inhoud
De Nederlandse school Theoretisch natuurkundige, wat is dat toch een leuke baan! Je kunt rekenen aan de oerknal of aan quantumcomputers, aan zwarte gaten of aan supergeleiders, aan elementaire deeltjes of aan emergente fenomenen van triljarden deeltjes. Wat ons bindt, is de taal van de wiskunde, die we gebruiken om de natuur te begrijpen en voorspellen. De connectie met het experiment is natuurlijk heel belangrijk - want meten is weten. Maar toch, niets is zo praktisch als een goede theorie! Nederland heeft al meer dan een eeuw een ijzersterke traditie in de theoretische natuurkunde, met tal van Nobelprijswinnaars en wetenschappers van wereldwijde faam. Men kan tot op heden terecht spreken van de ‘Nederlandse school’. Geen wonder dat het Delta Institute for Theoretical Physics (Delta ITP) al in de eerste call van de prestigieuze NWO-Zwaartekrachtvoorstellen tien jaar geleden werd gehonoreerd en opgestart. Delta ITP brengt theoretische natuurkundigen van de universiteiten van Amsterdam, Leiden en Utrecht samen in één groot consortium, met als doel grote natuurkundige vraagstukken op te lossen en impact te hebben op de samenleving. Als Delta ITP trokken we gezamenlijk ook nieuwe stafleden aan, en tal van jonge AIO’s en postdocs van over heel de wereld. Grote uitdagingen werden geformuleerd en onderverdeeld in de drie grote thema’s van Delta ITP: cosmological matter, quantum matter en topological matter. Wat we rond die thema’s zoal h ebben bereikt, kunt u lezen in dit tijdschrift, met tal van mooie interviews met Delta ITP’ers, terugblikken en vooruitblikken. De afgelopen tien jaren waren een prachtige periode voor het Delta ITP. We maken ons nu klaar voor een nieuw decennium vol mooie samenwerkingen en hopelijk nieuwe spannende ontdekkingen!
Stefan Vandoren
hoogleraar theoretische natuurkunde en hoofd van het departement natuurkunde aan de Universiteit Utrecht, en lid van de Raad van Toezicht van Delta ITP
04
MAAIKE PUTMAN
06
BOB BRONSHOFF
Interviews 06 Teamsport Coördinator Jan Pieter van der Schaar reageert op elf steekwoorden. 12 Gebroederlijk Theoretici Erik en Herman Verlinde in gesprek. 14 Nieuwe oogst Vier jonge talenten geven hun kijk op zaken. 24 Samen sterk Elisa Chisari, Alessandra S ilvestri en Samaya Nissanke bundelen hun krachten. 28 Pionier Cristiane de Morais Smith over haar weg naar de natuurkunde.
2 | New Scientist | Special Delta ITP
20
Features 20 Vreemd spul Delta ITP probeert meer licht te schijnen op quantummaterie, topologische materie en donkere materie. 32 Megaproefjes Vijf grote experimenten, gezien door de ogen van vijf theoretisch natuurkundigen.
