OP NAAR EEN TRANSPARANT ECOSYSTEEM: KNELPUNTEN EN AANBEVELINGEN

scale-ups • aanbevelingen

In het vorige hoofdstuk kwamen de voornaamste knelpunten waar scale-ups mee worstelen aan bod. Die moeilijkheden kunnen deels aangepakt worden door specifieke ingrepen, maar minstens even belangrijk is het hele ecosysteem, want dat zorgt voor de samenhang tussen alle betrokken actoren en middelen. Alle initiatieven en actoren moeten elkaar naadloos aanvullen en wederzijds versterken. Daar heeft Vlaanderen nog werk voor de boeg.

4. Op naar een transparant ecosysteem: knelpunten en aanbevelingen

Meer info en interviews op www. voka.be/innovatie

Meer transparantie, focus en samenwerking

Net zoals het financieringslandschap is ook het dienstverleningsaanbod uitgebreid, maar het is weinig overzichtelijk. De veelheid van initiatieven van de overheid, kennisinstellingen, allerhande organisaties, … is daarvan de oorzaak. Zowat elke beleidsniveau houdt zich op een of andere manier wel met scale-ups bezig: steden en gemeenten, provincies, Vlaanderen en het federale niveau. Er is te veel overlap en er wordt te veel langs elkaar gefietst.

Dikwijls zijn de aangeboden pakketten ook te generalistisch en te weinig vraaggedreven. De wederzijdse kennis bij incubatoren en acceleratoren van elkaars sterktes en focus kan beter. Met die kennis kan er gerichter doorverwezen worden en moet niet elke organisatie het warm water opnieuw uitvinden. Toch bestaat er op dat vlak veel onderlinge concurrentie die het doorverwijzen in de weg staat. Soms is er wel samenwerking, maar vaak beperkt tot de eigen provincie. Ook internationaal moet er meer worden samengewerkt.

Los van de geografische, bestaat er ook te veel inhoudelijke fragmentatie. Bepaalde initiatieven focussen vooral op onderlinge netwerking, maar zijn minder sterk op vlak van kennis over sales en marketing, HR-beleid of toegang tot financiers. Terwijl scale-ups aangeven dat ze ook nood hebben aan specifieke opleidingen om bijvoorbeeld hun management- en leiderschapskwaliteiten of strategie en sales te versterken.

“Zowat elke beleidsniveau houdt zich op een of andere manier wel met scale-ups bezig: er is te veel overlap en er wordt te veel langs elkaar gefietst.”

scale-ups • aanbevelingen

“De Europese interne markt is nog te gefragmenteerd en te vaak een mozaïek van verschillende wetgevingen.”

Aanbevelingen

Tot slot doen we enkele aanbevelingen. Die staan niet op zichzelf, maar moeten in onderlinge samenhang gelezen worden. Het punt dat we hiermee willen maken is niet paradoxaal, want het streeft naar een gezond evenwicht tussen bundeling en versnippering. Door te veel versplintering worden kansen gemist, maar een overdreven bundeling beperkt dan weer de speelruimte voor spontane initiatieven.

1. Coördineer het decentrale ecosysteem Roep de fragmentatie een halt toe, niet door alles centraal en top-down te organiseren, maar door de initiatieven beter op elkaar af te stemmen, inhoudelijk meer te differentiëren en de vele overlap eruit te halen. VLAIO is hier het best geplaatst om de regisseursrol op te nemen gezien het al bestaande programma Ondernemerschap en het ‘VLAIO Netwerk’ dat allerlei partners bijeenbrengt. De specifieke partners die werken met scale-ups kunnen onderling rond de tafel bijeengebracht worden voor een betere afstemming en samenwerking. Kijk daarvoor bijvoorbeeld naar het Deense Heyfunding dat als nationaal matchmakingplatform het hele Deense ecosysteem bijeenbrengt. Een ander voorbeeld is het recente Nederlandse Pole Position dat een gezamenlijk initiatief is van Techleap.nl, een non-profitorganisatie die als doel heeft om het Nederlandse start-up ecosysteem te boosten, en vier incubatoren, waaronder het bekende UtrechtInc en YES!Delft. Rond een specifiek thema, ‘Health Tech’, worden tien deep tech start-ups begeleid in hun groei, het leggen van nationale en internationale contacten, peer-topeer learning en toegang tot de beste experten. De verschillende krachten en expertises worden zo gebundeld. Bovendien ontstaat er meer focus en dieptewerking. Ook in Vlaanderen is dat de way to go, eventueel kan dit via een beperkte, maar voldoende aantrekkelijke bonusfinanciering aangemoedigd worden.

2. Versterk de stedelijke ecosystemen Versterk tegelijk de stedelijke ecosystemen als gespecialiseerde netwerken omdat ze op dat niveau het beste functioneren. Dichte en nabije persoonlijke netwerken kan je niet zomaar regionaal of nationaal nabootsen. Niet voor niets zijn de ecosystemen van de toekomst stedelijk. Dat is een wereldwijd gebeuren. Zorg wel dat de verschillende ecosystemen elkaar goed kennen, evenals hun zwaktes en sterktes, en dat ze niet in hun eigen provincie blijven hangen. Stedelijke ecosystemen kunnen hun unieke sterktes versterken door extra ondersteuning voor kapitaalwerving te voorzien en proactief in te spelen op opportuniteiten zoals BaseLaunch in Bazel voor de biotechsector doet. Zij partneren actief wetenschappers, grote bedrijven, starters en groeiers om nieuwe bedrijven op te richten. Op slechts enkele jaren tijd wist het daardoor meer dan 270 miljoen dollar durfkapitaal aan te trekken. Laat steden als Gent en Antwerpen hun eigen werking en focus voor het aantrekken van scale-ups verder versterken en nog meer inzetten op initiatieven zoals BlueChem, NextGen District, Tech Lane Ghent, …

3. Zet Vlaanderen als één merk in de markt Maak van Vlaanderen een sterk merk en portaal voor de Europese markt. Treed naar buiten als één regio: de individuele Vlaamse provincies wegen internationaal onvoldoende om specifieke regio’s of wereldsteden op gelijke voet in het buitenland te benaderen. Zorg voor meer samenwerking op het vlak van buitenlandse missies om

scale-ups • aanbevelingen

Vlaanderen als merk te branden en spin te worden in het internationale netwerk. Maak daarvoor gebruik van specifieke, internationale netwerken zoals Masschallenge, en link Vlaanderen met andere sterke tech valleys. Zet de eigen sterktes vooraan: biotech, data, health, encryptie, … Neem een voorbeeld aan Digital Switzerland dat als doel heeft om het land te verankeren als vooraanstaande vestigingsplaats voor digitale innovatie.

4. Heb aandacht voor out- én inbound Om uit te kunnen groeien tot een sterk merk en aantrekkelijk te zijn als vestigingsplaats moet er niet alleen aandacht zijn voor export en buitenlandse promotie, maar ook voor het aantrekken van talent en scale-ups. Daar is nog veel verbetering mogelijk. Expats ervaren te veel drempels wat administratie en huisvesting betreft.

Maak het unieke digitale loket Working in Belgium gebruiksvriendelijker en verkort de aanvraagtijd voor de Single Permit. Zorg ook voor digitaal en fysiek toegankelijke Expat Centers die alle nodige info bundelen en waar nieuwkomers met al hun vragen terecht kunnen.

Voer ‘Digital Nomad Visa’ in die buitenlands talent via een lichte vergunningsprocedure tijdelijk toelaten actief te zijn in ons land, met opties voor 6, 12 of 24 maanden. Het speelt sterk in op de nieuwe trend van Digital Nomads.

De uitwerking van ‘Startup Visa’ om tech start-ups van buiten Europa aan te trekken, is eveneens een must. Portugal werft actief start-ups met voldoende potentieel, met de mogelijkheid om de oprichters ervan na vijf jaar permanent te laten resideren. Ook Canada heeft een gelijkaardige mogelijkheid en Frankrijk kent soepele Tech Visa voor technologisch vernuft. Zo maak je van je immigratiebeleid een troef. 5. Versterk de Europese interne en financieringsmarkt De financiering van start-ups en het vinden van voldoende middelen voor de vroege fases en kleinere bedragen (‘tickets’) is de laatste jaren sterk verbeterd. Maar in bepaalde sectoren en niches zoals deep tech (hardware met lange ontwikkelingstijd), biotech, … blijft er een probleem door de lange en onzekere ontwikkelingstijden. Daardoor worden vaak onvoldoende mature producten gelanceerd of wordt er kapitaal tegen een te hoge kost aangetrokken.

Het probleem overstijgt Vlaanderen. Daarom moeten er op Europees niveau de nodige stappen worden gezet. Grotere, minder risicomijdende fondsen met een langetermijnvisie en dito criteria zijn nodig, evenals meer gespecialiseerde netwerken om durfkapitalisten te linken met scale-ups. Die combinatie moet grotere tickets met meer flexibiliteit en oog voor de lange termijn mogelijk maken. Bestaande instrumenten zoals ESCALAR en EIC Accelerator zijn stappen in de goede richting, maar onvoldoende.

Ten slotte is de Europese interne markt nog te gefragmenteerd en te vaak een mozaïek van verschillende wetgevingen. Harmoniseer de verschillende wetgevingen, belastingregimes, standaarden, … en verminder de grote verschillen die de kosten voor scale-ups om in Europa voldoende schaal te bereiken, opdrijven. Een écht eengemaakte markt zou de noodzaak om onmiddellijk de Atlantische overtocht te maken, verkleinen. Een sprekend voorbeeld is het delen van data. Ondanks initiatieven als GAIA-X (Europese data cloud) zijn veel data nog steeds niet onderling opvraag- en uitwisselbaar door een gebrek aan standaardisatie op lidstaat- en organisatieniveau. Net in het valoriseren van data zit er nog enorm veel potentieel. Het zou onvergeeflijk zijn als dat potentieel opgesloten blijft in silo’s.