Antwerpen-Waasland ONDERNEMERS 2024 #1

JANUARI 2024

Onder nemers magazine

Jaargang 25, nr 1 | Afgiftekantoor: Antwerpen X - P 706333

Verder in dit nummer: Quatra wint Lifetime Achievement Award

‘Vragen over AI, hr en fiscaliteit zijn hoekstenen van onze groei’ Philippe Van Krunkelsven en Rolf Driesen, Deloitte Belgium

COMPACT. STEDELIJK. OPLAADBAAR.

De fiscaal vriendelijke Range Rover Evoque Electric Hybrid (PHEV) maakt het u makkelijk. Voortaan hoeft u niet meer te kiezen tussen uitstraling en efficiëntie. Land Rover De Ridder Gentseweg 428, 9120 Beveren T. 03/750.90.34 www.drivelandrover.be 1,4 L/100 KM – CO2: 33 G/KM (WLTP)

Contacteer uw concessiehouder voor alle informatie over de fiscaliteit van uw voertuig. Milieu-informatie (KB 19/03/04): landrover.be. Geef voorrang aan veiligheid. Afgebeeld model uitgerust met opties en accessoires.

Ondernemers

VOORWOORD

Hoe actiever, hoe tevredener Dit jaar voelde de kerst- en nieuwjaarsperiode weer een beetje zoals in mijn studententijd, lang geleden. Ik had een ‘stresske’, zoals ze in Antwerpen zeggen; een mengeling van gezonde spanning en lichte opwinding. En plots herkende ik het: het was examenstress. Want voor het eerst mocht ik als voorzitter van de Kamer kennis nemen van de resultaten van onze ledentevredenheidsenquête die we afgelopen zomer door een extern studiebureau lieten uitvoeren. In alle bescheidenheid: we hebben het als Kamer goed gedaan. Tegenover de vorige meting hebben we zelfs nog meer ingevulde vragenlijsten teruggekregen. Waarvoor dank trouwens, want dat wijst op een grote betrokkenheid. Tegelijk scoren we op heel wat aspecten van onze werking minstens zo goed als drie jaar geleden. Voor alle duidelijkheid: ‘we’, dat ben ik niet alleen. Dat is de hele Kamer Antwerpen-Waasland waar elke medewerker elke dag en het hele jaar door het beste van zichzelf geeft om u met de beste activiteiten en de scherpste lobbying te dienen. Als kersvers voorzitter is het natuurlijk leuk om horen, dat ik een gezonde en ambitieuze organisatie heb geërfd van mijn voorganger. Maar dat is natuurlijk niet de belangrijkste reden waarom we dit soort studies laten uitvoeren. Net zoals elke ondernemer willen we in de eerste plaats weten waar we nog tekortschieten of nog beter kunnen. En wees gerust; er is altijd marge. Een van de dingen die ik hier uit leer, is dat we nog meer moeten uitleggen wat we allemaal doen. We hebben op de Kamer topexperts in douanewetgeving, milieureglementering, mobiliteit en fiscaliteit die overal in de bres springen om uw ondernemersbelangen te verdedigen. Met

succes trouwens. De recente ontwikkelingen in het stikstofdossier of rond drijfkrachtbelasting bewijzen dat er naar onze stem wordt geluisterd. Alleen zeggen we het nog te weinig.

‘Uw mening en die van onze drieduizend andere leden is voor ons de enige die echt telt.’

Met de verkiezingen in aantocht wordt 2024 op dat vlak een scharnierjaar. Als u onze Kamer een beetje kent, dan weet u dat wij niet wakker liggen van wat politici, drukkingsgroepen of opiniemakers van ons vinden. Uw mening en die van onze drieduizend andere leden is voor ons de enige die echt telt. Dit zijn de momenten waarop we als grootste werkgeversorganisatie in de regio, het verschil willen maken. En daar gaan we u ook op geregelde tijdstippen van op de hoogte houden. Intussen helpen we ondernemers al meer dan 220 jaar groeien. Met ons aanbod aan activiteiten proberen we uw onderneming bij te staan in elke fase van haar ontwikkeling. Het enthousiasme waarmee u onze trajecten, opleidingen en events heeft geëvalueerd, heeft onze ambitie om nog beter te doen alleen maar aangescherpt. Met uw input blijven we timmeren en schaven aan opleidingen die naadloos aansluiten bij uw behoeftes. We willen events organiseren die u niet alleen van uw sokken blazen, maar waar u vooral op een efficiënte en ongedwongen manier aan uw netwerk kan bouwen.

Misschien nog een kleine bedenking om mee af te sluiten. In de resultaten van onze tevredenheidsenquête is er een grote constante: hoe actiever leden aan onze opleidingen en events hebben deelgenomen, hoe hoger hun algemene tevredenheidsscore. Dus mocht u nog op zoek zijn naar goede voornemens om het nieuwe jaar in te gaan: kijk dan zeker eens in onze activiteitenkalender 2024 voor wat inspiratie. Gelukkig nieuwjaar!

Andreas Pfeffer Voorzitter

Ondernemers

INHOUD

VOORWOORD

INHOUD

6 DOEDIS DUURZAAM Pauwels Sauzen

KAFT Deloitte Belgium

DE KIJK VAN Deloitte Private Mensura

17 19

LEDENNIEUWS

21-65

22 IN DE STARTBLOKKEN AutoMates

UITGESPROKEN 30 22

DE KIJK VAN Proximus 27 Customer Collective 29

BEDRIJF 32 Quatra

Ondernemers

INHOUD

50 ONDERZOEKER ZKT. ONDERNEMER Els Du Bois

INTERNATIONAAL ONDERNEMEN 53 Business Club Afrika

GROEIEN Pursuit Femmes

IN DE KAMER

KAMERAGENDA 66

ONDERNEMINGSNIEUW5 46 DE PITCH Make-Music Percussion

DE KIJK VAN SD Worx

DE SWITCH

MOBILITEIT

Nieuwe rubriek

Aan het belang van maatschappelijk verantwoord ondernemen kunnen bedrijven niet meer voorbij. Investeren in een duurzamere werking levert ook veel op, zowel voor henzelf, hun medewerkers én klanten als onze maatschappij. In Doedis duurzaam vertelt elke maand een deelnemer aan het Voka Charter Duurzaam Ondernemen hoe het die duurzame touch vorm geeft.

Wat? Verspilling van eigeel voorkomen Waarom? Op deze Duurzame Ontwikkelingsdoelstelling speelt deze actie in

Hoe? Spaarzamere werkmethodes, aanpassingen aan machines Duur(zaam)? 50.000 euro geïnvesteerd, jaarlijkse besparing: minstens 75.000 euro 66

Ondernemers

DOEDIS DUURZAAM

Sauzen Pauwels redt jaarlijks 37 ton eigeel Minstens 5% eigeel moet Belgische mayonaise bevatten om die naam te mogen dragen. Maar ook in nagenoeg elke andere saus is eigeel hét ingrediënt om structuur te geven. Bij Pauwels Sauzen waren er evenwel tekenen dat die essentiële grondstof duurzamer kon worden gebruikt. ‘Jaarlijks verbruiken we zo’n 800 ton vloeibaar eigeel. Eind 2021 wezen berekeningen uit dat 9,2% van dat volume verloren was gegaan’, weet SHE-manager Ludo Goossens. Omdat duurzaamheid ook een zaak is van spaarzamer omgaan met dierlijke producten, mocht procesingenieur Jens Coenen een project uitwerken om verspilling van eigeel tegen te gaan. ‘Samen met verschillende collega’s met ervaring in de fabrieksprocessen hebben we de factoren en fases in het productieproces geanalyseerd. Dat resulteerde in heel wat concrete verbeterpunten’, licht hij toe. ‘Eigeel wordt aangeleverd in containers van duizend liter, die op de productielijn worden aangesloten. We werken met vijf types eigeel, bijvoorbeeld bio of scharrelei, naargelang het beoogde product. Bij het wisselen van vaten namen operatoren vaak uit gewoonte niet de moeite om de laatste liters van een vat op te gebruiken. Het veranderen van deze mindset leverde al een eerste grote winst op. Daarnaast zijn productielijnen aangepast, zodat minder eigeel verloren gaat bij het begin en einde van de productie van een nieuwe batch. Waar mogelijk zijn aanvoerleidingen ingekort en programma’s fijner ingesteld. En voor de continue aanvoer van eigeel sluiten we nu twee vaten aan waartussen automatisch wordt gewisseld. Zo konden we grote buffervaten wegnemen uit de lijn.’ Pauwels Sauzen heeft het eigeelverlies hiermee bijna gehalveerd tot 4,5%. ‘In 2022 is zo 37 ton eigeel gered van de riool. Als je weet dat eigeel ons minstens 2 tot zelfs 5 euro per kilogram kost, levert dat ook financieel veel op’, klinkt het nog. 7

packstation in Tessenderlo maar liefst 355 miljoen eieren per jaar die voornamelijk bestemd zijn voor de Belgische retail. Voor een nieuwe productieruimte met een oppervlakte van 900 m² zochten ze een betrouwbare partner voor een snelle kwalitatieve vloerrenovatie.

Dakrenovaties Betonrenovaties Vloersystemen Industriële schilderwerken Waterdichtingswerken Industriële renovatie & bouw

Christophe Suerickx CEO

EEN DUURZAAM VLOERSYSTEEM, DE BASIS VOOR EEN HYGIËNISCHE PRODUCTIEOMGEVING Bedrijven in de voedingsindustrie hebben baat bij een kwalitatief vloersysteem voor hun productieruimtes. Deze moeten vaak voldoen aan de hoogste hygiënische (HACCP) en functionele eisen. Ook voedingsbedrijf Euro Ei zag de noodzaak van een vloerrenovatie en schakelde daarvoor de hulp van Group Suerickx in. Snelle vloerrenovatie met Ucrete Euro Ei koos op basis van het advies van Group Suerickx voor een Ucrete vloer, een duurzame vloer die weerstand biedt tegen hoge temperaturen, mechanische schokken en chemische belasting. Dit vloersysteem is ideaal voor Euro Ei omdat de voedingsindustrie en hygiëne hand in hand gaan. Het risico op bacteriën kan te allen tijde vermeden worden omdat de vloer naadloos is. Bovendien is de vloer ook makkelijk te reinigen met hoge temperaturen, wat cruciaal is voor een veilige en aantrekkelijke werkomgeving.

Kostenefficiënt vloersysteem In heel wat industriële omgevingen, zoals de voedingsindustrie, kost het stilleggen van de productie geld. Daarom heeft Ucrete als groot voordeel dat de vloer in zeer korte tijd kan worden aangebracht én 48 uur na plaatsing al in gebruik kan genomen worden. Bovendien maakt de lange levensduur van Ucrete een bijzonder kostenefficiënt vloersysteem!

ZOEKT U OOK EEN PROFESSIONELE PARTNER VOOR EEN TOTALE VLOERRENOVATIE? Group Suerickx helpt u zoeken naar een passende oplossing!

www.groupsuerickx.be +32 14 24 88 24

Toekomstlaan 6a 2200 Herentals

www.groupsuerickx.be

Euro Ei verpakt in zijn

Ondernemers

DOEDIS DUURZAAM

Waarom zetten jullie in op duurzaam ondernemen? ‘Sinds 2022 nemen we deel aan het Voka Charter Duurzaam Ondernemen, maar voordien werkten we al aan het verduurzamen van het bedrijf. Zo produceren we al jaren regelmatig een batch pastasaus specifiek voor de voedselbanken’, zegt SHE-manager Ludo Goossens. ‘Deelname aan het charterprogramma brengt structuur in het geheel van onze lopende en geplande acties. Die nemen we eerst en vooral omdat we het belang ervan inzien. Daarnaast hechten de retailers die we beleveren alsmaar meer belang aan initiatieven die onze ecologische voetafdruk verkleinen. Aangezien zij geen productie hebben, rekenen ze vooral op hun toeleveranciers om hun milieu-impact te reduceren.’ Wat heeft die aandacht voor duurzaamheid al concreet opgeleverd? Jens Coenen: ‘Als productiebedrijf is het logisch dat we sterk hebben ingezet op reductie van water- en energieverbruik. Zo is er veel aandacht gegaan naar onze CIPinstallatie, waarmee we de productielijnen reinigen. Dat is een gigantische verbruiker van zowel water als energie. Daarom hebben we waar mogelijk de spoelstappen ingekort, uiteraard binnen de normen naar voedselveiligheid. Door een opgewarmde loogoplossing te laten circuleren, vermijden we bovendien herhaaldelijk afgekoeld loog te moeten opwarmen. Niet alleen energetisch geeft dat een significant verschil. Met elke reinigingscyclus besparen we zo een kubieke meter water. Met gemiddeld honderd cycli per week levert dit op jaarbasis een besparing van 5.000 kubieke meter water op, wat overeenkomt met twee Olympische zwembaden.’ ‘Voor het verpakken werken we steeds meer met een duurzamere wikkelfolie. Op jaarbasis worden zo 40.000 palletten anders verpakt, waardoor we ruwweg 25 ton minder plastic verbruiken’, stipt Ludo Goossens aan. ‘We waren ook de eerste speler op de Belgische markt die werkt met een dop en spuitstuk uit hetzelfde materiaal. Dat maakt onze flessen makkelijker te recycleren. Die bestaan nu al voor 30% uit gerecycleerd pet. Meer van dat materiaal erin verwerken is evenwel moeilijk, omdat mayonaise door de lichtinval dan een groene schijn zou krijgen in de fles.’

Hoe wordt de duurzame gedachte levend gehouden bij de medewerkers? ‘Bij onze initiatieven betrekken we actief de medewerkers die direct betrokken zijn bij onze dagelijkse werkzaamheden. Wie aan onze lijnen werkt, heeft vaak de beste ideeën voor nuttige aanpassingen. De praktijk leert ook dat onze collega’s voldoende kritisch zijn voor zichzelf. Het volstond al om aandachtspunten op te werpen om hen mee te krijgen’, stelt Jens Coenen vast. ‘Er is ook intern campagne gevoerd, met officiële communicatie op de videoschermen in de kantine en de productieruimte. Pancartes aan de productielijnen helpen eveneens om de boodschap over te brengen.’ Welke actie was achteraf bekeken een no-brainer? Ludo Goossens: ‘‘Onze site in Oelegem is moeilijk bereikbaar met het openbaar vervoer. Daar hebben we op ingespeeld met een leaseplan voor elektrische fietsen. In Oelegem is er een nieuwe fietsenstalling waar tot 30 elektrische fietsen kunnen worden opgeladen. Ook in Herent is de fietsenstalling al uitgebreid. Deze investering draagt aanzienlijk bij aan het comfort van onze medewerkers.’

aangename werkomgeving die over twintig jaar nog goed zal scoren qua duurzaamheid’, merkt Ludo Goossens op. ‘Er loopt trouwens nog een studie naar het plaatsen van een reverse osmose unit op onze waterzuiveringsinstallatie.

‘Met meer dan 30% gerecycleerde pet krijgt onze mayonaise een groene schijn in de fles.’ Daarmee zouden we tot 72% van het gebruikte water kunnen hergebruiken. Voor Herent bekijken we nog waar eventueel zonnepanelen kunnen worden geplaatst. Als sponsor van de Leuvense bloedinzamelingsactie Bloedserieus willen we ook in eigen huis zo’n actie opzetten, eventueel samen met naburige bedrijven. Samenwerkingen met scholen voor stageplaatsen willen we nog uitbouwen. En voor het groenonderhoud denken we aan een samenwerking met een tuinbouwschool of een maatwerkbedrijf.’ www.pauwelssauces.com

Welke duurzame initiatieven staan zeker nog op de planning? ‘We hebben net de eerste laadpalen laten plaatsen, aangezien we nu enkel elektrische auto’s opnemen in ons wagenpark. Onlangs hebben we ook de omgevingsvergunning verkregen voor de uitbreiding van onze site in Oelegem. Deze nieuwbouw voldoet aan de BREEAM-standaard. Met natuurlijke lichtinval in zowel magazijn als productieruimte, warmtepompen en een groendak met daarnaast ook zonnepanelen wordt dat een

Benieuwd hoe het Voka Charter Duurzaam Ondernemen jouw bedrijf duurzamer op weg kan helpen? Alle info via deze QR-code of duurzaam.aw@voka.be

SCAN ME

‘Digitalisering heeft het gedrag van de consument voorgoed veranderd. Dat roept veel nieuwe vragen op.’ Philippe Van Krunkelsven en Rolf Driesen, Deloitte Belgium

Ondernemers

KAFT

‘Het leven is duur geworden, zeker ook voor bedrijven’ In een moeilijke context het boekjaar 2023 ruim 11 procent hoger afsluiten dan het voorgaande jaar: voor Rolf Driesen konden de eerste jaarcijfers van Deloitte Belgium na zijn aanstelling als CEO moeilijk veel beter uitvallen. ‘In alle zes industrieën waarop we werken, noteren we groei. Het toont aan dat een gebalanceerd portfolio een robuuste basis biedt, zeker bij een economie die aan veranderingen onderhevig is’, stelt deze 52-jarige Limburger die de grootste professionele dienstverlener van het land aanstuurt. door Jan Van de Poel fotografie Stefaan Van Hul ‘Moest ik geen consultant geworden zijn, was ik misschien architect geworden’, bekent Rolf Driesen. ‘Architecten beschouw ik als kunstenaars. Zonder carte blanche te krijgen, moeten ze vanuit een bestaande omgeving en een aantal vereisten een leefbaar gebouw scheppen. Dat ligt sterk in lijn met wat onze consultants doen: op basis van een problematiek creëren ze werkbare oplossingen voor onze klanten. Alleen kan een architect zijn kleinkinderen ook nog tonen wat hij uitgewerkt heeft.’ In zijn rol moet de CEO van Deloitte Belgium evenwel vooral terugvallen op cijfers om het effect van zijn strategie te staven. Hoe aangenaam is het dan om na enkele maanden al sterke groeicijfers te mogen aankondigen? ‘Ons fiscaal jaar eindigde al eind mei, dus deze keer mag ik nog spreken over de resultaten van m’n voorganger. Met een

algemene groei van 11,3% hebben we er alleszins een goed boekjaar op zitten. Het stemt me vooral blij dat onze groei heel consistent was in alle zes markten die we bedienen’, geeft hij aan. Met 15% lieten de sectoren Government & Public Services en Consumer het voorbije boekjaar de grootste groei optekenen. ‘Maar ook onze vier andere sectoren (Energy, Resources & Industrials, Financial Services, Life Sciences & Health Care en Technology, Media & Telecommunications, red.) kenden groei. Vooral interessant is dat die groei zich heeft doorgezet in al onze zes businessunits. Voor het eerst in jaren is de groei in onze diensten naar risico-advies, consulting en financieel advies zelfs vrij gelijklopend aan die in onze gereguleerde activiteiten op het vlak van accountancy, statutaire audits en fiscaal en juridisch advies. De adviestakken zorgden traditioneel steeds voor een stevigere groei dan deze laatste drie domeinen. Afgelopen boekjaar kwam dit meer in balans.’ Voor Philippe Van Krunkelsven, partner Tax bij Deloitte Belgium, is het logisch dat er op dat vlak meer werk wacht. ‘Want de wetgeving ter zake is de jongste tijd nog veel complexer geworden. Voor veel bedrijven is het quasi onmogelijk om nog zelf een fiscaal en juridisch departement uit te bouwen om zo van alles op de hoogte te blijven. Al zeker als je internationaal zaken doet’, vult hij aan. Digitalisering, en dan vooral begeleiding rond artificiële intelligentie die bedrijven zoeken, is eveneens een belangrijke motor voor de groei? Rolf Driesen: ‘Sinds ik in 1998 de consultancywereld ben ingestapt, hebben zich verschillende evoluties doorgezet die telkens voor een acceleratie in de bedrijfswereld hebben gezorgd. Digitalisering is daar één van. De verwerkingscapaciteit van microprocessoren is in de loop der jaren enorm toegenomen, net als de beschikbare capaciteit voor de opslag van data. En dankzij wifi en mobiele telecommunicatienetwerken is elk toestel tegenwoordig permanent geconnecteerd. De combinatie van die drie elementen heeft geleid tot de ontwikkeling

van platformeconomieën en nieuwe businessmodellen die volledig digitaal zijn. Omdat fysiek handelen niet kon, heeft de coronacrisis die evolutie nog extra versneld. Elk bedrijf met een winkel moést een webshop hebben. Dit heeft het gedrag van de consument voorgoed veranderd, maar ook de manier waarop bedrijven bijvoorbeeld hun verkoop internationaal opzetten, marketing voeren en adverteren. Dat genereert veel nieuwe vragen. Die gaan bijvoorbeeld over juridische zaken of iemands privacy, maar ook over hoe bedrijven zelf kunnen functioneren en het werk moeten organiseren. Die stroom komt al sinds 2019 op ons af, in álle geledingen van onze dienstverlening.’ Dat beïnvloedt ook jouw visie op het pad van Deloitte Belgium voor de komende jaren? Rolf Driesen: ‘Na de voorbije jaren enkel de consultingtak te hebben geleid, is mijn scope nu veel groter. Toen ik het roer heb overgenomen, heb ik eerst geluisterd naar mijn medevennoten. Ik wilde goed weten wat zij in de markt voelen, waar zij naartoe willen en wat zij als onze sterktes en verbeterpunten zien. Daarnaast heb ik onze klanten bevraagd om te weten welke verwachtingen zij hebben van de Belgische nummer één in professional services. En ook naar onze medewerkers heb ik geluisterd. Op basis daarvan is het wel duidelijk dat de bedrijfswereld zich momenteel in een aparte situatie bevindt. We hebben af te rekenen met de oorlog in Oekraïne, een energiecrisis en oplopende kosten. Het leven is duur geworden, niet in het minst voor bedrijven. Daarbovenop komt er met onder andere de zogenaamde ‘Pillar 2’ (minimumbelasting voor multinationals, red.) en de CSRD-richtlijn (verplichte duurzaamheidsrapportage, red.) nog eens nieuwe regulering op hen af en zet zich een ongelofelijke acceleratie op technologisch vlak door. Dat maakt het voor bedrijven complex om te navigeren. In dit verhaal kunnen wij onze klanten onze meerwaarde aantonen. Want rond veel van die topics hebben we expertise in huis. Bovendien kunnen we die multidisciplinair 11

degroofpetercam.com

Buy. Time.

We understand the different sides of your business.

private banking asset management investment banking asset services

DEGROOF PETERCAM ANTWERPEN Van Putlei 33 - 2018 Antwerpen T +32 3 233 88 48 - pbantwerpen@degroofpetercam.com Business center d’Offiz - Parklaan 46 - 2300 Turnhout T +32 14 24 69 40 - pbturnhout@degroofpetercam.com Verantwoordelijke uitgever: Bank Degroof Petercam nv, Nijverheidsstraat 44, 1040 Brussel I BTW: BE 0403.212.172 (RPR Brussel) - FSMA 040460 A. I December 2023

Ondernemers

KAFT

samenbrengen om concrete vraagstukken in de praktijk geïntegreerd aan te pakken. Dat is nodig, want weinig vraagstukken zijn eendimensionaal. Als adviseurs zijn wij uitstekend geëquipeerd om de toekomst van onze klanten te helpen waarborgen.’ Complexe problemen oplossen, is dus vaak een zaak van maatwerk. Vandaar dat Deloitte Belgium hoopt om dit boekjaar ruim duizend nieuwe medewerkers aan te trekken? Rolf Driesen: ‘Alles start en eindigt met talent. Onze medewerkers krijgen hier de kans om fantastische projecten te realiseren.

‘Deloitte telt wereldwijd 457.000 medewerkers en verschillende competentiehubs binnen en buiten Europa.’

Met een mini-MBA als het ware, vormen we hen verder zodat ze problemen projectmatig nóg beter kunnen aanpakken. Tegelijk beslist een deel van onze medewerkers na een aantal jaren als adviesverlener om de overstap te maken naar de sectoren, of naar de klant. Met jaarlijks 12 tot 13% van onze medewerkers die uitstromen, zijn dus lang niet alle van die duizend aanwervingen nieuwe functies. Vele andere grote bedrijven

hebben België trouwens ook ontdekt als pool van hooggekwalificeerde mensen met een sterke talenkennis en een flexibele, diplomatische instelling. Tussen nu en 2030 gaan er bovendien veel babyboomers met pensioen. De instroom van hooggeschoolden vangt dat niet op. De arbeidsmarkt wordt hierdoor nog krapper, terwijl we allemaal meer mensen nodig hebben. Twintig jaar geleden wierven we vooral economisten en juristen aan. Intussen is onze spanwijdte zodanig groot, dat we ook carrièrekansen bieden aan bijvoorbeeld dataspecialisten en STEM-profielen. Hun aanwezigheid draagt niet alleen bij aan een andere werksfeer; soms heel verbazingwekkende staaltjes van hun kunde geven anderen ook een extra drive. Vandaag tellen we al bijna 6.000 medewerkers en we willen nog groeien. We blijven dus sterk inzetten op rekrutering. Maar ook als we de mensen met de juiste kwalificaties niet vinden, moeten we onze klanten bedienen. Dus kijken we ook naar andere werkvormen. Deloitte telt wereldwijd 457.000 medewerkers en verschillende competentiehubs binnen en buiten Europa. Door deze buitenlandse hulplijnen in te roepen, kunnen we onze noden beter invullen.’ Philippe Van Krunkelsven: ‘Bijvoorbeeld het aantal fiscalisten dat aan de universiteiten afstudeert, daalt jaar na jaar. Nochtans is er veel vraag naar deze profielen en neemt de complexiteit in de dossiers alleen maar toe. Hierdoor zijn zulke experten dus echt wel nodig. Zodra talent bij ons aan boord is, trainen we dat intensief verder. Naast procesmatig

inzicht kunnen onze medewerkers ook specifieke en waardevolle kennis opdoen over de precieze werking van sectoren en industrieën. Dat is eveneens veel waard. Maar daarmee alleen redden we het niet.’ De Antwerps-Wase regio is de thuis van een wereldhaven met Europa’s belangrijke petrochemische cluster én het wereldcentrum van de diamanthandel, met daarnaast een groeiend ecosysteem voor start-ups en scale-ups én een hoge concentratie aan familiebedrijven. Hoe stemt Deloitte zijn dienstverlening hier op af? Philippe Van Krunkelsven: ‘De AntwerpsWase regio is steeds een belangrijk onderdeel in onze strategie geweest. Met de steun van de wereldwijde Deloitte-koepel hebben we daarenboven enkele jaren geleden voor België met Deloitte Private een submerk gelanceerd en een specifieke strategie voor die doelgroep. Deze omvat drie pijlers: de familiebedrijven, start-ups en scale-ups en de zogenaamde investeerdersplatformen en private equity. Zoals aangegeven, is dit een zeer specifiek, belangrijk marktsegment in onze dienstverlening. Net zoals in de andere regio’s werken wij ook in onze AntwerpsWase regio met vakgroepen, met daarin uiteenlopende experten die zich specifiek toeleggen op deze drie pijlers. We merken dat familiebedrijven een andere aanpak verkiezen dan hoe bijvoorbeeld doorgaans gewerkt wordt in multinationals. Fysieke nabijheid en een sterke vertrouwensband zijn daarbij cruciaal om succesvol te zijn.’

Jouw bedrijf laat toch geen klimaatkansen liggen. Of wel?

Ondernemers staan dagelijks voor klimaatuitdagingen, maar ook voor enorme kansen. Onze havens begrijpen dit en leiden de weg naar klimaatneutraliteit in 2050. Ze zijn de energiepoorten van de toekomst, katalysator voor de circulaire economie van morgen en de hub voor captatie en export van CO2 van vandaag. Zo streeft Port of Antwerp-Bruges naar 17% CO2-reductie in België, en jouw bedrijf kan hieraan bijdragen. Met het klimaatkompas bereiden we je organisatie voor op toekomstige uitdagingen, en helpen we je nieuwe kansen ontdekken én benutten.

Surf naar anteagroup.be/klimaatkompas

Ondernemers

KAFT

Rolf Driesen: ‘Van onze totale omzet van 785,6 miljoen is Deloitte Private goed voor 168 miljoen, ofwel 22%. In vergelijking met andere landen weegt het aandeel van familiebedrijven, starters en scale-ups in België ook relatief zwaarder. Daarom hebben we ook enkele specifieke programma’s opgezet.’ Philippe Van Krunkelsven: ‘Met ons ‘Fast 50’-programma zetten we de vijftig snelst groeiende techbedrijven in het voetlicht. En met ons ‘Best Managed Companies’-programma wordt het management van privébedrijven gecoacht om nóg succesvoller, flexibeler en innovatiever te worden. Die bijzondere methodologie zet in op strategie, engagement, financiële performantie en futureproof competenties. Naar output is dit een krachtig traject. Niet alleen kan je je bedrijf vergelijken met anderen die ook dit programma hebben doorlopen. Het geeft ook inzichten in de eigen onderneming en z’n uitdagingen. Last but not least toont je bedrijf aan de buitenwereld dat er een duidelijke strategie de koers aangeeft. Ook in de war for talent bieden deze programma’s als het ware een kwaliteitslabel dat als een magneet kan werken.’

‘Stabiliteit van het kader is superbelangrijk voor bedrijven.’ Nagenoeg elk bedrijf voelt de effecten van de krappe arbeidsmarkt. Ook Deloitte speelt daar op in, met specifieke expertises? Rolf Driesen: ‘Hr-dienstverlening doen we al lang in de brede zin van het woord, van strategisch mee nadenken tot het tijdelijk mensen ter beschikking stellen voor specifieke opdrachten. We krijgen alsmaar meer vragen rond organisatie van de werkplek. Na corona zoeken veel bedrijven nog hoe terug te keren naar een bedrijfscultuur waarbij medewerkers weer samenwerken op kantoor. Want dat zorgt voor een grotere loyaliteit en meer interactie. We merken ook meer vraag naar advies over omgaan met technologie. Die vervangt de medewerker niet, maar schept een extra laagje waardoor die efficiënter kan worden. Ook kunstmatige intelligentie gaat het werk

niet wegnemen. Het gaat medewerkers net productiever maken, omdat het ons dwingt om andere dingen te doen en te leren. Ook in die opschaling spelen we onze rol. De markt van talent is internationaal, dus organiseren we ook mee de mobiliteit van medewerkers tussen de verschillende landen waar ze werken.’ In de globale context waarin Belgische bedrijven opereren, botsen ze weleens op een kader dat al te vaak wijzigt. Hoe kijken jullie hiernaar? Philippe Van Krunkelsven: ‘Standvastigheid van het wetgevend kader is essentieel om succesvol te ondernemen. Bedrijven verwachten daarin actie van de overheid en ik geloof dat die welwillend is. Intussen maakt bijvoorbeeld Noord-Frankrijk met specifieke subsidies het ons wel moeilijker in het aantrekken van investeringen. Ik ben ervan overtuigd dat we dit ook weer kunnen omdraaien, zolang we stappen blijven zetten in de juiste ondersteuning en waken over een gunstig wetgevend kader voor ondernemingen.’ Rolf Driesen: ‘Stabiliteit van het kader is superbelangrijk voor bedrijven. Hoe langer je dat kan bieden, hoe sneller ze beslissingen zullen nemen over investeringen op de lange termijn. Heel veel factoren spelen in ons voordeel, denk maar aan al het aanwezige, hooggekwalificeerd talent met de juiste mindset naar werk. Zo hebben we in uiteenlopende sectoren vertrouwen kunnen opbouwen, met het ontstaan van belangrijke ecosystemen rond bijvoorbeeld vaccinproductie of halfgeleiders tot

gevolg. In onder andere de chemie, de biotech en de healthtech hebben we fantastische clusters. Daarom is het des te belangrijker om goed na te denken over elke beslissing met mogelijke impact op die ecosystemen. Want tref je een schakel in de ketting, dan dreigt het hele ecosysteem op termijn verloren te gaan.’ www.deloitte.com

‘Eenvoud versterkt de boodschap’ Het Belgische Deloitte-hoofdkwartier huist naast de nationale luchthaven in Zaventem, met een eigen fitnesszaal en imposant atrium met kunstwerk van Arne Quinze én een lunchruimte met uitzicht op het tarmac als blikvangers. ‘Letterlijk verrezen uit het vroegere Sabena-kantoor, biedt dit gebouw dagelijks een unieke werkplek aan zo’n 1.800 medewerkers’, looft Rolf Driesen het werk van Jaspers-Eyers Architecten. ‘Iedereen zoekt in zijn leven inspiratiebronnen. Zo kan ik genieten van het kijken naar gebouwen; lezen over architectuur helpt me ook nadenken over structuren. Ik ben vooral fan van de minimalistische lijn van de Japanner Tadao Ando.’ Een parallel maken tussen z’n voorliefde voor die pure stijl en zijn managementstijl, gaat hem te ver. ‘Al vind ik het wel belangrijk om een boodschap ook te visualiseren. Doeltreffende communicatie steunt voor 50% op de inhoud en voor de overige 50% op de vorm. Vooral eenvoud helpt dan om die boodschap nog beter te brengen.’

NIEUW Beschikbaarheid laadpalen real time

Gemakkelijke toegang en geniet van voorkeurtarieven in meer dan 70 parkings. In slechts een paar klikken bespaart u tijd en geniet u van een snelle en efficiënte parkeerervaring gekoppeld aan uw nummerplaat. Zoek de dichtstbijzijnde laadpalen en controleer de beschikbaarheid in één klik.

DOWNLOAD DE PCARD APP! Download on the

GET IT ON

Scan to download

OVERAL DICHTBIJ

Ondernemers

DE KIJK VAN DELOITTE PRIVATE

e CSRD is een kerncomponent van het EU-kader voor duurzaamheidsrapportage. Het wijzigt onder meer de richtlijn inzake niet-financiële verslaggeving (NFRD), de jaarrekeningenrichtlijn, de transparantierichtlijn én de auditrichtlijn. In de CSRD wordt vastgelegd welke duurzaamheidsinformatie ondernemingen moeten opnemen in hun duurzaamheidsverklaringen. Bedrijven moeten alleszins informatie verstrekken voor hun activiteiten over de gehele waardeketen waar zij deel van uit maken. De reikwijdte van de CSRD is veel breder dan die van de NFRD. Na de geleidelijke implementatie hiervan, zullen de CSRD-rapportage verplichtingen van toepassing zijn op:

• alle beursgenoteerde bedrijven binnen de EU, inclusief de beursgenoteerde kmo’s, weliswaar uitgezonderd de zogenaamde micro-ondernemingen (d.i. vanaf de jaarrekening dewelke betrekking heeft op boekjaar 2024); • alle grote ondernemingen, evenals alle moederondernemingen van een grote groep die twee van de drie hiernavolgende criteria overschrijden gedurende twee opeenvolgende boekjaren (d.i. vanaf de jaarrekening dewelke betrekking heeft op boekjaar 2025): ° € 25 miljoen balanstotaal; ° € 50 miljoen (netto-)omzet; ° gemiddeld aantal van 250 werknemers. • ondernemingen buiten de EU als zij in de EU een (netto-)omzet genereren van meer dan 150 miljoen euro (voor elk van de laatste twee opeenvolgende jaren) en ten minste één grote of in de EU beursgenoteerde dochteronderneming of filiaal hebben dat een minimale omzet genereert van 40 miljoen euro binnen de EU. De CSRD kan een zogenaamd extraterritoriaal effect tot gevolg hebben; het kan ook bedrijven treffen die hun hoofdkantoor weliswaar buiten de EU hebben, maar (ook) significante activiteiten ontplooien binnen de EU. De CSRD omvat wel een mechanisme waarmee de Europese Commissie de gebeurlijke gelijkwaardigheid kan vaststellen wat betreft ondernemingen uit derde landen.

Philippe Van Krunkelsven Deloitte Belastingconsulenten

Verplichte ESG-rapportering in jaarrekeningen De Europese Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) is in januari 2023 in werking getreden. Ze maakt deel uit van het EU-pakket voor duurzame financiering, bedoeld om kapitaal te laten stromen naar duurzame activiteiten binnen de EU. Ondernemingen die onder de CSRD vallen, moeten rapporteren op basis van de European Sustainability Reporting Standards (ESRS). Deze verplichtingen zullen verder evolueren naar de mondiale standaarden van de International Sustainability Standards Board (ISSB).

Dubbel materialiteitsbeginsel De informatie die moet verstrekt worden, is onderworpen aan een zogenaamd dubbel materialiteitsbeginsel. Concreet wil dit zeggen dat ondernemingen inzicht moeten hebben op de impact die zij hebben op het gebied van duurzaamheid én hoe bepaalde duurzaamheidskwesties hun bedrijfsontwikkeling, -prestaties en -positie beïnvloeden. Bedrijven zullen enkel over die ESRS-richtlijnen moeten rapporteren die volgens hen effectief naar boven komen tijdens deze dubbele materialiteitsanalyse. Ondernemingen hebben dus in zekere zin enige vrijheid om te bepalen waarover ze rapporteren. Maar ze moeten ook hun motivatie én de principes toelichten die ze gehanteerd hebben tijdens deze analyse. Deze oefening moet in principe jaarlijks hernieuwd worden. Ondernemingen die onder de CSRD vallen, zullen de duurzaamheidsinformatie moeten rapporteren met behulp van de ESRS-richtlijnen die ontwikkeld werden door de European Financial Reporting Ad-visory Group (EFRAG), op verzoek van de Europese Commissie. De Commissie heeft op 31 juli 2023 de nieuwe regelgeving finaal aangenomen over de (eerste reeks) sectoronafhankelijke normen. Huidige status De door de Commissie aangenomen ESRSregelgeving is formeel ter controle aan het Europees Parlement en de Europese Raad toegezonden. Het Europees Parlement of de Raad kan de regelgeving alleen in zijn geheel verwerpen; ze kunnen het niet wijzigen. Naar verwachting zal deze ESRS-regelgeving effectief per 1 januari 2024 in voege treden. Ondernemingen bereiden zich hierop best voor door te onderzoeken in welke mate ze klaar zijn om op een accurate en efficiënte manier te kunnen voldoen aan deze rapporteringsverplichtingen. Door het uitwerken van een CSRD-strategie en een actieplan kunnen de huidige prestaties dan de komende jaren worden verbeterd, bijvoorbeeld met het uitwerken van een decarbonisatiestrategie of het verbeteren van de governancestructuur. De komende jaren zal het een kwestie worden van het vinden van de juiste balans tussen deze nieuwe verplichtingen en de gebeurlijk (extra) positieve impact die men wenst te maken op alle stakeholders. 17

Created by the Antwerp World Diamond Centre

a Diamond Workshop Word ondergedompeld in de schitterende diamantwereld tijdens een privé workshop in het hart van de Antwerpse diamantwijk. Ontdek de basis van gemmologie en de 4 c’s van een geslepen diamant, leer hoe je start met het ontwerpen van een juweel en krijg de unieke kans om zelf een ruwe diamant te slijpen. Een ‘once in a life time’ ervaring die je nooit meer vergeet! Meer info en beschikbaarheid? Scan de QR-code, surf naar www.awdc.be/en/sparklr-atelier of stuur een mail naar info@thesparklr.com.

a Diamond Drink Zorg ervoor dat je receptie, evenement of gala nog meer schittert dankzij ‘Champagne on the Rocks’! Een glaasje bubbels krijgt een extra schittering met een steentje erin! Wees voorzichtig als je ervan drinkt, maar wie niet waagt, niet wint! Welke gelukkige winnaar gaat naar huis met een diamantje en vergeet dit moment nooit meer? Meer info en beschikbaarheid? Scan de QR-code, surf naar www.awdc.be/en/champagne-rocks of stuur een mail naar info@thesparklr.com.

Ondernemers

DE KIJK VAN MENSURA

V ‘In de strijd tegen arbeidsongeschiktheid van lange duur zijn andere maatregelen zinvoller.’

olgens minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke is er geen verkeerde deur naar werk. En daar valt weinig tegen in te brengen. Toch heeft de CEO van Mensura Group twijfels bij de efficiëntie van de strakkere opvolging van arbeidsongeschikte werknemers en zelfstandigen door de ziekenfondsen, die de minister beoogt met zijn wetsvoorstel. Om de snelle aanwas van langdurig zieken en de enorme maatschappelijke kosten daarvan in te dijken, moet wie ziek wordt na vier, zeven en elf maanden verplicht een fysieke afspraak met het ziekenfonds hebben. De adviserende artsen zullen daarbij worden ondersteund door verpleegkundigen, ergotherapeuten, kinesitherapeuten en klinisch psychologen. Onder de waterlijn Meer opvolging van langdurig zieken, door een multidisciplinair team, is een prima piste om re-integratie te bevorderen. Maar dat de minister daarvoor op de ziekenfondsen rekent, is op zijn zachtst gezegd vreemd. De adviserende arts is voor langdurig zieken een nobele onbekende, die minder vertrouwd is met de effectieve werksituatie. Daarmee lijkt de maatregel zichzelf van bij de start in de voet te schieten.

Dr. Gretel Schrijvers CEO van Mensura groep

In de strijd tegen arbeidsongeschiktheid van lange duur zijn andere maatregelen zinvoller. Alles begint bij het contact dat werkgever en werknemer moeten onderhouden. Waarom investeert de overheid niet in flankerende maatregelen om die af te dwingen? Dergelijke opvolging is effectiever dan om de zoveel tijd langsgaan bij een arts die de werksituatie minder goed kent.

Ook de arts van het ziekenfonds laten bijstaan door een schare aan specialisten is goedbedoeld en op papier de juiste aanpak. Maar dergelijke ondersteuning kan dichter bij de werkvloer worden georganiseerd. De arbeidsarts en het multidisciplinaire team van de externe diensten voor preventie en bescherming op het werk hebben meer zicht én impact op de werken persoonsgebonden factoren onder de waterlijn. Hoe groter de afstand met de werkvloer, hoe meer er essentiële zaken gemist zullen worden. Meer coördinatie Bovendien zijn de voorziene termijnen achterhaald. In plaats van na vier maanden arbeidsongeschiktheid in een consult te voorzien, is het slimmer om al kort na de uitval actie te ondernemen of preventief op te treden. Tot slot roep ik op om de verschillende initiatieven vanuit de overheid beter te coördineren. Op enkele dagen tijd kondigen zowel Vlaams minister van Werk Jo Brouns als federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke voorstellen aan om re-integratie te versnellen. De ruime aandacht voor deze prangende thematiek valt toe te juichen. Maar zonder duidelijke samenhang dreigen werkgevers en werknemers door de bomen het bos niet meer te zien. Er mogen dan vele deuren richting werk zijn, maar wie weet straks nog waar aan te kloppen?

Re-integratie langdurig zieken mist focus en samenhang Het opbod aan initiatieven rond re-integratie is te veel los zand en slaat de bal inhoudelijk minstens deels mis, zo vreest Dr. Gretel Schrijvers. ‘Bijkomende ondersteuning en opvolging worden best zo dicht mogelijk bij de werkvloer georganiseerd’, vindt ze. 19

Bespaar energie en verhoog je zelfconsumptie met Niko Home Control Met een smart home systeem zoals Niko Home Control, krijg je een gedetailleerd beeld van de energie die je verbruikt en de energie die je zelf produceert met je zonnepanelen. Die gegevens worden vervolgens gebruikt om jouw energie-efficiëntie te optimaliseren: • Ontvang meldingen in de app bij pieken in je verbruik of een overschot aan zonne-energie. • Voorkom extra kosten door je verbruik automatisch te spreiden doorheen de dag. • Optimaliseer je zelfconsumptie en laat automatisch apparaten inschakelen of je warmtepomp activeren wanneer voldoende zonne-energie beschikbaar is. • Maak komaf met sluimerverbruik dankzij een handige alles uit-routine.

www.niko.eu/energy

Ondernemers

LEDENNIEUWS

TEXTGAIN De Vlaamse steden en gemeenten kunnen voortaan een beroep doen op de expertise van Textgain voor het opsporen van online haatspraak, desinformatie of schadelijke polarisatie. Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Gwendolyn Rutten trekt hiervoor 150.000 euro uit voor 2024 en 2025. Het Antwerpse Textgain is gespecialiseerd in de detectie van online haatspraak op publieke socialemediaplatformen. Omdat belangrijke informatie steden en gemeenten in dit verband ontglipt, roept minister Rutten daarvoor z’n hulp in. Dit moet er mee voor zorgen dat radicalisering vroeger wordt gedetecteerd. Ook naar vier andere organisaties gaan in die zin voor in totaal aan 750.000 euro aan overheidsmiddelen. Lokale besturen bepalen nog wel zelf of en welke organisatie ze inschakelen. Als spin-off van de Universiteit Antwerpen, ontving Textgain-oprichter Guy De Pauw in het voorjaar 2022 nog de eerste AHA! Innovatie-award. Met de uitreiking van die prijs versterken Universiteit Antwerpen en Voka – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland, in samenwerking met Provincie Antwerpen, de samenwerkingsverbanden tussen onderzoekers en ondernemers in onze Antwerpse innovatieve kennisregio.

VAN MOSSEL / GROEP MERTENS Onder voorbehoud van het akkoord van de mededingingsautoriteiten neemt autogroep Van Mossel de Oost-Vlaamse dealer Groep Mertens over. Met deze overname krijgt het Nederlandse Van Mossel voor het eerst een dealer van de merken van de Volkswagen-groep in zijn portefeuille. Met vestigingen in SintNiklaas, Lokeren en Dendermonde verkoopt Groep Mertens wagens van de VW-merken Audi, Volkswagen, Seat, Cupra en Skoda. Het bedrijf draaide vorig jaar een omzet van 100 miljoen euro en verkocht ongeveer 3.000 auto’s. Van Mossel bouwt intussen al enkele jaren gestaag zijn portefeuille uit. Als de overname groen licht krijgt, dan zal het in België 31 automerken aanbieden. www.vanmossel.be www.garage-mertens.be

WORXINVEST

Van Moer Logistics heeft onlangs zijn intrek genomen in een nieuw hoofdkantoor in het West Port Business Center, pal naast zijn logistieke site in Zwijndrecht. Dit is het voormalige Baloise-gebouw langs de Keetberglaan, waarvan vastgoedspecialist Van Wellen Group de beschikbare 10.000 vierkante meter aan kantoorruimte heeft omgevormd tot een modern en energie-efficiënt kantoorgebouw. De directie, commerciële en QESSH-afdeling van Van Moer Logistics namen begin november als eerste hun intrek in de zuid- en middenvleugel op de derde verdieping. Dit voorjaar wordt ook de noordvleugel afgewerkt voor de financiële diensten en hr-afdeling, om de verdere groei van de logistieke speler te ondersteunen. De eerste en tweede verdieping van het gebouw blijven ter beschikking voor andere huurders. De ruimte op het oude hoofdkantoor die bij deze verhuizingsoperatie is vrijgekomen, wordt volledig ingevuld door de transportafdelingen én het eigen opleidingscentrum.

Bij de beursgenoteerde Europese investeringsmaatschappij Gimv wordt WorxInvest de nieuwe hoofdaandeelhouder. Het moederbedrijf van hr-dienstverlener SD Worx neemt het volledige belang in Gimv over van de Vlaamse Participatiemaatschappij (VPM). Dit gaat om een aandeel van 27,81 procent ter waarde van 375 miljoen euro. Als Europese investeringsmaatschappij met meer dan vier decennia ervaring in private equity en durfkapitaal, beheert de Gimv ongeveer 1,6 miljard euro aan investeringen in een zestigtal bedrijven. ‘WorxInvest is een gedroomde koper. Het bedrijf is verankerd in Vlaanderen en heeft de expertise in huis met gelijkaardige investeringen’, reageert Vlaams minister van Financiën en Begroting Matthias Diependaele. ‘Met deze verkoop consolideren we de Gimv in Vlaanderen.’

www.vanmoer.com

www.worxinvest.com

www.textgain.com

VAN MOER LOGISTICS / VAN WELLEN GROUP

AUTOMATES GERT MATHYSSEN ANTWERPEN DEELNEMER BRYO SCALEUP

Zes vragen aan Bryo-deelnemer AutoMates

‘Met cobots helpen we productie terughalen naar Europa’ Processen automatiseren met robots vraagt veel programmeerwerk, denk je? Met AutoMates bewijst ondernemer Gert Mathyssen dat dit vooroordeel niet altijd steek houdt. ‘Wij slagen erin om cobots perfect te laten samenwerken met mensen’, zegt hij. door Jan Van de Poel fotografie Koen Fasseur 22

Ondernemers

IN DE STARTBLOKKEN

Wat? ‘AutoMates helpt bedrijven hun processen efficiënter te maken aan de hand van automatisatie. Daarvoor grijpen we naar robots, onder andere ook cobots. Dit zijn robots die gemaakt en geprogrammeerd zijn om met mensen te kunnen samenwerken. Met aangekochte robotarmen werken we een totaalconcept uit die zowel mechanisch, elektrisch als op vlak

van veiligheidstechniek een antwoord biedt op het probleem van onze klant. Met zelf ontwikkelde software op basis van artificiële intelligentie programmeren we cobots om zelf zaken te kunnen herkennen. Zo kunnen we hen een brede waaier aan taken laten uitvoeren. Na installatie zorgen we ook voor de opleiding van het personeel dat ermee zal werken.’

Ontstaan? ‘Meteen na m’n studies industrieel ingenieur elektromechanica wou ik al ondernemen, maar ik bleef vergeefs zoeken naar het perfecte product om de markt te veroveren. In 2015 ben ik dan naar Berlijn getrokken, waar ik uiteindelijk vier jaar lang mee fintechproducten heb ontwikkeld. Daarvoor bouwde ik toen al op modellen gebaseerd op kunstmatige intelligentie. In die

periode ben ik ook voor het eerst in aanraking gekomen met cobots. Ik merkte hoe makkelijk die te programmeren waren en had dus wel meteen begrepen dat daar toekomst in zat. Toen ik in 2019 ben teruggekeerd naar België, ben ik de technologie verder gaan verkennen. Net voor de eerste coronalockdown haalden we onze eerste twee klanten binnen.’

Uniek? ‘Door onze machinelearningalgoritmes onderscheiden onze cobots zich al van industriële robots. Die staan klassiek opgesteld in een kooi voor de veiligheid van hun omgeving. Cobots daarentegen stoppen onmiddellijk met functioneren zodra hun sensoren een potentieel risico opmerken. Omdat je de veiligheidskooi achterwege kan laten, win je op de werkvloer meteen al aan ruimte.

Cobots zijn ook makkelijker te integreren en te programmeren; het is zelfs mogelijk om de robotarm manueel te programmeren door de gewenste handeling voor te doen. Die makkelijkere manier van integratie kan zeker voor een kmo het verschil maken. Mijn achtergrond als industrieel ingenieur in combinatie met m’n kennis van artificiële intelligentie is een bijkomende troef naar klanten.’

Ambities? ‘De enorme vraag van de voorbije twee jaar is door de economische context enigszins gestabiliseerd. We hebben ons gaandeweg toegelegd op het ontwerpen van systemen voor specifieke toepassingen in bijvoorbeeld de metaalindustrie, zoals het automatisch beladen en lossen van CNC-machines. We zien voor onszelf een rol weggelegd in het terughalen van productieprocessen naar Europa. Corona heeft bedrijven aangetoond dat ze hun

productie beter niet volledig outsourcen naar het verre buitenland. De duurdere jobs in Europa die saai werk inhouden dan automatiseren, kan een deel van de oplossing zijn om dat op te vangen. Zo maak je het werk voor talent dat je vandaag op onze krappe arbeidsmarkt nog kan vinden meteen ook boeiender. Door de hype rond artificiële intelligentie verwacht ik trouwens dat de evolutie in onze markt alleen maar sneller zal gaan.’

Bryo? ‘Als ondernemer ben je soms zodanig druk bezig met jouw zaken, dat je vergeet aan jouw zaak te werken. Deelname aan Bryo zorgt dat je daar ook werk van maakt. Het biedt je ook de gelegenheid om ideeën uit te wisselen en te sparren met andere ondernemers. Het beste advies krijg je nu eenmaal van diegenen die net als jezelf

met beide voeten in de modder staan. Als startende ondernemer moet je bovendien veel verschillende petjes opzetten. Dan is het meer dan meegenomen om via Bryo een goede introductie te krijgen in belangrijke domeinen zoals marketing, waarvan ik door mijn ingenieursachtergrond weinig afweet.’

Tips? ’Wacht niet tot je het perfecte idee met een uitgewerkt plan hebt vooraleer te gaan ondernemen. Als je je niet in een specifieke markt begeeft, is het ontzettend moeilijk om meteen al tot dat perfect idee te komen. Dan kan je beter meteen een

markt induiken met een eerste idee. Zo ga je snel merken waar al wat vlees aan zit en in welke richting je best verder kan gaan om uit te komen bij een goed product waarvoor klanten ook willen betalen.’ www.automates.be 23

TORMANS TORMANS

Projectsourcing als antwoord op deop uitdagingen Projectsourcing als antwoord de uitdagingen van de Antwerpse Havenindustrie van de Antwerpse Havenindustrie

echnisch talent istalent een schaars gegevengegeven op de arbeidsmarkt! Technisch is een schaars op de arbeidsmarkt! n een tijdperk van ongekende verandering en dynamiek binnen de In een tijdperk van ongekende verandering en dynamiek binnen de ntwerpse havenwereld is het vinden de juiste talenten van Antwerpse havenwereld is hetvan vinden van de juiste talenten van ruciaal cruciaal belang om de bestaande ambitiesambities waar te maken. belang om de bestaande waar te maken.

teeds meer bedrijven kijken voor de kwalitatieve invullinginvulling van hun van hun Steeds meer bedrijven kijken voor de kwalitatieve eams naar externe projectsourcing-partners. Dit biedtDit meerdere teams naar externe projectsourcing-partners. biedt meerdere oordelen. De selectieprocedure van een van ideale neemt neemt voordelen. De selectieprocedure eenkandidaat ideale kandidaat ijd in beslag. projectsourcing levert bedrijven een tijd inKiezen beslag.voor Kiezen voor projectsourcing levert bedrijven een anzienlijke tijdswinst en verminderde complexiteit op (geenop (geen aanzienlijke tijdswinst en verminderde complexiteit ecruteringscampagne, geen selectieprocedure, geen interne recruteringscampagne, geen selectieprocedure, geen interne pleiding). De focusDe kan op de core blijven liggen. opleiding). focus kan op business de core business blijven liggen.

ovendien versterken bedrijven de globale van Bovendien versterken bedrijven de competentie globale competentie van un teams. projectsourcing halen zehalen nieuwe in hunVia teams. Via projectsourcing zetalenten nieuwe talenten in uis die huis de bedrijfsactiviteiten bekijkenbekijken met eenmet frisse blik die de bedrijfsactiviteiten een frisse blik waardoor nieuwe, nieuwe, innovatieve ideeën ontstaan. Externe Externe waardoor innovatieve ideeën ontstaan. onsultants hebben dikwijls meerdere projecten in consultants hebben al dikwijls al meerdere projecten in erschillende werkvelden achter de rug, die verschillende werkvelden achter de hen rug, telkens die hen telkens en schat aan ervaring en inzichten opleverden. Ze een schat aan ervaring en inzichten opleverden. Ze reëren creëren een kruisbestuiving met de vaste medewerkers een kruisbestuiving met de vaste medewerkers ie interne en kennis de geijkte dieexpertise interne expertise envan kennis van deprocesgeijkte procesen meebrengen. Het beste van beide werelden dus. sen meebrengen. Het beste van beide werelden dus.

ok op vlak budgettering is projectsourcing een Ookvan op vlak van budgettering is projectsourcing een andig model. kunnen het aantal handigBedrijven model. Bedrijven kunnen hetexterne aantal externe onsultants ﬂexibel ﬂexibel open afschalen afhankelijk consultants open afschalen afhankelijk an hun van noden. staan ook nietook in voor hunBedrijven noden. Bedrijven staan nietde in voor de ociale lasten andere er bijdie vaste socialeoflasten ofkosten anderedie kosten er bij vaste werknemers wel zijn. wel De outsourcing-partner werknemers zijn. De outsourcing-partner eheert beheert de volledige HR-administratie. de volledige HR-administratie.

e kracht een van goede Devan kracht eenoutsourcing-partner goede outsourcing-partner gt in het begrijpen van de noden de klant, ligt in het begrijpen van devan noden van de klant, n in heten flexibel creatief meezoeken naar in het en flexibel en creatief meezoeken naar e idealedeoplossing voor elkevoor specifieke ideale oplossing elke specifieke ituatie situatie of project. TormansTormans positioneert of project. positioneert ich hierzich als een hiersolide als eenlangetermijnpartsolide langetermijnparter die snel de juiste talenten vindt voor ner die snel de juiste talenten vindt voor rojecten in engineering, techniektechniek en projecten in engineering, en echnische administratie. technische administratie.

Wouter Loos, Business Unit Manager Tormans Antwerpen

Met de opening van ons kantoor in het Atlantic House creëren we maximale nabijheid bij de klanten in Antwerpen en het Antwerpse havengebied. Het stelt ons in staat de behoeften van de regio optimaal te begrijpen.

Philip Copmans

Philip Copmans, General Manager Tormans

Ondernemers

INHOUD

Handelen met kennis van zaken

Gespecialiseerde MSA teams

Als Business Unit Manager voor Tormans Antwerpen ligt mijn focus sterk op het Antwerps havengebied. Mijn professionele reis heeft zich voornamelijk afgespeeld in de dynamische omgeving van de Antwerpse haven, waardoor ik een neus heb voor de groei en efficiëntie van havenactiviteiten.

Tormans kan haar klanten integraal ontzorgen door in te staan voor Managed Services. Hierbij kunnen bedrijven speciﬁeke diensten volledig uitbesteden om zich te richten op hun primaire organisatiedoelen.

Tormans is actief in de chemie, petrochemie, bouw, energie, life sciences, openbare sector (Port of Antwerp-Bruges), tank terminals… Ons team is vertrouwd met de operationele aspecten en de speciﬁeke behoeften van deze bedrijven in de Antwerpse haven. Dit stelt ons in staat om proactief te handelen en de juiste professionals te selecteren voor hun projecten. Als projectsourcingbedrijf vormen we hierin een belangrijke brug tussen klantenbehoeften en talent. Mijn carrière begon in de inspectiewereld, waar ik 17 jaar werkte aan diverse projecten en inzicht kreeg in processen, kwaliteit en veiligheid. De laatste 7 jaar heb ik me gespecialiseerd in technical projectsourcing, waarbij ik hooggekwaliﬁceerde teams samenstel en professionals match met de juiste projecten. Groei en succes van onze klanten is altijd de belangrijkste drijfveer. Samen streven naar zakelijke uitmuntendheid met de juiste talenten op de juiste plaats - daar gaan we voor!

Wouter Loos

Regionale verankering en partnership In 2024 viert Tormans zijn 25-jarig jubileum. Ze stonden mee aan de wieg van projectsourcing in België. 25 jaar later is Tormans uitgegroeid tot één van de grotere marktspelers en is het bedrijf klaar voor de uitdagingen van de toekomst. Van één kantoor in Geel, evolueerde Tormans naar 4 kantoren verspreid over gans Vlaanderen: Antwerpen, Mechelen, Evergem (Gent) en een gloednieuwe hoofdzetel in Geel. Met de recente opening van ons 4e kantoor in het Atlantic House op de Noorderlaan in Antwerpen onderschrijven we duidelijk de ambitie om onze activiteiten in Antwerpen en het Antwerpse havengebied uit te breiden. We kiezen hierbij bewust voor maximale nabijheid bij onze klanten. Dit stelt ons in staat om de behoeften van de regio optimaal te begrijpen. Actief luisteren is de sleutel tot het begrijpen van deze regionale behoeften en de uitdagingen en doelstellingen van onze klanten. Enkel zo komen we tot oplossingen die duurzaam zijn en inspelen op veranderende markt. Dit - in combinatie met een doorgedreven screening van de professionals stelt ons in staat om snel en accuraat een juiste matching te verzekeren tussen consultant en klant.

Hoe maak je als bedrijf tijd vrij voor innovatie, hoe kan je kosten verlagen of hoe kan je focussen op groei als je de handen vol hebt met randzaken? Managed Services creëren zuurstof voor bedrijven om gefocust te blijven op de zaken die er voor hen toe doen. Dit door secundaire activiteiten binnen een welomschreven kader (of Service Level Agreement) toe te vertrouwen aan een projectsourcing-expert als Tormans, die deze diensten als haar kernactiviteit ziet. Vaak wordt hiermee een verlaging van kosten én een verhoging van de effectiviteit gerealiseerd bij de klant. Het is de taak van de projectsourcing-provider om het juiste team van consultants samen te stellen en aan de gestelde SLA-vereisten te voldoen. De omvang en scope van Managed Services kunnen ﬂexibel meebewegen met de actuele noden van de klant. Tormans heeft al meerdere van deze zogenaamde MSA-teams opgezet bij diverse klanten en ziet deze expertise ook als een troef voor de verdere ontwikkeling van haar activiteiten in Antwerpen en de haven.

PUBLIREPORTAGE

Tormans Antwerpen

Noorderlaan 147/11 2030 Antwerpen +32 490 30 02 19 wouter.loos@tormans.net www.tormans.net

Jouw bedrijf hier?

Bedrijfsruimte zoekt innovator! Stap in het ontzorgend huurplan van Blue Gate Antwerp Terminal, connecteer met andere vestigers en de stad Antwerpen én focus vooral op de uitbouw van jouw bedrijf. Laat Terminal het vertrekpunt zijn voor de verdere transitie naar de circulaire economie. In dit innovatief gestapelde bedrijfsverzamelgebouw voorzien we duurzame infrastructuur en gemeenschappelijke ruimtes waarin onderzoekers, ondernemers en bezoekers elkaar kunnen ontmoeten, (net)werken, maar ook kunnen ontspannen... dit faciliteert uw zoektocht naar synergiën. Zoek je een ﬂexibele, aanpasbare bedrijfsruimte die energiezuinig en future proof ontworpen is en gebouwd wordt? Neem dan contact op met onze makelaars: Olivier Wuyts olivier.wuyts@ceusters.be +32 474 41 98 20

Jason Mommaerts jason.mommaerts@cbre.com +32 471 54 66 75

Christophe Wuyts christophe.wuyts@ceusters.be +32 478 65 77 83

Uw bedrijf vestigen op Blue Gate Antwerp?

commercialisatie: + 32 477 25 06 43 www.bluegateantwerp.eu | innovate@bluegateantwerp.eu

Ondernemers

DE KIJK VAN PROXIMUS NXT

limme steden zetten technologie in om woonwijken efficiënter, duurzamer en leefbaarder te maken. Het welzijn van de burger staat voorop. Transport, openbare veiligheid, water- en afvalbeheer: het zijn allemaal onderdelen die volop herdacht en hertekend worden.

‘Met artificiële intelligentie kan je zelfs illegale patserauto’s opsporen.’

Kristof Lidou Head of Sales Area Flanders Proximus NXT

Ook ons transportnet heeft baat bij technologische vernieuwing. Denk maar aan slimme geluidssensoren en dito verkeerslichten, die zorgen voor minder lawaaihinder en een betere doorstroming. Of aan vrachtwagens die automatisch worden gewaarschuwd dankzij een slimme applicatie wanneer ze een te lage brug naderen. Met sensoren de luchtkwaliteit meten in relatie tot de drukte op de weg, maakt dan weer mogelijk dat er gepaste maatregelen worden getroffen. Belgische steden hinken ietwat achterop, toch lopen er bij ons ook al projecten die veelbelovend zijn. Want: terwijl de 5G-connectiviteit volop in ontwikkeling is, kunnen we dankzij data-analyse en artificiële intelligentie onze inhaalbeweging versnellen. Een voorbeeld zijn de camera’s voor automatische nummerplaatherkenning (ANPR). Een technologie om routecontroles uit te voeren en om snelheidsovertreders te betrappen, maar ook om gesignaleerde voertuigen te detecteren. Die slimme camera’s zijn een machtig wapen in de strijd tegen criminaliteit.

Wat hebben smart cities te winnen bij AI? De stad wordt steeds slimmer. Allerlei innovaties worden uit de kast gehaald om de levenskwaliteit in onze smart cities te verbeteren. Maar welke rol speelt artificiële intelligentie hierin?

AI kan ook worden gebruikt om opgedreven patserwagens op te sporen. Het geluid van passerende auto’s wordt geanalyseerd en realtime gelinkt aan beelden van politiecamera’s. Nooit was het eenvoudiger om illegaal getunede voertuigen te identificeren. Dit alles mét respect voor de privacywetgeving, dat spreekt voor zich. De inzet van data en AI om het energieverbruik en de CO2-uitstoot gevoelig te reduceren, is alleen maar goed nieuws voor de gezondheid én de bankrekening van mensen die er wonen. En anno 2024 spreken we dan toch over de helft van de wereldbevolking: een percentage dat alleen maar zal toenemen. Het wekt dan ook geen verbazing dat steden traditioneel tot de grootste vervuilers behoren, ook al beslaan ze slechts 2% van het aardoppervlak. Artificiële intelligentie biedt nu al oneindig veel mogelijkheden en zal onze manier van leven en werken ingrijpend veranderen. Als we deze revolutie samen in goede banen leiden, komt dat het welzijn van de komende generaties ten goede. www.proximus.be/smartbusiness

Meer info over de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van smart cities en AI via deze QR code.

SCAN ME

LATIN KLANKEN met Gabriela Montero

za 24.02.2024 — 20:00

Geniet van elke noot via ons business-seatarrangement:

Koningin Elisabethzaal, Antwerpen

Antwerp Symphony Orchestra Elim Chan dirigent Gabriela Montero piano Frank Drie Latijns-Amerikaanse dansen Montero Pianoconcerto nr. 1, ‘Latin’ Ginastera Estancia, opus 8a (suite) Bernstein West Side Story (symfonische dansen) De Venezolaanse Gabriela Montero is een superster aan de piano. Ze improviseert, componeert en weet met haar ongeziene flair steevast de harten van het publiek in te palmen. Samen met Antwerp Symphony brengt ze haar eigen opzwepende Pianoconcerto.

Tickets & info: business@antwerpso.be

· persoonlijk vip-onthaal · plaatsen in toprang · vip-lounge · open bar · vestiaire · parkingvoucher · bijzondere netwerkgelegenheden Bekijk de volledige concertkalender op www.antwerpso.be

Foto: Anders Brogaard | Met steun van de Belgische Tax Shelter. Casa Kafka Pictures

Ondernemers

DE KIJK VAN

CUSTOMER COLLECTIVE

ie je in jouw onderneming ook nog marge? Verrijk jouw salesflow dan met een van onderstaande strategieën.

‘In 2022 waren marktplaatsen goed voor maar liefst 62% van de omzet uit e-commerce.’

Gabriel Somoza Oprichter & CTO bij Ancor’d, onderdeel van Customer Collective

Directe impact: direct-to-consumer (d2c) Binnen deze strategie maak je als b2bbedrijf rechtstreeks contact met de consument, ditmaal zonder tussenpersoon. Jouw vergaarde voordelen zijn evident: hogere marges, gediversifieerde omzet, merkherkenning en zelf een beter inzicht in consumentengedrag. Natuurlijk is er nog steeds ruimte voor b2b-samenwerkingen, denk maar aan service na verkoop of onderhoud. Bedrijven die met dit model aan de slag gaan, behalen een hogere aandeelhouderswaarde en jaarlijkse een koersgroei tot wel 30%. En het werkt, ook in de praktijk. Want maar liefst 64% van de consumenten wereldwijd deed in 2022 een directe aankoop bij merken. Een goed voorbeeld waarbij traditionele dealers worden vermeden, is Tesla. Dit geeft het controle over zijn merk en maakt klantbetrokkenheid, maatwerk en vaste prijzen mogelijk. Een tweede, lokaler voorbeeld is Live-Light.com. Dit furniture-as-a-serviceinitiatief van Ethnicraft, waarbij de consument meubelen huurt in plaats van koopt, past deze strategie uiterst succesvol toe. Indirecte impact: business-to-consumerto-business (b2c2b) Een tweede manier om groei te realiseren, is een geavanceerde vorm van bottom-up marketing: van push naar pull. In plaats van rechtstreeks b2b te verkopen, creëer je een gerichte vraag bij de consument of werknemers. Misschien gebruiken ze jouw product wel op of voor hun werk? Door van hen merkambassadeurs te maken, zal je product in die bedrijven sneller worden aangeprezen of aangekocht. Denk bijvoorbeeld aan de betalende diensten van Dropbox, LinkedIn of WeTransfer.

E-commerce in jouw b2b: het buskruit van je groei Wil je graag de groei en efficiëntie van jouw b2b opdrijven, dan is e-commerce een waardevolle en zelfs onmisbare katalysator. Want online verkoop kan leiden tot 30% meer omzet en 20% minder kosten. Toch gebeurt bijna de helft van alle b2b-sales handmatig, en dat is een gemiste kans.

Een geslaagd, Belgisch voorbeeld is Stanley / Stella. Dit duurzame kledingmerk richt zich op milieubewuste individuen. Zij verdedigen vervolgens de waarden van het merk binnen hun bedrijven, evenementen en scholen en creëren zo op hun beurt vraag bij b2b-partners zoals retailers en textiel decorateurs. Ga verkopen op de markt(plaats) Ben je helemaal nieuw in e-commerce, dan is jouw product aanbieden op marktplaatsen zoals Bol.com, eBay en Amazon de ideale strategie. Als start-up maakte Anker hiervan gebruik van en wist het wereldwijd te boomen dankzij de toegenomen online zichtbaarheid en vereenvoudigde marketing. En ook jij zal genieten van onmisbare voordelen. Zoals hulp bij het verwerken van je bestellingen en retours, een normaliter erg tijdsintensieve taak. Of het loont? In 2022 waren marktplaatsen goed voor maar liefst 62% van de omzet uit e-commerce en zag men een stijging van 29%. Merken als Kärcher, Bosch, Miele en Breville gingen je alvast voor en zijn met succes uitgebreid naar een internationaal publiek. Bied je geen producten maar diensten aan? Ook dan zijn er gespecialiseerde, digitale marktplaatsen zoals Envato. Niet gevonden wat je zocht? Bouw dan jouw hoogsteigen b2b-marktplaats waar je jouw (huis)merken aanbiedt, alsook producten of diensten van verschillende leveranciers. Zo hebben klanten keuze uit een breed gamma, kan je de user experience zelf stroomlijnen of zelfs inkomsten genereren via thirdpartyverkopers. Obelink: geslaagd vermarkt Gluren bij succesvolle buren? Neem dan een kijkje op Obelink. Deze Nederlandse outdoor- en kampeerretailer benutte zijn leveranciersnetwerk, rijke productgegevens en branche-expertise optimaal. Zo werd het Europa’s eerste marktplaats in zijn niche. Je vindt er niet alleen zijn huismerkproducten, maar kan ook filteren op basis van zeer specifieke kenmerken die hem onderscheiden van grotere, algemene marktplaatsen zoals Amazon. Klaar om jouw e-commerce plannen te lanceren? Zet het nieuwe jaar dan goed in en breng vandaag nog, samen met de juiste digitale partner, jouw situatie in kaart. www.customercollective.eu 29

Ondernemers

UITGESPROKEN GRAFIEK VAN DE MAAND

18,0% 16,0% 14,0%

Aantal jongeren

12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% 2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Jaartal % dat uitstroomt zonder diploma

15,4% van Antwerps-Wase jongeren stroomt zonder diploma uit secundair onderwijs Van de 13.909 jongeren uit onze Antwerps-Wase regio die in 2021 uit het secundair onderwijs zijn gestroomd, deden welgeteld 2.144 van hen dat zonder diploma. Hiermee kwam dus 15,4% van de jongeren zonder kwalificaties terecht op de arbeidsmarkt. Dit legt alleszins een

hypotheek op hun verdere beroepscarrière. De arrondissementen Antwerpen en Sint-Niklaas kennen op dit vlak de hoogste cijfers van het Vlaamse Gewest. Evident is dat volgende legislatuur overheden en koepels samenzitten om deze negatieve trend te keren.

Geen garantie

‘Met hackers is het zoals met het rendement op investeringen: het verleden geeft geen enkele garantie voor de toekomst.’ Lieve Mostrey, afscheidnemende topvrouw van ‘boekhouder van de beurs’ Euroclear, De Tijd

Zowel in de verwerkende nijverheid als de dienstverlening aan bedrijven hebben de ondernemingen hun investeringsbeleid afgeremd. Dat blijkt uit de halfjaarlijkse enquête van de Nationale Bank van België. Die peilt bij bedrijfsleiders naar de richting waarin hun investeringen zich ontwikkelen. Het saldo tussen de bedrijven die een stijging rapporteren en zij die een daling melden, neemt ze op in een investeringsindicator die tweemaal per jaar wordt gepubliceerd. In de verwerkende nijverheid is de investeringsindicator voor 2023 fors teruggevallen, van 42 naar 6. Volgens de nieuwe enquête zal de investeringsdynamiek in de sector in 2024 wel terug stijgen naar 13. Die score komt ook uit de bus voor de investeringsdynamiek bij dienstverlening aan bedrijven. In het voorjaar 2023 bedroeg die indicator nog 33. In 2024 zou de investeringsdynamiek met een indicator van 14 quasi gelijk blijven. 30

Sluipmoordenaar

‘Jaar na jaar doet ons onderwijs het slechter in de rankings en onderzoeken. Eigenlijk zouden wij in elk interview de alarmbel moeten luiden. Slecht onderwijs is een sluipmoordenaar voor de economie.’ Stijn Baert, professor arbeidseconomie, De Morgen

Ondernemers

UITGESPROKEN

FOTO VAN DE MAAND

Eerste commerciële dronenetwerk van de grond in Antwerps havengebied Vanaf het tweede kwartaal van 2024 zal A Drone Logistics Company (ADLC) kleine vrachten per drone transporteren in de Antwerpse havenomgeving. Het gaat om goederen van maximaal vijftien kilogram, bijvoorbeeld staaltjes van chemische producten. ADLC zal initieel transportdiensten met drones aanbieden bij industriebedrijven zoals de Antwerpse vestiging van BASF, waarmee al een samenwerking loopt. Ook inspectiebedrijf SGS is in dit project betrokken. De burgerluchtvaartautoriteit gaf ADLC onlangs toestemming om in de haven over een afstand van 12,5 kilometer zogeheten BVLOS-vluchten (Beyond Visual Line of Sight, red.) uit te voeren. Daarbij verliest de dronepiloot visueel contact met het toestel dat hij bestuurt vanuit een centraal controlecentrum. Hiermee lanceert dit dronebedrijf dus het eerste commerciële dronenetwerk in het Antwerpse havengebied. In het voorjaar 2023 heeft Port of AntwerpBruges wel al een eigen dronenetwerk voor inspecties uitgerold.

1.449

Na Gent, Leuven en Mechelen hebben nu ook Antwerpen en Mortsel de Vlaamse doelstelling rond autodelen tegen 2030 behaald. Concreet zijn de lokale besturen erin geslaagd minstens twee deelauto’s per duizend inwoners te voorzien. Antwerpen telt nu 2,69 deelwagens per 1.000 inwoners, oftewel 1.449 stuks in totaal. In Mortsel gaat het om 2,31 deelwagens per duizend inwoners. ‘Elke deelauto vervangt drie tot tien privéauto’s’, zegt Antwerps schepen voor Mobiliteit Koen Kennis. ‘Autodelen is dus een belangrijke sleutel om de parkeerdruk te verlagen en het autoverkeer in de stad te verminderen.’ Vandaag is de provincie Antwerpen goed voor bijna de helft van alle deelauto’s in Vlaanderen (48,8%), gevolgd door de provincie Oost-Vlaanderen met een derde van het aanbod (33,4%). Vlaams-Brabant is goed voor 9% en West-Vlaanderen 7%. Slechts 2% van de Vlaamse deelwagens rijdt rond in Limburg.

Ongemak

‘Je kan in Vlaanderen een mooie, comfortabele carrière uitbouwen. Maar als je de grens over wil, dan moet je bereid zijn om ongemak te verdragen en financiële risico’s te nemen.’ Charlotte Adigéry, zangeres, De Morgen Magazine

Rijkdom

‘De ongelijkheid beperken lukt niet alleen door armoede aan te pakken. Als je doordenkt moet je óók een grens op rijkdom zetten.’ Ingrid Robeyns, professor politieke filosofie aan Universiteit Utrecht en auteur van ‘Limitarisme’, De Standaard

‘Door in te zetten op service, duurzaamheid en innovatie hebben we een enorme groei verwezenlijkt.’ Gerald Van Pollaert, Quatra

Ondernemers

BEDRIJF

‘We zamelen per jaar 130.000 ton aan vetten en oliën in’ Belgen zijn niet alleen sterk in frieten bakken, maar ook in het recycleren van frituurvetten en -oliën. Met Quatra huist zelfs de Europese marktleider ter zake in Eksaarde, in een gloednieuw hoofdkantoor met hypermoderne verwerkingsfabriek ernaast. Voor de ondernemersfamilie Van Pollaert is de recente verhuizing een nieuwe mijlpaal in hun succesvolle parcours. Met een Lifetime Achievement Award heeft de Antwerps-Wase Kamer vader Gerald Van Pollaert hiervoor gehuldigd op haar jaarlijkse Eindejaarsfeest. door Jan Van de Poel fotografie Wim Kempenaers

Nog geen vijftien jaar bouwen Gerald Van Pollaert en zijn zonen Piet en Pol aan Quatra, maar hun trackrecord is nu al indrukwekkend. Al in tien Europese landen verzamelt en verwerkt het Lokerse familiebedrijf gebruikte frituurvetten en -oliën. ‘Aanvankelijk waren we enkel actief in België. Gaandeweg zijn daar Nederland, Frankrijk, Luxemburg, Engeland, Duitsland, Spanje, Schotland, Zweden en Zwitserland bijgekomen’, somt Gerald Van Pollaert op. ‘We zitten weliswaar in een nichemarkt, maar frituurvetten en -oliën worden overal verbruikt. En ook in onze sector wordt er volop geconsolideerd. Dan heb je twee keuzes: zelf op overnamepad gaan of overgenomen worden. Zo hebben we al meer dan zestig overnames in binnen- en buitenland gerealiseerd om die bedrijven

vervolgens lokaal verder uit te bouwen.’ Met Quatra was Gerald Van Pollaert niet aan z’n proefstuk toe als succesvol ondernemer. Tot 2004 runde hij mee Van Pollaert Gebroeders, aanvankelijk een handel in varkens die zijn vader en twee nonkels hadden opgestart. Dat evolueerde tot een vetsmelterij voor het verwerken van beenderen en vetten tot diermeel. ‘Samen met een neef heb ik dit familiebedrijf overgenomen en verder laten uitgroeien. Door de groei zijn we dan met nieuwe productielijnen uitgeweken van Dendermonde naar de haven van Gent. In 2005 hebben we dat bedrijf dan verkocht aan Darling Ingredients International, de wereldleider in die sector.’ ALLES BEGINT BIJ SERVICE Het Van Pollaert-ondernemersbloed kroop evenwel waar het niet gaan kon; vader Gerald en z’n zonen Piet en Pol namen enkele jaren later bij Atravet in Dendermonde het roer over van een andere tak van de familie. Deze ophaler van frituurvetten en -oliën was na de dioxinecrisis in 1999 afgesplitst van het later overgelaten familiebedrijf. ‘Toen dat was verkocht, waren we zelf nog maar 18 en 20 jaar. We wilden beide ook ondernemen, maar wisten nog niet goed in wat’, geven Pol en Piet Van Pollaert aan. Terwijl Pol even het vastgoed in ging, richtte Piet zich op de paardensport. ‘Onder impuls van vader hebben we na een tijdje toch weer gekeken naar de wereld die hij door en door kende.’ In 2009 was Atravet slechts een kleine speler, met drie werknemers en enkele honderden frituren en horecazaken in onmiddellijke omgeving als klant. ‘Na de dioxinecrisis mocht opgehaald frituurvet niet langer tot diermeel worden verwerkt. Toen al werd het gerecycleerd product dus verkocht als bouwsteen voor biodiesel, al was dat nog niet zo ingeburgerd’, herinnert Pol zich. ‘Met m’n beste ingenieurs, productiemedewerkers en chauffeurs van het vorige bedrijf 33

We hope all your wishes come true

SOUDAL N.V. • EVERDONGENLAAN 18-20 • B-2300 TURNHOUT • BELGIË • TEL.: +32-(0)14 42 42 31 • WWW.SOUDAL.COM

000697-ADVERT

Onze beste wensen voor een gezond en voorspoedig nieuw jaar

Ondernemers

BEDRIJF

hebben we het potentieel snel beter kunnen benutten. Door in te zetten op service, duurzaamheid en innovatie hebben we een enorme groei verwezenlijkt. Mijn beide zonen hebben daar een groot aandeel in. Door zelf ophalingen uit te voeren, kennen ze de stiel door en door. Vervolgens is Pol zich gaan richten op de verkoop, de productie en de ontwikkelingen in het bedrijf, terwijl Piet focust op de overnames en de internationale groei. Door hun ervaring spreken ze dezelfde taal als hun gesprekspartners’, duidt Gerald de steile opmars van het familiebedrijf, door de internationale koers trouwens herdoopt tot Quatra om misvatting over de activiteiten te vermijden. MEER DAN 130.000 KLANTEN Door behoefte aan extra ruimte werd al in 2012 uitgeweken naar bedrijvenzone E17/3 in Lokeren. Tien jaar later werd zo’n 30 miljoen euro geïnvesteerd in de nieuwe fabriek in Eksaarde, die sinds 2022 operationeel is. Gerald Van Pollaert: ‘Verspreid over Europa tellen we vandaag 650 medewerkers en meer dan 130.000 klanten, van frituren en restaurants over cateringbedrijven en de grote fastfoodketens tot ook voedingsproducenten zoals frietfabrieken. Met elke maand 60.000 ophalingen bedienen we dus maandelijks bijna de helft van onze klanten.’

koploper in het inzamelen van oliën bij particulieren. Dit concept hopen we daarom ook uit te rollen in andere landen’, klinkt het. ‘Sinds 2021 verzamelen we in de haven van Rotterdam ook per schip het spoelwater uit het ruim van schepen, die bijvoorbeeld net palmolie hebben gelost. Via al die stromen zamelen we op jaarbasis meer dan 130.000 ton aan vetten en oliën in. Het driehonderdtal vrachtwagens dat we hiervoor dagelijks op de baan sturen, kan zijn lading kwijt in een zestigtal regionale verzameldepots.’ VOOR BIOKEROSINE VAN GROTE SPELERS Van daaruit vertrekken de opgehaalde vetten en oliën naar een van de vier verwerkingssites van Quatra in Lokeren, Amsterdam, Montpellier en Bilbao. Daar worden ze eerst verhit om ze weer vloeibaar te maken. Onzuiverheden, zoals water of bakresten, worden er dan uitgefilterd. Verder centrifugeren en decanteren leidt dan naar geklaarde

olie of vet. Dat product wordt opgeslagen in tanks in de haven van Antwerpen en Gent, van waaruit het in grotere volumes vertrekt naar bioraffinaderijen als grondstof voor biobrandstoffen. ‘Eerst leverden we dat vooral aan de kleinere bedrijven op de markt voor biodiesel. Met hvo, zeg maar de nieuwste generatie biobrandstoffen, kan de C02-uitstoot tot wel 90% worden gereduceerd tegenover fossiele diesel. Zo dragen we er dus actief aan bij om Europa tegen 2050 klimaatneutraal te maken’, onderstreept Gerald Van Pollaert. ‘Dit verklaart ook de sterk toegenomen interesse in ons product, de jongste tijd ook voor de productie van biokerosine voor de luchtvaart. Door een grote overname in Nederland werden we in 2019 dubbel zo groot. Sindsdien lopen we nog meer in het oog van de grote energiespelers. Want zij verlangen nu eenmaal grotere volumes, die ze ook liefst per boot aangeleverd zien. Dan spreek je automatisch over andere prijzen. Dat geeft ons weer zuurstof voor nieuwe overnames.’

‘We helpen voorkomen dat naar schatting 60% van gebruikte oliën in de afvoer verdwijnt, zoals vroeger het geval was.’ Ook het frituurvet ingezameld op containerparken komt Quatra’s richting uit. ‘En bij heel wat supermarkten vind je onze OlioBox, een inzamelbox waarin particulieren hun gebruikt frituurvet in de verpakking kunnen achterlaten. Zo helpen we voorkomen dat naar schatting 60% van gebruikte oliën in de afvoer verdwijnt, zoals vroeger het geval was. Bovendien schenken we voor elke volle OlioBox een vergoeding aan Natuurpunt en Natagora om er acht vierkante meter natuur mee te realiseren. We bedanken de consument om zijn oliën op de juiste manier te recycleren, door iets terug te geven aan de maatschappij. Intussen is België zo uitgegroeid tot Europees

Pol, Piet en Gerald Van Pollaert (van links naar rechts).

YOUR TECHNOLOGY AND INNOVATION PARTNER De Cronos Groep zoekt wereldwijd naar de beste technologie, gaat actief kenniscellen vormen en stimuleert potentiële ondernemers binnen de kenniscellen om met de betreﬀende technologie aan de slag te gaan.

BUSINESS PARK KING SQUARE I VELDKANT 33A I B-2550 KONTICH I +32 3 450 80 30 36

Ondernemers

BEDRIJF

‘We hebben iets opgebouwd dat schaalbaar is, met een goede naam en waarvan we de logistiek perfect onder controle hebben. Ons uitgebouwd routenetwerk en onze graad van automatisatie dragen ertoe bij dat we rendabel kunnen inzamelen en verwerken. In Lokeren alleen al verwerken we dagelijks drie- tot vierduizend vaten. Met maandelijks tot 60.000 stops steunt Quatra vooral op onze planning. Na investeringen in onder meer IT staat alles sinds twee jaar op punt om internationaal te kunnen doorgroeien. We zijn niet meer hetzelfde bedrijf als tien jaar geleden. De context en de markt veranderen, dus moeten we daarin mee’, stipt Piet Van Pollaert aan. ‘In Europa willen we nog belangrijker worden. Ongeveer 13% van deze markt hebben we al in handen, met naast ons vooral heel veel kleine inzamelaars. Dat biedt mogelijkheden voor ons én de inzamelaars die mee in ons verhaal willen stappen. Zo’n 60% van onze groei volgt uit overnames, de rest is organisch gekomen.’ Vooral de evolutie in mogelijke toepassingen van gerecycleerde oliën is voor Quatra belangrijk.

Pol Van Pollaert: ‘Over twintig jaar zal er minder biodiesel naar het wegtransport gaan. Luchtvaart is veel moeilijker te decarboniseren, dus zal Sustainable Aviation Fuel (SAF) daarin een belangrijke rol spelen. Fabrieken die dat leveren, kunnen ook bionafta en biopropaan maken. Momenteel zijn dat nog bijproducten. Maar het is niet denkbeeldig dat het ooit interessanter wordt om duurzamere plastics te produceren op basis van deze hernieuwbare materialen.’ RENDABEL ÉN DUURZAAM Van de opgehaalde vetten en oliën recycleert Quatra alleszins zoveel mogelijk. Uitgefilterde onzuiverheden worden afgevoerd naar partners om ze tot biogas te vergisten. Afgescheiden water vloeit naar de waterzuivering en ander afval zoals het plastic van de verpakkingen wordt waar mogelijk

gewassen en gerecycleerd. ‘Bij ophalingen kunnen onze vrachtwagens klanten voorzien van nieuwe vetten of oliën van ons eigen merk. Vroeger werden enkel verpakte producten geleverd, maar tegenwoordig is dat ook in bulk mogelijk’, wijst Gerald Van Pollaert op dat extra aspect naar duurzaamheid en efficiëntie in de geleverde service. ‘We leveren die service, vanuit de gedachte dat economie en ecologie hand in hand moeten gaan. Naast een mindere belasting van het milieu leidt dit naar een kleinere ophaalkost voor de klant en meer rentabiliteit voor onszelf. Want per stop worden meer kilo’s verwerkt. Het is dus vooral een logistiek voordeel. Buiten het Verenigd Koninkrijk zie je die combinatie in geen enkel ander land waar we al actief zijn. Ook dat schept mogelijkheden naar nog meer efficiëntie. ’ www.quatra.com

Zelf tanks en caddy’s bouwen in joint ventures Opmerkelijk element in Quatra’s succesverhaal is dat het zelf systemen en voertuigen ontwikkelt om de inzameling van oliën en vetten vlotter te laten verlopen. ‘Om het opslagvolume te vergroten, kunnen we bij hen kleine tanks plaatsen. Tegelijk drukken we zo onze CO2-uitstoot, omdat er voor eenzelfde opgehaald volume minder logistieke acties nodig zijn. Deze oplossing speelt ook in op de toenemende congestie van het wegennet en schaarste aan vrachtwagenchauffeurs’, merkt Pol Van Pollaert op. Opvallend genoeg

heeft Quatra een hand in de ontwikkeling en bouw van deze tanks, net als in de zuigwagens en caddy’s om tanks en frituurketels te ledigen. ‘Met Q-Tec en Q-Developments zijn we actief in twee joint ventures die zich daarop specifiek toespitsen. Het laat ons toe om onze kennis in huis te houden en tegelijk ook snelheid te maken in ontwikkelingen, aangezien je niet op een externe leverancier moet wachten. Voor onze partners in dit verhaal is dit ook een goede zaak, want door onze joint venture werken we samen verder aan gemeenschappelijke groei.’ 37

‘We animeren en motiveren met onze beats’ ‘Een klein maar fijn entertainmentbedrijf’, zo omschrijft zaakvoerder Geert Vander Sypt Make-Music Percussion. Maar dan wel eentje dat intussen al twintig jaar letterlijk stevig van zich laat horen. Als specialist in percussie- en drumspektakels zweept het Lokerse bedrijf onder meer marathonlopers en deelnemers aan teambuildings op in binnen- én buitenland. door Jan Van de Poel foto Make-Music Percussion 38

Ondernemers

DE PITCH

Wat? ‘Met een team van gedreven en getalenteerde freelancemuzikanten, animatoren en facilitators brengen we interactieve percussie- en drumspektakels voor scholen en bedrijven en op uiteenlopende publieke en private evenementen. Zo hebben we een specifiek concept als energizer bij teambuildings, waarbij we een groep of een groter publiek de kans bieden om zelf een djembé of drum te bespelen. Daarnaast hebben we ook een percussie-act voor grotere bedrijfs- en sportevenementen. Daarbij animeren en motiveren we deelnemers of het publiek met onze ritmische beats.’

Ontstaan? ‘Ik ben opgegroeid in een muzikale familie en omgeving. Mijn buitenschoolse activiteiten speelden zich mijn hele jeugd af in de klassieke muziekschool. Van thuis uit kreeg ik de kans om privélessen drum en percussie te volgen in de lokale muziekwinkel. Zo kwam ik op jonge leeftijd terecht in het entertainmentwereldje. Als jobstudent werkte ik op Polé Polé-festivals en als muzikale animator op evenementen. Op mijn achttiende hield ik mijn middelbare studies voor bekeken en ging ik voor een opleiding bedrijfsbeheer aan Syntra. Kort daarna kocht ik met het spaargeld van m’n vakantiewerk mijn eerste tweedehandsbestelwagen en een bescheiden percussieset. Met het geven van workshops, lessen en optredens in het hele land ben ik dan letterlijk aan de slag gegaan.’

Missie?

Ambities?

‘Mensen verbinden met ritme en muziek is onze corebusiness. We willen zoveel mogelijk mensen laten kennismaken met de positieve energie die vrijkomt bij het maken van muziek. We zijn ervan overtuigd zo een grote glimlach te kunnen laten verschijnen op hun gezicht. Tijdens het creëren van ritme en muziek in groep stellen we alles in het werk om deelnemers even al hun zorgen te kunnen laten vergeten. Onze klanten én deelnemers een gelukkig en blij gevoel geven tijdens en na afloop van een animatie: dat vinden we essentieel.’

‘Dit jaar bestaan we officieel twintig jaar. Het doet ons even stilstaan bij wat we afgelopen jaren allemaal hebben gerealiseerd. De lijst met hoogtepunten is groter dan we ooit hadden durven dromen. Tegelijk zijn er nog enorm veel leuke bedrijven, festivals, scholen en evenementen waar we onze percussieanimaties nog niet hebben gebracht. Daarom zetten we nog steeds alles op alles om nieuwe klanten en opdrachtgevers te overtuigen om ons eens uit te nodigen op hun evenement.’

Uniek? ‘Onze aanpak gaat gepaard met ongelimiteerd optimisme en een gezonde dosis humor. Zo weten we groepen op een ludieke manier te bereiken en weten we bijgevolg ook onze klanten tevreden te stellen, waardoor we steeds mogen terugkomen. We dragen een professionele aanpak, kwaliteit, creativiteit, onbegrensde inzet en vertrouwen hoog in het vaandel. Met ruim twintig jaar ervaring met onze concepten hanteren wij met het volste vertrouwen een niet-tevreden-geld-teruggarantie.’

Internationaal? ‘Onze interactieve concepten brengen we in zowel het Nederlands, het Frans als het Engels. Vaak gebeurt het dat we worden uitgenodigd voor een bedrijfsevent in het buitenland, nadat we eerst een act hebben verzorgd voor de Vlaamse tak van dat bedrijf. Met onze percussie-acts stonden we al op de marathons van New York, Parijs en Amsterdam. En onze animatie voor bedrijfsevents bracht ons onder andere al tot in Dakar. Zulke buitenkansen brengen op logistiek vlak veel werk mee, maar dat maakt de hele ervaring des te leuker.’

www.make-music.be

Magie is wat we samen kunnen bereiken.

Bij Proximus NXT geloven we sterk in de kracht van samenwerken. Net zoals bij spreeuwen, die zich met duizenden verzamelen om hun krachten te bundelen en een magisch luchtballet te vormen. Daarom gaan we voor een open ecosysteem waarin we onze ICT-expertise kunnen combineren met die van onze partners, om zo de technologische uitdagingen om te zetten in opportuniteiten. Laten we samen de ICT-diensten ontwikkelen die bij uw organisatie passen. Ontdek meer op proximusnxt.be

Ondernemers

DE KIJK VAN SD WORX

D ‘Aandacht voor ESG-topics gaat ook over waarden en bedrijfscultuur.’

Geert Vermeir Manager juridisch kenniscentrum, SD Worx

e CSRD is de Corporate Sustainability Reporting Directive. Een richtlijn over duurzaamheidsrapportering door ondernemingen dus, die in 2022 door de EU werd goedgekeurd. De CSRD is een uitbreiding op bestaande wetgeving. Nu al is een beperkt aantal bedrijven verplicht om op beknopte wijze over duurzaamheid te rapporteren. Dat zijn de grote, beursgenoteerde ondernemingen en financiële instellingen met meer dan 500 werknemers. Zij zullen vanaf het boekjaar 2024 de eersten zijn die de CSRD moeten toepassen. Ze moeten transparant en gedetailleerd in een jaarverslag rapporteren over duurzaamheid. De jaren nadien zal de verplichting uitbreiden naar alle grote bedrijven, nadien ook naar beursgenoteerde kmo’s. ESG en ESRS ESG staat voor de thema’s waarover bedrijven moeten rapporteren: Environment (leefmilieu), Sociale relaties en Governance (goed bestuur). Die thema’s worden verder gespecifieerd in de zogenaamde ESRS’s, de European Sustainability Reporting Standards. Die standaarden, of normen, staan in een lijvig document met alle thema’s (en sub- en sub-subthema’s), principes en concepten die in de rapportering verwacht worden. Er zijn tien thematische standaarden, met specifieke rapportagevereisten voor elk thema. Een voorbeeld: bij Social, eigen personeel, zien we een subthema als arbeidsvoorwaarden. Daarin horen onder meer werktijden, leefbaar loon, sociale dialoog en werk-privébalans thuis. Een ander subthema is gelijke behandeling en gelijke kansen, met gendergelijkheid, diversiteit, gelijk loon voor gelijk werk, opleiding en maatregelen tegen geweld en intimidatie.

Duurzaamheid rapporteren is ook een facet van hr Europa wil tegen 2050 een klimaatneutraal continent worden. Dit ambitieuze doel gaat gepaard met maatregelen om de economie duurzamer te maken. Rapportering speelt een belangrijke rol, met afkortingen als CSRD, ESG en ESRS. Ook voor hr een toenemend aandachtspunt.

Een bedrijf moet trouwens niet alleen rapporteren over het eigen personeel (een vlag die werknemers, maar ook uitzendkrachten en freelancers dekt), maar ook over de medewerkers ‘in de waardeketen’. Denk bijvoorbeeld aan het respect voor de mensenrechten bij leveranciers. De rapportering is soms kwantitatief, gestaafd met cijfers. Vaak is ze kwalitatief en beschrijvend. Niet elk topic is (even) relevant voor elke onderneming. Sommige thema’s zijn verplicht, andere enkel wanneer ze relevant zijn voor de onderneming. Belangrijk is ook de zogenaamde assuranceverplichting. Een onafhankelijke, externe partij, bijvoorbeeld de bedrijfsrevisor, zal de opmaak van het duurzaamheidsrapport auditeren. Hr en bedrijfscultuur Het verhaal laat uitschijnen dat ESGrapportering enkel een opdracht voor finance of audit zou zijn. Niets is echter minder waar. Hoewel de centrale aansturing inderdaad vaak in het financieel departement zit, worden alle bedrijfsprocessen onder de loep genomen. Met een belangrijke focus op het personeelsbeleid. Niet enkel voor de sociale thema’s, maar ook voor milieutopics zoals bijvoorbeeld de uitstoot van broeikasgassen. Denken we maar aan het woon-werkverkeer van werknemers, al dan niet met de door de werkgever ter beschikking gestelde bedrijfswagen. De bril van de jurist in deze materie is trouwens beperkt. ESG-rapportering is dan wel een juridische plicht, maar is vooral veel meer dan dat. Aandacht voor ESG-topics gaat ook over waarden en bedrijfscultuur. Investeerders, klanten en zakenrelaties besteden er toenemende aandacht aan. Verdere samenwerking met hen kan afhankelijk zijn van duidelijke indicatoren, doelstellingen en resultaten op vlak van ESG. Hetzelfde geldt voor medewerkers, huidige en toekomstige. Zij beoordelen een werkgever steeds vaker op de duurzaamheidsscore. En zo zijn we opnieuw bij de hr-afdeling beland.

Deelnemer Plato Fashion

‘Een mannenpak een maatje kleiner maken voor de vrouw werkt niet, want we hebben andere vormen en noden.’ Joy van der Heijden en Angélique van Gils, Pursuit Femmes 42

Ondernemers

GROEIEN

‘Onze maatpakken geven vrouwen extra zelfvertrouwen’ Wanneer drie nazaten van het Belgisch-Nederlandse Van Gils-modehuis somptueuze vrouwenkostuums op maat lanceren, is dat meteen een schot in de roos. Angélique van Gils stampte met dochters Joy en Jill het Antwerpse maatpakkenlabel Pursuit Femmes uit de grond. ‘Mijn grootvader stak stijlbewuste mannen in luxueuze maatpakken’, zegt de onderneemster. ‘Joy, Jill en ik geven de moderne vrouw een duurzaam kostuum op maat.’ door Nadia Dala fotografie Vincent Callot Kledinggiganten hebben doorgaans een aantrekkelijk maar beperkt aanbod vrouwenkostuums. In de high fashion is dit lang geen nieuwigheid meer. Powersuits voor de moderne vrouw zijn een belangrijk segment in de business. Onlangs stuurden Versace, Dolce & Gabbana en Gucci hun modellen met kleurrijke oversized broeken en blazers de catwalk op. Een empowerend harnas voor ernstige tijden, zo heet het. Het vrouwenpak is met andere woorden nooit echt weg geweest. Maar een volledige kledingcatalogus creëren met uitsluitend duurzame maatpakken voor dames, dat is een gedurfd businessplan. ‘Wij hebben het idee voor onze vrouwenkostuums op maat

in volle coronaperiode uitgewerkt’, zegt Angélique van Gils. Gepokt en gemazeld in de textielindustrie draaide ze mee in meerdere familiebedrijven. Als erfgename van het exclusieve mannenmerk Van Gils (opgericht door haar grootvader, red.) leerde ze het klappen van de zweep kennen bij het textielbedrijf The Makers en nadien bij het Antwerpse label Café Costume. Van dat laatste was ze medeoprichter. ‘De aandacht voor het vrouwenkostuum was eerder marginaal’, herinnert ze zich. ‘Het bleef een bijgedachte. Ik denk dat de industrie ervan uitgaat dat de meeste vrouwen niet goed weten wat ze verlangen van een eigen maatpak. Tot op vandaag wordt bij maatwerk de focus nog steeds op mannen gelegd.’ Vrouwenpakken zijn volgens de onderneemster nog te vaak aangepaste herenpakken, bedacht vanuit een mannelijk oogpunt. Angélique van Gils: ‘Een mannenpak een maatje kleiner maken voor de vrouw werkt niet, want we hebben andere vormen en noden.’ PIONIER Dan maar pionieren in het vrouwelijke maatpak. In haar eentje pende van Gils een nieuwe missietekst neer en draaide ze de logica om. Haar uitgangspunt: er is wél nood aan modieuze, kleurrijke maatkostuums voor vrouwen. Om die vraag en het potentiële aanbod op elkaar af te stemmen, was een nieuwe start nodig. ‘Een hendeltje in mijn hoofd werd geflipt’, gaat van Gils verder. ‘Door mijn visie woord voor woord uit te schrijven, begreep ik dat ik van nul moest beginnen. Met nieuwe pasvormen voor vrouwen en een vers businessplan.’

Ook interesse in Plato Fashion? Contacteer jolein.vaneyck@voka.be of scan deze QR-code

SCAN ME

tuinontwerp l aanleg l onderhoud l inrichting met design tuinmeubelen Maak uw afspraak in onze belevingstuin Oud Gooreind 33, Wuustwezel (Antwerpen) van maandag tot en met zaterdag Uw droomtuin start hier. 44

www.vitalistuin.be

Ondernemers

GROEIEN

Nadat dochters Joy en Jill van der Heijden aan boord waren gekomen, lanceerden ze samen het kledingmerk Pursuit Femmes in februari 2021. De ambities lagen meteen hoog. Om snel te kunnen opschalen tot een internationaal bedrijf, zocht de start-up begeleiding. Een jaar na de oprichting won ze meteen een prijs voor de snelst groeiende onderneming. Middenin de pandemie slaagde het trio erin om drie pop-upzaken te openen in Gent, Antwerpen en Amsterdam. ‘Vandaag gaat al onze aandacht naar het permanente Pursuit Femmes-atelier in Antwerpen’, zegt Joy van der Heijden. ‘2024 staat in het teken van verankering en brandmarketing.

‘Minister Annelies Verlinden en topbasketbalspeelster Ann Wauters dragen onze maatpakken. Daar zijn we uiteraard trots op.’ Daarom sluiten we ons aan bij het lerend netwerk Plato Fashion van Voka - Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland.’ DUURZAAMHEID Een unieke klantenervaring voor de vrouwdie-weet-wat-ze-wil staat centraal. Geen digitaal contact wanneer die aanklopt bij Pursuit Femmes, maar een persoonlijke service met finesse en raffinement. In het atelier in de Sint-Michielstraat nabij de Schelde maakt de bezoeker een keuze uit een menu van stoffen en modellen. Vervolgens worden de maten persoonlijk opgenomen en gepast op paspoppen. Na vijf tot maximaal zeven weken arriveren de bestelde luxestoffen uit familie-ateliers in de Marokkaanse havenstad Tanger en gebeurt de finale fitting op maat tot in de kleinste details. ‘Alle afspraken gaan door in onze winkel-atelier in Antwerpen’, gaat Joy verder. ‘Indien klanten niet tot bij ons geraken, dan verplaatsen wij ons tot bij hen of tot op een door hen gekozen specifieke locatie.’ De queeste naar de beste kwaliteitsstoffen brengt het team niet alleen tot in Marokko, maar ook tot in Italië, het Verenigd Koninkrijk

en verder. ‘Onlangs vonden we een nieuwe leverancier voor bijpassende blouses in Portugal. En we werken samen met de Nederlandse knitwearspecialist Rhea die truien maakt van duurzame en comfortabele merinowol.’ Om overstock te vermijden, worden de stoffen pas besteld nadat de klant haar keuze heeft gemaakt. Kleinere voorraden betekent geen gedwongen discounts na verloop van tijd, en dus geen afgedankte stukken wegwerptextiel. ‘Onze kostuums zijn uit wol van de hoogste kwaliteit gemaakt. Die kan je jarenlang dragen’, weet Joy. ‘Wij raden onze klanten aan om onze producten niet naar de stomerij te brengen. Ook de wasmachine is geen goed idee. Hang onze kledij gewoon uit.’ De keuze voor 100 procent natuurwol past helemaal in het plaatje van een jonge, duurzame onderneming. ‘Wanneer je een wollen trui onder de grond begraaft, dan vergaat die na een tijdje. Want wol is volledig afbreekbaar’, vult Angélique aan. ‘Een synthetisch gemaakte trui die je in de grond steekt, blijft intact. Die is niet duurzaam.’

druk bekeken Good Morning-show. Of er een tikje feministisch appel in het DNA van de onderneming is geslopen? ‘Neen, we gaan voor women empowerment’, zeggen de onderneemsters. ‘Dat is een positieve boodschap. Met onze pakken hopen we op nog meer vrouwelijke rolmodellen, die op hun beurt weer andere vrouwen inspireren. Het is fijn om te zien wat onze creaties doen: ze geven (zaken)vrouwen extra zelfvertrouwen!’ www.pursuit-femmes.com

AMBASSADRICE Op korte tijd heeft Pursuit Femmes spraakmakende ambassadrices geworven, allemaal fan van de vrolijke kostuums en blazers. ‘Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden en voormalig topbasketbalspeelster Ann Wauters dragen onze maatpakken’, zegt van Gils. ‘Daar zijn we uiteraard trots op.’ Het merk is ook tot in de Verenigde Staten opgemerkt toen Esther Perel, de wereldberoemde psychotherapeute, een driedelig blauw pak met krijtstreep droeg tijdens haar tv-optreden in de 45

Ondernemers

ONDERNEMINGSNIEUWS

NIEUWE LEDEN NOVEMBER Aanvaard door het bestuurscomité van 13 december 2023

ADMINISTRATION & CONSTRUCTION SERVICES Paul Cleen, bestuurder Bredabaan 842-844, 2170 Merksem Activiteiten: bouw van vastgoed

ANTWERP LAW SCHOOL CONSULTANCY Marieke Van Gestel, Head of PR & Events Prinsstraat 13, 2000 Antwerpen https://alsc.be Activiteiten: gratis juridisch advies door studenten aan medestudenten en jonge ondernemers

ASSUR INVEST Stefan Verlinden, bestuurder Antwerpsesteenweg 289, 2390 Malle www.assur-invest.be/nl Activiteiten: onafhankelijke verzekeringsmakelaar

B&G GROUP Casper Coene, bestuurder Bormte 204, 9190 Stekene www.blackandgoldofficial.com Activiteiten: modemerk verkoop b2c en b2b

BALDURSON.PRO Dave De Ryck, zelfstandig consultant a.i. Hoge Warande 5, 2390 Oostmalle www.baldurson.pro Activiteiten: executive interim manager, operations management (a.i.) en general management (a.i.)

BELCHAM Sophie Berben, managing director 530 7th Avenue, Suite 902, NY 10018 New York www.belcham.org Activiteiten: betrouwbare partner voor Belgische bedrijven met groeiplannen in de VS 46

BYTESIZE Koen Heyns, bestuurder Schriekbos 17, 2980 Zoersel https://bytesize.be Activiteiten: op maat van de specifieke bedrijfscontext meebouwen aan het behalen van strategische doelen

CIMPRO Christophe Soens, businessdevelopmentmanager Europark-Oost 34, 9100 Sint-Niklaas www.cimpro.com Activiteiten: duurzame oplossingen voor water- en energiemanagement, gebouwen en smart industry

CLEAN BAKING PRODUCTS Indyra Hiel, manager Lindenstraat 298 bus B6, 2070 Zwijndrecht www.cbpb.be Activiteiten: groothandelaar in bakvormen in kunststof

CUSTOMS TO MANAGE Tess Broos, douaneconsultant Lindberg 33, 2520 Ranst Activiteiten: douaneadvies

Trevalco Trevalco is een jonge onderneming met 30 medewerkers, gevestigd in Aartselaar. Het is actief in consultancy, training en auditing voor de farmaceutische industrie en lifesciencesindustrie. Zijn consultants zijn gespecialiseerd in quality assurance, validatie, engineering en ICT. Naast het uitvoeren van consultancy-opdrachten geeft Trevalco diverse opleidingen rond bijvoorbeeld validatie of kwaliteitsmanagement aan bedrijven actief in de industrie. Het wordt ook regelmatig gevraagd om ondersteuning te geven aan bedrijven die een audit van een klant of autoriteit verwachten, en voor het uitvoeren van interne of externe audits. Waarom Voka? ‘Onze keuze om lid te worden van Voka – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland werd vooral ingegeven door het opleidingsaanbod en de toegang tot een netwerk van ondernemers’, aldus managing director Quality & HR Joachim Nuyttens, die het bedrijf leidt samen met Tim Vertongen. Trevalco Antwerpsesteenweg 124 bus 92 2630 Aartselaar 03-246 05 30 www.trevalco.com

Ondernemers

ONDERNEMINGSNIEUWS

DOCKX RHENUS ARCHISAFE Martine Van Nuffel, keyaccountmanager Terbekehofdreef 10, 2610 Wilrijk www.dockx-rhenus.be Activiteiten: archiefopslag, digitalisering, vernietiging van data

NIOTRIS Nico Seymus, zaakvoerder De Zevenster 34, 2970 ‘s Gravenwezel Activiteiten: consultancy, interim management, coaching & mentoring, asset management, reliability

FCL MARINE AGENCIES BELGIUM Eric Wenmaekers, general manager Schomhoeveweg 15, 2030 Antwerpen www.fclmarine.com Activiteiten: maritiem transport van containers, NVOCC, algemene expeditie

NX CORPORATE FINANCE Ingmar Symoens, managing partner Hansevelde 127, 9240 Zele https://nxcorporatefinance.eu Activiteiten: expertise in fusies & overnames, groeikapitaal en bedrijfsfinanciering

FTC PGENERATION Kevin Maes, bestuurder Bisschoppenhoflaan 95, 2100 Deurne https://pgeneration.be Activiteiten: refurbished ICT (pc’s, laptops, smartphones, tablets, …), herstellingen

SIGNIFY BELGIUM Ronald Reunis, site & plant manager Signify Turnhout Steenweg op Gierle 417, 2300 Turnhout www.signify.com/nl-be Activiteiten: groothandel

KRIS DE LEENEER Kris De Leeneer, zaakvoerder Bouwstraat 2, 9160 Lokeren https://deleeneer.be Activiteiten: logistieke partner voor wegtransport

SYSMANS CONSULTING Paul Sysmans, zaakvoerder Het Prieel 43, 2640 Mortsel https://sysmansconsulting.eu Activiteiten: bedrijfsadviseur, trainer, coach op vlak van internationale distributie

MICHAEL & GISO Michaël Oei, bestuurder Frankrijklei 72, 2000 Antwerpen www.michael-giso.com Activiteiten: de specialist in trouwpakken, maatpakken en maatshirts

TARIQ KHAWAJA Tariq Khawaja, bestuurder Beukenlaan 12, 9160 Lokeren www.schilderwerkenstrak.be Activiteiten: schilderwerken

MIX AND MATCH AGENCY Evi Driesen, CEO Hector Lebonstraat 8, 2050 Antwerpen www.decontentfabriek.be Activiteiten: contentmarketing

Bekijk de recentste oprichtingen en faillissementen via deze QR-code

SCAN ME

Ondernemers

DE SWITCH

Een overzicht van de nieuwe gezichten in directiekamers en raden van bestuur.

BONANZA GROUP VERWELKOMT AN PEPERMANS ALS MANAGING PARTNER ELF

TOM LOVINK NEEMT PARTNERROL OP BIJ THEVALUECHAIN TheValueChain heeft in november Tom Lovink verwelkomd als partner. Met zijn decennialange ervaring en brede expertise in hr en consultancy, is hij volgens managing partner Dieter Oversteyns een stevige versterking van de toewijding aan human experience management (HXM) bij de Kontichse specialist in SAP. Met meer dan vierhonderd consultants begeleidt TheValueChain bedrijven bij het versnellen en aanpassen van hun activiteiten aan de uitdagingen van morgen. Tom Lovink neemt in z’n nieuwe rol meteen plaats aan het roer van TheValueChain HXM. Met deze nieuwe entiteit bouwt het bedrijf voort aan zijn bestaande HXM-expertise en de overname van het Nederlandse hr-consultancybedrijf HuRiS in 2023. Het is de ambitie om de diensten naar klanten te verbeteren aan de hand van een uitgebreid SAP-portfolio, en zo mee het Belgische hr-landschap te vernieuwen. Als deel van de Gumption-groep heeft TheValueChain vestigingen in België, Nederland, Luxemburg, Zwitserland en Frankrijk.

An Pepermans is sinds kort als managing partner aan boord bij ELF, het nieuwe hr-bedrijf binnen de Antwerpse Bonanza Group. ELF wil bedrijven ondersteunen bij het ontwikkelen van hun menselijk kapitaal en het stimuleren van hun groei en succes. Vanuit die missie zal het zich richten op het leveren van innovatieve hr-oplossingen en -diensten aan organisaties in alle sectoren. Volgens CEO Liesbet Sterkendries van Bonanza Group is An Pepermans de geknipte persoon om deze nieuwe Bonanza-telg te leiden. Ze is een ervaren business- en hr-professional met een uitgebreide kennis en achtergrond in talentmanagement en organisatieontwikkeling. www.elf11.be

www.thevaluechain.eu

OOK BENOEMINGSNIEUWS? Is in jouw bedrijf de raad van bestuur gewijzigd? Of zijn er nieuwe gezichten op sleutelposities? Na een seintje op communicatie.aw@voka.be delen we ook jouw nieuws hier!

Ondernemers

MOBILITEIT

Bouw tunnel afrit Deurne brengt Bypass stap dichterbij In december paste Lantis, bouwheer van de Oosterweelverbinding, wegmarkeringen aan in het knooppunt AntwerpenOost (E313 x R1). Zo kan het verkeer richting Nederland sneller op de juiste rijstroken invoegen. Een kleine ingreep die de start inzet van een grote ontwikkeling: het zijn de eerste voorbereidingen om vanaf het voorjaar 2024 in het knooppunt een nieuwe tunnel te bouwen. Die trekt het verkeer naar de afrit Deurne en vanuit de E313 richting Nederland uit elkaar, zodat de ongevalsgevoelige weefbewegingen verdwijnen. door Steven Roeland foto Lantis Maar ook deze tunnel is maar een schakel in een groter geheel. Die zal het verkeer veilig toeleiden naar de Bypass. Dit is een tijdelijke snelweg die het mogelijk maakt om het viaduct van Merksem af te breken, de ring verdiept aan te leggen en helemaal rond te maken. Dankzij deze Bypass blijft verkeer in beide rijrichtingen mogelijk tijdens de werken. Om die tijdelijke infrastructuur te kunnen aanleggen, zijn ook ingrepen nodig. Midden februari zal Lantis op de R1 in de richting van Nederland de rechterrijstrook innemen tussen het Sportpaleis en het Albertkanaal. Zo wordt ruimte vrijgemaakt om naast het bestaande viaduct de Bypass te bouwen. Vanaf midden februari zijn er maar drie rijstroken meer in plaats van vier, met plaatselijk een breedte van 3,20 meter. ZEVEN JAAR LANG RIJSTROOK MINDER Deze verkeersaanpassing blijft tot eind 2025 het eerste deel van de Bypass in gebruik wordt genomen. Pas dan kan de afbraak van het viaduct starten. Maar ook bij ingebruikname

van de Bypass blijft de rijstrookreductie aanwezig. De Bypass is opgesplitst in twee delen, een noordelijk en een oostelijk gedeelte. Bypass Noord loopt van de Jozef Masurebrug tot aan het Sportpaleis, Bypass Oost van het Sportpaleis tot aan Antwerpen-Oost. Beide delen bestaan uit tweemaal drie rijstroken. Waar er voldoende plaats is, wordt de Bypass volledig naast het viaduct gebouwd. Waar er onvoldoende plaats is, bijvoorbeeld ter hoogte van het Sportpaleis, zal een deel van de Bypass bestaan uit de helft van het bestaande viaduct. Het inpassen van de tijdelijke snelweg was voor Lantis een huzarenstuk. Het huidige viaduct telt tweemaal vier rijstroken. Dezelfde ruimte voor het aanleggen van de Bypass kon niet worden gevonden. Daarom heeft deze tijdelijke infrastructuur in elke rijrichting een rijstrook minder. Deze situatie blijft van kracht tot in 2030 de verdiepte R1 in gebruik wordt genomen. KIJKEN NAAR ALTERNATIEVEN Een snelheidsverlaging van 70 km/u in deze zone, maatregelen om vlotter in te voegen, de bouw van de tunnel aan knooppunt Antwerpen-Oost en een programma aan mobiliteitsalternatieven moeten een antwoord bieden aan deze tijdelijke capaciteitsreductie. De tijdelijke situatie zal hoe dan ook extra druk leggen op de verkeersdoorstroming. Om extra congestie te vermijden, is het

zinvol om verplaatsingen over dit segment te vermijden waar mogelijk. Op vlak van woonwerkverplaatsingen werkt Voka - Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland samen met diverse partijen om alternatieven mogelijk te maken. Zo is er de Pendelproeverij, het aanbod van Lantis om werknemers verschillende soorten fietsen, deelsystemen en openbaar vervoer gratis te laten testen. Dit wordt proactief aangeboden aan ondernemingen in de getroffen zone. Daarnaast faciliteert de Kamer overleg tussen diverse lokale overheden voor de aanleg van veilige fietscorridors naar de bedrijvenzones. Toch zullen heel wat gemotoriseerde verplaatsingen nodig blijven. Ondernemingen nemen best ook hun routering extra onder de loep om structureel naar oplossingen te zoeken. www.oosterweelverbinding.be Op zoek naar mobiliteitsalternatieven voor woon-werkverkeer? Scan deze QR-code

SCAN ME

REuse Lab zkt. onderneming Els Du Bois is professor aan de Faculteit Ontwerpwetenschappen van de Universiteit Antwerpen. Circulaire economie en ecodesign staan centraal in haar onderzoek. Met het REuse Lab ondersteunt en begeleidt ze bedrijven die de omschakeling naar een duurzame economie willen maken. Gezocht: ondernemingen die mee in grote partnerships willen stappen. In zo’n coalitie werken alle partners van de waardeketen samen richting oplossingen.

Interesse? Geef een seintje op els.dubois@uantwerpen.be

Ondernemers

ONDERZOEKER ZKT. ONDERNEMING

Het belang van innovatie staat als een paal boven water. Bedrijven moeten vernieuwen om te kunnen blijven groeien. Ook wetenschappers zetten hoog in op innovatie. Als beide partijen elkaar vinden, wordt het vaak een succesverhaal. De uitdaging? De juiste onderzoeker linken aan de geschikte ondernemer. Voel jij de chemie reeds?

Coalities werken op circulaire economie Van hergebruik en een lange levensduur de standaard maken: dat is de missie van het REuse Lab. De onderzoeksgroep van UAntwerpen begeleidt en ondersteunt bedrijven in de transitie naar de circulaire economie. ‘Die ommezwaai is natuurlijk niet eenvoudig’, vertelt Els Du Bois. ‘Wij brengen alle partners uit een sector bij elkaar en werken zo samen naar oplossingen.’ door Peter De Meyer fotografie Wim Kempenaers

1. DE ONDERZOEKER De wegwerpcultuur zit in onze maatschappij ingebakken. We vinden het vanzelfsprekend om voortdurend voorwerpen weg te gooien en er nieuwe aan te schaffen. Absoluut niet duurzaam, en dus moet er werk gemaakt worden van een transitie richting circulaire economie. Bij REuse Lab, een onderzoeksgroep binnen het Departement Productontwikkeling van UAntwerpen, zit heel wat expertise rond hergebruik en het streven naar een langere levensduur voor gebruiksvoorwerpen. Prof. Els Du Bois staat aan het hoofd van REuse Lab. Ze focust al jaren op circulaire economie en ecodesign. Samen met haar collega’s werkt ze theoretische modellen uit. Vanuit die modellen werken de onderzoekers samen met bedrijven naar praktische oplossingen én naar het creëren van een duurzamer consumentengedrag toe.

2. HET ONDERZOEK REuse Lab wil van hergebruik en een lange levensduur de standaard maken. ‘Met het oog op de klimaatverandering is dat

absoluut noodzakelijk’, zegt Du Bois. ‘De cijfers zijn hallucinant: weet je dat een kledingstuk gemiddeld slechts zeven keer gedragen wordt? En dat de levensduur van take-awayverpakkingen vaak slechts enkele minuten is? De transitie richting circulaire economie is enorm complex. Hergebruik moet gewenst en gebruiksvriendelijk worden, het economische systeem vereist samenwerkingen tussen bedrijven om de kringloop te sluiten, en er is nood aan kwalitatieve producten die technisch geoptimaliseerd zijn.’ De productontwikkelaars van UAntwerpen begeleiden en ondersteunen bedrijven in dat proces. ‘Gelukkig experimenteren er al veel firma’s met duurzame en herbruikbare alternatieven. Dat is een moeilijke zoektocht en elke onderneming probeert het zelfstandig te doen. Deze ervaringen willen ze doorgaans niet delen met concurrerende bedrijven. De universiteit is neutraal terrein: wij willen alle partners uit de waardeketen samenbrengen om een kennisplatform uit te bouwen. Die kennis delen we met iedereen.’

3. HET PROCES Du Bois en collega’s hebben projecten lopen in vier sectoren: voedingsverpakkingen, mode, chemie en medische gebruiksvoorwerpen. ‘We maakten per sector een coalitie van ondernemingen. Op basis van al hun ervaringen werken wij naar een theoretisch model toe dat we vervolgens kunnen toepassen om optimale herbruikbare alternatieven te creëren. Vaak zijn er ook inzichten die we over de grenzen van sectoren heen kunnen gebruiken. De wetgeving rond hygiëne is belangrijk als het om voedingsverpakkingen gaat, maar natuurlijk evenzeer bij medische gebruiksvoorwerpen.’ In een eerste fase brengen de onderzoekers het probleem in kaart. Du Bois: ‘Zo zochten we uit welke voorwerpen het meest worden weggesmeten in een ziekenhuis. Vervolgens laten we de verbeelding werken en doen

we enkele voorstellen om te tonen hoe het anders kan. In de derde fase proberen we dan de implementatie van de verandering te ondersteunen door experimenten en monitoring.’ Veel aandacht gaat naar de manier waarop de consument tot een mindswitch kan worden overtuigd. De kledingsector als voorbeeld: wil de klant wel duurdere kleding die veel langer meegaat en hersteld kan worden als er iets stuk gaat? Du Bois: ‘Een gedragsverandering bekomen is heel erg lastig. Want hoe zet je mensen aan om kleding te huren, tweedehands te kopen of zelfs minder te wassen? Skikleding en surfmateriaal bijvoorbeeld hebben mensen doorgaans niet vaak nodig. Waarom zou je geen kwalitatief materiaal kunnen huren dan?’

4. HET RESULTAAT Het reCURE-project leverde al concrete resultaten op. De onderzoekers gingen na hoe ze de afvalberg van ziekenhuizen kunnen verkleinen. Daarvoor werkten ze samen met 30 partners: van producenten over ziekenhuizen tot afvalverwerkende bedrijven. ‘Er wordt heel veel materiaal na eenmalig gebruik weggesmeten’, aldus Du Bois. ‘Denk maar aan operatieschorten. Maar er bestaan ook herbruikbare alternatieven. Wij onderzochten waarom deze kwalitatieve hightechproducten nog niet gebruikt worden. We lieten die ook uitvoerig testen door medisch personeel. De draagtest was heel positief.’ Du Bois wil nieuwe partnerships met ondernemingen aangaan. Dat kunnen bedrijven zijn uit de sectoren waarbinnen REuse Lab reeds onderzoek voert, maar ook andere sectoren. ‘Stel dat we kunnen samenzitten met kofferproducenten en vliegtuigmaatschappijen, zodat we werk kunnen maken van standaard koffermaten. We gaan nog veel werk krijgen, want de wetgever begint op het vlak van herbruikbaarheid en repareerbaarheid meer en meer regels op te leggen. Het uiteindelijke doel? Onszelf overbodig maken. Ik hoop dat ik dat nog ga meemaken.’ 51

Onder nemers

laat van jou horen! Heb je een opvallende investering succesvol afgerond?

Blaast jouw bedrijf een bijzonder aantal kaarsjes uit? MEI 2023

Onder nemers magazine

ter d een vech ‘Ik ben altij wist dat ik geweest en en had’ nd goud in ha Washville

Jaargang 24,

Antwerpen ekantoor: nr 5 | Afgift

3 X - P 70633

hassi, Bouchra Has

Geef een seintje via communicatie.aw@voka.be en Ondernemers zet het 72 gratis mee in de kijker!

Of is er een nieuw gezicht in jouw directie of raad van bestuur?

Steelforce bouwt aan Afrikaanse business via Business Club Afrika

Ondernemers

INTERNATIONAAL ONDERNEMEN

Lees pag. 55

Met exclusief bezoek aan chipmachinebouwer ASML!

Techmissie

Eindhoven Het hoogtechnologisch ecosysteem van Nederland

26-27 februari 2024

Meer info?

Eindhoven: de stad die zichzelf blijft heruitvinden Zijn rijke industriële geschiedenis bleek de goede geboortegrond voor technologiegigant Philips in 1891. Maar daar hield het voor Eindhoven niet op. Tot vandaag blijft de stad de bakermat van hoogtechnologische innovatie met bedrijven zoals Philips, DAF, VDL en ASML. Het resultaat is een bruisende metropool die de ene na de andere techstart-up voortbrengt, met succes. De ideale bestemming voor deze boeiende techmissie van Voka – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland. Onder leiding van Vlaams minister-president Jan Jambon en Kamervoorzitter Andreas Pfeffer vertrek je op exclusieve tweedaagse missie naar Eindhoven. 26 en 27 februari staan volledig in het teken van technologische innovatie en inspiratie. 54

Schrijf in via www.internationalemissie-kvkaw.be

lien.vanreusel@voka.be

Ondernemers

INTERNATIONAAL ONDERNEMEN

Nieuwe Business Clubs zetten in op internationale zaken Regelmatig sparren met andere ondernemers met interesse in dezelfde markt kan bedrijven helpen om die markt beter aan te voelen, en opportuniteiten er dus ook beter te benutten. Met nieuwe Business Clubs biedt Voka – Kamer van Koophandel AntwerpenWaasland ondernemingen met internationale ambities een veelbelovend nieuw platform aan. door Jan Van de Poel Met 54 landen en een snel opkomende economische groei is Afrika heel beloftevol voor Europese ondernemers. Meer dan 30 Vlaamse bedrijven gingen begin november dan ook maar wat graag mee met de vijfdaagse missie van Voka – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland naar Rabat en Casablanca, om te ontdekken wat Marokko te bieden heeft als toegangspoort tot dit continent.

‘De verscheidenheid aan deelnemers in combinatie met de open uitwisseling van ervaringen maakt de Business Club Afrika heel interessant.’ Over hoe je opportuniteiten er nóg beter kan herkennen en benutten, buigt een vijftiental bedrijven uit de Antwerps-Wase regio zich dan weer in de nieuwe Business Club Afrika. In dit lerend netwerk van acht

sessies verdiepen ze zich het komende jaar in het businesspotentieel van dit continent, samen met uiteenlopende externe experten met kennis van die markt. Zo staan op het programma bijvoorbeeld sessies met vertegenwoordigers van de BelgischLuxemburgse Kamer van Koophandel in Ivoorkust en de Belgische Kamer van Koophandel voor Zuidelijk Afrika. NIEUWE PERSPECTIEVEN KRIJGEN Het maakt van deze nieuwe Business Club een interessant platform voor uitwisseling van kennis, ook voor ondernemingen die al zakendoen in Afrika. ‘We zijn al zo’n veertig jaar actief in Afrika, dus we kennen die markt intussen wel. Maar ook met die kennis is het tegelijk goed om erover van gedachten te wisselen met bedrijven die er in heel andere sectoren actief zijn’, stelt deelnemer Olivier Bacardats, commercieel directeur voor Afrika bij Steelforce. Vanuit zijn Antwerpse hoofdzetel is dat uitgegroeid tot de grootste trader in staal in België en een belangrijke internationale speler in de handel in staalproducten. In Afrika heeft het al ervaring in uiteenlopende landen: Tunesië, Senegal, Ivoorkust, Burkina Faso, Togo, Benin, Kameroen, Ethiopië, Kenia, Oeganda en Tanzania. ‘Vooral de verscheidenheid aan deelnemers in combinatie met de open uitwisseling van ervaringen maakt van de Business Club Afrika een heel interessant gegeven. Want even afstand nemen van je markt en daarbij de kijk van anderen meekrijgen, kan nuttige perspectieven opleveren bij het omgaan met vragen of uitdagingen die we gemeenschappelijk hebben.’

Business Club Azië start eind februari Ook bedrijven die hun bestaande business in Azië willen uitbouwen, kunnen vanaf 27 februari rekenen op de Business Club Azië van Voka – Kamer van Koophandel AntwerpenWaasland om hun blik te verruimen. Het businesspotentieel van Azië is alleszins immens: als thuis van zo’n 60% van de wereldbevolking staat dit continent voor een enorme afzetmarkt met liefst 48 landen als potentiële handelspartner. Na de kick-off biedt de Business Club Azië zeven inhoudelijke sessies over thema’s die de groep zelf bepaalt. Meer info of meteen inschrijven? Contacteer sofie.engelen@voka.be of scan deze QR-code.

SCAN ME

Een van de vier tickets voor ons Tuinfeest

Een van de vier gratis halve dag opleidingen

Neem een collega mee aan halve prijs

Ondernemers

BLIK OP EUROPA

EU wil milieu-impact microplastics met driekwart terugdringen In oktober stelde de Europese Commissie haar plan voor om milieuvervuiling door microplastics aan te pakken. Bedoeling is de impact van microplastics op het milieu met 74% te laten dalen. Daarvoor zijn er nieuwe regels op til voor alle Europese actoren in de toeleveringsketen van plastic pallets, weliswaar met oog voor de bedrijfsgrootte. Dit voorstel van verordening is meteen het eerste wapenfeit van de kersverse Green Deal. Het kadert in het pakket Nulvervuiling en focust op de specifieke vervuiling van microplastics in de aanwezigheid van plastic pellets. Elk jaar komt er daarvan tussen 52.000 tot 184.000 ton in het milieu terecht door verkeerd gebruik in de hele productieketen. Het nieuwe voorstel heeft als ultieme doel de nodige voorkomende maatregelen te laten treffen door alle actoren die pellets gebruiken in de EU. Hierdoor zou de pelletvervuiling met 74% dalen en zo leiden tot propere ecosystemen, plasticvrije rivieren en oceanen. DRIE KRACHTLIJNEN Om tot deze ambitieuze vermindering te komen, stelt de Europese Commissie voor dat Europese bedrijven een vooropgesteld plan van aanpak volgen. Ten eerste staat het voorkomen van de verspilling van pellets centraal. Ten tweede moeten bedrijven verspilde pellets zo goed mogelijk inperken en tegenhouden, zodat die niet in het milieu terechtkomen. Ten slotte

moeten ze bij een eventueel lek of vervuiling alle mogelijke middelen gebruiken om de vervuiling op te ruimen. VIER MAATREGELEN De bovenstaande voorwaarden gaan gepaard met volgende vier maatregelen. Om verliezen te kunnen inschatten, is een eengemaakte methodologie van uitermate belang. Duidelijke en eengemaakte meetmethodes leiden volgens de Commissie tot een betere sensibilisering en gewaarwording van de milieu-impact van microplastics. Afhankelijk van de grootte van een bedrijf of vervoersmiddel moeten de verschillende actoren voldoen aan bepaalde beste omgangspraktijken.

Ten slotte houdt de Commissie ook rekening met kmo’s waarop de regelgeving minder streng van toepassing zal zijn. Aangezien een zeer groot aandeel van kmo’s deel uitmaakt van de toeleveringsketen van pellets, wil Europa met lichtere vereisten over de boeg komen. Dit Commissievoorstel past samen bij het in september door de Commissie voorgestelde verordening om de opzettelijke toevoeging van microplastics aan producten tegen te gaan. Deze inwerkingtreding verliep via een verstrenging van de huidig geldende REACHwetgeving. Nu de Commissie haar voorstel rond microplastics in pellets heeft voorgesteld, is het aan het Europees Parlement en de Raad om in de komende maanden dit dossier te bespreken en hierover een officieel standpunt in te nemen.

‘Elk jaar komt er tussen 52.000 tot 184.000 ton pellets in het milieu terecht door verkeerd gebruik in de productieketen.’

Daarnaast stelt Europa een verplichte certificering of een zelfverklaarde conformiteitsverklaring voor, opnieuw afhankelijk van de schaal van het bedrijf of vervoersmiddel. Om de nationale autoriteiten te helpen bij het controleren hiervan, zullen erg grote exploitanten een certificaat moeten voorleggen dat is afgegeven door een onafhankelijke derde partij. Kleine bedrijven mogen op hun beurt zelf een verklaring van naleving voorzien.

Meer info via luc.vanlooveren@voka.be

58 58

Ondernemers

IN DE KAMER

Jong Voka Breakfast Club 21 november 2023, stadhuis Antwerpen Zie pag. 62 59 59

Ondernemers

IN DE KAMER

Maaike Cafmeyer inspireert op slotevent Welt Zo’n 50 Welt-alumni ontmoetten elkaar op 30 november voor de afsluiter van hun opleidingstraject. Actrice en spreekster Maaike Cafmeyer bracht een keynote over gendergelijkheid. Daarmee zet ze een orgelpunt op het Welt-traject rond diversiteit en inclusie, waar tussen 2021 Meer foto’s en de en 2023 meer dan 180 bedrijven aan aftermovie bekijken, deelnamen. In 2024 herneemt het of meer weten over Welt? traject onder een nieuwe naam en in Scan deze QR-code. een nieuw format. SCAN ME

Ondernemers

IN DE KAMER

ANTWERP.SRL over chemie en urban mining Circulariteit van polymeren, nieuwe nanomaterialen en de elektrificatie van de chemiesector, dat waren de thema’s waar industrie en onderzoekers donderdag 30 november over debatteerden tijdens de netwerkavond van ANTWERP.SRL. Meer dan zestig experts uit de industrie en de academische wereld woonden het event in de gebouwen van chemie-incubator BlueApp bij. ANTWERP.SRL is het netwerkplatform van onze Kamer en de Universiteit Antwerpen, dat de brug slaat tussen academisch onderzoek en bedrijfsleven.

Steven Vanackere te gast op raad van bestuur Bestuurders van onze Kamer waren op maandag 4 december in groten getale op de afspraak voor de raad van bestuur. Van vicegouverneur Steven Vanackere van de Nationale Bank kregen ze te horen dat de economische groei in België stabiel zal blijven op 1,4%. Daarnaast schetste Peter Moens, site director Nuclear Power Plant Doel, hen de uitdagingen waarvoor hij en zijn team de komende jaren staan. Want terwijl reactor Doel 4 tien jaar langer zal worden uitgebaat, moet de uitdienstneming van de andere reactoren in Doel worden voorbereid.

Ondernemers

IN DE KAMER

Wakker Waasland strijkt neer bij Jaguar Land Rover De Ridder Een heerlijk ontbijt en netwerken in het bijzonder kader van Jaguar Land Rover De Ridder in Beveren: dat stond er op het programma voor de 70 deelnemers aan Wakker Waasland op woensdag 22 november. CEO Mannu Meirsman deelde zijn verhaal over de overname van het familiebedrijf en zijn inspanningen om dat verder te structureren en te moderniseren. De aanwezigen kregen ook nog een korte rondleiding door de werkplaats.

Jong Voka Breakfast Club kijkt rond in Antwerps stadhuis Antwerps schepen Els van Doesburg ontving op 21 november een ruime delegatie van Jong Voka Antwerpen-Waasland. In samenwerking met YUB, ASV The Next Generation, Young FORWARD Belgium en YoungShip Belgium stond er een inspirerend bezoek aan het gerestaureerde Antwerpse stadhuis op de agenda. Schepen van Doesburg wisselde met de groep van gedachten over het politiek engagement van jongeren, vooraleer een gids haar op sleeptouw nam voor een verdere kennismaking met het monumentale gebouw. 62

Ondernemers

IN DE KAMER

Nokvol auditorium voor Douanecongres Zo’n 250 geïnteresseerden daagden op 22 november op bij BNP Paribas Fortis op de Meir in Antwerpen voor de negende editie van het Douanecongres. Experten uit de privésector, de Europese Commissie en de Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen debatteerden over enkele hete hangijzers zoals digitalisering, het sanctiebeleid en de hervorming van de EU-douane-unie. Traditiegetrouw nam minister van Financiën Vincent Van Peteghem de conclusies voor zijn rekening.

16 april 2024 Onze regio excelleert op het vlak van innovatie en is dé plaats waar baanbrekend onderzoek klaargestoomd wordt voor de markt. Op Antwerp Innovation Night brengt Antwerp.SRL alle innovatieve spelers uit de regio samen voor een feestelijke avond.

IS JOUW BEDRIJF INNOVATIEF? Geen feest zonder winnaars. Voor onze AHA! Awards selecteren we innoverende ondernemers én onderzoekers uit onze regio.

Is jouw bedrijf een pionier in een bepaalde technologie of heb je een baanbrekende innovatie ontwikkeld? En ben je actief en gevestigd in regio Antwerpen-Waasland?

DAN ZIJN WIJ OP ZOEK NAAR JOU! INNOVATIE-AWARD Meer dan 5 jaar actief en op de markt. Groei en resultaten tellen mee. Samenwerking met een kennisinstelling is een pluspunt.

Op 16 april kronen we in elke categorie een ultieme winnaar. Dien alvast voor 21 januari 2024 je kandidatuur in via deze QR-code of via mail naar pr.aw@voka.be.

ONE-TO-WATCH Minder dan 5 jaar actief. De innovatie is geïntroduceerd in de markt. Samenwerking met een kennisinstelling is een pluspunt. Een organisatie van

Met de steun van

Ondernemers

COLOFON

STRATEVISION.FIN Andere ondernemers sterker maken door het delen van ervaringen: dat doet Plato Ambassadeur 2024 Veronique Van de Water niet alleen in het lerend netwerk Plato van Voka – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland. Onlangs lanceerde de oprichtster en zaakvoerster van boekhoudkantoor StrateVision.fin uit Aartselaar haar eigen podcast ’50 Tinten Ondernemen’. ‘Ik sprak al met talloze ondernemers. Omdat je niet enkel kan leren van successen maar zeker zoveel van iemands ervaringen in pittige tijden, wilde ik die vastleggen’, legt ze uit. In de podcast gaat ze zelf in gesprek met uiteenlopende bevlogen ondernemers en peilt ze naar hun praktische inzichten, niet alleen op financieel vlak maar ook over hun uitdagingen en verantwoordelijkheden. In de eerste afleveringen wisselt ze daarover van gedachten met onder andere zaakvoerder Jamie Bellon van Laswerken Bellon. www.stratevision.financial/podcast DEME Samen met de Saoedische tak van internationaal bouwbedrijf Archirodon heeft DEME een belangrijk contract binnengehaald voor de bouw van een havenbassin in de haven van NEOM in Saoedi-Arabië. Dit wordt de belangrijkste zeehaven voor toegang tot het noordwesten van het land. NEOM moet uitgroeien tot een futuristische, strategisch gelegen metropool in Oxagon, een achthoekige havenstad aan de Rode Zee. De haven nabij het Suezkanaal zal van cruciaal belang zijn voor de bouw, de exploitatie en de economische ambities van NEOM. Ze moet de import van goederen en materialen faciliteren tijdens de ontwikkelingsfase en vervolgens uitgroeien tot een nieuwe mondiale hub die de hele regio kan bedienen. Met de bouw van deze futuristische haven in de Saoedische woestijn zou een budget van 1.000 miljard dollar zijn gemoeid. Eerder meldde het Belgische bouwbedrijf Besix al te mogen meebouwen aan dit gigantische project. Het zal er de bouw van drie kilometer kademuren voor zijn rekening nemen. www.deme-group.com

ONDERNEMERS. is het blad van Voka – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland zetel Antwerpen: Markgravestraat 12, 2000 Antwerpen, tel 03 232 22 19 zetel Waasland: Kleine Laan 28, 9100 Sint-Niklaas, tel 03 776 34 64 info.aw@voka.be www.voka.be btw: BE 0406.696.056 RPR Antwerpen Redactiecomité Saskia Bultiauw, Lauren Cools, Maarten Cosijn, Katrijn De Lie, Philippe Heyvaert, Pieter Leuridan, Thierry Lepoutre en Jan Van de Poel. Reclameregie Voka – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland Markgravestraat 12, 2000 Antwerpen Abonnement per jaar (11 nummers): 85 euro (exclusief 6% btw) Kosteloos voor de leden van de Kamer. Prijs per nummer: 9 euro Verantwoordelijke uitgever Luc Luwel, Markgravestraat 12, 2000 Antwerpen Hoofdredacteur Pieter Leuridan Medewerkers TEKSTEN Christophe Bellens, Nadia Dala, Peter De Meyer, Steven Roeland, Jan Van de Poel en Luc Van Looveren BEELDEN Vincent Callot, Koen Fasseur, Stephanie Fraikin, Wim Kempenaers, Shutterstock, Stefaan Van Hul en Zidis LAY-OUT Pieter Geerts DRUK Drukkerij VD, Temse Dit nummer werd redactioneel afgesloten op 11 december 2023. Voka – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland is uw partner in succesvol ondernemen. Als onafhankelijke spreekbuis wil de Antwerps-Wase Kamer het bedrijfsleven in de arrondissementen Antwerpen-Waasland stimuleren en aldus bijdragen tot meer welvaart en welzijn in die regio. De Kamer ontplooit hiertoe tal van diensten en activiteiten die het ondernemerschap ondersteunen en een vernieuwde dynamiek geven. Volledig overtuigd van deze missie hebben onderstaande toonaangevende en vooraanstaande bedrijven een structurele samenwerking gesloten met de Kamer. Samen springen we in de bres om het ondernemersklimaat in Antwerpen-Waasland de nodige vruchtbare injecties te geven.

JAGUAR LAND ROVER DE RIDDER

Ondernemers

AGENDA

Januari

Februari

Kick-off Plato Fashion

Kick-off Customs Academy

09.00

Kantoor Antwerpen jolein.vaneyck@voka.be

13.30

Infosessie Plato Kantoor Waasland manon.verhaegen@voka.be

Verbindend communiceren & feedback geven Kantoor Antwerpen chloe.verlinden@voka.be

GR AT I

18.00

Internationale inspiratie- en netwerkavond Kantoor Antwerpen sofie.engelen@voka.be

24 18.00

01 15.00

25 15.00

Afterwork inspiratiesessie inclusief rekruteren Kantoor Antwerpen frie.meneve@voka.be

Marketing & sales: een geïntegreerde aanpak

Techmissie Eindhoven

Kantoor Antwerpen chloe.verlinden@voka.be

Kantoor Antwerpen evy.gordts@voka.be

lien.vanreusel@voka.be

15.00

GR AT I

Achter de schermen bij Vorsselmans Vorsselmans, Wuustwezel sam.vanderleen@voka.be

07 09.00

Bereken de CO2voetafdruk van jouw bedrijf

GR AT I

18.00

Verwelkoming nieuwe leden Kantoor Antwerpen sarah.boonen@voka.be

Infosessie no- & lowcode: de legoblokken van programmeren

Prospecteren als een pro

Leiderschap in functie van je team

09.30

Kantoor Antwerpen chloe.verlinden@voka.be

06 09.00

Mediatraining Kantoor Antwerpen evy.gordts@voka.be

06 13.00

Twitteren op X: ja of neen? Kantoor Antwerpen evy.gordts@voka.be

Kantoor Antwerpen chloe.verlinden@voka.be

Eindhoven

27 17.00

Kick-off Business Club Azië Kantoor Antwerpen sofie.engelen@voka.be

09.00

12.00

09.30

08.00

Debiteurenbeheer

TBD evy.gordts@voka.be

Salesfundamenten voor blijvende groei

Kantoor Antwerpen frie.meneve@voka.be

Kantoor Antwerpen chloe.verlinden@voka.be

Kick-off Plato Algemeen Management Waasland

26-27

14.00

Kantoor Antwerpen kaat.vanaelst@voka.be

09.00

13.30

Afterwork inspiratiesessie inclusieve employer branding

Digitalisering in overheidsopdrachten: e-Procurement

Kantoor Antwerpen sofie.engelen@voka.be

08.00

09.30

Online guido.frederiks@voka.be

Aan de slag met CSRD Kantoor Antwerpen kaat.vanaelst@voka.be

29 10.30

13.30

Kantoor Antwerpen chloe.verlinden@voka.be

Welt-webinar inclusieve communicatie Online frie.meneve@voka.be

Kick-off Business Club Douane

Clubconcert voor leden

Kantoor Waasland manon.verhaegen@voka.be

Koningin Elisabethzaal, Antwerpen pr.aw@voka.be

Maart

16.00

Kantoor Antwerpen luc.vanlooveren@voka.be

08 09.00

Kick-off Plato Retail TBD evy.gordts@voka.be

20.00

GR AT I

23 09.30

Lean & agile werken Kantoor Antwerpen chloe.verlinden@voka.be

18.30

Kick-off Familiecharter

04 09.00

Internationale prijszetting Kantoor Antwerpen laurence.menten@voka.be

D R U K K E R I J

Walgoedstraat 1 • 9140 Temse Tel. 03 760 10 10 Fax 03 760 10 11 e-mail: info@drukkerijvd.be www.drukkerijvd.be

“Video is top om complexe processen uit te leggen” Als ondernemer gespecialiseerd in Artificiële Intelligentie wil ik kunnen focussen op onze business en op de klanten van CROPLAND. De no-nonsense aanpak van Zidis zorgt ervoor dat ik met minimale workload impactvolle videocontent kan laten maken om complexe processen eenvoudig uit te leggen.

Geert Vromman CEO – founder CROPLAND

www.zidis.be

Wij zijn Zidis

Een snel, flexibel en efficiënt productiehuis met de nadruk op video. Een mix van jong geweld en ervaren verhalenmakers met enthousiasme als gemene deler. Beeldende content is hot en wij zijn er om jouw doelstellingen waar te maken met fantastische beelden! Op zidis.be kan je terecht voor bedrijfsfilms, livestreams, podcasts, animatievideo's, fotografie, rekruteringsvideo's, en zoveel meer!

Zidis Studios Antwerp - Ellermanstraat 54 - B-2060 Antwerpen Zidis Studios East & West Flanders - Leihoekstraat 7c - B-9870 Zulte

Antwerpen-Waasland ONDERNEMERS 2024 #1

Articles inside

Bouw tunnel afrit Deurne brengt Bypass stap dichterbij