd i siarad a mynegi fy hun. Mae'r gwacter hwn y tu mewn yn fwy na bod ar fy mhen fy hun yn unig. Mae'n cnoi fy enaid gwan."

Colli rhywun annwyl yw un o'r profiadau mwyaf poenus y gall unrhyw un ei ddioddef. Nid yn unig ei fod yn boenus i'w brofi ond mae'n boenus ei weld yn digwydd.

I’r rhai mewn profedigaeth, ni all dim ond dychweliad y person ddod â gwir gysur iddynt.

Cyflwyniad Mae teimladau o golled yn brofiad bywyd sy'n gyffredin i bob bod dynol. Mae'r profiadau hyn yn cyffwrdd ac yn effeithio ar bob un ohonom wrth inni symud trwy'r gwahanol gyfnodau yn ein bywydau o fabandod cynnar i henaint.

Ar wahân i fod yn dyst i newidiadau yn ein hunain, rydym hefyd yn dod ar eu traws mewn eraill arwyddocaol trwy ddigwyddiadau ein bywydau.

Gall poen profedigaeth fod yn gorfforol, yn emosiynol neu’n ysbrydol - pa bynnag agwedd y bydd yn dechrau, bydd bob amser yn lledaenu i’r lleill. Felly po gynharaf y byddwn yn dechrau delio â phoen colled a marwolaeth y lleiaf tebygol yw hi o effeithio ar yr agweddau eraill.

Mae siarad yn help mawr.

8 * Pethau * capelseion.uk

Bydd rhywun sy'n profi colli rhywun annwyl yn cael llawer o symptomau; yr symptomau a’r arwyddion mwyaf a mwyaf cyffredin yw sioc, dicter, galar, tristwch, protest, fferdod, anghrediniaeth ac yn y pen draw derbyn i rhyw raddau. Mae'n bwysig bod oedolion sy'n gweithio gyda phobl ifanc yn deall y broses o alar. Gall plant alaru dros bethau sy'n ymddangos yn fach i oedolion ond sy'n fawr iddyn nhw, e.e. colli tegan arbennig, cysurwr neu feddiant arall.

GWNEUD GWAHANIAETH

Hiraeth

M

ae hiraeth yn cyfeirio at weithredoedd neu fynegiadau allanal tra bod galar gan alma y nfynegiadau mewnol.

Gall rhai enghreifftiau cyffredin o hiraeth gynnwys paratoi ar gyfer angladd, gwisgo du neu rannu atgofion neu straeon am y person a gollwyd. Gall arferion diwylliannol neu ddefodau effeithio ar y rhannau hyn o'r broses o hiraeth a gallant roi strwythur i'r broses o hiraethu

Herio’r Tywyllwch Galar

G

all galar fod yn anodd ac yn ddirdynnol ac mae pawb bron yn mynd drwyddo ar ryw adeg yn eu bywydau. Er hynny, gall fod yn anodd iawn rhagweld sut y gallem ymateb i golled, gan ei bod yn broses unigol iawn.

hi’n anodd crio, neu maent yn teimlo bod ei teimladau tu hwnt i boen y golled.

Yn ogystal, mae nifer o sumptomau cyffredin eraill a fydd yn fwy dryslyd i chi, o bosib, e.e. anghrediniaeth, dicter, euogrwydd, rhyddhad,

Mae galaru’n yn gallu eich llethu yn emosiynol ac yn gorfforol yn ogystal â’ch gwneud yn drist ac unig.

Ar adegau, mae’n bosib y byddwch yn cynhyrfu ac yn methu canolbwyntio nac ymlacio, ac ar adegau eraill byddwch yn swp, wedi blino’n lân, yn sâl neu’n anhwylus.

Mae cael trafferth cysgu yn eithaf cyffredin hefyd yn dilyn profedigaeth.

Sefyllfaoedd a digwyddiadau’n troi a throi yn y meddwl Peidiwch â disgwyl gormod oddi wrthych chi’ch hunan yn rhy gyflym.

Mae galaru’n beth sy’n cymryd amser ac mae’n gallu bod yn broses flinedig.

Mae’n anodd teimlo sut y byddwch yn gallu parhau heb y person sydd wedi marw, a gall y byd deimlo’n lle anniogel iawn yn sydyn. Mae rhai pobl yn teimlo fel crio ac yn crio llawer yn dilyn profedigaeth, tra bydd eraill yn torri allan i wylo mewn pyliau sydyn, dwys ac afreolus. Mae rhai pobl yn ei chael

9 * Pethau * capelseion.uk

MAE CYMORTH AR GAEL Gofallwch eich bod yn estyn allan am gymorth yn gynnar a pheidiwch anghofio ei fod yn llesol i siarad.

Gobeithio i’r gyfres Amser i Siarad yn gynnwys mynediad i wasanaeth Cwnsela Cristnogol yn y dyfodol.

Gweler cyfeiriadau ar dudalen 5

Fel rheol nid oes canllaw ffurfiol ar gyfer y broses o hiraeth, gall y broses amrywio dipyn a gall ddibynnu ar y math o golled a brofir. Gellir ystyried colli rhywun yn fygythiad neu'n risg o niwed i iechyd meddwl y dioddefwr, felly gall y broses o alaru a hiraethu helpu pobl i dderbyn a phrosesu marwolaeth neu golled yn emosiynol. Mae'r broses o hiraethu yn caniatáu i bobl ffurfio atgofion tymor hir o anwylyd, ac mae'n cynnwys addasu a dysgu ffyrdd newydd o gario ymlaen a bywyd.

Gall galaru a hiraethu fod yn broses hir a phoenus, ond mae'n rhan iach o brofedigaeth. Gall hiraethu helpu pobl i gadw anwyliaid mewn cof a theimlo'n obeithiol am fyw bywyd hapus a boddhaus hebddyn nhw. Er y gall hiraeth fod yn boenus, mae'r broses yn caniatáu i bobl ailymgysylltu â'u bywyd beunyddiol a theimlo llawenydd a hapusrwydd unwaith eto.

“Ryw mor ddig gyda phawb. Rwy'n teimlo'n bryderus trwy'r amser.

Rwy'n teimlo dim byd o gwbl. Mae fy meddwl yn nofio rhwng gorbryder, iselder, unigrwydd a gwacder mawr”.

“Mae bob dydd fel oes. Rwy’n teimlo tu allan i fywyd. Dwy ddim yn perthyn bellach. Mae’r nos yn hir a’r dydd yn hirach.”

GWNEUD GWAHANIAETH

Nid ydych ar eich pen eich hun yn eich unigrwydd.

Mae Duw yn ein caru ni a daeth Iesu i farw droson ni.

Mae Duw yn eich adnabod chi, a hyd yn oed er gwaethaf ein hold annheilyngdod - gosododd Iesu ei fywyd drosom ni.

Dewch yn agos at Dduw, a bydd yntau’n agosáu atoch chi.

Ymladdwn unigrwydd drwy ddarllen y Beibl. Ymladdwn unigrwydd trwy agor ein calonnau i Dduw sy'n gwrando a chlywed ein gofidiau. Brwydrwn unigrwydd trwy chwilio'n ddewr am eraill sy'n unig hefyd ac adeiladu cyfeillgarwch Beiblaidd â nhw yn eu profedigaeth a’u unigrwydd.

Pam na wnewch chi ddechrau astudiaeth Feiblaidd oherwydd mae'r Beibl yn addo: “Oherwydd, lle mae dau neu dri wedi ymgynnull yn fy enw i, yna rwyf yn eu plith.” Mathew 18:2o 10 * Pethau * capelseion.uk

GWNEUD GWAHANIAETH

Cam wrth Gam • Peidiwch â disgwyl gormod oddi wrthych chi’n hunan yn rhy gyflym.

Mae galaru’n beth sy’n cymryd amser ac mae’n gallu bod yn broses flinedig.

• Derbyniwch unrhyw gymorth a gynigir, ac osgowch sefyllfaoedd ingol cymaint ag y medrwch chi.

• Ceisiwch beidio â gwneud unrhyw benderfyniadau mawr yn ystod y misoedd cyntaf wedi’r farwolaeth, megis symud neu newid eich swydd, os oes modd. Efallai byddwch chi’n teimlo’n wahanol am y sefyllfa wrth i chi ddod i dermau â’ch colled.

• Disgwyliwch y bydd eich hwyliau i fyny ac i lawr, a bydd cyfnodau gwael yn sicr o’ch taro pan oeddech chi’n meddwl eich bod yn dod drwyddi.

• Sicrhewch fod eich Meddyg Teulu’n ymwybodol o’ch sefyllfa. Mae llawer o bobl yn fwy agored i salwch corfforol, yn ogystal â thrallod emosiynol, yn

dilyn profedigaeth. Ymwelwch â’ch Meddyg Teulu os ydych yn teimlo’n anhwylus neu’n methu ymdopi.

• Dywedwch wrth eich anwyliaid sut yr ydych chi’n teimlo, a pha fath o gymorth sydd ei angen arnoch, boed e’n rhywbeth ymarferol fel gwneud y siopa neu’n alwad ffôn rheolaidd i’ch cysuro.

“Y prif reswm na wnes i ofyn am help oedd oherwydd nad oeddwn i'n sylweddoli ei fod yn fater i wneud ag iechyd; meddwl mai jyst fy anallu i ymdopi ydoedd.”

Gwasanaeth a Chymorth Pan fydd marwolaeth yn digwydd bydd angen gwynebu nifer o benderfyniadau anodd bydd yn ddieithr i chi. Fe fydd eich trefnydd angladdau lleol yn gallu cynnig cyngor a gwasanaeth er mwyn gwneud y proses o drefnu yn hawddach i chi..

Marwolaeth fyddwch yn ei ddisgwyl yn y cartref • Rhowch wybod i’ch meddyg teulu neu i’r gwasanaeth iechyd wedi oriau’r feddygfa cyn gynted a phosibl. Bydd y meddyg yn ymweld â chi i ardystio'r farwolaeth. Bydd y medbyg teulu yn paratoi’r Dystyrgrif Marwolaeth bydd angen i gofresrti’r marwolaeth.

• Yna cysylltwch â’r Trefnwr Angladdau lleol. Bydd y gwasanaeth yma yn trefnu amser cyfleus i gyfleu'ch anwylyd i'r capel gorffwys. Bydd y gwasanetph hefyd yn trafod y roses rhagarweiniol ar gyfer y math o angladd o’ch dewis chi neu’ch anwylyd. Bydd y Trwfnydd Angladdau yn trefnu gyda’r meddyg teulu unrhyw dystysgrif arall bydd angen ar gyfer amlosgi.

Pan fydd marwolaeth yn digwydd yn yr ysbyty • Bydd yr ysbyty yn eich hysbysu o’r marwolaeth ac yn cyhoeddi’r Tystysgrif Feddygol.

Bydd angen hysbysu’r trefnydd angladdol o’r marwolaeth ac fe fyddant yn gwneud y trefniadau priodol gyda’r ysbyty a chi.

Os bydd marwolaeth yn digwydd yn sydyn • Os yw'r farwolaeth yn annisgwyl ac na welwyd yr ymadawedig gan ei feddyg yn ddiweddar dna bydd angen hysbysu’r Crwner. Fe fydd y trefnydd yn eich cadw’n hysbus o’r broses yma a diogelu ganlyniad trefnus ar eich ran.

11 * Pethau * capelseion.uk

Unigrwydd Mae gobaith yn Iesu

S

ut mae'r Beibl yn siarad am unigrwydd? Mae'r Beibl yn defnyddio geiriau fel cymylog, torri calon, cythryblus, diflas, anobeithio, galaru ac anobaith.

Nid yw pob un o'r geiriau hyn yn golygu'r un peth ag unig, ond mae llawer ohonynt yn gorgyffwrdd ag unigrwydd. Maent i gyd yn mynegi'r syniadau poenus o gael eu datgysylltu, eu hanwybyddu neu eu hanghofio.

12 * Pethau * capelseion.uk

“Dewch ata i, bawb sy'n cael eich llethu gan feichiau trwm, a rhof i orffwys i chi. Dewch gyda mi o dan fy iau, Ref er mwyn i chi ddysgu gen i. Dw i'n addfwyn ac yn ostyngedig, a chewch chi orffwys. Mae fy iau i yn gyfforddus a dw i ddim yn gosod beichiau trwm ar bobl.” beibl.net Mathew 11: 28

GWNEUD GWAHANIAETH

Y Frwydr

R

ydyn ni'n byw mewn byd unig. Er gwaethaf yr holl adnoddau sydd ar gael inni gysylltu ag eraill, mae gormod o lawer o bobl yn teimlo'n ddatgysylltiedig ac yn unig. Mae'n ymddangos bod pobl yn rhy brysur i gysylltu ag eraill mewn ffyrdd ystyrlon bellach.

Mae Cristnogion yn cael trafferth gydag unigrwydd hefyd. Fel pobl ffydd, rydyn ni'n troi at y Beibl ac yn edrych am adnodau o'r Beibl am ein profiadau ac unigrwydd. Rydym hefyd yn chwilio am straeon o unigrwydd yn y Beibl a all roi gobaith inni a'n hatgoffa nad ydym ar ein pennau ein hunain.

Mae unigrwydd yn frwydr gyffredin. I lawer, mae'r frwydr ag unigrwydd yn eu tynnu'n agosach at Dduw.

Mewn gwirionedd, mae tynnu'n agosach at Dduw yn un o'r ffyrdd rydyn ni'n brwydro yn erbyn unigrwydd.

Dywed ymchwil fod pobl sy’n darllen y Beibl bedair gwaith neu fwy yr wythnos “ddeg ar hugain y cant yn llai tebygol o gael trafferth gydag unigrwydd.”

Rydym yn cael ein creu ar gyfer gwneud cysylltiadau.

Mae dynion a menywod yn cael eu creu ar ddelw Duw. Beth ydyn ni'n ei wybod am Dduw? Rydyn ni'n gwybod bod perthynas yn nodwedd ddiffiniol o Dduw. Fel Cristnogion, rydyn ni'n addoli'r tri mewn un: Tad, Mab ac Ysbryd. Fel creaduriaid a grëwyd ar ddelw Duw, mae'n naturiol felly bod angen i ni gysylltu ag eraill.

Wrth gwrs, daw ein cysylltiad mwyaf hanfodol o'n perthynas â Duw. Er o bosibl efallai y byddwn yn ei chael hi'n anodd dod o hyd i gariad, ein derbyn neu chysylltu â phobl eraill, ond mae Iesu bob amser yno i ni. Mae gobaith yn y Beibl i’r rhai unig.

MAE CYMORTH AR GAEL

BLE MAE CHWILIO AM GYMORTH

ELYSENNAU

Y BEIBL

Young Minds. Am fwy https://youngminds.org.uk/find-help/ feelings-and-symptoms/loneliness/

“Fy Nuw, fy Nuw, pam wyt ti wedi fy ngadael?”

(Mathew 15:34)

Mind.

Am fwy https://www.mind.org.uk/cy/ gwybodaeth-a-chefnogaeth/unigrwydd/canllawiau-ar-sut-ireoli-unigrwydd/

Unigrwydd y fenyw bu’n gwaedu (Marc 5: 25-34)

Meddwl.org.

Byddwch gryf a dewr (Joshiwa 1:9)

Am fwy

Brenin Unig oedd Dafydd (Salm 142: 4)

Duw yw ein lloches a'n nerth (Salm 46:1-3)

Enghreifftiau yn unig geir yma. Bydd angen i bob un sy’n dioddef o brofedigaeth ac unigrwydd ddeall mae’r cam cyntaf i wellhad yw sylweddoli eu bod ddim ar ei pen eu hun a mynegi’r gofid a’r galar drwy siarad. Nid yw’n hawdd o hyd i wneud hyn ac fe fydd weithiau’n dda i ysgrifennu’r hyn i chi’n teimlo lawr mewn dyddiadur personol er mwyn cael amser i gasglu eich meddyliau gyda’i gilydd cyn ei fynegi ar lafar.

Cyffyrddiad â’r cyflyrau yn unig yw’r cynnig yn y ddogfen hon. Fe fyddwn yn cyfeirio at y cynnwys o dro i dro yn ein podlediadau a’n blogiau. Fe fyddwn hefyd yn eich cynghori i fod yn ofalus rhag ymchwilio gormod gan fod enghreifftiau o gynghorion amwys ar gael wrth syrffio’r we.

Mae’r erthyglau sydd wedi ymddangos yma yn Herio’r Tywyllwch yn rhan o gyfres ar iechyd meddwl. Fel y gwir bawb erbyn hyn bod bywyd yn fregus iawn ac mae profiadau annisgwyl a dirdynnol yn gallu taro unrhyw bryd. Mae’r dylanwad ar ein hiechyd meddwl yn gallu bod yn niweidiol ac rydym fel eglwys yn canolbwyntio ar ffyrdd i gynnig cymorth i rheini sy'n dioddef. Fe fydd blogiau ac erthyglau yn ymddangos o dro i dro ac fe’i cesglir yma yn Pethau.

13 * Pethau * capelseion.uk

BLOGWYN

TÎM RYGBI’R BEIBL Pan ddechreuais i fel arweinydd yng Nghapel Seion mi ddefnyddiais yr oedfa gyfoes gyntaf i geisio dangos fod y Beibl yn parhau mor berthnasol ag erioed. Er mwyn gwneud hyn mi wnes i bigo tîm rygbi wedi ei seilio ar gymeriadau o'r Beibl. Mae'n addas fy mod yn edrych yn ôl nawr ar yr engreifftiau ddefnyddiais i bryd hynny, gan ein bod yng nghyfnod y Chwe Gwlad, ac asesu ydy'r Beibl yr un mor gyfoes heddiw. Faint fydd yn cofio rhain ysgwn i?

Awdur I Gwyn E Jones

F

e wyr y mwyafrif mai'r ddau ddyn mwyaf mewn tim rygbi fel arfer yw'r ddau ail reng ac yn nhermau'r Beibl mae dau enw yn neidio i flaen y meddwl yn syth - SAMSON a GOLEIATH - dyna i chi Alun Wyn ac Adam Beard ein tîm.

Ni gyd yn cofio'r hanes am dorri gwallt Samson er mwyn dwyn ei nerth. Eiddigedd oedd wrth wraidd hynny wrth reswm ac onid yw eiddigedd yn fyw ac yn iach yn ein hoes ni heddiw.

Ynghlwm a hyn gallwn edrych ar Goleiath - hanes Dafydd a Goleiath yw'r hen hanes o'r mawr yn gorthrymu'r bach. Onid yw hyn eto yr un mor wir yn ein byd ni heddiw. Sawl gwaith y clywsom am wlad fawr yn ceisio concro gwlad llai a dwyn ei thrysorau?

Mae safle'r prop pen tynn yn gwneud i dyn feddwl am rywun bygythiol efallai. Beth am y bygythiad mwyaf i Grist, bygythiad ar ei enedigaeth hyd yn oed - beth am roi HEROD yno. Sawl gwlad yn yr Affrig sy'n dioddef hyd heddiw oherwydd bod unben yn rheoli dictator.

Dewch i ochr arall y sgrym at y prop pen rhydd. Beth am un garw megis BARRABAS efallai. Roedd Barrabas i fod ar y groes wrth ochr Crist am iddo lofruddio ond pan holodd Peilat pwy oedd y dorf am ryddhau, y floedd oedd Barrabas. Ai dyma floedd yr anffyddwyr a'r anghredinwyr heddiw? Unrhywun ond Crist, unrhywbeth ond addoli. Mae'r dorf yn dal i alw enw Barrabas.

Yn draddodiadol roedd y bachwr yn un bach ac er bod bachwyr heddiw yn fwy o ran maint dwi am lynu at yr hen draddodiad o gael bachwr llai.Chi'n cofio hanes SACCHEUS, y casglwr trethi. Fel casglwr trethi roedd yn gweithio i’r Rhufeiniaid, y gormeswyr, ac roedd hefyd yn cymryd mantais o’i swydd ac yn dwyn arian trwy ofyn am fwy na’r swm angenrheidiol, a chadw peth iddo’i hun.

Gofynnodd Iesu am gael dod ato i’w dŷ, a rhoddodd Sacheus groeso cynnes iddo a bu newid mawr yn ei fywyd. Dyma sy'n digwydd heddiw pan adawn ni'r Iesu mewn i'n haelwydydd. Roedd yr Iesu wedi dod i chwilio am, ac i achub y bobl hynny oedd wedi mynd ar goll – sef pobl fel Sacheus!

14 * Pethau * capelseion.uk

Mae nifer o fudiadau yn gwneud hyn heddiw.

Gweithio i newid pobl a dangos gwell bywyd iddynt.

Peidiwch a dweud wrtha i nad yw hanes Saccheus yn berthnasol i ni heddiw.

Yn y rheng ôl mae'r blaenasgellwr ochr agored yn fachan dewr ac yn ei chanol hi trwy'r amser. Oedd yna unrhyw un yn y Beibl mwy dewr na DANIEL.Onid oes rhaid dangos dewrder i gyhoeddi eich bod yn Gristion yn y gwaith, yn y siop, ar y maes chwarae? Faint ohonom heddiw sydd yn meddu ar ddewrder Daniel?

Ar y flaenasgell arall mae angen dyfal barhad. Wrth feddwl am ddyfal barhad yn y Beibl alla i ddim peidio a meddwl am NOA. Mae yna Gristnogion wedi bod yn ddewr ar hyd yr oesau ac mae Noa yn fy atgoffa o ddyfal barhad y Cristion. Yn ein hoes ni mae angen dyfal barhad ar y Cristion, yn union fel ag y mae angen dewrder. Mae hanes Noa a'i deulu yn ein hatgoffa fod yr angen hynny yr un mor fyw heddiw.

Fe fydda i wastad yn meddwl fod wythwr da, fel Faletau yn ddiweddar, yn clymu'r holl flaenwyr gyda'u gilydd ac wrth feddwl am wythwr fyddai'n arweinydd mae enw MOSES yn aros allan i mi beth bynnag. Trwy Moses arweiniodd Duw yr Hebreaid allan o gaethiwed gwlad yr Aifft i wlad Canaan. Mae hanes Moses, fel arweinydd, yn gweithredu yn sicr yn symbyliad ac mor berthnasol ag erioed.

Fe symudwn ni at yr olwyr a dechrau gyda safle Keiran Hardy o Bontyberem. Rydw i angen un sydd yn fodlon rheoli ac heb fod ofn y gwyr mawr cadarn o'i flaen. Pwy gafodd y gorau ar wr mawr yn fwy na DAFYDD. Cafodd Dafydd fywyd digon lliwgar ac fe ddengys elfennau yn ei hanes megis cenfigen Saul ac anffyddlondeb Bathseba fod y Beibl yn parhau yn berthnasol i ni heddiw.

Pan fydd hyfforddwr tim rygbi yn trafod tactegau fe fydd bob tro yn cynnwys y maswr. Pwy well felly i lenwi'r safle pwysig yma na'r gwr a dreuliodd gymaint o amser ar ddeheulaw'r Iesu - SEIMON PEDR. Pedr oedd y cyntaf i ddweud mai Iesu oedd y Meseia, ond pan oedd Iesu ar brawf gwadodd Pedr dair gwaith ei fod yn adnabod Iesu. Roedd yn edifar am wneud hynny, a daeth Iesu ato ar ôl yr atgyfodiad a dangos ei fod yn maddau iddo.

Ie, darlun o'r Iesu maddeugar a dyna yw'n hanes ni heddiw onide. Rydym i gyd yn dal i bechu a'r Iesu yn dal i faddau i ni am ein pechodau.Yn aml mae'r canolwr nesaf at y maswr, yr 'inside centre', yn greadigol ac yn cymeryd gwaith y maswr pan fo hwnnw dan bwysau er engraifft. Pwy well felly na'r Apostol PAUL. Dioddefodd Paul bob math o berygl ar ei deithiau, ac aeth i’r carchar am rannu’r newyddion da am Iesu. Mae hyn yn debyg iawn i'r bobl sy'n dioddef erledigaeth mewn rhai gwledydd, pobl y mae cyrff megis Amnest Rhyngwladol a Christnogion yn erbyn Poenydio yn gweithio drostynt.

Wrth ochr Paul yn y canol fe hoffwn osod gwr dewr a fu'n cyhoeddi dyfodiad Crist i'r byd - ei gefnder, IOAN FEDYDDIWR. Ydy ni'n cario Crist i'r gymuned? Ydy Crist yn y canol? Peidied neb a dweud wrtha i nad oes angen cario Crist i'r byd bellach. Ar y ddwy asgell dwi am roi dau frawd i weithio gyda'u gilydd - IAGO A IOAN. Cafodd Iago a Ioan lysenw gan Iesu – Boanerges, ‘Meibion y Daran’, efallai oherwydd eu bod nhw mor fyrbwyll a diamynedd, fel nifer ohonom. Eto i gyd, yn ystod y croeshoeliad gofynnodd Iesu i Ioan ofalu am ei fam, felly yr oedd yna ochr dyner mae'n rhaid, sydd yr un mor bwysig i Gristnogion mewn cyfnod fel hwn.

Alla i ddim meddwl am neb dewrach fel cefnwr na'r gwr oedd yn fodlon wynebu cael ei labyddio, sef cael ei ladd drwy daflu cerrig ato, dros ei gred yn yr Arglwydd Iesu Grist.

Y gwr hwnnw oedd STEFFAN wrth gwrs.Dyna i chi ddewrder anhygoel ac ar ben y dewrder hynny yr ysbryd o faddeuant. Os nad ydy hynna'n gosod esiampl i ni heddiw wn i ddim beth sydd. Ydy dewrder ac ysbryd maddeugar yn amherthnasol heddiw? Mae mor bwysig ag eirioed!

Ie, hanes erlid, dewrder, cadernid, pechu, dyfal barhad, cariad, maddeuant. Llyfrgell gyfan o hanesion cwbl berthnasol i'n cyfnod ni o hyd ontefe? (1181)

15 * Pethau * capelseion.uk

BLOGWYN

DEG TIP …joiwch!

Gwenu.

Chwerthin.

Ymarfer corff.

Digon o gwsg.

Bwyta’n iach.

Bod yn ddiolchgar.

Rhoi canmoliaeth.

Anadlu’n ddwfn.

Cwmni da.

Awyr iach.

N

id lle i sefyll i fyny a rhaffu jôcs yw pulpud a fyddwn i byth yn meiddio gwneud hynny ond mae yna le i hiwmor ym myd yr eglwys ac ym myd y Cristion. Dw i'n gwenu am mai ganddo ni mae'r newyddion da ond pe byddech yn edrych ar y wynebau seriws mewn ambell gynulleidfa byddech yn meddwl mai pregethu am ddiwedd y byd, a hynny yfory, yr ydw i!

Mae'n bwysig mewn bywyd ein bod yn gallu chwerthin am ben ein

16 * Pethau * capelseion.uk

hunain a derbyn stori ddoniol neu jôc am yr hyn ydyw.

Dw i wedi casglu nifer o engreifftiau o hiwmor crefyddol, neu beiblaidd os hoffwch chi, ac rydw i am rannu nifer gyda chi er mwyn dangos yr hyn dw i'n ceisio ei dddweud! Mae'r Ysgol Sul yn le da am atebion annisgwyl.

Roedd athrawes Ysgol Sul yn disgrifio sut y bu i wraig Lot edrych yn ôl a throi mewn i biler o halen pan dorrodd bachgen ar ei thraws gan ddweud "Fe edrychodd fy mam i yn ôl unwaith pan oedd yn gyrru ac mi wnaeth hi droi mewn i bostyn lectric."

Dro arall roedd athrawes Ysgol Sul yn dweud hanes y Samariad trugarog wrth ei dosbarth ac mi ofynnodd "Pe byddech chi'n gweld person yn gorwedd ar ochr y ffordd wedi anafu ac yn waed i gyd, beth fyddech chi'n wneud?"

Mi dorrodd un ferch fach ar draws y tawelwch gan fynegi "Fi'n credu bydden i'n chwydu!"

Gofynwyd i Joni bach yn y dosbarth Ysgol Sul "Wyt ti'n credu fod Noah wedi pysgota llawer pan oedd ar yr Arch?"

"Na" atebodd Joni, "dim ond dau fwydyn oedd gyda fe."

Wedi i Joni bach ddychwelyd gartref o'r Cwrdd Plant mi holodd ei fam beth oedd wedi ddysgu.

"Wel, mam, fe ddywedodd y pregethwr fod Duw wedi gyrru Moses tu ôl i rengoedd y gelyn i gael yr Israeliaid allan o'r Aifft.

Pan ddaeth e at y Môr Coch fe adeiladodd ei fyddin bont, pontoon, ac fe gerddodd y bobl ar draws yn ddiogel. Yna fe anfonodd e neges radio am "reinforcements" ac fe ddanfono nhw awyrennau, bombers i chwythu'r bont i fyny ac fe achubwyd yr Iddewon i gyd."

"Nawr te Joni, ai dyna beth ddysgodd y pregethwr i chi go iawn?”

“Wel, nage Mam ond os bydden ni'n dweud beth ddywedodd y pregethwr fydde chi byth yn credu fe."

‘Mae gwên yn enfys sy'n wyneb i waered ac yn gosod popeth yn syth.’

HIWMOR IACH Awdur I Gwyn E Jones

Fel nifer ohonom yn ifanc roedd athro Ysgol Sul wedi gofyn i blant ei ddosbarth ddysgu'r 23ain Salm ar eu cof. Mi roddodd fis iddyn nhw ei dysgu ac roedd Tomi wedi cynhyrfu ac yn awyddus i ddysgu ond roedd yn cael trafferth cofio'r Salm. Er ymarfer ac ymarfer roedd yn methu mynd heibio'r linell gyntaf.

Pan ddaeth y diwrnod i adrodd y Salm o flaen y gynulleidfa roedd Tomi yn nerfus iawn. Pan ddaeth ei dro fe safodd o flaen y meicroffon a chyhoeddi gyda balchder - "Yr Arglwydd yw fy mugail, a dyna i gyd sydd angen i mi wybod."

Fel mae'n digwydd rydw i wedi defnyddio'r ddwy stori ddiwethaf yna ar bregethau ac er bod y stori olaf yna am y Salm fwyaf enwog yn ddoniol, mae llawer o wir yn ateb y bachgen onid oes e.

Nawr, fe fydd rhai yn darllen y blog yma ac yn dweud, dyw hwn yn gwneud dim ond rhaffu jôcs a ddyle fe ddim! Ond mae ymatebion y plant yn dangos eu bod yn gwrando ar y straeon ac er bod eu hatebion yn ddoniol fe fyddant yn siwr o gofio byrdwn yr hanesion yma fu'n sylfaen i fywyd pob yr un ohonom.

Stori fach arall i wneud i rywun sylweddoli peth gwirionedd yw hon -

Gofynodd gweinidog i fachgen bach os oedd yn gweddio bob nos.

"O ydw syr" atebodd y bachgen.

"A fyddi di'n gweddio bob bore hefyd?" gofynodd y gweinidog.

"Na fydda syr" atebodd y bachgen "does gen i ddim ofn mewn golau dydd."

17 * Pethau * capelseion.uk

Yma eto, er yr ateb eitha doniol mae'n datgelu cymaint o wirionedd am sefyllfa bob plentyn a'r ofn cynhenid o'r tywyllwch sydd ynom i gyd i raddau.

Mae yna ambell stori wedyn sy'n bigog wrth gyfeirio atom ni weinidogion ond mae'n bwysig fod pawb yn gallu chwerthin am ben ei hunan greda i.

Roedd merch fach bum mlwydd oed ryw weinidog wedi sylwi fod ei thad wastad yn oedi a phlygu ei ben cyn dechrau ar ei bregeth.

Un diwrnod dyma hi'n gofyn iddo pam.

"Wel, cariad" atebodd, yn hynod falch fod ei ferch yn talu y fath sylw, "Dw i'n gofyn i Dduw i helpu fi bregethu pregeth dda."

"Pam nad yw e ddim yn gwrando?" gofynodd y ferch!

Ie, peth peryglus weithiau yw holi plant, rhaid i chi fod yn barod am unrhyw ateb. Rydw i wedi cael atebion gwych a chwbl annisgwyl weithiau yn y Cwrdd Plant fel y gwyddoch.

Un stori arall yn mynd i'r un cyfeiriad yw honno am deulu Joni bach yn cael cinio yn nhy ei famgu. Pawb yn eistedd o amgylch y bwrdd ac fe ddaeth y bwyd a dyma Joni yn dechrau'n syth. "Joni" meddai ei fam "aros i ni gael dweud ein gweddi.”

HAPUS

"Sdim rhaid i fi" atebodd Joni.

"Wrth gwrs bod" meddai ei fam "Ni wastad yn dweud gweddi cyn bwyta yn ty ni."

"Ie, ond ty ni yw hwnnw" meddai Joni " Ty Mamgu yw hwn ac mi hi'n gwybdo sut i goginio!"

Mae yna ddywediad da sydd yn dweud "gan y gwirion ceir y gwir".

Peidiwch a gofyn i blant os nad ydych yn barod am yr annisgwyl.

A dyna sydd yn gwneud Cwrdd Plant yn ddifyr i mi, dyna pam fod nifer o aelodau yn hoffi mynychu'r Cwrdd Plant, sydd yn oedfa mor bwysig.

Ym 1930 mae’n debyg roedd pobl yn chwerthin ar gyfartaledd am 19 munud y dydd ond erbyn 1980 roedd y ffigwr yna lawr i 6 munud y dydd, beth yw'r ffigwr erbyn heddi sgwn i?

Mae plant ar y llaw arall yn chwerthin fyny at tua 400 gwaith y dydd.

Wrth wthio aer o’r ysgyfaint mewn chwerthiniad sydyn mae’r anadlu yn cyflymu a churiad y galon yn cynyddu – mae fel 10 munud ar feic ymarfer. Mae chwerthin hefyd yn cael effaith buddiol ar ein sustem imiwnedd gan annog y corff i gynhyrchu mwy o gelloedd gwyn yn y gwaed.

Chwerthin yw’r moddion gorau felly. Peidiwch a bod ofn gwenu yn eich oedfa nesaf, gallaf eich sicrhau y bydd y pregethwr yn gwerthfawrogi gwên. (1070)

Ceisiwch ddod o hyd i beth sy’n eich gwneud chi'n hapus. Mae gan bawb ofynion unigryw ar gyfer sicrhau hapusrwydd a gall yr hyn sy'n gwneud un person yn hapus fod yn wahanol iawn i'r hyn sy'n gwneud rhywun arall yn hapus. Mwynhewch eich unigoliaeth.

GWNEUD GWAHANIAETH

Clod i Dduw a Thad ein Harglwydd Iesu Grist! Fe ydy'r Tad sy'n tosturio a'r Duw sy'n cysuro. Mae'n ein cysuro ni yng nghanol ein holl drafferthion, felly dŷn ni yn ein tro yn gallu cysuro pobl eraill.

2 Corinthiaid 1: 3

18 * Pethau * capelseion.uk

Awdur I Gwyn E Jones

Gall deimlo’n gysurus fod yn llesol.

Goleuo canhwyllau, cyrlio i fyny o dan flanced, sipian ar siocled poeth - i lawer, dyma'r cynhwysion ar gyfer noson berffaith.

Ac os yw hynny'n swnio fel chi, mae gennym ni newyddion da i chi, mae ymchwil newydd yn dangos y gallai bod yn gysurus fel hyn â buddion gwirioneddol i'n hiechyd meddwl.

Mae angen cartref clyd ar y mwyafrif ohonom yn ein bywydau er mwyn teimlo'n dda ac mae noson gysurus, yn enwedig wrth sgwrsio’n hamddenol gyda ffrind neu aelod o’r teulu yn cael effaith gadarnhaol ar ein lles. Mae mwynhau cerddoriaeth gyda’n gilydd yn creu agosatrwydd a theimlad o berthyn.

Fel rhywogaeth rydym yn ddiriaethol iawn sydd, i'r mwyafrif ohonom, yn gwneud ein cartref yn bwysig iawn i ni, yn ogystal ag ar sail ymarferol.

Yn ystod misoedd caled y gaeaf rydym yn hoff o ofalu amdanom ein hunain a'n teuluoedd yn ein lloches gynnes, glyd.

Felly ar ôl diwrnod hir, tynnwch y llenni, pylwch y goleuadau, gwisgo’ch sanau fflwfflyd gan y gallai’r teimladau hyn fod yn ffordd berffaith o hybu'ch lles.

Fel Cristnogion cofiwn am y rhai hynny sydd heb gartref, sydd heb gysur yn ei bywydau ac sy’n hiraethu am gyfeillgarwch a chwmni i sgwrsio â nhw.

(200)

19 * Pethau * capelseion.uk

CRIST YN Y CANOL

barbeciw Mae’n amser

Mmmm… blasau hyfryd, cwmni da a rhywbeth i bawb.

Awdur I Mike Flockhart

M

ae angen tri pheth ar gyfer barbeciw gwych cig o safon; pethau ychwanegol blasus i wneud i'r cig ‘ganu’; a’r dewrder i goginio’r cig “oddi ar y gwres”.

Beth yw ystyr “oddi ar y gwres”?

Wel, mae'r rhan fwyaf o bobl yn barbeciwio eu cig yn uniongyrchol dros y glo neu'r nwy, o'r eiliad y mae'n mynd ar y barbeciw tan yr eiliad y daw i ffwrdd, ei amlosgi, ei sychu ac weithiau'n dal yn amrwd yn y canol. Mae coginio “oddi ar y gwres” yn golygu cyfyngu'r glo neu'r nwy i hanner y barbeciw, a gorffwyso cig ar yr hanner arall, cyn gosod y caead ar ei ben a throi'ch barbeciw yn ffwrn gonfensiynol.

Wedi'i wneud yn dda, mae hyn yn rhoi blas barbeciw myglyd i chi i gyd, ond cig llawer mwy tyner.

Y byrgyrs gorau erioed Dewiswch y byrgyrs gorau y gallwch chi ddod o hyd iddyn nhw - wedi'u gwneud yn ddelfrydol gyda briwgig stêc a thua modfedd o drwch. Rwy’n defnyddio byrgyrs “Best Ever” Marks and Spencer ond mae digon i ddewis ohonynt.

Rhowch y byrgyrs yn uniongyrchol dros y glo cyn gynted ag y byddan nhw'n barod i goginio. Coginiwch nhw am 90 eiliad ar bob ochr, ac yna ailadroddwch os oes angen nes bod y tu allan wedi'i golosgi'n ysgafn. Os oes cylch o gig amrwd o amgylch yr ymyl, defnyddiwch gefel i droi'r cig ar ei ochr, gan ei chwilota'n ysgafn. Yna rhowch y byrgyrs ar ochr oer y gril a gosod y

20 * Pethau * capelseion.uk

top ar y barbeciw. Gadewch am 10-15 munud.

Tra'ch bod chi'n aros am y cig, paratowch eich byrgyr. Taenwch fenyn ar y byns (brioche yn ddelfrydol) ac yna eu tostio'n ysgafn ar y gril. Ychwanegwch saws sbeislyd - peri peri mayo yw fy newis - sleisen o letys cosburg a llwyaid o guacamole (malwch afocado gyda gwasgfa o leim, dau domato babi wedi'i dorri'n fân, ychydig o goriander ffres a phinsiad o halen a phupur) .

Pan fydd y cig yn barod, griliwch ychydig o gig moch yn gyflym dros y glo, yna symudwch y byrgyrs yn ôl dros y glo am un munud arall, gan ychwanegu tafell o gaws i'r brig fel ei fod yn dechrau toddi.

Staciwch y cig moch ar ei ben, ychwanegwch at eich byns wedi'u gwisgo a'u gweini.

Hey presto!

Mae’r haf yn caniatáu i ni fwyta tu allan. Gwnewch y gorau o bob cyfle gewch!

Bydd cyw iâr wedi'i goginio'n dda yn cael ei goginio'n gyfartal ar draws yr wyneb gyda ‘charring’ ysgafn lle mae'r aderyn wedi cwrdd â'r gril metel. Pan fydd gan y cyw iâr liw euraidd hyfryd ar y ddwy ochr, rhowch ef ar ran oer y gril a chau'r caead. Gwiriwch ef ar ôl deg munud ac yna bob pump nes ei fod wedi'i goginio drwyddo ond nid yn sych. I wirio ei fod yn defnyddio cyllell finiog i dreiddio i ran ddyfnaf y fron. Dylai sudd redeg yn glir o waed a dylai blaen y llafn fod yn gynnes i'r cyffwrdd.

Cyw iâr pigyn lemon,

garlleg a phersli

G

allwch chi dynnu asgwn cefn y cyw iâr a’i wasgu’n flat, yna gyda chyllell finiog, rhywfaint o amynedd ac ambell daith i'r adran damweiniau ac achosion brys. os ydych chi'n brin o amser, heb sgiliau llawfeddyg neu eisiau cadw'ch bysedd gofynnwch i gigydd cyfeillgar a fydd i baratoi’r cyw iâr i chi.

Toddwch 50g o fenyn mewn microdon neu badell, ac

21 * Pethau * capelseion.uk

ychwanegwch wasgfa dda o lemwn, un ewin garlleg wedi'i falu a llond llaw da o bersli ffres wedi'i dorri. Gan ddefnyddio brwsh crwst, brwsiwch y gymysgedd dros y cyw iâr.

Arhoswch nes bod y glo yn boeth ond nid yn fflamio a rhowch y cyw iâr dros y glo.

Cadwch wyliadwriaeth agos a throwch y cyw iâr yn rheolaidd bob rhyw funud - er mwyn ei osgoi rhag llosgi.

Pan fydd wedi'i goginio, gweinwch ar fwrdd pren yng nghanol y bwrdd, gan wahodd gwesteion i rannu. Bydd y cyw iâr yn blasu'n anhygoel ochr yn ochr â couscous lemwn a leim gyda wynwnsyn a thomato.

Os nad yw lemwn a pherlysiau at eich dant, gallwch wneud y gwydredd gyda phaprica ac olew olewydd neu saws barbeciw syml.

Yn y naill achos neu'r llall, byddwch yn hael wrth eich brwsio.

Mae unrhyw un o'r marinadau hyn yn gweithio orau os yw'r cig yn cael ei farinadu o leiaf ddwy awr ymlaen llaw, ond maen nhw hefyd yn gweithio'n eithaf da ar unwaith os nad oes gennych chi amser i baratoi.

Mae’r ddau rysáit hyn yn dangos i chi sut mae wedi gwneud, a byddant yn dyfrio ceg eich gwesteion.

CRIST YN Y CANOL

brecw b wa ! ast Mae’n amser

T

rwy’r cyfnod clo, rwyf wedi dod yn ymwybodol iawn o’r ffaith bod pobol wedi rhoi pwysau ymlaen drwy orfwyta (ac yfed).

Mae hyn yn dod yn amlwg wrth arsylwi cyfryngau cymdeithasol, ac wrth siarad a chlywed ffrindiau a theulu yn cwyno am hyn. Oherwydd hyn mae’r “fads” a’r “diets” wedi dod 'nôl yn boblogaidd unwaith eto, a gyda chymaint o “diets” gwahanol yn hawlio canlyniadau cloi ag anhygoel, mae’n anodd iawn i ddewis un sydd yn mynd i weithio i chi.

Os ydych yn un sydd yn hoff o bryd o fwyd gweddus sydd yn eich llanw nes bod eich boliau yn hapus, mae plât o salad gydag ychydig o gig ddim yn mynd i fod yn ddigon.

Crempog Ham a Chaws Keto Cynhwysion ar gyfer 3-4 crempog

Reit…bant a’r cart!

3 wy

Rhowch badell ffrio ar wres rhwng canolig ag uchel i dwymo

3 llwy fwrdd o blawd almwnd

Cymysgwch cynhwysion y crempog (nid y menyn) gyda’i gilydd yn dda mewn bowl neu jwg, gyda chymysgydd llaw trydan os yn bosib.

½ llwy de o psyllium husk

Rhowch werth llwy de o fenyn i doddi yn y badell nes ei fod wedi ei wasgaru ar draws y badell wedi twymo’r badell ffrio.

tua 30

1 llwy fwrdd o gaws hufen Menyn ar gyfer ffrio

Arllwyswch ychydig o’r gymysgedd crempog i mewn i’r badell gan orchuddio gwaelod y badell gyda’r gymysgedd trwy ogwyddo’r badell Fflipiwch y crempog drosto yn ofalus i goginio ar yr ochr arall ar ôl tua 2 funud, Tynnwch y crempog allan o’r badell a’i osod ar blât ar ôl munud arall o goginio.

22 * Pethau * capelseion.uk

Awdur I Iestyn Rees

Rhaid mentro yn y gegin.

Mae coginio’n llawn syrpreisis!

M Topinau o’ch dewis chi

Dyma enghreifftiau sy’n lysh… mmmm.

Cnau Ffrengig wedi’i torri Almonau wedi'u sleisio Mafon Llus

Chi bron yn barod… dodwch y tegyll arno a dechreuwch eich diwrnod y ffordd orau. Mwynhewch!

Gwnewch yr un peth drosto nes bod y gymysgedd wedi ei orffen

tua 100

I lanw, gosodwch y crempog yn fflat ar blât gan roi haenen o gaws i orchuddio hanner y crempog, ac yna haenen o ham ar ben y caws.

Plygwch y crempog yn ei hanner fel bod yr ham a’r caws wedi ei orchuddio fel llythyr mewn amlen.

Rhowch y grempog yn y ficrodon am funud a hanner nes bod y caws wedi ei doddi.

23 * Pethau * capelseion.uk

ae llawer o bobl bellach wedi dod yn ymwybodol o’r “keto diet”, sef ffordd o fwyta lle rydych yn lleihau'r carbohydradau yn sylweddol yn eich bwyd.

Bwydydd sydd yn ddim yn cynnwys o “carbs”, neu ychydig iawn, yw bwydydd fel cig, llysiau gwyrdd a salad. Sbel yn ôl, roedd yr “Atkins diet” (enghraifft o keto) yn boblogaidd iawn, ond cafodd ei farni yn ffordd afiach o fyw am ei fod yn canolbwyntio ar lot o gig a braster gydag ychydig iawn o lysiau a ddim lot o ffibr, ac rwy’n cytuno yn llwyr gyda’r farn hyn.

Ond ar ôl neud mwy o ymchwil a mwy o arbrofi yn y gegin, mae 'na ffordd o allu byw'r ffordd keto a bod yn iach ar yr un pryd. Wrth gyfnewid ambell i gynhwysyn, gallwch ail greu eich hoff fwydydd ond gan gynnwys llysiau, ffibr ac ambell i ffrwyth, sydd yn cyfrannu tuag at ffordd o fyw iach.

Yn y rysáit hyn, fi wedi cyfnewid y dull traddodiadol o ddefnyddio blawd gwyn i flawd almwnd sydd yn cynnwys llawer o ffibr a braster da llawn omega 3 a 6.

Mae’r crempog ham a chaws hyn yn gwneud brecwast neu brunch blasus iawn, neu gallwch ei fwynhau i ginio neu swper gyda salad neu lysiau gwyrdd ar yr ochr.

BLOGWYN

HYD YR EITHAF Mae ymarfer corff yn beth da, ond mae ymdrechu i fyw fel mae Duw am i ti fyw yn llawer iawn pwysicach.

Mae'r ddau frawd Alec a Stephen Baldwin wedi ymddangos mewn ffilmiau diweddar ac fe ddaeth Stephen Baldwin yn Gristion yn dilyn ymosodiadau 9/11. Mae'n teimlo fod ei ffydd wedi golygu ei fod wedi colli'r cyfle i chwarae rhai rhannau ac mae ganddo ef bwynt cryf iawn i'w gyhoeddi sydd yr un mor wir yn y wlad yma ag yn yr Amerig “I think it’s really terrifying that a country based on the foundations and ideals of God, is now systematically removing God from everything. Everything!”

Efallai mai'r actor mwyaf yn Hollywood sydd yn agored iawn am ei ffydd Gristnogol yw'r actor gwych Denzel Washington. Mae'n cyhoeddi ei fod yn darllen ei Feibl yn ddyddiol a'i fod yn cychwyn pob diwrnod gyda gweddi. Mae'n cadw ei slipars dan ei wely fel bod yn rhaid iddo benlinio bob bore!

Un o'r actoresau enwocaf mae'n siwr yw Jane Fonda ac mae hithau wedi darganfod gogoniant yr Arglwydd Iesu.

Annisgwyl efallai yw clywed fod y gwr cydnerth Mr.T oedd yn actio B.A.Barracus yn The A-Team a Clubber Lang yn y ffilm Rocky 3 yn gadarn yn ei ffydd Gristnogol. Roedd e, os cofiwch chi, yn arfer gwisgo llawer o aur am ei wddf ond yn dilyn Corwynt Katrina mi werthodd y cyfan a dyma ei resymeg “As a Christian, when I saw other people lose their lives and lose their land and property … I felt that it would be a sin before God for me to continue wearing my gold.”

Awdur I Gwyn E Jones

Mae llawer mwy o Gristnogion enwog dw i'n gwybod ond roeddwn yn awyddus i rannu geiriau'r bobl yma gyda chi er mwyn ein helpu i sylweddoli fod lle i bawb yn eglwys Iesu Grist, yn fawr a bach, yn hen ac ifanc, yn enwog a chyffredin.

Diolch iddynt am rannu eu ffydd.

24 * Pethau * capelseion.uk

M

aes chwaraeon yw fy niddordeb angerddol i fel y gwyddoch i gyd ac mae yna gysylltiad agos yn aml rhwng chwaraeon ac adloniant a byd y Cristion. Fe gewch chi hanes nifer o bobl enwog sydd yn barod iawn i arddel eu Cristnogaeth a thrafod eu ffydd a'u cred.

Rwy'n cofio gwylio'r 'Rumble in the Jungle' yn 1974 - gorenest focsio rhwng fy arwr mawr Muhammad Ali a George Foreman. Mae Foreman yn Gristion o argyhoeddiad. Fe ddaeth yn Gristion yn dilyn profiad erchyll ar ôl gornest yn 1997. Mi drodd at Grist am gysur ac am help i wella'i glwyfau.

Mi aeth Foreman gam ymhellach a dod yn weinidog ordeiniedig yn Houston ac mae wedi treulio'r blynyddoedd ers hynny yn rhannu ei ffydd gyda pobl.

Mi ddychwelodd Foreman i focsio yn ei bedwardegau ac fe ddaeth yn bencampwr pwysau trwm y byd yn 46 mlwydd oed cyn ymddeol - yr hynaf erioed i ddal y teitl.

Mae digwyddiadau mewn bywyd yn arwain pobl at Grist yn aml.

Un o chwaraewyr peldroed mwyaf dawnus fy nghyfnod i yn tyfu fyny oedd yr ymosodwr croenddu Cyrille Regis.

Fe drodd ef at Grist yn dilyn marwolaeth ei gyfaill ac asgellwr medrus, Laurie Cunningham, mewn damwain car yn Sbaen. Yn anffodus fe fu Cyrille farw yn 59 mlwydd oed yn 2018 ond mae'n werth darllen dyfyniad ganddo “I meet people all the time, some famous, some not who are all looking for hope and peace. I have learned that money cannot buy peace of mind so I simply tell people how I found hope and peace in God. The great thing about it is that anyone can have the peace that I have, you just need to know God.” Dyw'r gwr cyflymaf yn y byd, Usain Bolt byth yn cuddio ei ffydd Gristnogol ac fe gyhoeddodd ar Twitter llynedd ar Wener y Groglith -

Peidiwch byth ag anghofio gwir ystyr y dydd.

25 * Pethau * capelseion.uk

O ran y merched, mae'r redwraig Christine Ohurogu, pencampwraig Olympaidd yn y 400 medr, yn Gristion arall sydd am rannu ei ffydd ‘God gives us talents and wants us to do our best regardless. God doesn’t promise that you’re always going to win; He doesn’t promise that it’s always going to be easy; He doesn’t promise that you’re going to be champion of the world all the time, but what He does say is, ‘Go and do the best you can; glorify Me while you’re doing it, and then all will be well.’

Mae'n siwr fod nifer ohonoch wedi clywed yr enw anghyffredin Bubba Watson wrth ddilyn y twrnamentau golff mawr. Dyma sut mae'n disgrifio ei hun ar ei broffeil Twitter - 'Cristion, Gwr, Tad, Golffiwr Proffesiynol.'

Un arall sydd yn arddel ei ffydd mewn ffordd wahanol yw'r gyrrwr fformiwla 1, Lewis Hamilton. Mae ganddo datw 'ffydd' ar ei ysgwydd a llun cwmpawd ar ei fron oherwydd, medde fe, 'yr eglwys yw fy nghwmpawd.'

Yng Nghymru mae nifer o chwaraewyr rygbi a chyn chwarewyr yn Gristnogion argyhoeddedig. Mae Rhys Patchell yn aelod o eglwys Minny Street, Caerdydd ac wedi ymddangos llynedd ar y rhaglen Dechrau Canu, Dechrau Canmol. Mae Robin McBryde yn aelod ffyddlon yng nghapel Bethania, Y Tymbl ac roedd ei dad, John, yn arfer bod yn bregethwr lleyg.

Dau sydd yn mynd o gwmpas yn sôn am eu ffydd fel Cristnogion yw Emyr Lewis, cyn wythwr Cymru a Garin Jenkins, cyn fachwr Cymru.

Pan fydda i yn mynd i bregethu ym Mancyfelin un sydd yn y gynulleidfa bob tro yw cyn gapten y Scarlets, y Cymro a'r Llew, Delme Thomas. Roedd Delme yn arwr mawr i mi yn tyfu fyny ac mae ei weld yn y gynulleidfa yn codi calon dyn.

Mae llawer mwy o enwogion o feysydd adloniant eraill yn Gristnogion o argyhoeddiad wrth gwrs. Un sy'n croesi'r bont o fyd chwaraeon i fyd y ffilmiau yw'r arbennigwr mewn 'Martial Arts' a'r actor Chuck Norris. Mae Norris yn credu'n gryf y dylai'r Beibl fod yn chwarae rhan flaenllaw mewn ysgolion ac mae wedi ysgrifennu llyfrau Cristnogol.

GWNEUD GWAHANIAETH

Cofiwch wrando’n dda, peidio a mynegi barn, anogwch ddeialog a gweddiwch yn daer i Dduw ei harwain allan o’r tywyllwch.

MAE’N BWYSIG SIARAD Awdur I Gwyn E Jones

Y

n 2020, COVID-19 oedd y trydydd prif achos marwolaeth yn ôl y Deyrnas Unedig. Ond mae'r effaith hyd yn oed yn fwy. Rydym yn pentyrru galar ar ben galar, ac mae'r effeithiau corfforol a meddyliol yn ddinistriol.

Mae pryder ac iselder ar gynnydd, ac nid ydym eto wedi deall effaith domino lawn y pandemig hwn.

Mae pobl yn poeni ac yn galaru ar lefel newydd. Mae angen adnodd dibynadwy arnyn nhw i'w helpu i ymdopi â'u galar, mewn ffordd sy'n iach ac yn arwain at wir obaith, sy'n rhoi cyfle enfawr i aelodau o’r Eglwys. Am y rheswm hwn, mae'n bwysicach nag erioed bod aelodau yn teimlo'n gyffyrddus yn arwain sgyrsiau ac yn barod i gerdded trwy alar gyda'u teulu neu cymdogion.

Waeth bynnag y rheswm dros y galar, dyma bum cwestiwn syml i'w gofyn i unrhyw unigolyn sy'n galaru er mwyn deall sut i gynnig gofal ysbrydol orau.

Sut ydych chi wedi bod ers i ni siarad ddiwethaf?

Gall dechrau gydag ymholiad cyffredinol helpu unigolyn i agor ei telerau eu hun. Bydd clywed pa wybodaeth maen nhw'n arwain gyda hi yn caniatáu ichi ddeall ble i fynd â'r sgwrs a beth maen nhw'n teimlo'n gyffyrddus yn ei drafod.Weithiau nid yw'r cwestiwn hwn yn darparu llawer o wybodaeth. Os gwelwch fod 26 * Pethau * capelseion.uk

hynny'n wir, peidiwch â phoeni.

Yn hytrach, dilynwch gwestiynau ychwanegol.

A oes unrhyw gwestiynau neu bryderon ydych chi wedi bod yn meddwl amdanynt ers ein sgwrs ddiwethaf?

Os yw'r cwestiwn hwn yn esgor ar ymateb clir, yna cymerwch sylw o sut maen nhw'n ateb. Sut mae'n cael ei fframio? Beth yw eu tôn? A oes ymdeimlad o sioc, anobaith, neu fwy o chwilfrydedd diniwed? Efallai fod ganddyn nhw bryderon sy'n dangos pryder neu drallod ond sy'n ei chael hi'n anodd mynegi'r teimlad neu'r meddyliau. Os bydd hynny'n digwydd, awgrymwch bosibiliadau a fydd yn eu cynorthwyo i fynegi'r emosiwn oherwydd po fwyaf annelwig yw pryder, y mwyaf difrifol y gall fyw yn eu meddwl.

Pa sefyllfaoedd neu brofiadau a ysgogodd y pryderon hyn?

Peidiwch byth â chymryd yn ganiataol eich bod chi'n gwybod ffynhonnell galar rhywun. Er y gall fod digwyddiadau neu amgylchiadau yr ydych yn ymwybodol ohonynt, mae galar yn gymhleth. Gall y cwestiwn dilynol hwn egluro'r arwyddocâd sydd ynghlwm wrth y pryderon.

Mae gofyn am fanylion yn cynnig mwy o fanylion sy'n dod â chi'n agosach at ddealltwriaeth gydlynol.

A oes mwy o densiwn yn eich cartref y dyddiau hyn?

Nid yw galar yn effeithio ar un unigolyn yn unig. Mae'n treiddio i fywydau'r rhai sydd yng nghyffiniau'r dioddefwr. Gall y cwestiwn hwn helpu i ddeall sut mae amgylchedd rhywun yn effeithio ar eu galar neu gynorthwyo'r unigolyn i ddeall sut y gall ei galar fod yn effeithio ar eraill yn eu cartref. Yn dibynnu ar sut maen nhw'n ateb y cwestiwn hwn, efallai y bydd angen cael trafodaethau ychwanegol i olrhain y cynnydd ar y gwrthdaro a sicrhau nad yw'n gwaethygu. Waeth beth, dylai eich geiriau ddarparu empathi a chyfleu gwerthfawrogiad am yr hyn y mae’r person hyn yn ei rannu.

A oes gennych unrhyw anghenion corfforol y gallai ein heglwys eu diwallu?

Bydd gan unigolyn sy'n galaru anghenion, ond efallai na fydd yn gofyn yn wirfoddol am help.

Mae gan yr eglwys amrywiaeth o adnoddau i gefnogi unigolion sy'n poeni fel hyn a gall gofyn y cwestiwn hwn fod yn fan cychwyn ar gyfer dod ag iachâd.

Mae unrhyw rôl gadarnhaol y gall yr eglwys ei chwarae wrth gysylltu â rhywun sy'n dioddef o golled yn fuddiol a bydd yn ychwanegu atynt yn teimlo eu bod yn cael eu caru a'u cefnogi.

Fi mor gyfarwydd a chadw pob peth mewn, fel petai fy mroblem i yn unig ydoedd. Mae rhannu wedi gwneud y byd o wahaniaeth… diolch.

Sut alla i fod yn gweddïo drosoch chi a'ch teulu?

Gwyddom fod pŵer mewn gweddi. Peidiwch byth â cholli'r cyfle i ofyn i rywun sy'n galaru am ei anghenion gweddi penodol. Ond peidiwch â gofyn yn unig, gweithredwch ar unwaith.Gweddïwch drostyn nhw ar ddiwedd y sgwrs.

Gall gweddi eu helpu i aillunio eu persbectif ar y treial y maent yn ei wynebu a symud i agwedd fwy gobeithiol.

Nid yw llawer o unigolion yn barod i roi ystyr i'r hyn maen nhw'n delio ag ef, felly ceisiwch ddal yn ôl rhag cynnig gofal trwy rannu sut mae Duw yn gweithio trwy'r golled. Yn y pen draw, byddant yn barod i gael y drafodaeth ond gall ei gael yn rhy gynnar fod yn niweidiol.

Rydych chi'n chwarae rhan effeithiol gan fod gennych y fraint i gysylltu eraill â'n Duw hollalluog trwy sgwrsio'n ofalus.

27 * Pethau * capelseion.uk

GWNEUD GWAHANIAETH

Awdur I Gwyn E Jones

Stori wir am gariad wedi’i addasu rhywfaint bach ac mae enwau’r prif gymeriadau wedi newid. Falle bydd y stori yn gyfle i ni gyd geisio deall dyfnder cariad plentyn.

Rhoi’r cyfan.

R

oedd byw yng nghymoedd difreintiedig Dwyrain Cymru yn anodd iawn i deuluoedd yn nawdegau’r ganrif ddiwethaf, yn enwedig i deuluoedd a phlant ifanc. Roedd Josi a Dan yn gariadon ers yr ysgol gynradd a braidd iddynt fod ar wahân o gwbl trwy gyfnod ei llencyndod. Ar ddiwedd y nawdegau symudodd y ddau o'r pentre’ i'r dre gyfagos i chwilio am waith a lle i fyw. Ymhen amser ganwyd tri o blant iddynt, William oedd y cyntaf anedig a phen melyn hardd, dwy flynedd wedyn ganwyd gefeilliaid, dwy ferch, Elin ac Elen. Er bod y teulu bach yn llwm, Dan allan o waith a Josi’n ceisio cadw pen llinyn gyda’i gilydd yn glanhau roeddent yn gyfoethog o gariad.

Fe ddaeth ergydion di-ri i aflonyddu a'r hapusrwydd y teulu.

Collodd Dan ei waith unwaith eto yn y ffatri a bu rhaid i Josi weithio mewn tri gwahanol swydd er mwyn cadw dau ben llinyn yng nghyd. Roedd ganddynt gi bach Jac, ffrind mynwesol y plant oedd o hyd wrth ei hochr a chysgai dan wely’r efeilliaid petai’n cael y cyfle. Erbyn hyn roedd Jac yn un ar ddeg blwydd oed ac yn

28 * Pethau * capelseion.uk

anffodus oherwydd tostrwydd difrifol bu rhaid i Josi egluro i’r plant pam oedd y mil feddyg wedi gorfod 'dodi Jac i gysgu'. Roedd y penderfyniad yn anodd a thorrodd y plant eu calonnau’n llwyr.

Ymhen rhai misoedd wedyn a'r efeilliaid yn wyth blwydd oed daeth y newyddion dirdynnol bod Elin yn dioddef o Lewcemia a bu angen iddi dderbyn triniaeth arbenigol yn Ysbyty'r brifddinas.

Wedi wythnosau hir o ddioddef triniaeth cemotherapi, gwaethygodd Elin nes yr unig fodd iddi oroesi oedd derbyn celloedd o fêr byddai'n cydweddi ac yn ddiogel iddi.

Cafodd y teulu i gyd profion gwaed a phrofion o fêr eu hesgyrn ac fel gallwch ddychmygu Elen oedd yr unig un oedd â chelloedd o’r mêr gallai achub bywyd ei chwaer. Gofynnodd yr arbenigwr i'r teulu ymweld ag ef er mwyn cyflwyno'r wybodaeth iddynt. Ar fore'r cyfweliad clywodd Dan ei fod wedi llwyddo cael gwaith am y tro cyntaf ers amser ac oedd yn dechrau'r bore hynny ac roedd William yn dechrau ar ei ddiwrnod

“Fi ydy'r bugail da.

Mae'r bugail da yn fodlon marw dros y defaid…”

Ioan 10:11 Beibl.net

cyntaf yn yr ysgol Uwchradd.

Bore niwlog oedd hi’r bore hynny pan aeth Josi ac Elen at yr arbenigwr ar eu pennau eu hun.

Wedi trafodaeth hir a manwl roedd Elen wedi drysu wrth edrych yn ôl a ‘mlaen er ei mam a’r arbenigwr ac aeth allan o’r ystafell cyfweld i eistedd ar ymyl gwely Elin.

Pa un ohonom ni sydd yn barod i roi ei fywyd dros eraill?

Siglodd yn ôl a 'mlaen yn araf ac yna cododd a cherddodd yn araf a meddylgar allan o'r ystafell.

"Gadwch iddi" dywedodd Josi'n bryderus " mae'n cymryd ei hamser i ddod i benderfyniad gan amlaf" Ymhen deng munud daeth yn ôl ac eistedd unwaith eto i wynebu'r arbenigwr. A'i llais yn grynedig a'i llygaid yn llawn i'r ymylon a dagrau, cymerodd anadl ddofn ac edrychodd yn drist ar ei mam ac atebodd a llais crynedig, "Fi’n fodlon", a thorrodd i lefain yn dawel.

Cododd yr arbenigwr ar ei draed, "Da iawn Elen, ti'n ferch ddewr iawn, dewch i ni gael mynd yn syth, fi’n barod i ddechrau prynhawn 'ma".

"O na! na!" gwaeddodd Elen, arhosodd ar ei thraed a chrynodd drosodd wrth geisio ffurfio'u geiriau.

"Na!, na! dim heddiw!" gwaeddodd yn bendant.

Trodd Elen yn sydyn at yr arbenigwr ac mewn arswyd llwyr, estynnodd ei breichiau tuag ato a galwodd yn epilgar.

Chwiliodd ei llygaid dros y pibellau gwaed, yr hylifau ac offer cynnal bywyd a digalonnodd wrth weld ei chwaer yn dioddef cymaint.

Penderfynodd Josi mai'r arbenigwr byddai orau i ofyn i Elen am ganiatâd i godi'r mêr oddi wrthi er mwyn ei drin a thrallwyso’r elfennau i Elin.

Galwodd ei mam Elen i mewn i’r

29 * Pethau * capelseion.uk

ystafell unwaith eto. Er mwyn taweli ei meddwl dywedodd yr arbenigwr wrth Elen y byddai ddim mewn poen yn ystod y driniaeth am ei fod am ei dodi i gysgu tra'n tynnu'r mêr oddi wrthi.

Edrychodd Elen yn ofnus ar yr arbenigwr, rhychodd ei thalcen a chuddiodd ei phen yn ei dwylo.

"Na, na, mae'n rhaid i fi fynd adref, mae'n rhaid i fi ddweud ffarwel wrth dad a William yn gyntaf!"

Daeth Iesu i’r ddaear i’n haduno â Duw drwy’r aberth eithaf: ei fywyd ei hun. Mae cariad plentyn yn nodweddiadol o gariad sydd heb derfynau.

GWNEUD GWAHANIAETH

Dewi Sant.

Nid iawn yw sôn amdano; - ac ofer Ei gyfarch ar ginio, Oni ddeil ei grefydd o A'i heniaith fyth i'n huno.

30 * Pethau * capelseion.uk

Awdur I Gwyn E Jones

A

hithau'n gyfnod gwyl Dewi roeddwn yn Mae yna gyfeiriad deifiol sy'n cyplysu iaith a chapel yn ystyried pa mor ffodus ydw i wedi bod yn un o'm hoff gerddi sef Cloi'r Hen Gapel, gwrandewch ar cael tyfu fyny a byw mewn ardaloedd mor y pennill cyntaf Gymreig o ran iaith a naws. Mi gefais fy

ngeni yn Deiniolen, pentref Cymraeg wrth Mae nhw’n cloi’r hen gapel ben bore dydd Llun droed y Wyddfa, symudais i Carno, oedd yn A does neb yno’n hidio, ‘does neb ar ddihun. bentref amaethyddol Cymreig iawn yn Sir Drefaldwyn Datblygu mae addysg, diffygio mae dawn – yn nechrau'r chwedegau, symud i dref Gymreig Clywch Saesneg y plant o’r ysgol y p’nawn.

Porthmadog cyn symud i lawr i bentref cwbwl Gymreig Daeth oes gwadu Duw, oes pawb drosto’i hun, Drefach.

Oes cloi yr hen gapel ben bore dydd Llun.

Mae hyn i gyd wedi ffurfio fy mherspectif ar yr iaith

Gymraeg a'i phwysigrwydd. Anaml yr ydw i wedi gorfod Arferwn deimlo bod y gerdd hon yn hen ffashiwn, dw i troi i siarad Saesneg yn ystod yr wythnos ar hyd y ddim mor siwr erbyn hyn! Mae'n beryglus o berthnasol. cyfnod ond mae pethau Ydych chi wedi ystyried yn newid yn raddol mae erioed mai dim ond dau ‘Gwinllan a roddwyd i’m gofal yw Cymru fy ngwlad, beth sydd ar ôl yn y byd arna i ofn. Pan oeddwn i yn ysgol y Gwendraeth, sydd yn gyfangwbl I’w thraddodi i’m plant prin oedd y gwersi trwy Gymraeg - yr Eisteddfod gyfrwng y Gymraeg ond Genedlaethol a'r capel. O Ac i blant fy mhlant Cymraeg oedd iaith yr ganlyniad mae diogelu y iard. Erbyn heddiw ysgol ddau gorff yma yn tyfu'n Yn dre=adaeth dragwyddol; Gymraeg (ddwyieithog) bwysicach bob dydd. yw Maes yr Yrfa ond Roedd Dewi Sant yn Ac wele’r moch yn rhuthro arni i’w maeddu. rwy'n cael ar ddeall fod Gymro diwylliedig, ac Saesneg i'w glywed yn glir wedi’i addysgu a’i Minnau yn awr, galwaf ar fy nghyfeillion, ar yr iard. Ie, rhyfedd o drwytho fyd. yn niwylliant gorau ei Cyffredin ac ysgolhaig, Yn wahanol i'm cyfoedion genedl.

Deuwch ataf i’r adwy, mewn rhannau eraill o Y mae Cristnogion sy’n Gymru, efallai, dw i siarad yr iaith Gymraeg, Sefwch gyda mi yn y bwlch, erioed wedi bod yn ac yn parchu diwylliant gyffyrddus gyda gorau ein cenedl, yn Fel y cadwer i’r oesoedd a ddêl y glendid a fu.’ dwyieithrwydd gan mai prinhau yn ein gwlad. yn Gymraeg y tueddai Yng Nghymru heddiw, ar pob sgwrs fod. Yn y y naill law, ceir Cymry rhannau eraill roedd pobl pybyr sy’n caru’r iaith a’i yn tyfu fyny mewn awyrgylch o ddwyieithrwydd ac yn diwylliant, ac eto wedi cefnu ar yr Efengyl yn llwyr, ac ar fwy cyfarwydd â Saesneg ar y stryd. y llaw arall ceir Cristnogion cywir eu ffydd a da eu Pam fod pethau wedi newid? Dw i ddim yn credu fod buchedd sy wedi ymwrthod yn llwyr â’u gwreiddiau ieuenctid heddiw yn gwerthfawrogi'r fraint sydd gyda Cymreig. nhw gan nad oedd rhaid iddyn nhw ymladd amdani

efallai. Fe dyfais i fyny mewn cyfnod lle nad oedd ysgol DYLETSWYDD Gymraeg gennym, dim teledu Cymraeg, dim arwyddion Ar y bathodyn ar frest pob un ohonom yn ysgol ffyrdd Cymraeg a dim ffurflenni Cymraeg swyddogol. ramadeg y Gwendraeth roedd y geiriau "Ymhob Braint y Bu'n rhaid i nghenhedlaeth i ymladd am rhain i gyd. mae Dyletswydd". Mae'n fraint gallu siarad yr iaith Erbyn hyn mae rhain yn bethau mae ieuenctid heddiw hynaf yn Ewrop ac mae'n ddyletswydd ar bob un yn gymryd yn ganiataol ond dylen nhw gofio fod pobl ohonom. o bob oed a chefndir, ei chadw'n fyw i wedi bod yn y carchar i sicrhau'r pethau yma iddyn nhw genhedlaethau'r dyfodol. ac mae lle gan Gymru i ddiolch i'r bobl hynny.

Felly, boed i ni Gymry barchu iaith ein cenedl, nid

oherwydd fod yr iaith Gymraeg yn well nag unrhyw DYLANWAD Y CAPEL iaith arall, ond oherwydd mai’r iaith Gymraeg yw’r iaith Mae yna ffactor arall sydd wedi achosi bod yr iaith a roddodd Duw i ni. Ac nid iaith yn unig y mae Duw Gymraeg wedi goroesi yn ein hardaloedd hefyd - y wedi ei rhoi capeli Cymraeg. mae ein dyled fel cenedl i’r sefydliadau inni fel Cymry, ond gwlad hardd i fyw ynddi, a yma yn anferth ond yn un sydd yn cael ei anhofio yn diwylliant ac Efengyl. aml.

Gwlad Gristnogol yw Cymru i fod, a’n braint ni a’n Ai cyd-ddigwyddiad yw e fod dirywiad yn yr iaith cyfrifoldeb yw sicrhau Gymraeg ar ein strydoedd yn cydfynd â dirywiad ein hynny i’n plant, ac i blant ein plant. Dw i'n gorffen gyda heglwysi? galwad Saunders Lewis:

31 * Pethau * capelseion.uk

GWNEUD GWAHANIAETH

Wythnos Iechyd Meddwl

Rwy’n teimlo’n annheilwng.

Mae'r Beibl wedi'i lenwi â phobl amherffaith sy'n gwasanaethu Duw. Rydyn ni'n gwybod am Abraham, Joseff, Moses, Dafydd, Pedr, Paul, a llawer o gymeriadau eraill o'r Beibl a gafodd eu torri. Mae eu pechod yn cael ei arddangos yn llawn ar dudalennau'r Ysgrythur. Gwelwn hefyd fod Duw wedi eu defnyddio at ei ddibenion. Mewn gwirionedd, un o wirioneddau diymwad yr Ysgrythur yw bod holl weision Duw yn ddiffygiol iawn.

Awdur I Gwyn E Jones

Y

styriwch eiriau Paul wrth Timotheus, “‘ Daeth Iesu i’r byd i achub pechaduriaid ’a fi yw’r gwaethaf ohonyn nhw.

Ond cefais drugaredd am y rheswm hwn, er mwyn i mi, y gwaethaf ohonyn nhw, Iesu ddangos ei amynedd rhyfeddol ”(1 Tim. 1: 15–16). Mae Paul yn cyflwyno ei weinidogaeth trwy dynnu sylw at ei orffennol pechadurus. Ond, yn y darn hwn, nid yw Paul yn dweud, “Roeddwn i'n arfer bod y gwaethaf.” Mae'n dweud, “Fi yw'r gwaethaf ar hyn o bryd."

Roedd Paul yn gwybod ei fod yn bechadur. Roedd hefyd yn gwybod ei fod yn annheilwng o'i iachawdwriaeth a'i weinidogaeth.

Fodd bynnag, roedd yn gwybod bod Duw yn ei ddefnyddio i gyflawni ei genhadaeth.

GOSTYNGEIDDRWYDD YW GONESTRWYDD. Mae sgandalau yn llenwi ein newyddion. Arweinwyr Cristnogol yn cael eu dal mewn pechod egregious ac chwithig. Mae'r byd yn iawn i gwestiynu dilysrwydd ein ffydd a'n harweinwyr, ac mae gennym lawer i'w wneud yn gyhoeddus i ennill ymddiriedaeth.

Cadwch mewn cof, fodd bynnag, fod y sgandalau cyhoeddus hyn yn deillio o ragrith. Mae'r rhain yn unigolion sy'n cuddio pechod ac yn defnyddio eu safleoedd i gam-drin eraill. Mae hyn yn wahanol i'r cyfaddefiad gostyngedig a gonest

32 * Pethau * capelseion.uk

ein bod ni'n dal i ddysgu a thyfu, baglu, cwympo a chodi'n ôl. Beth yw'r gofyniad i wasanaethu Crist?

Gostyngeiddrwydd a ffydd wrth gwrs.

Fel yr apostol Paul yn yr adnod y soniais amdani uchod, gallwn gyfaddef yn rhydd fod Crist yn cael ei ogoneddu ynom oherwydd ei fod yn ein defnyddio ni. Rhagrith yw cuddio pechod, esgus nad oes angen Crist arnom - mae Duw yn casáu hyn! Fodd bynnag, cyfaddef yn ostyngedig fethiannau, gofyn i Dduw ein defnyddio er gwaethaf ein gwendidau gostyngeiddrwydd hynny.

“Mae Duw yn gwrthsefyll y balch, ond yn rhoi gras i’r gostyngedig” (Iago 4: 6).

PEIDIWCH A CHADW’N DAWEL Cofiwch, nerth ein tystiolaeth yw'r efengyl, nid ni. Pan arhoswn yn dawel, nid yw bobl eraill yn clywed am Iesu. Nid oes ots mewn gwirionedd pam eich bod yn dawel - ofn, difaterwch, anwybodaeth, prysurdeb, neu euogrwydd. Mae pa bynnag reswm y gall ein gelyn ei ddefnyddio i’n tawelu yn cyflawni ei ddibenion.

Er nad yw byth yn dderbyniol inni fod yn ddiog ynglŷn â phechod, gallwn ddim a gadael i gelwydd ein gelyn ein cadw i lawr. Mae Paul yn ysgrifennu: “Nid oes gen i gywilydd o’r efengyl, oherwydd pŵer Duw yw iachawdwriaeth i bawb sy’n credu” (Rhuf. 1:16).

Mae'r un Paul a oedd yn gwybod ei

fethiant personol yn dweud na wnaeth adael i hyn ei gadw rhag rhannu Iesu. Roedd yn gwybod, ac mae’n ein hatgoffa, mai pŵer Duw er iachawdwriaeth yw’r efengyl.

Rhannwch Iesu. Eich tystiolaeth llafar yw’r modd mae Duw yn rhoi cyfle i eraill brofi rhyddid edifeirwch a maddeuant. Peidiwch â gadael i'r gelyn eich cadw'n dawel.

Y LLWYR I FADDEUANT Peidiwch byth ag anghofio, mae Duw yn eich adnabod yn llawn, yn eich caru'n angerddol, ac yn gallu'ch defnyddio er Ei ogoniant.

Nid yw ein dynoliaeth yn synnu Duw. Nid yw'n disgwyl i ni fod fel Ef. Mae Rhufeiniaid 5: 8 yn ein hatgoffa: “Mae Duw yn profi ei gariad ei hun tuag atom ni, er ein bod ni’n dal yn bechaduriaid, bu farw Crist ar ein rhan.”

Nid cariad Duw sy’n cael ei yrru gan ein perffeithrwydd. Dangosir cariad Duw tra ein bod yn dal yn bechaduriaid. Mae'n eich adnabod chi (a fi) yn llawn. Ac mae'n dal i garu chi. Mae'n dal eich ddefnyddio i gyflawni ei genhadaeth yn y byd hwn.

Peidiwch â gadael y berthynas hon eich harwain yn hunanfodlon mewn perthynas â'ch pechod. Mae'r llwybr at faddeuant yn dal ar agor. Roedd John Owen yn iawn pan ysgrifennodd: “Byddwch yn lladd pechod neu bydd yn eich lladd chi.

A ydych chi'n ei wneud yn waith beunyddiol i chi; byddwch bob amser wrthi tra byddwch chi'n byw; yn peidio â gadael un diwrnod fynd heibio gyda’r gwaith hwn; byddwch yn lladd pechod neu bydd yn eich lladd chi. ” Camgymeriad peryglus yw cymryd pechod yn ysgafn. Ar yr un pryd, mae'n gamgymeriad hefyd gadael i'n pechod ein bwlio i dawelwch ac anactifedd. Peidiwch byth ag anghofio bod y llwybr at faddeuant bob amser ar gael inni yng Nghrist.

Ydych chi'n teimlo'n annheilwng i rannu Crist? Cymerwch y cywilydd hwn ato a gofynnwch am gael eich gwneud yn gyfan. Yna, fel cam o ffydd yn ei addewid i faddau, gwasanaethwch Ef gydag egni ac angerdd.

33 * Pethau * capelseion.uk

Neges George

34 * Pethau * capelseion.uk

CRIST YN Y CANOL

Carlin

Gweld y byd o bersbectif newydd.

Awdur I George Carlin

Yr eironi mawr am ein cyfnod ni mewn hanes yw fod gennym adeiladau uchel ond tymer byr, heolydd lletach ond safbwyntiau cul. Rydym yn gwario mwy ond mae llai gennym, yn prynu mwy ond yn mwynhau llai. Mae gennym dai mawr a theuluoedd bach, mwy o gyfleusterau ond llai o amser.

M

ae gan bawb radd ond llai o synnwyr cyffredin, mwy o wybodaeth ond diffyg barn, mwy o arbennigwyr nag erioed ond eto i gyd, mwy o broblemau. Mae gennym fwy o feddyginiaethau a llai o iechyd da.

• Rydym yn yfed gormod, ysmygu gormod, gwario yn ddifeddwl, ddim yn chwerthin hanner digon, yn gyrru rhy gyflym, yn gwylltio gormod, yn aros ar ein traed rhy hwyr, yn codi wedi blino, yn darllen rhy ychydig, gwylio gormod o deledu ac nid ydym byth bron yn gweddio.

• Rydym wedi cynyddu ein heiddo ond mae ein gwerthoedd wedi gostwng.

• Rydym yn siarad gormod, byth bron yn caru ac yn casau llawer rhy aml.

• Rydym wedi dysgu sut i wneud bywoliaeth, ond nid sut i fyw.

• Rydym wedi ychwanegu blynyddoedd at ein bywyd ond heb ychwanegu bywyd i'n blynyddoedd.

• Rydym wedi bod yr holl ffordd i'r lleuad ac yn ôl ond yn cael trafferth mawr i groesi'r stryd y gyfarch cymydog.

• Rydym wedi concro'r gofod allanol ond heb goncro ein gofod mewnol.

• Rydym wedi gwneud pethau mwy ond ddim pethau gwell.

• Rydym wedi glanhau yr awyr o'n cwmpas ond wedi llygru'r enaid.

• Rydym wedi llwyddo i goncro'r atom ond heb goncro ein rhagfarnau.

35 * Pethau * capelseion.uk

• Rydym yn ysgrifennu mwy ond yn dysgu llai.

• Rydym yn cynllunio mwy ond yn cyflawni llai.

• Rydym wedi dysgu brysio ond heb ddysgu pwyllo.

• Rydym yn adeiladu mwy a mwy o gyfrifiaduron i gadw mwy o wybodaeth ac i gynhyrchu mwy o gopiau nag erioed ond rydym yn cyfathrebu llai a llai.

• Rydym yn byw mewn oes o fwyd cyflym ond yn treulio'n araf, oes o ddynion mawr â chymeriad bach, oes lle mae elw yn bwysicach na pherthnasau.

Dyma oes y ddau gyflog ond mwy o ysgaru, tai crand ond cartrefi wedi eu chwalu. Dyma gyfnod y gwibdeithiau sydyn, y 'throwaway nappies', y 'one night stands', cyrff dros bwysau a thabledi sydd yn gwneud popeth o godi calon i dawelu a hyd yn oed lladd.

Mae'n adeg pan fo llawer gennym yn ffenestr y siop ond bach iawn ar ôl yn y storfa.

COFIWCH • Cofiwch - treuliwch amser gyda'ch hanwyliaid achos fydda nhw ddim yma am byth.

Cofiwch ddweud gair caredig wrth blentyn sydd yn eich hedmygu gan y bydd y plentyn yna'n tyfu ac yn symud yn ei flaen.

• Cofiwch roi cwtsh i'r person wrth eich hochr achos dyna'r unig drysor allwch ei roi o'ch calon nad yw'n costio ceiniog.

• Cofiwch ddweud rwy'n dy garu wrth eich partner a'ch

•

•

•

hanwyliaid a sicrhewch eich bod o ddifrif wrth ddweud y geiriau. Bydd un carad yn difa pob loes os ydy yn dod o ddyfnder eich enaid.

Cofiwch ddal dwylo a sawru'r foment oherwydd ryw ddiwrnod ni fydd y person yna gyda chi.

Cymerwch amser i garu, amser i siarad ac amser i rannu eich meddyliau gyda'ch hanwyliaid.

A chofiwch - peidiwch a mesur eich bywyd oddi wrth sawl anadl a gymerwch ond wrth yr adegau pan fo rhywbeth bendigedig yn digwydd fydd yn dwyn eich hanadl.

Ie, diolch George Carlin achos mae'r paragraffau diwethaf yn tynnu sylw at yr union bethau ddylai ddigwydd wrth i ni greu ein normal newydd. Mae'r cyfarwyddiadau yma yn glir yng ngeiriau Iesu Grist yn y Testament Newydd - dyma egwyddorion y dylai'r Cristion ddilyn bob amser, ym mhob oes.

Hebreaid 10:24 A gadewch i ni feddwl am ffyrdd i annog ein gilydd i ddangos cariad a gwneud daioni.

Siaradwch.

36 * Pethau * capelseion.uk

Gallwch chi, fe ddylech chi ac os ydych chi'n ddigon dewr i ddechrau, fe wnewch chi.

STEPHEN KING

37 * Pethau * capelseion.uk

“Daliwch ati i ofyn a byddwch yn ei gael; chwiliwch a byddwch yn dod o hyd iddo; curwch ar y drws a bydd yn cael ei agor. Mae pawb sy'n gofyn yn derbyn; pawb sy'n chwilio yn cael; ac mae'r drws yn cael ei agor i bawb sy'n curo.

Mathew 7:7-8 Beibl.net

CYLCHGRAWN CAPEL SEION

CYFROL 1 RHIF 1 Haf 2021

Pethau Gwnewch y pethau bychain

Cynhyrchwyd y cylchgrawn yma gan

Capel Seion, Drefach, Llanelli yn rhan o gynllun Y Porth

capelseion.uk 38 * Pethau * capelseion.uk