De innovativiteit van watertransport zal je verbazen

Luc Geerts is Market developer bij De Vlaamse Waterweg

“DE INNOVATIVITEIT VAN WATERTRANSPORT

ZAL JE VERBAZEN”

Ter land boomt het vrachtverkeer als nooit tevoren, met jammer genoeg ook congesties en onvoorspelbare rijtijden. Ter zee liggen de internationale wateren vol met containerschepen die tot 4 voetbalvelden groot zijn. In de lucht vliegen cargoladingen de wereld rond in recordtijden. Maar op onze Vlaamse waterwegen is het vandaag de dag rustig toeven. Te rustig, want maar 16% van het totale vrachtverkeer in Vlaanderen gaat vandaag over water. Market developer Luc Geerts van De Vlaamse Waterweg, het Extern Verzelfstandigd Agentschap van de Vlaamse overheid bevoegd voor de waterwegen, wil een groter deel van de koek en is ambitieus: “Europa wil immers dat tegen 2030 het aandeel spoor- en binnenvaart stijgt tot 34%.”

16%. Zoveel bedraagt het aandeel van de binnenvaart binnen de totale modal split voor vrachtvervoer in Vlaanderen. Het spoor is goed voor 10% en dat maakt dat de weg met kop en schouders boven alles uitsteekt. Helaas merk je dat ook aan de dichtgeslibde wegen in de Vlaamse Ruit en steeds meer wordt ook de CO₂-uitstoot van vrachtverkeer kritisch bekeken. Luc Geerts wil met De Vlaamse Waterweg ondernemers overtuigen om vervoer over water te overwegen. Bedrijven die interesse hebben, worden gescreend op potentieel en als dat positief is, bieden Geerts en zijn team ondersteuning bij het omvormen van logistieke processen en de samenwerkingen met marktpartijen.

Maar bedrijven overtuigen is één zaak, de binnenvaart verder moderniseren en optimaliseren moet ervoor zorgen dat ondernemers zelf de stap naar de waterwegen zetten. Ook dat is een kerntaak van De Vlaamse Waterweg. Geerts beaamt dat het imago van de binnenvaart niet het meest flitsende is. “Er was lang haast geen verandering of evolutie in onze sector. Maar de laatste jaren hebben we een serieuze inhaalbeweging gemaakt.

Tekst: Mathieu Wouters Met name op vlak van digitalisering en autonoom varen heeft Vlaanderen zelfs een voorbeeldfunctie voor andere landen.” Een andere innovatie waar De Vlaamse Waterweg prominent bij betrokken is, is Watertruck+. Dat is een concept waarbij kleine vaartuigen vanop verschillende kleine waterwegen samengevoegd worden tot een heus konvooi op de grotere vaarwegen. Daarmee sluiten die kleine waterwegen beter aan op het hoofdnet en wordt het dalende aantal kleine schepen en bemanning opgevangen.

Uitdagingen te over Die evoluties zijn broodnodig, want de demografie van de werkende populatie in de binnenvaart gaat de verkeerde richting uit. “Dat is een van dé uitdagingen waar we mee kampen”, erkent Geerts. “De leeftijdspiramide van de binnenschipper staat op zijn kop. Meer dan 55% is ouder dan 50 jaar. Die autonome vaartuigen zullen een deel van de oplossing zijn om het toekomstig tekort aan werkkrachten op te vangen. Wat ook zal helpen, zijn aanpassingen aan het arbeidsregime: door met dagshiften te werken in plaats van

wekenlang aan boord van een schip te vertoeven, wordt de job aantrekkelijker.”

Die slinkende populatie schippers weerspiegelt zich ook in de middelen waarmee verladers het moeten doen. De laatste jaren daalde het aantal kleine schepen met meer dan 60%. Die kleine schepen zijn nochtans essentieel om ook kleine vaarwegen te ontsluiten en het potentieel van watertransport te vrijwaren. “Daarom juist dat we zo inzetten op autonoom varen en initiatieven als Watertruck+, dat ik eerder al aanhaalde. Daarmee voorzien we niet alleen vaartuigen, maar ook een concept dat het transport tegen lagere kost kan laten verlopen. Bovendien zullen die nieuwe vaartuigen nieuwe goederenstromen transporteren die momenteel niet door de binnenvaart vervoerd worden én zullen we ook op milieuvlak winsten boeken (25% minder CO₂-uitstoot).”

Groen, vandaag én morgen Binnenvaart is een milieuvriendelijke transportwijze: de CO₂-uitstoot ligt per ton vracht en per afgelegde kilometer 3 tot 4 keer lager dan die van de gemiddelde vrachtwagen. Maar Luc Geerts beseft dat die voorsprong niet eeuwigdurend is. “De

Potentieel is er genoeg. Een Vlaams bedrijf dat verder dan 10 kilometer van een waterloop ligt, is uitzonderlijk.

levenscyclus van een scheepsmotor is veel langer dan die van vrachtwagens en dus evolueert de technologie minder snel. We moeten vandaag al kijken naar alternatieve energiebronnen zoals elektriciteit of waterstof om die troef van milieuvriendelijkheid ook in de toekomst te garanderen. De Europese Green Deal heeft klimaatneutraliteit als doel in 2050. Je moet nu beginnen werken om die doelstelling te halen.”

Het milieu-aspect blijft één van dé troeven van watertransport, maar niet de enige. “Onbekend is onbemind”, vindt Geerts, “want hoewel het voor velen niet zo lijkt, is watervervoer een flexibele modus. Zowel in formaat van schepen als mogelijke ladingen, van containers tot paletten of bulk. Bovendien is het erg betrouwbaar omdat je exact weet wanneer je vracht vertrekt én aankomt zodat je je supply chain optimaal kunt organiseren. Nog een voordeel is dat accidenten op het water eerder uitzondering dan regel zijn.” Wat dan met de prijs? Dat die altijd hoger ligt dan bij wegtransport wil Geerts nuanceren: “Soms klopt die stelling, zeker als er voor watertransport voor- en natrajecten aan te pas komen. Maar het economisch voordeel van wegvervoer neemt geleidelijk af. Dat komt door de files – je transport duurt langer en wordt dus duurder – maar ook door de invoering van kilometerheffingen.”

De juiste modus voor elk transport “Het is niet onze ambitie om wegtransport volledig weg te concurreren, dat kan ook niet. Waar De Vlaamse Waterweg voor pleit, is de juiste modus voor elk transport. Grote hoeveelheden vervoer je veel efficiënter over water: een groot binnenvaartschip kan tot 200 vrachtwagens van de weg halen. Ook qua personeelskosten is dat veel interessanter.” Maar wat als je bedrijf niet aan een waterweg ligt? Dan moet ik alsnog beroep doen op die vrachtwagens. “Het klopt dat een locatie aan water een grote troef is. Maar ook als dat niet het geval is, kun je met efficiënt voor- en natransport genieten van de voordelen van watervervoer. In Vlaanderen is het uitzonderlijk als je verder dan 10 kilometer van een waterloop ligt.”

Voor Geerts is het een kwestie van overtuiging en toekomstgericht denken. Hij haalt de case van de Leuvense bouwhandel André Celis aan. “10 jaar geleden deden zij niets via water. Maar ze zijn gaan nadenken over het mobiliteitsvraagstuk en wilden zich op een positieve manier gaan positioneren naar de toekomst toe. Ze hebben hun processen en infrastructuur zo aangepast dat ze optimaal van binnenvaart gebruik maken. Intussen vervullen ze zelfs een pioniersrol door ook te gaan inzetten op autonoom varen en de aanleg van een kademuur dankzij publiek-private samenwerking. Kortom, waar een wil is, is een waterweg!”