Alternatieve woonvormen voor senioren

ALTERNATIEVE WOON-

We leven langer en zijn met meer tegelijk ‘op leeftijd’. We willen graag zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen en hebben niet allemaal familie in de buurt die kan of wil helpen wanneer het (even) wat minder gaat. Ook slagen de landelijke en lokale overheden er niet in om tijdig geschikte woonvoorzieningen voor ouderen te realiseren.

Om al die ontwikkelingen te ondervangen, zijn er de laatste jaren allerlei initiatieven ontstaan voor alternatieve woonvormen voor senioren. Om met elkaar voor een zo aangenaam mogelijke oude dag te zorgen.

Granny Pod

Zoals er uit Amerika van alles overwaait, gebeurt dat misschien ook wel met de granny pods. Dit zijn kleine, verplaatsbare huisjes, waarmee je tijdelijk in de buurt kunt komen wonen van wie er (een beetje) voor je zorgt, zonder dat je voortdurend op elkaars lip zit. Pa of moe in de achtertuin, in een schuurtje op stand; waarom niet? Of misschien maak je er op een dag zelf wel gebruik van…

Erfdelen

Dit concept is gebaseerd op duurzame ambities. Het idee is om in en om een leegstaande boerderij, waarvan er steeds meer zijn in Nederland, een groene woongemeenschap te creëren. Samenwerken en aandacht voor elkaar zijn de sociale uitgangspunten; verantwoord water- en energieverbruik een paar van de idealistische. Daarbij zoekt men naar gelijkgestemden om handen en voeten te geven aan deze manier van wonen op het platteland.

Thuishuis

Maar er is meer. Wat dacht je bijvoorbeeld van het Thuishuis; een soort studentenhuis voor 60-plussers. Daarbij hebben 5 tot 7 alleenstaande bewoners ieder een eigen woonruimte met sanitair. Ze delen de keuken, een huiskamer en afhankelijk van de grootte en ligging soms ook een tuin of andere ruimtes. De gedachte erachter is dat je verhuizing hiernaartoe de laatste van je leven is. En waarom zou je de tijd die je rest niet minstens zo gezellig maken als je studententijd was?

Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO)

Hierbij gaat het om een vorm van sociale projectontwikkeling waarbij toekomstige bewoners gezamenlijk opdrachtgever zijn voor hun eigen nieuwbouw-project. Daarbij kun je als groep kiezen of je alleen met ouderen wil wonen of bijvoorbeeld juist ook samen met jongere gezinnen. Ons land kent verscheidene organisaties die je daarbij kunnen ondersteunen. We noemen er hier 3:

VORMEN VOOR SENIOREN

BIEB

Deze afkorting staat voor Bouwen In Eigen Beheer. BIEB is geboren in de Eindhovense wijk Gestel-Noord. In 1981 lagen daar 2 locaties braak waarop niemand wilde bouwen. In het toenmalige stadsvernieuwingsklimaat waren projectontwikkelaars huiverig om daar aan de slag te gaan. Technisch bewonersondersteuner Henk Vlemmix kwam in samenspraak met de buurtorganisatie tot een werkwijze die even simpel als revolutionair was: keer de bouwkolom om en ontwikkel woningen vanuit de vraag van de eindgebruiker. In 1982 werd kopersvereniging ‘De Spoorbaan’ opgericht en 2 jaar later werden de 45 woningen opgeleverd. Meer informatie vind je op www.bouwenineigenbeheer.nl.

Knarrenhof

In Zwolle is begin 2018 het eerste Knarrenhof geopend; een (in dit geval) speciaal gebouwd complex waar ouderen op zichzelf wonen en de bereidheid hebben elkaar bij te staan in tijden van nood. Je kookt eens wat voor een ander of helpt met een klusje in huis; nabuurschap zoals dat vroeger heel gewoon was. Er is een gezamenlijke hobby- of ontmoetingsruimte en een gedeelde binnentuin, dus vereenzamen is geen optie. Op www.knarrenhof.nl vind je alle informatie over de achtergrond en mogelijke manieren van uitvoering van deze nieuwe vorm van behuizing voor krasse knarren. Er zijn plannen voor nog veel meer knarrenhoven door het hele land. Daarvoor is er per gemeente een k(n)artrekker nodig en een initiatiefgroep van minimaal 30 huishoudens.

KilimanjaroWonen

Bij deze organisatie – ook gevestigd in Eindhoven – bestaat een initiatiefgroep uit minimaal 3 personen die een gezamenlijk doel hebben. Soms is dat een specifieke locatie, soms een gezamenlijke woonvisie. Deelname aan het traject is kosteloos maar de initiatiefgroep verplicht zich wel de professionele diensten af te nemen van KilimanjaroWonen wanneer het initiatief leidt tot een concreet woonproject. Pas op dat moment beslissen mensen of ze daadwerkelijk deel gaan nemen. Op www.kilimanjarowonen.nl vind je meer informatie. Binnen de gemeente ’s-Hertogenbosch werden al 2 projecten gerealiseerd: Geldersedam en Oosterburen. Over die laatste lees je meer in het volgende artikel.

Ad van der Donk

OOSTERBUREN, OPGEZET

Woongemeenschap Oosterburen aan de Hertoglaan in de Aa-wijk telt 14 woningen in 2 Na fascinerende reizen naar Rusland in de bouwlagen, 11 koop en 3 huur. Op dit moment wonen er 19 mensen. Op 13 april zaten afgelopen maanden, heeft de HEVO-reiswe in de Tweede Kamer, de gemeenschappelijke ruimte waarover de bewoners beschikken, commissie, op verzoek van een aantal naast hun compleet zelfstandige woonruimte. Aan tafel zaten Ine van der Zanden van de leden, besloten in het voorjaar van 2020 commissie PR, Kitty Hesen, bewoonster en bestuurslid van KilimanjaroWonen. naar Israël te gaan.

Kitty: “Geldersedam in Den Bosch is een woongemeenschap die al eerder met medewerking van KilimanjaroWonen was gerealiseerd. Daarbij bleef nog een grote groep belangstellenden over.

Hoe is deze woongemeenschap ontstaan?

De gemeente wilde graag gaan bouwen op het voormalig voetbalterrein van OVH, maar het was crisis. Er was geen ontwikkelaar die wilde instappen op dat moment. De gemeente zocht daarom contact met ons: ‘Wij hebben een locatie. Hebben jullie een groep?’ KilimanjaroWonen heeft dat in de nieuwsbrief gezet en toen is het echt begonnen. Ook bij de Geldersedam ging het zo. Daar is overigens geen nieuwbouw gedaan maar is de oude Kameleonschool verbouwd. In beide projecten hebben initiatiefgroepen mee moeten doen aan een selectie/biedingsprocedure.”

Ine: “Van de oorspronkelijk grote groep bleef een klein groepje over. Er ging iemand dood, een ander vond alsnog een plekje in de Geldersedam, de tijd liet anderen vertrekken. Toen we hier begonnen in 2014 hadden we nog maar 2 mensen over: Eén huurder en één koper. Pas toen er een projectontwikkelaar gevonden werd, die als achtervang wilde fungeren voor het geval het allemaal niet ging lukken, leek het alsof de energie los kwam om alles te laten slagen. Toen ging het snel. Er werden nieuwe kandidaten gevonden en er ontstond zelfs een wachtlijst.”

Waar kwamen die nieuwe mensen vandaan?

Kitty: “Er heeft een stukje op de site van KilimanjaroWonen gestaan, maar vooral mond-tot-mond-reclame heeft gezorgd voor bekendheid. Er werden informatiebijeenkomsten georganiseerd en daar ontmoette je andere potentiële bewoners. Als je belangstelling hebt, moet je vriend van Kilimanjaro worden. Daarvan worden onze onkosten, zoals huur van zaaltjes en vrijwilligers betaald.”

Is het dus juist door de crisis, dat jullie dit project hebben kunnen realiseren?

Ine: “Ja, enerzijds wel, van de andere kant legt de landelijke overheid grote druk op de gemeentes om te komen tot een goede manier van samenwonen. De mantelzorg halveert, het aantal ouderen groeit en de zorg groeit niet mee. Er moet iets gebeuren. Er bestaat dan ook veel belangstelling voor ons en ons project. Elke week zou wel een groep willen komen kijken. Er is een grote groep belangstellenden in ‘s Hertogenbosch (ruim 60

MET KILIMANJAROWONEN

huishoudens) en een heel actief kartrekkersgroepje van Jullie hebben een vereniging van eigenaren én Na fascinerende reizen naar Rusland in de 6 mensen. Zij vormen een soort voorhoede voor de be- een bewonersvereniging. Wat is het verschil? afgelopen maanden, heeft de HEVO-reislangstellenden, die graag op deze manier zouden willen Kitty: “De bewonersvereniging is er voor de leuke dincommissie, op verzoek van een aantal wonen en die aan het zoeken zijn naar een locatie. Zij gen en de wat praktischer zaken, zoals tuinonderhoud, leden, besloten in het voorjaar van 2020 zijn een zogeheten initiatiefgroep die door Kilimanjaro schoonmaken van de gemeenschappelijke ruimtes. Einaar Israël te gaan. wordt ondersteund.” genlijk alles wat niet direct met het pand te maken heeft. De VVE is er dan juist voor alles wat met het pand te Hoeveel energie kost deelname aan zo’n project? maken heeft. Regelmatig raken zaken elkaar en daarom Kitty: “Heel veel. Maar dat is ook juist het aantrekkelijke. vergaderen we ook samen. Als het om VVE-zaken gaat Je bent overal bij betrokken. Je moet overal een mening hebben de huurders geen stemrecht.” over gaan vormen. We zijn hier gasvrij, dus we hebben ons ook verdiept in de warmtepomp om een voorbeeld Hoe wordt door de buurt naar jullie gekeken? te noemen. Locaties vinden is nu het grote probleem. Ine: “We krijgen wel eens vragen als ‘Zijn jullie een comGemeentes worden al een beetje overvraagd door wen- mune?’, of we horen een cynische opmerking ‘Dat mag sen van middenhuurders, woonwagenbewoners, sta- niet van de sekte’. De buurt ziet ons af en toe ook wel als tushouders en sociale huurders. En dan komen wij met een seniorencomplex. We kregen dan ook veel kaartjes CPO ook nog eens met onze wens voor een (ver)bouw- bij het begin van de coronacrisis.” locatie.”

Jullie zoeken verbinding met de wijk. Hoe ziet Bewoners helpen elkaar, doen een boodschap. dat er uit?

Waar ligt de grens van het helpen? Kitty: “We doen mee met activiteiten van de wijk, met de Ine: “Er is geen harde grens, maar we kunnen stellen, dat wijkraad, met Pasen, een barbecue, schoonmaken van zorg de grens vormt. Er zijn een paar bewoners die zorg de wijk. Alleen door corona is het veel stiller. Het is een nodig hebben, maar die komt van buiten. En ieder geeft jonge wijk, er worden veel kinderen geboren en we doen zijn eigen grens aan. De een wil helpen bij de verzorging op onze beurt dus veel geboortekaartjes in de bussen.” van een wond, terwijl een ander dat zeker niet zal doen. En dit soort zorg is dan van tijdelijke aard. Hier wordt Kan iedereen hier komen wonen? wel snel voor iedereen duidelijk dat iemand even hulp Ine: “De leeftijdsgroep loopt nu van ongeveer 50 tot bijnodig heeft om even een boodschap te doen. We letten na 70. Eigenlijk hadden we graag een grotere leeftijdser met elkaar wel op dat niemand ongewild alleen blijft. spreiding gezien, maar dat is helaas niet gelukt. De groep Er is sociale controle, maar er is ook recht op privacy. De bepaalt de doelgroep, bijvoorbeeld wel of geen gezinbalans moet goed zijn.” nen en leeftijdsondergrens.”

Mattie Daniëls