Vrouw tot Vrouw magazine - mei 2023

Crisis

Er zijn allerlei crises. In het magazine worden er een paar genoemd. Zelf denk ik aan crises die de krant niet halen maar wel degelijk als crisis worden beleefd.

Ik zie dat meisje, jaren geleden deelde ze heel schuchter iets van wat haar vader met haar deed. Hij ging duidelijk over haar grenzen en dreigde met Bijbelteksten. Je mag van de Bijbel immers je ouders niet ongehoorzaam zijn? Crisis in het leven van een meisje. Ik denk aan die oudere vrouw, haar man verliet haar terwijl ze al zo lang bij elkaar waren. Crisis in het leven van een oudere vrouw. Ook zie ik die moeder voor me, haar grenzen zijn al zo vaak overschreden dat ze niet beter weet dan alles maar te laten gebeuren. Wie mag ze eigenlijk zijn? Crisis ook in het leven van die man, verslaafd aan alles waaraan je maar verslaafd kunt zijn. Komt het ooit nog goed met

hem, en met die vrouw die steeds weer worstelt met de vragen: in mijn leven ging bijna alles verkeerd, weet God wel van me af? Als ik Zijn kind ben, waarom beleef ik dan niet meer troost vanuit Zijn Woord?

Al die crises, of ze nu de krant halen of niet, drukken me vaak terneer. Levens van mensen zijn soms totaal verwoest. Misschien ben ik daarom zo blij met het nieuwe jaarthema van Vrouw tot Vrouw voor het komend seizoen: Maranatha! Als christen zie je uit naar de grote dag van Zijn komst, toch? Dan zijn er geen crises meer. En God zal alle tranen van hun ogen afwissen, en de dood zal er niet meer zijn; ook geen rouw, jammerklacht of moeite zal er meer zijn. Want de eerste dingen zijn voorbijgegaan. (Openb. 21:4)

Maranatha!

Gertruud de Koeijer is voorzitter van het landelijk bestuur van Vrouw tot Vrouw en redactielid van Vrouw tot Vrouw magazine

Je moet op zoek naar mensen in nood gaan

Nog voor ik mijn fiets op slot heb gezet zwaait Caroline de voordeur al open. Hartelijk en enthousiast is ze, dat blijkt wel als ik haar spreek onder het genot van een kop thee. Een oud-bewoner zei: ‘Jij hebt het altijd druk, maar je hebt altijd tijd.’ In haar werk bij ANDERS Drechtsteden merkt ze de crisis sinds december 2022.

‘Leuk is het wél om mensen te spreken die je anders voorbij zou lopen.’

Wanneer je haar tuin inloopt, zie je vanzelf het vrolijk geschilderde minibiebje. Caroline vertelt: ‘Vaak komen dezelfde mensen langs. Je zou ze nooit aanspreken, nu heb je een praatje met ze. Is dat christen-zijn? Dat weet ik niet, maar leuk is het wél om mensen te spreken die je anders voorbij zou lopen.’

Time-Inn

In 2012 werden Christian en Caroline van Dijke gevraagd om een pand vlakbij de Grote Kerk te gaan bewonen en zo te voldoen aan de wens van

de Stichting Opvang Jeugdevangelisatie, later Stichting Time-Inn, om jongeren te huisvesten die extra hulp nodig hebben bij zelfstandigheid. ‘Het kwam ons wel goed uit, veel geld hadden we niet en we konden zo goedkoop huren. Beiden waren we betrokken bij het werk van Youth for Christ en daar was het vanzelfsprekend om ermee bezig te zijn waar je gaat wonen en

wat je in je buurt gaat doen. We zijn daarvoor gaan bidden en we dachten dat het meer in de wijk zou zijn: straatwerk of in een flat. Chris zag echter de verbouwing wel zitten en ik het werk met jongeren, dus we hebben ‘ja’ gezegd tegen dit plan.’ In 2015 kwamen de eerste jongeren bij hen wonen op de tweede etage. ‘Het gaat om gasten die een baan of studie hebben, maar niet altijd een stabiel netwerk. Ze leven bij ons toe naar volledig zelfstandig leven.’

Jullie wonen nu in een duo-woning: twee huizen naast elkaar, één tuin en een tussendeur. In het huis naast jullie wonen een aantal jongeren. Hoe is dat zo gekomen?

‘In 2016 werd ons eerste kind geboren, buitenspelen was onmogelijk daar en daarom wilden we toch iets anders. We hadden wel bedacht: als we niet meteen verder gaan met het samenwonen met mensen, dan begin je er niet opnieuw aan. Het is leuk, maar het is soms ook intensief. In 2017 zijn we gaan zoeken naar twee huizen naast elkaar. We hebben een lijstje gemaakt van mensen die geld hebben en die zijn we gaan bellen. Iemand heeft het huis naast ons gekocht en verhuurt het. Het is een simpel concept: een indicatie is niet nodig. Nu wonen er vier meiden naast ons. Dat is Time-Inn, dat is m’n thuis.’

Nood begrijpen

‘Als zestienjarig begon ik bij Serve the City met vuil prikken en klussen doen voor mensen die het zelf niet voor elkaar krijgen. Ik heb al jong veel verschillende groepen in de samenleving gezien, dat doet wat met je. Ik was zeventien toen ik voor het eerst een prostituee ontmoette die vanuit huis werkte. Ik wil nood zíen, ben er benieuwd naar, wil het begrijpen. Ik vind dingen niet zo snel heftig, het ís natuurlijk wel heftig, maar soms loopt het zo in het leven, ik heb daar dan niet snel een oordeel over. Sinds 2018 doe ik bezoekwerk onder vrouwen die werken in de prostitutie. Dat past in mijn verhaal: onrecht dat ik tegenkom, daar wil ik iets aan doen!’

Hoe ben je bij ANDERS Drechtsteden terechtgekomen?

‘Na de geboorte van ons eerste kind wilde ik een ingekaderde baan dichtbij huis. Dat werd secretaressewerk en ik vond mezelf ongeschikt voor ANDERS Drechtsteden waar ik in mijn werk mee te maken had.’ Carolines teamleider vond echter dat ze wél moest reageren op de baan die daar beschikbaar kwam en ervaring had ze ook: bij Serve the City regelde ze al vrijwilligers voor klussen. ‘Ik vind het werk leuk, de ondernemers én de mensen voor wie we het doen. Ik houd van verbindingen leggen en ik geloof dat het wat oplevert als die gelegd worden. Bij ANDERS Drechtsteden delen ondernemers uit van hun product en dienst als er geen andere oplossing is. Soms is het nodig om iets te geven aan anderen voor een menswaardig bestaan. Niet iedereen heeft een netwerk, niet iedereen kan hulp regelen en soms is er geen geld om noodzakelijk dingen te regelen. Dan is er iemand nodig die contact legt tussen wie hulp nodig heeft en wie dat geven kan. Als het de bedoeling is dat ik die brugfunctie vervul, dan doe ik dat.

Ik zeg jaarlijks wel een keer dat ik ontslag neem en dat ik het niet meer zie zitten, dat depressieve gedoe. Het stopt nooit! Op deze aarde gaat het ook nooit stoppen. Er zal altijd ellende, altijd armoede zijn, hoeveel kun je verdragen?

Anderzijds, als je wilt ervaren hoe mooi de wereld kan zijn, moet je dit werk ook doen!

Ik maak nooit mee dat een ondernemer zegt dat hij niet helpen kan, als ik vertel dat het echt nodig is en dat hij verschil kan maken.’

‘Ik wil nood zíen, ben er benieuwd naar, wil het begrijpen.’

Tekst Jacobi de Wildt-Rentier

Illustraties Inge Ruth de Jong / foto’s Jonneke Oskam en Caroline den Otter

Jacobi de Wildt-Rentier is hoofdredacteur Vrouw tot Vrouw magazine

‘Als het de bedoeling is dat ik die brugfunctie vervul, dan doe ik dat’.

Een kale woning

‘Driekwart van wat ik doe, is gericht op wonen en leven. Dat je niet meer op de bank hoeft te slapen, maar in een bed. Mensen hebben vaak geen kasten, leggen alles op de grond of in een vuilniszak, ze hangen lakens voor de ramen of plakken er folders op, omdat ze niets hebben.’ Caroline vertelt dat ze veel werkt voor vrouwen die met niets beginnen na een periode in een blijf-van-mijn-lijfhuis en voor mensen die uitstromen uit een AZC. Plotseling zitten ze in een kale woning, ze hebben vaak alleen een tas met kleding en een telefoon. ‘De gemeente schenkt dan 1500 euro voor de inrichting, vaak ook nog in de vorm van een lening. Dus maken mensen een keuze: een wasmachine plus een vloer, verder niets. Je hebt natuurlijk een huisraadbank, dan krijg je wel een basisinboedel, maar dat is nog steeds heel erg minimaal.‘

als er een pad is en een schuurtje, dat kan ook snel.’ Wanneer mensen vanuit een voorziening uitstromen, duurt hulp vaak langer. Het kost veel tijd om van alles in gang te zetten. Caroline: ‘Je kijkt rond: wat gebeurt er als ik een poosje niet kom?

Het is ook mijn eigen inschatting: zou ik m’n kind of een kennis hier zo achterlaten? Wat is goed genoeg? Die maatstaf verschilt. Een bedrijf zou ergens een vloertje leggen; er lag tweedehands laminaat klaar. ‘Waar zijn de plakplinten?’ vroeg de medewerker, maar dat is luxe, dat hoeft niet.’

Het is zo makkelijk niet

‘Er zijn mensen die trouw en liefde echt niet kennen. Ik ken een man die twee contacten in z’n telefoon heeft: de hulpverlener en ik. Er komt daar niemand over de drempel, hij krijgt nooit een kaartje of appje. Onvoorstelbaar! Als er wat mis gaat in je thuissituatie, dan kan je wereld heel klein worden. Soms denk ik daarover na, mensen zijn blij met het bed dat ik geef, maar veel meer zou je ze gunnen dat ze je een netwerk kunt bieden!’

ANDERS Drechtsteden heeft een netwerk van vierhonderd bedrijven. ‘Ik benader hen met een concrete hulpvraag. De ondernemer mag erop vertrouwen dat er echt geen andere oplossing is.

Kan de één niet, dan wel een ander. We hebben zoveel bedrijven dat je niet steeds bij dezelfde uitkomt. Je moet geven vanuit je hart. Als je niet ervan overtuigd bent dat het nodig is, doe je het niet, zeg ik altijd.’

Soms is de hulp kortdurend: ‘Een laptop voor een schoolgaand kind is snel geregeld, compressiebh’s voor iemand met borstkanker, een straatje tegelen, omdat iemand pas een scootmobiel krijgt

Vroegsignalering is heel erg belangrijk geeft Caroline aan: ‘Hoe eerder je bij een situatie betrokken raakt, hoe sneller je hen in verbinding kunt brengen met anderen. Als mensen er helemaal alleen voorstaan, en dat komt voor, hoe groter het risico dat problemen opstapelen.’ ‘Ik kan rustig nadenken over beslissingen en er met andere mensen over praten. Veel van de mensen die ik tegenkom kunnen dat niet. Je wordt letterlijk dommer van armoede, hebt minder tijd voor weloverwogen beslissingen. Het gros van de mensen die ik tegenkom, doet z’n uiterste best. Het is allemaal zo makkelijk niet. Vijftig tot zeventig euro is voor veel mensen een heel gewoon bedrag om een week van rond te moeten komen, mij lukt dat niet! Dat maakt je bewust, want heel veel mensen moeten dat wel.’ Transport is bijvoorbeeld een probleem. Niemand van deze

mensen heeft een auto tot z’n beschikking, dus kunnen ze geen marktplaatskoopjes ophalen. In zulke kleine dingen zit het al.

Vanzelfsprekend

Voor Caroline is het vanzelfsprekend dat je als christen anderen helpt. ‘Het kan niet zo zijn dat je niemand in je omgeving kent of hebt die in een ingewikkelde situatie zit en jouw hulp kan gebruiken. Kleren wegbrengen naar de kledingbank is heel makkelijk, maar je tijd geven is een van de mooiste dingen die je kunt doen. Het is niet altijd leuk, het is immers niet voor niets dat mensen buiten de samenleving zijn komen te staan. Als mens zijn wij ook niet de makkelijkste mensen en de Heer kijkt toch graag naar ons om, dus laten wij ook maar om ons heen kijken met een genadige blik!

Moeder Theresa zei: ‘Als je niet duizend mensen kunt helpen, help er maar een!’ Voor mij is het makkelijk. Ik kom superveel met zulke mensen in contact. Als je wacht wat op je pad komt, weet ik niet of het gebeurt, deze werelden ontmoeten elkaar niet in de supermarkt of op verjaardagen. Je moet actief op zoek. We leven in een bubbel, het is goed om daar eens uit te stappen.’

Doorgeven

‘We vragen altijd: ‘Ben je bereid een goede daad door te geven aan een ander?’ Wij weten dat het mooi is om dat mee te maken. Wie zelf hulp ontvangen heeft, weet hoe belangrijk hulp is en de meeste mensen vinden het mooi om op één of andere manier ook zelf weer iets voor anderen te doen. Dat mag ook heel klein zijn.’

Welke rol speelt jouw christen-zijn in je werk?

‘Dat is mijn leven, alles is verweven met elkaar. Ik probeer te leven in verbondenheid met de Heere God. Ik stap met Hem de dag in en de dag uit, ongeacht wie ik tegenkom.

Ik geloof dat ik Hem mag vertegenwoordigen, Hij wil ons gebruiken om Zijn handen en voeten te zijn daar waar nood is, Hij komt me tegemoet in de tekorten die ik heb. Ik mag daarin ontspannen zijn: ik doe wat ik kan en dat is genoeg.

De bewogenheid die ik heb, is ook Zijn bewogenheid, mijn verdriet is ook (maar nog veel meer) Zijn verdriet: Hij had zo’n ander plan! Ik heb een toekomstperspectief, daar kijk ik meer naar uit door wat ik meemaak. Ik geniet van alles wat er gebeurt, maar ik zie ook heel veel verdrietige

dingen: misbruik, mishandeling en verkrachting. De schrijver van psalm 146 is heel realistisch: er is nood, maar God is een God van trouw! Daar houd ik me aan vast.’

Op de voorste rij

‘Niet iedereen begrijpt waar ik mee bezig ben.’ Ooit las Caroline een artikel van Mirjam van der Vegt. ‘Zij zei op de vraag of ze gelukkig was: ik heb een vervuld leven. Dat herken ik, geluk in de zin van ‘cocktails op het strand’ dat zegt mij niet zoveel, ik heb ook niet de vraag ‘Was dit het dan?’ Het leven bestaat wel uit strijden, maar ik zit tegelijkertijd op de voorste rij van wat de Heer doet. Ik merk zo vaak echt dat de Heere God werkt, er is zoveel zichtbaar van de Heer in kleine en grote dingen!’ Het gaat wel eens even mis met al haar activiteiten naast elkaar. ‘Ik krijg het niet rond denk ik soms. Ik kan enorm achterlopen met de was. Op een dag moest ik heel veel doen en tot mijn verbazing bleef het 11.25 op de klok: alles wat in huis moest gebeuren, lukte. Ik heb een App op m’n telefoon waarin ik dan een aantekening maak: dit was het werk van de Heer. Er is een strijd gaande, maar ik mag alles in afhankelijkheid bij de Heer leggen, wat niet betekent dat het goed afloopt. Op mijn manier mag ik er soms wat aan bijdragen. Dat maakt me een dankbaar mens.’

‘Het leven bestaat wel uit strijden, maar ik zit tegelijkertijd op de voorste rij van wat de Heer doet.’

De Surinaamse Maria woont en werkt al jarenlang in Nederland, heeft een mooi huis en alles netjes geregeld. Plots krijgt ze een slecht bericht: ze heeft een schuld van een ton!

Het kinderdagverblijf heeft op haar naam toeslagen aangevraagd. Vanaf dat moment staat Maria genoteerd als fraudeur en begint de ellende.

Binnen twee maanden is ze haar huis kwijt. Ze besluiten dat haar man en kinderen teruggaan naar Suriname, daar kan familie voor hen zorgen. Zij blijft hier, met haar zoon van achttien die daarom stopt met school en gaat werken, net als zij. Geen vaste contracten, want ze staat genoteerd als fraudeur. Meer dan twaalf jaar lang heeft ze geen woning, is er niets waarvan ze kan zeggen: dat is van mij. ‘Alle locaties van het Leger des Heils in Nederland heb ik gezien,’ vertelt Maria, ‘maar als je niet om vier uur binnen bent, dan heb je geen plek en dan sliepen we in een park.’ Haar zoon blijft wakker, zij bidt en probeert te slapen. ‘Alles is me ontnomen, het is zó niet rechtvaardig!’

Maria mist al die jaren haar man en kinderen, kan er niet voor hen zijn. Met heel hard werken probeert ze schulden af te lossen en ondertussen geld over te maken naar Suriname. Tot ze niet meer kan en terugkeert naar Suriname, opgebrand en depressief. ‘Iedereen vraagt me: waarom ben je je geloof niet kwijtgeraakt? Maar Hij heeft me nooit gelaten zonder eten of drinken, nooit zonder troost! Altijd als ik ging bidden, kwam morgen de oplossing.’

In 2021 komt de toeslagenaffaire openbaar. Met nieuwe hoop gaat ze naar Nederland, maar hulp ontbreekt opnieuw. Ze krijgt in

september een woning: kaal en leeg, maar in november keren de kinderen terug uit Suriname! Hoe regel je zonder werk, geld en contacten huisraad? ‘Anders Drechtsteden’ en ‘Hulp in praktijk’ komen in actie dankzij het sociaal wijkteam. Zij zorgen voor bedden, gordijnen, een bank, servies, een gasfornuis. Ze komen de muren schilderen, iemand gaat uren en uren bellen met energiebedrijven. Maria kan namelijk geen energiecontract krijgen, want ze staat nog steeds op de fraudeurslijst, ook al is ze een ‘erkend slachtoffer’. Een telefoonabonnement voor haar dochter? Onmogelijk.

De schulden worden opgeheven, maar ze krijgt geen compensatie. Geen vergoeding voor het feit dat ze geen pensioen heeft opgebouwd, geen werk meer heeft, niet heeft kunnen sparen voor haar kinderen. Wat haar het meest dwars zit, is dat ze niet meer zelfstandig is: ‘Zonder sociale raadslieden en maatschappelijk werkers, kom ik nergens.’ Graag wil ze contact met de Belastingdienst: ‘Ik wil gehoord worden, een brief doet me niets. Ik ben een mens, dus praat met me, vraag me: hoe kunnen we je helpen?’ Dat gesprek komt er alleen niet …

Meeleven

Leef mee met vervolgde christenen wereldwijd!

Haily Nayzgi was voorganger van de Full Gospel Church in Eritrea. Daarnaast was hij accountant. Hij werd op de vroege ochtend van 23 mei 2004 gearresteerd en meegenomen naar het politiebureau. Hij is nooit aangeklaagd en zijn familie heeft hem sindsdien niet meer gezien.

Hailje is getrouwd en vader van drie kinderen. Zijn gezin is gevlucht naar Sudan en is daar veilig. Zijn vrouw en kinderen krijgen steun en bemoediging van een zusterorganisatie van SDOK. In 2016 werd een bericht

van Haile uit de gevangenis gesmokkeld. Daarin liet hij weten dat het een troost is om te horen dat het goed met hen gaat ondanks zijn gevangenschap.

Stichting De Haven

Stichting De Haven is er voor moeders, dochters en zussen die werkzaam zijn in de seksindustrie. De Haven biedt veldwerk, prostitutiemaatschappelijk werk en een uitstapprogramma op maat. De Haven zoekt deze (voornamelijk) vrouwen op en is respectvol present als stoppen geen optie is.

Bid je mee met dit mooie en waardevolle stukje werk in Gods Koninkrijk:

• Voor de mentale gezondheid van de vrouwen? Er is veel stress en depressiviteit. Bid dat de vrouwen bij iemand hun hart kunnen luchten en er gewerkt mag worden aan herstel.

• Voor de jobcoach die voortdurend op zoek is naar samenwerkingen met ondernemers om vrouwen een andere baan aan te kunnen bieden. Bid jij voor nieuwe mogelijkheden en samenwerkingen, zodat we met meer vrouwen kunnen werken aan een nieuwe toekomst.

Zending

Bidden voor het zendingswerk

Ds. Willem-Henri en Ditteke den Hartog voelen zich helemaal thuis in Afrika. In 2008 zijn ze door de GZB uitgezonden naar Namibië om zich daar in te zetten voor het theologisch onderwijs. Sinds 2017 begeleiden ze het zendingswerk van de GZB in diverse landen in de regio, de afgelopen jaren vanuit Malawi en vanaf komende zomer vanuit Zimbabwe. Bid voor

• Voor die alleenstaande moeder die geen andere mogelijkheid ziet dan werken in de seksindustrie, omdat ze haar kinderen moet onderhouden? Bid je mee dat er nieuwe mogelijkheden komen voor haar?

• Werken bij De Haven kan zwaar en heftig zijn, zowel voor de maatschappelijk werkers als de vrijwilligers die de vrouwen treffen. In de prostitutiestraten zien we veel gebrokenheid. Daarom is voortdurend gebed voor de vrouwen en het werk van De Haven essentieel. Het verandert levens. Bid je mee voor het werk van De Haven?

een goede overgang van hun werk en alles wat daarbij komt kijken, zoals afscheid nemen, verhuizen en taalstudie!

Kijk voor meer info op www.gzb.nl/willemenditteke

Adres Haile Nayzgi | Wenjel Mermera | Asmara, Eritrea

Jolanda Paans is zelfstandig ondernemer, getrouwd met Kees en moeder van twee kinderen

Van meuk naar leuk

Vintage strijkpatroontjes

Soms ontdek je opeens iets nieuws als je in de kringloopwinkel bent. Ik hou van mooie verpakkingen van garen, beschilderde naaldenkokers en oude grote garenklossen en zoek daar altijd even naar als ik op de handwerkafdeling ben.

De afgelopen maanden merkte ik dat er ook heel veel borduurpakketten met strengen borduurgaren worden ingeleverd. Daar kun je nog zoveel moois van maken.

Vaak is er al een klein stukje geborduurd en soms ontbreekt het patroon, maar je kunt er van alles mee doen, jammer om het te laten liggen!

Zo borduurde ik afgelopen winter een kussen, maakte ik een tafelkleed af, en vond ik deze leuke vintage strijkpatroontjes.

Ideaal omdat je ze overal op kunt strijken, en als varieer met kleuren ziet het er steeds weer anders uit. Ik streek ze hier op een linnen servet, maar ze zijn ook erg leuk om kleding of katoenen tasjes mee te versieren.

Er zijn heel veel mogelijkheden om oude materialen een leuke nieuwe bestemming te geven.

In de praktijk

Open armen. Echt!

Henk kwam na een intensieve ziekenhuisopname bij ons in het hospice. Hij had longkanker en was daarnaast in het ziekenhuis heel ziek geweest als gevolg van corona. Tot overmaat van ramp was hij daar ook nog gevallen en had meerdere fracturen opgelopen. De eerste dagen na opname was hij vooral bezig met de vraag hoe lang hij nog zou leven. Hij associeerde het verblijf in het hospice met snel overlijden. Toen dat niet het geval bleek, kwamen er andere vragen naar boven.

Henk was altijd een eenzame man geweest, ondanks het feit dat hij een zeer lief karakter had. Dat had te maken met zijn psychiatrische aandoening. Zijn broers en zussen had hij in zijn leven van zich afgestoten en uiteindelijk is hij zoals hij het zelf zei ‘aan lagerwal geraakt’, en cocaïne gaan gebruiken. Ten slotte heeft hij zelf het besluit genomen om te stoppen met gebruiken en is hij in een woonproject begeleid gaan wonen. Toen hij bij ons kwam vertelde hij trots dat hij al tien jaar clean was en er was weer contact met zijn familie.

Nu het einde van zijn leven dichtbij kwam, kwamen er vragen over de eeuwigheid bij hem naar boven. Hij vertelde dat hij in het verleden altijd bad voordat hij ging slapen, maar hij had het gevoel dat hij dat nu niet meer ‘kon maken’. Hij sprak hierover met ons als team en uiteraard ook met de geestelijk verzorger. Zij las hem het verhaal voor van Zacheüs; iemand die met de nek werd aangekeken door het Joodse volk, maar bij wie Jezus in huis wilde komen.

Toen ik hem de volgende dag sprak, gaf hij aan dat hij over dat verhaal had nagedacht. Toch kon hij niet geloven dat hij nu opeens, nu hij heel zijn leven vergooid had en nooit naar Jezus had gevraagd, toch bij Hem mocht komen en tot Hem bidden. Ik vroeg hem of hij het verhaal van de verloren zoon kende? Ik vertelde hem dat deze zoon alles wat de Vader hem had gegeven verkwanselde, aan lagerwal raakte en toch besloot om terug te gaan naar de Vader. Hij durfde niet terug te komen als zoon maar wel als knecht, omdat hij zich niet waardig voelde om nog zoon genoemd te worden. Maar de Vader nam hem met open armen weer op in zijn huis, als zoon.

Tijdens het verhaal ging Henk steeds meer stralen. ‘Dus ik mag de Vader alles vertellen? En wil Hij mij dan horen en vergeven? Echt?’ Ja Henk, echt!

Marleen is getrouwd met Erwin en moeder van Hannah, Lois en Elisa. Zij is specialist ouderengeneeskunde en kaderarts palliatieve zorg, en werkt bij Lelie Zorggroep, locatie Pniël en hospice De Regenboog

Marleen Hout

Als je alles

kwijtraakt…

Twintig jaar woonde en werkte Renate Bode in Niger waar ze veel armoede heeft gezien. Drie jaar geleden kwam ze terug naar Nederland. Renate werkt als projectleider voor Noodhulp en Weerbaarheid bij Woord en Daad.

Dapper

Regelmatig spreekt Renate lokale partners van Woord en Daad, de mensen die als eerste ter plekke zijn als ergens een ramp plaatsvindt. Denk aan de aardbeving in Haïti, waardoor mensen huis en haard verloren en vaak ook hun voorraden aan eten. Of aan een land als Ethiopië, waar de laatste drie jaar het klimaat zo hard verandert dat oogsten verloren gaan. Onverwachts gaat het regenen en gaan mensen gewassen zaaien, waarna het plotseling wekenlang droog is en alle, net ontkiemde kleine plantjes, verdorren en de droogte niet overleven.

Wat Renate raakt op het moment dat ze mensen ontmoet die zo’n ramp meemaken? Renate: ‘Natuurlijk de nood: mensen die in vreselijke situaties leven, zonder goed dak boven hun hoofd, of zonder gezond en voldoende eten en drinkwater. Maar het raakt me ook hoe enorm dapper mensen vaak zijn; hoe ze door kunnen blijven gaan en levensvreugde vinden in de kleine dingen. Ze blijven overeind, waar wij misschien wel passief of terneergeslagen zouden gaan zitten. Ook al is de oogst vorig jaar mislukt, mensen gaan toch opnieuw zaaien, met de hoop dat het deze keer wél wat oplevert.’

Dichtgeslagen

Niet iedereen is in staat om moed te houden in een crisissituatie, dat is begrijpelijk. Renate: ‘Samen met leden van het ‘Christelijk Noodhulpcluster’ zijn we betrokken geweest bij de mensen die moesten vluchten na de explosie in Beiroet. Ik kan me niet voorstellen wat het betekent als je in zo’n situatie zit. Je kunt niet nog even snel wat inpakken, je moet rennen voor je leven. Of als ik kijk naar Syrië, na de aardbeving, waar mensen dichtgeslagen en passief voor zich uit zaten te staren in de kou. Als achter jou nog familieleden in het puin liggen, dan kún je ook niet meer verder denken en dan begrijp ik dat iemand gewoon neerzakt en blijft zitten.’

Noodhulp

Vlak na een ramp is er noodhulp nodig: onderdak, voedsel en water. Renate vindt het bijzonder dat zij vanuit haar functie bij Woord en Daad daarna nog een stapje verder mag gaan. Renate: ‘Het is mooi als mensen in dankbaarheid de hulp aanpakken die hen wordt gegeven, maar het mooiste is als ze ‘zelf gaan lopen’: plannen gaan bedenken. Een voorbeeld: iemand krijgt een paar kippen en het lukt haar om wat eieren uit te laten broeden. Ze verkoopt een paar kuikentjes en gebruikt eieren en enkele kippen als voedsel. Stel je voor dat ze bij zichzelf denkt: ‘Ik kreeg drie kippen, nu heb ik er twaalf, laat ik er een paar aan mijn buurvrouw geven, want die heeft het ook moeilijk. Op die manier verbetert ook haar leven.’ Je ziet dan een stukje ondernemerschap ontstaan.

Afhankelijkheid

In sommige landen is jarenlang, oneerbiedig gezegd, hulp gedumpt. Mensen blijven dan afhankelijk, hun hulpvraag blijft: ‘kom ons helpen, want we hebben geen eten.’ Renate: ‘Als je keihard moet knokken voor de basisdingen in het

leven en eigenlijk per dag probeert te overleven, dan is het moeilijk om te bekijken hoe je daar verandering in kunt brengen. Ik wil niet voor de ander bedenken wat diegene moet gaan doen, maar ik vraag: ‘Wat ligt jou, wat wil je gaan doen? Is dit plan haalbaar en innovatief?’ Als mensen het zelf bedenken, dingen zelf kunnen regelen, dan ligt daar een stukje waardigheid in als mens.

Wil iemand graag een restaurantje opzetten aan de kant van de weg en je merkt dat er markt voor is, dan help je om zo’n restaurantje te starten. In sommige landen is het gebruikelijk om langs de kant van de weg even snel een hapje te eten; daar is zo’n plan haalbaar. Als het restaurantje groeit, verdienen de eigenaars er geld mee, waarvan ze hun huis kunnen verbeteren. Ze kunnen er eten van kopen en hun kinderen naar school laten gaan. Ze gaan vooruitkijken, leven niet meer bij de dag.’

Basisbehoeften

Als je mensen structureel wilt helpen, moet je zorgen dat eerst in de basisbehoeften is voorzien. Renate: ‘Na de aardbeving in Haïti bouwde een organisatie aardbevingsbestendige houten huizen voor de slachtoffers. Een van de gezinnen die zo’n huis kreeg, was zo extreem arm, dat ze na verloop van tijd hun huis stukje voor stukje gebruikten als brandhout om te kunnen koken. Op deze manier

‘Mensen zijn enorm dapper, vinden levensvreugde in de kleine dingen.’

en Daad

Marja de Kruijf-Ros is redactielid van Vrouw tot Vrouw

werd hun hele huis opgestookt. Het hebben van een permanente woning die je beschermt tegen regen en kou en die ervoor zorgt dat je kinderen gezond blijven en je spullen niet kapot regenen, zorgt voor een grote verbetering. Maar eerst moet er in de basisbehoeften, zoals het hebben van brandhout, worden voorzien. Een andere basisbehoefte is voedsel. Voor de voedselpakketten die Woord en Daad na de aardbeving uitdeelde, gingen de lokale partners op zoek naar winkeliers die nog voedsel te koop hadden. Op deze manier steun je de lokale economie, je schept werk voor mensen in het getroffen gebied.’

lokale markt en hadden op deze manier tóch inkomsten. In Niger hebben mannen de taak om de akkers te bewerken. Bij hen was deze kennis vaak veel minder aanwezig. Zij hadden geen notie van het belang van de bomen en gingen gewoon met een schoffel door de akker, waarbij de gierst bleef staan, maar alle pas gezaaide boompjes met de grond gelijk werden gemaakt. De meeste mannen in Niger werken alleen in de oogsttijd – van juli tot september – op hun eigen land. In oktober begint er een ‘Exodus’ van mannen die naar Libië of Nigeria trekken om geld te verdienen. Oorspronkelijk met het idee om na verloop van tijd weer terug naar huis te komen met een potje geld voor het gezin. Maar de reis door de woestijn is gevaarlijk en niet iedereen overleeft dat. De mannen die terugkomen, hebben vaak geen potje geld bij zich, maar een motor, of ze hebben een radio of spijkerbroek gekocht. Het kleine beetje geld dat de mannen bij zich hebben, wordt niet gedeeld met het gezin. Het wegvallen van het inkomen van de mannen maakt de vrouwen extra gemotiveerd om meerdere verschillende bomen op hun akker te planten. Ze staan ervoor open om hun leven te verbeteren.’

Vrouwen

Vrouwen en kinderen zijn, op het moment van een crisis, vaak de meest kwetsbare groep. Vooral de weduwen, wezen en gehandicapten.

Renate: ‘In de jaren dat ik in Niger woonde, kwam ik veel vrouwen tegen die goed op de hoogte waren van wat je kon oogsten van de lokale bomen die er op de velden groeiden. Ze wisten wanneer het groeiseizoen was, op welk moment het tijd was om te oogsten en hoe je de vruchten moest drogen en opslaan. In het droge seizoen, als er geen gewassen op de akkers stonden om geld mee te verdienen, verkochten ze de gedroogde vruchten op de

Hoop

Als een hulpproject gaat lopen, volgen er rapportages om te laten zien wat er binnen het project wel of niet bereikt is. Op deze manier krijgt Renate soms mooie verhalen en foto’s van mensen die in eerste instantie alles kwijt waren en diep in de put zaten, maar nu, hoewel heel eenvoudig, weer kunnen leven. Renate: ‘Het is zo mooi om dit werk te doen. Je kunt een stukje van je geloof laten zien, hoop creëren voor andere mensen. Dat is waar ik voor geroepen ben als mens, God heeft me niet voor niets hier neergezet. Ik krijg een tijdje hier, en ik denk dat me gevraagd wordt er het mooiste van te maken ten dienste van de medemens.’

‘God heeft me niet voor niets hier neergezet.’

Op zoek naar een Bijbelstudie voor je Bijbelkring of je eigen stille tijd?

Zit je op een Bijbelkring en zijn jullie op zoek naar een nieuw boekje voor het volgend seizoen? We hebben een aantal Bijbelstudiemagazines die daarvoor uitstekend geschikt zijn. Je vindt er tien Bijbelstudies in, met bij elk hoofdstuk gespreksvragen.

Deze Bijbelstudies zijn ook uitstekend te gebruiken voor je eigen stille tijd. Aardig detail: de Bijbelstudies zijn eerder ook op vrouwenkringen besproken. De Bijbelstudies kosten slechts € 7,50. In onze webshop kun je een inkijkexemplaar bekijken en kun je ze bestellen.

Afscheidsinterview

Onlangs namen we afscheid van bestuurslid Marjo Lammers. Zij moest stoppen vanwege zij de ziekte van Alzheimer. Op onze website staat het afscheidsinterview. ‘Het was een verpletterende boodschap’ vertelt ds. Lammers. De uitslag ‘u heeft Alzheimer’ zette hun leven op z’n kop, maar hun trouwtekst geeft houvast: ‘Wentel uw weg op de Heere, en vertrouw op Hem; Hij zal het maken.’

Vind jij Bijbelse toerusting voor vrouwen belangrijk?

Als je Bijbelse toerusting voor vrouwen belangrijk vindt, kun je wellicht je kennis en/of ervaring inzetten voor Vrouw tot Vrouw. Op dit moment zijn we op zoek naar twee bestuursleden, van wie één met expertise op het gebied van organisatie en secretariaat en één op het gebied van online communicatie.

Verder zoeken we ook vrijwilligers voor de diverse commissies. Als je het leuk vindt om te schrijven, mee te helpen met het organiseren van bijeenkomsten of juist mooie materialen in te kopen voor de webshop, kijk dan zeker op onze website www.vrouwtotvrouw.nl/vacatures of scan bijgaande QR-code.

Vrouw tot Vrouw on Tour

Hoopvol leven na Pinksteren. Daar gaat het over tijdens de ochtendbijeenkomsten in Rijssen (24 mei), Bruinisse (31 mei) en Assen (7 juni). Kijk voor meer informatie op: www.vrouwtotvrouw.nl/ontour of scan bijgaande QR-code.

Door Ds. J.C. Breugem Door Prof. dr. J. Hoek Door Ds. J.A.C. Olie Door Ds. H.I. Methorst Door Ds. A.C. de Kruijff

Quarterlifecrisis

&

Hannah

wisselen van gedachten over de zogeheten quarterlifecrisis en midlifecrisis. Zij vertellen elkaar wat ze ervan merken in hun omgeving en bij zichzelf en hoe ze erover denken.

Neele en Marina Maas

wat merk je er eigenlijk van? midlifecrisis:

Marina:

Tegenwoordig hebben veel vrouwen in de leeftijd van 20-35 jaar last van een quarterlifecrisis. Ze voelen zich ellendig of onzeker over het loslaten van hun oude leven en worstelen met het maken van keuzes die bepalend zijn voor de rest van hun leven. Daarnaast heeft één op de vier vrouwen later in haar leven last van een midlifecrisis. Het draait dan om de vraag of er eerder wel de juiste keuzes zijn gemaakt en of alles wellicht drastisch op de schop moet nu het nog kan. Zie jij bij vrouwen om je heen ook de quarterlifecrisis?

Hannah:

Het gaat inderdaad om schrikbarend hoge aantallen jonge mensen die hier last van hebben. De cijfers die uit onderzoeken naar voren komen verschillen van elkaar, maar het is geen vraag meer of dit fenomeen bestaat. Zelf val ik midden in die leeftijdscategorie, dus om er dan objectief naar te kijken … dat vind ik een lastige. Ik heb wel het idee dat keuzes minder vanzelfsprekend zijn dan ‘vroeger’, maar dat kan ook komen doordat er meer gesproken wordt over levensbepalende keuzes.

Jij zit nu middenin de midlifecrisis-leeftijd. Bestaat dat nog en heb je er last van?

Marina:

Middenin? Ik schuif al aardig op hoor. De midlifecrisis bestaat inderdaad nog, maar de kans er last van te krijgen neemt wel af, misschien ook omdat men vaker een quarterlifecrisis doormaakt. Dan is er al een slag geslagen. Er is denk ook

iets veranderd qua vorm, het komt bijvoorbeeld minder vaak voor dat ontgoochelde moeders huis en haard verlaten en een oranje gewaad aanschaffen om elders in de wereld te herbronnen en niet meer terug te keren. Veertigers zijn nu vooral bezig alle ballen in de lucht te houden inclusief die van hun eigen ontwikkeling. Meestal lukt dat niet. Het is dan niet zo raar om op je vijftigste een ‘is dit het dan’ gevoel te ervaren. Zelf voelde ik vooral steeds meer onvrede en onrust, omdat ik wist dat ik qua werk nog niet deed wat ik moest doen en veel minder kennis had vergaard dan ik kon opnemen. God gaf daarna allerlei mogelijkheden om als laatbloeier ‘de schade’ in te halen, heerlijk was dat. Jij hebt veel eerder kennis vergaard Hannah, en qua leeftijd ben je nu echt genomineerd voor de quarterlifecrisis, hoe kijk jij nu naar je werk en merk je er verder iets van?

Hannah:

Het liefst zeg ik natuurlijk: helemaal niet! Maar als ik er eerlijk over nadenk, gaat het mij niet helemaal voorbij. Ik ben toch een kind van deze tijd, al had ik bijvoorbeeld helemaal geen moeite met trouwen, wat een behoorlijk levensbepalende keuze is. Nu, vijf jaar later, heb ik er nog steeds geen spijt van, trouwens. Qua werk vind ik het dan weer lastiger, maar dat begon al toen ik een vervolgopleiding moest kiezen. Want, wat kies je? Waar ben je goed in? Er is zóveel te kiezen en je kunt alles worden wat je wilt. Eenmaal in het werkende leven aangekomen, voelt dat soms wat definitief. Ik heb heel leuk werk, maar ik denk ook weleens: doe ik dit dan tot mijn 67e? Tegelijkertijd

Hannah Neele en Marina Maas zijn redactielid en eindredacteur van Vrouw tot Vrouw

Tekst Hannah Neele en Marina Maas-Heijkoop / Illustratie laarzen Inge Ruth de Jong

wil ik aan die gedachte niet te veel toegeven, want een fijne en stabiele baan zijn een grote reden voor dankbaarheid. Altijd meer willen en het ‘is dit het dan’ gevoel zie ik als een zonde en een last van deze tijd. Het hóeft niet altijd méér.

Marina:

Het hoeft zeker niet altijd meer of anders, maar soms zit er achter het ‘is dit het dan’ gevoel volgens mij ook pijn vanwege onvervulde verlangens. Dan denk ik meer aan de gebrokenheid vanwege de zonde waar het gevoel uit voortkomt, dan aan het zondig zijn van het gevoel op zich. Het kan je ook ergens brengen. Zeker als je ‘vroeger’ zelden bewust koos voor iets. Dat gaf overigens ook wel weer ontspanning: je leefde het leven zoals het kwam en zoals je omgeving het leefde. Het draaide minder om de persoon met specifieke wensen en doelen. Dat heeft dus voor- en nadelen, maar ook dat ontdekten we pas later. Hoe lijkt het jou als veel vanzelfsprekend is?

Hannah:

Wat je schrijft, is precies ook het beeld dat ik van de generatie boven mij heb. Heel fijn en overzichtelijk lijkt me dat. Tegelijkertijd zorgde die houding, denk ik, inderdaad ook voor veel onuitgesproken wensen en verlangens. Ik heb onwijs veel respect voor de vrouwen uit mijn familielijn die een grote, maar ondergewaardeerde taak vervulden. Het huishouden runnen en zorgen voor kinderen is topsport. Het feit dat er in deze tijd nog een verwachting bij komt, namelijk werken, maakt de druk op vrouwen alleen maar groter. Mijn man en ik verdelen huishoudelijke taken eerlijk, maar ik ken ook stellen bij wie dat niet gebeurt. Ik heb daar geen oordeel over, maar het lijkt mij wel zwaar. Je zegt dat het allemaal minder draaide om persoonlijke wensen en doelen. Even nieuwsgierig: dachten vrouwen in jouw omgeving na over hun achternaam, toen ze trouwden?

Marina:

Haha, nee echt niet Hannah. Behalve als je aanstaande een hele gekke achternaam had. Je vond het leuk dat de hele wereld in één oogopslag kon zien bij wie je hoorde. Wie je man

was en wat hij deed werd ook meteen een deel van je identiteit. Als iemand het anders wilde doen, dan zouden we daar een niet zo mals oordeel over hebben gehad. Het is naar om te zeggen, maar mijn generatie (ver)oordeelt nog altijd vrij makkelijk. Als we het dan toch over zonde hebben, dan is dit een hardnekkige en moeilijk te bestrijden zonde. Voor mij in elk geval wel. Iets anders: denk jij ook dat er nu veel meer te kiezen is dan toen ik jouw leeftijd had? Het woord keuzestress bestond bijvoorbeeld niet eens. Hoe ga jij om met al die keuzes nu?

Hannah:

Ik vraag me dat af: is het echt zo dat er vroeger minder te kiezen was? Of zag je de keuzes niet, omdat de voorbeelden er niet waren? Hoe ik daarmee omga, dat is een goede vraag. Ik weet vrij goed wat ik wil en vooral ook níet wil, dat scheelt. Wat ik op dit moment in mijn leven een uitdagend thema vind, is zorgen voor de schepping. Hoe meer ik mij verdiep in onze impact op de schepping, hoe meer nare feiten ik tegenkom. Dan denk je dat je de goede keuze maakt door afgedragen kleding naar een kledingcontainer te brengen, blijkt de kans groot dat het op een kledingberg in Ghana terechtkomt. Gooi ik dat oude shirt dan maar bij het restafval, zodat het verbrand wordt? Dit is maar een klein voorbeeld, dat je kunt doortrekken naar alles wat we consumeren. ‘Gewoon’ winkelen doe ik niet meer, neem mij maar mee op kringlooptocht. Leeft dit bij jouw generatie ook, of is dit niet herkenbaar?

Marina:

Misschien waren er inderdaad vooral minder voorbeelden en bepaalde waar je woonde meer hoeveel er te kiezen viel. Wat betreft het zorgen voor de schepping, dat leeft bij mijn generatie gelukkig steeds meer. Het heeft wel even geduurd voor we het niet meer overdreven vonden en er echt iets voor wilden doen of laten. Vind jij trouwens dat je als christenvrouw evenveel te kiezen hebt/moet hebben als andere vrouwen?

Hannah:

Leven als christen geeft per definitie minder keuzevrijheid. Daar geloof ik echt in, en dat vind ik een heel bevrijdende gedachte. Samenwonen was

voor mij bijvoorbeeld geen optie, dat scheelt al een keuze. Ik hield van mijn vriend, dus trouwden we en werd hij mijn man.

Marina:

Wat fijn dat jij dit als bevrijdend ervaart. Bij mij schommelt het, de ene keer ben ik recalcitrant en moet ik echt veranderd worden, de andere keer ben ik meteen radicaal. Dan maakt het ook niet uit wat men vindt. Dat is overigens wel een issue bij mijn generatie: je veel aantrekken van wat men vindt. Zo stond ik als twintiger in vol ornaat bij de kleuterschool om erbij te horen. Om je naar te lachen. Kindlief moest er ook aan geloven. Ik vergeet nooit die keer dat ik tijdens het winkelen ineens zag dat ze lekker haar kale knalgroene speelschoenen had aangetrokken onder een prachtig op elkaar afgestemde donkerblauwe jurk en jas met bontkraag en stofknoopjes. Pas later durfde ik zelf ook eens een uitspatting te doen en uniek te zijn. Is de heersende norm voor jou minder belangrijk?

Hannah:

Haha, ik zie je staan! Sorry dat ik hier ook een beetje om moet lachen. Ik herken mij hier niet in. Ik vind het juist leuk om de dingen anders te doen dan de heersende norm. Ik herinner me nog dat ik vroeger weleens met mijn moeder meeging naar College Style en dan expres mijn meest alternatieve kleding aantrok. Mijn moeder heeft nooit laten merken dat ze zich ervoor geneerde. Bedankt, mam! Het scheelt dus misschien dat ik uit een stadse omgeving kom waar uiterlijk helemaal niet belangrijk was. Nu ik volwassen ben (wat klinkt dat oud hè), heb ik dat expressieve nog steeds, maar niet meer op de manier zoals vroeger. Wat zijn jouw uitspattingen, nu je ouder bent?

Marina:

Lach maar lekker, dat doe ik zelf ook. Heerlijk dat jij dat niet hebt. Wat betreft mijn uitspattingen, de grootste was een paar glanzend zilveren laarzen, uiteraard gekocht aan het begin van de midlifecrisis … Ik kon er zo mee naar de maan. En naar de kerk. Daar gingen veel ogen een stukje verder open dan gebruikelijk. Ik beperk me nu tot het verven van enkele grijze haren. Behalve die ene keer, toen het per ongeluk knaloranje uitviel, merkt niemand er iets van. Maar ik ontken voor mezelf graag nog even de zichtbare overgang naar weer een andere levensfase. Doe jij ook weleens iets zoiets?

Hannah:

Toen mijn man en ik elkaar net kenden, droeg ik glimmende, paarse schoenen. Ik zie ze nog zo voor me, heel leuk waren ze. Hij vond het vreselijk en dacht: wat is zij voor type? Het is allemaal goed gekomen. Toen ik onlangs roze laarzen kocht, heeft hij ongetwijfeld hetzelfde gedacht. Het antwoorde is dus ‘ja’.

Marina:

Dus jij hebt ook iets met schoenen! Maar alle gekheid op een stokje Hannah, even terug naar de crisissen, vind jij het belangrijk om ze te voorkomen, of zit er voldoende goeds in?

Hannah:

Een beetje crisis is denk ik niet erg, zolang het je helpt in het maken van keuzes. Weten waar je voor staat, welke waarden en normen je hebt, wat je grens is, is enorm belangrijk. Voor iedereen trouwens.

Marina:

Helemaal eens. Goed om in zo’n periode samen met God naar het verleden én naar de toekomst te kijken.

Tip van de redactie

Een transgender komt thuis, door Laura Perry; uitg. De Banier, Apeldoorn, 2022; ISBN 9789087188474; 224 blz.; €14,95

Laura doet op een schokkende en ontroerende manier verslag van haar ervaringen als transgender. Ze had een heftige jeugd vol gezondheidsproblemen en verslavingen. Daarnaast verafschuwde ze zichzelf, het vrouw-zijn en sloeg ze alle waarschuwingen van God in de wind. De jaren daarna ging ze in transitie, onderging operaties en leefde als man.

Na bijna zeven jaar greep God in. Haar moeder vroeg haar om een website voor haar Bijbelkring te maken en toen werd ze geraakt door Zijn Woord en wilde er alles over weten. Ze was overrompeld door Gods liefde en vroeg Hem vergeving van al haar zonden en ontdekte dat er ook voor haar genade was. Later werd ze geraakt door een radioprogramma waarin ds. Piper sprak over transgenderisme: wij zijn geschapen naar Gods beeld en kunnen kiezen hoe we ons gedragen ondanks onze gevoelens. Ze raakte diep overtuigd van haar zonden en wist dat ze niet langer als transgender kon leven. God verwijderde de pijn, de wonden en schade die ze zichzelf in de loop der jaren had aangedaan. Dit is een bijzonder boek vol pijn, verdriet, wanhoop en bovenal vol van Gods genade.

Joanne Borsboom-Vergunst

Wijs ons Uw wegen, . Biddend omgaan met kinderloosheid, door Ds. H. Zweistra e.a.; uitg. De Banier, Apeldoorn, 2022; ISBN 9789087188252; 111 blz.; €13,95

Dit boekje is samengesteld naar aanleiding van het 25-jarig bestaan van de Reformatorische Vereniging van Ongewild Kinderloze Echtparen (Revoke). (Bijbel)teksten en meditaties worden afgewisseld met ervaringsverhalen en natuurfoto’s. Allerlei aspecten van het kinderloos zijn, worden benoemd, zowel voor en door de echtparen in kwestie zelf als voor en vanuit mensen uit de omgeving. Hier en daar zijn ook gespreksvragen toegevoegd. De auteurs komen grotendeels uit de ‘rechterflank’ van de Gereformeerde Gezindte, niet iedereen zal zich daarom geheel herkennen in de taal en toon van elke bijdrage. De variatie aan ervaringen, besproken vragen, tips en adviezen bieden wel veel waardevols voor wie met kinderloosheid (in de omgeving) te maken heeft. Achterin is veel ruimte om aantekeningen te maken.

Jacobi de Wildt-Rentier

Vrouwen in beeld, Schoonheid in gebrokenheid, door Carolien Luitjes; uitg. Groen, Heerenveen, 2021; ISBN 9789088972928; 144 blz.; € 24,99

Als kleur- en stijladviseur vraagt de schrijfster zich af: wat is echte schoonheid? In hoeverre moeten of mogen we als vrouwen bezig zijn met kleding? Keuzes maken, daar ontkomt niemand aan. Hoe maak je die keuze en wat zegt de Bijbel over kleding? Hoe ga je om met schoonheidsidealen, gebrokenheid en imperfectie? Hoe kunnen wij, vrouwen gemaakt naar Gods beeld, Hem weerspiegelen in deze wereld? Er zijn vragen opgenomen om hierover in gesprek te gaan. Het boek sluit af met zes portretten van vrouwen die vertellen over hun keuzes met betrekking tot kleding en over omgaan met imperfectie. Het is een uitgebreid boek met veel tekst, waardoor je je kunt afvragen of vrouwen het gaan uitlezen.

Annelies van der Linde-Van Zuthem

Hoopvol vrouw zijn, Bijbelse gedachten over gezag, liefde en gehoorzaamheid, door Astrid Bokhorst; uitg. De Banier, Apeldoorn, 2022; ISBN 9789087187835; 189 blz.; €13,95

De auteur beschrijft in dit boek over haar persoonlijke ervaringen: hoe zij door de jaren heen het vrouw-zijn als christen heeft geleerd vanuit de Bijbel. In het eerste deel schetst ze hoe zij de Bijbel leest op het gebied van gezag en gehoorzaamheid vanuit de onderwerpen schepping, zondeval, komst van Jezus en de eeuwigheid en in het tweede deel geeft ze daarbij een praktische uitwerking. Het is jammer dat in deel 1 wel de wedergeboorte als mogelijkheid genoemd wordt, maar dat niet het geloof centraal staat. Ook in deel 2 ontbreekt het aspect van het voortdurend op Christus zien en lijkt het een gehoorzaamheid die móet, omdat je christen wilt zijn. Het bevrijdende van het Evangelie komt weinig naar voren. Wie zich dat realiseert en bedenkt dat er regelmatig ook een andere uitleg van een Bijbelgedeelte mogelijk is dan hier wordt getekend, kan er waardevolle Bijbelse gedachten in lezen.

Jacobi de Wildt-Rentier

Aankondiging

Huilend vaderhart, door Thijs Aarten; uitg. De Banier, Apeldoorn, 2022; ISBN 9789087186944; 184 blz.; €13,95

De auteur neemt je, aan de hand van onder andere dagboekfragmenten, mee naar de tijd dat hij en z’n vrouw hun eerste kindje verwachtten en de tijd die daarna kwam. Na drie maanden stierf hun zoontje. In het eerste deel van het boek beschrijft hij hoe het is om als vader je kind te zien sterven en hoe ze zich getroost mochten weten dat ze hem in Gods trouwe Vaderhand teruggaven. Daan werd in liefde ontvangen en met veel verdriet weer afgestaan.

In het tweede deel belicht hij hoe het sterven van Daan invloed had op zijn werk als hulpverlener in het ziekenhuis en op de ambulance. De praktische tips voor het omgaan met mensen in rouw, zijn waardevol.

Joanne Borsboom-Vergunst

De Joodse hemel, door Liesbeth van Dijk; uitg. Den Hertog, Houten, 2022; ISBN 9789033131592; 285 blz.; €21,50

De ontruiming van de Joods-psychiatrische inrichting Het Apeldoornsche Bosch in januari 1943 is inmiddels redelijk bekend. Van Dijk schreef hierover een roman nadat ze allerlei historische bronnen raadpleegde over deze inrichting en de ontruiming en dood van bewoners en verplegenden. Het verhaal brengt een hele trieste geschiedenis tot leven en is daarom het lezen waard.

Pinksteren: breekt baan met

Koninkrijk Gods kracht

Lezen: Mattheüs 3: 1 en 2; Mattheüs 3: 13 – 17;

Handelingen 1: 4 – 8

Met Pinksteren staan wij stil bij de uitstorting van de Heilige Geest op de eerste Pinksterdag in Jeruzalem. In deze Bijbelstudie willen wij enkele lijnen trekken tussen dit heilsfeit, de doop van de Heere Jezus en de komst van het Koninkrijk van God [Noot].

Pinksteren en de doop van de Heere Jezus

De Heere Jezus had Zijn discipelen voorzegd, dat ze met de Heilige Geest gedoopt zouden worden. Hij had daarbij naar de doop van Johannes de Doper verwezen en gezegd: ‘Johannes doopte wel met water, maar u zult met de Heilige Geest gedoopt worden, niet lang na deze dagen.’ (Hand. 1:5) De Heere was ook Zelf door Johannes gedoopt, toen was daar ook de Heilige Geest. We lezen daarover: ‘En nadat Jezus gedoopt was, kwam Hij meteen op uit het water; en zie, de hemelen werden voor Hem geopend, en Hij zag de Geest van God als een duif neerdalen en op Zich komen.’ (Matt. 3:16) We zouden het zo kunnen zeggen: bij Zijn doop werd het voor de Heere Jezus ‘Pinksteren’ zoals het later op de eerste pinksterdag voor Zijn discipelen en Zijn kerk Pinksteren zou worden. Hij is in alles de Eerste. De eerste mens Die de Heilige Geest ontvangt. Op de pinksterdag zal Hij Zijn kerk dopen met de Heilige Geest. Zoals ook Johannes de Doper het had voorzegd: ‘Hij Die mij gezonden heeft om te dopen met water, Die had tegen mij gezegd: Op Wie u de Geest zult zien neerdalen en op Hem blijven, Die is het Die met de Heilige Geest doopt.’ (Joh.1:33)

Gezalfd

Bij Zijn doop werd de Heere met de Heilige Geest gezalfd. Jesaja 61 ging in vervulling: ‘De Geest van de Heere is op Mij, omdat Hij Mij gezalfd heeft.’ (Luk.4: 18a) Ook Petrus zou dat later getuigen: ‘hoe God Jezus van Nazareth gezalfd heeft met de Heilige Geest en met kracht en hoe Hij het land doorgegaan is, terwijl Hij goeddeed en allen die door de duivel overweldigd waren, genas, want God was met Hem.’ (Hand. 10 38, vergelijk ook Hebr.1:9) Toen en daar bij Zijn doop is Hij door God de Vader publiekelijk tot de Christus – dat is: de Gezalfde – aangewezen.

De komst van het Koninkrijk van God op aarde

Johannes de Doper had in zijn prediking de komst van het Koninkrijk van God aangekondigd:

‘Bekeer u, want het Koninkrijk der hemelen is nabijgekomen.’ (Matt. 3:2) De Heere Jezus sluit bij die prediking aan: Hij ‘predikte het Evangelie van het Koninkrijk van God, en Hij zei: De tijd is vervuld en het Koninkrijk van God is nabijgekomen; bekeer u en geloof het Evangelie.’ (Mark. 1:14 en 15; ook Matt. 4:17) Bij Zijn doop is het Koninkrijk van God op een bijzondere wijze op aarde gekomen. Naar Zijn Goddelijke natuur wás in Hem het Koninkrijk van God al op aarde gekomen, maar naar Zijn menselijke natuur heeft Hij de Heilige Geest ontvangen zonder mate (Joh. 3:34). De Heere Jezus brengt het Koninkrijk van God ook Zelf in verband met de Heilige Geest als wij Hem tegen de Farizeeën horen zeggen: ‘Maar als Ik door de Geest van God de demonen uitdrijf, dan is het Koninkrijk van God bij u gekomen.’ (Matt. 12:28)

In de tekenen die Hij doet zien wij het Koninkrijk doorbreken, het nieuwe dat gekomen is.

Oud en nieuw

Ook al in het oude Testament, vanaf de eerste bladzijde van Gods Woord, lezen wij over de Heilige Geest en de tekenen van Zijn werking. Hij gaf aan de richters kracht (Richt.3:10; 6:34; 11:29; 13:25; 14:6), schonk aan de ontwerpers van de tabernakel wijsheid (Ex. 31:2-4); Hij bracht mensen tot belijdenis van schuld (Ps. 51: 5,6,13), maar dat stond nog in het kader van de oude bedeling. Pas toen het verzoeningswerk van de Heere Jezus Christus volbracht was, kon de Heilige Geest in Zijn volheid komen. Denk ook aan de woorden van de Heere Jezus Zelf als Hij zegt dat de Geest er nog niet was: ‘Wie in Mij gelooft, zoals de Schrift zegt: Stromen van levend water zullen uit zijn binnenste vloeien. En dit zei Hij over de Geest, Die zij die in Hem geloven, ontvangen zouden; want de Heilige Geest was er nog niet, omdat Jezus nog niet verheerlijkt was.’ (Joh. 7:38 en 39) Hij heeft de Heilige Geest voor de Zijnen verworven. Zoals we lezen in het Avondmaalsformulier: ‘Door Zijn dood heeft Hij de oorzaak van onze eeuwige honger en kommer, namelijk de zonde, weggenomen en ons de levendmakende Geest verworven.’ Na Zijn opstanding en verheerlijking heeft Hij de Heilige

Ds. en mevr. Elsman wonen in Rijssen

Geest uitgestort, zoals Petrus op de Pinksterdag van Hem getuigt: ‘Hij dan, Die door de rechterhand van God verhoogd is en de belofte van de Heilige Geest ontvangen heeft van de Vader, heeft dit uitgestort wat u nu ziet en hoort.’ (Hand. 2:33)

Verheerlijking

Wat is nu het werk van de Heilige Geest hier op aarde? Zijn werk is de verheerlijking van de Heere Jezus Christus en Zijn heerlijkheid aan de mensen bekend maken. (Joh. 16:14) Zoals de Heere Jezus steeds de verheerlijking van de Vader op het oog heeft gehad (Joh. 17:4), zo heeft de Heilige Geest steeds de verheerlijking van Christus op het oog. Door de prediking van het Woord brengt de Heilige Geest mensen tot de belijdenis dat Jezus Heere is (1 Kor. 12:3). Hij maakt dat zij Zijn heerschappij erkennen en daaronder buigen. Zijn Koninkrijk breidt zich uit, maakt sinds Pinksteren ruim baan.

Getuigen

Aan Zijn discipelen gaf de Heere het zendingsbevel: ‘Ga dan heen, onderwijs al de volken, hen dopend in de Naam van de Vader en van de Zoon en van de Heilige Geest, hun lerend alles wat Ik u geboden heb, in acht te nemen.’ (Matt.28:19) Daarbij gaf Hij de belofte dat Hij door Zijn Geest bij hen zou blijven ‘tot aan de voleinding van de wereld.’ (Matt. 28:20)

Gespreksvragen:

1. Wat zie jij vandaag van het Koninkrijk van God?

2. Zondag 12 van de Heidelbergse Catechismus gaat in op het woord

‘Gezalfde’: waarom wordt Hij Christus – dat is Gezalfde – genoemd (vraag 31)? En:

Zij moeten Zijn getuigen zijn in de kracht van de Heilige Geest – zowel in Jeruzalem als in heel Judea en Samaria tot aan het uiterste van de aarde. (Hand. 1:8)

Bekering

De Heilige Geest opent de mond om te getuigen en het hart om dat getuigenis in geloof te ontvangen. De verkondiging gaat uit, als in de dagen van Johannes de Doper: ‘Bekeer u, want het Koninkrijk der hemelen is nabijgekomen.’ Het Koninkrijk is gekomen en het wordt ons in de verkondiging heel dichtbij gebracht. De Heilige Geest gaat ons uitleggen dat wij niet aan het kruis van Jezus Christus voorbij kunnen. Bekering is noodzakelijk, een nieuwe geboorte. (Joh. 3:3,5) Wij hebben een nieuw geestelijk leven nodig om burgers van Gods Koninkrijk te kunnen zijn, een gerichtheid op het Koninkrijk van God. Dat gaat gepaard met een berouw over de zonde van het oude leven. Zo brengt de Heilige Geest in de weg van geloof en bekering een mens tot ontzag en aanbidding van de Koning der koningen Jezus Christus. Zijn Koninkrijk breidt zich uit. Wat met de doop van de Heere Jezus Christus, en op de Pinksterdag in Zijn Gemeente is begonnen, gaat in steeds wijdere kringen door de wereld. Een stroom die niet te stuiten is en ook u en jou wil meenemen.

waarom wordt u een christen genoemd (vraag 32)? Hoe verhoudt zich je roeping als christen tot het Koninkrijk van God?

3. Zondag 48 van de Heidelbergse Catechismus gaat in op de tweede bede

van het Onze Vader: ‘Uw Koninkrijk kome’. Hoe staat dit gebed in verband met Pinksteren? (Vergelijk het begin van antwoord 123 ook met het slot van antwoord 31)

Ontmoeten

Een berichtje van Vrouwenstudiekring ‘Johanna’ uit Kinderdijk-Middelweg

Tijdens het verenigingsseizoen is er altijd een morgen om meer ‘ontspannen’ bij elkaar te zijn: de crea-morgen. Het is soms wel moeilijk om

iets te verzinnen, maar deze keer gaf dat geen probleem, want de verwerking van Psalm 43 uit het Bijbelstudieboek leende zich hier heel goed voor. Ieder heeft zelf een tekst-lied-spreuk meegebracht en dit op haar plankje gezet. In de bijlage zie je ons eindresultaat. Fijn dat er zulke mooie ideeën in het Bijbelstudieboek staan!

Ook de Vrouwenkring Ruth uit Rijssen stuurde een bericht

Een keer per jaar wordt er door Vrouwenkring ‘Ruth’ uit Rijssen geen Bijbelstudie gedaan of Liturgie gevolgd. Dan is er de jaarlijkse ‘Ontspanningsochtend’.

Dit jaar ontwierpen en maakten we een Bijbelhoes. Van tevoren kon je kiezen welke kleur leer je wilde gebruiken. Bij binnenkomst in de

Verdieping en bezinning

Bezoek jij ook één van de toerustingsavonden van Geloofstoerusting de komende tijd? Op 1 juni in Ermelo en op 6 juni in Rijssen spreekt ds. R. van Kooten over de offerdienst in het Oude Testament. Op welke manier is dit een voorafschaduwing van

zaal lag er voor iedereen een pakketje klaar met daarin op maat geknipt leer. Verder kon je kiezen uit allerlei soorten lint, knopen en labeltjes om de hoes mee te versieren. De meegebrachte naaimachines draaiden de hele ochtend ijverig, waardoor iedereen na afloop een mooie, unieke Bijbelhoes mee naar huis kon nemen.

het Nieuwe Testament en hoe de vraag ‘Kan ik gered worden?’ in de offerdienst wordt beantwoord. Leerzame avonden voor alle leeftijden!

Hebt u/ heb jij een goede tip voor een ontmoeting(splek)?

In deze rubriek laten we zien waar je elkaar op een bijzondere manier kunt ontmoeten.

Samen

Hoe is het mogelijk dat een relatie die eens zo romantisch begon, kan vervlakken of veranderen in een verhitte strijd? Dat is iets waar we niet eens aan willen denken en tegelijk kan het ons allemaal gebeuren.

en

In dit artikel wil ik u en jou meenemen en een belangrijke reden noemen die echtparen hebben om de strijd zo hoog op te laten lopen. Ik wil ook mogelijkheden aanreiken om tot persoonlijke groei en ontwikkeling te komen, zodat er ruimte en begrip komt voor jezelf én de ander.

Achtergrond

Het huis waarin je opgroeide doet ertoe. Stond dit in Europa of in Afrika, dat maakt een groot verschil. De familie waarin je opgroeide doet er ook toe. Waren je ouders gewend open en kwetsbaar over hun gedachten en gevoelens te praten of juist niet? Waren je ouders gastvrije mensen en was iedereen altijd welkom of was het afgepast en op afspraak? Werd je als kind geknuffeld en was er aandacht voor je wanneer je blij was? Werd je getroost en gerustgesteld als je bang, boos of verdrietig was? Stoeiden je ouders

met jou en werden er spelletjes gespeeld; oftewel was er tijd en aandacht van je ouders voor jou en jullie als kinderen? Of moest je jezelf vermaken en ging ieder zijn of haar gang?

Heftige gebeurtenissen kunnen een blijvende rol spelen in een familie, zoals bijvoorbeeld de Tweede Wereldoorlog, een vroeg overlijden, een faillissement, een miskraam, etc. Dit kan grote impact hebben op ouders, als een vader bijvoorbeeld een oorlogstrauma of faillissement niet emotioneel heeft verwerkt en hij voor zijn vrouw en kinderen afwezig voelt. Of moeder kan niet emotioneel beschikbaar zijn voor haar man en kinderen na een miskraam. Rouw en verlies kan opgekropt worden, omdat er niet geleerd is om met gevoelens en emoties om te gaan. Dit verandert soms in psychische kwetsbaarheid met alle ellende voor de betrokkene en het gezin.

Een handreiking, wanneer je crisis in je huwelijk ervaart

Anne-Marieke Codée-Breugem, getrouwd met Gert-Jan en moeder van vier kinderen. Werkzaam als contextueel systeemtherapeut en gemeentelid van de Jeruzalemkerk te Zwolle

v ers c h i l l e n d

‘Wanneer

Emotioneel beschikbaar en verbonden

Wanneer een baby wordt geboren, reageren ouders doorgaans heel blij en liefdevol op hun baby. Wanneer de baby honger heeft of pijn gaat het kind hard huilen, net zo lang totdat de moeder of vader de baby troost, geruststelt en hem geeft waar hij zo’n behoefte aan heeft. Wanneer het kind merkt dat zijn ouders hem geruststellen in tijden van angst, verdriet of boosheid, kan het kind zich veilig hechten. Dit helpt een kind om een ‘zelf’ te kunnen ontwikkelen en zelfvertrouwen te krijgen. Deze hechting stopt niet met twaalf of achttien jaar, maar gaat door tot de dood.

Tussen man en vrouw speelt die hechting ook. Tijdens de verliefdheid ben je je gaan hechten en je voelt je op een gegeven moment veilig genoeg om met elkaar over alles te praten en je kwetsbaar en intiem op te stellen. Daar is lef en moed voor nodig.

Wanneer je je verdrietig, eenzaam of chagrijnig voelt, is je man of vrouw daar die jou steunt, troost of geruststelt. Bij hem of haar voel je je veilig.

En dan komt het moment dat je man chagrijnig thuiskomt uit zijn werk, een beroerde dag heeft gehad en al zijn ellende afreageert op jou, omdat hij zich bij jou veilig voelt. In eerste instantie weet je niet wat er gebeurt en reageer je boos en je zegt dat hij normaal moet doen. Of je reageert door je terug te trekken en boos en verdrietig het huis op te ruimen. Dit soort reacties kunnen een patroon worden. Zodra manlief chagrijnig kijkend binnenkomt, weet vrouwlief al hoe laat het is en trekt zich bij voorbaat terug of geeft een sneer dat hij ‘altijd’ chagrijnig thuiskomt. Die strijd wordt groter wanneer partners het gevoel hebben de ander kwijt te raken. De oer-paniek - denk aan het steeds harder huilen van de baby die niet getroost

je ouders stenen op de weg laten liggen, struikelen hun kinderen erover’ (Surinaams spreekwoord).’

wordt - van de verlatingsangst bij partners, is zo groot dat de strijd steeds heviger wordt.

Wat kun je zelf doen?

Allereerst kun je jezelf afvragen wat jij belangrijk vindt in het leven. Hoe komt het dat die thema’s zo belangrijk voor je zijn? Zijn dat overtuigingen die je van je gezin van herkomst hebt meegekregen?

Bijvoorbeeld: eerlijkheid voor alles, of om de lieve vrede wil, houd ik mijn mond, of niet zeuren maar doorgaan etc. Deze overtuigingen, normen en waarden uit je gezin van herkomst heb je ongemerkt ook in je huwelijk gebracht. Bij verschillen van mening of conflicten kunnen deze tevoorschijn komen in de vorm van verwijten en eisen stellen of dat je bijvoorbeeld ‘heel kritisch reageert naar je man’, omdat eerlijkheid voor alles gaat. Je man reageert daar heftig en verdedigend op ‘dat hij het nooit goed kan doen bij jou’ en vlucht in zijn werk, pakt zijn mobiel of gaat het huis uit.

Onder die kritische houding ligt het verlangen naar gezien en gerustgesteld worden. Hoe feller de kritiek, hoe harder de roep: ‘Houd mij vast, blijf bij mij en verlaat me niet’. Daarop gaat de één op de vlucht uit angst om de ander teleur te stellen en het weer niet goed te doen.

Je naaste liefhebben als jezélf

Een veel voorkomende valkuil binnen christelijk Nederland is bijvoorbeeld dat we denken dat in Leviticus 19:18 staat dat je je naaste meer moet liefhebben dan jezelf, dat je moet doen wat de ander van je vraagt en daarmee je eigen identiteit moet opgeven. Door ons zó te richten op onze man of vrouw hopen we bewust of onbewust daarmee liefde en acceptatie te krijgen van onze partner. Maar er staat dat je de ander moet liefhebben áls jezelf. Het houden van jezelf staat er niet voor niets. Je staat in relatie tot de ander, je bent uniek gemaakt door je Schepper, gewild en duur gekocht door Zijn Zoon, Jezus Christus. Je doet ertoe en bent geweldig belangrijk. God heeft jouw naam in Zijn beide handpalmen gegraveerd (Jesaja 49 :16) om daarmee Zijn relatie met jou te bevestigen.

Als je weet wie je bent en waar je voor staat en je van jezelf kunt houden, kun je veel gemakkelijker

van de ander houden en heb je ook meer oog voor het welzijn, de ontwikkeling en persoonlijke groei van de ander. Het volmaakte voorbeeld is de Heere Jezus! Hij weet dat Hij de Zoon van God is, geliefd door Zijn hemelse Vader en Hij weet ook waar Hij voor staat en wat Hij nodig heeft. Vanuit die basis kan Hij liefde, genezing én redding schenken aan de mensen om Hem heen.

De volgende vier vragen kunnen je helpen om tot persoonlijke groei en ontwikkeling te komen:

1. Welke mogelijkheden heb jij om je eigen angsten en emoties te kalmeren?

2. Lukt het je om te leren gaan met de angsten en emoties van de ander (zonder dat de ander je meteen overspoelt met zijn of haar emoties of stress, je de neiging hebt te vluchten of de band te verbreken).

3. Lukt het je om te onderkennen dat jij en je partner verschillende mensen zijn en mag je verschillend denken en kun je dan toch relationeel verbonden blijven?

4. Lukt het je om tijdelijke ongemakken en/ of de teleurstellingen van het leven te verduren?

Tot slot wil ik voorgaande illustreren aan de hand van een voorbeeld.

Je man komt gestrest thuis uit zijn werk, kijkt boos en reageert geagiteerd naar jou en de kinderen. Jij hebt dit artikel gelezen en hebt je voorgenomen om je niet te laten beïnvloeden door de emoties van je man. Jij vindt een avondmaaltijd met het hele gezin een belangrijk moment en wil dan graag oog hebben voor ieders behoeften en belangen. Daarom geef je je man een omhelzing, zegt dat je van hem houdt, dat je een lekkere maaltijd hebt klaargemaakt om daar straks samen van te genieten. Je blijft zo in verbinding met je man, gaat rustig je gang en verdraagt de spanning van de ander. Je bent wel beschikbaar maar niet verantwoordelijk voor de stress, boosheid of frustratie van de ander. Daar heeft de ander zich in te kalmeren.

Op deze manier laat de liefde geen ruimte voor angst (1 Joh.4:18) maar wel voor kwetsbaarheid!

Buitengewoon Thank You God for a sister!

Onder de vrolijke jurk is haar lichaam droevig verminkt door rebellen. Ze loopt op zachte slippers want ze versleet haar voetzolen tijdens een razendsnelle vlucht door de wouden, om niet zoals haar zusjes te worden verkracht en vermoord. Dagenlang rende ze richting het dichtstbijzijnde land. Daar trof ze echter eveneens rebellen. Haar enige uitweg bleek het water. Bij de oever zag ze honderden mensen zoals zij: gehavend en met weinig hoop. Dagelijks vertrokken er bootjes. Veel te vol, maar ze waren de enige kans op overleven. Ze belandde op een gammel vlot, meer kon ze zich niet veroorloven.

In de eerste de beste veilige haven brachten ze haar naar een tentenkamp met oneindig veel mensen. Gevlucht voor rebellen, dictators, oorlog, honger en vervolging. Ze werd er verkracht door een bewaker. Toen ze zwanger bleek, besloot ze voor haar kind verder te reizen naar een veiliger plek. Op zee zag ze baby’s en peuters verdrinken, vier keer in het echt en eindeloos in de nachtmerries die volgden. Meerdere malen werden ze in Italië teruggeduwd de zee op. Op spandoeken stond dat er geen plaats was voor gelukszoekers …

Nu is ze hier, geknakt maar niet gebroken. Ik vermoed dat de naam van haar zoontje iets vertelt over haar krachtbron en zeg er iets over. Ze vraagt meteen of ik ook christen ben. Als ik knik, klapt ze in haar handen en zegt: ‘Thank You God for a sister!’ Gelukkig, ze dankt de Vader voor een zuster in het geloof, dus God is inderdaad haar kracht. Ze zal Hem harder nodig hebben dan ze denkt, want ook hier – helaas ook steeds vaker onder zusters in het geloof – groeit door eenzijdige informatie de groep die haar en haar medereizigers als zondebok aanwijst. Zondebok voor afnemende welvaart en ruimte om te leven en te geloven, terwijl is bewezen dat zij een uiterst klein aandeel hebben in dit alles. Kennelijk heeft dat laatste te weinig nieuwswaarde.

Meer dan ooit zijn er daarom wakende, biddende zusters nodig die een ander, Bijbels geluid laten horen en hun nieuwe zusters omarmen. Zodat het ‘Thank You God for a sister!’ nooit verstomt.

Met dit pleidooi geef ik, dankbaar voor de mogelijkheid die ik de afgelopen twee jaar kreeg om aandacht te vragen voor naar Nederland gevluchte vrouwen, graag het stokje door aan de volgende columnist en wens haar alvast veel schrijfplezier en Gods zegen op haar werk.

Marina Maas

Marina is eindredacteur van Vrouw tot Vrouw magazine en teamleider bij een landelijke organisatie die vluchtelingen begeleidt.

Ze straalt als de zon in haar oranje jurk. Aan haar hand heeft ze haar driejarig zoontje Halleluja. Ze hebben zojuist een éénkamerappartement gekregen. Ik zeg dat ik blij ben haar te zien.

Crisis

in het

geloofsleven

Het woord ‘crisis’ is vandaag niet van de lucht. Er is een stikstof-, klimaat-, woon-, vluchtelingen- en energiecrisis. Er bestaat ook een geloofscrisis. We verkennen in dit artikel de betekenis en ernst daarvan en zoeken naar tegengif.

Geloofscrisis

Ons woord ‘crisis’ wortelt in het klassieke Grieks en heeft te maken met scheiden, schiften, beslechten, oordelen, richten. Een crisis heeft betekenis voor de toekomst, het raakt aan een cruciaal moment. Bij ernstige ziekte gaat het om een omslagpunt in het ziekteverloop: de patiënt komt er door of overlijdt.

Ook de Bijbel kent het woord ‘crisis’ (krinomai). Anders dan soms gedacht wordt, is het woord niet bij voorbaat negatief. Er zit perspectief in, want er wordt recht gedaan. God spreekt recht.

Ook ons geloof kan in een crisis terechtkomen. Ziekte, ontslag, bedrijfsfaillissement, verlies van gezondheid of van een dierbare, kunnen ons Godsvertrouwen doen wankelen. In combinatie met boosheid, teleurstelling en frustratie creëren ze een geloofscrisis. Vertrouwen en overtuiging komen in zwaar weer terecht. We kunnen ten onder gaan, zoals Ezau.

Een geloofscrisis kan ook louterend werken. Het Godsvertrouwen van Job, Asaf en Johannes de Doper werd erdoor verdiept. Natuurlijk is de vraag naar de aard en het wezen van ons geloof hier onvermijdelijk. Zo ook het beeld dat wij van God hebben. Een heldere, kernachtige omschrijving van wat Bijbels geloof inhoudt, vinden we in Zondag 7 van de Catechismus.

Twijfelziek

Onze postmoderne tijd twijfelt aan alles. Absoluut vaststaande waarheden bestaan niet meer. Zelfs niet in de biologie. Het feit dat er twee geslachten zijn, geldt als achterhaald, kwetsend en discriminerend. De vraag die de Romeinse stadhouder Pontius Pilatus stelde toen hij geconfronteerd werd met Jezus: ‘wat is waarheid?’ (Joh. 18: 38), beheerst het denkklimaat van de 21ste eeuw en dat terwijl Jezus Zichzelf presenteert als ‘de Waarheid’. (Joh. 14: 6). Het is

Waar is God?

Wat is waarheid?

Ds. J. Belder is emeritus-predikant en woont in Harskamp

Waar is God?

intriest dat velen binnen de kerken meedeinen op deze golven. In 1981 publiceerde de Synode van de Gereformeerde Kerken in Nederland het geruchtmakende rapport ‘God met ons. Over de aard van het Schriftgezag’. Het was naar eigen zeggen een poging om in te gaan op problemen rondom gezag en verstaanbaarheid van de Bijbel. De Synode aanvaardde het stuk dat verstrekkende gevolgen zou hebben, met algemene stemmen. Men ging van het algemeen onbetwijfeld naar het algemeen betwijfeld geloof, ofwel van een vaste grond naar een moerasbodem. Het heeft de leegloop van de kerken niet kunnen tegenhouden. De stroom van kerkverlaters groeide. Het christelijk geloof zei steeds minder mensen nog iets. De vraag van Pilatus werd gemeengoed: ‘Wat is waarheid? Wat en wie kun je nog geloven?’ Velen raakten in een existentiële en geloofscrisis: wat is de zin, betekenis en bedoeling van mijn leven? Er voltrok

zich een ernstige geloofscrisis. Wat overbleef was grote leegte, onvrede en vreugdeloze vreugde.

Coronacrisis

Eind 2019 brak een gevaarlijke infectieziekte uit, die zou uitgroeien tot een wereldwijde epidemie en bekend werd als ‘corona- of COVID-19pandemie’. Vanwege de hoge besmettingsgraad nam de overheid stevige maatregelen. Die raakten ook het kerkelijk leven. Fysieke ontmoetingen werden een tijdlang nagenoeg stilgelegd. Het gemeenteleven ging zo veel mogelijk digitaal verder. Na opheffing van de beperkingen keerden niet alle kerkgangers van eerder terug, opmerkelijk veel dertigers zijn afwezig. Als excuus geldt het overvolle weekprogramma van mannen en vrouwen en de dagelijkse hectiek in de gezinnen. De zondagochtend is nog een spaarzaam moment van rust en samenzijn. Men kan ook via de livestream de diensten volgen, en waarom zouden

‘Wat de Heilige Schrift zegt over hemel en hel, relaties, zonde, straf, oordeel, schepping en verzoening is normatief.‘

‘Wie God op Zijn Woord gelooft, in Christus zijn bestaan vindt en door Gods Geest zich wil laten leiden, maakt zeker kennis met de duivel.‘

dat de samenkomsten van de eigen gemeenten moeten zijn …? Over individualisering gesproken! Is de diepste oorzaak niet die van het algemeen betwijfeld christelijk geloof …?

De Heere Jezus heeft gewaarschuwd voor de grote afval in het laatste der tijden. Verleidende geesten zullen velen wegtrekken bij Gods Woord vandaan. De duivel is de grote aanjager van dit proces. Wij mogen wel dagelijks bidden niet te worden meegezogen in het kielzog van een theologie die het gezag van de Schrift inperkt. Niet wij moeten over Gods Woord heersen, maar dat Woord over ons. Wat de Heilige Schrift zegt over hemel en hel, relaties, zonde, straf, oordeel, schepping en verzoening is normatief. Onzekerheid en twijfel aangaande het gezag van de Bijbel is tekenend voor de breed om zich heen grijpende geloofscrisis: ‘is het allemaal wel waar …? Klopt het wel …?’

Satans pijlen

Het is niet meer van deze tijd te geloven aan de duivel. Dat is koren op zijn molen. Hij spint er garen bij als mensen hem wegredeneren, hem voor fictie houden en het afdoen als bangmakerij zodra er voor hem wordt gewaarschuwd. Paulus kon nog zeggen dat hij de gedachten, ofwel de plannen, streken en werkwijze van Gods grote en felle tegenstander kende. Satan heet ook ‘de god van deze wereld’ (Joh. 12: 31) en Jezus noemt hem ‘een leugenaar’, ‘mensenmoordenaar’ en ‘vader van de leugen’ (Joh. 8: 44).

Het gaat in de Bijbel uiteraard over de drie-enige God, over Zijn grote werken, over Jezus Christus en Zijn overwinning op duivelse machten. Maar al is satan dan de nekslag toegebracht, met zijn laatste krachten werpt hij zich op deze wereld en bijzonder op ieder die bij Gods Woord verlangt te leven. De reformator Maarten Luther had veel met hem te stellen. ‘Hij kruipt met zijn slangenkop zelfs door het kleinste gaatje’, waarschuwt hij. Wie God op Zijn Woord gelooft, in Christus zijn bestaan vindt en door Gods Geest zich wil laten leiden, maakt zeker kennis met de duivel. Van Luther is ook het bekende woord dat het geloof ‘een onrustig ding’ is. Vroeger werd wel gezegd: ‘kapers komen niet op een leeg schip af’. Hebben wij ‘’s Vaders Zoon aan boord’ dan zal satan ons weten te vinden. Hij zal er alles aan doen om ons in een geloofscrisis te storten, om ons in het enge ravijn van de wanhoop te drijven. Hij heeft veel pijlen op zijn boog, die hij bovendien ook nog

eens scherpt met veroordelende Bijbelteksten. Hij heeft Petrus ‘gezift als de tarwe’ (Luk. 22:31, 62). Ook Job nam hij op zijn zeef. Wie van Gods gelovigen blijft buiten schot? Petrus spoort zijn medegelovigen later aan waakzaam en nuchter te zijn, ‘want uw tegenstander [satan] gaat rond als een briesende leeuw’ (1 Petr. 5:8).

Aan een geloofscrisis kan ook een psychologische oorzaak ten grondslag liggen. In een depressie kleurt alles zwart en negatief. God lijkt je van Zich af te stoten en Zich verborgen te houden. De satan kan daar geweldig op inspelen door ons voor te houden dat ons geloof niet echt is, dat we niet uitverkoren zouden zijn, dat we gezondigd hebben tegen beter weten in, zelfs de zonde tegen de Heilige Geest bedreven hebben. Hij kent onze zwakke plekken en is psychologisch goed bij de tijd. Asaf worstelde met het vraagstuk van Gods rechtvaardigheid (Ps. 73) en zou evenals de vrouw van Job bijna afscheid van God genomen hebben. Een geloofscrisis ligt ook aan de deur wanneer wij er vurig van overtuigd zijn dat God ons hartstochtelijk bidden om genezing en uitredding zal verhoren, maar de weg anders gaat. Een geloofscrisis en een gebedscrisis liggen dan in elkaars verlengde.

Op Jezus zien

Er is maar één remedie in een geloofscrisis: houd vast aan het Woord. Zie op de Heere Jezus. Ga in de leer bij de Bijbelheiligen. Bedenk dat geloof in de Bijbel altijd verbonden is met strijd (1 Tim. 6:12). Die strijd moet gevoerd worden met goede wapens. God stelt ze ons ter beschikking (1 Tim. 6:10-20). Onze Catechismus noemt drie doodsvijanden tegen wie de strijd zich richt: duivel, wereld en eigen vlees. Alleen in Christus komen wij door het geloof elke crisis te boven. Hij lag onder het spervuur van de duivel. Ook de Kerk ligt in de vuurlinie. Alleen door het geloof behalen we overwinningen, doordat we delen in Jezus’ overwinning.

Vragen en opdrachten

1. Is geloven vandaag moeilijker dan vroeger? Motiveer uw antwoord.

2. Lees Zondag 52 van de Catechismus. Wat heeft dit onderwijs ons te zeggen?

3. Hoe komen wij de aanvechting en de twijfel te boven …?

Champignonsoep

Je hebt allemaal wel eens van die dagen waarop je geen inspiratie hebt om te koken. Dan is dit recept een makkelijke optie om in korte tijd toch een heerlijke en voedzame maaltijd op tafel te zetten. Wie kent ‘m niet: de overbekende champignonsoep! Een heerlijke gebonden soep die je toch elk seizoen eet … Deze keer een makkelijk recept!

Ingrediënten (voor 1 liter)

• 2 runderbouillonblokjes

• 250 gr champignons

• 30 gr roomboter

• 1 tl tijm

• 25 gr bloem

• 35 ml kookroom

• 100 gr shiitake (deze champignons zijn niet in elke supermarkt te koop, bij AH in ieder geval wel )

Zo maak je het

• Maak van de bouillonblokjes een liter bouillon en houd dit warm.

• Snijd de champignons in stukken (nadat je ze gewassen hebt ��).

• Smelt 25 gram roomboter in een (kleine) soeppan en doe de gesneden champignons en de tijm erbij.

• Zet het vuur laag en voeg de bloem toe.

• Bak de bloem kort aan en blijf ondertussen roeren.

• Voeg al roerend de runderbouillon toe en laat de soep aan de kook komen.

• Pureer de soep met een staafmixer.

• Roer de kookroom erdoor en maak verder op smaak met peper en zout.

• Verhit de resterende 5 gram boter in een koekenpan.

• Snijd de shiitake grof en bak ze op hoog vuur bruin.

• Serveer de soep en garneer met de gebakken shiitake.

Jannemieke Weenink is redactielid van Vrouw tot Vrouw magazine

Onze voorlichters komen graag bij u langs!

Zij brengen het werk van onze evangelisten in Rusland dichtbij. U krijgt het koud bij het zien van foto’s en/ of lms van de toendra, de wereld van sneeuw en ijs. Of u krijgt het warm als zij u meenemen naar de landen van Centraal Azië, waar christenen verdrukt worden. Onze voorlichters komen graag bij u langs op uw jeugdvereniging, uw vrouwenochtend, op school of bij uw gemeenteavond. Of waar u hen ook maar uitnodigt.

PRESENTATIE:

PRESENTATIE:

PRESENTATIE:

Nieuw leven op de toendra

Op de toendra woont het rendiervolk van de Nentsen. Zij leven hun eigen nomadenbestaan in een wereld van sneeuw en ijs. Aan de hand van evangelist Nicolai Gontcharov zien wij hoe de Heere onder dit volk, dat naar Hem niet vroeg, Zijn Naam bekend maakte.

De verloren dorpen van Siberië God werkt door de verdrukking heen

In Siberië zijn ontelbare rivieren waarlangs ruim 100.000 dorpen en dorpjes liggen waar mensen wonen. Ver van de bewoonde wereld. Met de evangelisatieboot van Nikolaj Jasjoekovski (†) en zijn team gaan we op zoek naar verloren zielen diep in de wouden van Siberië.

In Oezbekistan worden christenen verdrukt. Toch blijven evangellisten zoeken naar mogelijkheden om het Evangelie te verbreiden. En de Heere zegent dit werk. Ondanks tegenwerking en intimidatie komen mensen tot geloof in de Heere Jezus Christus.

Natuurlijk zijn er in overleg ook combinaties van bovengenoemde presentaties mogelijk. Samen met u zoeken wij graag naar een passende invulling van uw bijeenkomst.

REACTIES

Ook in 2022 mochten wij tientallen bijeenkomsten verzorgen door het hele land. Een greep uit de reacties die wij ontvingen:

“Wij werden meegenomen naar een wereld die wij niet kenden. Hier loopt de kerk leeg, daar komen de heidenen tot geloof in Christus. Wat een bemoediging!”

“Ik ga dit doorgeven aan onze jeugdleiders. Wat zou het mooi zijn wanneer ook onze jongeren dit zouden zien en horen.”

Meer weten over het werk van Friedensstimme?

“Hartelijk bedankt dat u wilde komen, ook al zijn wij maar een kleine vereniging. Wij zullen bidden voor uw werk, vooral voor de evangelisten.”

Kijk op www.friedensstimme.nl

Zoveel spullen …

Het is halverwege de middag als ik besluit nog langs een kringloopwinkel te gaan. Ik zoek wat specifieke items voor in huis. Ik vind het heerlijk om even een kijkje te nemen.

Nog geen tien minuten later sta ik binnen. Het wemelt er van de mensen, ik ben duidelijk niet de enige met dit plan. Na een kort rondje door de winkel en een snelle blik over heel veel spullen, besluit ik naar de kassa te gaan. Hier in de omgeving ken ik nog een kringloop, daar is het meestal wat rustiger. Daar ga ik wel even kijken.

Na een babbel bij de kassa sta ik weer buiten. Ik rijd naar de andere kringloopwinkel. Daar wemelt het niet van de mensen. Het staat eerder he-le-maal vol met spullen, echt overal waar ik kijk staat wat. Zo vol als vandaag heb ik het hier nog niet eerder gezien. Dan valt mijn oog op een groot bord waarop staat: Opheffingsuitverkoop! Hè,nee toch zeker. Gaat deze winkel echt weg?

Een man die binnenkomt heeft blijkbaar dezelfde vraag als ik: ‘Gaan jullie sluiten?’ hoor ik hem vragen. ‘Ja we kunnen het niet meer rondkrijgen, dus we verkopen nog zo veel mogelijk en de rest gaat weg.’ Ik weet niet precies wat ‘weg’ in dezen is, maar het nare gevoel bekruipt me dat al deze items vernietigd worden. De moed zakt me in de schoenen, ik voel een soort pijn vanbinnen. Er staan hier zo ontzettend veel spullen die de moeite waard zijn. Ik loop een extra rondje door de winkel, maar omdat ik juist thuis aan het ontspullen ben, neem ik bijna niks mee. Eerlijk is eerlijk: het allerliefst zou ik zoveel mogelijk meenemen, de spullen redden van vernietiging, zelf gaan verkopen of hoe dan ook iets doen!

In de auto zit ik er nog over te denken. Hoe komt het dat zo’n winkel zo vol kan liggen? Waar komt dat allemaal vandaan? Hebben we dan zoveel overvloed dat we maar blijven kopen? Eenmaal thuisgekomen kijk ik de woonkamer rond. Dankbaar voor de spullen die ik heb en mezelf nogmaals voornemend niets nieuws meer toe te voegen aan wat we al hebben …

Groene tips:

Zoek je iets leuks voor in huis? Kijk eens op sites met gebruikte spullen of bezoek een leuke kringloopwinkel bij jou in de buurt voor een tweedehands alternatief!

Wilma Kerpel

Wilma Kerpel inspireert mensen op Instagram via @kringloopschat en werkt als communicatiemedewerker bij Wycliffe Bijbelvertalers

De Wever

Mijn leven is een weefsel tussen God en mij, niet ik kies de kleurenheel doelbewust werkt Hij. Vaak weeft Hij er verdriet in en ik, door onverstand, vergeet: Hij ziet de bovenen ik de onderkant.

Als ’t weefgetouw zal rusten en de spoel schiet niet meer om, zal God het doek ontvouwen en verklaren elk ‘waarom’hoe nodig donk’re draden zijn in des Wevers hand naast goud- en zilverdraden: zó komt Zijn plan tot stand.

Corrie ten Boom

Het is net als thuis

Zorg die aansluit bij de levensovertuiging van uw partner: hoe vanzelfsprekend is dat nog? Met zorgverleners die weten van het perspectief op de eeuwigheid en het belang van geloof en bekering. Door vergrijzing en een tekort aan helpende handen ontstaat een toenemende druk op de reformatorische zorg.

Eensamenwerkingvan:Adullam,Cedrah,DeSchutse,RST,SalemenSirjon.

Samen kunnen we onze zorg behouden. Steun het initiatief.

Bijbelverspreiding

Geef met Pinksteren een Bijbel cadeau!

De QR-code is geldig tot 23 april 2025.

Voor € 3,50 geeft u een christen uit de Lisu of Miao minderheidsgroep een Bijbel of zangboek in hun eigen taal.

PROJECT 2023-9

https://betaalverzoek.rabobank.nl/betaalverzoek/?id=_0rdKD sNSF23kxf6Fn-tGg

Doneer veilig en eenvoudig via WWW.BONISA.NL of op rekening: NL29RABO 0336 554613

vooronzezorg.nl

We komen graag ons werk presenteren

Vanuit ons hart zetten wij ons als HOE-medewerkers en –vrijwilligers (ruim 90) in voor onze contacten en de projecten in Oost-Europa. Dat hart willen we met u delen. We komen graag een presentatie geven tijdens een bijeenkomst van de vrouwenvereniging.

Wilt u informatie over het presenteren van ons werk? Neem contact op met het kantoor van stichting HOE en vraag naar Allard Selles: info@stichtinghoe.nl of 0342-420554. Gebruik de qr-code of ga naar www.stichtinghoe.nl/contactformulier.

‘Mijn man hoort hier elke dag uit de Bijbel’

Nour (*niet haar echte naam) is getrouwd, heeft twee kinderen en is blij dat ze werk heeft, al betaalt het niet erg goed. Ze maakt lokalen en toiletten schoon op een school.

Haar man heeft geen werk en tobt met zijn gezondheid. Een behoorlijk deel – misschien wel veertig procent – van haar salaris gaat naar de rekening voor de generator om elektriciteit in huis te kunnen hebben. Het elektriciteitsnetwerk van de overheid levert namelijk maar één tot enkele uren stroom per dag. De rest van haar salaris is hard nodig om haar gezin te voorzien van eten en kleding en om de school van de kinderen te kunnen betalen. Als ze daar het einde van de maand al mee haalt, want elke maand is haar salaris minder waard. Door de economische crisis is er een enorme waardedaling van de lokale munteenheid en haar salaris stijgt nauwelijks mee met de stijgende prijzen. Toch heeft Nour hoop. Niet omdat ze verwacht dat ze snel loonsverhoging zal krijgen, al zou dat niet meer dan terecht zijn, niet omdat ze denkt dat er wel weer betere tijden zullen komen of dat de overheid wel snel maatregelen zal gaan nemen; ze put hoop uit Gods trouw.

In ons dagelijkse spraakgebruik kan hoop de betekenis hebben van optimisme of ‘een wensende verwachting’. De Bijbel leert echter wat anders. Christelijke hoop is geen optimisme. Hoop is niet gebaseerd op de verwachting dat het beter zal gaan. Het is kijken naar het wonder van de gekruisigde en opgestane Jezus en daar hoop uit putten. Het wonder dat Hij alles al heeft overwonnen en dat Hij oneindig trouw is, dat geeft echte hoop.

Is het leven dan makkelijk? Nee! We zuchten met de schepping mee en delen in haar pijn (Rom 8:22). En we voelen ons helemaal niet altijd hoopvol. Een poosje geleden heb ik het Bijbelboek Job gelezen. Een man die alles kwijtraakt: niet alleen zijn geld, maar ook zijn kinderen en zijn gezondheid. In Job 19:10 lees ik: ‘Hij heeft mijn hoop losgetrokken als een boom.’ Maar dan een paar verzen later: ‘Ik weet echter: mijn Verlosser leeft.’

Iemand schreef: ‘hoop is als een springveer’. Ze ontwikkelt haar kracht juist als moeilijke omstandigheden druk op ons uitoefenen. Want die druk brengt ons bij het enige wat wel houvast biedt: ‘Gods belofte dat alles nieuw wordt’.

Esther van der Knijff

Esther is getrouwd met Kees, moeder van Hannah, Nathan en Timon en werkt namens de GZB als jeugdarts in Beiroet, Libanon

Meneer Hazerty

Vannacht is Tibor doodgegaan. Hij ligt op de tegels van de oranjerie met zijn pootjes stijf vooruit en beweegt niet meer, ook niet als Abel hem met zijn vinger tussen zijn vleugeltjes port. Hij begraaft hem in een naaidoosje tussen de bessenstruiken en zegt kaddisj over het grafje, waarop hij de grootste steen uit de binnentuin heeft gerold en rechtop in de rulle aarde geplant. Lena kijkt toe met haar vingers in haar mond en wil maar niet huilen, terwijl ze normaal gesproken om alles huilt. Net als hij haar aan een vlechtje wil trekken, hoort hij de muziek.

Hij kijkt op, maar de binnentuin met zijn drie hoge muren is verlaten als altijd. Het geluid komt niet vanachter het vergrendelde poortje in de achtermuur. Het klinkt ook niet vanachter de luiken van het grote huis, waar papa werkt voor een meneer die Koszar heet en die de baas is over het huis en de binnentuin en de oranjerie. Abel is maar één keer in het grote huis geweest. Toen gluurde hij door de ramen aan de voorkant van het huis naar de straat, waar auto’s en slagersfietsen en broodkarren langsreden, maar zodra meneer Koszar het zag, trok hij Abel aan zijn arm weg en zei tegen papa dat hij hem nóóit meer mee mocht nemen. Sindsdien weet Abel zeker wat hij altijd al heeft gedacht: dat meneer Koszar hen alle vier in de binnentuin gevangenhoudt, al zegt papa dat het allemaal anders zit en dat hij het later wel zal begrijpen.

De muziek zweeft boven de binnentuin en het glazen dak van de oranjerie als een vogel op de wind. Abel legt zijn hoofd in zijn nek. Eindelijk ontdekt hij hoog in één van de zijmuren een smal, ijzeren rooster dat bijna helemaal schuilgaat

achter de klimrozen en dat hem eerder nog niet is opgevallen.

Hij holt de oranjerie binnen, waar mama in haar rieten leunstoel voedselbonnen natelt. ‘Mama!’ roept hij. ‘Wat is dat voor muziek?’

‘Nieuwe buren,’ zegt mama, en legt een vinger op haar lippen. ‘Sst. We zijn er niet, weet je nog?’

De hele middag hangt Abel lusteloos rond in de binnentuin. Hij denkt aan de spelletjes die hij met Tibor speelde: broodkruimelspoortje en pik-inmijn-oor en verstoppertje tussen de potpalmen. Maar Tibor ligt onder de bessenstruiken en Lena wil alleen maar kleitaartjes maken. De muziek is allang opgehouden, maar als Abel zijn oren dichtduwt, hoort hij hem nog steeds in zijn hoofd zingen. Nieuwe buren. Werken zij óók in het grote huis? Zouden ze kinderen hebben?

Zijn blik glijdt van het houten poortje naar de orangerie en weer terug. Lena zit op haar knietjes in de bloembedden te wroeten, maar hij weet dat ze het op een huilen zet zodra ze hem niet meer ziet. Hij pakt haar handje, vol grond en plantensap, en leidt haar snel en zachtjes naar de poort. ‘Niet bang zijn’ zegt hij. ‘We gaan alleen maar even kijken.’

Onderste grendel. Op zijn tenen. Bovenste grendel. Het piept. Hij kucht er een paar keer extra hard doorheen, en dan staan ze al in de steeg die achter de buurhuizen langs naar de straat loopt. Abel kent de steeg alleen door de spleten in de poort, waar hij stiekem door gluurt als hij zeker weet dat mama hem niet ziet. Het is precies zoals hij dacht. Twintig stappen in de richting van de grote straat zit nóg een poort in de muur: zonder grendels, op een kier. Het is de poort van

de muziek. ‘Sst,’ doet hij tegen Lena, terwijl hij voorzichtig zijn neus door de opening steekt.

‘We zijn er niet.’

‘Taart!’ zegt Lena. Ze steekt haar hand uit naar de bloemperken. Voor hij haar grijpen kan, is ze al langs hem heen geglipt en de vreemde tuin in gedribbeld.

‘Nee!’ roept Abel. ‘Blijf hier!’

Het is een prachtige tuin, ziet hij, als hij er middenin staat. Heel anders dan die van hen: met keurig omgespitte bedden en strakke struiken die op blokken en kegels lijken. Lena is alweer op de grond gezakt en schept met haar handjes hele kluiten aarde omhoog. Abel trekt aan haar jurk. Er zit een rare kriebel in zijn buik.

‘Kom nou,’ fluistert hij. ‘Dat mag niet.’ ‘Hallo!’ zegt plotseling een stem. ‘Wat moet dat daar?’

Abel kijkt met een ruk op. In de keukendeur staat een man, zijn handen in zijn zij, zoals mama als ze hem een standje gaat geven. Maar hij is niet echt boos, want hij glimlacht met zijn ogen. Als Abel naar zijn gezicht kijkt, weet hij ineens zeker dat deze man bij de muziek hoort: vriendelijk en een beetje droevig tegelijk.

‘Kom eens hier,’ zegt de man. ‘Allebei.’

Abel pakt Lena’s handje stevig beet. Hij is niet bang, maar de kriebel in zijn buik blijft. ‘Ik ben meneer Hazerty,’ zegt de man. ‘Ik woon hier nog maar pas, maar het is echt míjn tuin. Ik kom bij jullie ook niet zomaar bloemen plukken, nietwaar?’

Abel schudt zijn hoofd. ‘Waar wonen jullie?’ vraagt meneer Hazerty. ‘Hiernaast,’ zegt Abel. Dan denkt hij aan mama, en hoe ze altijd haar vinger op haar lippen legt.

Aan díe kant,’ wijst hij snel. Het is de kant van de straat.

Meneer Hazerty lacht, alsof hij wil zeggen: natuurlijk, je kunt toch niet in een binnentuin wonen. ‘Dan horen jullie dus bij de familie Liszt,’ zegt hij. ‘En wat kwamen jullie doen? Taarten bakken?’

‘We hoorden muziek,’ zegt Abel. ‘Daarboven.’ ‘De fagot?’ zegt meneer Hazerty.

Abel haalt verlegen zijn schouders op.

‘Ken je de fagot niet? Wil je ‘m eens zien?’ Meneer Hazerty doet de keukendeur wijder open. ‘Kom dan maar even boven. En voeten vegen!’

Sarah van der Maas is historica, freelance tekstschrijver, trotse Zeeuw, fervent spelfoutzoeker op hagelslagpakken en auteur

Eigenlijk stelde Abel zich de fagot voor als een kleurige vogel in een vergulde kooi, net zoals de papegaai van meneer Koszar. Maar als ze met z’n drieën in de schemerige woonkamer staan, haalt meneer Hazerty uit een smalle koffer alleen een lange, glimmendbruine pijp met metalen knoppen tevoorschijn. ‘Dit is nou de fagot,’ zegt hij. Abel is een beetje teleurgesteld. Maar dan zet meneer Hazerty de pijp aan zijn mond en plotseling is daar dezelfde muziek, maar veel voller en beweeglijker dan in de binnentuin, alsof het hout zingt.

‘Wat hoor je?’ vraagt meneer Hazerty.

‘Een vogel,’ zegt Abel.

Meneer Hazerty lacht verrast. ‘Vlieg, vogel, vlieg. Zo heet het lied. Ken je het niet?’ Hij begint opnieuw te spelen, een andere melodie. Zijn ogen zijn gesloten, maar Abel kijkt de kamer rond. Hij zoekt naar het rooster dat hij vanuit de binnentuin achter de klimrozen heeft gezien. Opeens ziet hij het: laag in de muur, tussen de poten van een oud kabinet, bedekt met spinrag. Hij kijkt even naar meneer Hazerty, die zijn ogen nog steeds dicht heeft. Dan laat hij zich op zijn knieën zakken en tuurt naar buiten. Je kunt maar een klein beetje tuin zien: het gras bij de vijver, waar mama haar lakens droogt.

‘Hé!’ zegt meneer Hazerty. ‘Zit daar een raampje?

Dat wist ik niet.’ Hij laat de fagot tegen zijn stoel leunen en buigt zich voorover. ‘En dat Koszar de was in zijn kantóórtuin ophangt!’ Hij fronst nadenkend zijn wenkbrauwen.

Abel voelt opeens de kriebel weer in zijn buik. ‘Ik moet naar huis,’ zegt hij. ‘Kom Lena.’

‘Ja,’ zegt meneer Hazerty, een beetje afwezig. ‘Ja, gaan jullie maar weer gauw naar huis. Anders wordt mevrouw Liszt ongerust.’

Mama dommelt in haar stoel als ze door het poortje terug de binnentuin en de oranjerie in glippen. Ook meneer Hazerty kan hen hier niet zien. Maar omhoog kijken durft Abel niet.

Drie dagen lang blijft Abel in de oranjerie rondhangen en wil niet naar buiten.

‘Ben je niet lekker?’ vraagt mama. ‘Is het om Tibor?’

Maar Abel denkt alleen maar aan meneer Hazerty en het raampje in de muur, en aan mama die elke dag de was ophangt. ‘Mijn buik doet pijn,’ zegt hij. En dat is ook zo.

Op zondag wordt mama in het grote huis geroepen. Ze neemt Lena aan de hand mee.

Abel aarzelt geen moment. Hij sluipt naar de achtermuur, schuift de grendels weg, holt het gangetje door, de buurtuin in. De achterdeur is open. Hij stapt de keuken binnen. ‘Meneer Hazerty?’ roept hij naar boven.

Meneer Hazerty staat bij het voorraam en kijkt neer op de straat. Hij schrikt op als hij Abel ziet. ‘Goeie grutten, jongeheer Liszt!’ zegt hij, niet onvriendelijk, maar alsof zijn gedachten nog steeds bij de straat zijn. ‘Moet jij niet naar school?’

Abel schudt zijn hoofd, een beetje buiten adem. Hij wil zeggen dat meneer Hazerty nooit, nooit meer door het roostertje mag kijken en dat er helemaal niemand in de binnentuin woont, al hangen er honderd lakens – maar voor hij iets kan zeggen, klinkt er vanbuiten een snijdende gil.

‘Mama!’ roept Abel.

‘Welnee jongen,’ zegt meneer Hazerty. ‘Ze komen voor het kantoor van Koszar, aan de andere kant. Zal ik anders nog iets voor je spelen?’

Maar Abel luistert niet. Hij valt op zijn knieën voor het kabinet, ziet dat het stof en de raggen zorgvuldig uit het rooster geveegd zijn en dat iemand geprobeerd heeft het uit de muur los te schroeven. Hij drukt zijn gezicht er plat tegenaan. In de binnentuin ziet hij zijn vader met twee vreemde mannen, en Lena in haar zondagse jas, en zijn moeder met een koffer die ze op de grond heeft gegooid. ‘Abel!’ schreeuwt ze. ‘Abeltje!’

Hij ziet hoe de mannen iets vragen, hoe papa na een korte aarzeling wijst op de steen tussen de bessenstruiken waar Tibor begraven ligt en Lena’s bloemen allang verdord zijn. De mannen knikken kort. Ze wenken. Papa pakt de koffer van mama over en begint achter hen aan te lopen, de binnentuin uit, zonder omkijken.

‘Papa!’ gilt Abel. ‘Ik ben hier! Wacht op mij!’ Maar zijn keel is zo dik dat zijn stem erin verdwijnt.

Dan voelt hij hoe een hand hem wegtrekt, bij het rooster vandaan. Het gezicht van meneer Hazerty is grauw als haverpap geworden. Hij schudt zijn hoofd terwijl hij de zware fagot aan zijn lippen zet en begint te spelen, hard, veel harder dan Abel kan schreeuwen, en hij speelt door terwijl zijn lippen beven en op straat een zware automotor wordt gestart, vlieg vogel, zingt de fagot, vlieg…

Een kaartje in een moeilijke periode in je leven kan je ontzettend bemoedigen. Het doet je goed als je merkt dat iemand met je meeleeft. Wie stuur jij een mooie kleurkaart? Wil je liever niet knippen in dit magazine? De kaarten staan ook op www.vrouwtotvrouw.nl/kleurkaarten

Linda Bikker, Bemoedigende kaarten (uitgeverij ‘de Banier’)

Heeft uw collectezak al een gezicht?

Sponsor als kerk een kind of vraag een presentatie aan voor de vrouwenvereniging

TOEGANG TOT CHRISTELIJK ONDERWIJS

voor ieder kind

Ieder kind verdient het om naar school te gaan, een dagelijkse maaltijd en de nodige medische zorg te ontvangen. Sterker nog: daar hebben kinderen recht op.

Sponsor een kind en draag bij aan een hoopvolle toekomst voor kinderen die opgroeien in extreme armoede.

WOORDENDAAD.NL/SPONSOREENKIND

Levens wijsheid

Ineens zie ik hem voor me staan: de leraar die me lesgaf in de oude talen Grieks en Latijn. Een vijftiger zal hij geweest zijn. Hij had een gedrongen postuur, een onwrikbare uitstraling.

Hij legde ons de betekenis uit van het Griekse woord crisis. Dat het eigenlijk scheiding betekent, zoiets als balanceren op het scherpst van de snede. Het kan beide kanten opvallen. Zoals met de Cubacrisis die nog niet zo lang achter de rug was. De spanning daarvan voelden we nog allemaal. De docent rechtte zijn rug en keek over ons heen alsof hij een schouwspel zag. Dat had hij vaker. We wisten dat hij in de Tweede Wereldoorlog in het verzet had gezeten en door het oog van de naald was gekropen. Verschillende van zijn vrienden hadden het leven gelaten voor een Duits vuurpeloton. Zijn houding, toon en blik van onverzettelijkheid hadden ongetwijfeld met die ervaring te maken.

‘Jongens’, zei hij, ‘die Cubacrisis is Goddank de goede kant opgevallen. Jullie zullen ongetwijfeld nog heel wat crises in jullie leven meemaken. Dat kan spannend zijn. Maar onthoud dit: crisis betekent scheiding en maar één scheiding is van doorslaggevend belang. Dat is het oordeel van de Zoon des mensen. Zorg dat je dan aan de goede kant staat. Wees gehoorzaam aan het Woord en doe het goede, wat het je ook mag kosten. Dan zijn alle andere crises van ondergeschikt belang. Vergeet dat niet.’ Hij is voor mij een leraar geworden van wie ik veel meer geleerd heb dan alleen maar Grieks en Latijn. De gebeurtenissen van de laatste tijd brengen mij zijn woorden van zestig jaar geleden geregeld te binnen.

Coronacrisis, stikstofcrisis, energiecrisis, vertrouwenscrisis tussen overheid en burger. Welke reacties roepen ze allemaal op? Complottheorieën, looneisen, boze protesten van alle kanten. Hebben we het nog over die grote allesbeslissende crisis, de scheiding van de schapen en de bokken? Buigen we voor het Woord en doen we het goede? Ik zou er graag nog eens over willen praten met mijn oude docent. Wie weet, kan het straks in het Koninkrijk van Christus.

Greet Visservan Lente

Greet Visser is voormalig burgemeestersvrouw en is een groot deel van haar leven als vrijwillig bestuurslid werkzaam geweest bij onder andere zendingsorganisaties, zorg- en welzijnsorganisaties, een museum en enkele christelijke scholen.

KALFSVLEES RECHTSTREEKS VAN ONZE BOERDERIJ!

Van harte welkom bij “Koetjes en Kalfjes”!

Sinds kort verkopen we het heerlijke vlees van onze kalveren ook aan particulieren.

U koopt het vlees bij ons thuis in bevroren conditie. Het vlees wordt vacuüm verpakt per twee stuks. Of in porties van 300 en 500 gram. U kunt ook een bout (= ongeveer 50 kg) bestellen of een paar kilo vlees naar eigen samenstelling. Dit vlees kan vers afgehaald worden. Dit is alleen in overleg mogelijk.

We hebben o.a. biefstuk, entrecote, kalfslapjes, schnitzel etc. We maken zelf overheerlijke hamburgers en rollades. Deze zijn glutenvrij! Heel belangrijk voor mensen met coeliakie! Op verzoek kunnen deze ook zonder zout gemaakt worden. (Voor al onze producten geldt: zolang de voorraad strekt).

WE ZIJN GEOPEND OP

Vrijdag: 08.30-17.00 uur

Zaterdag: 08.30-12.00 uur

BESTELLEN KAN VIA

INFO@KOETJESENKALFJES.ONLINE OF VIA 0318-461281.

Houd Facebook (Koetjes & Kalfjes vleeshandel) en onze website in de gaten voor de updates over o.a. vers vlees! Voor alle producten geldt: zolang de voorraad strekt.

KOETJESENKALFJESONLINE.NL

1 TOTAALCONCEPT

MAATWERK IN ELKE AFBOUWFASE

retail woningbouw utiliteit onderwijs

www.c-acn.nl

Shaare Zedek is het enige pro-life ziekenhuis in Jeruzalem. Steun ons project ‘palliatieve zorg aan kinderen.’

NL74 ABNA 0436 4270 60 Stichting Shaare Zedek

Voor meer informatie of voor het aanvragen van een presentatie: info@shaarezedek.nl • M 06 - 12363723 • www.shaarezedek.nl

Behoefte aan toerusting en bezinning?

Neem een jaarabonnement voor slechts € 52,50 en ontvang De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of vraag een cadeaubon aan en schenk een jaarabonnement. Ga naar www.dewaarheidsvriend.nl/word-abonnee of bel ons op 055-5766660.

Wij wensen u, mede namens de overige duizenden abonnees, veel leesgenoegen toe.

Al zal de vijgenboom niet in bloei staan en er geen vrucht aan de wijnstok zijn, al zal de opbrengst van de olijfboom tegenvallen en zullen de velden geen voedsel voortbrengen, al zal het kleinvee uit de kooi verdwenen zijn en er geen rund in de stallen over zijn –

Colofon

ik zal dan toch in de HEERE van vreugde opspringen, mij verheugen in de God van mijn heil. De HEERE Heere is mijn kracht, Hij maakt mijn voeten als die van de hinden, en Hij doet mij treden op mijn hoogten.

Habakuk 3:17-19

Dit magazine is een tweemaandelijkse uitgave van Vrouw tot Vrouw, Hervormde Vrouwenbond.

Voorzitter redactie en landelijk bestuur Gertruud de Koeijer-Hoekman gdekoeijer@vrouwtotvrouw.nl

Hoofd- en eindredactie

Jacobi de Wildt-Rentier (hoofdredacteur – 078-6319474)

Marina Maas-Heijkoop (eindredacteur) redactie@vrouwtotvrouw.nl

Redactieleden

Simone Aantjes-Freije, Joanne Borsboom-Vergunst, Gertruud de Koeijer-Hoekman, Marja de Kruijf-Ros, Annelies van der Linde-van Zuthem, Hannah Neele en Jannemieke Weenink-ter Steege

Leden landelijk bestuur

Elsbeth ten Brinke-de Rijke, Corine de Jong, Erika de Jong-Borkent, Marja de Kruijf-Ros, Anita Maas-Lugthart, Monica Molendijk-van Bemmel, Alike Nijzink-Vrugteveen en Joanneke Vreekenvan der Giessen.

Vormgeving

AMV + Buijten & Schipperheijn grafimedia

Drukwerk en verzending

AMV + Buijten & Schipperheijn grafimedia www.drukkerij-AMV.nl

Advertenties

AMV + Buijten & Schipperheijn grafimedia info@drukkerij-AMV.nl

Tel. (0318) 48 40 74

Abonnementenadministratie

Jaarabonnement €17,50

Na eerste jaar maandelijks opzegbaar met in achtneming van opzegtermijn van 3 maanden. Voor nieuwe abonnees, adreswijzigingen, etc.: www.vrouwtotvrouw.nl/abonneeadministratie of administratie@vrouwtotvrouw.nl

Ledenadministratie (voor kringen)

Contributie €17,50

Wordt aangegaan voor een jaar, opzeggen voor 1 december.

Voor nieuwe kringleden, adreswijzigingen, etc.: www.vrouwtotvrouw.nl/ledenadministratie of administratie@vrouwtotvrouw.nl

Giften

Wilt u een gift overmaken?

Dat kan naar bankrekening NL80 RABO 0377871621

t.n.v. Herv. Geref. Vrouwenbond. (Voor abonnementsgeld ontvangt u een factuur)

Contact Vrouw tot Vrouw organisatie

Johan Willem Frisostraat 38, 7462 GX Rijssen secretariaat@vrouwtotvrouw.nl

06-48 87 63 70

CBB

Vrouw tot Vrouw magazine is bij de CBB verkrijgbaar in grootletter, braille, gesproken en digitale vorm. Tel. 034156 54 77, e-mail: klantenservice@cbb.nl.

Ieder mens verdient het om gezien te worden. Voor Andreas betekende dit dat hij motivatie en vertrouwen kreeg. Hij werkt nu als facilitair medewerker op onze locatie. Al 35 jaar ziet Ontmoeting mensen in schrijnende situaties.

Zie jij hen?

Kijk op ontmoeting.nl/gezien

ZIE JE MIJ?

Ik ben Andreas. Verslaving en criminaliteit waren een vast onder­deel van mijn leven. Ik was dakloos of zat in de gevangenis. Ik was van God los en had alle vertrouwen in mensen verloren.