Hoe ver staan we in Vlaanderen?

3. Hoe ver staan we in Vlaanderen?

Ondanks de enorme economische én maatschappelijke opportuniteiten die 5G met zich meebrengt, zien we dat de uitrol nog steeds vertraging oploopt in België. Dat heeft niet enkel nadelige gevolgen voor de aanwezige bedrijven hier, maar ook voor consumenten, overheden en de social profit-sector. We zoomen hier dieper in op de huidige ontwikkelingen in ons land, op hoe we ons verhouden tegenover andere landen en op wat de toekomst ons brengt.

1. Stand van zaken in Vlaanderen/België

Uitblijven van de federale spectrumveiling

Mobiele data worden binnen 5G getransfereerd via elektromagnetische radiogolven die zich bewegen binnen verschillende frequentieban den (spectrum). De prioritaire frequentiebanden voor de 5G-uitrol zijn: 700 MHz, 3,4 - 3,8 GHz en 26 GHz. De laagste frequenties hebben het grootste bereik, maar zijn minder geschikt voor veel en snel dataverkeer. Hogere frequenties daarentegen hebben een beperkter bereik, maar zorgen wel voor een snellere en grotere dataoverdracht. De federale overheid stelt de wetgeving op voor het opstarten van de vei ling voor het benodigde 5G-spectrum, terwijl het BIPT (Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie) verantwoordelijk is voor het organiseren van de veiling. Typisch worden daarbij 20 jaar durende licenties verleend aan de telecomoperatoren.

Anno 2020 zijn die frequenties nog steeds niet geveild, waardoor 5G nog niet ruim commercieel toegepast kan worden. De procedure is geblokkeerd, omdat er nog geen akkoord is tussen de federale en regionale overheden over de verdeling van de opbrengsten die de veiling zou kunnen opleveren. Daarnaast wordt het hele proces extra

Lees het interview met Mitch De Geest, CEO van Citymesh, in ons dossier op ➜ voka.be/ digitaletransformatie bemoeilijkt door het uitblijven van een volwaardige en daadkrachtige federale regering.

Daardoor zal het jammer genoeg nog even duren voor 5G effectief volledig kan worden uitgerold in Vlaanderen. Op dit moment is er wel één telecomoperator die een licentie heeft op een beperkt gedeelte van het 5G-spectrum en dat gebruikt voor b2b-toepassingen: Citymesh heeft tot 2025 een licentie voor spectrum in de frequentieband 3,5 GHz. Daarnaast kan 5G enkel worden toegepast in niet-commerciële omgevingen en binnen trials (via testlicenties, die weliswaar snel kunnen worden verkregen).

Het is de verwachting dat 5G door het uitblijven van de veiling pas ten vroegste volledig zou kunnen worden uitgerold in 2021. Tegelijkertijd zien we dat de bestaande 4G-netwerken steeds meer verzadigd geraken. Bovendien is het uitblijven van 5G niet enkel nadelig voor de consument en de aanwezige bedrijven, maar ook voor de attractiviteit van ons land voor buitenlandse investeringen.

Tijdelijke gebruiksrechten bieden tussenoplossing

Eind januari introduceerde het BIPT de mogelijkheid om te werken met tijdelijke gebruiksrechten voor een gedeelte van het 5G-spectrum.

De gebruiksrechten zullen geldig blijven tot de federale veiling wordt georganiseerd. Ze gelden voor het hele grondgebied, waardoor geïnteresseerden in theorie een netwerk over heel België kunnen uitrollen. Nog voor de zomer van 2020 zouden deze gebruiksrechten worden toegekend. De 5 partijen die in aanmerking komen, zijn Cegeka, Entropia, Orange, Proximus en Telenet.

Deze ontwikkelingen zijn duidelijk een stap in de goede richting en kunnen ervoor zorgen dat bepaalde 5G-toepassingen toch sneller kunnen worden opgestart dan verwacht. Het biedt ook de mogelijkheid om op brede schaal te experimenten met bedrijfstoepassingen. Belangrijke kanttekening: de tijdelijke rechten gelden uiteraard enkel voor een beperkt gedeelte van het spectrum en er is geen duidelijke investeringshorizon. 2021 Het is de verwachting dat 5G pas ten vroegste volledig zou kunnen worden uitgerold in 2021.

“Anno 2020 zijn de frequenties nog steeds niet geveild, waardoor 5G nog niet ruim commercieel toegepast kan worden.”

Huidige ontwikkelingen

Het aantal 5G-trials en toepassingen in private settings zijn beperkt binnen Vlaanderen. We verwijzen hier graag naar enkele relevante cases en samenwerkingen. Er is een interessante testomgeving op de Corda Campus te Hasselt, waar men in samenwerking met Ericsson in 2018 een 5G-life Campus lanceerde om samen met lokale Vlaamse ondernemingen innovatieve applicaties uit te testen. Daarnaast wordt 5G vooral toegepast of uitgetest in logistieke hubs, waar er veel bedrijvigheid is en waar veel verschillende actoren elkaar kruisen of waar de huidige communicatietechnologieën op hun beperkingen stuiten. Voorbeelden zijn de havens van Antwerpen en Zeebrugge, de windmolens voor de Vlaamse kust en Brussels Airport (zie kader).

Ook grotere bedrijven zoals Arcelor Mittal (Gent) en Atlas Copco (Wilrijk) beginnen steeds meer te experimenteren met 5G-technologie om zo volledig mee te zijn op het moment dat het netwerk volledig wordt uitgerold in Vlaanderen. Atlas Copco zette bijvoorbeeld recent een privaat 5Gready netwerk op (in samenwerking met Ercisson en Orange) dat het bedrijf in staat stelt om o.a. AGV’s met elkaar te verbinden en de productieprocessen te versnellen.

Begin april van dit jaar introduceerde Proximus in maar liefst 30 steden en gemeentes een 5G-light

Ontwikkelingen binnen Vlaamse logistieke hotspots

In de haven van Zeebrugge ontwikkelen Nokia en Citymesh een privaat 5G-netwerk voor tal van toepassingen. In een eerste fase zal het vooral gebruikt wor den om de connectiviteit naar sleepboten, snuffelpalen, camera’s en kaaisensoren te verzekeren. Daarnaast zal het bij de aanwezige bedrijven ingezet worden voor dispatching, connectiviteit naar straddle carriers, track-and-trace-systemen en kritische groepscommunicatie. Er zou volledige dekking moeten zijn later in 2020.

Diezelfde partijen ontwikkelen ook een 5G-netwerk voor Brussels Airport, om de operationele efficiëntie te versnellen en verdere technologische innovatie te ondersteunen.

Ook in de haven van Antwerpen wordt er steeds meer geëxperimenteerd met 5Gtechnologieën. Zo zijn er nog twee testomgevingen die beheerd zullen worden door Proximus en Orange.

versie. Proximus maakt gebruik van capaciteit binnen de frequentieband van 3G (vandaar ook geen volwaardige 5G). Het netwerk is 30 procent sneller dan 4G. Daarnaast drijft men de investeringen rond het glasvezelnetwerk (‘fiber’) verder op. Investeringen in dat netwerk zijn belangrijk, omdat het zorgt voor een zeer snelle verbinding tussen de mobiele netwerken en het bredere internet. Ook Telenet investeerde de afgelopen jaren aanzienlijk in dit netwerk, waardoor men via het vaste netwerk snelheden kan aanbieden tot maar liefst 1 GB/s. Ten slotte investeert ook Fluvius in de verdere uitbouw van het glasvezelnetwerk in Vlaanderen, via een pilootproject in vijf steden en gemeenten.

2. Internationale context

Internationaal staan de implementatie en uitrol van 5G bij vele landen hoog op de beleidsagenda. Ook de Europese Commissie ziet 5G als een prioriteit binnen haar beleidsagenda gericht op de verdere digitalisering van de Europese Unie. In 2016 lanceerde de Europese Commissie het 5Gactieplan, met enkele belangrijke kernpunten: • Het opstellen van een duidelijke roadmap en stappenplan voor een gecoördineerde 5G-uitrol én -implementatie, gericht op commerciële en grootschalige uitrol tegen eind 2020;

Het uitrollen van 5G in minstens één stad tegen eind 2020; Het uitrollen van 5G in grote stedelijke gebieden en langs belangrijke transportcorridors tegen 2025.

Anno 2020 is het duidelijk dat we die actiepunten zeer moeilijk kunnen realiseren. Het blijft onduidelijk wanneer de federale veiling georganiseerd zal worden en voor welke dynamiek de tijdelijke gebruiksrechten zullen zorgen. Er ontbreekt ook nog steeds een duidelijke roadmap voor de uitrol van 5G in Vlaanderen of België. Een roadmap is er overigens wel in tal van andere landen, waaronder al onze buurlanden. Het plan was wel om van Brussel de eerste 5Gstad in België te maken. Dat proces wordt echter bemoeilijkt door de beperkte bereidwilligheid van de Brusselse regering en door de té strikte stralingsnorm in de hoofdstad.

Internationale voorlopers

Internationaal gezien zijn het vooral Zuid-Korea, de Verenigde Staten en China die voorlopen wat betreft de uitrol en implementatie van 5G. Daarnaast geeft Figuur 3 een overzicht van de Europese landen die al een (gedeeltelijke) uitrol

“De Europese Commissie ziet 5G als een prioriteit binnen haar beleidsagenda gericht op de verdere digitalisering van de Europese Unie.“

30 Begin april van dit jaar introduceerde Proximus in maar liefst 30 steden en gemeentes een 5G-light versie. van 5G kennen, ondertussen al twaalf. Binnen Europa zijn Zwitserland, het Verenigd Koninkrijk en Finland koplopers.

3. Vlaamse regering toont grote bereidwilligheid

Binnen de Vlaamse regering heerst er een grote bereidwilligheid om werk te maken van de 5G-uitrol in Vlaanderen. Zo geeft de beleidsnota van Minister Crevits aan dat men de motor wil zijn voor een gebiedsdekkend 5G-netwerk. Een ander signaal wordt gegeven binnen de Brusselse en Waalse regering. Daar heerst de boodschap dat men 5G wel wil uitrollen, maar enkel na een uitgebreide evaluatie van de impact op onder meer milieu, gezondheid, economische leefbaarheid en gegevensbescherming.

Figuur 3: Europese landen met een (gedeeltelijke) commerciële 5G-uitrol

Bron: eigen bewerking 5G commerciële diensten Geen commerciële uitrol