HOVO Amsterdam
Cursusprogramma
september-december 2025
Inhoud
Blijf betrokken
Meld u aan voor de nieuwsbrief van HOVO Amsterdam en ontvang circa één keer per maand het laatste nieuws van HOVO, cursustips, informatie over ingelaste programma’s, filmpjes van docenten en informatie over de VU.
Volg ons op social media facebook facebook.com/hovo.amsterdam YOUTUBE youtube.com/c/HOVOAmsterdamVrijeUniversiteit LINKEDIN linkedin.com/company/vu-hovo-amsterdam vu.nl/hovo Colofon
Ontwerp Haagsblauw Druk Opmeer
Inbedding HOVO Amsterdam, HOVO-programmacommissie HOVO is met ingang van 1 april 2025 onderdeel van de Faculteit der Sociale en Geesteswetenschappen. De HOVO-programmacommissie heeft als voornaamste taak het bewaken van de kwaliteit van het onderwijs van HOVO. De leden zijn aangesteld namens de Vrije Universiteit Amsterdam.
prof. dr. Herman Verhoef (voorzitter), Faculteit der Bètawetenschappen prof. dr. Mariëtte van den Hoven, Faculteit der Geneeskunde Amsterdam UMC
dr. Bert Jan Lietaert Peerbolte, Faculteit der Sociale en Geesteswetenschappen
prof. dr. Piet Mulders, Faculteit der Bètawetenschappen prof. dr. Richard Neerhof, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, prof. dr. Diederik Oostdijk, Faculteit der Sociale en Geesteswetenschappen dr. Angela Roothaan, Faculteit der Sociale en Geesteswetenschappen drs. Mira Maletic, directeur Bedrijfsvoering Faculteit der Sociale en Geesteswetenschappen drs. Carolien van Bergen, programmadirecteur HOVO Amsterdam dr. Bob Baljet, voorzitter Stichting Vrienden HOVO-VU Daniëlle Roeleveld, secretaris
Verplichte bronvermeldingen
De in deze gids gebruikte afbeeldingen zijn rechtenvrij of gebruikt met toestemming van de rechthebbende. Verplichte vermeldingen van rechthebbenden staan hieronder vermeld. Mocht u desondanks menen rechten te kunnen doen gelden, neemt u dan alstublieft contact met ons op binnen de verschijningsperiode van deze gids.
Unsplash
pag. 13r - Mohammed_Ajwad; pag. 2, 12r - Catalina Fedorova; pag. 23l - Tejj; pag. 24l - Weichao Deng; pag. 25lb - Louis Hansel; pag. 26r, kvl - Aaron Burson; pag. 5r - Michael Williams II.
Wikimedia Commons
pag. 26l - Husky; pag. 10l - Bic; pag. 12l - Zde; pag. 14r - Gfreihalter; pag. 15lo - Manuela; pag. 17lAndrew Butko; pag. 19l - Andreas Praefcke; pag. 20lb - Ralf Roletschek; pag. 21r - Konetschni; pag. 22r - Franz van Duns; pag. 6l, kvr - Hinnerk11; pag. 8r - Mareček2000.
Overige bronvermeldingen
pag. 7l – josheiten (Deviant Art); pag. 13l, kvo – zlata (Pinterest); pag. 16ro - Karel Onwijn; pag. 20r, 21lDagmarillustrations; pag. 22l - Freepik-@Rawpixel; pag. 27l – dilsadakcaoglu (Pixabay).
Verklaring afkortingen: k(aft), a(chter), v(oor), r(echts), l(inks), b(oven) o(nder).
Intellectueel eigendom
De intellectuele eigendomsrechten op de opzet van de cursussen en de samenstelling van het cursusmateriaal berusten bij de docent die de cursus heeft ontwikkeld en het materiaal heeft samengesteld. Gebruik van het cursusmateriaal anders dan voor de eigen studie is niet toegestaan, evenmin als het verkopen of afstaan daarvan aan derden.
Het najaarsaanbod bij HOVO Amsterdam: cursussen, studiedagen en meer!
Welkom bij HOVO aan de Vrije Universiteit Amsterdam. In deze cursusgids vindt u de korte cursusbeschrijvingen van het cursusaanbod tussen september en december. Van de kleinste deeltjes tot de grootste Amsterdammers, van watergeuzen tot China, en nog veel meer.
Op de website vu.nl/hovo vindt u uitgebreide informatie over het complete cursusaanbod, praktische zaken en de VU campus. Bij iedere cursusbeschrijving leest u meer over de docent, eventuele verplichte literatuur, gewenste voorkennis en u vindt daar de uitgebreide beschrijving van de cursusinhoud.
Kennis op de campus
Sinds 1990 volgen duizenden deelnemers onderwijs bij HOVO aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Kenmerkend voor het cursusprogramma is het veelzijdige aanbod in zes kennisdomeinen, de academische kwaliteit van de programma’s en docenten en de locatie: de levendige en goed bereikbare VU-campus aan de Amsterdamse Zuidas. In de gids vindt u het programmaoverzicht per kennisdomein: kunstgeschiedenis en architectuur, (cultuur) geschiedenis, letteren en muziek, filosofie en religie, mens en maatschappij, en exacte en medische vakken.
Voor wie is het HOVO-onderwijs?
Voor iedereen die zin heeft om nieuwe kennis op te doen. Om daarmee de geest te verrijken, de wereld beter te begrijpen, uit interesse voor een onderwerp of gewoon voor het plezier van leren! HOVO was oorspronkelijk exclusief voor iedereen vanaf vijftig jaar. Hier zijn de onderwijsvorm, inhoud en momenten waarop de cursussen plaatsvinden op afgestemd. Echter, iedereen die zich aangesproken voelt door de inhoud, onderwijsvorm en docent is welkom, ongeacht leeftijd. HOVO is hoger onderwijs voor iedereen die zich verder wil ontwikkelen.
Onderwijs bij HOVO
• Cursussen - Bij HOVO Amsterdam kunt u losse cursussen volgen van twee tot tien bijeenkomsten. De cursussen hebben meestal het karakter van hoorcolleges met aan het einde gelegenheid tot het stellen van vragen, soms is er sprake van een meer interactief karakter. Vaak is er een verplicht boek of een reader of syllabus. De docent geeft soms ook suggesties geven voor verdere verdieping voor wie zich verder wil verdiepen in de lesstof, maar aanbevolen literatuur is nooit verplicht. Op de website vindt u bij het kopje ‘inhoud’ meer over de onderwijsvorm en eventuele literatuur. Hier vindt u ook meer informatie over de docent.
• Leergangen - Diverse cursussen zijn onderdeel van een leergang. Wilt u uitgebreid kennismaken met een vakgebied? Grondig kennis opdoen over een thema, verbanden leggen en een onderwerp breed verkennen? Dan is een leergang een goede keuze. U kunt ervoor kiezen om een enkele cursus te volgen of meerdere cursussen uit een leergang. Instappen kan op ieder moment: u hoeft niet bij deel I te beginnen.
• HOVO Extra - Onder de noemer HOVO Extra biedt HOVO activiteiten met een bijzonder karakter, zoals studiedagen, losse lezingen, een kindercollege, training of workshop, soms ook in het weekend. Kijk voor meer informatie op pag 20.
Kijk voor uitgebreide informatie over iedere cursus op vu.nl/hovo-cursussen
Op de campus en online
De meeste cursussen vinden klassikaal plaats op de VU campus. HOVO Amsterdam biedt ook de mogelijkheid om cursussen online te volgen. HOVO maakt hiervoor gebruik van het gebruikers vriendelijke en veilige programma Zoom for Education. Er zijn meerdere mogelijkheden voor online onder wijs. Bij iedere cursusbeschrijving ziet u welke dat zijn. Als er geen vermelding staat is de cursus uitsluitend in klassikale vorm:
• Online – De cursus vindt uitsluitend online plaats.
• Ook online – De toevoeging ‘ook online’ bij een aantal cursussen betekent dat een cursus twee keer plaatsvindt: klassikaal op de VU campus, en enkele dagen later ook online. Deelnemers uit de klassikale groep mogen ook deelnemen aan de online cursus.
• Hybride – Het onderwijs vindt op hetzelfde moment klassikaal en online plaats. Deelnemers aan de klassikale variant kunnen ook online deelnemen.
Meer informatie over online onderwijs op vu.nl/hovo-online en bij de cursusbeschrijvingen op de website. Onder het kopje ‘data en contact’ ziet u ook of de colleges worden opgenomen en hoe lang deze beschikbaar zijn.
Gids en website
In deze gids vindt u de korte beschrijvingen van alle cursussen en studiedagen. We raden u aan om in uw agenda rekening te houden met een week uitloop: bij uitval van een college is het inhaalcollege in principe één week later, op dezelfde dag en tijd. Op pagina 30 en 31 vindt u algemene en praktische informatie, bijvoorbeeld over hoe u zich aanmeldt voor een cursus.
Op de website vindt u meer informatie. Uitgebreide cursusbeschrijvingen, informatie over de docenten, YouTube filmpjes van docenten, literatuur en praktische zaken vindt u bij de cursusbeschrijvingen op vu.nl/hovo, waar u zich ook direct kunt aanmelden. Op vu.nl/hovo kunt u eenvoudig zoeken op startdatum in de cursuskalender. Of met behulp van de cursuszoeker het aanbod filteren op basis van uw interesses, het onderwerp, type cursus of uw favoriete docent.
Reductiefonds HOVO
Is uw bruto jaarinkomen (alleen of gezamenlijk) lager dan € 26.000? Dan kunt u in aanmerking komen voor een korting van 40% op het cursusgeld. Dit geldt voor maximaal één cursus per semester. Deze korting is een gezamenlijke geste van de Stichting Cursisten HOVO-VU en HOVO Amsterdam.
Stichting Cursisten HOVO-VU
De onafhankelijke Stichting Cursisten HOVO-VU beheert het reductiefonds van HOVO. Dankzij de donaties van cursisten kunnen mensen met een lager inkomen ook genieten van HOVO-onderwijs. Met een gift van minimaal € 15,- per jaar draagt u al bij aan de korting die HOVO Amsterdam in mindering brengt op het cursusgeld. Als donateur krijgt u korting op de excursies die de Stichting minimaal één keer per jaar organiseert.
Op vu.nl/hovo-praktisch vindt u meer informatie over korting ontvangen of donateur worden, onder het kopje ‘Betalen, ontvangen en schenken’.
Flitscolleges op YouTube
Wilt u een voorproefje van de docent of een voorbeeld van een college bij HOVO? De flitscolleges op het eigen YouTube kanaal van HOVO Amsterdam zijn een leuke manier om kennis te maken met HOVO en met de docenten. Wilt u direct op de hoogte zijn als er een nieuw flitscollege online staat? Abonneer u dan op het YouTube kanaal van HOVO en ontvang direct een melding zodra er een nieuw flitscollege is. Zie youtube.com/c/HOVOAmsterdamVrijeUniversiteit
Uitgebreide informatie:
zie vu.nl/hovo
Aanmelden kan uitsluitend via de website (pag. 31). Op de website vindt u ook de uitgebreide cursusbeschrijvingen. Het is raadzaam om die te lezen voordat u zich inschrijft: onder het kopje ‘inhoud’ vindt u informatie over eventuele verplichte literatuur, gewenste voorkennis, informatie over (facultatieve) excursies. Ook informatie over de docent, soms met verwijzing naar een interview of flitscollege, vindt u op de inhoudspagina van de cursusbeschrijving.
HOVO
Amsterdam 1990-2025:
35 jaar leven lang leren aan de VU
Op zaterdag 15 november a.s. viert HOVO Amsterdam haar 7e lustrum. We vieren dit met een bijzonder programma. Meer informatie hierover volgt in september/oktober via de nieuwsbrief en een uitnodiging aan onze relaties.
Kunstgeschiedenis en architectuur
users-class 4 Cursussen 3 Leergangen Mouse-Pointer vu.nl/hovo-cursussen
Cursus kunstgeschiedenis | ook online Kunst en architectuur van New York
De inbreng van New York in de kunst is enorm. De stad is de bakermat van veel mainstream westerse kunst: Mark Rothko, Roy Lichtenstein, Louise Bourgeois en het echtpaar Krasner en Pollock hebben er gewerkt. In de ontwikkeling van de wolkenkrabber is de invloed van New York immens. De stijl van het Empire State Building vinden we bijvoorbeeld terug in de architectuur in Moskou. Onder meer het Woolworth Building, het Chrysler Building en het Empire State Building zijn het hoogste gebouw ter wereld geweest. In tien chronologisch geordende colleges ziet u de kunst en architectuur van New York, van Nieuw-Amsterdam tot de megalopolis die de New Yorkse agglomeratie nu is. Via de collecties van wereldberoemde musea als het Metropolitan, MoMA en Guggenheim komen we de VS zelfs uit.
user-chart Docent drs. Krzysztof Dobrowolski - Onclin Calendar-Plus 10 colleges (fysiek of online deelname – zie pag. 4)
Groep A – fysiek: dinsdag 23 september t/m
9 december 2025, 11.00-13.00 uur
(geen college op 14 en 21 oktober)
Groep B – online: woensdag 24 september t/m
10 december 2025, 15.00-17.00 uur (geen college op 15 en 22 oktober)
€ 349,50 (inclusief gedrukte syllabus)
calendar-exclamation Uiterlijk 10 september aanmelden
Leergang Kopstukken uit de architectuurgeschiedenis (1900 – heden) II Mid-century modernisten en revolutionaire postmodernisten
In Deel II van deze leergang staan spraakmakende architecten uit de 20e eeuw centraal, met de focus op 1930-1980. De reis begint bij iconische modernisten zoals Oscar Niemeyer, Arne Jacobsen, Alvar Aalto en Louis Kahn. Er volgt een verzachting van het modernisme in de gestroomlijnde ontwerpen van Eero Saarinen. Daarnaast beweegt het modernisme zich tevens naar de meer brutalistische stijl van bijvoorbeeld Marcel Breuer en in het veelzijdige, contextuele werk van Jørn Utzon. Bij Philip Johnson wordt de overgang van modernisme naar postmodernisme zichtbaar, gevolgd door de speelse benadering van Robert Venturi en Michael Graves. Deze architecten en hun invloedrijke werken tonen de evolutie van de architectuur in deze cruciale periode.
user-chart Docent drs. Suzanne Roelofs
Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 23 september t/m 2 december 2025, 11.00-13.00 uur (geen college op 21 oktober)
€ 345,-
calendar-exclamation Uiterlijk 16 september aanmelden
Kunstgeschiedenis en architectuur
Cursus kunstgeschiedenis
Moderne beeldhouwkunst:
Brancusi en zijn tijdgenoten
In het najaar 2025 zijn de unieke beelden van de Roemeense beeldhouwer Constantin Brancusi in Amsterdam te zien. Een mooie aanleiding om zijn werk en dat van enkele tijdgenoten nader te bestuderen. Brancusi studeerde beeldhouwkunst in Boekarest en vestigde zich later in Frankrijk. We bespreken universele thema’s in zijn werk en in dat van een aantal collegabeeldhouwers die in het toenmalige Russische Rijk geboren waren. In vier colleges ontdekt u het oeuvre van Brancusi, Zadkine, Archipenko en Lipchitz, met veel oog voor de persoonlijke en kunsthistorische context waarbinnen zij werkten. Aansluitend is er een facultatieve museumexcursie.
user-chart Docent dr. Inge Wierda
Calendar-Plus 4 colleges, vrijdag 26 september t/m 17 oktober 2025, 11.00-13.00 uur (facultatieve excursie op 24 oktober)
€ 138,-
calendar-exclamation Uiterlijk 21 september aanmelden
Leergang kunstgeschiedenis VIII | hybride Op weg naar de 21e eeuw (circa 1970-2000)
Ontdek structuur in de beeldende kunst en architectuur van circa 1970 – 2000. In ieder hoorcollege is aandacht voor de positie van de kunstenaar, de opdrachtgever en de toeschouwer. De thematische hoorcolleges gaan over
beeldende kunst in de openbare ruimte, de figuratieve schilderkunst, architectuur na het modernisme, kunst als concept, nieuwe opvattingen over het materiaal in de beeldhouwkunst, postmodernisme, de canon van de westerse kunst, vrouwen en kunstgeschiedenis, fotografie en hedendaagse vormen van kunst zoals videokunst en performance. Deze cursus gaat soms terug in de tijd én sluit meermaals aan bij de kunst van vandaag. De cursus besluit met u, de toeschouwer.
user-chart Docent drs. Frans Henk Hoekstra
Calendar-Plus 10 colleges, maandag 6 oktober t/m 8 december 2025, 10.30-12.30 uur
€ 370,- (inclusief gedrukte reader, exclusief verplicht boek – zie vu.nl/hovo (‘inhoud’)
calendar-exclamation Uiterlijk 22 september aanmelden
Leergang
kunstgeschiedenis III
Renaissance. Italië en Nederlanden (circa 1300-1550)
Wat betekent renaissance (niet)? Met die vraag als vertrekpunt behandelt de docent de opkomst van de paneelschilderkunst rond 1300 in Italië (Duccio, Giotto). In Siena en Florence bloeit vanaf 1300 de architectuur en kunst. Waarom daar en hoe? In fresco’s ziet u het christendom vermengd met stadspolitiek, filosofen of eigentijdse wetenschappers. Klassieke kennis over geometrie vormt de basis voor een vernieuwende architectuur van Brunelleschi en Bramante. De Italiaanse renaissance (Raphaël, Michelangelo) dringt door in Noord-Europa. Er vindt een wisselwerking tussen het noorden en zuiden plaats, maar hoe? De cursus eindigt met de schilderkunst van Jan van Eyck, Rogier van der Weyden, Jeroen Bosch en Albrecht Dürer en de architectuur van onder andere Brugge, Antwerpen en Haarlem.
user-chart Docent drs. Frans Henk Hoekstra
Calendar-Plus 10 colleges, maandag 6 oktober t/m 8 december 2025, 13.00-15.00 uur
€ 370,- (inclusief gedrukte reader, exclusief verplicht boek – zie vu.nl/hovo (‘inhoud’)
calendar-exclamation Uiterlijk 22 september aanmelden
Cursus letteren, kunst en cultuur Videogames als kunst: multimediale meesterwerken van de 21e eeuw
Als u het Holland Festival bezoekt, kunt u zomaar bij de opvoering van een videogame terechtkomen. Vreemd?
Helemaal niet: videogames staan inmiddels bekend als dé kunst van de 21e eeuw. Deze cursus neemt u mee langs een aantal meesterwerken van deze nieuwe, multimediale kunstvorm. U ontdekt dat sommige videogames meeslepender verhalen vertellen dan veel romans. U krijgt oog voor de onverwachte schoonheid van game-werelden. Videogames blijken, naast verhaal en beeld, vooral ook een vorm van dans te zijn. Ze kunnen ons niet alleen ontroeren, maar geven ook inzicht in de razendsnelle ontwikkelingen van deze eeuw en in de manier waarop de digitalisering onze kijk op onszelf verandert.
user-chart Docent dr. Isabel Hoving
Calendar-Plus 8 colleges, woensdag 15 oktober t/m 3 december 2025, 13.15-15.15 uur
€ 276,-
calendar-exclamation Uiterlijk 8 oktober aanmelden
Kunstgeschiedenis
Francisco de Goya in BOZAR (Brussel)
Komend najaar staat Spanje centraal tijdens de Europalia in België. De belangrijkste tentoonstelling vindt traditiegetrouw plaats in BOZAR, Brussel, en is gewijd aan het werk van Francisco de Goya (1746-1828).
Zijn kunst wordt in al zijn facetten belicht, met meer dan 100 werken uit de hele wereld. In veel van zijn meer persoonlijke werken – zijn schilderijen en grafieken – laat hij zich zien als een van de eerste moderne meesters. Zijn werk gaat in Brussel in dialoog met dat van tijdgenoten en hedendaagse kunstenaars. Deze collegeserie biedt een brede inleiding in Goya’s werk, met ruime aandacht voor zowel zijn kunst en als zijn invloed. Daardoor zult u zijn meesterschap en betekenis beter begrijpen.
user-chart Docent dr. Yvette de Groot
Calendar-Plus 3 colleges, vrijdag 21 november t/m 5 december 2025, 11.00-13.00 uur
€ 103,50
calendar-exclamation Uiterlijk 16 november aanmelden
Cursus kunstgeschiedenis
(Cultuur)geschiedenis
users-class 10 Cursussen
3 Leergangen Mouse-Pointer vu.nl/hovo-cursussen
Cursus geschiedenis
Watergeuzen en Oostzeevaarders in de vroegmoderne tijd
Wilden de watergeuzen Den Briel echt veroveren, of was hun doel iets anders, zoals de blokkade van Marsdiep en Vlie? Archiefonderzoek werpt hier nieuw licht op. In deze twee colleges verkennen we eerst de watergeuzen (wie waren dat ook alweer?). We volgen hen naar een onverwachte bestemming: de Oostzeevaart, een van de pijlers van de ‘Gouden Eeuw’. Veel voormalige geuzen werden Oostzeevaarders. Ook de Engelsen begrepen het belang van de Oostzeevaart. In 1666 vernietigden zij een vloot van 150 tot 170 koopvaarders, bestemd voor de Oostzee. De schade? Groter dan de buit van de Zilvervloot. De gevolgen? Enorm. Dit ‘Engelse vreugdevuur’ bleef lang onderbelicht. Tijd om opnieuw naar de bronnen te kijken.
user-chart Docent dr. Anne Doedens
Calendar-Plus 2 colleges, vrijdag 19 en 26 september 2025, 11.00-13.00 uur
€ 69,-
calendar-exclamation Uiterlijk 12 september aanmelden
Cursus geschiedenis Het Interbellum (1918-1940)
De Vrede van Parijs (1919) moest een einde maken aan oorlogen, maar het tegendeel bleek waar. Europa worstelde in het interbellum (1918-1940) met de rampzalige gevolgen van de Vrede van Versailles.
Onze grootouders dansten de Charleston en genoten van Chaplin en Keaton, maar na de ‘roaring twenties’ kwamen de fascisten. De Grote Oorlog was nog niet voorbij – de rust bleek vals. De onduidelijkheden van de verdragen werken tot op vandaag door in Irak, Palestina en de Balkan. Ondertussen keerde de VS zich af van Europa, waardoor een politiek vacuüm ontstond waarin populisten en fascisten groeiden. Ziet u de parallellen met nu? Niemand vóór de oorlog wist dat hij of zij vóór de oorlog leefde.
user-chart Docent drs. Max Andela
Calendar-Plus 6 colleges, maandag 22 september t/m 27 oktober 2025, 11.00-13.00 uur
€ 219,- (inclusief gedrukte reader)
calendar-exclamation Uiterlijk 7 september aanmelden
Uit de cursusevaluaties over de leergang `Duizend jaar Europese cultuurgeschiedenis’ “Een leerzame en boeiende cursus, bovendien een oefening in bescheidenheid: ik als ‘senior’ dacht toch min of meer van veel zaken op de hoogte te zijn, niet dus. Ik heb ervan genoten!”
Cursus geschiedenis
De psychologie van genocideplegers
Sinds 1945 is ons beeld van genocideplegers sterk veranderd. In eerste instantie was die dadergroep klein: Hitler, zijn vertrouwelingen en de kampbeulen. Na de oorlog werden zij allemaal beschouwd als geesteszieken, dus als niet-normaal. Hannah Arendt verwierp dit idee en benadrukte de angstaanjagende normaliteit van de totalitaire dader, zowel in naziDuitsland als de Sovjet-Unie. Later ging de kring van daders ook lager geplaatste beulen omvatten, zoals de plegers van executies in de open lucht. Na de ondergang van de totalitaire staten namen grote groepen mensen direct deel aan volkerenmoord, zoals in Rwanda. Deze en andere voorbeelden rechtvaardigen de confronterende vraag: wie zijn deze mensen? Zijn daders ‘gewone’ mensen? Of juist helemaal niet?
user-chart Docent prof. em. Johannes Houwink ten Cate Calendar-Plus 6 colleges, maandag 22 september t/m 27 oktober 2025, 13.15-15.15 uur € 220,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 7 september aanmelden
Cursus cultuurgeschiedenis | avond De vele facetten van Parijs
Parijs ontvouwt zich in al zijn facetten in een mix van historische, literaire, musicologische en kunstzinnige
invalshoeken. Wie aan ‘Parijs en muziek’ denkt, hoort de melancholische pianoklanken van Chopin of denkt aan de geruchtmakende première van Le Sacre du printemps Als filmdecor is Parijs onovertroffen, met zijn sfeervolle straten, pleinen en kades, zoals in Paris, je t’aime. De stad telt vele geheimzinnige, charmante bouwwerken. En welke historische gebeurtenissen hebben de stad gevormd tot wat ze nu is? Wat Parijs betekent, ervaart u ook in beroemde Franse en Nederlandse romans waarin de stad een onmiskenbare rol speelt.
user-chart Docent drs. Simon Burgers
Calendar-Plus 8 colleges, maandag 22 september t/m 17 november 2025, 18.30-20.30 uur (geen college op 20 oktober)
€ 288,- (inclusief gedrukte reader)
calendar-exclamation Uiterlijk 7 september aanmelden
Leergang Duizend jaar Europese cultuur I Hoge Middeleeuwen
De Europese cultuur van 1000 tot 1300 vormt een kleurrijk geheel. Het jaar 1000 is een waterscheiding in de geschiedenis van Europa en daarom ons vertrekpunt. Uit feodale kaders ontwikkelen zich in West-Europese gebieden geleidelijk nieuwe autoriteiten. Paus en keizer raken verwikkeld in de investituurstrijd. Kruisvaarders trekken op tegen de islam. De bevolking groeit explosief, steden komen op en kunsten bloeien. Geestelijkheid, adel en burgerij bevorderen een kerkelijke, ridderlijke en stedelijke cultuur met gemeenschappelijke raakvlakken. In deze cursus maakt u kennis met dit kleurrijke geheel van Europese pelgrimsroutes, intellectuele centra als Sankt Gallen en Cluny, scholastici als Anselmus van Canterbury en Thomas van Aquino, Romaanse kerken, Gotische kathedralen, ridderromans, troubadoursliederen, Gregoriaans en de mystieke klankwereld van Hildegard von Bingen.
(Cultuur)geschiedenis
user-chart Docenten drs. Simon Burgers, drs. Han van der Horst, dr. Baukje Prins, drs. Krzysztof Dobrowolski – Onclin, drs. Duco Burgers
Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 23 september t/m 2 december 2025, 13.15-15.15 uur (geen college op 21 oktober)
€ 357,- (inclusief gedrukte reader)
calendar-exclamation Uiterlijk 9 september aanmelden
Leergang De klassieke Romeinse wereld II De vorming van het keizerrijk
Hoe kreeg het Romeinse keizerrijk vorm na de bestuurlijke hervormingen onder Augustus? Dit proces, dat plaatsvond in de eerste eeuw na Christus, verliep moeizaam en kreeg pas onder Vespasianus zijn definitieve vorm. U volgt de ontwikkelingen onder Tiberius, Caligula, Claudius en Nero en ziet hoe na het Vierkeizerjaar (69) een nieuwe, zelfbewustere dynastie aan de macht komt. In die periode ontstaan de eerste Romeinse versterkingen aan de Rijn in Nederland, later bekend als de Nedergermaanse limes. In het derde kwart van de eerste eeuw wordt Italië getroffen door aardbevingen en vulkaanuitbarstingen. Uitgebreide opgravingen ter plaatse hebben veel onthuld over het dagelijks leven in Romeinse steden.
user-chart Docent drs. Johan Hendriks
Calendar-Plus 10 colleges, woensdag 24 september t/m 26 november 2025, 11.00-13.00 uur
€ 345,-
calendar-exclamation Uiterlijk 17 september aanmelden
Cursus geschiedenis
Het beeld van Indië in de populaire cultuur
Al sinds de compagnietijd (VOC) hebben mensen in Nederland zich een beeld gevormd van de koloniale ervaringen in Indië. De eerste schipvaart en de oprichting van steeds meer Nederlandse vestigingen leidden tot tal van reisverslagen en prenten. Later werd het brede publiek geïnformeerd via romans, liederen, musea, beeldende kunst, podiumkunst, fotografie, tijdschriften, radio, televisie, films, strips en internet. Deze beeldvorming over het koloniale en postkoloniale verleden vond zowel tijdens als na de koloniale periode plaats en loopt door tot vandaag. Meestal weerspiegelen dergelijke informatiedragers de heersende opvattingen van hun tijd, met uitzondering van sommige werken, zoals de Max Havelaar. Sinds circa 1980 is er sprake van een meer kritische benadering, met meer nadruk op inclusiviteit, meerstemmigheid en multiperspectiviteit.
user-chart Docent drs. Tom van der Geugten
Calendar-Plus 10 colleges, donderdag 25 september t/m 4 december 2025, 13.15-15.15 uur (facultatieve excursie op 23 oktober)
€ 345,-
calendar-exclamation Uiterlijk 18 september aanmelden
Leergang Internationale Betrekkingen III De korte 20e eeuw (1914-1990)
Hoe is de wereldpolitiek gevormd? De periode van de wereldoorlogen tot het hoopvolle einde van de Koude Oorlog beslaat drie kwart eeuw, van de Russische Revolutie tot de val van de Sovjet-Unie. Europa beleefde haar bloedige ‘zelfmoord’ op het hoogtepunt van haar macht, verloor razendsnel haar koloniale imperium en zag de VS uitgroeien tot enige supermacht. In deze turbulente tijd raakte niemand onberoerd door de strijd tussen kapitalisme en communisme, fascisme en democratie. Nieuwe technologieën veranderden miljarden levens, terwijl massavernietigingswapens het voortbestaan bedreigden. Stonden we in 1990 werkelijk aan de vooravond van ‘het einde van de geschiedenis’?
user-chart Docent prof. dr. Peter Demant
Calendar-Plus 10 colleges, woensdag 1 oktober t/m 10 december 2025, 13.15-15.15 uur (geen college op 22 oktober)
€ 368,- (inclusief digitale reader)
calendar-exclamation Uiterlijk 17 september aanmelden
Cursus
geschiedenis
Mentaliteitsgeschiedenis van het vroegmoderne Europa
Mentaliteitsgeschiedenis richt zich op de diepgewortelde belevingswereld van sociale groepen.
Het onderzoekt hoe mensen dachten, voelden en de wereld ervoeren. In plaats van alleen politieke of economische gebeurtenissen te analyseren, richt deze benadering zich op bredere culturele en sociale aspecten, zoals emoties, doodsbeleving en seksualiteit. Mentaliteitsgeschiedenis gaat niet alleen over elites en grote gebeurtenissen, maar ook over het leven en denken van gewone mensen. In deze cursus gaat het over de mentaliteitsgeschiedenis in West-Europa in de vroegmoderne tijd. Waar in vroegere samenlevingen vaak een magisch wereldbeeld centraal stond, maakte dit tussen 1500 en 1800 steeds meer plaats voor een rationeler wereldbeeld – een ‘onttoverde wereld’.
user-chart Docent dr. Jan van der Maas
Calendar-Plus 9 colleges, woensdag 1 oktober t/m 3 december 2025, 13.15-15.15 uur (geen college op 22 oktober)
€ 310,50
calendar-exclamation Uiterlijk 24 september aanmelden
Cursus geschiedenis
Moderne geschiedenis van de Arabische wereld
De begrippen ‘burgerschap’ en ‘sociaal contract’ vormen bruikbare handvatten om inzicht te krijgen in de grote lijnen van de geschiedenis van het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Ze bieden een frisse manier om de crisis in de regio te begrijpen. De cursus begint bij het ontstaan van de islam en eindigt bij de recente opkomst van milities in Irak, Jemen en Soedan. De centrale vraag is: hoe hebben mensen in die regio gedurende diverse historische periodes gezocht naar nieuwe politieke vormen om burgers (gelijke) civiele, sociale en politieke rechten te geven en waarom mislukt dit telkens?
user-chart Docent drs. Roel Meijer
Calendar-Plus 8 colleges, donderdag 2 oktober t/m
20 november 2025, 11.00-13.00 uur
€ 276,- (exclusief verplicht boek –zie vu.nl/hovo ‘inhoud’)
calendar-exclamation Uiterlijk 25 september aanmelden
Leergang Griekse cultuurgeschiedenis I Het Archaïsche Griekenland (ca. 750 tot ca. 500 v.C.)
De oude Griekse beschaving liet een indrukwekkend immaterieel erfgoed na op literair, wetenschappelijk en filosofisch gebied. Deze leergang Griekse cultuurgeschiedenis richt zich op die immateriële prestaties. De algemene Griekse geschiedenis en de sociaal-economische en andere meer materiële factoren dienen vooral als achtergrond. In duizend jaar groeide de Griekse wereld van kleine aristocratische stadstaten uit tot een cultuur met universalistische ambities. Deze cursus verkent het begin van die ontwikkeling: de vroege polis. Dit was de wereld van Homerus en zijn epen, gekenmerkt door aristocratische rivaliteit, maar ook door de eerste pogingen om de omgeving en zelfs de kosmos rationeel te verklaren. Hier werden de eerste fundamenten van het westerse denken gelegd.
user-chart Docent dr. Henk Singor Calendar-Plus 4 colleges, vrijdag 3 oktober t/m 24 oktober 2025, 13.15-15.15 uur
€ 141,- (inclusief gedrukte syllabus)
calendar-exclamation Uiterlijk 21 september aanmelden
Cursus geschiedenis
De grootste Amsterdammers aller tijden
Wie waren de grootste Amsterdammers aller tijden? Daarover valt uiteraard te twisten. HOVO heeft zich laten inspireren door de verkiezing van Het Parool ter gelegenheid van het jubileumjaar van de stad. Enkele van onze eigen HOVO-docenten, aangevuld met andere deskundigen belichten tien illustere Amsterdammers die hun stempel op de stad hebben gedrukt: Vondel, Rembrandt, Spinoza, Wilhelmina Drucker, Abraham Kuyper, De Miranda, Berlage, Anne Frank en Majoor Bosshardt: zij belichamen de rijke en gevarieerde geschiedenis en het erfgoed van Amsterdam. Wie waren zij? In welk historisch tijdvak leefden ze? Wat brachten ze tot stand? Werden ze in hun eigen tijd erkend of verguisd? En wat is er nu nog overgebleven van hun werk? Sarphati – uitgeroepen tot de ‘grootste Amsterdammer aller tijden’ presenteren we in de vorm van een toneelvoorstelling.
user-chart Docenten: o.a. HOVO-docenten Arend Klaas Jagersma, Suzanne Roelofs, Evert-Jan Ouweneel, Krzysztof Dobrowolski-Onclin
Calendar-Plus 1 toneelvoorstelling op woensdag 1 oktober (11.45-13.00 uur)
9 colleges, woensdag 15 oktober t/m 10 december 2025, 11.00-13.00 uur
€ 345,-
calendar-exclamation Uiterlijk 24 september aanmelden
Cursus geschiedenis
Belarus: de laatste Europese ‘terra incognita’
Belarus wordt vaak beschouwd als het laatste Europese ‘terra incognita’. Het bestaat inmiddels bijna 35 jaar als onafhankelijke staat en wordt al bijna net zo lang met ijzeren vuist geregeerd door Aleksandr Loekasjenko, bekend als de laatste dictator van Europa. Onder zijn bewind heeft Belarus sinds de val van het communisme maar weinig structurele veranderingen doorgemaakt. De landbouw is nog steeds collectief georganiseerd en Sovjetsymboliek is overal aanwezig. Toch voelt het land heel anders dan Rusland. De Wit-Russische taal ligt dichter bij het Pools dan bij het Russisch, en naast de orthodoxie speelt het katholicisme een belangrijke rol. Daarnaast kent Belarus een rijke architectuur, met kastelen en kerken in gotische, renaissance- en barokstijl.
user-chart Docent drs. Karel Onwijn
Calendar-Plus 7 colleges, vrijdag 31 oktober t/m 19 december 2025, 11.00-13.00 uur (collegevrij 7 november)
€ 265,50 (inclusief gedrukte reader)
calendar-exclamation Uiterlijk 19 oktober aanmelden
Cursus geschiedenis
De turbulente geschiedenis van Midden-Europa
Tussen 2004 en 2013 worden acht Midden-Europese landen lid van de EU, na decennia achter het IJzeren Gordijn: Polen, Oost-Duitsland, Tsjechië, Slowakije, Hongarije, Slovenië en Kroatië. Hun bevrijding uit het communisme leidt tot snelle ontwikkeling, maar ook tot uitdagingen rond handhaving van de rechtsstaat en de bescherming van minderheden. Hoe komt dat?
Deze cursus biedt een beknopt overzicht van de politieke en culturele geschiedenis van deze landen. Van multinationale rijken en feodalisme tot het mislukte socialistische experiment en de relatie met Rusland. Ook kijken we naar de dynamiek van de jongere generatie die opnieuw aansluiting zoekt bij Europa. Dit biedt context om de huidige positie van Midden-Europa beter te begrijpen.
user-chart Docent drs. Frederik Erens
Calendar-Plus 7 colleges, maandag 3 november t/m 15 december 2025, 11.00-13.00 uur
€ € 228,- (inclusief gedrukte syllabus)
calendar-exclamation Uiterlijk 20 oktober aanmelden
Uit de cursusevaluaties:
“Frederik Erens is een fantastische docent met een bezield verhaal. In combinatie met de door hem aanbevolen literatuur ben ik in korte tijd veel wijzer geworden over deze regio.”
Letteren en muziek
users-class 9 Cursussen 1 Leergang atlas 2 Studiedagen Mouse-Pointer vu.nl/hovo-cursussen
Cursus letteren
Geoffrey Chaucer, vader van de Engelse poëzie
Een cursus over de Engelse dichter Geoffrey Chaucer (1343-1400?) wordt zelden gegeven. Dit is uw kans om diepgaand kennis te maken met de vader van de Engelse poëzie. Tijdens de cursus behandelen staan vier teksten centraal: drie uit de beroemde Canterbury Tales en het korte gedicht The Parliament of Fowles. U leest deze in het oorspronkelijke Middle English, de taal die tussen 1066 en 1500 werd gesproken. Verrassend genoeg vertoont dit Engels veel overeenkomsten met het Nederlands, zowel in uitspraak als in woordbetekenis, waardoor de teksten goed te begrijpen zijn. Daarnaast gaat de cursus in op de culturele, politieke en religieuze context waarin Chaucer leefde. Ondanks de vele verschillen tussen toen en nu, zijn er ook opvallende parallellen.
user-chart Docent drs. Ron Hoffman
Calendar-Plus 10 colleges, maandag 22 september t/m 1 december 2025, 13.15-15.15 uur (geen college op 20 oktober)
€ 351,- (inclusief gedrukte syllabus, exclusief boek)
calendar-exclamation Uiterlijk 15 september aanmelden
Voorkennis en literatuur: zie vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Cursus muziekwetenschap Muziekanalyse Olivier Messiaen: Vingt regards sur l’Enfant-Jésus
Tot de meest aansprekende pianocomposities van de 20e eeuw behoort de twee uur durende cyclus Vingt regards sur l’Enfant-Jésus (‘Twintig blikken op het Jezuskind’, 1944) van de Franse componist Olivier Messiaen (1908–1992). Gebaseerd op diverse theologische bronnen schreef Messiaen twintig muzikale meditaties rond de geboorte van Christus. In hetzelfde jaar waarin hij deze cyclus componeerde, publiceerde hij ook een traktaat over zijn compositietechniek: Technique de mon langage musical (‘Techniek van mijn muzikale taal’), waarin hij zijn harmonische en ritmische vindingen uiteenzette. In deze cursus bestudeert u samen met de docent Messiaens pianocyclus, aan de hand van diens Technique de mon langage musical en tegen de achtergrond van de theologische bronnen die als inspiratie voor het werk dienden.
user-chart Docent dr. Marcel Zwitser
Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 23 september t/m 9 december 2025, 9.00-10.45 uur (geen college op 21 oktober en 18 november)
€ 345,-
calendar-exclamation Uiterlijk 16 september aanmelden
Voorkennis: zie vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Leergang harmonieleer I Tweeklanken, drieklanken en vierklanken
Voor veel muziekliefhebbers die noten kunnen lezen, is de kennismaking met de harmonieleer een ware ‘earopener’. Samenhangen die ze al luisterend, spelend of zingend intuïtief aanvoelden, blijken ineens een naam en structuur te hebben. Het resultaat? Ze gaan méér horen: ze doorzien de opbouw van een compositie, kunnen sneller instuderen of uit het hoofd spelen, en vaak spelen ze ook beter. In deze cursus krijgt u een heldere uitleg van de bouwstenen van de traditionele harmonieleer, aangevuld met actieve oefeningen.
user-chart Docent dr. Marcel Zwitser
Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 23 september t/m 9 december 2025, 11.00-13.00 uur (geen college op 21 oktober en 18 november)
€ 356,- (inclusief gedrukte syllabus) calendar-exclamation Uiterlijk 9 september aanmelden
Voorkennis: zie vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Cursus muziekwetenschap
Inleiding tot het leven en werk van
Johannes Brahms
Zelden is een aanstormend muzikaal talent zo gelanceerd als de 20-jarige Johannes Brahms (18331897) in 1853. Na een ontmoeting met componist Robert Schumann schreef deze in het ooit door hemzelf
opgerichte Neue Zeitschrift für Musik een eulogie op Brahms. Daarin werd de jonge Brahms in religieus getinte taal opgehemeld als de muzikale messias voor de toekomst. Hoewel Brahms al snel moest onderkennen dat Schumanns loftuiting hem niet louter voordeel bracht, kan men achteraf alleen maar concluderen dat Schumann Brahms’ talent haarscherp heeft onderkend. Uiteindelijk zou het door Schumann begroette genie met zijn prachtige kamermuziek, imposante symfonieën en aangrijpende koorwerken als Ein deutsches Requiem uitgroeien tot één van de grootste componisten in de Westerse muziekgeschiedenis.
user-chart Docent dr. Marcel Zwitser
Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 23 september t/m 9 december 2025, 13.30-15.30 uur (geen college op 21 oktober en 18 november)
€ 352,- (inclusief gedrukte syllabus)
calendar-exclamation Uiterlijk 9 september aanmelden
Voorkennis: zie vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Cursus letteren
Goethe: Sturm und Drang –gedichten – Faust
Johann Wolfgang von Goethe geldt als de grootste schrijver van de Duitse literatuur: om zijn filosofische en menselijke zeggingskracht, maar ook om zijn virtuoze taal die ook moderne lezers, tweehondervijftig jaar later, nog altijd weet te boeien. De cursus behandelt zijn persoonlijkheid en tijd, zijn jeugdroman Die Leiden des jungen Werthers, zijn beroemdste gedichten en het eerste deel van zijn tragedie Faust. Bij een aantal van de gedichten klinken de muzikale toonzettingen van onder anderen Schubert en Schumann, van enkele Faustscènes ziet u de toneeluitvoeringen.
user-chart Docent drs. Michiel Hagdorn
Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 23 september t/m 2 december 2025, 13.15-15.15 uur (geen college op 21 oktober)
€ 353,- (inclusief gedrukte syllabus, exclusief boeken –zie vu.nl/hovo ‘inhoud’)
calendar-exclamation Uiterlijk 16 september aanmelden
Cursus letteren | ook online Omstreden: verboden romans en taboeromans
In deze cursus staat een serie totaal verschillende romans centraal die in hun tijd omstreden waren maar nu niet meer, of omgekeerd. Denk aan de homoseksuele relatie in De Haans Pijpelijntjes – toen schokkend, nu breed geaccepteerd, of omgekeerd, zoals Céline’s Reis naar het einde van de nacht. Of romans over een geheim of taboe handelen zoals in Roth’s De menselijke smet – en romans die in Nederland worden geprezen maar elders de schrijvers in de problemen brachten. Acht omstreden boeken met een verhaal komen aan bod: vier klassiekers en vier uit onze eigen eeuw. Samen zoeken we naar waarom deze romans omstreden waren of zijn. U zult zien dat literaire vrijheid ook begrensd kan zijn.
user-chart Docent drs. Lidewijde Paris
Calendar-Plus 8 colleges (fysieke of online deelname – zie pag. 4)
Groep A – fysiek: woensdag 1 oktober t/m 26 november 2025, 11.00-13.00 uur (geen college op 22 oktober)
calendar-exclamation Uiterlijk 24 september aanmelden
Groep B – online: vrijdag 3 oktober t/m
28 november 2025, 10.00-12.00 uur (geen college op 24 oktober) calendar-exclamation Uiterste aanmelddatum 28 september
€ 276,- (exclusief verplichte boeken –zie vu.nl/hovo ‘inhoud’)
Cursus letteren
Charles Dickens: Bleak House
Bleak House is een van de onbekendere werken van Charles Dickens (1812-1870) maar wordt door velen beschouwd als zijn grootste creatie. Groots vanwege zijn omvang – een typische Victoriaanse roman, oorspronkelijk als feuilleton van 19 afleveringen verschenen (1852-1853). En groots vanwege de inhoud: een roman over een gecompliceerde erfeniskwestie die generaties voortsleept. ‘Talloze kinderen zijn erin geboren, talloze jonge mensen zijn erin getrouwd, talloze ouderen zijn eruit overleden’. Maar tot slot: groots vanwege de vele ‘larger than life’ personages, inclusief de stad Londen zelf. Opmerkelijk is dat er twee vertellers zijn: een alwetende verteller en een belangrijk personage uit het boek. Dit geeft de roman een heel eigen dynamiek, verteld in Dickens magistrale taal.
user-chart Docent drs. Ron Hoffman
Calendar-Plus 10 colleges, donderdag 25 september t/m 4 december 2025, 13.15-15.15 uur (geen college op 23 oktober)
€ 350,- (inclusief gedrukte syllabus, exclusief boek)
calendar-exclamation Uiterlijk 18 september aanmelden
Voorkennis en literatuur: zie cursusbeschrijving vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Cursus letteren, cultuurgeschiedenis | online Op literaire rondreis door ‘Eurazië’
Literaire werken zijn een uitstekende manier om een gebied te leren kennen, vooral wanneer het gaat om een gebied dat 550 keer zo groot is als Nederland.
De voormalige Sovjetrepublieken hebben een rijke literaire traditie. Vaak denkt men meteen aan 19e-eeuwse schrijvers zoals Fjodor Dostojevski en Lev Tolstoj, maar ook postcommunistische, absurdistische en dissidente auteurs brengen dit immense gebied tot leven. Daarnaast hadden niet-Russische regio’s, zoals de Baltische staten en de Zuidelijke Kaukasus, al in de 19e eeuw hun eigen literaire tradities. Bovendien kennen alle 15 voormalige Sovjetrepublieken eeuwenoude orale literaire tradities die nog steeds voortleven. Gaat u mee op deze virtuele rondreis door Eurazië?
user-chart Docent drs. Karel Onwijn
Calendar-Plus 7 colleges, donderdag 30 oktober t/m 11 december 2025, 10.00-12.00 uur
€ 260,- (inclusief gedrukte reader)
calendar-exclamation Uiterlijk 16 oktober aanmelden
Literatuur: zie vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Studiedag letteren | ook online
Vasili Grossman: Stalingrad
Wie Grossmans meesterwerk Leven en lot uit heeft, is daarna niet meer dezelfde. De roman biedt een overrompelende leeservaring en reikt waardevolle filosofische inzichten aan. Groot was de verrassing voor Nederlandse lezers toen bleek dat Leven en lot het vervolg is op nóg een meesterwerk van Grossman: zijn allereerste roman Stalingrad, die afgelopen najaar voor het eerst in Nederlandse vertaling uitkwam. In Stalingrad volgen we wederom de lotgevallen van de centrale familie Sjaposjnikov en hun vrienden en kennissen. U volgt hen tijdens de beginjaren van de Tweede Wereldoorlog, als unieke mensen met al hun
(on)hebbelijkheden, soms groots in hun moed, soms ook kleinzielig en gemeen. Zal het lezen van deze eerste roman op een vergelijkbare manier diepe indruk maken? Deze overkoepelende vraag proberen we te beantwoorden op deze studiedag.
user-chart Docenten drs. Judith Janssen, Annelies de Hertogh en Els de Roon Hertoge
Calendar-Plus 1 studiedag (fysieke of online deelname – zie pag 4)
Groep A – fysiek: zaterdag 4 oktober 2025, 10.30-16.00 uur
€ 100,- (inclusief koffie/thee/lunch)
calendar-exclamation Uiterste aanmelddatum 28 september
Groep B – online: zaterdag 11 oktober 2025, 9.30-16.00 uur
€ 75,-
calendar-exclamation Uiterste aanmelddatum 5 oktober
Literatuur: zie vu.nl/hovo ‘inhoud’
Cursus letteren
Poëzie
lezen
–Vijf dubbelportretten, van J.H. Leopold
tot Delphine Lecompte
Wilt u méér uit gedichten halen? In deze cursus maakt u kennis met de rijkdom en de veelzijdigheid van de Nederlandstalige poëzie. In vijf colleges leert u het werk kennen van tien toonaangevende dichters. Vijf klassieke én vijf hedendaagse dichters, van J.H. Leopold tot Delphine Lecompte. Welke inspiratiebronnen hadden deze dichters en welke keuzes maakten ze? Hoe laat het gedicht zich lezen? En wat klinkt er tussen de regels? Docent Peter Swanborn licht de gedichten toe én de poëtica van de dichter. Maar bovenal kijkt hij samen met u naar alle verschillende interpretatiemogelijkheden. De lijst met alle dichters vindt u op vu.nl/hovo (‘inhoud’).
user-chart Docent Peter Swanborn
Calendar-Plus 5 colleges, maandag 3 november t/m 1 december 2025, 11.00-13.00 uur
€ 163,-
calendar-exclamation Uiterlijk 27 oktober aanmelden
Studiedag muziek
J.S. Bach: Magnificat
Veel muziekliefhebbers associëren Johann Sebastian Bach rond kerst vooral met zijn Weihnachtsoratorium (1734). Maar Bach schreef meer kerstmuziek. Naast meerdere cantates is er ook het Magnificat, dat voor het eerst te horen was tijdens Bachs eerste kerstfeest als cantor in Leipzig. Dit werk bestaat in twee versies: één met, en één zonder kerstliederen. De docent bespreekt het Magnificat met u en staat stil bij de muzikale opbouw en de betekenis van de tekst.
user-chart Docent dr. Marcel Zwitser
Calendar-Plus 1 studiedag, donderdag 11 december 2025, 10.30-15.30 uur
€ 97,- (inclusief koffie/thee/lunch en gedrukte syllabus)
calendar-exclamation Uiterlijk 27 november aanmelden
Cursus muziekwetenschap
Impressionisme in de muziek
De betoverende wereld van het impressionisme in de muziek spreekt in vele opzichten tot de verbeelding. De muzikale meesterwerken van Gabriel Fauré, Erik Satie, Claude Debussy, Maurice Ravel en Igor Strawinsky hebben een grote emotionele diepgang en verfijning. Bovendien is er een sterke wisselwerking met andere kunstvormen. Zo lieten componisten zich inspireren door poëzie, zoals die van Mallarmé en Verlaine, en door de beeldende kunst. In het ballet zien we hoe muziek en dans elkaar beïnvloedden (Diaghilev). Jan Ezendam ontsluit in zes colleges de composities en hun wordingsgeschiedenis. Dat doet hij deels vanachter de vleugel.
user-chart Docent drs. Jan Ezendam
Calendar-Plus 6 colleges, vrijdag 28 november, 5 en 12 december 2025 en 9, 16 en 23 januari 2026, 13.15-15.15 uur
€ 207,-
calendar-exclamation Uiterlijk 23 november aanmelden
Voorkennis: zie cursusbeschrijving vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Uit de cursusevaluaties:
“Jan Ezendam is een en al muziek en kan zijn kennis helder en bevlogen overbrengen. Van hem leer ik intenser van de meest uiteenlopende muziekstijlen te genieten.”
Filosofie en religie
users-class 7 Cursussen 1 Leergang atlas 1 Studiedag Mouse-Pointer vu.nl/hovo-cursussen
Cursus filosofie
Aziatische filosofie:
Van Veda’s tot Zen
Is Oosterse filosofie zweverig? Oordeel zelf na deze cursus over eeuwenoude filosofische tradities van India, China en Japan. Op nuchtere wijze onderzoekt docent Victor Melenhorst samen met u enkele toonaangevende filosofische stromingen. In India staan karma, reïncarnatie en verlichting centraal in de hindoeïstische en boeddhistische filosofie. Maar wat betekenen die begrippen eigenlijk?
Confucius is wellicht de bekendste Chinese denker. Zijn gedachtegoed is dé sleutel om meer te begrijpen van de Chinese samenleving en politiek. Maar in het Rijk van het Midden is ook het poëtische taoïsme van grote invloed, dat innerlijke vrijheid propageert, en harmonie van mens en natuur. De cursus zou niet compleet zijn zonder de eigenzinnige Chinese en Japanse variant op het boeddhisme: Zen.
user-chart Docent drs. Victor Melenhorst
Calendar-Plus 10 colleges, donderdag 18 september t/m 27 november 2025, 11.00-13.00 uur (geen college op 23 oktober)
€ 353,- (inclusief gedrukte syllabus) calendar-exclamation Uiterlijk 4 september aanmelden
Zie ook HOVO Extra (pag. 29) - training Mindfulness
Cursus filosofie
Martin Heidegger: Zijn en tijd
De Duitse filosoof Martin Heidegger (1889-1976) wordt door velen gezien als de oorspronkelijkste en invloedrijkste denker van de 20e eeuw. Die roem dankt hij vooral aan zijn in 1927 verschenen hoofdwerk Sein und Zeit. In een unieke taal en stijl roept hij in dit intrigerende boek op tot herbezinning op de fundamentele filosofische vraag naar de betekenis van het begrip ‘zijn’. Alleen een dergelijke overdenking biedt volgens hem een uitweg uit de moderne malaise. Sein und Zeit geldt inmiddels als een wijsgerige klassieker, maar staat tevens bekend als moeilijk te doorgronden, mede vanwege Heideggers eigenzinnige terminologie. Aan de hand van de Nederlandse vertaling van zijn hoofdwerk bespreekt de docent de belangrijkste begrippen en opvattingen uit dit opzienbarende boek.
user-chart Docent drs. Arend Klaas Jagersma
Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 23 september t/m 2 december 2025, 13.15-15.15 uur (geen college op 21 oktober)
€ 345,- (exclusief verplicht boek –zie vu.nl/hovo ‘inhoud’)
calendar-exclamation Uiterlijk 16 september aanmelden
Filosofie en religie
Leergang Kopstukken filosofie IV | avond Van
Schopenhauer tot Heidegger
De vijfdelige leergang Kopstukken filosofie maakt u wegwijs in de westerse wijsbegeerte door een helder en gedegen overzicht te bieden van de originele denkbeelden die gedurende 25 eeuwen door beroemde filosofen zijn ontwikkeld. Elk deel van de leergang behandelt tien grote namen uit een specifiek tijdperk van de filosofiegeschiedenis. Het vierde deel gaat over de volgende kopstukken uit de 19e en de 20e eeuw: Schopenhauer, Comte, Kierkegaard, Marx, Nietzsche, Bergson, Husserl, Russell, Wittgenstein en Heidegger. De genoemde filosofen ontwikkelden unieke en zeer uiteenlopende wijsgerige perspectieven in reactie op de verlichting, Hegel en de opkomst van de moderne wetenschappen. Na een beknopte introductie in hun leven en leer bespreekt de docent ook telkens een korte tekst van de denkers zelf.
user-chart Docent drs. Arend Klaas Jagersma
Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 23 september t/m 2 december 2025, 18.30-20.30 uur (geen college op 21 oktober)
€ 345,-
calendar-exclamation Uiterlijk 16 september aanmelden
Literatuur: zie vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Cursus filosofie
De wereld als hyperchaos
De nieuwste stroming binnen de continentale filosofie is het speculatief realisme. Deze stroming bekritiseert de manier waarop menselijke kennis sinds Kant en
zijn navolgers is gesubjectiveerd. In de nakantiaanse filosofie wordt de natuurlijke realiteit vaak gezien als iets dat op de een of andere manier afhankelijk is van menselijk denken en kennen. In het invloedrijke werk Na de eindigheid van de Franse filosoof Quentin Meillassoux bekritiseert hij dit ‘correlationisme’. Hij pleit voor een robuuste vorm van metafysisch realisme. Meillassoux beschrijft de wereld als een hyperchaos, waarin bewustzijn en natuurwetten op een volstrekt onvoorspelbare manier kunnen ontstaan en veranderen.
user-chart Docent drs. Arnold Ziegelaar
Calendar-Plus 10 colleges, vrijdag 26 september t/m 5 december 2025, 13.15-15.15 uur (geen college op 7 november)
€ 359,- (inclusief gedrukte syllabus)
calendar-exclamation Uiterlijk 14 september aanmelden
Cursus filosofie
AI en de effecten van informatiesystemen op de mens
Artificiële Intelligentie (AI) heeft een grote invloed op communicatie, wetenschap en technologie. Het boek Nexus van Yuval Harari vormt de basis voor een filosofisch en historisch onderzoek naar de ingrijpende veranderingen die AI teweeg brengt. Welke effecten heeft AI op wetenschap, waarheid, macht, moraal en onze onderlinge betrekkingen? Hoe ziet de geschiedenis van informatie eruit? We ontdekken waarom Socrates schrijven afwees en Plato het schrijven juist omarmde. De parallellen en verschillen helpen ons de kansen
en uitdagingen van AI te begrijpen. Belangrijk is dat uiteindelijk menselijke keuzes bepalen wat de reikwijdte van AI is. Gastdocent Dr. Michiel van der Meer biedt verdieping in het probleem van moraal en AI.
user-chart Docent drs. Petra Bolhuis
Calendar-Plus 10 colleges, maandag 29 september t/m 8 december 2025, 11.00-13.00 uur (geen college op 20 oktober)
€ 345,- (exclusief verplicht boek –zie vu.nl/hovo (‘inhoud’)
calendar-exclamation Uiterlijk 22 september aanmelden
Cursus filosofie
Hannah Arendt:
De menselijke conditie
De menselijke conditie is het tweede hoofdwerk van Hannah Arendt en behelst de vraag naar de menselijke waardigheid. Vaak wordt wat mensen doen bezien vanuit een economisch perspectief, waarin bijvoorbeeld efficiëntie leidend is. Daarmee doen we de menselijkheid tekort, aldus Arendt. Alleen: wat houdt menselijkheid in? Zij gebruikt de begrippen pluraliteit en nataliteit om hier een antwoord op te geven. Ze gaat in op de rol van onder meer vergeving, liefde en werk op de menselijke conditie. Het werk van Arendt biedt waardevolle handvatten om op een alternatieve manier na te denken over de vraag wat menselijke waardigheid is en hoe deze in onze tijd vorm kan en moet krijgen.
user-chart Docent drs. Petra Bolhuis
Calendar-Plus 10 colleges, maandag 29 september t/m 8 december 2025, 13.30-15.30 uur (geen college op 20 oktober)
€ 345,- (exclusief verplicht boek –zie vu.nl/hovo ‘inhoud’)
calendar-exclamation Uiterlijk 22 september aanmelden
Cursus filosofie
De denklandschappen van Friedrich Nietzsche
Het denken van Friedrich Nietzsche (1844-1900) begint in Duitsland, maar al snel zoekt hij naar een tegenwicht voor de zware Duitse cultuur. Hij gaat op reis: naar de bergen, de zee, en terug naar de stad. Hij woont in SilsMaria, Venetië, Nice en Turijn – steeds op zoek naar een plek waar hij zich lichter en helderder voelt. Hij is ervan overtuigd dat landschap en klimaat zijn denken vrijwel direct beïnvloeden. In steeds wisselende omgevingen ontwikkelt hij zijn ideeën: over waarheid en taal, muziek en kunst, vriendschap, eenzaamheid en zingeving. Maar bovenal over wat het betekent mens te zijn. Wat is het ideale denkklimaat?
user-chart Docent drs. Katja Rodenburg
Calendar-Plus 8 colleges, woensdag 1 oktober t/m 26 november 2025, 13.15-15.15 uur (geen college op 22 oktober)
€ 276,-
calendar-exclamation Uiterlijk 24 september aanmelden
Filosofie en religie
Studiedag filosofie
Fake News en de feiten
‘De waarheid bestaat niet’, leek lange tijd een vrij terloopse, onschuldige uitspraak. Maar meenden we het wel? De afgelopen jaren is steeds duidelijker geworden dat het zo eenvoudig niet ligt. In recente crises claimden verschillende partijen hun eigen waarheid, naar buiten gebracht als wat de ‘tegenpartij’ ‘fake news’ noemt. Of het nu gaat om vaccinaties of het klimaat, toenemende polarisatie over deze en andere kwesties maakt de vraag naar waarheid urgenter dan ooit. Maar dat maakt de vraag niet eenvoudiger. Feiten zijn van belang, maar wat maakt dat ze waar zijn? En wat zijn de beperkingen van feiten? Wat is waarheid eigenlijk? En hoe kunnen we die kennen? De filosofie biedt inzichten, maar confronteert ons ook met onze eigen blinde vlekken en misvattingen.
user-chart Docent drs. Gerko Tempelman
Calendar-Plus 1 studiedag, zaterdag 4 oktober 2025, 10.00-15.45 uur
€ 100,- (inclusief koffie/thee/lunch)
calendar-exclamation Uiterlijk 28 september aanmelden
Cursus filosofie
Filosofie is een werkwoord
Uit de rijk geschakeerde geschiedenis van de filosofie distilleren we acht denkgereedschappen, afkomstig uit uiteenlopende filosofische stromingen. Die gaan we vooral zelf toepassen op vragen die ons werkelijk bezighouden. Correctie: die u bezighouden. Die gereedschappen zijn onderdeel van de evolutie van onze cultuur. We zullen ze ‘tot leven wekken’ door middel van beeldende kunst en muziek. Dat gebeurt in een cursus met een actief karakter: ieder college begint met een introductie door de docent, gevolgd door de toepassing van het betreffende filosofische instrument op een vraagstuk dat u bezighoudt.
user-chart Docent dr. Paul Wouters
Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 7 oktober t/m 9 december 2025, 11.00-13.00 uur
€ 345,-
calendar-exclamation Uiterlijk 30 september aanmelden
Uit de cursusevaluaties:
“Katja Rodenburg (pag. 21) is een uitstekende docente, met een herkenbare en duidelijke opbouw in het verhaal, per keer en als rode draad door het geheel. Ik heb veel geleerd en er erg van genoten. Ik kan er ook wat mee na de cursus.”
Mens en maatschappij
users-class 6 Cursussen 1 Leergang atlas 2 Studiedagen Mouse-Pointer vu.nl/hovo-cursussen
Cursus economie
India: een opkomende economie van
formaat
India is de grootste democratie ter wereld en heeft een snelgroeiende economie. Dankzij een pro-zakenbeleid en een relatief jonge bevolking heeft India een gunstige positie voor snelle groei, momenteel zelfs sneller dan China. Al ruim tien jaar is de Nationaal Hindoeïstische partij BJP aan de macht. De BJP wakkert het Hindoeïstisch nationalisme aan en heeft de economie geliberaliseerd. Modi’s beleid heeft geleid tot een snelle economische groei, maar ook tot uitsluiting van de 300 miljoen inwoners die geen hindoe zijn: 200 miljoen moslims, en daarnaast boeddhisten, christenen, Jains en Sikhs en mensen uit lagere kasten. Zij krijgen minder kansen dan hun hindoeïstische landgenoten. Wie is die nieuwe speler op het wereldtoneel? Kan India een nieuwe supermacht worden?
user-chart Docent prof. dr. Meine Pieter van Dijk
Calendar-Plus 6 colleges, donderdag 18 september t/m 23 oktober 2025, 11.00-13.00 uur
€ 207,-
calendar-exclamation Uiterlijk 11 september aanmelden
Cursus
sociale
geografie Volksbuurtontwikkelingen in Amsterdam en elders
De oude volksbuurten van weleer bestaan vrijwel niet meer. Maar keren ze in een nieuwe vorm terug? Daarover gaat deze cursus. Amsterdamse buurten, zoals de Jordaan, worden vergeleken met volksbuurten elders, zoals het Stokstraatkwartier in Maastricht. Ondanks het verschil in afstand vonden in beide buurten vergelijkbare ontwikkelingen plaats. Welke ruimtelijke beleidskeuzes zorgden ervoor dat volksbuurten verdwenen? En wat betekent het begrip ‘volksbuurt’ vandaag de dag? We onderzoeken het effect van gentrificatie op volksbuurten, bijvoorbeeld in Amsterdam. Tot slot zoeken we naar de nieuwe volksbuurt. Staat hier sociale cohesie centraal? En hoe verhoudt dit zich tot beleidsmatige menging, zoals in Amsterdam Nieuw-West?
user-chart Docenten drs. Paul Kurstjens, Frank Bokern, dr. Irina van Aalst
Calendar-Plus 4 colleges, donderdag 18 september t/m 9 oktober 2025, 13.15-15.15 uur
€ 138,-
calendar-exclamation Uiterlijk 11 september aanmelden
Mens en maatschappij
Cursus economie
De opkomst van China en de nieuwe wereldorde
Onder Deng Xiaopings beleid van ‘hervorming en openstelling’ transformeerde China in de jaren ’80 van een planeconomie naar een socialistische markteconomie. Met de toetreding tot de Wereldhandelsorganisatie in 2001 voegden bijna een miljard mensen zich bij de wereldwijde beroepsbevolking. Dit had ingrijpende gevolgen, niet alleen voor China, maar ook voor westerse economieën.
Onder president Xi Jinping streeft China niet alleen naar een fair share, maar naar werelddominantie. Een keerpunt in de relatie met China was het onbegrensde partnerschap dat Xi en Vladimir Poetin sloten vlak voor de Russische invasie in Oekraïne. Door geopolitieke spanningen neemt de economische samenwerking af en geo-economische fragmentatie toe, waardoor Europa waardoor Europa gedwongen is om strategisch autonoom te worden.
user-chart Docent dr. Heleen Mees
Calendar-Plus 8 colleges, vrijdag 19 september t/m 7 november 2025, 11.00-13.00 uur
€ 282,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 7 september aanmelden
Cursus culturele antropologie Kennismaking met de culturele antropologie
Culturele antropologie bestudeert culturen over de hele wereld: van jagers en verzamelaars in het oerwoud tot de eigen samenleving om de hoek. Antropologie probeert de wereld te begrijpen door de ogen van de mensen zelf: hoe geeft iedereen betekenis aan de wereld om zich heen? Boeren in het Boliviaanse hoogland, fundamentalistische strijders voor IS, afvalscharrelaars op een Indonesische vuilnisbelt, bewoners van een multiculturele stadswijk in Nederland, of de directie van een groot bedrijf: antropologen proberen iedereen zonder vooroordeel te begrijpen. Ze maakt ‘exotische’ culturen vertrouwd en vertrouwde culturen blijken opeens verassend exotisch. Door vergelijking van deze culturen, leren we niet alleen hoe mensen zich hebben aangepast aan allerlei verschillende leefomstandigheden, maar ook wat we als mensen gemeen hebben.
user-chart Docent dr. Freek Colombijn
Calendar-Plus 8 colleges, woensdag 24 september t/m 12 november 2025, 11.00-13.00 uur
€ 276,-
calendar-exclamation Uiterlijk 17 september aanmelden
Uit de cursusevaluaties over Andreas Wismeijer: “Zeer interessante colleges met een grote mate van interactie. De docent bracht de onderwerpen met een combinatie van kennis en humor.”
Leergang
psychologie V Gezondheidspsychologie
De relatie tussen lichaam en geest wordt veel besproken maar slecht begrepen. De wens om invloed te kunnen uitoefenen op onze lichamelijke gezondheid door middel van psychische wilskracht leidt tot de populariteit van trainingen zoals die van ‘Iceman’ Wim Hof of van mindfulness en meditatie. Is er bewijs dat we met onze psychologische toestand onze lichamelijke toestand, en omgekeerd, kunnen beïnvloeden? Deze vraag staat centraal tijdens deze cursus. Aan de hand van theorie en praktische voorbeelden uit de gezondheidszorg wordt de relatie tussen lichaam en geest empirisch onderzocht.
user-chart Docent dr. Andreas Wismeijer
Calendar-Plus 10 colleges, donderdag 25 september t/m 4 december 2025, 10.00-12.00 uur (geen college op 16 oktober)
€ 345,-
calendar-exclamation Uiterlijk 18 september aanmelden
Studiedag psychologie
Groen geluk: de relatie tussen de natuur en welbevinden
Tijdens deze studiedag verkennen we de psychologische waarde van natuur voor de mens. Evolutionair gezien wonen we pas relatief kort in stedelijke omgevingen,
terwijl we al veel langer omringd zijn door de natuur. Dit zien we terug in hoe ons brein reageert op steden in vergelijking met groene omgevingen. Centraal staat onze natuurlijke, biofiele psychologie: waarom voelen we ons beter in de natuur? We duiken in de effecten op cognitie, emoties en lichamelijk welzijn, met inzichten uit de neurowetenschap. Welke elementen – geur, kleur, vorm – spelen hierin een cruciale rol? Een inspirerende dag vol wetenschappelijke verdieping en nieuwe inzichten!
user-chart Docent dr. Andreas Wismeijer
Calendar-Plus 1 studiedag, zaterdag 4 oktober 2025, 10.30-15.30 uur
€ 100,- (inclusief koffie/thee/lunch)
calendar-exclamation Uiterlijk 28 september aanmelden
Cursus politicologie
Niccolò Machiavelli: Machtspoliticus of filosoof van de vrijheid?
Met Il Principe (De heerser) verzekerde Niccolò Machiavelli (Florence, 1469-1527) zich van blijvende invloed op ons politieke denken. Het grote publiek associeert hem met amorele en cynische machtspolitiek, maar veel deskundigen bewonderen Machiavelli juist om zijn republikeinse en zelfs democratische opvattingen. Machiavelli wordt vaak beschouwd als de eerste moderne politieke denker. Hij keek niet naar hoe de wereld zou moeten zijn, maar naar hoe zij werkelijk is. Wie was Machiavelli echt?
Hoe moeten we zijn politieke ideeën duiden? Is zijn kwalijke reputatie, het Machiavellisme, wel terecht?
En hoe kan het dat zijn politieke opvattingen bijna zes eeuwen na zijn dood nog zo actueel zijn?
Mens en maatschappij
user-chart Docent prof. dr. André Gerrits
Calendar-Plus 6 colleges, donderdag 30 oktober t/m 4 december 2025, 11.00-13.00 uur
€ 216,- (inclusief gedrukte reader)
calendar-exclamation Uiterlijk 16 oktober aanmelden
Studiedag mens en maatschappij Democratie
Winston Churchill omschreef de democratie eens als ‘de slechtst denkbare regeringsvorm - afgezien van alle andere die tot nog toe zijn uitgeprobeerd’. Van Reinhold Niebuhr is de uitspraak: ‘De bekwaamheid van de mens tot gerechtigheid maakt de democratie mogelijk en de geneigdheid van de mens tot ongerechtigheid maakt de democratie noodzakelijk’. Democratie behoort tot de beste én meest kwetsbare uitvindingen van de mens. Wat zijn haar sterkten en zwakten, kansen en bedreigingen in onze tijd, zowel nationaal als internationaal? Genoeg te bespreken. In één dag wordt u bijgepraat.
user-chart Docent drs. Evert-Jan Ouweneel
Calendar-Plus 1 studiedag, zaterdag 1 november 2025, 10.00-17.00 uur
€ 116,- (inclusief koffie/thee/lunch en digitale reader)
calendar-exclamation Uiterlijk 26 oktober aanmelden
Cursus
politicologie
Eén jaar president Trump
Tijdens zijn inauguratie sprak president Donald Trump de woorden: ‘Nothing will stand in our way.’ Maar hoe staat Amerika er na een jaar presidentschap voor?
Zijn democratische instituties overeind gebleven, of ondermijnd? Werkt de ‘rule of law’, of brokkelt de rechtsstaat af? Bewegen Republikeinse meerderheden in het Congres (horizontale machtsverdeling) en de Staten (verticale machtsverdeling) mee met Trumps dadingsdrang? En in hoeverre doen ze dat uit angst voor de knoet van Trump? Of is er sprake van effectieve tegenmacht? Is op punten consensus bereikt? Hoe pakt de beloofde Golden Age uit voor Amerika’s inwoners? En Trumps handelsideologie op onze trans-Atlantische relatie? Deze cursus legt één jaar Trump langs de meetlat van Amerika’s Grondwet, beginselen van behoorlijk bestuur als ook langs de eisen voor een ordentelijke economische trans-Atlantische relatie.
user-chart Docent Tanja Groenendijk – de Vos MA
Calendar-Plus 2 colleges, donderdag 4 en 11 december 2025, 11.00-13.00 uur
€ 69,-
calendar-exclamation Uiterlijk 27 november aanmelden
Exact en medisch
users-class 4 Cursussen CHILD 1 Kindercollege Mouse-Pointer vu.nl/hovo-cursussen
Cursus natuurkunde
Op zoek naar de grenzen van de natuurkunde
Er is geen natuurkundige die zo tot de verbeelding spreekt als Einstein. Zijn ontdekkingen vormen de basis van de moderne natuurkunde, en uitvindingen zoals GPS waren zonder hem niet mogelijk. Maar was hij echt een radicale vernieuwer? De theorieën zijn werkelijk verbluffend – maar ze zijn niet het werk van één persoon, en zelfs niet van één generatie. In deze cursus ontdekt u wat Einsteins theorieën inhouden en hoe ze voortbouwen op eerdere inzichten. Zijn werk was geen breuk met het verleden, maar een versteviging van de fundamenten die al gelegd waren. Newton en Einstein lijken meer op elkaar dan u denkt!
user-chart Docent dr. Fedde Benedictus
Calendar-Plus 8 colleges, vrijdag 3 oktober t/m 28 november 2025, 11.00-13.00 uur (geen college op 7 november)
€ 276,-
calendar-exclamation Uiterlijk 28 september aanmelden
Cursus medisch
Wij zijn onze cellen
Cellen vormen de rode draad die alle levensvormen met elkaar verbindt. Het inzicht dat alle organismen zijn opgebouwd uit kleine, zelfstandige en zelfregulerende eenheden zorgde destijds voor een revolutie in de biologie en in de geneeskunde. Deze cursus begint met een verkenning van hoe cellen functioneren, hoe ze zijn opgebouwd en hoe ze met elkaar communiceren en samenwerken. Hoe ontstaat uit de samensmelting van een eicel en een zaadcel een unieke eerste cel waaruit alle andere cellen in het lichaam voortkomen? En hoe ontwikkelen al die verschillende celtypen zich vervolgens? Celbiologische kennis heeft een grote invloed gehad op de ontwikkeling van de moderne geneeskunde. De cursus biedt inzicht in de basale celbiologie, ondersteund door tal van fascinerende voorbeelden uit de medische praktijk.
user-chart Docent dr. Erik Fokke
Calendar-Plus 6 colleges, donderdag 6 november t/m 11 december 2025, 13.15-15.15 uur
€ 213,- (inclusief gedrukte syllabus)
calendar-exclamation Uiterlijk 23 oktober aanmelden
Uit de cursusevaluaties:
“Ik heb genoten van Feddes passie om zulke vreemde en moeilijke zaken als de onzichtbare wereld van de kleinste deeltjes aan ons uit te leggen.”
Exact en medisch
HOVO Kindercollege
Wat zegt een steen?
Stenen… ze zijn overal om ons heen! Maar waar komen ze eigenlijk vandaan? En wat zeggen ze, als je leert hoe je naar ze kunt luisteren? In dit HOVO-kindercollege leert geoloog Bernd Andeweg je goed te kijken en een beetje na te denken. Zo ontdek je dat elke steen een eigen verhaal over heel lang geleden vertelt. Over een vulkaan waar die uit geslingerd is. Of dat hij ooit een rivier was die door een woestijn stroomde. Of ontstond in een warme zee waar je lekker had kunnen zwemmen. Als je er zou zijn geweest. En niet bang was voor dino’s. Na afloop kun je zelf in gebouwen en op straat horen wat een steen je te zeggen heeft.
user-chart Docent dr. Bernd Andeweg Calendar-Plus 1 lezing, zaterdag 1 november 2025, 14.00-16.00 uur
€ 1 volwassene + 1 kind € 37,1 volwassene + 2 kinderen € 43,-
2 volwassenen + 1 kind € 59,calendar-exclamation Uiterlijk 26 oktober aanmelden
Cursus biotechnologie Bio(r)evoluties
Het besef groeit dat het gebruik van fossiele grondstoffen, naast voorspoed, ook steeds grotere nadelen met zich meebrengt. De noodzaak om duurzame oplossingen te ontwikkelen wordt urgenter –oplossingen die ons ecosysteem niet verder aantasten en maatschappelijk en economisch waardevol zijn.
Welke rol kan de biotechnologie spelen in de transitie van een fossiel gebaseerde economie naar een circulaire samenleving? Welke toepassingen bestaan al en welke worden ontwikkeld in de voedings-, medische-, chemische- en energiesector? Op papier lijken de mogelijkheden eindeloos, maar mogen en willen we alles wat technologisch haalbaar is? Welke ethische en maatschappelijke afwegingen spelen een rol? Die vragen staan centraal in de cursus.
user-chart Docent prof. dr. Colja Laane
Calendar-Plus 5 colleges, maandag 10 november t/m 8 december 2025, 13.15-15.15 uur
€ 172,50
calendar-exclamation Uiterlijk 3 november aanmelden
Cursus sterrenkunde
Over leven in het heelal
Zou de aarde de enige plaats zijn in het heelal waar leven voorkomt? Op sterren kan geen leven zijn, dat zijn gloeiende gasbollen. Maar op planeten is leven mogelijk, mits ze niet te dicht bij of te ver van hun ster staan, want dan zijn ze te heet of te koud. Met moderne technieken wordt gezocht naar planeten bij andere sterren: exoplaneten. Er zijn al meer dan 5000 exo-planeten bekend. Hoe kun je die ontdekken? Wat weten we ervan? Hebben ze een atmosfeer? Is er water? Zitten er tweeling-aardes bij? Kan er leven zijn? En hoe vinden we aanwijzingen daarvoor? Allemaal zaken die vaak het nieuws halen.
user-chart Docent prof. dr. Henny Lamers
Calendar-Plus 8 colleges, donderdag 9 oktober t/m 4 december 2025, 13.15-15.15 uur (geen college op 23 oktober)
€ 276,-
calendar-exclamation Uiterlijk 2 oktober aanmelden
HOVO Extra
Heeft u zin in een dagje kennis op de VU, alleen of samen met een bekende? Wilt u bijvoorbeeld weten waarom de natuur ons gelukkig maakt? Of over het Magnificat van J.S. Bach? Of gaat u graag met uw (klein)kinderen naar een inspirerend kindercollege?
Dat en meer kan allemaal. HOVO biedt in het najaar meerdere mogelijkheden om een cursus in een andere vorm te volgen. De programma’s onder de noemer ‘HOVO Extra’ zijn kortdurende, los te volgen themabijeenkomsten over actuele, spraakmakende of historische onderwerpen of bijzondere programma’s. Zie vu.nl/hovo-extra
Studiedagen (ook op zaterdag)
Een hele dag rond één thema. Het onderwerp wordt van alle kanten belicht en uitgediept. Koffie, thee en lunch zijn inbegrepen in de prijs.
• Vasili Grossman: Stalingrad (pag. 17)
• J.S. Bach: Magnificat (pag. 18)
• Fake News en de feiten (pag. 22)
• Groen geluk: de relatie tussen de natuur en welbevinden (pag. 25)
• Democratie (pag. 26)
HOVO Kindercollege
Vaders, moeders, opa’s en oma’s zijn welkom om samen met hun (klein)kinderen van acht tot twaalf jaar naar de universiteit te komen. Een HOVO Kindercollege is een feestje voor nieuwsgierige geesten, jong en oud(er)!
• Wat zegt een steen? (pag. 28)
Training Mindfulness
Victor Melenhorst heeft speciaal voor HOVO een training Mindfulness ontwikkeld, bedoeld voor iedereen die belangstelling heeft voor meditatie en de integratie daarvan in het dagelijks leven. De training bestaat uit negen sessies en wordt door veel ziektekostenverzekeraars vergoed. Data: 30 september t/m 2 december 2025 (m.u.v. 21 oktober).
Meer informatie via vu.nl/hovo-extra of ithakaworks.nl/hovo
Labrys Reizen
Exclusieve groepsreizen
Regelmatig organiseren wij reizen onder leiding van hovo -docenten als drs. Krzysztof Dobrowolski-Onclin, drs. Karel Onwijn, drs. Frederik Erens, dr. Yvette de Groot en drs. Thea Willemsen
comfortabel reizen met gelijkgestemden
verdieping in kunst, cultuur en natuur
reisleiding op hoog niveau oog voor detail en persoonlijke aandacht
024-3822110 info@labrysreizen.nl labrysreizen.nl
Welkom op de campus
Voorzieningen
De VU biedt meer dan alleen onderwijs. De VU-campus heeft alles wat een universitaire omgeving aantrekkelijk maakt: de VU Boekhandel, Filmhuis Rialto, theater Griffioen, de VU Art Science Gallery en de bibliotheek (UB-VU). Voor een hapje of drankje kunt u terecht bij het restaurant, Bar Boele, Grand Café Living, diverse koffiepunten en supermarkt SPAR.
Toegankelijk voor iedereen
Alle zalen zijn rolstoeltoegankelijk en per lift bereikbaar, tenzij anders vermeld bij de cursusbeschrijving. In het Hoofdgebouw bevinden zich invalidentoiletten op de begane grond, 1e en 8e etage. In de grote collegezalen is standaard geluids versterking aanwezig (geen ringleiding).
Op het binnenterrein van de campus is beperkte parkeergelegenheid voor mensen met een gehandicaptenparkeerkaart. U moet een aanvraag voor een parkeerplek voor gehandicapten minimaal 3 weken van voor de cursusstart indienen (zie vu.nl/hovo-praktisch).
Bereikbaarheid
Openbaar vervoer
De VU is goed te bereiken per openbaar vervoer (bus, metro, tram). Zie 9292.nl of gvb.nl. De VU-campus is op loopafstand van Station Amsterdam-Zuid.
Auto en parkeren
Als u met de auto komt, neemt u vanaf de ringweg A10 de afslag S108 Amstelveen. Rondom de VU is voldoende betaalde parkeergelegenheid in bijvoorbeeld
Parkeergarage P3 (onder het NU.
VU-gebouw aan de Van der Boechorststraat 5a) of in de directe omgeving van de VU (vaak maximaal 3 uur aaneengesloten). Zie ook parkerenbijvu.nl
Meer informatie over de voorzieningen van de VU
Op vu.nl/hovo-praktisch, vindt u onder het kopje ‘De VU-campus: voorzieningen, parkeren, bereikbaarheid’ alles over faciliteiten en diensten van de VU.
Aanmelden en algemene informatie
Al uw gegevens bij elkaar in MijnHOVO
Uw kennismaking met HOVO begint met het aanmaken van uw eigen MijnHOVO-account. U heeft dit nodig voor uw aanmelding. In uw account kunt u uw persoonlijke gegevens beheren en u volgt de status van uw aanmelding. Eventuele presentaties en ander digitaal studiemateriaal staan overzichtelijk per cursus voor u klaar, tot 2 maanden na afloop van de cursus. Bij plaatsing van nieuw materiaal krijgt u per e-mail bericht.
Aanmelding,
bevestiging, betaling en startmail
Wilt u zich aanmelden voor een cursus? Ga naar de website vu.nl/hovo-cursussen . Bij iedere cursus vindt u knoppen voor aanmelding. Als u nog geen MijnHOVOaccount heeft, krijgt u het verzoek deze aan te maken. Vervolgens kunt u uw aanmelding voltooien.
Na aanmelding krijgt u per e-mail een automatische ontvangstbevestiging. Zo niet, dan heeft HOVO uw aanmelding niet ontvangen en kunt u het opnieuw proberen. Is uw aanmelding gelukt, dan ziet u de betreffende cursus in MijnHOVO, met de status ‘aangemeld’. Zodra uw aanmelding is verwerkt door een HOVO-medewerker, verandert de status in ‘bevestigd’, of ‘wachtlijst’. U ontvangt ook een e-mailbericht van HOVO met een bevestiging van uw inschrijving. Kort voor aanvang van de cursus ontvangt u bericht over de betaling van de cursus en een startmail met alle praktische informatie, zoals het definitieve rooster en de cursuslocatie.
Annuleren
Aan het annuleren van een cursus zijn kosten verbonden. U vindt de voorwaarden voor annulering via vu.nl/hovo-annuleren. U geeft uw annulering door via uw MijnHOVO-account of via hovo@vu.nl
Uw privacy en verwerking
persoonsgegevens
Wij gebruiken uw persoonlijke gegevens voor het verwerken van uw aanmelding en inschrijving, betalingsdoeleinden, identificatiedoeleinden en communicatie over de cursussen (bijvoorbeeld bij uitval van een college), alsook - indien u heeft aangegeven dat u daar toestemming voor geeft - toezending van cursusgidsen of nieuwsbrieven. U kunt deze voorkeuren op ieder moment wijzigen. Volgt u langer dan drie jaar geen cursussen bij HOVO Amsterdam? Dan verwijderen wij uw gegevens uit ons adresbestand. Ook heffen we dan uw MijnHOVO-account op. U kunt zich op ieder moment weer aanmelden. Op vu.nl/hovo-praktisch onder het kopje ‘Aanmelding, plaatsing en algemene voorwaarden’ vindt u ons volledige privacystatement.
Aansprakelijkheid, klachten en algemene voorwaarden
HOVO Amsterdam en de Vrije Universiteit Amsterdam zijn niet aansprakelijk voor eventuele gevolgen van onvoorziene wijzigingen van de gegevens in deze cursusgids. Onze complete algemene voorwaarden en onze klachtenregeling vindt u op vu.nl/hovo-praktisch
Beeld- en geluidsopnames
Het maken van beeld- en geluidsopnames door deelnemers wordt niet op prijs gesteld, mede omdat het vaak als storend wordt ervaren door de docent en medecursisten.
Praktische informatie
Op vu.nl/hovo-praktisch vindt u de meest recente informatie over alle praktische zaken, zoals over MijnHOVO, aanmelden, plaatsing of wachtlijst en betalen en annuleren. U vindt hier ook informatie over de faciliteiten op de campus, parkeren, aanvraag parkeerplek voor gehandicapten en bereikbaarheid.
Staat het antwoord op uw vraag hier niet bij, dan kunt u een mail sturen aan hovo@vu.nl . HOVO is telefonisch beperkt bereikbaar. Kijk op de website voor de bereikbaarheid van onze medewerkers.
Contact
Map-marker Vrije Universiteit Amsterdam
HOVO Amsterdam De Boelelaan 1105
1081 HV Amsterdam
T (020) 598 56 69
ENVELOPE-OPEN hovo@vu.nl
Mouse-Pointer vu.nl/hovo
