VU Instellingsplan

INSTELLINGSPLAN

INHOUD VOORWOORD

4

VU IS VERDER KIJKEN

16

ONZE AMBITIES

24

DE VIER PROFILERINGSTHEMA’S

52

ONDERSTEUNING VAN ONDERWIJS EN ONDERZOEK

82

FINANCIEEL PERSPECTIEF

103

IMPLEMENTATIE VAN HET INSTELLINGSPLAN

110

INHOUD VOORWOORD VERDER KIJKEN

54 61 67

Science for Sustainability

73

Mensen Financiële middelen Communicatie

87 89 90

Informatie Huisvesting en faciliteiten VU Campus

94 96

AMBITIES

Governance for Society Human Health & Life Sciences Connected World

VIER THEMA’S

43 47

ONDERSTEUNING

Diversiteit Internationalisering

FINANCIEEL

24 32 38

IMPLEMENTATIE

Onderwijs Onderzoek Talent

3

VOORWOORD

We staan voor grote uitdagingen. Als universiteit en als maatschappij.

De mobiliteit en bereikbaarheid van mensen over de hele wereld neemt toe en de communicatie intensiveert. Ontwikkelingen in wetenschap en technologie bieden steeds meer mogelijkheden voor steeds meer mensen.

Tegelijkertijd laten internationale conflicten zich voelen tot in de haarvaten van de samenleving en gaat de afbraak van natuur door. Is er in deze snel veranderende wereld een plaats voor de VU? Ja, misschien wel meer dan ooit. VU is verder kijken. Een extra stap zetten.

Maar wat is de goede richting? Wat zien we als we verder kijken?

Wetenschap is niet vrij van waarden. Vanuit die overtuiging is de VU opgericht. Al meer dan een eeuw uit zich dat in verregaande maatschappelijke betrokkenheid. In het omarmen van diversiteit.

Dienstbaarheid aan de samenleving. Een open houding, wars van ivoren torens en gesloten bastions.

Dat is wat we doen en wie we zijn. Maar waarom?

Het is mijn overtuiging dat wij als VU verder kijken naar een betere toekomst. Die is allesbehalve vanzelfsprekend. De uitdagingen zijn immers complex en veelomvattend. Met wetenschappelijk onderzoek, door de juiste vragen te stellen en antwoorden te vinden, stellen wij onze maatschappij in staat om hierin betere keuzes te maken. En met ons onderwijs leiden wij studenten op tot mensen die de toekomst niet beschouwen als iets dat al bij voorbaat vaststaat. Die willen werken aan een wereld waarin we meer met elkaar verbonden zijn. Mensen die een overtuiging delen dat ze kunnen bijdragen aan duurzame oplossingen voor de problemen van vandaag en morgen.

INHOUD VOORWOORD VOORWOORD VERDER KIJKEN AMBITIES VIER THEMA’S ONDERSTEUNING FINANCIEEL

Jaap Winter Voorzitter College van Bestuur

IMPLEMENTATIE

Dat klinkt ambitieus. En dat is het ook. Waar ambities groot zijn is een spanningsveld, tussen wat wenselijk is en waar we nu staan, onvermijdelijk. Zo ook hier op de VU. Maar er kan meer dan we misschien denken. We beginnen immers niet vanaf nul. Door de juiste balans te vinden tussen reeds ingezet beleid en vernieuwing is er heel veel mogelijk. Dat gaat niet vanzelf. Hoe wij ons de komende jaren hiervoor willen inzetten, vindt u terug in dit instellingsplan.

5

HOE GAAN WE OM MET ONZE NATUURLIJKE HULPBRONNEN? KENNIS KOPPELEN AAN DUURZAME VERANDERING

SCIENCE FOR SUSTAINABILITY

7

IMPLEMENTATIE

FINANCIEEL

ONDERSTEUNING

VIER THEMA’S

AMBITIES

VERDER KIJKEN

VOORWOORD

INHOUD

HOE BLIJVEN WE GEZOND? VERSCHUIVING VAN ZIEKTELAST NAAR LEEFSTIJL

HUMAN HEALTH AND LIFE SCIENCES

HOE BESTUREN WE OVER BESTAANDE GRENZEN HEEN? ONDERZOEK NAAR NIEUWE DEFINITIES VAN LEIDERSCHAP

GOVERNANCE FOR SOCIETY

HOE GAAN WE OM MET NIEUWE SOCIALE RELATIES? NIEUWE VRAAGSTUKKEN DOOR DIGITALISERING VAN DE SAMENLEVING

CONNECTED WORLD

WAAR LIGT DE BRON VAN DUURZAME VERNIEUWING? NIEUWE VERBANDEN TUSSEN NATUUR-, AARD-, SOCIALE EN ECONOMISCHE WETENSCHAPPEN

SCIENCE FOR SUSTAINABILITY

IMPLEMENTATIE

FINANCIEEL

ONDERSTEUNING

VIER THEMA’S

AMBITIES

VERDER VERDER KIJKEN KIJKEN

VU IS VERDER KIJKEN

15

VOORWOORD

INHOUD

VU IS VERDER KIJKEN

Sinds haar oprichting in 1880 staat de Vrije Universiteit (VU) voor een onderscheidende manier van wetenschap beoefenen. De VU stelt wetenschappelijke en maatschappelijke vragen en zoekt de antwoorden daarop. Dat doen we niet alleen, maar in samenwerking met partners in de maatschappij: VU is Verder Kijken! We hebben daarbij een duidelijk doel voor ogen: onszelf en elkaar vormen tot grensverleggende, integere

We staan voor universele universitaire waarden als academische vrijheid en onafhankelijkheid. wetenschappers en kritische, verantwoordelijke burgers. Zo draagt de VU met wetenschappelijk onderwijs en onderzoek bij aan een betere wereld.

Dat is een belofte aan de maatschappij, en vooral een opdracht aan onszelf.

De VU is ambitieus in wetenschappelijk onderwijs en onderzoek en stimuleert de vrije en open communicatie van ideeën. We staan voor universele universitaire waarden als academische vrijheid en onafhankelijkheid. De VU is een kennisinstelling met een open cultuur en een sterke ‘sense of community’, die volop ruimte biedt aan de normatieve en levensbeschouwelijke kanten van wetenschap.

Wetenschap is niet waardevrij. Juist door kennis en waarden met elkaar te verbinden, ontstaat ruimte om toegevoegde waarde te bieden bij maatschappelijke vraagstukken. Op interdisciplinaire wijze willen we bijdragen aan oplossingen voor problemen. Innovatieve oplossingen.

Duurzame oplossingen. We stimuleren onze studenten, docenten, onderzoekers, promovendi en andere medewerkers om hun kennis te verdiepen en te verbreden. Om hun grenzen te verleggen en verder te kijken; verder dan het individu, het eigen vakgebied en de korte termijn.

We vatten onze identiteit samen in de kernwaarden persoonlijk, open en verantwoordelijk.

Persoonlijk De student, wetenschapper, ondersteuner en docent doen ertoe als persoon. Niet alleen de inhoud van het curriculum en de literatuur is van belang, ook de man of vrouw ‘voor de klas’. Het persoonlijke element kan op vele manieren tot uitdrukking komen, zoals in persoonlijke begeleiding bij een afstudeerproject of in kleinschalige onderwijsvormen.

Open De VU staat open voor diversiteit in disciplines, nationaliteiten en levens­beschouwingen en biedt daartoe een inspirerende ontmoetingsplaats.

De VU geeft ruimte om met elkaar het debat aan te gaan, onder meer over de vraag hoe levensovertuigingen ingrijpen op de wetenschaps­ beoefening. Confrontatie van verschillen leidt tot nieuwe inzichten, tot scherpte en helder­heid, tot wetenschappelijke ontwikkeling. Dit delen we met de samenleving.

Verantwoordelijk De VU schept een klimaat waarin haar studenten en medewerkers ruimte en vertrouwen krijgen om verantwoordelijkheid te nemen

INHOUD VOORWOORD VERDER VERDER KIJKEN KIJKEN AMBITIES VIER THEMA’S

We zijn persoonlijk, open en verantwoordelijk

ONDERSTEUNING

onderwijs en onderzoek een bijdrage leveren aan de samenleving van morgen; een samenleving die divers is en waarin mensen uit alle werelddelen elkaar ontmoeten en met elkaar samenwerken.

FINANCIEEL

Diversiteit leidt tot scherpte, tot nieuwe inzichten en tot wetenschappelijke innovatie.

IMPLEMENTATIE

We zijn ervan overtuigd dat de kwaliteit van onderwijs en onderzoek gebaat is bij een verscheidenheid aan opvattingen, overtuigingen, achtergronden en levensbeschouwingen. De VU adresseert vraagstukken op het gebied van diversiteit. De VU is hier succesvol in. Daarmee onderscheidt zij zich van andere universiteiten. Diversiteit leidt tot scherpte, tot nieuwe inzichten en tot wetenschappelijke innovatie.

Zo vormen we een academische gemeenschap waarin we elkaar uitdagen om positie te kiezen en onze betrokkenheid bij de samenleving zichtbaar te maken. Dat doen we door debat en dialoog, in een open sfeer van nieuwsgierigheid, van oprechte, persoonlijke belangstelling voor elkaar en een gezamenlijke betrokkenheid bij de wereld. De VU wil met haar

17

PERSONALISED MEDICINE DOOR BEELDVORMENDE TECHNIEKEN HUMAN HEALTH AND LIFE SCIENCES

Met beeldvormende technieken kunnen we niet alleen het skelet en de organen haarfijn afbeelden, ook kunnen we door gebruik van PET-scanners en de juiste tracers zien of de organen biologisch optimaal functioneren. (PET staat voor positron emissie tomografie). VUmc ontwikkelt PET om ziekten eerder te kunnen detecteren, om therapie beter te kunnen plannen en de effectiviteit vast te stellen, en om meer inzicht te krijgen in ziektemechanismen.

Daarnaast kunnen we, als een van de eerste centra in de wereld, medicijnen in het lichaam afbeelden en vaststellen of ze effectief zijn. Hiermee denken we medicijnen efficiënter en daarmee goedkoper te kunnen ontwikkelen, en patiënten in de toekomst “therapie op maat” te kunnen aanbieden.

Betrokken onderzoeker Guus van Dongen

en waarin men zich hierop laat aanspreken. Voor studenten betreft die verantwoordelijkheid niet alleen het succesvol doorlopen van de studieloopbaan en een adequate voorbereiding op de beroepspraktijk, maar evenzeer het leveren van een inhoudsvolle bijdrage aan de (academische) gemeenschap. Dit helpt ook om een overdaad aan bureaucratie tegen te gaan en een balans te houden tussen persoonlijke en professionele vakuitoefening. We leggen op transparante wijze verantwoording af over de kwaliteit van ons geleverde werk, zowel binnen de organisatie als aan de samenleving.

We profileren ons langs vier thema’s De wijze waarop de wetenschap zich verhoudt tot de maatschappij en andersom is aan verandering onderhevig. De wetenschap wordt steeds meer uitgedaagd; steeds vaker moet de wetenschap haar maatschappelijke rol legitimeren. Als universiteit moeten we ons de vraag stellen hoe we met deze ontwikkeling omgaan. Hoe integreren we wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen in onze cultuur en wat betekent dit voor mensen, hun waarden en hun identiteit?

De komende jaren besteedt de VU bijzondere aandacht aan het versterken van de band tussen wetenschap en de samenleving. In het doorgronden van maatschappelijke vraagstukken en de zoektocht naar oplossingen, profileert de VU zich met vier thema’s: 1. Governance for Society 2. Human Health & Life Sciences 3. Connected World 4. Science for Sustainability Door onderwijs en onderzoek in te richten langs deze vier thema’s, verduidelijkt de VU haar profiel voor studenten, onderzoekers, het bedrijfsleven, subsidieverstrekkers, overheden en andere (kennis) partners. De profileringsthema’s zijn mede tot stand gekomen op basis van de identiteit van de VU en haar kernwaarden. Met de profileringsthema’s vergroten we niet alleen onze herkenbaarheid, maar stimuleren we ook de samenwerking over de grenzen van de disciplines heen.

Samen bereiken we meer De VU zoekt verbinding met de samenleving. Door op verschillende ­terreinen in het onderwijs en onderzoek de krachten met andere instellingen te bundelen, versterken we gezamenlijk onze wetenschappelijke resultaten, de aantrekkingskracht op (inter)nationaal talent en onze rol als partner voor bedrijfsleven en non-profitorganisaties.

De VU vervult niet alleen een belangrijke functie als regionaal

We stimuleren samenwerking over de grenzen heen. opleidingsinstituut. Ook waar het gaat om het terug laten vloeien

INHOUD

(internationale) ambities realiseren vanuit haar regionale positionering.

VOORWOORD

De VU is sterk verankerd in de Amsterdamse regio en wil haar

ontwikkelingen (zoals ‘Community Services’) en versterking van de regionale economie (zoals de Amsterdam Economic Board), levert de VU een belangrijke stimulans aan de regio.

Binnen Nederland is Amsterdam dé kennisstad bij uitstek, met twee

VERDER VERDER KIJKEN KIJKEN

van wetenschappelijke kennis, om het bijdragen aan maatschappelijke

tientallen onderzoeksinstituten. Deze rijkdom aan hoger onderwijs en wetenschap willen we met de Amsterdamse Academische Alliantie (AAA) maximaal toegankelijk maken voor studenten, onderzoekers, bedrijven

AMBITIES

universiteiten, twee academische ziekenhuizen, vier hogescholen en

investeren. Sommige opleidingen zijn complementair ten opzichte van elkaar terwijl bij andere opleidingen de krachten worden gebundeld.

Dat is niet gemakkelijk. Het is een proces zonder gebaande paden, waarin geen overhaaste stappen kunnen worden gezet. Het is echter een kans

VIER THEMA’S

en publieke instellingen. Dat lukt als we nauwer samenwerken en samen

binnen de VU creëren we ruimte voor samenwerking en blijven we met elkaar in gesprek. We zoeken het debat op, ook wanneer de oplossing niet eenvoudig is. We respecteren dat meningen kunnen

De VU is sterk verankerd in de Amsterdamse regio.

FINANCIEEL

We zoeken niet alleen buiten de VU naar samenwerking. Ook

ONDERSTEUNING

die we niet onbenut willen laten.

uit te spreken en gezamenlijk verantwoordelijkheid te dragen voor onze organisatie. De medezeggenschap heeft hierin een belangrijke rol en draagt bij aan de onderlinge verbinding tussen studenten en medewerkers enerzijds en het bestuur anderzijds. Hiermee willen we ons gezamenlijk denken en onze draagkracht versterken en onze

IMPLEMENTATIE

verschillen. We sporen studenten en medewerkers aan om zich

richting aangeven. Een sterke positionering van de medezeggenschap draagt bij aan de gezamenlijke verantwoordelijkheid van bestuurders, medewerkers en studenten. We richten dit proces zo in dat het aansluit bij de specifieke situatie en bestaande processen van de universiteit.

De medezeggenschap wordt altijd tijdig betrokken bij (gezamenlijke)

21

besluitvorming en materieel in staat gesteld zijn rol adequaat te

vervullen, ook waar dit formeel niet aan de orde is. Waar het aanvullende bevoegdheden betreft, zullen afspraken gemaakt worden over de rechten van de medezaggenschap. Hiermee wordt gestimuleerd dat bestuur en medezeggenschap in een vroeg stadium met elkaar in gesprek gaan over de koers van de instelling.

IMPLEMENTATIE

FINANCIEEL

ONDERSTEUNING

VIER THEMA’S

AMBITIES AMBITIES

ONZE AMBITIES

23

VERDER KIJKEN

VOORWOORD

INHOUD

ONZE AMBITIES Onderwijs

Onze docenten zijn betrokken en inspirerend De kwaliteit van de docent bepaalt de kwaliteit van het onderwijs.

Een goede docent is regisseur van het leerproces, daagt uit en inspireert. Goed onderwijs kenmerkt zich door het geven van feedback aan de student, op de juiste momenten en op alle leerniveaus. Daarbij is het essentieel gebruik te maken van activerende werkvormen, nieuwe technologieÍn en een passende vorm van toetsen en examineren. De VU geeft docenten de ruimte die bij hun professie hoort en faciliteert hen hierbij. De beste docenten zijn docenten die een actieve rol spelen in de curriculumontwikkeling en die ook zichzelf als docent blijven ontwikkelen. De VU ondersteunt hen hierin zonder voorschrijvend te willen zijn. Docenten opereren niet in isolement, maar maken deel uit van een docententeam. Docenten zijn zichtbaar en benaderbaar waardoor studenten de persoonlijke begeleiding krijgen die ze nodig hebben.

Onze studenten ontwikkelen zich breed De ontwikkeling van studenten omvat meer dan het opdoen van academische kennis en vaardigheden. Ze betreft ook persoonlijke vorming, ontwikkeling van sociale vaardigheden, versterking van verantwoordelijkheidsbesef en filosofische reflectie op de vakwetenschap als identiteitsbepalend kenmerk van de VU. Om dit vorm te geven kent iedere bacheloropleiding een academische kern waarin de basis voor de academische vaardigheden wordt gelegd. In de academische kern is aandacht voor de identiteit van de VU en de vertaling van de kernwaarden van de VU naar de dagelijkse praktijk.

De VU wil het ontwikkelen van talent in zowel onderwijs als onderzoek stimuleren. De VU spoort haar studenten aan om zich breed in

Met name studenten uit de researchmaster zullen een carrière in de wetenschap overwegen, binnen of buiten de VU. De VU leidt deze studenten op om succesvolle, betrokken en integere promovendi te worden aan de VU of een andere (kennis)instelling.

Onze promovendi volgen een hoogwaardige opleiding Promovendi leveren een belangrijke bijdrage aan het wetenschappelijk onderzoek aan de VU. Om hen goed toe te rusten biedt de VU haar promovendi een hoogwaardige opleiding, met onderdelen die aansluiten bij de discipline en het eigen onderzoek. De opleiding is gericht op academische kennis en op vaardigheden die binnen en buiten de universiteit van belang zijn.

INHOUD VOORWOORD VERDER KIJKEN AMBITIES AMBITIES VIER THEMA’S

De VU heeft een onderwijsvisie ontwikkeld waarin het accent wordt gelegd op onderzoekend leren; het stellen van de juiste vragen is minstens zo belangrijk als het geven van de juiste antwoorden.

De verbondenheid van het academisch onderwijs met het weten­ schappelijk onderzoek houdt de kwaliteit van het onderwijs hoog en zorgt voor een blijvende intellectuele uitdaging van de studenten.

Onderzoekers zijn bij het onderwijs betrokken en docenten hebben ervaring als actieve onderzoekers. Studenten komen met onderzoek in aanraking, masterstudenten dragen daar aantoonbaar aan bij.

ONDERSTEUNING

verdieping en/of het volgen van een deel van de opleiding in het buitenland. De VU biedt veel kansen, maar stelt ook hoge eisen aan haar studenten. Studeren aan de VU is niet vrijblijvend. Studenten zijn zelf verantwoordelijk voor hun studiesucces en worden structureel op deze verantwoordelijkheid aangesproken.

FINANCIEEL

De VU biedt veel kansen, maar stelt ook hoge eisen aan haar studenten.

IMPLEMENTATIE

te zetten, buiten maar ook binnen de VU. Dit verrijkt niet alleen de VU-gemeenschap, maar vormt de studenten in een rol die zij later in de maatschappij innemen. Studenten die hebben laten zien dat zij extra gemotiveerd zijn, krijgen de mogelijkheid tot verbreding,

25

HOE KUNNEN WE GOED BLIJVEN LEVEN OP ONZE AARDE? ONDERZOEK NAAR DUURZAME ENERGIEBRONNEN VOOR DE KOMENDE GENERATIES

SCIENCE FOR SUSTAINABILITY

Onze studenten zijn maatschappelijk betrokken De VU leidt mensen op tot geëngageerde en gewetensvol opererende academici die voortdurend grenzen verkennen en weten te verleggen.

Deze maatschappelijke verbondenheid komt tot uitdrukking in de academische kern van de VU, waarin studenten worden gestimuleerd te reflecteren op hun toekomstige maatschappelijke verantwoordelijkheid. Participatie in de medezeggenschap en het vervullen van bestuursfuncties bij studentenorganisaties dragen bij aan kwalitatief goede besluiten en evenwichtige besluitvorming en een brede ontwikkeling van studenten. De VU stimuleert studenten zich actief in te zetten en voorziet hen van de benodigde faciliteiten om dit op een juiste manier te combineren met hun studie. Daarnaast kunnen studenten tijdens de bacheloropleiding direct een bijdrage leveren aan de maatschappij via ‘Community Services’. Via het ‘Community Services’-programma werken bachelor- en masterstudenten en docenten aan vraagstukken ingebracht door maatschappelijke partners. Dit gebeurt in de vorm van stage- of scriptieonderzoek en probleemgeoriënteerde onderwijsopdrachten. Op deze manier zetten studenten hun academische vaardigheden in voor de lokale en regionale gemeenschap en worden ze geprikkeld om hun vaardigheden op het gebied van leiderschap, samenwerking en persoonlijke ontwikkeling te vergroten. ‘Community Services’ dragen bij aan interdisciplinaire, grensoverschrijdende academische samenwerking en internationale uitwisseling. Ze kunnen als startmotor dienen voor

INHOUD VOORWOORD VERDER KIJKEN AMBITIES AMBITIES VIER THEMA’S

pakket van cursussen en onderwijsleeractiviteiten, dat is samengesteld op basis van weloverwogen en zorgvuldig beschreven eindtermen.

Een opleiding maakt gebruik van adequate instrumenten ter bewaking van de kwaliteit van de afzonderlijke onderdelen ervan, hun onderlinge samenhang en het te realiseren eindniveau. Waar wenselijk worden opleidingen organisatorisch samengebundeld in ‘colleges’ of ‘schools’.

Opleidingsdirecteuren en docenten worden op professionele wijze ondersteund.

ONDERSTEUNING

We stimuleren studenten te reflecteren op hun toekomstige maatschappelijke verantwoordelijkheid.

FINANCIEEL

Een professionele onderwijsorganisatie is een voorwaarde voor hoogwaardig academisch onderwijs. De opleiding is de organisa­ torische eenheid van docenten en wetenschappers en omvat meer dan een curriculum alleen. Een opleiding bestaat uit een coherent

IMPLEMENTATIE

We hebben een professionele onderwijsorganisatie

27

vervolgonderzoek. Uitgangspunt is dat ‘Community Services’ verankerd zijn in onderwijs en onderzoek en passen binnen de profileringsthema’s van de VU.

We bieden onderwijs voor een brede doelgroep We houden er rekening mee dat masterstudenten in de toekomst vaker vanuit een werksituatie zullen instromen, in plaats van direct vanuit de bacheloropleiding. De VU biedt daarom niet alleen onderwijs voor reguliere studenten aan, maar heeft ook een breed opleidingsaanbod voor andere belangstellenden. Op deze manier dragen we bij aan levenslang leren en geven wij invulling aan onze valorisatieambities.

Dat doen we zowel via postgraduate (executive) onderwijs als via valorisatie van het onderwijs door specifieke cursussen voor het beroepenveld. In beide gevallen stellen we hoge eisen aan de kwaliteit van het onderwijs en verbinden we onze naam alleen aan onderwijs dat aan onze hoge criteria voldoet. Kenmerk van het postgraduate onderwijs is dat het nauw verbonden is met het onderzoek en het initiële onderwijs. We zoeken niches die aansluiten bij de vier profileringsthema’s en laten recente wetenschappelijke inzichten aan bod komen.

We investeren in een levenslange verbintenis De VU investeert in een duurzame relatie met haar oud-studenten.

Alumni krijgen toegang tot een omgeving waarin zij hun kennis op peil kunnen houden en inzicht krijgen in de meest recente ontwikkelingen op hun vakgebied. Ook na het afronden van hun opleiding worden alumni bediend met uitdagende, stimulerende, innovatieve kennis en

VU-alumni slaan een brug tussen de academische wereld, bedrijfsleven en andere kennisinstituten. nieuwe contacten die hen verder kunnen helpen in hun carrière. VUalumni slaan een belangrijke brug tussen de academische wereld, het bedrijfsleven en andere (kennis)instituten. Alumni weten als geen ander wat de waarde van een opleiding aan de VU is. De VU betrekt haar alumni in de profilering van de VU als een universiteit waar men talent wil laten uitblinken. Daarnaast hebben onze alumni een actieve rol bij het creëren van stageplekken.

HUMAN HEALTH AND LIFE SCIENCES

AMBITIES

WAT GEZOND IS, VERANDERT CONTINU. INTEGRALE ONDERZOEKSMETHODES VAN VOEDING, BEWEGING EN GEZONDHEIDSASPECTEN

Onze ambitie

De VU biedt kwalitatief hoogwaardig, betekenisvol en uitdagend (post) academisch onderwijs aan. Met haar onderwijs levert de VU een bijdrage aan de maatschappij van nu en morgen door het opleiden van studenten voor betekenisvolle posities in de maatschappij. De prestatieafspraken die we inzake onderwijs in 2011 met het ministerie van OCW hebben gemaakt worden behaald.

Indicatoren – Instrument

1

Percentage (her)inschrijvers na het eerste jaar dat binnen een totale opleidingsduur van vier jaar de bachelor behaalt

2

Mate van studenttevredenheid (NSE en Onderwijsevaluaties)

3

Kwaliteit docenten (BKO, SKO en Onderwijsevaluaties)

4

Percentage opleidingen dat tenminste een voldoende scoort bij visitaties en midterm reviews

5

Mate van maatschappelijk betekenisvolle posities van VU-alumni (Alumnimonitor)

6

Percentage bachelorstudenten dat deelneemt aan ‘Community Services’programma

4

Versterken van de binding tussen docent en student.

5

Versterken van onze bijdrage aan levenslang leren en het verspreiden van onze wetenschappelijke kennis door verruiming van ons aanbod aan postgraduate onderwijs.

6

Versterken van de binding met onze alumni.

7

Vergroten van het verantwoordelijkheidsbesef van studenten ten aanzien van hun eigen studiesucces

• We zetten studenten aan tot actieve inzet en het nemen van meer verantwoordelijkheid voor eigen studiesucces.

• We ontwikkelen een herkenbaar en aantrekkelijk onderwijsaanbod voor niet-reguliere studenten.

Maatschappij • We implementeren een vorm van ‘CommunityServices’ verbonden aan de bacheloropleiding.

• We verbinden masteropleidingen met de wetenschappelijke onderzoeksprogramma’s gericht op maatschappelijke thema’s.

• We verbeteren de zichtbaarheid van ons postgraduate onderwijs en versterken de ondersteuning ervan.

• We creëren een structureel en duurzaam alumnibeleid.

Docent • We zetten onze docenten in hun kracht, waarbij we faciliteren dat ze goed geschoold zijn en blijven gedurende hun onderwijscarrière.

• We waarderen onderwijs en onderzoek gelijk.

• We investeren in de ontwikkeling van onderwijskundige vaardigheden, Engelse taalvaardigheid en onderwijskundig leiderschap.

• We verbeteren de kwaliteit van het onderwijs door de functie en de positie van de docent te versterken.

Opleiding

INHOUD VOORWOORD

Versterken van de maatschappelijke impact van ons onderwijs.

VERDER KIJKEN

3

AMBITIES AMBITIES

Verhogen van de kwaliteit van onderwijs.

VIER THEMA’S

2

Student • We flexibiliseren het bacheloronderwijs zodat VU-studenten makkelijker verticaal en horizontaal kunnen doorstromen.

ONDERSTEUNING

Vergroten van het studiesucces van studenten.

FINANCIEEL

1

Aanpak

• We reserveren jaarlijks centraal budget voor faculteitoverstijgend innovatief onderwijs.

• We versterken de ondersteuning van het onderwijs en de opleidingen.

• We implementeren interne kwaliteitszorg over de gehele linie van het onderwijs, inclusief het postgraduate onderwijs.

IMPLEMENTATIE

Doelstellingen

• We versterken de organisatiestructuur van het onderwijs.

• We creëren de benodigde randvoorwaarden voor goed postgraduate onderwijs, zodat het aanbod wordt verruimd, de zichtbaarheid toeneemt en het aantal deelnemers stijgt.

31

Onderzoek

We doen maatschappelijk relevant onderzoek Binnen de VU is ruimte voor zowel fundamenteel als toegepast onder­ zoek, dat gericht is op wetenschappelijke verdieping en het oplossen van maatschappelijke problemen. Dat past bij onze identiteit en onze kernwaarden. Dit wordt geaccentueerd door de vier profileringsthema’s waar onderzoekers van de VU zich op richten: Governance for Society, Human Health & Life Sciences, Connected World en Science for Sustainability.

We richten ons op onderzoeks­kwaliteit en onderzoeksrelevantie De VU heeft een solide onderzoekstructuur, waarbij het onderzoek hoofdzakelijk is ondergebracht in interdisciplinaire onderzoeksinstituten, die onder bestuurlijke verantwoordelijkheid staan van decanen van de participerende faculteiten. De kwaliteit van het onderzoek aan de VU wordt beoordeeld volgens het nationale Standaard Evaluatie Protocol

Binnen de VU is ruimte voor zowel fundamenteel als toegepast onderzoek.

(SEP). Om de kwaliteit van het onderzoek voortdurend te verbeteren selecteren we een aantal vergelijkbare Europese universiteiten met wie we ons kunnen vergelijken en van wie we willen leren. Het spiegelen aan andere instellingen geeft diepgang aan de discussie over rankings, die ook vanuit internationaal perspectief van belang zijn. De VU ziet de score op de Leiden Ranking, waarin een universiteit beoordeeld wordt op de impact van haar wetenschappelijk onderzoek, als een indicator van haar internationale positie.

Een sterke interactie met de maatschappij vergt een continue uitwisseling van kennis, waarden en behoeften tussen wetenschappers en de samenleving.

Exchange Amsterdam (IXA) brengt de expertise van verschillende ­Amsterdamse kennisinstellingen samen en ondersteunt onderzoekers bij het verzilveren van wetenschappelijke kennis. Een sterke interactie met de maatschappij vergt een continue uitwisseling van kennis, waarden en behoeften tussen wetenschappers en de samenleving. VU-wetenschappers zoeken actief de dialoog over maatschappelijke vraagstukken

INHOUD VOORWOORD VERDER KIJKEN AMBITIES AMBITIES VIER THEMA’S

De wetenschappers van de VU leveren met hun onderzoek een betekenis­ volle bijdrage aan ontwikkelingen die de maatschappij verder brengen.

De toewijzing van (afnemende) eerstegeldstroommiddelen wordt in de toekomst deels afhankelijk gemaakt van inspanningen en resultaten op het gebied van valorisatie. Europese en nationale subsidieprogramma’s vereisen concrete aandacht voor valorisatiedoeleinden, afhankelijk van de aard van het wetenschapsgebied. Daarbij vervult valorisatie een belangrijke functie in de maatschappelijke borging van het onderzoek binnen de vier profileringsthema’s. De VU kiest ervoor valorisatie in samenhang met onderwijs en onderzoek te bezien en te organiseren. De ­Innovation

ONDERSTEUNING

Valorisatie in onderzoek is een kerntaak

FINANCIEEL

De VU hecht sterk aan de toegankelijkheid van onderzoeksoutput: publicaties en data. Die zijn van belang voor de zichtbaarheid, de controleerbaarheid en het hergebruik van onderzoek. Een exponentieel groeiend volume aan data komt beschikbaar en biedt uitdagende nieuwe onderzoeksmogelijkheden. Dit vraagt om verantwoord beheer tijdens de onderzoeksfase en duurzame opslag daarna. Daarnaast is de VU overtuigd voorstander van het maximaal toegankelijk maken van onderzoeksoutput door te publiceren in open access, zeker wanneer het gaat om onderzoek dat uit publieke middelen is gefinancierd.

IMPLEMENTATIE

Kwaliteit van onderzoek is nauw verweven met wetenschappelijke integriteit. In het graduate en undergraduate onderwijs besteedt de VU aandacht aan de ethische en methodologische aspecten van wetenschappelijk onderzoek. De toename van de (inter)nationale concurrentie om onderzoeksbudgetten dwingt ons kritisch te kijken naar de inhoud van ons onderzoek. Voor faculteiten en onderzoeks­ instituten betekent dit dat zij focus moeten aanbrengen en periodiek moeten bijsturen.

33

BRANDLAB VOOR BETERE KLIMAATBEHEERSING SCIENCE FOR SUSTAINABILITY Alleen al in Europa breken jaarlijks zo’n 45.000 bosbranden uit, en wereldwijd verbrandt elk jaar een gebied ter grootte van de EU. Binnen het thema Science for Sustainability onderzoeken wij de brandbaarheid van verschillende typen vegetatie in een brandlab op de VU. En op diverse plekken op aarde meten we de uitstoot van broeikasgassen ten gevolge van brand. Door onze data te koppelen aan elkaar en aan klimaatmodellen, kunnen we veranderingen in brandregimes en hun effect op het wereldklimaat en onze luchtkwaliteit voorspellen.

Betrokken onderzoekers Guido van der Werf Hans Cornelissen

en ­onderzoeksresultaten, waardoor ze in staat zijn maatschappelijke ­behoeften te vertalen in relevant wetenschappelijk onderzoek.

Onderwijs en onderzoek versterken elkaar Bij de VU zijn onderzoek en onderwijs nauw verbonden. Onderzoek voedt het onderwijs en dwingt tot heldere verantwoording van onderzoeksresultaten. Ook de continu veranderende arbeidsmarkt pleit voor een sterke koppeling van onderwijs en onderzoek. Technologische en maatschappelijke veranderingen vragen om competenties als kritisch denken, creativiteit en probleemoplossend vermogen.

Dit zijn bij uitstek competenties die via onderzoek worden aangeleerd.

Het zelfstandig uitvoeren van een eigen onderzoeksproject vormt dan ook een standaardonderdeel van de mastercurricula. Studenten krijgen onderwijs in ‘state of the art’ onderzoek en participeren in lopende onderzoeksprojecten. Voor talentvolle studenten, met aantoonbare interesse in de wetenschap, staat de weg naar een onderzoekscarrière open, waarin zij kunnen kiezen voor een researchmaster binnen de vier profileringsthema’s. Ook studenten die geen wetenschappelijke loopbaan vervolgen, dienen goed inzicht te krijgen in wat wetenschappelijk onderzoek inhoudt, wat de mogelijkheden zijn en waar de grenzen liggen.

De VU vindt het belangrijk dat afgestudeerden in staat zijn de uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek kritisch te beoordelen en te gebruiken.

Percentage Top 10% wetenschappelijke publicaties (Leiden Ranking)

2

Baten onderzoek gefinancierd door en/ of in samenwerking met bedrijven en maatschappelijke instellingen

3

Aantal outputresultaten van maatschappelijke disseminatie

4

Percentage tijdschriftartikelen in open access

INHOUD VOORWOORD

1

AMBITIES AMBITIES

De VU is een vooraanstaande onderzoeksuniversiteit die een onderscheidende wetenschappelijke bijdrage levert aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken.

De VU genereert nieuwe wetenschappelijke kennis, stelt deze beschikbaar, past deze toe en draagt deze kennis over aan studenten zodat zij in staat zijn bij te dragen aan betekenisvolle maatschappelijke ontwikkelingen.

Indicatoren

VERDER KIJKEN

Onze ambitie

Versterken van een multidisciplinaire benadering in fundamenteel en toegepast onderzoek, vanuit de visie dat fundamenteel onderzoek nodig is voor goed toegepast onderzoek.

3

Verder integreren van wetenschappelijk onderzoek in ons onderwijs.

4

Versterken van de organisatie van ons onderzoek rondom de profileringsthema’s.

5

Versterken van de dialoog met de maatschappij over ons onderzoek.

• We stimuleren en faciliteren onderzoekers om in open access te publiceren.

• We selecteren tien Europese universiteiten voor vergelijking en strategische discussie.

VIER THEMA’S

Onderzoekskwaliteit en -relevantie: • We ondersteunen onze onderzoekers proactief en financieel om nationale en internationale beurzen te verwerven.

ONDERSTEUNING

2

Vergroten van de valorisatie en de toegankelijkheid van kennis rond fundamenteel wetenschappelijke en maatschappelijke vraagstukken.

Valorisatie en profilering: • We richten onze (inter)disciplinaire onderzoeksorganisatie op de profileringsthema’s.

• We realiseren researchmasters binnen onze vier profileringsthema’s.

• We stimuleren en faciliteren onderzoekers om te interacteren met niet-academische groepen.

• We stimuleren en faciliteren onderzoekers om publieke en private samenwerkingsverbanden aan te gaan voor onderzoek en valorisatie.

FINANCIEEL

1

Aanpak

IMPLEMENTATIE

Doelstellingen

Verbinding onderzoek en onderwijs: • We zetten onze toponderzoekers en hoogleraren in voor onderwijs aan bachelorstudenten.

• Docenten zijn in staat de verbinding tussen onderwijs en onderzoek te realiseren.

37

Talent

We dagen studenten uit om maximaal te presteren Wij dagen onze studenten uit hun talenten maximaal te ontwikkelen en hun grenzen te verleggen. Ons talentbeleid is niet alleen gericht op de kleine groep studenten die extra gemotiveerd is en uitmuntend presteert; we dagen alle studenten uit om maximaal te presteren.

De juiste student op de juiste plek ­ tudenten worden gestimuleerd om zich verder te ontwikkelen door S verdieping en verbreding. Studenten met bovengemiddelde belangstelling en vaardigheden krijgen de mogelijkheid om te excelleren in honours­ programma’s en researchmasters. De VU streeft ernaar de juiste student op de juiste plek te krijgen door middel van het geven van gerichte voor­lichting, matching, het BSA (Bindend Studieadvies), de ­aangescherpte taaltoets en de Summer School. De VU daagt studenten uit om het maximale uit hun studie te halen. Zij worden aangemoedigd extracurriculaire activiteiten te ondernemen zodat ze zich ontwikkelen tot kritische en zelfstandige academici.

We bieden onze wetenschappers perspectief De VU weet kwalitatief hoogstaande docenten en onderzoekers aan zich te binden. We bieden wetenschappers perspectief in loopbaan­ mogelijkheden. Daarvoor biedt de VU een uitgebreid aanbod aan ontwikkelactiviteiten, die verbonden zijn met onze strategie en met de kwaliteiten die van wetenschappers worden gevraagd. Naast excellente onderzoeksprestaties gaat het om onderwijsgevende kwaliteiten, valorisatie, ondernemerschap en leidinggevende kwaliteiten.

INHOUD VOORWOORD VERDER KIJKEN AMBITIES AMBITIES VIER THEMA’S ONDERSTEUNING

wetenschappers die worden beschouwd als aankomend leiders op hun vakgebied. De benoeming van gepromoveerd talent verloopt in beginsel via een tenure track waaraan heldere prestatieafspraken zijn verbonden.

FINANCIEEL

We bieden wetenschappers perspectief in loopbaanmogelijkheden.

IMPLEMENTATIE

Om (top)talent te belonen en inspireren kennen we stimulerings­ maatregelen op het terrein van onderwijs en onderzoek. Uitmuntende onderwijsprestaties dragen bij aan bevordering tot hoogleraar.

Via de University Research Chair erkent de VU haar uitmuntende

39

DALING VAN RECIDIVE DOOR GEZAMENLIJKE AANPAK GOVERNANCE FOR SOCIETY

In Amsterdam zorgde een kern van 600 veelplegers voor ruim 2500 aanhoudingen per jaar. Hoe kan deze problematiek worden aangepakt en welke partijen zijn daarbij nodig?

De VU heeft een netwerkanalyse gemaakt en heeft ruim 35 partners uit de publieke, semipublieke en private sector bij elkaar gebracht. Dit goed functionerend netwerk heeft een daling in de recidive gerealiseerd van meer dan 50%. Maar een dergelijke aanpak leidt ook tot nieuwe vragen: hoe worden dit soort complexe netwerken georganiseerd en geleid als hiĂŤrarchie ontbreekt, welke rol heeft de burger in een moeilijk te overzien netwerk, wie houdt op welke wijze toezicht op de partners in het netwerk en op het netwerk als geheel?

Vragen die in samenwerking verder worden opgepakt door de VU en de praktijk.

Betrokken onderzoekers Goos Minderman Katherine Diaz

Onze ambitie

Op de VU heerst een cultuur van ambitie, uitdaging en ontwikkeling.

De VU heeft een scherp oog voor talent. Wij stellen hoge eisen aan onze studenten en medewerkers en bieden hun de kans zich optimaal te ontwikkelen.

Doelstellingen

1

Versterken van ons onderwijsportfolio door diversiteit in het aanbod dat passend is bij de behoefte van verschillende groepen studenten.

2

Creëren van een omgeving waarin studenten en wetenschappers zich optimaal kunnen ontwikkelen.

3

De juiste student op de juiste plek krijgen.

Indicatoren – Instrument

1

Mate waarin de inhoud van de opleiding door studenten als stimulerend wordt ervaren (NSE)

2

Percentage studenten dat deelneemt aan excellentieprogramma’s

3

Percentage medewerkers dat deelneemt aan ontwikkeltrajecten

4

Mate waarin medewerkers zich uitgedaagd voelen (Werkbelevingsonderzoek)

Aanpak

Student • We bieden een breed palet van onderwijs en onderwijsvormen aan dat studenten uitdaagt zich optimaal te ontwikkelen.

• We richten onze onderwijsprogramma’s zo in dat deze aantrekkelijk zijn voor studenten die op het middelbaar onderwijs excellentietrajecten hebben gevolgd.

• We bieden excellentietrajecten aan in het kader van de bacheloropleidingen.

• We stimuleren en faciliteren extracurriculaire activiteiten.

• We zetten hoogleraren in bij het bacheloronderwijs.

• We zorgen voor een goede match tussen student en opleiding.

• We zetten onze talenten in als inspiratiebron voor studenten om het beste uit zichzelf te halen.

Medewerkers • We erkennen wetenschappelijk onderwijs- en onderzoekstalent met stimuleringsmaatregelen.

• We werken met tenure tracks en career tracks.

• We ontwikkelen excellent leiderschap door opleidingen en gerichte begeleiding.

INHOUD VIER THEMA’S ONDERSTEUNING

In een wereld die in cultureel opzicht steeds pluriformer wordt, betekent dit dat we academici willen opleiden die in staat zijn om verschillende culturele perspectieven te betrekken in hun professionele handelen en effectief om te gaan met verschillende culturen. In ons wetenschappelijk onderzoek willen we kennis ontwikkelen die niet vooringenomen is door onze culturele context, maar recht doet aan die pluriformiteit.

Zo bevordert een divers samengestelde onderzoeksgroep de kwaliteit van onderzoeksresultaten. We willen een inclusieve leer- en werk­ omgeving bieden die, juist door de aanwezigheid van verschillen, creativiteit en talentontwikkeling maximaal stimuleert. Met deze visie leidt de VU haar studenten op om succesvol te zijn in de pluriforme samenleving van morgen.

FINANCIEEL

De samenstelling van de bevolking verandert in hoog tempo. Diversiteit is een ‘fact of life’ en een intrinsieke waarde van de VU; het thema past bij onze identiteit. De VU biedt ruimte aan diversiteit vanuit de overtuiging dat de kwaliteit van onderwijs en onderzoek gebaat is bij een verscheidenheid aan achtergronden, nationaliteiten, levensbeschouwingen, opvattingen, politieke overtuigingen, gender, leer- en levensstijlen en fysieke omstandigheden.

IMPLEMENTATIE

Diversiteit is een verrijking voor onderwijs en onderzoek

AMBITIES AMBITIES

VERDER KIJKEN

VOORWOORD

Diversiteit

Ontwikkeling van expertise in diversiteit en onderwijs De verantwoordelijkheid van de VU eindigt niet bij de bul of onderzoeks­ publicatie. De VU ziet voor zichzelf een rol in het slaan van een brug 43

tussen de academische wereld en de arbeidsmarkt. Dat past bij het streven van de VU om wetenschap op betekenisvolle wijze ten

In ons wetenschappelijk onderzoek willen we kennis ontwikkelen die niet vooringenomen is door onze culturele context. dienste te stellen van de maatschappij. De VU ziet nadrukkelijk een rol voor zichzelf weggelegd waar het gaat om expertiseontwikkeling rond diversiteit in het onderwijs. We werken op dit punt samen met andere kennisinstellingen wereldwijd, en met organisaties in de Amsterdamse regio. In het bijzonder is diversiteit een onderwerp van gesprek met onze internationale partners in de landen waar diversiteit een prominente rol speelt; we delen kennis over diversiteit en leren van de ervaringen elders.

Onze ambitie

De VU zet haar verscheidenheid aan achtergronden, levensbeschouwingen, politieke overtuigingen, gender en levensstijlen succesvol in ter verrijking van de kwaliteit van onderwijs en onderzoek. De VU heeft een cultuur die op inclusie is gericht; alle medewerkers en studenten voelen zich betrokken.

Indicatoren – Instrument

1

Ervaren inclusiviteit van de leeromgeving door studenten

2

Ervaren inclusiviteit van de werkomgeving door medewerkers (Werkbelevingsonderzoek)

3

Weerspiegeling van diversiteit in de maatschappelijke bijdrage van alumni op het gebied van werk en maatschappelijke rollen (Alumnimonitor)

4

Aantal publicaties van divers samengestelde teams

5

Mate van diversiteit onder de medewerkers

Vergroten van de diversiteit van onze personeelssamenstelling.

4

Vergroten van de interculturele competenties van onze studenten.

2

Vergroten van de diversiteit onder onze potentiële promovendi via hogere diversiteit in de doorstroom na de master.

5

Verlagen van relatieve uitstroom en studievertraging van allochtone studenten.

Vergroten van de diversiteitssensitiviteit van onze medewerkers.

6

3

Verhogen van relatieve doorstroom van allochtone studenten naar een relevante arbeidsmarkt.

7

Vergroten van maatschappelijke impact van onze alumni waar het gaat om diversiteit.

• We voeren periodiek een scan van het culturele klimaat uit en nemen maatregelen om een klimaat te bevorderen waarin ruimte is voor verschil.

• We intensiveren de samenwerking met universiteiten met een succesvol diversiteitsbeleid.

• We ontwikkelen een kennisplatform met kennisinstellingen uit binnen- en buitenland en met de gemeente en het regionale bedrijfsleven.

Diversiteitssensitiviteit • We ondersteunen onze medewerkers in het omgaan met diversiteitsvraagstukken door opleidingen en begeleiding onder andere in de BKO en SKO.

• Diversiteit vormt een onderdeel van de academische kern, honoursvakken en minoren.

• We faciliteren en ondersteunen studenten om uitwisseling tussen culturen tot stand te brengen.

• We helpen studenten om zich goed voor te bereiden op de arbeidsmarkt.

• We stimuleren allochtone studenten om extracurriculaire activiteiten te ontplooien.

VIER THEMA’S ONDERSTEUNING

• We faciliteren waar mogelijk de levensbeschouwelijke diversiteit van studenten en medewerkers.

• We bieden in de bachelorfase proactieve studiebegeleiding aan met aandacht voor studenten die studievertraging dreigen op te lopen.

FINANCIEEL

• We besteden aandacht aan diversiteit bij de introductie van nieuwe medewerkers.

Diversiteit in het onderwijs • We bieden een intensief en goed afgestemd introductieprogramma, waarin diversiteit centraal staat.

Adequate voorbereiding • We vergroten de samenwerking met middelbare scholen om eerder met toekomstige studenten, in het bijzonder eerstegeneratiestudenten, in contact te komen en we vergroten de wederzijdse kennis over de inrichting van het onderwijs.

• We bereiden aspirant-studenten die door hun achtergrond een achterstand hebben of dreigen op te lopen, goed voor op een academische loopbaan. We doen dat door matching, duidelijke communicatie over verwachtingen en eisen en door ze vroegtijdig kennis te laten maken met de academische wereld (pre-university).

IMPLEMENTATIE

Diversiteitsbeleid • We richten procedures in voor werving, selectie, training en beoordeling van personeel zodat deze een diverse personeelssamenstelling maximaal ondersteunen.

AMBITIES AMBITIES

Aanpak

VERDER KIJKEN

1

VOORWOORD

INHOUD

Doelstellingen

45

HOE STELLEN WE HET WELZIJN VAN ONZE PLANEET VEILIG? NIEUWE INZICHTEN IN DUURZAME INTERACTIE TUSSEN MENS EN OMGEVING

SCIENCE FOR SUSTAINABILITY

talige campus met Nederlands en Engels als voertalen (‘languages of communication’), rekening houdend met de omgevingen waar deze gebruikt worden. Colleges worden – afhankelijk van de opleiding – in het Engels en/of Nederlands gegeven (‘languages of instruction’).

Om voor alle studenten, docenten en wetenschappers over de hele wereld een aantrekkelijke universiteit te zijn, wil de VU haar inter­ nationale zichtbaarheid vergroten. Het internationale profiel van ­opleidingen wordt aangescherpt en de aantrekkingskracht van de ­opleidingen wordt ten volle benut. Daardoor biedt de VU ook ­studenten uit de Amsterdamse regio een internationale leeromgeving en profiteert de internationale en Amsterdamse arbeidsmarkt van onze onderzoeks- en onderwijsexpertise.

INHOUD VIER THEMA’S ONDERSTEUNING

De VU groeit naar een internationale cultuur waarin studenten en medewerkers zich thuis voelen en de onderlinge interactie opzoeken.

FINANCIEEL

In lijn met onze ambities op het gebied van diversiteit groeit de VU naar een internationale cultuur, waarin studenten en medewerkers zich thuis voelen en de interactie opzoeken. De campus is een ontmoetingsplaats voor mensen met een verscheidenheid aan nationaliteiten en achtergronden. Het taalbeleid is gericht op inclusiviteit van alle VU-studenten en medewerkers op alle domeinen. Op termijn en in een gefaseerd proces ontwikkelt de VU zich naar een twee­

IMPLEMENTATIE

We ontwikkelen een internationale cultuur

AMBITIES AMBITIES

VERDER KIJKEN

VOORWOORD

Internationalisering

47

VU is verder kijken, ook over de grens De VU draagt al decennialang bij aan kennisdeling met (ontwikkelings) landen. Met Zuid-Afrika en Indonesië onderhoudt de VU al lange tijd relaties die zich door de geschiedenis heen steeds aan nieuwe omstandig­heden hebben aangepast. Beide landen hebben zich in de loop der tijd tot belangrijke regionale economische actoren ontwikkeld.

Met organisaties in deze landen gaat de VU institutionele relaties aan, onder meer via researchmasters die passen bij onze profileringsthema’s.

We stimuleren onze onderzoekers zich aan te sluiten bij strategische samenwerkingsverbanden. Samenwerkingsverbanden in onderzoek gaan we aan daar waar de beste samenwerkingspartners te vinden zijn. Ook bevorderen we de internationale mobiliteit van studenten, promovendi en andere medewerkers. Internationale ervaring bereidt studenten voor op een internationale carrière en de kwaliteit van het VU‑onderzoek heeft baat bij de intensieve internationale samenwerking.

GRENSOVERSCHRIJDENDE PROBLEMEN VRAGEN OM GRENSOVERSCHRIJDEND ONDERZOEK

GOVERNANCE FOR SOCIETY

Onze ambitie

We zijn een internationale universiteit. Ons sterk geïnternationaliseerde karakter draagt bij aan de kwaliteit van ons onderwijs en onderzoek en onze maatschappelijke bijdrage.

Een internationale omgeving, cultuur en exposure stimuleren onze studenten en medewerkers om over grenzen te kijken.

Indicatoren – Instrument

1

Percentage instroom en kwaliteit studenten met niet-Nederlandse vooropleiding in Engelstalige opleidingen (Onderwijsrapportage)

2

Percentage medewerkers met een nietNederlandse nationaliteit (HR-rapportage)

3

Percentage VU-studenten in bachelor opleidingen dat een deel van hun studie in het buitenland volgt (Onderwijsrapportage)

4

Participatie in internationale onderzoeksconsortia met externe funding

5

Het gebruik van het Engels

3

Vergroten van de internationale mobiliteit van onze studenten en medewerkers.

Doelstellingen

1

Creëren van een internationale omgeving.

2

Versterken van ons internationaal profiel.

Aanpak

Internationale omgeving • We ontwikkelen een aantrekkelijke internationale campus waarop opleidingen in het Engels of in het Nederlands worden gegeven.

• We creëren een internationale leeromgeving (international classroom).

• We ontwikkelen een uitdagend internationaal curriculum met Engelstalige minors en researchmasters, gericht op de vier profileringsthema’s.

• Studenten met diverse achtergronden en nationaliteiten worden met elkaar in contact gebracht door middel van gezamenlijke voorlichting, evenementen en programma’s.

Internationaal profiel • We spelen in op het internationale karakter, de cultuur en carrièremogelijkheden van Amsterdam.

• We benoemen buitenlandse universiteiten, instituten en onderzoeksorganisaties als voorkeurpartners.

• We sluiten ons aan bij internationale strategische onderzoeksconsortia en bij het internationale HR- logo voor onderzoekers.

• We investeren in langetermijnrelaties in Zuid-Afrika en Indonesië.

Mobiliteit • We stimuleren studenten om in het buitenland te studeren.

• We stimuleren buitenlandse sabbaticals voor wetenschappelijke medewerkers.

• We optimaliseren de informatievoorziening en services voor inkomende en uitgaande uitwisselings- en diplomastudenten.

• We werven internationale studenten, promovendi en medewerkers.

IMPLEMENTATIE

FINANCIEEL

ONDERSTEUNING

VIER VIER THEMA’S THEMA’S

DE VIER PROFILERINGSTHEMA’S

51

AMBITIES

VERDER KIJKEN

VOORWOORD

INHOUD

DE VIER PROFILERINGS­ THEMA’S Hedendaagse maatschappelijke vraagstukken nemen toe in complexiteit en vragen om een aanpak vanuit meerdere disciplines. Toekomstige wetenschappers en professionals moeten over de grenzen van hun eigen domein kunnen samenwerken. Om dit te stimuleren en om het brede aanbod aan onderwijs en onderzoek van de VU beter over het voetlicht te brengen, profileert de VU zich met vier thema’s: 1. Governance for Society 2. Human Health & Life Sciences 3. Connected World 4. Science for Sustainability Hiermee hebben we een duidelijk profiel voor alle medewerkers van de VU, voor het bedrijfsleven, overheden, kennispartners en de maatschappij in den brede. De thema’s vloeien voort uit onze identiteit en onze kernwaarden, onze sterke onderwijs- en onderzoeksgroepen en onze

De thema’s evolueren aan de hand van maatschappelijke ontwikkelingen. gerichtheid op maatschappelijke vraagstukken. Bovendien versterken wij hiermee de verbinding tussen verschillende academische disciplines, zowel binnen de VU als tussen de VU en het VUmc.

Versterking van interdisciplinair onderzoek De (interdisciplinaire) onderzoeksinstituten van de VU geven voor een belangrijk deel gestalte aan de profileringsthema’s. Met de vier profileringsthema’s stimuleert en versterkt de VU de samenwerking

Doelstellingen

1

We richten het onderzoek zoveel mogelijk thematisch in.

2

Met thematische aanpak bevorderen we de kwaliteit, impact en interdisciplinariteit van het onderzoek.

3

Met de profileringsthema’s helpen we maatschappelijke vraagstukken op te lossen.

1

Percentage Top 10% wetenschappelijke publicaties (Leiden Ranking)

2

Aantal publicaties van auteurs uit tenminste twee verschillende disciplines

3

Participatie in grootschalige onderzoekprogramma’s

4

Profielgerichte masteropleidingen (waaronder researchmasters)

5

Producten van valorisatie

6

Postgraduate onderwijs

Aanpak

• De masteropleidingen worden zoveel mogelijk met het thematisch onderzoek verbonden.

• In het bachelor onderwijs ontwikkelen we voor de vier profileringsthema’s universiteitsbrede minoren.

INHOUD VOORWOORD VERDER KIJKEN AMBITIES VIER VIER THEMA’S THEMA’S

Het brede aanbod aan onderwijs en onderzoek van de VU sluit aan bij hedendaagse maatschappelijke vraagstukken. Om dit beter over het voetlicht te brengen, kiest de VU ervoor zich met vier herkenbare thema’s te profileren, voortkomend uit onze wetenschappelijke sterktes.

Indicatoren – Instrument

ONDERSTEUNING

Onze ambitie

FINANCIEEL

Met name bij de masteropleidingen is een duidelijke koppeling met de thema’s zichtbaar. De ambitie is om per profileringsthema een minor te ontwikkelen voor bachelorstudenten.

IMPLEMENTATIE

tussen deze instituten, maar ook tussen faculteiten en onderwijs.

De thema’s hebben een uitnodigende functie voor wetenschappers, geen uitsluitende. De thema’s zijn niet statisch, ze evolueren aan de hand van maatschappelijke ontwikkelingen. Ze vormen een leidraad bij het uitstippelen van de koers van de VU. Door onderwijs- en onderzoeksprogrammering, externe positionering en valorisatie geven de betrokken wetenschappers invulling aan het thema. Thematische congressen stimuleren de interdisciplinaire samenwerking tussen deze docenten en onderzoekers.

• De profileringsthema’s zijn leidend in onze interne en externe onderzoekscommunicatie.

• De profileringsthema’s zijn leidend bij de werving van ons wetenschappelijk personeel.

• We zetten sterk in op participatie in nationale en internationale onderzoeksconsortia.

53

1

Governance for Society

De VU wil door wetenschappelijk onderzoek en onderwijs bijdragen aan een betere wereld. Governance for Society gaat over de analyse van maatschappelijke problemen, de wijze waarop collectieve vraagstukken worden geagendeerd, de manier waarop verschillende actoren zich organiseren en zich tot elkaar verhouden om te komen tot mogelijke oplossingen, tot welke activiteiten dat feitelijk leidt en

PROCESSEN VAN GLOBALISERING, TECHNOLOGISCHE INNOVATIE EN SOCIAALCULTURELE DIFFERENTIATIE MAKEN DE MAATSCHAPPELIJKE VERBANDEN LOSSER, ONVOORSPELBAARDER EN OOK MINDER BESTUURBAAR.

met welke resultaten. Governance gaat met andere woorden over de vraag hoe organisaties en samenlevingen in heden en verleden zich organiseren en bestuurd worden of bestuurd zouden moeten worden om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken en op te lossen. Daarbij heeft het thema zowel aandacht voor het begrijpen van bestuurlijke processen en problemen als voor ‘wat werkt’. Dat maakt ‘governance’ als vanzelf tot een van de profielbepalende thema’s.

Als samenleving lopen we steeds vaker aan tegen de grenzen van bestaande vormen van governance. Processen van globalisering, technologische innovatie en sociaal-culturele differentiatie maken de maatschappelijke verbanden losser, onvoorspelbaarder en ook minder

HOE KAN DE TOEGENOMEN TRANSPARANTIE BIJDRAGEN AAN EEN BETERE MAATSCHAPPIJ?

GOVERNANCE FOR SOCIETY

bestuurbaar. Tegelijkertijd wordt de samenleving op alle niveaus geconfronteerd met de grootste ecologische uitdaging uit de menselijke geschiedenis, een ingrijpende financiële en economische crisis, groeiende maatschappelijke ongelijkheid en grote andere sociale en culturele vraagstukken. Vraagstukken die ons als samenleving uitdagen tot een dieper begrip van maatschappelijke problemen en het vinden van passende antwoorden en nieuwe vormen van governance.

Het zoeken naar nieuwe wegen om met de huidige maatschappelijke vraagstukken om te gaan, raakt zowel publieke, maatschappelijke als private organisaties, alsook individuele burgers. Zij kunnen het niet alleen; er zijn allianties en netwerken van alle betrokkenen nodig.

De vraag in welke vorm die georganiseerd moeten worden en hoe ze werken staat op de agenda van vele partijen: van de burger die invloed wil uitoefenen op zijn leefomgeving, milieuorganisaties die vechten voor een betere wereld, de overheid die de werkloosheid wil aanpakken, de burgemeester van Amsterdam die de stad veiliger wil maken, de manager van een woningbouwcorporatie die worstelt met de grenzen van ‘good governance’, tot internationale organisaties als de EU, VN, Wereldbank en vele NGO’s die zich inzetten voor een veilige en een duurzame wereld.

HOE WORDEN ORGANISATIES EN SAMENLEVINGEN IN HEDEN EN VERLEDEN GEORGANISEERD EN BESTUURD? Governance for Society is een logische prioriteit in de onderzoeks- en onderwijsagenda van de VU. Governance omvat de maatschappelijke vraagstukken van werkgelegenheid tot de zorg om veiligheid, van duurzaamheid tot diversiteit en migratie, van marktwerking en ondernemerschap tot welvaartsverdeling. Vraagstukken waarin lokale, nationale en internationale dimensies in elkaar overvloeien en die vanwege hun complexiteit en paradoxale aard (‘wickedness’) geen eenduidige oplossingen kennen. Kenmerkend is, dat zij niet vanuit één of enkele disciplines zijn te vangen en dat er vele partijen nodig zijn om tot verantwoorde en creatieve oplossingsrichtingen te komen.

Het governance-thema vereist dan ook een aanpak over de grenzen van disciplines en faculteiten heen (interdisciplinair), alsook een verbinding met de maatschappelijke en bestuurlijke praktijk (transdisciplinair).

Dat leidt tot een intrigerende agenda voor onderzoek, onderwijs en maatschappelijke samenwerking. Wat typeert de governance in

De governance-agenda daagt uit en biedt kansen. Zij verbindt diverse manieren van kijken (disciplines, foci), thema’s, sectoren (loci) en bovenal verbindt ze de VU met de samenleving; ze biedt de uitdaging en potentie om stappen voorwaarts te zetten. Samen op zoek naar nieuwe inzichten via onderzoek, met van daaruit ook een bijdrage aan beleid, leiderschap en maatschappelijke betrokkenheid, via ons onderzoek en onderwijs.

INHOUD VOORWOORD VERDER KIJKEN AMBITIES VIER VIER THEMA’S THEMA’S ONDERSTEUNING

systemen, praktijken, strategieën en ‘verzet’ van hen die ‘geregeerd’ worden, de betekenis van complexiteit en emergente verschijnselen (onder andere cultuur) en, niet in de laatste plaats, de vraag wat ‘goed besturen’ inhoudt, van lokaal tot mondiaal niveau (ethiek, integriteit).

Hedendaagse globaliseringsprocessen nopen hierbij uiteraard tot een mondiaal perspectief, tot meer dan een focus alleen op Nederland of Europa.

FINANCIEEL

GOVERNANCE OMVAT DE MAATSCHAPPELIJKE VRAAGSTUKKEN VAN WERKGELEGENHEID TOT DE ZORG OM VEILIGHEID, VAN DUURZAAMHEID TOT DIVERSITEIT EN MIGRATIE, VAN MARKT­ WERKING EN ONDERNEMERSCHAP TOT WELVAARTSVERDELING.

IMPLEMENTATIE

verschillende sectoren, wat lijkt te werken en welke lessen vloeien daaruit voort? Aandachtspunten en thema’s zijn bijvoorbeeld: de maatschappelijke problemen zelf, de (onbedoelde) consequenties van gekozen aanpakken hiervan, de institutionele structuren en rechtsvormen, de verbinding van publieke, maatschappelijke en private actoren, de verantwoordingsstructuren en -systemen, de betekenis en werking van leiderschap en zingeving, zichtbare en onzichtbare machtspraktijken, disciplinering, (lokale) percepties van bestuurlijke

57

EEN BETERE WERELD DOOR BETER BESTUUR GOVERNANCE FOR SOCIETY

Hoe moeten organisaties en samenlevingen bestuurd worden om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken en op te lossen? Wat werkt, wat is effectief en wat draagt bij aan een betere wereld? Hoe sluit die ‘governance’ aan bij de opvattingen en inzet van burgers en medewerkers? Om hier antwoord op te vinden telt steeds de vraag wat de kwaliteit en integriteit van besturen inhoudt. De vraag om welke waarden het gaat. Om wat er wel en niet deugt.

VU-onderzoek richt zich mede op ‘goed besturen’, op de waarden die ertoe doen, de spanningen tussen die waarden en op wat helpt. Bijdragen aan een betere wereld begint bij beter besturen.

Betrokken onderzoeker Gerda van Dijk

Onze ambitie

Wij hebben de ambitie vanuit onze vrije en onafhankelijke academische positie, een verdiepende, fundamentele bijdrage te leveren aan maatschappelijke governancevraagstukken met het oog op een betere wereld. Dat doen wij door het creëren van ‘vrije ruimte’ waarin wij, beginnend en eindigend bij de samenleving en in

samenwerking met maatschappelijke en wetenschappelijke partners, governance-vraagstukken agenderen, de nodige praktijk- en academische kennis bundelen, beschikbaar maken en verder doorontwikkelen tot inzichten en praktijken met een aantoonbare maatschappelijk betekenis.

Doelstellingen

Aanpak

1

Verscherpen van het inhoudelijk profiel op actuele en relevante maatschappelijke governancevraagstukken en waarin de VU een wezenlijke bijdrage kan en wil leveren.

2

Herkend en erkend worden als het onderzoeks- en onderwijsinstituut op het terrein van maatschappelijke governancevraagstukken op nationaal en internationaal niveau.

3

Versterking van de (inter)nationale samenwerking ter vergroting van de financieringsmogelijkheden voor onderzoek.

4

Verwerven van Europese subsidies op het terrein van Governance.

5

Bijdragen aan de scholing van toekomstige leiders door studenten via onderwijs weerbaarder te maken en beter te equiperen om op een genuanceerde wijze met complexiteit in governanceverhoudingen om te gaan.

6

Vergroten van onze zichtbaarheid in het maatschappelijke debat, op zowel nationaal als internationaal niveau.

• We richten ons vanuit Governance for Society op een brede ‘transdisciplinaire’ werkwijze.

We verbinden de diverse disciplines en faculteiten, we verzamelen en verwerken inbreng vanuit de praktijk/samenleving met betrekking tot governance en we werken stap voor stap aan de herkenning van en betrokkenheid bij dit thema onder studenten en medewerkers.

• Voor de wijze waarop we de bundeling van onderwijs en onderzoek op het gebied van governance vormgeven is de transdisciplinaire ambitie richtinggevend.

• We inventariseren - op hoofdlijnen - overlappende urgente governancevraagstukken zoals die spelen in de samenleving van lokaal tot mondiaal niveau. Die vraagstukken worden vertaald in een aantal governancethema’s in onderzoek en onderwijs.

• We ontwikkelen een universiteitsbrede governance minor, een honours track in governance en een governance research master.

Binnen het thema Human Health & Life Sciences (H2LS) werken VU, VUmc en Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA) samen aan de ontwikkeling en versteviging van onderwijs en onderzoek op het gebied van leven, gezondheid en gezondheidszorg. Dat gebeurt vanuit een brede insteek, waarin de continua van fundamentele kennis naar toepassing, van preventie via cure naar care, en van de

INHOUD VIER VIER THEMA’S THEMA’S ONDERSTEUNING FINANCIEEL

Daarnaast spelen maatschappelijke en technologische ontwikkelingen een rol. Denk hierbij aan de steeds beter geïnformeerde burger die dankzij de digitale revolutie zelf in staat is aspecten van gezondheid en ziekte te monitoren (de ‘quantified-self’), maar ook aan ontwikkelingen op het terrein van medische beeldvorming, biomarkers, genoomanalyse en 3D-printing voor medische doeleinden, die leiden tot ‘personalised ­medicine’. De context is hierbij zeer divers: van buurt tot school, van sportclub tot werkplek en van eerstelijnsgezondheidszorg tot hoog­ complexe academische zorg. Het is duidelijk dat het hier om zaken gaat die een multi- en interdisciplinaire aanpak vergen, waarbij ook ethische, juridische en bestuurlijke aspecten een rol spelen. Oplossingen van de hiermee gepaard gaande problemen vragen bovendien een internationaal georiënteerde aanpak, omdat het hier om universele vraagstukken gaat.

IMPLEMENTATIE

Gezond leven en kwaliteit van leven vormen belangrijke thema’s in onze moderne maatschappij. Tegelijk vormen ze een immense uitdaging. ­Immers, er is sprake van een demografische ontwikkeling die leidt tot een verregaande ontgroening en vergrijzing. Daarnaast hebben we te maken met epidemiologische ontwikkelingen waarin een groot deel van de ziektelast verschuift naar leefstijlgerelateerde aandoeningen. Dit geldt zowel voor soma als voor psyche. Vergroten van het volume van traditionele zorg is hierop niet het antwoord.

AMBITIES

VERDER KIJKEN

VOORWOORD

2 Human Health & Life Sciences

61

fundamentele wetenschappen naar toegepast centraal staan. Specifieke aandachtgebieden zijn public (mental) health, neurowetenschappen, oncologie, hart en vaten, sport en bewegen, beeldvorming, diagnose, en waarin steeds aandacht is voor zowel soma als psyche.

Het accent van onderwijs en onderzoek ligt op het begrijpen van ziekte­ mechanismen, zodat vroegtijdige herkenning en interventie mogelijk worden. Het onderzoek kenmerkt zich door koppeling van fundamentele

EEN GROOT DEEL VAN DE ZIEKTELAST VERSCHUIFT NAAR LEEFSTIJL­ GERELATEERDE AANDOENINGEN. inzichten in levensprocessen aan toepassingen in de praktijk van de preventieve en curatieve gezondheidszorg. De verbetering van de gezondheid en het menselijk functioneren door leefstijl, en meer in het bijzonder door voeding, bewegen en sport, vormen belangrijk thema’s. Met een scherp profiel en een geïntegreerde wetenschappelijke aanpak kunnen we antwoorden vinden op de gezondheidszorgvragen van vandaag en die van de toekomst, waarbij onderwijs, onderzoek en zorg verbonden zijn en de organisatie flexibel en innovatief is.

Thematische clusters en gebouwen vormen een impuls voor samenwerking De huidige zorgvragen zijn complex en betreffen preventie, diagnostiek, behandeling en ‘end of life care’. H2LS wil onderwijs en onderzoek in de medische, gedrags-, gezondheids-, bewegings- en levenswetenschappen zo organiseren, dat we een belangrijke bijdrage leveren aan de geschetste maatschappelijke en technologische ontwikkelingen, binnen de brede context waarin deze plaatsvinden. Daarom werken we samen in thematische clusters, binnen interfacultaire onderzoeksinstituten.

Het nieuwe O2-gebouw, waarin de onderzoeksgroepen van de VU en het VUmc gehuisvest worden, geeft de samenwerking een nieuwe impuls.

In het nieuwe O2-gebouw zal de nadruk liggen op neurowetenschappen in de breedste zin van het woord met rechtstreekse koppeling tussen (pre)klinisch onderzoek en zorg. Op termijn wordt gestreefd naar de realisatie van een sportcluster waar onderzoek en onderwijs rond bewegen en sport plaatsvinden in nauwe wisselwerking met de praktijkvelden van sport en gezondheid.

INHOUD VOORWOORD VERDER KIJKEN AMBITIES VIER VIER THEMA’S THEMA’S ONDERSTEUNING

molecuul, van preventie en gezondheidsbevordering tot behandeling en zorg – en streven hierbij naar excellentie.

We bieden studenten in het H2LS-domein de mogelijkheid binnen de nominale duur een bacheloropleiding af te ronden. Daarna kunnen zij aansluitend een masteropleiding volgen die past bij hun interesse en capaciteiten. Binnen H2LS wordt daarom stapsgewijs aan de flexibilisering van een aantal bacheloropleidingen gewerkt. Twee doelen staan daarbij centraal: iedere student binnen het bacheloronderwijs moet op de juiste plek komen en jong talent dient vroeg ontdekt, gekoesterd en gestimuleerd te worden.

FINANCIEEL

VERBETERING VAN DE GEZONDHEID EN HET MENSELIJK FUNCTIONEREN DOOR LEEFSTIJL, EN MEER IN HET BIJZONDER DOOR VOEDING, BEWEGEN EN SPORT

IMPLEMENTATIE

De onderwijsketen binnen VU en VUmc loopt van bachelor-, via (research) master- tot aan promovendi-opleidingen. Deze keten wordt gekoppeld aan de bestaande interfacultaire onderzoekszwaartepunten. Wij kiezen voor een integrale benadering – van molecuul tot mens en van mens tot

63

HERSENZIEKTE BIJ KINDEREN ONTRAFELD HUMAN HEALTH AND LIFE SCIENCES

Erfelijke progressieve hersenziekten bij kinderen beĂŤindigen levens die nog maar net begonnen zijn. Al meer dan 25 jaar wordt aan de VU wetenschappelijk onderzoek verricht naar herkenning van deze ziekten. Het doel is, de ziektemechanismen beter te begrijpen, zodat we een effectieve behandeling kunnen ontwikkelen. Het is ontzettend verheugend dat dat laatste stuk, effectieve behandeling, steeds meer binnen bereik komt.

Betrokken onderzoeker Marjo van der Knaap

Onze ambitie

Met een scherp en ambitieus profiel in H2LS, waarbinnen onderwijs, fundamenteel, translationeel en toegepast onderzoek, en de praktijk van gezondheidsbevordering, sport en zorg op elkaar worden betrokken en innovatief worden georganiseerd, creëren we oplossingen voor actuele vragen rond fitheid, vitaliteit en gezondheid. We kijken over (land) grenzen en disciplines heen, combineren de expertise van zowel de VU als het VUmc, werken samen met de UvA en het AMC en met de beste instituten in binnen- en buitenland.

Doelstellingen

1

Er is sprake van een gemeenschappelijke onderzoeksstrategie, waarin translationeel onderzoek, dat recht doet aan de samenwerking tussen fundamenteel en toegepast onderzoek een centrale plaats inneemt. Dit onderzoek wordt gekenmerkt door een sterk accent op bevordering van de gezondheid en van een op preventie gerichte gezonde levensstijl.

2

Onderwijs voor promovendi wordt in sterke mate gevoed vanuit het onderzoek in de onderzoeksinstituten en gaat daarbij nadrukkelijk in op de toepassing daarvan in de praktijk.

3

Bacheloropleidingen zijn geflexibiliseerd, zodat studietrajecten relatief gemakkelijk gewijzigd kunnen worden. Daardoor wordt studieuitval verminderd en het studierendement vergroot.

Aanpak

Onderzoek

Undergraduate onderwijs

• We brengen onderzoek onder bij bestaande H2LS-onderzoeksinstituten en streven excellentie en relevantie na.

• We hanteren een bekostigingsmodel dat studentverkeer tussen faculteiten en universiteiten mogelijk maakt.

• We faciliteren onderzoek met professioneel projectbeheer, project control en valorisatiesupport en een ‘state of the art’ onderzoekinfrastructuur.

• We introduceren stapsgewijze flexibilisering van bachelorprogramma’s om doorstroom van studenten naar meerdere masteropleidingen mogelijk te maken door middel van majoren, minoren of schakeljaar.

Graduate onderwijs • We ontwikkelen honoursprogramma’s gericht op programmalijnen van de interdisciplinaire onderzoeksinstituten.

• De faculteiten richten een graduate school in voor flankerend H2LS-onderwijs voor promovendi.

Samenwerking • We werken interdisciplinair en zijn internationaal georiënteerd.

• We combineren de expertise van de VU en het VUmc, werken samen met de UvA/ HvA, het AMC en met topinstituten in het buitenland.

Wat zijn de effecten van globalisering op onze maatschappij? Op de VU worden de diverse facetten van ‘Connected World’ op kwantitatieve en kwalitatieve wijze met behulp van uiteenlopende soorten bronnen onderzocht door antropologen, archeologen, filosofen, historici, sociale wetenschappers en theologen in nauwe samenwerking met informatie- en taalwetenschappers. Het profileringsthema ‘Connected World’ bestudeert de vraagstukken van globalisering als een historisch, cultuurwetenschappelijk, filosofisch, sociaal en technisch vraagstuk met

INHOUD VIER VIER THEMA’S THEMA’S ONDERSTEUNING

politieke beïnvloeding. De geschiedenis van wereldverbanden gaat zo ver terug als de Oudheid. Identiteit, cultureel erfgoed, immigratie, kennis­vorming, politiek, de publieke sfeer, religie en verbale en non-verbale communicatie hebben de ontwikkeling van globalisering beïnvloed en vice versa. De VU is er zelf door beïnvloed en van een protestants bolwerk uitgegroeid tot een organisatie gekenmerkt door diversiteit. Recente en historische periodes van globalisering bieden kansen en mogelijkheden maar gaan ook gepaard met problemen en conflicten. Als nationale grenzen verdwijnen in een groter Europa of een mondiaal netwerk spelen thema’s als vervreemding en identiteitsverlies op.

FINANCIEEL

Door de digitalisering van de samenleving ontstaan nieuwe sociale relaties waarin bestaande relaties van karakter veranderen.

IMPLEMENTATIE

In onze globaliserende wereld raken mensen, bedrijven, overheids- en kennisinstellingen steeds sterker met elkaar verbonden. De recente wereldwijde informatie- en communicatierevolutie heeft verschillende delen van de wereld dichter bij elkaar gebracht. Het verleden kent meer periodes van intensieve technische, sociaaleconomische, culturele en

AMBITIES

VERDER KIJKEN

VOORWOORD

3 Connected World

67

waardevolle vergelijkende componenten. Daarbij richt de VU zich op de interactie tussen de opkomst van nieuwe mondiale netwerken en recent ontwikkelde (informatie-)technologieën die medeverantwoordelijk zijn voor deze veranderingen. Dit multidisciplinaire bèta-gamma- en bètaalfaprofiel is zowel nationaal als internationaal onderscheidend. Binnen het zwaartepunt staan drie thema’s centraal.

Digitalisering De digitalisering van de samenleving heeft geleid tot een wereld waarin nieuwe sociale relaties ontstaan en waarin bestaande relaties van karakter veranderen. Het is makkelijker geworden om met anderen in

DE DIGITALISERING VAN DE SAMENLEVING HEEFT GELEID TOT EEN WERELD WAARIN NIEUWE SOCIALE RELATIES ONTSTAAN EN WAARIN BESTAANDE RELATIES VAN KARAKTER VERANDEREN contact te treden, netwerken te vormen of nieuwe samenwerkingsvormen te ontdekken. Tegelijk hebben de technologische mogelijkheden ook risico’s; ze kunnen leiden tot nieuwe vormen van controle, regulering en conflict. De digitalisering en globalisering van de wereld veranderen onze manier van communiceren, de manier waarop onze economieën functioneren en maatschappelijke vraagstukken worden aangepakt, onze omgang met het verleden (inclusief erfgoed), onze taal, relaties, zingevingsbeleving, zelfs ons mens- en wereldbeeld. Elke dag worden meer data gegenereerd door machines, servers en mobiele telefoons dan door mensen. Deze ‘big data’ bevatten een schat aan informatie. Door de omvang van en verscheidenheid aan databronnen is het niet eenvoudig deze informatie te benutten. Anderzijds leiden recente en toekomstige ontwikkelingen in de digitale technologie tot ongekende mogelijkheden in de geesteswetenschappen, de sociale wetenschappen (‘data analytics’) en de gezondheidswetenschappen.

New patterns of cooperation De wisselwerking tussen technologie en sociale patronen heeft evidente economische, politieke, culturele en levensbeschouwelijke effecten. De sterke integratie van ICT in organisaties leidt tot nieuwe theorievorming over socio-technische systemen. Een analoge ontwikkeling vindt plaats op het niveau van het individu, waar de sterke digitalisering in het

informatisering zich rekenschap moeten geven van wat het onderzoek van de geesteswetenschappen en een deel van de sociale wetenschappen eigen is, namelijk interpretatie, en de daarin uitgedrukte waarden op cultuurhistorisch, religieus en filosofisch vlak. Tenslotte, creëren nieuwe informatiemogelijkheden en toenemende interdependenties nieuwe morele en politieke verantwoordelijkheden in ruimte en tijd, zoals discussies over ‘global justice’ en ‘social cohesion’ en onze plichten ten opzichte van toekomstige generaties.

Deze drie thema’s dragen uit dat wij fundamentele kennis verbinden aan het doorvoeren van veranderingen in de maatschappij en oog hebben voor daarmee samenhangende normen en waarden. Onze onderzoeksinstituten zijn van erkend hoog niveau en internationaal georiënteerd. In het kader van de Amsterdam Academic Alliance (AAA) werken wij op een aantal fronten samen met de UvA, zowel in onderwijs als onderzoek. Ook in het onderwijs bínnen de VU streven we naar meer samenwerking. Zo wordt een bachelor Politics, Philosophy and Economics voorbereid die een samenwerkingsverband is tussen Filosofie, Politieke Wetenschappen en Economie.

INHOUD VOORWOORD VERDER KIJKEN AMBITIES VIER VIER THEMA’S THEMA’S

DOOR NIEUWE VORMEN VAN BRONNEN­ONTSLUITING EN -BEHEER HEBBEN WE GEMAKKELIJKER TOEGANG TOT HET VERLEDEN.

ONDERSTEUNING

De geesteswetenschappen en sociale wetenschappen zijn zelf ook in toenemende mate onderhevig aan voortschrijdende informatisering.

Door nieuwe vormen van bronnenontsluiting en -beheer hebben we gemakkelijker toegang tot het verleden. Dit betekent niet alleen dat een historisch en hermeneutisch perspectief een meer prominente rol kan spelen in de evaluatie van maatschappelijke ontwikkelingen, maar ook dat nieuwe verantwoordelijkheden ontstaan ten aanzien van het beheer van ons cultureel erfgoed. Omgekeerd zal de toenemende

FINANCIEEL

New responsibilities

IMPLEMENTATIE

dagelijks leven, in de privé-sfeer en zelfs in het eigen lichaam, vragen oproept over mogelijkheid en wenselijkheid van cyber-physical systems.

Ook de creatieve industrie worstelt met haar productiviteit, met kennis over de effecten van nieuwe media, met de ontwikkeling van nieuwe technologieën, en met de notie van creativiteit als factor bij business innovatie.

69

INTERPRETATIE VAN NIEUWS EN INFORMATIE DOOR COMPUTERS CONNECTED WORLD

Woorden op zich hebben geen betekenis.

Zij krijgen betekenis door een context.

Computers kunnen massaal nieuws en informatie lezen. De VU ’Newsreader’ leert de computer context te herkennen en mee te nemen in de interpretatie van nieuws en informatie. De miljoenen nieuwsberichten die de ’Newsreader’ dagelijks verzamelt worden in een historische context geplaatst.

Uit deze ‘verhaallijn’ kan worden afgeleid waarover men het eens is en waarover niet, en hoe deze verschillen met emoties en wereldbeelden te maken hebben.

Betrokken onderzoeker Piek Vossen

Onze ambitie

In een uniek verband van alfa-, gamma- en bèta-disciplines levert Connected World een bijdrage op niveau aan de wisselwerking tussen enerzijds de opkomst van nieuwe mondiale netwerken en anderzijds de revolutie in informatie-technologie en ‘linguistic engineering’ die medeverantwoordelijk is voor deze veranderingen. Binnen Connected World bestuderen onderzoekers

en studenten de effecten van globalisering en digitalisering op cultuur-historisch, economisch, sociaal, juridisch en levensbeschouwelijk vlak. Andersom gebruiken wetenschappers de technologie om het verleden en heden te bestuderen en te duiden vanuit diverse contexten.

Doelstellingen

Aanpak

1

Wij zorgen ervoor dat het onderzoek naar globalisering en digitalisering en de effecten hiervan op de maatschappij, zoals het gebruik van big data, maar ook vervreemding en identiteitsverlies, focus en massa krijgt en teamwerk wordt.

2

Gelet op de grote maatschappelijke impact van globalisering en digitalisering, versterken we de banden met de industrie en maatschappelijke partners (publieke-private samenwerking).

3

We ontwikkelen nieuwe onderwijsprogramma’s waarbinnen het vraagstuk van globalisering vanuit een historisch, cultuurwetenschappelijk, filosofisch, sociaal en technologisch perspectief wordt onderwezen en onderzocht. We benadrukken daarbij de waarde van de vergelijking van kwalitatieve en kwantitatieve methoden en van verschillende periodes binnen de mondiale geschiedenis, om zo studenten op te leiden voor de informatie-en communicatiemaatschappij van de 21e eeuw.

• We continueren en versterken succesvol onderzoek binnen de onderzoeksinstituten Netwerk Instituut en CLUE, en andere samenwerkingsverbanden zoals Amsterdam Center for Business Analytics ACBA en Amsterdam Data Science ADS. • We gaan allianties aan met instituten buiten de VU. • We streven naar intensieve samenwerking met het internationale bedrijfsleven op het terrein van digital humanities.

• We laten masterstudenten participeren in embedded research’-projecten.

• We bieden universiteitsminoren aan op het gebied van Connected World.

• We bieden op interfacultair niveau een brede (alfa/gamma) bachelor Philosophy, Politics, Economics (PPE) aan.

Klimaat Hoe werken klimaatsystemen en hoe zijn hun interacties met land, water en atmosfeer? Met kennis daarover willen we strategieën uitzetten om negatieve gevolgen van klimaatverandering en klimaatextremen op ecosystemen en maatschappijen te kunnen voorspellen en tegengaan – en om nieuwe kansen te grijpen die het toekomstige klimaat zal bieden.

Dit thema leent zich bij uitstek voor interdisciplinaire en interfacultaire samenwerking.

Enerzijds zetten we zwaar in op zowel het voorspellen van klimaat­ veranderingen als van de effecten daarvan op ecosystemen.

INHOUD VIER VIER THEMA’S THEMA’S ONDERSTEUNING FINANCIEEL

Science for Sustainability kent drie kernthema’s die aardweten­ schappelijke, biologische, fysisch- chemische, sociaaleconomische, maatschappelijke, politieke en juridische aspecten integreren in onderzoek en onderwijs:

IMPLEMENTATIE

Voor het langdurig veiligstellen van het welzijn van onze planeet, en daarmee van de mensen die erop leven, is het essentieel om duurzaam om te gaan met de natuurlijke bronnen en diensten die de aarde ons biedt en om deze omgang klimaatbestendig te maken.

Hiervoor is fundamenteel nieuwe kennis nodig van vele aspecten van klimaatverandering, energieopwekking en van het omgaan met en verantwoord exploiteren van water en schaarse en minder schaarse natuurbronnen. Daarnaast is het van groot belang om ons begrip te vergroten van de manieren waarop we noodzakelijke veranderingen in het menselijk gedrag en de maatschappij kunnen bewerkstelligen die bijdragen aan een duurzame samenleving.

AMBITIES

VERDER KIJKEN

VOORWOORD

4 Science for Sustainability

73

WAT ZIJN DE KOSTEN VAN ONZE OMGANG MET ENERGIE VOOR DE MAATSCHAPPIJ?

SCIENCE FOR SUSTAINABILITY

Hoe reageren mineralen, nutriënten, biodiversiteit, ecosysteemdiensten en (nieuw) land op onze exploitatie ervan en hoe kunnen we efficiënter natuurbronnen opsporen en exploiteren? Hoe verhouden zich de kosten en baten van het exploiteren van diverse schaarse of minder schaarse natuurlijke bronnen? Hoe drukken we die kosten en baten uit in monetaire of niet-monetaire waarden (bijvoorbeeld natuurlijke, culturele, maatschappelijke)? En hoe kunnen we deze duurzaam met elkaar in balans brengen? Met name op het gebied van de valorisatie en het beheer van ecosysteemdiensten liggen er prachtige mogelijkheden voor nieuwe dwarsverbanden tussen de natuur-, aard-, sociale en economische wetenschappen. Niet alleen in onderzoek maar ook in onderwijs.

Dit multidisciplinaire thema heeft bijvoorbeeld onlangs een impuls gekregen door nadrukkelijke implementatie in het bacheloronderwijs: de VU-opleiding Aarde en Economie en de UvA-opleiding Future Planet Studies hebben recentelijk de krachten gebundeld door vrije bijvakuitwisseling te stimuleren.

INHOUD VOORWOORD VERDER KIJKEN AMBITIES VIER VIER THEMA’S THEMA’S

Natuurbronnen

ONDERSTEUNING

Anderzijds koppelen we inzichten van dit werk aan maatschappelijke aspecten. Zo doen we nieuwe onderzoeken naar het omgaan met klimaatverandering in nationale en internationale wetgeving, risicoanalyse en rampmanagement, sociaal­economisch beleid, waterbeheer, verzekeringen en kwetsbaarheid met betrekking tot overstromingen in laaggelegen stedelijke gebieden.

FINANCIEEL

HOE VERHOUDEN ZICH DE KOSTEN EN BATEN VAN HET EXPLOITEREN VAN DIVERSE SCHAARSE OF MINDER SCHAARSE NATUURLIJKE BRONNEN?

IMPLEMENTATIE

Dit doen we door onder andere een combinatie van metingen in de atmosfeer, experimenten die de effecten testen van opwarming en andere klimaat­veranderingen op planten, dieren, micro-organismen en hele ecosystemen (en hun vermogen tot adaptatie daaraan), en klimaatvoorspellende modellen gekoppeld aan dynamische aardkorst-, hydrologische, koolstof- en vegetatiemodellen.

Energie ‘Voor niets gaat de zon op’, dus wat zijn de kosten en baten van onze omgang met energie voor de maatschappij? Hoe gaan we duurzaam om met eindige bronnen van energie? Hoe slaan we efficiënt energie op voor later gebruik? En hoe exploiteren we energiebronnen die

75

VERMINDEREN VAN DE KWETSBAARHEID VAN STEDELIJKE GEBIEDEN SCIENCE FOR SUSTAINABILITY

Wereldwijd worden steden, van Jakarta tot en met New York, bedreigd door zeespiegelstijging en extreme overstromingen van het type dat we de laatste jaren maar al te vaak op t.v. hebben gezien. Vanuit de VU werk ik met internationale onderzoeksteams aan waterbeheer, risicovoorspelling, ramp-management, verzekeringen en het verminderen van de kwetsbaarheid met betrekking tot overstromingen in stedelijke gebieden.

Betrokken onderzoeker Jeroen Aerts

voor de komende millennia oneindig zijn, bijvoorbeeld geothermische energie en zonne-energie? Kunnen we planten efficiënter laten fotosynthetiseren voor grootschalige energieopwekking? Hoe kunnen we fotosynthese nabootsen door biochemische en technologische innovatie? De VU heeft al een geweldige internationale reputatie op dit gebied, onder andere op het raakvlak van de biofysica en de biologie maar ook met het ontwikkelen van ‘groene methodologie’ voor de energiezuinige chemische synthese van moleculen voor toepassingen in onder andere gebruiksmaterialen en medicijnen. Hiermee kan de VU de komende jaren nieuwe stappen maken om de afhankelijkheid van eindige en vervuilende energiebronnen als kernenergie en fossiele brandstoffen te verminderen.

Deze drie kernthema’s dragen uit dat wij fundamentele kennis verbinden aan het doorvoeren van veranderingen in de samenleving.

Dat is de grote kracht van onze invulling van Science for Sustainability, passend bij een universiteit die midden in de maatschappij staat.

Net als bij andere profileringsthema’s werken we ook bij dit thema nauw samen partners op dit gebied. Dit komt niet alleen tot uiting in het onderzoek maar ook in toenemende gezamenlijke masterprogramma’s. In die nieuwe programma’s gaat het er vooral om dat studenten kunnen profiteren van de complementaire wetenschappelijke expertise van de VU en de partners, en van de

HET IS ESSENTIEEL OM DUURZAAM OM TE GAAN MET DE NATUURLIJKE BRONNEN EN DIENSTEN DIE DE AARDE ONS BIEDT EN OM DEZE OMGANG KLIMAATBESTENDIG TE MAKEN.

beste docenten op de verschillende opleidingsonderdelen. We werken toe naar joint degrees, zodat we in Amsterdam een gevarieerd en breed aanbod van opleidingen in dit domein kunnen handhaven. Ook komt er een samenhangend aanbod van masteropleidingen van de bètafaculteiten van de VU en de UvA in de graduate school Science for Sustainability.

• We brengen de bestaande bachelor- en masteropleidingen van de VU en passende partners in kaart en passen de curricula waar nodig aan voor maximale onderlinge samenhang.

2

We zetten een Amsterdams samenwerkingsplatform op voor interdisciplinair onderzoek op het gebied van Science for Sustainability, met internationale uitstraling.

• We leggen in masteropleidingen een duidelijke verbinding met onderzoek en proberen toponderzoekers zoveel mogelijk hierin te betrekken vanwege hun voorbeeldfunctie.

3

We hebben een internationaal profiel als een van de topinstituten in de wereld op het gebied van sustainability.

• In samenwerking met de UvA selecteren we voor elk vak de beste docenten. Iedere docent moet de Basis Kwalificatie Onderwijs hebben of anders snel halen.

• We verhogen het aantal Engelstalige bacheloropleidingen.

• Door inzet van middelen binnen de AAA trekken we een aantal internationale toponderzoekers aan die belangrijke specifieke schakels kunnen vormen in een van de kernthema’s.

VOORWOORD VERDER KIJKEN AMBITIES

We hebben een helder geprofileerd bacheloren masteropleidingsaanbod op het thema Science for Sustainability met internationale aantrekkingskracht.

VIER VIER THEMA’S THEMA’S

1

ONDERSTEUNING

Aanpak

FINANCIEEL

Doelstellingen

Daarmee richten we ons op de gehele keten van fundamenteel onderzoek, toegepast onderzoek en toepassing.

IMPLEMENTATIE

Binnen het thema Science for Sustainability verbinden we fundamentele wetenschappelijke kennis met kennis over het doorvoeren van veranderingen in de samenleving.

INHOUD

Onze ambitie

79

EEN INTEGRALE KIJK OP ZIEKTE EN GEZONDHEID ZIEKTES ONTDEKKEN VOORDAT ZE JE ZIEK MAKEN

HUMAN HEALTH AND LIFE SCIENCES

IMPLEMENTATIE

FINANCIEEL

ONDERSTEUNING ONDERSTEUNING

ONDERSTEUNING VAN ONDERWIJS EN ONDERZOEK

81

VIER THEMA’S

AMBITIES

VERDER KIJKEN

VOORWOORD

INHOUD

ONDER­STEUNING De kwaliteit van de voorzieningen en de ondersteunende processen zijn voor de VU van doorslaggevend belang om haar ambities voor onderwijs en onderzoek waar te kunnen maken. Daarbij moet goede aansluiting zijn tussen de bedrijfsvoering en het primaire proces. We organiseren ondersteunende processen zo effectief, efficiënt en duurzaam mogelijk.

Zowel niet-wetenschappelijke als wetenschappelijke medewerkers leveren een belangrijke bijdrage aan het succes van de VU. De basis

De ondersteunende processen maken onderwijs en onderzoek van hoge kwaliteit mogelijk. voor een duurzame en efficiënte bedrijfsvoering is de afgelopen jaren gecreëerd. De VU zit nog in de transitiefase. In de komende jaren ligt de nadruk op kwaliteitsverbetering. Dit vergt een gezamenlijke inspanning van wetenschappelijk en ondersteunend personeel.

Duurzaamheid We stellen hoge eisen op het gebied van duurzaamheid aan de campusontwikkeling, het inkoopbeleid, de catering, de water- en lichtvoorziening en digitalisering. De VU draagt de verantwoordelijkheid voor een duurzaam beleid. Dit beleid wordt de komende jaren voortgezet met initiatieven op het gebied van groene ICT en duurzame huisvesting, waarbij verder inhoud wordt gegeven aan de visie ‘people, planet & prosperity’ en de nadruk op energiebesparing ligt en het maken van een duurzaam, gezond en toekomstbestendig gebouw. In de bedrijfsvoering betrekken we nadrukkelijk de initiatieven van medewerkers en studenten die bijdragen aan een duurzame organisatie.

Veiligheid Wij beschouwen veiligheid als een randvoorwaarde voor een goed academisch klimaat, waarbinnen betrokkenen zich ongehinderd kunnen ontplooien. Voor het functioneren van de VU is het essentieel dat er in alle opzichten sprake is van een veilige studeer-, onderzoeks- en werkomgeving.

2

Ratio personele lasten wetenschappelijk personeel:ondersteunend personeel

Doelstellingen

Vergroten van de klanttevredenheid ten aanzien van interne dienstverlening.

5

Ontwikkelen van veilige en duurzame dienstverlening.

2

Vergroten van de klant- en servicegerichtheid.

6

Verkorten van doorlooptijden in processen.

Dienstverlening zo veel mogelijk geïntegreerd aanbieden.

7

3

4

Creëren van een gestandaardiseerde en geharmoniseerde dienstverlening.

Aansluiten bij de landelijke ratio personele lasten wetenschappelijk versus ondersteunend personeel voor algemene universiteiten.

Digitalisering • We zetten digitalisering door en ontwikkelen onder andere een tweetalig digitaal serviceplein waar alle diensten en producten van de bedrijfsvoering worden aangeboden.

Uitgangspunt is de ‘zelfredzame medewerker en student ‘ die zonder tussenkomst van derden een beroep kan doen op de services.

Innovatie en ontwikkeling • We ontwikkelen een effectief sturingsmechanisme voor afnemers en leveranciers om de efficiëntie, duurzaamheid en kwaliteit van de dienstverlening te bevorderen.

• We zetten met name in de ICT nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de bedrijfsvoering in voor onderwijs en onderzoek.

• We sturen op de wensen van klanten door continue monitoring.

Integrale dienstverlening • We ontwikkelen samengestelde producten (over de grenzen van diensten heen) zodat de services op één plaats kunnen worden afgenomen.

• We ontwikkelen een dienstverleningsmodel dat de samenwerking met andere instellingen op het gebied van onderwijs en onderzoek mogelijk maakt.

INHOUD FINANCIEEL

Aanpak

ONDERSTEUNING ONDERSTEUNING

VIER THEMA’S

1

VOORWOORD

Klanttevredenheid ten aanzien van de ondersteunende processen (Servicescan)

VERDER KIJKEN

1

Professionalisering • We scholen alle bedrijfsvoeringsmedewerkers in generieke competenties, waaronder Engelse taalvaardigheid.

• Alle leidinggevende bedrijfsvoeringsmedewerkers investeren in het motiveren en inspireren van medewerkers.

IMPLEMENTATIE

De VU faciliteert onderwijs en onderzoek op professionele – dat wil zeggen efficiënte en effectieve – wijze.

Indicatoren – Instrument

AMBITIES

Onze ambitie

• We stimuleren bedrijfsvoeringsmedewerkers om zich verder te bekwamen in hun vakinhoudelijke kennis en vaardigheden.

• We implementeren integrale veiligheid.

• We voeren jaarlijks een risicoscan uit en zetten de uitkomsten om in acties om gesignaleerde risico’s terug te dringen.

83

De VU heeft een aantal elementen benoemd die randvoorwaardelijk zijn voor de realisatie van de ambities op het gebied van onderwijs en onderzoek en de organisatie van de universiteit: 1. Mensen 2. FinanciÍle middelen 3. Communicatie 4. Informatie 5. Huisvesting VU Campus Op de volgende pagina’s wordt verder op deze elementen ingegaan.

HOE KUNNEN MODERNE COMPLEXE ORGANISATIES FUNCTIONEREN ZONDER HIËRARCHIE? COMPETENTIEONTWIKKELING IN ZELFSTURENDE ORGANISATIES

GOVERNANCE FOR SOCIETY

WAT ZIJN DE KANSEN DIE NIEUWE TECHNOLOGIEËN ONS BIEDEN? NIEUWE KENNISBRONNEN CREËREN NIEUWE ONDERZOEKSTECHNIEKEN

CONNECTED WORLD

Onze wetenschappers zijn de sleutel tot succes als het gaat om de kwaliteit van ons onderwijs en onderzoek. medewerkers in, of met vooruitzicht op, vaste dienst. We streven naar een evenwichtige en toekomstbestendige verhouding van vast en flexibel personeel die in verhouding staat tot de activiteiten van de VU. Voor onze medewerkers zijn flexibiliteit en loopbaanontwikkeling van belang voor duurzame inzetbaarheid. Met medewerkers met een tijdelijk contract die het vooruitzicht op een langdurige arbeidsrelatie met de VU hebben, maken we heldere afspraken voor hun ontwikkeling. Voor onze tijdelijke medewerkers moet de tijd bij de VU een betekenisvolle bijdrage leveren aan hun ontwikkeling en flexibiliteit, en verdere loopbaanontwikkeling die gericht is op een duurzame inzetbaarheid, binnen of buiten de VU.

INHOUD AMBITIES VIER THEMA’S ONDERSTEUNING ONDERSTEUNING FINANCIEEL

Onze kernwaarden open, verantwoordelijk en persoonlijk komen terug in de wijze waarop we omgaan met onze studenten, medewerkers en alumni. We weten daardoor kwalitatief hoogwaardige medewerkers aan ons te binden. Toenemende onzekere omstandigheden met betrekking tot de financiering enerzijds en de competitieve en steeds internationalere arbeidsmarkt anderzijds, maken deze uitdaging groter. Ons uitgangspunt is dat vaste taken worden verricht door

IMPLEMENTATIE

Onze medewerkers realiseren onze ambities. Onze wetenschappers zijn de sleutel tot succes als het gaat om de kwaliteit van ons onderwijs en onderzoek. De VU ontwikkelt beleid voor de gezondheid, vitaliteit en duurzame inzet van onze medewerkers. De VU heeft de ambitie om haar eigen onderzoek hierbij in te zetten. De nieuwe bedrijfsvoering wordt gebouwd vanuit een visie op professionele ondersteuning. We gaan succesvol om met diversiteit in onze eigen populatie van medewerkers en ons diversiteitsbeleid is verweven met alle thema’s van ons HRbeleid. We rusten medewerkers en in het bijzonder de docenten toe om integratie tussen verschillende groepen te bevorderen.

VERDER KIJKEN

VOORWOORD

1 Mensen

87

Onze ambitie

De VU is een aantrekkelijke werkgever en weet getalenteerde mensen aan zich te binden. Binnen de VU heerst een ambitieus klimaat dat wordt gekenmerkt door integriteit, respect, verantwoordelijkheid en teamspirit. De VU daagt haar medewerkers uit hun talenten maximaal te ontwikkelen.

Indicatoren – Instrument

1

Beoordeling ten aanzien van werkbeleving (Werkbelevingsonderzoek)

2

Mate waarin medewerkers jaargesprekken als stimulerend ervaren (Werkbelevingsonderzoek)

3

Mate waarin stimuleringsmaatregelen ten behoeve van wetenschappelijk talent worden ingezet (HR-rapportage)

4

Mate waarin medewerkers de mogelijkheden op gebied van loopbaanontwikkeling positief beoordelen (Werkbelevingsonderzoek)

Doelstellingen

Aanpak

1

Versterken van de positie van de VU als aantrekkelijke werkgever.

Professionalisering

2

Faciliteren en stimuleren van medewerkers in hun ontwikkeling en professionaliteit.

3

Volwaardig waarderen van onderwijs en onderzoek.

4

Stimuleren van een klimaat dat bijdraagt aan transparantie en integriteit.

• We investeren in de ontwikkeling van onze medewerkers en stimuleren loopbaanontwikkeling voor onderzoek, onderwijs en bedrijfsvoering.

• We ontwikkelen een adequaat opleidingsaanbod voor wetenschappelijk en ondersteunend personeel.

• We ontwikkelen uitmuntend leiderschap en creëren verantwoordelijkheidsbesef.

Facilitering en ondersteuning • We meten jaarlijks de werkbeleving van onze medewerkers.

• We versterken een effectieve en transparante werkwijze om te sturen op prestaties.

• We werken aan een prettige en veilige werkomgeving.

• We bevorderen in- en externe mobiliteit en duurzame inzetbaarheid.

• We waarderen, stimuleren en behouden talent in onderwijs, onderzoek, bestuur en ondersteuning.

• We stimuleren en faciliteren een open en integer klimaat waarin medewerkers elkaar aanspreken en het debat openlijk voeren.

Een (gedynamiseerd) positief resultaat van 1,5% van de jaarlijkse omzet

2

Door de externe financiers geëiste financiële ratio’s: a. een solvabiliteit van minimaal 30% b. een debt service coverage ratio van minimaal 1,2 en c. ‘loan to value’ van maximaal 50%

Doelstellingen

1

2

De jaarlijkse ambities en plannen voor onderzoek en onderwijs zijn leidend voor het financieel beleid.

Realiseren van structureel sluitende begrotingen en ratio’s die voldoen aan de eisen van interne en externe toezichthouders en financiers.

3

Veiligstellen van de noodzakelijke financiering voor toekomstige investeringen.

4

Voldoen aan huidige en toekomstige eisen van overheid, samenleving en overige financiële stakeholders, als het gaat om financiële verantwoording, beheersing, transparantie en rechtmatigheid.

Aanpak

Implementatie en realisatie • We stellen voortrollende financiële meerjarenbegrotingen/-plannen op, zowel op VU- niveau als per faculteit en dienst, met een horizon van zes jaar.

• We realiseren een onafhankelijke business control-functie als strategische partner onderwijs en onderzoek.

INHOUD VOORWOORD VERDER KIJKEN

1

AMBITIES

We realiseren onze ambities door een financieel gezonde organisatie en investeren in onderzoek en onderwijs op basis van de profileringsthema’s, waarbij onderwijs en onderzoek leidend zijn.

Indicatoren – Instrument

VIER THEMA’S

Onze ambitie

ONDERSTEUNING ONDERSTEUNING

Het financiële meerjarenbeleid moet verstandig en realistisch anticiperen op de financiële vooruitzichten enerzijds en de beleidsvisie in dit instellingsplan anderzijds. De jaarlijkse ambities en plannen voor onderzoek en onderwijs zijn leidend voor het financieel beleid.

FINANCIEEL

Financiële middelen

• We implementeren risicomanagement.

Optimalisatie • We verbeteren het evenwicht tussen planning & realisatie met een nieuwe P&Ccyclus.

• We verbeteren de investeringsbesluitvorming door businesscases op basis van de discounted cashflowmethode.

IMPLEMENTATIE

2

• We versterken de sturing en verantwoording van projectrealisaties.

• We verbeteren projectcontrol, projectverantwoording en sturing.

89

3 Communicatie

Communicatie speelt een essentiële rol in het creëren van verbondenheid binnen de VU-gemeenschap. In het onderwijs is de communicatie tussen student en docent daarbij essentieel, niet alleen in het overbrengen

De VU is een open organisatie die grote waarde hecht aan het contact tussen studenten en medewerkers. van kennis maar ook in de bredere vorming van onze studenten.

De VU is een open organisatie die grote waarde hecht aan het contact tussen studenten en medewerkers onderling, en tussen studenten en docenten. Al voordat studenten aan de VU beginnen, spant de VU zich in om de studentbetrokkenheid te vergroten en om het campusgevoel te versterken.

De VU heeft een heldere en duidelijke positionering. Zowel intern als extern is duidelijk welke toegevoegde waarde de VU levert. Studenten, alumni en medewerkers zijn trots te laten zien wie we zijn en waarom we de dingen doen zoals we ze doen. Door inzet van communicatie wordt de aantrekkingskracht van de VU voor toekomstige studenten vergroot, en wordt de relevantie van de VU in de maatschappij onderstreept.

Versterken van de ‘sense of community’ (intern en extern) en vergroten van het zelfbewustzijn van onze organisatie.

Vindbaarheid onderwijs en onderzoek op VU.nl vergroten voor eindgebruikers (Google analytics)

Aanpak

INHOUD VOORWOORD

3

VERDER KIJKEN

Verbinding van wetenschapscommunicatie aan profileringsthema’s als bewijsvoering van onze profilering (VU Panel)

Verbinding • We zetten interactieve media in, toegespitst op verschillende doelgroepen.

• We creëren een podium om in gesprek te gaan met studenten, medewerkers en externe stakeholders over waar de VU voor staat.

3

Versterken van ons profiel en beter zichtbaar maken van onze maatschappelijke bijdrage.

4

Vergroten van de herkenbaarheid bij toekomstige studenten als aantrekkelijke en passende universiteit.

• We ontwikkelen en optimaliseren een integrale wervingsstrategie voor (internationale) bachelor-en masterstudenten.

5

Helpen van onze wetenschappers om hun onderzoeksresultaten toegankelijk te maken.

• We onderhouden een wederkerige en actieve relatie met alumni.

Positionering • We creëren een eenduidig beeld van de VU door heldere keuzes in de communicatie te maken.

• We dragen de profileringsthema’s uit als prominente bewijsvoering.

• We stimuleren en faciliteren VU-medewerkers om onderwijs en onderzoek en de resultaten daarvan maximaal zichtbaar te maken in de media.

VIER THEMA’S

2

Verbinden wetenschapscommunicatie aan profileringsthema’s

2

ONDERSTEUNING ONDERSTEUNING

1

De mate waarin studenten en medewerkers zich geïnformeerd weten (VU-panel)

FINANCIEEL

Doelstellingen

1

IMPLEMENTATIE

De VU is een gemeenschap waarin mensen elkaar horen en verstaan, waardoor een sterk gevoel van verbondenheid bestaat. Transparantie is daarbij een wezenlijk kenmerk.

De VU heeft een onderscheidende en duidelijke positionering die zowel intern als extern herkend en gedragen wordt.

Indicatoren – Instrument

AMBITIES

Onze ambitie

Reputatie • We gaan relaties met externe stakeholders aan en intensiveren die.

91

DE VERWEVENHEID TUSSEN MIGRATIE, GLOBALISERING EN CONFLICT CONNECTED WORLD

Mensen op de vlucht, erfgoed dat wordt verwoest, maar ook ondernemende migranten: VU-onderzoek documenteert en analyseert de nauwe verwevenheid tussen migratie, globalisering en conflict. De actualiteit verbindt lopend onderzoek naar de juridische positie van migranten in de Schengenlanden aan onderzoek dat de religieuze culturen in SyriĂŤ documenteert.

De Amsterdamse grachtengordel als UNESCO-werelderfgoed brengt ook het verwoeste Aleppo als werelderfgoed in beeld. Archeologie van strijdvelden, antropologie van migratie, ChineesAfrikaanse relaties nu of Mediterrane verbindingen in de Oudheid: onze Connected World dwingt ons samenhangen te willen begrijpen en daarin tijdsdiepte aan te brengen.

Betrokken onderzoeker Susan LegĂŞne

4

Informatie

Voor een kennisinstelling zijn (wetenschappelijke) informatie en de technologie om deze content op elke gewenste plek beschikbaar te maken van cruciaal belang. Wetenschappelijke informatie en data zijn onmisbare bronnen voor onderwijs en onderzoek, ongeacht het type informatiedrager: digitaal, maar soms ook papier. Het openbare internet

Wetenschappelijke informatie en data zijn onmisbare bronnen voor onderwijs en onderzoek. geeft onvoldoende toegang tot deze informatie. Informatietechnologie zorgt ervoor dat onderzoekers, docenten en studenten continu en overal toegang tot deze content hebben. Informatietechnologie wordt op grote schaal ingezet, als basisinstrument maar ook voor onderwijs en onderzoek. Informatietechnologie helpt om onze ambities te realiseren. We willen daarom betrouwbare, innovatieve en excellente IT-ondersteuning bieden.

Onze ambitie

Informatietechnologie wordt effectief en efficiĂŤnt ingezet voor innovatief onderwijs en onderzoek en robuuste bedrijfsprocessen. Onderzoekers, ondersteuners, docenten en studenten hebben overal en altijd toegang tot relevante (wetenschappelijke) informatie en data.

Indicatoren – Instrument

1

Tevredenheid van studenten en medewerkers ten aanzien van IT-voorzieningen (Servicescan/VU-panel)

2

Tevredenheid van studenten en medewerkers ten aanzien van beschikbaarheid van wetenschappelijke informatie (Servicescan/ VU-panel)

• We maken ICT-successen in onderwijs en onderzoek zichtbaar.

• We bieden studenten en medewerkers een breed scala aan applicaties om wetenschappelijke publicaties mee te zoeken, lezen en beheren.

Optimalisatie • We verbeteren de betrouwbaarheid van de dienstverlening en efficiëntie in de ondersteunende processen.

• We combineren in consortiumverband afgesloten licenties met grote uitgevers met maatwerk, waarbij de actuele informatiebehoefte van onderzoekers en docenten leidend is.

• We verrijken de leer- en toetsomgeving met IT- toepassingen en content.

INHOUD VOORWOORD VERDER KIJKEN

• We bevorderen kennisoverdracht aan onderzoekers en (master)studenten.

AMBITIES

We bereiden de organisatie voor zodat ze nieuwe ICT-ontwikkelingen adequaat kan implementeren.

• We implementeren een virtuele onderzoeksomgeving en -infrastructuur voor het opslaan, beheren en bewerken van wetenschappelijke data. We houden daarbij rekening met privacy, eigendom, integriteit en openbaarheid.

VIER THEMA’S

3

Verbeteren van de voorziening van wetenschappelijke informatie en data voor onderzoekers, docenten en studenten, rekening houdend met behoeftes van de verschillende vakgebieden.

Ondersteuning • We bieden inzicht in (onderwijs)resultaten en onderwijsevaluaties aan docent, opleiding en student door IT-toepassingen, rekening houdend met de privacy.

ONDERSTEUNING ONDERSTEUNING

2

Versterken van de digitale leer- en werkomgeving voor student, docent, onderzoeker en overige medewerkers.

• We verbeteren audiovisuele ondersteuning in een open architectuur.

Flexibilisering en samenwerking • We ontwikkelen een open architectuur die samenwerking ondersteunt.

• We maken werken buiten de campus mogelijk.

• Docenten en onderzoekers zijn regisseur van de inrichting van de digitale onderwijsen onderzoeksprocessen.

• We stimuleren en faciliteren het gebruik van wetenschappelijke informatie binnen onderwijs en onderzoek.

FINANCIEEL

1

Aanpak

IMPLEMENTATIE

Doelstellingen

95

5 Huisvesting en faciliteiten VUÂ Campus

De VU is, als onderdeel van de regio Amsterdam, een internationale gemeenschap die samenwerkt met kennispartners, maatschappelijke

De VU kiest bewust voor een omgeving waarin persoonlijk contact wordt gefaciliteerd en zal ook in de toekomst werken aan het versterken van het campusgevoel. organisaties en het bedrijfsleven. De campus is als ontmoetingsplaats voor mensen met een verscheidenheid aan nationaliteiten en achtergronden volop in ontwikkeling en vormt zich naar de vragen en behoeftes van deze tijd. Daarnaast speelt de campus een belangrijke rol in de interactie tussen student en docent. De VU kiest bewust voor een omgeving waarin persoonlijk contact wordt gefaciliteerd en zal ook in de toekomst werken aan het versterken van het campusgevoel.

Met de komst van studentenwoningen en een uitgebreider sport-

De campus verbindt leren, kennis, zorg en bedrijfsleven op de Zuidas in de Amsterdamse Kennismetropool. en cultuurprogramma, is de VU Campus een stedelijke campus in verbinding met de Zuidas en Amsterdam. De huisvesting van (studie) verenigingen en daarmee het trekken van studenten naar de campus draagt hieraan bij. Het is onze gezamenlijke missie om een gastvrije en inspirerende omgeving te maken waar wetenschappelijk onderwijs en onderzoek excelleren. Wij willen een omgeving bieden waar studenten, medewerkers en bezoekers zich thuis voelen en die attractief is voor Amsterdamse bewoners en bezoekers. Tevens zien wij het als onze

INHOUD VOORWOORD VERDER KIJKEN AMBITIES VIER THEMA’S ONDERSTEUNING ONDERSTEUNING FINANCIEEL

De VU Campus is een belangrijke identiteitsdrager voor de VU en het VUmc. De VU Campus wil een open, gastvrije en internationaal aantrekkelijke omgeving bieden waar studenten, docenten en onderzoekers kunnen excelleren en waar topzorg wordt geboden.

Op de campus ontmoeten mensen elkaar. De campus inspireert en nodigt uit tot kennisuitwisseling. De campus verbindt leren, kennis, zorg en bedrijfsleven op de Zuidas in de Amsterdam Kennismetropool.

De gebiedsontwikkeling van de VU Campus is inhoudelijk gedreven en ondersteunend aan het primaire proces van onderwijs en onderzoek, en zorg. De campus wordt optimaal ingezet, is uitnodigend en inspirerend waarbij flexibiliteit, duurzaamheid en kostenbewustzijn belangrijke drivers zijn. We zorgen dat alle VU-onderdelen op de campus terecht kunnen. Samenwerkingspartners zijn welkom om zich ook op de campus te vestigen.

IMPLEMENTATIE

taak om veranderingen in de universitaire omgeving te signaleren en hierop te reageren met adequate oplossingen voor huisvesting en daaraan gerelateerde dienstverlening.

97

Onze ambitie

De VU Campus is ondersteunend aan en levert een bijdrage aan de kwaliteit van onderzoek en onderwijs. Op de campus ontmoeten mensen elkaar en werken studenten, docenten en wetenschappers samen. De gastvrije, veilige en duurzame VU Campus is een inspirerende en internationaal aantrekkelijke omgeving.

De campus verbindt de universiteit met de Zuidas en de Amsterdamse kennismetropool.

Indicatoren – Instrument

1

Tevredenheid van studenten, medewerkers en gasten ten aanzien van de kwaliteit van de campus

2

(NSE, Klanttevredenheidsonderzoek en Servicescan)

3

Vierkantemetergebruik (SAPruimteregistratiemodel)

4

Aanwezigheid van faciliteiten voor buitenlandse gasten (huisvesting) en ruimte voor representatieve doeleinden (faculty club)

5

Toename van activiteiten buiten reguliere collegetijden (Topdesksysteem)

• De campus is een generieke voorziening waarbij de gebouwtypologie en het ruimtegebruik zoveel mogelijk zijn gestandaardiseerd, gericht op waardecreatie, duurzaamheid, effectiviteit en efficiëntie.

• Het plan voor de VU Campus omvat de toevoeging van publieksvoorzieningen, zoals horeca, winkels, cultuur en sport, (studenten)huisvesting, een vergroening van de openbare ruimte, voorzieningen voor fietsparkeren, en ruimte voor een evenementenprogramma op de campus.

Profilering en samenwerking: • We dragen actief bij aan de inbedding van de VU in de Amsterdamse metropool en versterken het locatieprofiel in lijn met de vier profileringsthema’s.

• Wij bieden ruimte aan de samenwerkingsinitiatieven Amsterdam Academic Alliance (AAA) met de UvA en aan de University Medical Center Alliance (UMCA) met VUmc/ AMC en aan andere geïdentificeerde samenwerkingsverbanden in de regio met hoger onderwijs, kennisinstellingen en private partijen en het bedrijfsleven.

• We onderhouden relaties met de (directe) omgeving.

INHOUD VOORWOORD VERDER KIJKEN

Versterken van het profiel van aantrekkelijke vestigingsplaats voor onze samenwerkingspartners.

Campusontwikkeling: • We vernieuwen stapsgewijs de campus, op duurzame wijze.

AMBITIES

4

Versterken van het unieke locatieprofiel van de VU Campus in de Amsterdam Kennis Metropool, internationaal, inhoudgedreven en gastvrij.

• We werken intensief samen met studenten bij visievorming en uitvoering.

VIER THEMA’S

3

Vergroten levendigheid en leefbaarheid door de combinatie van onderzoek, onderwijs, wonen en sport – en cultuurvoorzieningen.

Visie- en beleidsvorming • Campusmedewerkers zijn gastvrij, behulpzaam en bieden service toegesneden op het primaire proces van onderwijs en onderzoek.

ONDERSTEUNING ONDERSTEUNING

2

Versterken van de bijdrage aan de kwaliteit van onderzoek en onderwijs.

FINANCIEEL

1

Aanpak

IMPLEMENTATIE

Doelstellingen

99

WAT IS DE IMPACT VAN DIGITALE TECHNOLOGIEﾃ起 OP MAATSCHAPPELIJKE VERANDERINGEN? NIEUWE INZICHTEN DOOR GEDRAG, KENNIS EN ETHIEK AAN ELKAAR TE VERBINDEN

CONNECTED WORLD

IMPLEMENTATIE

FINANCIEEL FINANCIEEL

FINANCIEEL PERSPECTIEF

101

ONDERSTEUNING

VIER THEMA’S

AMBITIES

VERDER KIJKEN

VOORWOORD

INHOUD

HOE KUNNEN WE MET BELEID SOLIDARITEIT WAARBORGEN? ONDERZOEK DAT DE INTERNATIONALE GEMEENSCHAP VERDER HELPT

GOVERNANCE FOR SOCIETY

– De VU is de afgelopen decennia sterk gegroeid qua studentenaantallen en bijbehorend marktaandeel. Ondanks een toename van het aantal bekostigde inschrijvingen en graden is er sinds enkele jaren sprake van een lichte daling in het marktaandeel van de VU. We verwachten dat het marktaandeel van de VU zich stabiliseert op het huidige niveau (26.000 ingeschreven studenten).

In de financiële meerjarenprognoses gaan wij uit van die verwachting van een stabiel marktaandeel van de VU. Wanneer de realisatie afwijkt van de lopende prognoses, sturen we onmiddellijk bij, gebruik makend van scenarioanalyses. Daarbij wordt voldoende flexibiliteit aangehouden – niet alleen financieel, maar ook bijvoorbeeld in de verdere uitwerking van de huisvestingsplannen – om in te kunnen spelen op veranderende studentenaantallen en marktaandeel.

INHOUD VOORWOORD VIER THEMA’S ONDERSTEUNING FINANCIEEL FINANCIEEL

– Onderzoek vraagt steeds meer een mix aan financiering vanuit de eerste, tweede en derde geldstroom. Er zitten echter grenzen aan de eerste geldstroom en daarmee ook aan het onderzoek dat gefinancierd wordt uit de tweede en derde geldstroom. De invoering van een systematiek van integrale kostendoorbelasting zal leiden tot een groter kostenbewustzijn en zal daarmee naar verwachting bijdragen aan de optimalisatie van de middeleninzet voor de verschillende geldstromen.

IMPLEMENTATIE

De VU is onderdeel van de Stichting VU-VUmc en houdt in haar (financiële) handelingen rekening met de belangen op stichtingsniveau.

De komende jaren zijn verschillende ontwikkelingen van invloed op de financiële huishouding van de VU en daarmee indirect ook op het meerjarenperspectief.

AMBITIES

VERDER KIJKEN

FINANCIEEL PERSPECTIEF

103

– Europa wordt een steeds belangrijkere bron voor onderzoeks­ financiering. HORIZON 2020 heeft een groter budget dan het voorgaande programma en is daarmee een belangrijke financieringsbron.

– We verwachten dat de onderzoeksbekostiging wordt gewijzigd.

Dit naar aanleiding van onder andere het IBO-rapport Wetenschappelijk Onderzoek. Naast het beschikbaar stellen van extra middelen voor matching en cofinanciering via NWO voor HORIZON 2020, worden mogelijk ook stappen gezet in het meer prestatieafhankelijk maken van het onderzoeksbudget in de eerste geldstroom (ten laste van de historische component).

– De huidige prestatieafspraken met het ministerie lopen tot en met 2016. Deze afspraken krijgen mogelijk een vervolg in een nieuwe overeenkomst. Wij verwachten dat daarbij wederom een verband wordt gelegd tussen het realiseren van prestatieafspraken en het beschikbaar stellen van middelen. Neveneffect van deze ontwikkeling is dat de bestedingsvrijheid via de lumpsumbekostiging geleidelijk steeds meer wordt ingeperkt.

– De universiteit werkt samen met regionale partners, waaronder de gemeente. In de komende jaren wordt de samenwerking verder geïntensiveerd.

– Tijdens de looptijd van dit instellingsplan vindt er een ontvlechting plaats van de relaties met het VUmc. Financieel nadelige gevolgen van deze splitsing worden zoveel mogelijk geminimaliseerd. De kosten van de resterende onderlinge dienstverlening worden volgens het ‘full cost’ model doorberekend.

– Als gevolg van de investeringen in huisvesting (O2-gebouw, hoofdgebouw, NU.VU) nemen de afschrijvings- en financieringslasten toe. Aangezien onze externe inkomsten niet automatisch meegroeien met deze kosten en de via OCW ontvangen huisvestingsbudgetten structureel ontoereikend zijn om de werkelijke huisvestingslasten te kunnen dekken, moeten we steeds een scherpe afweging maken aangaande de inzet van middelen voor huisvesting versus de middelen die nodig zijn voor de overige processen. Leidraad hierbij zijn de eerder vastgestelde kaders voor de maximale ontwikkeling van de huisvestingslasten. Bij investeringsbeslissingen wordt een gemiddelde van maximaal 14% van de omzet van de VU gehanteerd.

De inkomsten vanuit rijksbijdrage en collegegeld worden vertaald naar budgetten voor onderwijs en onderzoek. Daarbij zullen binnen de bestaande financiële meerjarenkaders zodanige keuzes worden gemaakt dat voldoende ruimte voor vernieuwing aanwezig is om de ambities en doelstellingen van dit instellingsplan te kunnen realiseren. Waar nodig kan dit ook betekenen dat bestaande activiteiten niet meer in de huidige vorm worden voortgezet. Eventuele extra inkomsten in de eerste geldstroom ten opzichte van de huidige kaders worden zodanig ingezet dat maximaal wordt bijgedragen aan de doelstellingen van dit instellingsplan.

Begrotingen zijn structureel sluitend – zowel op universitair niveau als bij de decentrale eenheden – en de financiële ratio’s voldoen aan de eisen van de interne en externe toezichthouders.

– We stellen de noodzakelijke financiering voor toekomstige investeringen veilig.

– We voldoen aan huidige en toekomstige eisen van zowel overheid als overige financiële stakeholders, als het gaat om financiële verantwoording, beheersing en transparantie.

– De budgetten voor bedrijfsvoering en huisvesting worden bepaald door de interne regels. De invoering van een integrale

INHOUD VOORWOORD VERDER KIJKEN AMBITIES VIER THEMA’S

Doelstellingen

ONDERSTEUNING

– De verwachting is dat de VU vanaf 2016 positieve exploitatiesaldi realiseert, mits de doelstellingen van de reorganisatie worden bereikt.

Uitstel of vertraging – zoals in de uitvoering van de reorganisatie – leidt ertoe dat de VU langer een negatief exploitatieresultaat realiseert.

FINANCIEEL FINANCIEEL

– Via de invoering van een integrale doorbelastingssystematiek worden de faculteiten integraal verantwoordelijk voor de kosten van onderwijs en onderzoek, inclusief de ondersteuning daarvan.

Faculteiten komen in overleg met de ondersteunende diensten tot afspraken over het gewenste niveau van dienstverlening en de daaraan verbonden kosten. We verwachten dat de invoering van de doorbelastingssystematiek leidt tot een groter kostenbewustzijn, en tot een prikkel op economisch verstandig gebruik van de ondersteunende voorzieningen..

IMPLEMENTATIE

– De personele lasten nemen af als gevolg van de reorganisatie. In 2014 en 2015 staan hier wel incidentele reorganisatiekosten tegenover.

105

kostendoorbelastingssysematiek leidt tot een groter kostenbewustzijn en tot prikkels voor economisch verstandig gedrag. Daarbij zullen budgetten ook regelmatig worden vergeleken met relevante andere organisaties.

Het middelenkader voor onderwijs en onderzoek bestaat uit de toewijzing aan de faculteiten volgens het VU Sturings- en Allocatie Model (VUSAM), aangevuld met een beperkte strategische beleidsruimte voor het College van Bestuur op centraal niveau. Uitgangspunt achter het VUSAM is een integrale financiële verantwoordelijkheid van de decanen/faculteiten, in samenspraak met het College van Bestuur. Daarbij zijn faculteiten zelf primair verantwoordelijk voor de noodzakelijke innovaties in onder­ wijs en onderzoek en voor matching met overige geldstromen. Centraal is een beperkt aantal fondsen aanwezig om innovaties bij de faculteiten te kunnen ondersteunen.

Het VUSAM is in het voorjaar 2015 vastgesteld voor de periode 2015-2019.

Het VUSAM is per faculteit opgebouwd uit 2 componenten – Een op formules (prestatie * tarief) gebaseerd prestatiedeel voor respectievelijk onderwijs en onderzoek. De tarieven in deze formules bewegen mee met de ontwikkeling van de eerste geldstroom.

– Een beleidsdeel opgebouwd uit specifieke toewijzingen, die in beginsel tijdelijk van aard zijn en als onderdeel van de vijfjaarlijkse VUSAMevaluatie opnieuw zullen worden bezien.

Tezamen leiden deze tot een lumpsumbedrag per faculteit, waarover de faculteit vrij kan beschikken vanuit haar eigen integrale verantwoordelijkheid voor onderwijs en onderzoek.

Naast de middelenallocatie via VUSAM zijn centraal fondsen beschikbaar voor – De uitvoering van de onderwijsagenda VU. – De financiering van activiteiten in het kader van de Amsterdamse Academische Alliantie (gezamenlijk fonds met de Universiteit van Amsterdam).

– Investeringen in de verbetering van de onderzoeksondersteuning.

– Een strategische ruimte voor het College van Bestuur, met als bestedingsdoelen onder meer het binnenhalen van grote (inter) nationale externe susbsidies en het voorfinancieren van bijvoorbeeld nieuwe marktgerichte opleidingen. Het gaat hier om medefinanciering

INHOUD VOORWOORD VERDER KIJKEN AMBITIES

Binnen het hiervoor geschetste kader worden meerjarenafspraken met de faculteiten gemaakt over de inzet van (financiële) middelen om de ambities en doelstellingen uit dit instellingsplan te kunnen realiseren.

VIER THEMA’S

Het geheel van deze fondsen kan worden gezien als de ruimte die op centraal niveau aanwezig is om innovaties in verband met het instellingsplan te kunnen financieren, ter aanvulling op de inspanningen die de faculteiten doen ten laste van eigen budgetten.

ONDERSTEUNING

– Een ruimte voor onvoorzien.

FINANCIEEL FINANCIEEL

– Een budget voor talentenbeleid.

IMPLEMENTATIE

door het College van Bestuur van initiatieven die de financiële draagkracht van individuele faculteit te boven gaat, met het instellingsplan als inhoudelijk kader.

107

WAT BETEKENT HET OM TE LEVEN IN EEN WERELD WAARIN ALLES EN IEDEREEN MET ELKAAR VERBONDEN IS?

CONNECTED WORLD

IMPLEMENTATIE IMPLEMENTATIE

IMPLEMENTATIE VAN HET INSTELLINGSPLAN

109

FINANCIEEL

ONDERSTEUNING

VIER THEMA’S

AMBITIES

VERDER KIJKEN

VOORWOORD

INHOUD

IMPLEMENTATIE VAN HET INSTELLINGSPLAN Het instellingsplan dient als inspirerend, enthousiasmerend en kaderstellend document voor de gehele VU. De faculteiten en diensten van de VU stellen op basis van het instellingsplan convenanten op voor de duur van dit instellingsplan. Daarin geven faculteiten en diensten aan hoe zij vanuit hun eigen ambities en uitgangspositie gaan bijdragen aan de instellingsbrede beleidsprioriteiten van het instellingsplan.

De convenanten worden bekrachtigd in afspraken met het College van Bestuur. Het bestuur van faculteiten en het management van de diensten moeten in staat worden gesteld deze verantwoordelijkheid te realiseren. Daarmee krijgen de convenanten – en de jaarlijkse uitwerking via een jaarplan – meer gewicht in het realiseren van de doelstellingen, en worden verantwoordelijkheden lager in de organisatie gelegd. De medezeggenschap wordt in dit proces betrokken en in staat gesteld om haar rol adequaat te kunnen uitvoeren. Om de faculteiten en diensten deze ruimte maar ook verantwoordelijkheid te geven is in dit instellingsplan een beperkt aantal indicatoren geformuleerd.

De indicatoren zijn geformuleerd op het niveau van de ambities. Ook hier geldt dat het instellingsplan kaderstellend is en dat de concretisering volgt in de convenanten en jaarplannen. Bij het opstellen hiervan wordt op instellingsniveau gemonitord in hoeverre deze cumulatie leidt tot de realisatie van de ambities en of deze moeten worden bijgesteld.

Ook wordt gekeken in hoeverre het voorgestelde beleid consistent en samenhangend is. Belangrijk is de aansluiting tussen het primaire proces van de faculteiten en de diensten. Naast de jaarlijkse monitoring op basis van de jaarplannen laat het College van Bestuur halverwege de looptijd van het instellingsplan een midterm-evaluatie uitvoeren.

INHOUD VOORWOORD VERDER KIJKEN AMBITIES VIER THEMA’S ONDERSTEUNING FINANCIEEL

Onze kernwaarden persoonlijk, open en verantwoordelijk zijn hierin leidende principes. De faculteiten en diensten zijn dan ook zelf verantwoordelijk en zijn zelf het aanspreekpunt voor het realiseren van prestaties en het beheersen van de risico’s die hierbij komen kijken binnen hun verantwoordelijkheidsgebied.

IMPLEMENTATIE IMPLEMENTATIE

De VU heeft de borging van risicomanagement hoog op de agenda gezet.

Voor het kunnen behalen van de doelstellingen in het instellingsplan is een grote mate van bewustzijn van de daarvoor te beheersen risico’s een belangrijke randvoorwaarde. Bij de concrete uitwerking in de convenanten en jaarplannen van de wijze waarop de faculteiten, diensten en het College van Bestuur de instellingsplan-beleidsprioriteiten willen realiseren, worden deze risico’s vooraf geïnventariseerd en benoemd.

Ook te nemen beheersmaatregelen krijgen dan aandacht. Bij de monitoring daarna op de realisatie van de ambities wordt eveneens (in de planning & control-cyclus) aandacht besteed aan de lopende of nieuwe risico’s en de mitigerende maatregelen. Dit sluit aan op de al in gang gezette ontwikkeling van risicoparagrafen in de jaarplannen 2015 van de faculteiten en diensten, en voor de VU als geheel in het jaarverslag en het jaarplan.

111

Colofon

Opdrachtgever College van Bestuur, Vrije Universiteit Amsterdam Tekst Eva Vos, Nynke Rodenhuis Vormgeving Total Identity Fotografie Peter Valckx (1,18, 76, 112), Marieke Wijntjes (5, 55), NASA/ eyevine/HH (6), Markus Scholz/ HH (8), Astakhov Dmitry/HH (10), Sabine Joosten/HH (12), ALW(14), Yvonne Compier (18, 63, 80), Wim van Egmond/HH (26), Robert Kneschke/ HH (29), Guido van de Werf (34), Riechelle van der Valk (34, 64, 85), Bram Budel/HH (40), Peter Gerritsen (40, 100), Ivan-ALW (46), Peter Hilz/ HH(49), Goos van der Veen/HH (54), Phil Nijhuis/HH (58), Corbis/HH (64), Karl-Josef Hildenbrand (70), Monty Rakusen/HH(74), Tineke Dijkstra/ HH (76), Mischa Keijser/HH (78), Panos Pictures/HH (86), Philipp Breu/HH (92), Wim Klerkx/HH (102) NamJunePaik (108) Drukwerk Van der Perk BV Š C&M, Vrije Universiteit Amsterdam, 2014