8
Vlaams Instituut voor Biotechnologie
Internationale erkenni voor twee VUB-onder De Vrije Universiteit Brussel heeft onderzoekers van wereldniveau. Dat hebben twee VUB’ers van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) recent nog bewezen. De twee internationale wetenschappelijke toptijdschriften Nature en Science hebben het VIB-onderzoek van Jan Steyaert en Jeroen Raes opgenomen in hun jaaroverzichten van 2011. Science heeft het werk van Jeroen Raes naar de samenstelling van de darmflora uitgeroepen tot een van de wetenschappelijke ‘doorbraken van het jaar’. Samen met collega’s uit andere Europese onderzoeksinstellingen toonde Raes aan dat de honderdduizend miljard bacteriën in onze darmen verdeeld kunnen worden in drie types darmflora. De bacteriegemeenschappen beïnvloeden de omzetting van voedsel in energie en de aanmaak van vitaminen in de darmen. “De drie darmtypes zouden een verklaring kunnen vormen waarom de opname van medicijnen en voedsel verschilt tussen mensen,” zegt bioinformaticus Jeroen Raes, een van de twee hoofdonderzoekers in de studie en verbonden aan VIB en Vrije Universiteit Brussel. “Deze kennis kan de basis vormen van therapieën op maat. Behandeling en dosis zouden mee bepaald worden aan de hand van het darmtype van de patiënt.” De drie types darmflora heten: de Bacteroides, Prevotella en Ruminococcus. Ze zijn genoemd naar de bacteriën die de darmen van de respectievelijke groepen domineren. Het is voorlopig nog onduidelijk of mensen tijdens hun leven kunnen overgaan van de ene groep naar de andere.
wouden, toendra’s, tropische bossen, savannes of andere. Ecosystemen hebben de neiging om naar een stabiel evenwicht te evolueren, met bepaalde soorten die de bovenhand hebben en andere die in een niche leven. Ook voor onze darmen blijkt dat op te gaan. Relatie met BMI Het onderzoek toont een verband aan tussen menselijke eigenschappen en de darmflora. Zo werden er correlaties gevonden tussen de Body Mass Index (BMI) en de bacteriestammen in de darm. Hoe efficiënter de bacteriën energie kunnen onttrekken aan het voedsel, hoe groter de kans dat de persoon een hoge BMI heeft (en dus te kampen heeft met zwaarlijvigheid). De onderzoekers
vonden dat de aanwezigheid van bepaalde bacteriegenen konden dienen als diagnostische en/of voorspellende merkers voor zwaarlijvigheid. Deze bevinding wordt momenteel verder getest in een klinische studie in een groep van meer dan 100 individuen. Daarin wordt het DNA van de volledige darmflora onderzocht. Opmerkelijk is dat de vitamineproductie tussen de verschillende groepen sterk verschilt. Mensen die behoren tot de Bacteroides-groep hebben meer darmbacteriën die vitamine C, B2, B5 en H maken. De Prevotella-groep vertoonde hogere aantallen van B1 en foliumzuur-producerende flora. Ook hier kunnen dus misschien conclusies voor onze gezondheid getrokken worden. Cruciale rol van darmflora In onze darmen leven naar schatting 100.000 miljard individuele bacteriën. Zij vormen onze darmflora. Die bacteriën spelen een cruciale rol in de bescherming van de gezondheid. Ze helpen mee om voedsel om te zetten in energie en beschermen ons tegen aanvallen van ziekteverwekkers. In ruil voor deze nuttige diensten biedt ons lichaam de bacteriën een woonplaats en voedsel aan. “De studie heeft een hype veroorzaakt in wetenschappelijke kringen, omdat veel ziektes worden gelinkt aan een verstoord darmritme,” legt Raes uit. “Denk aan diabetes, obesitas en de ziekte van Crohn, maar bijvoorbeeld ook aan acne, eczeem en gedragsstoornissen als autisme.”
Hecht ecosysteem Een sluitende verklaring voor het bestaan van de types darmflora hebben de wetenschappers nog niet, maar alles wijst erop dat in onze darmen slechts een beperkt aantal stabiele levensgemeenschappen mogelijk is. Daarin gelijken ze op andere ecosystemen in de natuur, zoals
Jan Steyaert In ‘365 days: 2011 in review’ selecteerde het toptijdschrift Nature het Jeroen Raes
foto VIB