Vrije Universiteit Brussel Pleinlaan 2 B-1050 Brussel
Akademos
Redelijk eigenzinnig informatiemagazine
België - Belgique P.P / P.B. B-06
JG.13 • NR.4 • okto be r - no vem ber 2010
vrije universiteit brussel
Knuffelrobot Probo steelt show in Shanghai Toprenner Jürgen Roelandts studeerde aan de Vrije Universiteit Brussel
De universiteit en de wereld Nieuw academiejaar in teken van internationalisering
2
w i s t u da t
••• Franstalige kinderen het best eerst in het Nederlands leren lezen? Franstalige kinderen leren in de basisschool het best eerst in het Nederlands lezen, en dan pas in hun moedertaal. Deze ervaring komt later het ontcijferen van het Frans ten goede. Dat blijkt uit een onderzoek van taalkundige Charlotte Vandersmissen van de Vrije Universiteit Brussel, onder leiding van professor Piet Van de Craen. Het Frans behoort immers – samen met het Engels - tot de zogenoemde moeilijke talen. Dat betekent dat de overeenkomst tussen wat men schrijft en wat men leest niet eenduidig is. Als je een ‘o’ hoort in het Nederlands is de kans groot dat je ‘o’ spelt, maar niet zo in het Frans waar dit bijvoorbeeld ‘eau’ of ‘au’ kan zijn. Jonge kinderen die eerst in een taal zoals het Nederlands leren lezen, doen eerst ervaring op met een makkelijke taal. Deze ervaring kunnen ze kort daarna aanwenden bij het decoderen van een moeilijke taal, in casu het Frans.
•••
••• amfetamine een positief effect heeft op het langetermijngeheugen?
Tijdens de blokperiode grijpen heel wat studenten naar hulpmiddeltjes om sneller of doeltreffender te kunnen studeren. Uit VUB-onderzoek blijkt dat amfetamine de geheugenopslag ook effectief bevordert dankzij een verbeterde opslag van contextuele informatie. Psychologen Inge Zeeuws, Natacha Deroost en Eric Soetens lieten een groep mensen na inname van d-amfetamine een aantal lijsten met zeventig korte, Nederlandse woorden bestuderen die onderling geen enkel verband hielden, om later te kijken in welke mate ze woorden van de lijsten nog konden herkennen. De test werd dubbelblind uitgevoerd en uit de resultaten blijkt duidelijk een positief effect van d-amfetamine op de opslag van verbale informatie in het lange-termijngeheugen. Maar de onderzoekers waarschuwen dat de positieve effecten van d-amfetamine bij het studeren niet opwegen tegen de ernstige risico’s ervan voor de gezondheid.
••• depressieve hersenen zich wapenen tegen negatieve prikkels? Mensen die lijden aan een depressie ontwikkelen een soort afweermechanisme in hun hersenen. Hierdoor wordt aandacht voor negatieve prikkels onderbroken en worden ongecontroleerde emotionele reacties vermeden. Dat blijkt uit een onderzoek van psychiater Chris Baeken van de Vrije Universiteit Brussel. Mensen die lijden aan een depressie vertonen een duidelijke neuronale overactiviteit in het limbisch gebied van de hersenen, meerbepaald in de subgenuale cingulate cortex. Deze ‘overdrive’ in neuronale activiteit leidt tot verhoogde emotionele reacties, vooral bij het verwerken van negatieve prikkels. De tests tonen aan dat bij depressieve mensen de linker subgenuale cingulate cortex significant minder activiteit vertoonde bij het verwerken van negatieve prikkels. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat ondanks de depressieve toestand er een beschermingsmechanisme optreedt dat aandacht naar negatief materiaal onderbreekt om langdurig negatief emotionele reacties te vermijden.
••• een slimme parasiet slaapziekte moeilijk te bestrijden maakt? De tseetseevlieg is een beruchte overbrenger van Afrikaanse trypanosomiasis of slaapziekte. Hoewel slechts een erg klein deel van de tseetseevliegpopulatie drager is van de Trypanosoma-parasiet, blijft de ziekte jaarlijks heel wat slachtoffers maken. Onderzoekers van de Vrije Universiteit Brussel en het Instituut voor Tropische Geneeskunde hebben nu ontdekt dat dit komt door een slimme truc van de parasiet, die ervoor zorgt dat besmette tseetseevliegen een groter aantal mensen en dieren moeten bijten om zich te voeden. Tseetseevliegen beschikken normaal over een complex speekselmengsel dat bloedstolling tegengaat, waardoor ze zich ongehinderd kunnen voeden van hun gastheer. Maar nu blijkt dat de parasiet de samenstelling van het vliegenspeeksel wijzigt, zodat de functie die bloedstolling moet tegengaan aanzienlijk verminderd wordt. Doordat het bloed van de gastheer sneller stolt, zijn de tseetseevliegen verplicht sneller een andere gastheer op te zoeken om zich verder te voeden, zodat de parasiet de kans krijgt zich bij een groter aantal slachtoffers te verspreiden.
••• insuline••• een doctorstitel onvoldoende producerende cellen onderkend is in de bedrijfswereld? bij volwassenen Mensen met een doctorstitel zijn wel degelijk nuttig voor de bedrijfswereld, maar worden onvoldoende onderkend door HR-managers. Dat concludeert sociologe Lucia Smit van de Vrije Universiteit vernieuwbaar blijken? Brussel uit een onderzoek onder leiding van professor Rosette S’Jegers. Onderzoekers van het Diabetes Research Centrum van de Vrije Universiteit Brussel hebben ontdekt dat insulineproducerende cellen bij de mens niet terminaal gedifferentieerd zijn, maar dat zij kunnen worden aangezet om te delen onder invloed van ontstekingsfactoren. Eens men de moleculaire mechanismes kan ontcijferen die de bètacel aanzetten tot deling, kan dit er op termijn voor zorgen dat type 1-diabetespatiënten geen insuline-injecties meer nodig zouden hebben.
Hoewel de meeste doctoren niet terechtkomen in een onderzoeksfunctie, gebruiken ze wel degelijk hun kennis en vaardigheden om nieuwe kennis te ontwikkelen. Ruim een derde van de doctoren stroomt door naar de ondernemingssector, maar slechts zelden in een onderzoeksfunctie. Toch kunnen ook de overigen binnen de privésector hun doctoraatstraject valoriseren. De HR-managers die in de studie ondervraagd werden, blijken echter onvoldoende vertrouwd met de meerwaarde van de training die doctoren hebben gehad in kennisontwikkeling. Volgens Smit gaapt er een cultuurkloof: doctoren trachten nieuwe inzichten te bieden, terwijl HR-managers eerder gericht zijn op het realiseren van korte-termijndoelen. Doctoren moeten dan ook leren om hun vaardigheden te vertalen naar gewenste competenties in de ondernemingssector, terwijl HR-managers beter opgeleid moeten worden in het herkennen van het potentieel van getrainde onderzoekers.
i nh o ud
Academische opening: De universiteit en de wereld .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
Brussels University Alliance .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
Student Ambassador Programme van start .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
Paul De Knop en Luc Van de Velde: “VUB en EhB zijn zich volop aan het verloven”.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
VUB-lopers zamelen 12.000 euro in .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10
Wereldtentoonstelling in Shanghai: Hans De Wolf en Brussels Body Speech . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11
Knuffelorobot Probo steelt de show.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12
Junior onderzoeker Steven Goderis: In de ban van meteorieten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14
Toprenner Jürgen Roelandts studeerde aan de Vrije Universiteit Brussel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16
Studenten worden e-studenten met CALI .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18
Personalia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
19
AKADEMOS - JG.13 • NR4 • OKTOBER - NOVEMBER 2010
3
4
academ i s che o pen i n g
De universiteit en de wereld
Nieuw academiejaar in teken van internationalisering “We trekken resoluut de internationale kaart en sluiten ons hiermee aan bij de internationale ambities van Vlaanderen.” Dat zei VUB-rector Paul De Knop tijdens de academische openingszitting op dinsdag 28 september. Het thema was dan ook ‘internationalisering’. Blikvanger van de openingszitting was de gastrede door Europees Commissaris voor Handel Karel De Gucht. Vooraf was er een panelgesprek over internationalisering met rector Paul De Knop, rector Paul Van Cauwenberge van de Universiteit Gent, prorector Pierre de Maret van de Université Libre de Bruxelles, algemeen directeur Luc Van de Velde van de Erasmushogeschool Brussel en secretary general Kris Dejonckheere van UNICA, het netwerk van universiteiten van Europese hoofdsteden. Aanleiding was de oprichting door VUB en ULB van de Brussels University Alliance, een toekomstgericht samenwerkingsverband waarbij ook andere partners zich de volgende jaren kunnen aansluiten. Volgens VUB-rector Paul De Knop is de Brussels University Alliance een uiting van de openheid die de VUB altijd gekenmerkt heeft. “Enige tijd geleden stelde de Vlaamse Regering haar actieplan VIA of ‘Vlaanderen in Actie’ voor, met als motto ‘de Vlaming van 2020 is open en internationaal ingesteld’. Wij hebben alvast niet gewacht op het jaar 2020. Want vandaag reeds kunnen we als VUB prat gaan op het feit dat wij een open ingesteldheid hebben door onze samenwerking met de Erasmushogeschool Brussel, door onze alliantie met de Universiteit Gent en door met onze Franstalige vrienden van de ULB intens samen te werken over de grenzen van de gemeenschappen heen en dit tegen de politieke evoluties in.”
Het is gelukt Ook VUB-voorzitter Eddy Van Gelder benadrukte het historische belang van de samenwerking tussen de twee Brusselse universiteiten. “Nogal wat mensen, tot op hoog politiek niveau, hielden het voor onmogelijk dat ULB en VUB samen iets moois tot stand zouden brengen, zonder verborgen agenda’s, gestoeld op vertrouwen en wederzijds respect. Wel, het is ons gelukt!” Zoals ook de vorige jaren is de academische openingszitting een gemeenschappelijk initiatief van de Vrije Universiteit Brussel en de Erasmushogeschool Brussel, verenigd in de Universitaire Associatie Brussel. Voor voorzitter Bart De Schutter van de Universitaire Associatie Brussel moeten Vlaanderen en Brussel beseffen “welke meerwaarde de VUB en de EhB bieden voor de Vlaamse aanwezigheid in de hoofdstad, als actieve en bepalende actoren in de multiculturele samenleving. Ze moeten dan ook een aangepaste financiering krijgen.” Bart De Schutter: “Als instellingen met een internationale focus kunnen wij alleen gedijen in een open en gastvrije maatschappij, die diversiteit honoreert en ondersteunt. Onze humanistische waarden zijn daar de betere waarborg voor.”
Studenten van het Koninklijk Conservatorium Brussel (EhB) brachten een eigenzinnige versie van het Europees volkslied
Zorgwekkende tijden Volgens Europees Commissaris voor Handel Karel De Gucht weet de Vrije Universiteit Brussel wat haar te doen staat in de wereld van vandaag en van morgen. “Het zijn ook zorgwekkende tijden, tijden van revolutionaire en geopolitieke veranderingen. Opkomende mastodonten dreigen de kleintjes onder de voet te lopen – dat geldt voor bedrijven, voor landen en voor universiteiten. Dat vraagt om aanpassingen, strategieën die even radicaal anders zijn dan de omgeving waarin we opereren.” De Gucht citeerde de Brit Matt Ridley die in The Rational Optimist stelt dat ontwikkeling en vooruitgang pas kunnen plaatsvinden als ideeën zich voortplanten. Volgens De Gucht past de VUB de visie van Ridley al in de praktijk toe. De Europees Commissaris onderstreepte het toenemende belang dat Europa hecht aan uitwisselingsprojecten als Erasmus, Erasmus Mundus en Marie Curie. “Maar dat Europese kader en die steun betekenen nog niet dat er een al te eenvoudig of eenvormig model kan opgelegd wordt. Er bestaat gewoonweg geen internationaal generiek onderwijsmodel dat op iedere universiteit van toepassing zou zijn. Daarvoor is de diversiteit van de onderwijswereld en van de wereld tout court te groot.” En verder: “Think global, act local is hier de stelregel. Sommigen in Vlaanderen hebben dat wel eens misbegrepen als think local, act local, er verkeerdelijk van uitgaande dat hun provinciale universiteit als vanzelf wereldklasse zou worden als er maar genoeg politieke steun en financiering voor gevonden werd. Brussel heeft daar de voorbije jaren de nadelen van ondervonden, maar is zelf gelukkig niet in de val van het provincialisme getrapt. Het helpt waarschijnlijk als de wereld als vanzelf naar je toekomt.”
Open geest “Het meest veelbelovende pad is uiteindelijk datgene dat de VUB voor zichzelf uitgestippeld heeft, in de eerste plaats natuurlijk door de oprichting van de internationale Brussels University Alliance met de ULB. (…) Deze alliantie, en de meertalig-
heid die ze inhoudt, toont eens te meer aan dat beide partners de historische en politieke context kunnen overstijgen – geen kleine verdienste – en dat de open geest waarop ze zich beroepen ook zelf kunnen opbrengen.”
Meer nieuwe studenten Alvorens het academiejaar 2010-2011 te openen, richtte rector De Knop zich nog even tot de VUBgemeenschap. “Dankzij uw inzet en ondanks het feit dat Brussel in de pers als weinig aantrekkelijk wordt voorgesteld, ondanks het feit dat het Nederlands pas de derde voertaal is in Brussel en ondanks het feit dat Brussel de politieke speelbal is geworden tussen Vlamingen en Walen, zijn we erin geslaagd om 2 % meer nieuwe eerstejaarsstudenten in te schrijven dan vorig jaar – en dat was al een topjaar.” Rector De Knop stond ook stil bij een aantal nieuwe uitdagingen, waaronder het vrijwaren van de democratisering van het hoger onderwijs. “Met andere woorden alle studenten een kans geven, gekoppeld aan een goede begeleiding, en niet toegeven aan wat sommigen beogen, namelijk een ingangsproef en een selectie aan de poort.” De rector bedankte tenslotte de studenten. “Jullie waarderen alvast onze individuele aanpak, ons onderwijs in kleinere groepen en onze goede begeleiding. Jullie kijken ook voorbij de clichés over Brussel als zou het een onveilige, studentonvriendelijke stad zijn. Jullie hebben immers gekozen voor Brussel, de meest boeiende grootstad én de grootste studentenstad van het land.”
AKADEMOS - JG.13 • NR4 • OKTOBER - NOVEMBER 2010
5
6
o pen i n g A C A D E M I C Y E A R
Vrije Universiteit Brussel and Université Libre de Bruxelles present Brussels University Alliance The plans of Vrije Universiteit Brussel and Université Libre de Bruxelles to jointly organize a series of multilingual degree courses have taken definite shape under the heading ‘Brussels University Alliance’. The two Governing Boards have given the scheme the go-ahead. A first series of English-language Master’s degree courses will start in the academic year 2011-2012. Through this partnership, the two universities want to make the most of their location in the European capital to attract foreign students and researchers. A few years ago, Vrije Universiteit Brussel and Université Libre de Bruxelles had already announced that they wanted to work together more closely in order to strengthen their complementarity and thus reinforce the position of the two universities in the international market. In the meantime, several partnerships have already begun in the area of education and research, without disavowing the identity of the two establishments. Closer cooperation is a logical step, given the common history and the shared philosophical outlook of the two universities. Moreover, they are geographically close to each other and already share several facilities, such as a computer centre. The partnership has now taken definite shape with the establishment of the Brussels University Alliance, ratified by the Governing Boards of both institutions. The idea is to attract students and professors from abroad with a wide, interesting and multilingual offering (with emphasis on English). There will be shared back office services, a consistent and high-quality range of courses will be developed, and there will also be scope for new projects.
Bruface Initially, a range of English-language Master’s degree courses will be organized at the start of academic year 2011-2012 by the faculties of Engineering Sciences (VUB) and Applied Sciences (ULB) under the heading of Bruface, or Brussels Faculty of Engineering. The first four joint Masters are Architectural Engineering, Civil Engineering, Chemical and Materials Engineering, and Electromechanical Engineering. Degrees will also be conferred jointly. English will take prominent place as language of tuition alongside Dutch and French. Bruface’s offering will serve as frame of reference for further faculty projects.
Added Value With the new multilingual programmes, VUB and ULB will strengthen their position not only on the Belgian university scene, but internationally as well. The shared use of infrastructure, resources and staff will also yield considerable economies so that the range of multilingual degree courses may be further extended in the future.
7
K o r t N i eu w s
Student Ambassador Programme van start ber, waar ze geïnteresseerde studenten en hun ouders informeerden en rondleidden op de campus. Ze werden ook gespot op de Kick off the campus, het grote verwelkomingsfeest voor alle VUB-studenten. Heb je ze gemist? Geen nood, je zal de Student Ambassadors nog vaak tegen het lijf lopen op allerhande activiteiten in de loop van het academiejaar, zoals het Herfstkamp, de infodagen enz.
Samen met het nieuwe academiejaar 2010-2011 ging ook een gloednieuw initiatief van start: het Student Ambassador Programme. Voortaan zullen VUB-studenten de PR- en rekruteringsactiviteiten van de universiteit actief ondersteunen. Per faculteit zijn twee studenten geselecteerd die zich zullen inzetten om hun opleiding, hun faculteit en de Vrije Universiteit Brussel in het algemeen te vertegenwoordigen en te promoten. In september werden de studenten volledig klaargestoomd voor hun taak tijdens een opleidingsdag. Deze dag stond volledig in het teken van studiekeuzebegeleiding en communicatieve vaardigheden. Ze leerden hoe ze op een overtuigende manier hun eigen verhaal kunnen vertellen over hun studies en het studentenleven. De zestien student ambassadors vlogen er alvast enthousiast in met de infodag van 4 septem-
De student ambassadors zijn niet alleen actief op de campus, ook online vind je ze terug. Heb je vragen over de lessen, de cursussen, het studentenleven, enz. Vraag het aan onze student ambassadors op Facebook en Netlog. Zoek ze op via ‘student ambassador VUB’. Karen Vander Elst, student ambassador van de faculteit ES, verwoordt perfect waarom het Student Ambassador Programme in het leven geroepen is: “Ik doe mee aan het Student Ambassador Programme omdat ik het een heel goed initiatief vind. Toen ik mijn keuze voor een universiteit moest maken had ik het echt op prijs gesteld om ook van studenten zelf te horen hoe studeren nu echt is. Op een infodag zag ik dat het hier aan de VUB veel persoonlijker is. Ik wil nu laten zien dat wij daar voor staan.”
New postgraduate in International Business Arbitration The Vrije Universiteit Brussel will organise the new International Business Arbitration postgraduate course from the new academic year 2010-2011 onwards. The programme is unique in Belgium and responds to the newly-emerging needs that arise from the increasing economic relationships with emerging countries such as China and India. The professors are recruited worldwide in cooperation with the Association for International Arbitration (AIA). Like mediation, arbitration is a type of dispute resolution out of court. The parties agree to refer their dispute to one or more arbitrators, whose decision respects the rights of the parties involved and is legally binding for those parties. Quick results, quality and confidentiality are inherent to an arbitration procedure. In certain countries, mediation and arbitration are the prevailing standard in dispute settlement. This is also the case for the emerging market China and, as the trade and investment flow with this trade block becomes increasingly important, it seems logical that a growing number of arbitration cases can be expected.
Kick off the campus Op 6 oktober vond op campus Etterbeek “Kick off the campus” plaats, een lange dag boordevol leuke activiteiten, met o.m. een gratis ontbijt voor de studenten, een informatiemarkt en een prijzenparcours waarmee een reischeque ter waarde van 450 euro kon gewonnen worden. De prijsuitreiking ging gepaard met een verrassingsoptreden van Stromae die de uitgelaten studenten vanop de promobus van stadsradio fmbrussel toezong. ’s Avonds stond er nog een duurzame barbecue en Hindu nights TD met live optreden van Freaky Age op het programma. De dag nadien kwam campus Jette aan de beurt, waar de 7-koppige band Airplane de afsluiter was.
Student ambassadors Letteren en Wijsbegeerte: Danira Boukhriss en Liesbet Van Gysegem Geneeskunde en Farmacie: Arlene-Leonie Oei en Merel Roelants Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen: Els Declercq en Rik Vanmechelen Ingenieurswetenschappen: Bart Mus en Britt Maes Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie: Nick Wouters en Waldo Carlé Recht en Criminologie: Jean-Philippe Dieudonné en Stijn Roels Psychologie en Educatiewetenschappen: Myriam Halimi en Manon Van Camp Economische, Sociale en Politieke Wetenschappen & Solvay Business School: Karen Vander Elst en Jan Vanderhoeven
www.vub.ac.be/iPAVUB
AKADEMOS - JG.13 • NR4 • OKTOBER - NOVEMBER 2010
7
8
i n t erv i e w
“VUB en EhB zijn zich volop aan het verloven” De academische opleidingen van de Erasmushogeschool Brussel (EhB) zullen vanaf het academiejaar 2013-2014 deel uitmaken van de Vrije Universiteit Brussel. Met uitzondering van de kunsten, die blijven bij de EhB. Hoe staan beide associatiepartners tegenover die inkanteling en hoe zal ze vorm krijgen? Algemeen directeur Luc Van de Velde van de Erasmushogeschool Brussel en VUB-rector Paul De Knop lichten hun plan toe. Een verhaal over transitie, samenwerking en verloving. De Vlaamse regering besliste onlangs dat de academische hogeschoolopleidingen in het academiejaar 2013-2014 moeten ingekanteld zijn in de universiteit. Enkel de academische kunstopleidingen blijven nog bij de hogeschool. Hoe staan jullie tegenover deze maatregel? Luc Van de Velde: ”De Erasmushogeschool Brussel was, net als de vier andere Vlaamse autonome hogescholen, geen vragende partij voor deze inkanteling. Dat de academische hogeschoolopleidingen voor hun onderzoek samenwerken met de universiteit, vinden we een absolute noodzaak. Maar of dit finaal moest leiden tot inkanteling, dat wil ik in het midden laten. Wij waren niet van oordeel dat dit noodzakelijk was en opteerden voor een ‘nieuwe universiteit’ waar zowel ruimte is voor professionele als academische opleidingen.” Paul De Knop: “Wat in elk geval positief is aan de beslissing, is dat ze duidelijkheid brengt. Iedereen weet nu dat academische opleidingen onder de volle verantwoordelijkheid komen te liggen van de universiteit. En dat is heel belangrijk voor de studenten en het personeel, maar ook voor de buitenwereld. Nu wordt het duidelijk wat een professionele en wat een academische opleiding is. Ik wil daarmee zeker geen waardeoordeel uitspreken of zeggen dat ik een academische opleiding beter vind. Van sommige academische opleidingen vraag ik me soms af of ze niet beter aan de hogeschool zouden zitten en omgekeerd.’’ Luc Van de Velde: “Of de beslissing nu goed is of niet, het is inderdaad positief dat Vlaanderen een standpunt heeft ingenomen. En we moeten er nu vooral voor zorgen dat de overgang van de academiserende opleidingen toegepaste
tolken en industrieel ingenieurs nodig. Ik denk dat iedereen ervan overtuigd is dat we het karakter van de opleidingen moeten behouden. Maar natuurlijk zal met de inkanteling het onderzoek meer in de schijnwerpers komen te staan.’’
taalkunde, vertalen, tolken, industrieel ingenieur en stedenbouw naar de VUB zo perfect mogelijk verloopt, zodat de studenten en de opleidingen er beter van worden. Voor de kunstenopleidingen en de professionele opleidingen moeten we onze samenwerking aanhouden of verder uitdiepen.” Zal met de inkanteling de aard van de opleidingen veranderen? Luc Van de Velde: “Vertalen en tolken is wat anders dan filologie aan de universiteit en dat moet ook morgen zo blijven. Idem dito voor industrieel en burgerlijk ingenieur. Maatschappelijk gezien denk ik niet dat de finaliteit van de inkantelende opleidingen ter discussie staat. Ook morgen hebben we vertalers,
Zullen de ‘ingekantelde’ opleidingen verhuizen? Toegepaste Taalkunde zit al op de VUB-campus. Volgt de opleiding Industriële Wetenschappen binnenkort? Paul De Knop: “Dat is nog niet beslist. Maar we gaan proberen om de best mogelijke synergieën tot stand te brengen. Maar voor we over locaties kunnen praten zijn er twee belangrijke premissen op macroniveau. Eén, de opleidingen die inkantelen moeten een positieve accreditatie krijgen en twee, de overheid moet voor financiering zorgen. Want als er geen bijkomende financiering komt, verarmt de universiteit nog meer dan nu het geval is. Daarom ook dat de universiteiten niet altijd happig zijn op de inkanteling. Ik vind de integratie een meerwaarde, maar wel onder bepaalde voorwaarden. Zo’n inkanteling is allesbehalve vanzelfsprekend, niet enkel omwille van het financiële aspect, maar ook bijvoorbeeld door de cultuurverschillen tussen de hogeschool en de universiteit. Dat is geen verwijt aan de collega’s, maar met onderzoek stop je niet in het weekend of tijdens de vakantie. Aan de universiteit worden de opdrachten dan ook niet bepaald op basis van het aantal lesuren.” Luc Van de Velde: “Die culturen samenbrengen zal inderdaad niet makkelijk worden, noch voor de hogeschool, noch voor de universiteit. In de universitaire wereld zijn A1-publicaties bijvoorbeeld van belang, maar voor een vertaler of tolk zijn een haarscherpe afstemming van de theorie aan de actuele praktijk en maatschappij
Rector Paul De Knop en algemeen directeur Luc Van de Velde
relevanter. We zijn ons zeker bewust van die verschillen tussen hogeschool en universiteit, maar moeten absoluut vermijden dat naar het hogeschoolpersoneel gekeken wordt als tweederangspersoneel. Die angst leeft bij onze mensen. Onder meer daarom hebben we onlangs een vergadering gehouden voor de volledige departementsraden van de opleidingen die zullen inkantelen. We hebben hen de context en onze ambitie geschetst en hen vertelt over de Transitiefaculteiten die we oprichten. Het is belangrijk dat onze collega’s weten waar ze staan, want zij moeten de boodschap tenslotte ook vertalen naar het terrein.” Paul De Knop: “Die Transitiefaculteiten zullen de overgang regelen van de opleidingen die inkantelen. Ze zullen bestaan, wat mij betreft paritair, uit personeel van de Erasmushogeschool en de VUB. Via deze faculteiten willen we de betrokken departementen en faculteiten een verlovingsperiode laten doorgaan, zodat ze de overgang voor een groot stuk zelf kunnen regelen. Over de personeelsstatuten hoeven ze zich nog niet te buigen. Die zaken worden besproken in een werkgroep van de Vlaamse Regering. Het wordt geen makkelijke opdracht, want neem nu de evaluatievormen: die zijn heel verschillend. Een onderzoeker kun je niet op dezelfde manier evalueren als een onderwijsdocent. En hetzelfde met het loon. In welke loonschaal moeten de docenten bijvoorbeeld ondergebracht worden? Daar moet grondig over nagedacht en gediscussieerd worden.”
Opvallend in het inkantelingsverhaal is dat de academische kunstopleidingen niet naar de universiteiten worden overgeheveld. Luc Van de Velde: “Inderdaad. Maar waarom zouden kunstopleidingen ingekanteld moeten worden? Zal een musicus, regisseur of acteur beter worden als hij studeert aan een universiteit? Neen. Een goede samenwerking is uiteraard wél wenselijk. In de Schools of Arts die we binnenkort oprichten voor de kunstopleidingen van het Koninklijk Conservatorium Brussel en het Rits, zal de VUB dan ook een rol spelen. De ervaring en de expertise die de universiteit heeft in onderzoek is belangrijk voor onze kunstopleidingen. Niemand die daaraan twijfelt.” Paul De Knop: “Ook voor de Doctoraten in de Kunsten blijven we nauw samenwerken. Het Kunstenplatform, dat we in 2006 samen oprichtten om de kunstdoctoraten vorm te doen krijgen, wordt trouwens verdergezet. Het oorspronkelijke plan voorzag in een financiering van vier jaar, maar we hebben besloten om het ook in 2011 te financieren. Het Platform zal verder moeten verbreden en uitgroeien tot een ontmoetingsplaats tussen kunstenaars, onderwijs en onderzoek.” Luc Van de Velde: “Zoals je ook aan het Kunstenplatform kunt merken, is de VUB een belangrijke partner voor ons. Zo heeft de rector ons altijd gesteund in onze vraag om de kunstopleidingen aan de hogeschool te houden.” Wordt ook de samenwerking tussen de andere opleidingen geïntensifieerd? Luc Van de Velde: “Een jaar terug hebben we de expertise van Henri Eisendrath (professor-
emeritus VUB en lid van de Raad van Bestuur EhB, red.) ingeschakeld om bij beide partners na te gaan waar synergieën mogelijk zijn. We zijn er namelijk van overtuigd dat een betere samenwerking een win-win-situatie kan zijn voor beide instellingen en voor de studenten.” Paul De Knop: “We hadden een helikopterview nodig, om na te gaan waar samenwerking mogelijk is. En die samenwerking hoeft niet altijd in structuren te worden gegoten, dat kan ook kleinschalig en heel concreet. Neem nu de lerarenopleiding. We leiden allebei op tot een verschillend beroep in het leerplichtonderwijs, maar als we daar wat abstractie van nemen, dan vinden we toch heel wat gemeenschappelijke dingen. We denken dat daar samenwerkingsvormen mogelijk zijn. Neem nu mijn vakgebied lichamelijke opvoeding. Bij basketinitiatie komt het erop neer om kinderen de basis van basket bij te brengen, op welk niveau ook. Waarom zouden we dit vak dan niet samen aanbieden? Uit onze consultatieronde is naar voor gekomen dat voor heel wat opleidingen zulke synergieën mogelijk zijn. Voor de lerarenopleidingen zijn we daarom nu heel concreet aan het kijken of het interessant kan zijn om ze samen te huisvesten in het centrum van Brussel of op de campus Etterbeek. Zo’n verhuizing is voor beide instellingen niet vanzelfsprekend, maar het moet overwogen worden. Het zou in elk geval een grote stap zijn in de samenwerking. En VUB en EhB hoeven daarom nog niet te trouwen. Laten we stellen dat we ons nog volop aan het verloven zijn en elkaar beter willen leren kennen.’’ [vds]
AKADEMOS - JG.13 • NR4 • OKTOBER - NOVEMBER 2010
9
10
KO R T N I E U WS
VUB-lopers zamelen 12.000 euro in voor Centrum Reproductieve Geneeskunde Meer dan 90 personeelsleden, studenten en alumni van de Vrije Universiteit Brussel en het UZBrussel hebben letterlijk hun beste beentje voorgezet voor het goede doel. Op zondag 10 oktober namen ze deel aan de Brussels Marathon & Half Marathon om geld bij elkaar te sprokkelen voor het Centrum voor Reproductieve Geneeskunde (CRG) van het UZ Brussel. De deelnemers konden kiezen tussen de marathon, de halve marathon, de Mini Marathon (4km voor mannen) en de Knack Weekend Ladies Run (4km
voor vrouwen), telkens met aankomst op de Grote Markt van Brussel. Samen slaagden de VUB-deelnemers erin om maar liefst 12.000 euro in te zamelen. Dit mooie bedrag gaat integraal naar wetenschappelijk onderzoek binnen het Centrum voor Reproductieve Geneeskunde. Rector De Knop overhandigde de cheque aan Lieve Decaluwe, manager van het CRG.
met dank aan:
VUB en ULB krijgen BNP Paribas Fortis-leerstoel Vanaf dit academiejaar krijgen de Solvay Business Schools van zowel de Vrije Universiteit Brussel als van de Université Libre de Bruxelles samen een BNP Paribas Fortis Chair in Banking. Met deze leerstoel wil de bank de komende vijf jaar zowel de opleiding als het wetenschappelijk onderzoek met betrekking tot de bankwereld een boost geven. Het is de bedoeling om de kennis over het bankwezen in deze snel evoluerende omgeving verder te ontwikkelen en te verspreiden. Naast specifieke lessenreeksen zullen er ook minstens twee conferenties of seminaries per academiejaar worden georganiseerd en zal het onderzoek ook leiden tot wetenschappelijke publicaties. Deze zullen verschillende facetten van het banking-domein omvatten, zoals investment banking, risk management, financial regulation en de effecten van het concurrentiebeleid op de financiële sector. BNP Paribas Fortis heeft voor de leerstoel een jaarlijks bedrag veil van 125.000 euro, gedurende vijf jaar. De leerstoel zal aan VUBzijde worden bekleed door professor Steven Vanduffel.
Eight million euro strategic investment ‘in3Depth Systems’, the financial holding controlling Optrima, a VUB spin-off company, Softkinetic and Softkinetic Studios, has announced the closing of the first part of its Series B financing round, with an € 8 million strategic investment by European telecom operator Belgacom and SRIW Techno, the technology venture capital fund of SRIW. The Series B financing will be used to continue technology developments, accelerate commercialization efforts and finance working capital. ‘in3Depth’ offers an entire range of solutions for the creation of 3D, gesture-controlled user interfaces and applications in consumer electronics devices such as set-top boxes, televisions, game consoles and PCs, as well as in a variety of vertical sectors such as interactive marketing and advertising, digital signage, healthcare and military. Existing partners and clients include semiconductor company Texas Instruments, telecom operator Belgacom, IPTV platform provider Metrological and consumer electronics manufacturer Panasonic.
Optrima, a VUB spin-off company “The market for 3D cameras is entering into a phase of rapid growth and Optrima is ideally positioned to leverage its unique, patented technology to offer the best-of-class, lowest cost solutions for the consumer electronics and professional industries,” says André Miodezky, CEO of Optrima.
Optrima NV was founded as a spin-off company of the Electronics and Informatics department (ETRO) of the Vrije Universiteit Brussel.
11
W E R E L D T E N TOO N ST E LLI N G
Kunsthistoricus Hans De Wolf leidt schare Brusselse kunstenaars naar Shanghai Op 19 september ging in het Minsheng Art Museum in Shanghai Brussels Body Speech van start, een bijzondere tentoonstelling die enkele belangrijke Brusselse kunstenaars en wetenschappers in de kijker zet. Curator Hans De Wolf, professor Kunstgeschiedenis aan de Vrije Universiteit Brussel en bezieler van het Platform – Doctoraat in de Kunsten, hoopte via deze weg nieuwe dialogen tussen kunstenaars en wetenschappers uit beide steden te openen.
Medio september trok VUB-professor Hans De Wolf als curator naar de Chinese stad Shanghai met in zijn zog de fine fleur van de hedendaagse Brusselse kunsten. Zijn missie: in de marge van de wereldtentoonstelling een bijzondere tentoonstelling openen met als naam Brussels Body Speech. Om de Chinezen een voorsmaakje te geven van wat de Europese hoofdstad zoal te bieden heeft op cultureel vlak, verzamelde De Wolf een selecte maar erg gevarieerde schare mensen om zich heen. Onder hen choreografe Anne Teresa De Keersmaeker, die er haar beroemde film Rosas danst Rosas heeft voorgesteld, en Frank Theys met zijn driedelige documentaire Technocalyps over het transhumanisme. Er reisden ook drie visuele kunstenaars mee: Ann Veronica Janssens met haar installatie Mist Room, David Claerbout met zijn computergestuurd fotografisch meesterwerk Sections of a Happy Moment, en Joëlle Tuerlinckx, die in haar zaal conceptuele kunst introduceerde in China. Om het programma te vervolledigen met een wetenschappelijk luik, koos De Wolf ervoor om ook enkele belangrijke wetenschappers onder de arm te nemen. VUB-fysicus Dirk Aerts stippelde voor de gelegenheid een reizende versie uit van Einstein meets Magritte, het internationale symposium over de hechte band tussen kunst en wetenschap, dat bij zijn eerste editie in 1990 veel stof deed opwaaien. Bovendien is er ook een samenwerkingsproject op touw gezet met de drie belangrijkste universiteiten in Shangai om er het werk van enkele Brusselse kunstenaars voor te stellen.
De Wolf wilde met dit initiatief niet alleen de Chinezen laten proeven van het rijke Brusselse kunstenaanbod, maar ook nieuwe dialogen en
samenwerkingsverbanden op touw zetten tussen kunstenaars en wetenschappers van Brussel en Shanghai. [km]
AKADEMOS - JG.13 • NR4 • OKTOBER - NOVEMBER 2010
11
12
W E R E L D T E N TOO N ST E LLI N G
Knuffelrobot Probo in Shanghai
Maandag 13 sept: Onder de titel “VUBknuffelrobot Probo krijgt plekje op wereldtentoonstelling Shanghai” wordt een persbericht door de VUB-persdienst uitgezonden. In de namiddag belt VTM of ze voor hun nieuws mogen komen filmen. Probo staat er wel zonder zijn groen vachtje op, want we waren al met de ontmanteling bezig. De reportage ‘s avonds is heel leuk. Dinsdag 14 sept: Probo wordt volledig uit elkaar gehaald en in koffers gestoken. Laptops, schermen, Engelse en Chinese flyers en Probo’s ‘Eerste Hulp Bij Defecten’-kistje gaan erbij. Veel plaats om kleren mee te nemen hebben we niet. Als al dat overgewicht maar geen probleem vormt morgen. Woensdag 15 sept: De hostessen aan de incheckbalie herkennen de robot van op tv. In ruil voor een foto met de knuffel mag alles passeren en krijgen we goede plaatsen op het vliegtuig. Aan de security gaan wat alarmbelletjes rinkelen, want de robot zit bij de handbaggage, maar met de nodige foto’s tonen we aan dat Probo geen terroristische bedoelingen heeft. Donderdag 16 sept: We landen ’s ochtends in Shanghai, helaas zonder een oog dicht te hebben gedaan. Al snel merken we dat Facebook en Youtube geblokkeerd worden in China - ons plan om de facebook-fanpage van Probo dagelijks up te daten, valt ermee in het water. Qiang, een PhD-student en meegekomen als vertaler komt al meteen van pas om ons door Shanghai te loodsen, met 19 miljoen inwoners de grootste stad van China. De taxirit brengt ons over de Lupu Bridge waarrond de wereldtentoonstelling gebouwd is en we vangen een glimp op van wat een week ons nieuwe thuis zal worden.
Het dagboek van prof. Bram Vanderborght
Vrijdag 17 sept: Eerste dag expo, nog niet om de robot te demonstreren, wel om hem weer tot leven te wekken. We worden al meteen geconfronteerd met een belangrijk tijdverdrijf tijdens de wereldtenstoonstelling: wachtrijen. Ondanks papieren met heel wat stempels erbij, is het toch een heel gedoe om de robot naar binnen te krijgen. Alles wordt terug in elkaar gevezen, elektronica getest en de verschillende softwaremodules worden opgestart. Opluchting is groot wanneer blijkt dat de robot de zware reis heeft overleefd. Zaterdag 18 sept: Ineens de vuurdoop voor de robot. Hordes Chinezen willen op de foto met “Plobo”. De robot lacht mee, geeft een knipoog en steelt de show. In de namiddag bezoeken de ministers Vanraes en Cerexhe samen met de Brusselse economische delegatie de robot. De robot is immers een Brussels project en is dan ook op de wereldtentoonstelling op hun uitnodiging. ’s Avonds een galadiner ter ere van de Brussels Days in het Belgisch Paviljoen. Een bankier geeft alvast zijn contactgegevens mee om financiering te helpen zoeken voor de commercialisering van de robot. Zondag 19 sept: Tweede dag demonstraties, de Chinese flyers vliegen de deur uit. Qiang, de vertaler, geeft uitleg bij het project. Gelukkig zijn de emoties en de gelaatsuitdrukkingen die de robot toont niet gebonden aan een taal en merk je het wanneer de toeschouwers in het publiek hem nadoen. ’s Avonds een etentje met de ministers in een restaurant met uitzicht op de skyline van Shanghai, indrukwekkend. Maandag 20 sept: Tijd om de Chinezen eens te bevragen met een enquête over hun impressies van de robot. ‘s Avonds bezoeken we enkele omliggende paviljoenen. De wachtrijen zijn gigantisch: Belgie: twee uur aanschuiven,
Duitsland vier uur en blijkbaar moet je voor Saoedi-Arabië tot acht uur geduld hebben. Als in 2015 Milaan de eer krijgt om de wereldtentoonstelling te organiseren, zullen ze hier toch iets aan moeten doen. Ik denk niet dat Europeanen zoveel geduld hebben. Dinsdag 21 sept: De eerste technische panne van de robot blijkt goed mee te vallen. Een draadje naar een motor in de nek is gebroken en kan met het EHBD-kit snel gerepareerd worden. ‘s Avonds een stevige wandeling gemaakt tussen de indrukwekkende paviljoenen in een gebied van 5,2 km2. Vaak pareltjes van architectuur en ‘s nachts mooi met ontelbare leds verlicht. Woensdag 22 sept: De laatste demonstratiedag voor Probo. Speciale dag ook, want de delegatie van Vlaams-Brabant onder leiding van Jean-Luc Dehaene komt langs. Ook prof. Cornelis en prof. Sahli van ETRO zijn mee. Zij kunnen zien dat de door hun departement gemaakte Audio Localization Unit, een systeem zodanig dat Probo kan meten uit welke hoek hij wordt aangeroepen, goed werkt. Na tientallen uren van trouwe dienst wordt de robot gedemonteerd en terug in de koffers gestoken voor de terugvlucht. Blijkbaar missen we ook de drukste dag: op 23 september zullen er meer dan 630.000 bezoekers komen, blijkt achteraf. Donderdag 23 sept: We doen nog enkele uitstapjes in Shanghai en bezoeken het pitoreske Xitang alvorens terug naar België te vliegen. China heeft duidelijk de weg naar de toekomst gekozen met Shanghai als exponent ervan. Hopelijk zetten ze ook de modernisering door op gebied van mensenrechten en persvrijheid. Bram Vanderborght
AKADEMOS - JG.13 • NR4 • OKTOBER - NOVEMBER 2010 13
14
jun i o r o nderz o e k er
In de ban van meteorieten Meteorieten, en liefst van over de hele wereld. Dat is samengevat het werk van doctoraatstudent Steven Goderis. Deze 27-jarige geochemicus onderzoekt aan de Vrije Universiteit Brussel waar op de planeet ruimtestenen en -stof zijn neergekomen. Een werk dat hem al overal bracht: op de Zuidpool, maar evengoed in de Verenigde Staten, Japan, Australië, Zuid-Afrika en Canada. “Ik ben oorspronkelijk begonnen met Geologie aan de UGent en studeerde er vijf jaar. Toch vond ik nadien dat het onderzoek aan de VUB mijn interesses dichter benaderde voor een doctoraat,” begint Goderis. Na een thesis over de bijdrage van meteoritisch materiaal in impactkraters op aarde was meteen ook het doctoraatsonderwerp geboren. “Projectielidentificatie, een titel die misschien een beetje moeilijk klinkt, maar in feite onderzoeken we waar op aarde welke types meteorieten zijn ingeslagen doorheen de geologische tijd. Een onderwerp dat niet alleen aards is, maar ook uitstapjes toelaat naar de astronomie.” “De meeste meteorieten komen uit de asteroïdengordel tussen Mars en Jupiter. Deze hebben informatie opgeslagen over hoe de planeten werden gevormd en hoe deze evolueerden doorheen de tijd; van ongedifferentieerde primitieve asteroïden tot gedifferentieerde kleine planeten met een korst, mantel en metallische kern zoals de aarde. Nadat deze asteroïden werden opgebroken door botsing met andere lichamen in het zonnestelsel, kunnen kleine fragmenten van de metallische kern of de silicaatmantel mogelijk op de aarde invallen, waar ze kunnen worden gevonden en bestudeerd. Er is in de geschiedenis van de aarde heel wat op onze planeet terechtgekomen, alleen is het soms extreem moeilijk om te achterhalen wat dat precies was: impactkraters eroderen en verdwijnen gemakkelijk op de dynamische aarde en van de oorspronkelijke meteoriet die op aarde inslaat, vind je soms zo weinig terug dat je vaak niet echt kan aantonen wat type ruimtesteen het was. Voor de meest recente en kleinere meteorieten is er gelukkig de Zuidpool.” “Antarctica is, zoals we weten, bedekt met landijs. Dat maakt dat meteorieten die daar neer-
komen beter bewaard blijven en gemakkelijker worden gevonden. Bovendien worden meteorieten ook geconcentreerd door de bewegingen van het ijs. Ongeveer de helft van het totaal aantal meteorieten dat op aarde werd verzameld (tot nu toe zo’n 40.000) komt van Antarctica. Antarctica is zo een ware schatkamer voor meteorieten.” Goderis is er dan ook al op ‘expeditie’ geweest, een gezamenlijke Belgisch-Japanse expeditie vanuit het Belgische poolstation Prinses Elisabeth. “Uren buiten in de vrieskou stukjes steen zoeken - ja, veel meteorieten zijn stukjes van maar enkele millimeter groot. Het is moeilijk, maar het loont: afgelopen winter hebben we meer dan 600 nieuwe stukken meteorieten mee teruggebracht, sommige meer dan 5 kg zwaar!”
Geochemie De stenen die Goderis zoekt, je hebt er een flinke dosis chemische kennis voor nodig. “En het is raar dat ik me toespits op dit onderzoeksveld, want tijdens mijn studies was chemie op zijn zachtst gezegd niet mijn lievelingsvak (lacht). Maar ik ben er in gegroeid en uiteindelijk is het dankzij de chemie dat we ons een beeld kunnen vormen over de vorming en de evolutie van ons zonnestelsel en de vroegste fasen van onze planeet. Alle planeten, kometen en asteroïden werden eigenlijk gevormd door de accretie van het overgebleven materiaal van de zonnenevel na de vorming van de zon. Met de tijd werden die blokken groter en groter en planetaire bouwstenen werden gevormd. De grootste accumulaties werden de planeten en hun manen, terwijl de kleinere asteroïden en kometen vormden. Die miljoenen lichamen konden natuurlijk niet voor altijd rustig blijven rondzweven en onder de
invloed van botsingen en Jupiters zwaartekracht werd materiaal in alle richtingen van het zonnestelsel uitgestrooid, ook in de richting van de aarde. De gangbare theorie is dat ook onze maan eigenlijk het gevolg is van een botsing van een object ter grootte van Mars en de vroege aarde zo’n 4,5 miljard jaar geleden.” Met behulp van isotopenverhoudingen van verschillende elementen kunnen de ouderdom en de oorsprong van een meteoriet worden bepaald. Zoals gezegd vaak een terugblik op de beginfase van het zonnestelsel. Maar ook wanneer de meteoriet op aarde neerkwam, kan achterhaald worden. Goderis: “In de ruimte staat zo’n meteoriet bloot aan kosmische straling, die bepaalde relatief kortlevende, radioactieve isotopen vormt. Nadat er dan een op aarde terechtkomt, worden deze isotopen niet meer gevormd en degene die al aanwezig zijn in het gesteente blijven vervallen aan een vast (gekend) tempo, wat kan worden gebruikt als een soort klok. Meteorieten zijn gewoonlijk zeer recent tot maximum 2 miljoen jaar geleden op aarde gevallen. Willen we weten wat daarvoor op de aarde viel, dan moeten we impactkraters bestuderen.” Uiteraard betekenen meteorieten ook gevaar. De dinosauriërs zijn uitgestorven na een enorme impact op het Yucatán-schiereiland in Mexico, en de kans is groot dat de mensheid ook vroeg of laat te maken zal krijgen met een inslag. “Maar natuurlijk moet je beseffen dat er dagelijks tonnen extraterrestrisch materiaal op onze planeet invalt. Het meeste daarvan brandt op in onze atmosfeer. Af en toe echter is een object groot genoeg en komt het op aarde neer. En dan begint mijn werk.”
Steven Goderis is afkomstig uit het
foto Bernadette Mer
gaerts
Gentse. In december loopt zijn doctoraat ten einde, maar nadien zijn er nog mogelijkheden om verder actief te blijven in het onderzoek. Zo heeft hij een beurs van Inbev-Baillet Latour - de biergigant investeert in wetenschappelijk onderzoek - op zak voor het bestuderen van micrometeorieten in Antarctica en de mogelijkheid bestaat om een beurs aan te vragen bij het FWO, het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek in Vlaanderen. Ook deze winter gaat hij naar Antarctica om er een BelgischJapans team te leiden dat op zoek zal gaan naar meteorieten op de ijsvlaktes in de buurt van de Belgische basis. Dankzij het SAMBA-project zal België een grote meteorietcollectie verwerven, die de hele internationale wetenschappelijke gemeenschap ten goede zal komen. Eens deze extraterrestrische gesteenten werden bestudeerd, zullen de mooiste fragmenten tentoon worden gesteld voor het publiek. Naar eigen zeggen heeft Goderis zijn onderzoekskeuze mede te danken aan prof. Philippe Claeys van de vakgroep Geologie, die hem met weinig moeite kon overtuigen een doctoraat aan de VUB te beginnen. [cd]
AKADEMOS - JG.13 • NR4 • OKTOBER - NOVEMBER 2010 15
16
I k s t udeerde aan de V r i je U n i ver s i t e i t B ru s s e l
Topwielrenner
Jürgen Roelandts
Amper een jaar nadat hij aan de Vrije Universiteit Brussel zijn bachelorsdiploma behaalde, schopte wielrenner Jürgen Roelandts het tot Belgisch kampioen. In de slotetappe van de Tour 2010 kwam hij als vierde over de streep op de Champs-Elysées. Toch is hij nooit naast zijn schoenen gaan lopen en overweegt hij zelfs om terug te keren naar zijn alma mater voor een masterdiploma. Aangezien ik in Dilbeek woon, was de keuze voor de Vrije Universiteit Brussel snel gemaakt. Ik had ook heel wat vrienden die er gingen studeren. Aangezien ik altijd al sterk geïnteresseerd was in sport, koos ik voor de opleiding Lichamelijke opvoeding en bewegingswetenschappen, die toen nog een kandidatuur werd genoemd. Tot mijn zesde middelbaar had ik eigenlijk nog geen plannen om professioneel renner te worden, maar toch is dat er op vrij korte tijd van gekomen. Toen ik aan mijn eerste licentie begon heb ik een jaar lang alles op het wielrennen ingezet, en slechts voor twee vakken examens afgelegd. Dankzij deze inspanningen heb ik voor het eerst een profcontract kunnen afdwingen bij de ploeg Silence-Lotto (nu OmegaPharma-Lotto), maar wel onder de strikte voorwaarde dat ik eerst mijn bachelorsdiploma zou halen. Dat heb ik dan ook meteen gedaan (lacht). De combinatie van topsport met universitaire studies was toch vrij zwaar. Er is wel een zekere flexibiliteit om te schuiven met vakken, stages en examens, maar het blijft toch erg moeilijk om in de sport een topniveau aan te houden als je een eerste zit wil halen. Gelukkig kon ik vooral in de periode van de koersen op extra begrip rekenen en op de steun van mijn medestudenten die keurig alles bijhielden. Ik heb trouwens een aantal erg goede vrienden overgehouden aan mijn studententijd. Op café gaan zat er niet echt in, maar dat vond ik ook niet zo erg. Het gebeurde wel eens, in oktober of november, maar niet meer in de rest van het jaar. Maar ik ben sowieso niet echt een tooghanger. En wat mijn eten betreft, kon ik aangezien ik niet op kot zat, gewoon op mijn moeder blijven rekenen (lacht). Ik ging ’s middags wel in het studentenrestaurant eten, en daar probeerde ik toch ook een beetje op mijn voeding te letten. Maar omdat ik toen nog geen profrenner was, stak het toen toch iets minder nauw dan nu. Ik ben wel gewend om enige discipline aan de dag te leggen als het op eten aankomt. Ik woon boven het bakkersatelier van mijn ouders, die marktkramers zijn. Er hangt hier voortdurend een heerlijke geur en meestal gaan de versgebakken pateekes net de koelkasten in wanneer ik terugkom van training (lacht).
De enige negatieve bijwerking van mijn studies was dat ik gemiddeld wel zes kilo meer woog dan vandaag. Niet omdat ik toen teveel frieten at, maar puur door de sporttrainingen. Ik had toen meer spieren in mijn bovenlichaam, maar dat is niet ideaal om te koersen. Ik heb aan de VUB erg veel opgestoken op het gebied van training en coaching. Ik heb geleerd hoe je een trainingsschema kan opstellen en hoe een lichaam werkt. Een van de meest interessante vakken die ik heb gevolgd, was de les anatomie. Die werd gegeven in de snijzaal van de geneeskundestudenten. De meeste topsporters hebben zoiets nog nooit gezien, maar eigenlijk is het net voor hen superinteressant. Dankzij deze kennis kan ik op mijn eentje trainen, zonder trainer. Dat lukt prima. Ik train veel op het gevoel en probeer de principes toe te passen die ik tijdens mijn studies geleerd heb. Ik heb ook nog steeds een goed contact met sommige proffen, zoals Romain Meeusen, bij wie ik steeds terecht kan als ik vragen heb. Hoogtepunt van mijn jaren aan de VUB waren telkens de sportstages, waarbij we kennismaakten met verschillende sporttakken en opleidingen. Die verscheidenheid mis ik nu soms wel. Maar ik besef tegelijk dat een carrière als wielrenner hooguit tot mijn 38ste kan duren en dat ik nadien nog tijd genoeg zal hebben om mij met andere dingen bezig te houden. Voorlopig concentreer ik me dus uitsluitend op het fietsen. Maar ik ben ook van plan mij eens te informeren over de masteropleidingen aan de VUB (lacht). [km]
Jürgen Roelandts (26) Afgestudeerd: 2007 Diploma: Bachelor Lichamelijke opvoeding en bewegingswetenschappen Eerste en huidige job: profwielrenner bij OmegaPharma-Lotto
foto Bernadette Mergaerts
AKADEMOS - JG.13 • NR4 • OKTOBER - NOVEMBER 2010 17
18
Studenten worden
e-studenten met CALI
Het CALI-team
Prof. Yvette Michotte
Nog niet veel mensen zullen het al gemerkt hebben, maar aan de Vrije Universiteit Brussel wordt momenteel koortsig gewerkt aan een gloednieuw studenteninformatiesysteem voor de studenten- en onderwijsadministratie. Het project luistert naar de naam CALI, wat staat voor Campus Lifecycle. De studenten zullen van thuis uit een volwaardig e-loket kunnen raadplegen voor alles wat met hun studies te maken heeft. Ze zullen informatie kunnen aanvragen, zich kunnen inschrijven, zelf hun lessenpakket kunnen samenstellen, hun persoonlijke lessenrooster raadplegen, enz. In juli 2012 moet CALI operationeel zijn.
Volgens projectmanager Chris Beirens mag CALI vooral niet gezien worden als een IT-project. “Het CALI-project is zoveel meer dan dat. Binnen het domein van de studenten- en onderwijsadministratie gaan we ingrijpende wijzigingen doorvoeren op het vlak van organisatie, processen en automatisering, zodat de universiteit haar studenten- en onderwijsadministratie efficiënter zal kunnen beheren.”
Processen in kaart Veel werk is al gebeurd. De processen zoals ‘inschrijvingen’, ‘registratie’, ‘curriculum, ‘accreditatie’, ‘examens’, ‘deliberatie’, ‘studievoortgang ‘ enz. zijn allemaal grondig in kaart gebracht en geoptimaliseerd. Vicerector Onderwijs prof. Yvette Michotte is projecteigenaar van CALI. Ze is er rotsvast van overtuigd dat het CALI-project zal slagen. “We zullen slagen omdat het hele project zo nauwgezet en zo wetenschappelijk is voorbereid. De analyse van de processen is uitermate grondig uitgevoerd. Bovendien zijn er zoveel mensen die hun schouders onder CALI zetten: het CALIteam, de faculteitssecretarissen, de mensen van Onderwijszaken, Studentenbeleid en IRMO, werkelijk iedereen die erbij betrokken moest worden, is erbij betrokken. En ook de begeleiding door KPMG is ontzettend belangrijk. Door de combinatie van de juiste methodologie en de inzet van vele mensen kan CALI niet mislukken. Het project moet wel voldoende gecommuniceerd
worden, zodat de hele VUB-gemeenschap er de meerwaarde van inziet. Dat laatste is eveneens een voorwaarde om CALI te doen slagen.” De universiteit gaat in zee met Oracle PeopleSoft Campus Solutions om het CALI-project te realiseren. “ Oracle PeopleSoft Campus Solutions komt tegemoet aan het merendeel van de kernfuncties van een performant studenteninformatiesysteem”, zegt Chris Beirens. “Slechts in een beperkt aantal gevallen is maatwerk nodig.” Toch blijft de realisatie van CALI een gigantisch werk dat pas in juli 2012 voltooid zal zijn. In afwachting blijft het huidige Oma/Opa-systeem actief om de studentenadministratie te ondersteunen.
360 graden Chantal Vermoesen, secretaris van de faculteit Geneeskunde en Farmacie, is helemaal overtuigd van het belang van CALI. “Dat geldt voor alle faculteitssecretarissen”, zegt ze. “CALI zal een einde maken aan de huidige versnippering van systemen, waarbij dezelfde gegevens telkens opnieuw moeten ingevoerd of overgezet worden. Met CALI zullen we de studenten kunnen volgen vanaf het moment dat ze als 17-jarige informatie aanvragen over onze opleidingen tot wanneer ze alumni zijn. Het is een benadering van 360 graden in één systeem.” De faculteitssecretarissen rekenen er alvast op dat CALI hun werk aanzienlijk zal verlichten. “Zo zullen professoren en docenten hun punten
rechtstreeks in het nieuwe studenteninformatiesysteem inbrengen en wij zullen ons daar zelf veel minder mee moeten bezighouden. Verder zal de verregaande automatisering meer ruimte bieden voor kwaliteitsvoller inhoudelijk werk”, zegt Chantal Vermoesen. Volgens vicerector Onderwijs prof. Yvette Michotte is een van de grote voordelen van CALI dat de studenten meer vrijheid en verantwoordelijkheid zullen krijgen bij het samenstellen van hun studiepakket. “De flexibilisering wordt verder ingevoerd, wat betekent dat de curricula niet meer opgebouwd zijn in academiejaren, maar bestaan uit afzonderlijke opleidingsonderdelen waaraan een credit is verbonden. De student stelt van thuis uit zijn studiepakket samen. Het systeem zal dan zeggen of het kan of niet, op basis van de zogeheten prerequisites en corequisites, van het niveau van het opleidingsonderdeel - inleidend, verdiepend - en van een begrensd totaal aantal op te nemen credits. Zo kan je bijvoorbeeld Anatomie II pas volgen nadat je Anatomie I hebt gevolgd. Maar voor het overige beheert de student zijn eigen curriculum.” Meer info? www.vub.ac.be/CALI
19
P er s o na l i a
Het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) heeft vijf Vlaamse wetenschappers voor hun internationale topcarrière beloond onder wie Sonja Snacken, professor Criminologie en Sociologie aan de Vrije Universiteit Brussel en UGent. Zij is laureaat voor de Prijs Ernest John Solvay 2010 in de Taal-, Cultuur- en Maatschappijwetenschappen. Ter gelegenheid van de jubileumviering van de International Association of Gerontology and Geriatrics ontving Ivan Bautmans de prestigieuze ‘Prijs Borgerhoff voor Geriatrie 2010’ voor zijn werk ‘Muscle weakness, fatigue and inflammation in elderly persons’. De prijs dient als doel de kennis van de fysiopathologie, de diagnose (assessment), de behandeling en de revalidatie van de aandoeningen bij patiënten met een geriatrisch profiel te optimaliseren. Prof. Gino Baron werd tijdens het driejaarlijkse Fundamentals of Adsorption 10 congres dat ditmaal plaatsvond in Kobe in Japan, aangesteld als Editor-in-Chief van het tijdschrift ‘Adsorption’ uitgegeven door Springer US. Dit is het belangrijkste tijdschrift op het gebied van adsorptie en is tevens de officiële journal van de IAS (International Adsorption Society) waar hij vroeger al president van was. Prof. Okke Batelaan van de vakgroep Hydrologie en Waterbouwkunde, ontving van de rector van de Warsaw University of Life Sciences (SGGW) een eremedaille voor zijn bijdrage aan de uitbouw van een langdurige samenwerking op zowel onderwijs- als onderzoeksvlak tussen SGGW en de Vrije Universiteit Brussel. Zo organiseren de beide universiteiten sinds tien jaar een gezamenlijke Pools-Belgische meetcampagne in het Biebrza National Park, ook wel Europa’s Amazone genoemd wegens de jaarlijks overstroomde vallei en uitgestrekte veengebieden. Jean Bourgain, prof. aan de School of Mathematics van het Institute for Advanced Study en alumnus van de Vrije Universiteit Brussel, heeft de 2010 Shaw Prize in Mathematics ontvangen. Bij het uitreiken van de prijs prees de Shaw Prize Foundation Bourgain voor zijn uitmuntend werk op het vlak van wiskundige analyse en de toepassing ervan bij partiale dif-
ferentiële vergelijkingen, wiskundige fysica, combinatorics, getallentheorie, ergodic theory en theoretische computerwetenschappen. Prof. Philippe Huybrechts van de onderzoeksgroep Earth System Sciences en de vakgroep Geografie werd onlangs aangesteld als ‘Review Editor’ voor ‘Chapter 4: Observations: Cryosphere’ van het ‘Fifth Assessment Report (AR5) of the IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change)’, een rapport dat in 2013 gepubliceerd zal worden. Prof. em. Henk Van Daele werd door de ‘European Cancer Patient Coalition’ (ECPC), een internationale koepelorganisatie van meer dan 300 kankerpatiëntenverenigingen uit 41 landen verkozen als een van de negen leden van de nieuwe ‘Board of Directors’ voor de periode 2010-2013. Het is de eerste keer dat een Belg deel uitmaakt van het bestuur van ECPC. Prof. Jacques Vilrokx van de vakgroep TESA, ontving de ‘Honorary Medal of the President’ overhandigd door de president van Bulgarije in
Sofia voor zijn rol als voorzitter van de BelgischBulgaarse vereniging Best2B en voor het bevorderen van de bilaterale relaties op economisch, wetenschappelijk en cultureel gebied tussen Bulgarije en België.
Joke Belza, PhD student in Earth System Sciences heeft een ‘Student Europlanet Scholarship’ gekregen om het resultaat van haar masterthesis ‘Anatomy of the Cretaceous-Tertiary boundary Chicxulub crater: The mega-block zone’ te gaan presenteren op de European Planetary Science Congress 2010 in Pontifical Univeristy of Saint Thomas Aquinas, in Rome.
C OLO F O N Redactie: Karolien Merchiers, Bernadette Mergaerts, Chantal Verelst, Andrea Luyckx, Bram Esposito, Heleen van Schooneveld, Peter Van Rompaey Eindredactie: Peter Van Rompaey Verleenden verder hun medewerking: Christophe Degreef, Valéry De Smet, Veerle Magits, Bram Vanderborght, Caroline Beuls, Nele Custers, Marlies Tas Foto’s: Bernadette Mergaerts, Valéry De Smet, Pierre Beerens Opmaak: Gekko Publiciteit Druk: Albe De Coker Gedrukt met plantaardige inkten op milieuvriendelijk papier Redactiesecretariaat: Myriam De Pelseneer, Ingrid Knaepen Dienst Interne en Externe Communicatie Pleinlaan 2 - B-1050 Brussel [T] +32 (0)2 629 21 34 [F] +32 (0)2 629 12 10 [E] ieco@vub.ac.be [E] www.vub.ac.be
Sponsor De Toekomst
Wenst u Akademos thuis te ontvangen, laat ons iets weten. Verantwoordelijke uitgever: Prof. dr. Paul De Knop Rector Vrije Universiteit Brussel Pleinlaan 2 - B-1050 Brussel
Giften, legaten, schenkingen, sponsoring +32 (0)2 629 12 46 of fundraising@vub.ac.be
Meer info: www.vub.ac.be/infoover/fundraising
AKADEMOS - JG.13 • NR4 • OKTOBER - NOVEMBER 2010 19
Infodagen 2011 zaterdag 12 februari zaterdag 19 maart zondag 8 mei zaterdag 3 september 10u00 - 16u00 Campus Jette voor alle medische opleidingen Campus Etterbeek voor alle andere opleidingen
Redelijk eigenzinnig 2011-2012
www.vub.ac.be