Mama appelsap

AAN DE POLITICI IN DEN HAAG Guido Robbens

Mama Appelsap

Bijna iedereen herinnert zich als kind ooit een populair liedje te hebben gehoord zonder te begrijpen wat met de (meestal Engelstalige) tekst werd bedoeld. Van datgene wat we niet begrijpen, maken onze hersenen spontaan de verbinding met woorden of zinnen die we wel begrijpen. Op die manier horen we dingen, die niet zo bedoeld zijn. Pas veel later kom je erachter dat je de inhoud van het lied verkeerd begrepen hebt.

In Nederland is dit fenomeen algemeen bekend onder de naam ‘Mama Appelsap’; de term verwijst naar een songtekst van Michael Jackson uit 1982, waar hij zingt “Ma me se, ma me se, ma ma cio”, hetgeen door Nederlandse oren algemeen werd gehoord als ‘Mama Appelsap’. Taalkundigen spreken van ‘verluistering’ en hanteren voor dit fenomeen de uit het Engels afkomstige term mondegreen.

Een oudere Nederlandse mondegreen verwijst naar een jongetje dat op een christelijke school gezang 473 uit het Liedboek voor de Kerken had moeten meezingen: ‘Neem mijn stem, opdat mijn lied U, mijn Koning, hulde biedt’; aan de juf vroeg hij na afloop: “Juf, wie is eigenlijk koning Huldebiet?” Soms zijn mondegreens niet voor iedereen herkenbaar en daarom vergezocht: dat is het geval bij de song ‘Seven seconds’ van Youssou N’Dour waarin sommige auditieve fijnproevers de lariekoekzin “Ronald Koeman gooit alle dingen om” menen te herkennen. Aan anderen waaronder ikzelf, is de nonsens niet besteed, want zij horen enkel het originele Engels.

In het Duits heet het verschijnsel ‘Agathe Bauer’, vernoemd naar de bekende song ‘I’ve got the power’ van de rapgroep Snap. In het Frans spreekt men van ‘hallucination auditive’, een term die tegelijk refereert aan een oorstoornis maar wel specifieker is dan de term ‘calembour’ die dubbelzinnige woordgrapjes aanduidt, zoals in “Quand on veut faire l’amour, c’est entre adultes qu’on s’entend (consentants)”.

Mondegreens hebben met opzettelijke verbasteringen of onbewuste tekstverdraaiingen gemeen dat ze berusten op paronymie: de sterke maar geheel toevallige overeenkomst van woorden of uitdrukkingen. Een woordspeling is echter een verandering van de tekst, een mondegreen niet. Als ‘Annie hou jij mijn tassie effe vast’ gewijzigd wordt in ‘Annie hou jij mijn nasi effe vast’ is dat geen mondegreen. In de serie ‘The Sopranos’ zegt de vrouw van maffiabaas Tony dat zij naar Frankrijk gaat, naar Cap d’Antibes. Tony vertelt vervolgens aan zijn kompanen dat zijn vrouw een Franse vriend heeft: ‘Captain Tibe’. Weer geen mondegreen.