portfolio newspaper

1

not for sale.

Identiteit

Vrij, Onverveerd

IDENTITEIT - Vivian Elizabeth Sneep

PORTFOLIO VAN VIVIAN ELIZABETH SNEEP

Niet in één woord te vangen...

Kleine meisjes worden groot. Dit telt ook voor Vivian Elizabeth Sneep, die nu is afgestudeerd aan de master Fashion, Design & Strategy (artEZ). Na 6 jaar studeren is de tijd rijp om een plekje te veroveren in het werkveld van de mode.

Vivian (24) woont al zes jaar in hartje Amsterdam.

Tijdens de middelbareschool in Oegstgeest waren tekenen en nederlands haar lievelingsvakken. Dat mode ooit haar roeping zou worden, was toen niet te bedenken. Zo vertelt zij: “Ik heb altijd wel een creatief oog gehad, maar tijdens de middelbare school waren sport en vriendinnen mijn grootste hobby’s”. Na haar eindexamen VWO is ze begonnen in Amsterdam aan de opleiding Fashion & Branding aan het Amsterdam Fashion Institute. Na 4 jaar studeren had zij meer behoefte aan verdieping en verbreding binnen het vak van de mode.“Mode is een breed fenomeen, het is niet in paar woorden te vangen. De diversiteit van mode boeit mij al jaren. Men vergeet soms dat het veel verder gaat dan een kledinghanger bij de Hennes.

Mode is niet per definitie gebonden aan kleding.

Het kan ook gaan over koffie cupjes of de huidige jongerencultuur. Je kunt mode in een historisch perspectief plaatsen en er diverse wetenschappen bij betrekken, maar het kan ook heel luchtig en snel zijn. Het is maar net waar je interesses liggen. Deze twee kanten van mode omarm ik, dit is waarom mode voor mij interessant is.” Over de toekomst heeft zij veel ideeën. “Door mijn eindproject ben ik nu bezig een eigen bedrijfje op te zetten, genaamd ViefLaVie. Hiermee wil ik levendige onderwerpen aankaarten en op speelse wijze visualiseren. Het is een online trendboek dat gedurende de tijd wordt aangevuld met nieuwe hoofdstukken. Dit staat nog in de startblokken.

Verder heb ik altijd graag geschreven, ik vind veel dingen interessant en sta open voor verschillende opties.” Als ik aan haar vraag wat haar grootste droom is, glinsteren haar ogen en zegt ze met een glimlach: “Natuurlijk gezond en gelukkig leven, maar ik hoop ooit mijn eigen thee tentje te hebben. Met allerlei kunst aan de muur en huisgemaakte taartjes. Maar dat is een ver weg scenario, eerst mezelf maar laten zien en gaan werken. Ik ben er klaar voor.”

Inhoud

In deze uitgave richt Vivian zich op de identiteit van mode, design en society. Door haar keuze voor onderwerp, aanpak, behandeling en taalgebruik wordt ook haar eigen identiteit zichtbaar. Al deze opdrachten waren onderdeel van het lesprogramma van de master Fashion Design & Strategy.

Zelfportret van Vivian (1990)

FASHION

DESIGN

SOCIETY

01. Mannen met Maatstaven 2 02. De modebiënnale 6 03. Fotostyling

9

04. Kan een tas kunst zijn? 10 05. Concept R’Member 12

06. Religie, kunst & mode 13 07. Gender identity 14 08. Schoonheid vergaat niet 15

2

IDENTITEIT - Vivian Elizabeth Sneep

01.Mannen met maatstaven Interview.

Nog steeds wordt mannenmode door velen gezien als kleurloos, ingetogen en saai. Toch geniet mannenmode de laatste jaren meer belangstelling. Er is een groeiend aantal mode-tentoonstellingen die zich specialiseren in de man en zijn relatie tot mode. Denk aan het gemeente museum Den-Haag, dat in 2008 met de tentoonstelling “De ideale man” kwam, maar ook Metropolitan museum NY introduceerde in 2008, “Superheroes: Fashion and fantasy” en Musee Christian Dior in Ganville met de tentoonstelling “Dandymen 1808-2008”. Nu gaat komend jaar ook het Amsterdam Historisch Museum een tentoonstelling wijden aan de Amsterdamse man. Bovendien groeit de markt van mannenkleding. De Nederlandse man is meer geïnteresseerd in mode en schaft steeds meer zijn eigen kleding aan (2/3 van de mannen koopt zelf en alleen zijn kleding).

Er is een toename zichtbaar van aankopen van persoonlijke verzorgingsproducten en sieraden.1 Jean Paul Gaultier lanceerde een uitgebreide lijn mannen make-up, waarbij er wordt gesproken over ‘manscara’ en de ‘guyliner’. Ontwerpers introduceren vrouwelijke details in hun creaties. Denk aan de SS09 collectie van Fransisco van Bentum waar taillering, accessoires, rokken en tunieken veelal zichtbaar zijn. Mannen kleden zich anders dan 10 jaar geleden.

Mannen met skinny jeans, getailleerde jasjes, sieraden en buggy’s worden gesignaleerd op straat. De man lijkt modebewuster en vervrouwelijkt. De vraag luidt, hoe ervaart de man het zelf? Er zit niets anders op, dan het ze te vragen; op de man af..

Op zaterdagochtend 9 mei in Utrecht sprak ik met Michiel, Eddy, Jeroen en Dirk over mannen en mode. Deze groep vrienden kleedt zich opvallend ten opzichte van de gemiddelde man en naast studie en werk verdiepen zij zich graag in de mode. Of zij bij een bepaalde groep mannen horen vanwege hun karakteristieken was mij nog onbekend. Genoeg redenen dus om met deze mannen om de tafel te gaan zitten. In de verte zie ik een paar extra vagante verschijningen naderen.

In één blik; naturel elegant en tot in de puntjes verzorgd. De één met in de hand een leren tas en zijde tijger-sjaal. De ander met opvallende bretels en glimmende nette schoenen en weer een ander met een legerjas aan en een groot zwart brilmontuur op zijn hoofd. Gesprekken op weg naar het café gaan over balletvoorstellingen en bananen eten voor een frisse mondsmaak. De heren geven elkaar complimenten over de keuzes in kleding. “Wat zit je haar goed” en “Wat gaaf die bretels” en ook “Mooi, je sjaal, staat echt tof. Helaas werkt dat bij mij niet.” Het lijkt even of ik met mijn vriendinnen op stap ben, maar al snel wisselen de gespreksonderwerpen zich af en gaat het over auto’s, muziek en voetbal. Eenmaal aangekomen in het café, wordt koffie besteld en starten we het gesprek.

De aanleiding van dit tafelgesprek betreft de man en mode. Er is veel gaande. Waar vroeger man en mode liever niet door één deur gingen, lijkt het nu meer op een “2-handen op één buik

relatie”. In grote lijnen zijn de mentaliteit van de man en vrouw naar elkaar toegegroeid; de man zorgzamer en de vrouw zelfverzekerder.2 Zijn mannen in jullie ogen vervrouwelijkt?

Dirk: “Mannen en vrouwen groeien inderdaad dichter naar elkaar toe. Ik denk dat het komt doordat de man meer doet en meer durft.

Dit heeft alles te maken met de emancipatie en gelijkheid. Maar vooralsnog vind ik dat vrouwen meer vermannelijken dan mannen vervrouwelijken. Hierin is wel echt een verschil met de generatie van onze ouders. Wat volgens mij ook heeft bijgedragen is de seksualisering van de samenleving. De maatschappij is nu veel meer seksgericht, denk aan videoclips op MTV en TMF. Dit hoeft niet te betekenen dat jonge mensen op jonge leeftijd seks hebben, maar eerder dat jonge mensen seksueel bewust zijn. Clips gaan steeds een stapje verder. Daar erger ik me aan. Het grootste probleem is dat alle beelden van schoonheid en seks naar één ideaalbeeld worden gehaald, waar veel mensen zich graag mee identificeren. Het zegt, dit is schoonheid en dit is seks. De ruime blik is verdwenen, dat mis ik.”

Michiel: “De beleving is meer seksgericht. Maar om terug te komen op je vraag. Ik ben het eens met Dirk dat mannen steeds meer durven. Toch zijn er nog steeds mannen die bang zijn om vrouwelijk te zijn. Bovendien merk ik die bekrompenheid.

Als ik fiets door de Sterrenwijk, een volksbuurt in Utrecht, wordt ik soms raar aangekeken en wel

eens uitgescholden voor homo. Maar over het algemeen worden dingen steeds meer normaal.

Vroeger was het meer alternatief. Nu is het meer een mix. Dat heeft ook te maken met de homoemancipatie.”

Jeroen: “Ik vind homo’s geen stijldragers, wel durven ze te zijn wie ze zijn en dat wordt meer geaccepteerd. Homo’s zijn een beetje karikaturaal geworden. Als je spreekt over homo’s dan kijk je naar hoe homo’s herkenbaar zijn, en dat is dus te zien aan de kleding. Ik zie een homo voor me als iemand in een kort geknipte spijkerbroek met gaashemd en zwarte snor. Zij zijn zeker baanbrekend geweest, maar conformeren zich wel aan een groep.”

Michiel: “Bovendien heeft de homo emancipatie een belangrijk deel bijgedragen aan het feit dat mannen nu meer durven te experimenteren met kleding. Je bent nou eenmaal mens en bestaat uit verschillende facetten, je kleding zegt iets over wie je bent. Kleding is onderdeel van je identiteit.”

Jeroen: “Ook de traditionele indeling in wat typisch vrouwelijk en wat typisch mannelijk is begint achterhaald te raken. Tradities mogen best doorbroken worden of op nieuwe wijze worden aangepakt. Verschillen tussen mannen en vrouwen worden steeds kleiner. Was de man ooit een hard werkend persoon die zich amper bekommerde om het huishouden, zit hij nu met buggy en zelfgemaakte salade in het park.”

Eddy: “Ik ben stiekem best traditioneel. Ik

ga trouwen en heb eerst aan de vader van mijn vriendin om haar hand gevraagd. Bovendien ga ik pas samenwonen als we zijn getrouwd. Ik doe dit niet vanwege mijn geloof, maar puur omdat ik het zelf ook echt mooi vind.”

Dirk: “Mijn ouders waren erg progressief. Mijn moeder is de enige van haar vier zussen die niet van huis uit getrouwd is. Mijn moeder kleedt zich een beetje alternatief. Op haar bruiloft had ze ook een bloemenkrans op haar hoofd. Mijn vader daarentegen is meer traditioneel opgevoed. Hij is altijd vertegenwoordiger geweest. Zijn stijl is erg conservatief. Kleding is voor hem een bepaalde etiquette. Zo draagt mijn vader altijd zijn blouse in zijn broek. Ik ben erg vrijgelaten. Ik droeg vroeger vaak een T-shirt of polo met een raw denim jeans die grote omslagen had en sneakers eronder. Daarna heb ik een tijd gehad van smalle stropdasjes. Ik had vroeger ook een piercing in mijn onderlip. Ik heb het qua stijl niet van mijn ouders. Toch probeer ik er wel enigszins netjes uit te zien. Kleding is nu meer een uitdaging van identiteit.”

Jeroen: “Mode is heel dubbel eigenlijk. Aan de ene kant is mode iets wat iedereen draagt aan de andere kant is mode het ideaalbeeld van een bepaalde voorhoede en ook iets individueels. Ik wil niet bij een groep horen, maar ook niet in elkaar geslagen worden omdat ik er raar uit zie.

Het liefst wil ik gewoon dat mensen keihard gaan applaudisseren voor me omdat ze vinden dat ik er mooi uit zie.”

FASHION 3

IDENTITEIT - Vivian Elizabeth Sneep

wel voorlopers.”

Michiel: “Ik denk eerlijk gezegd dat Marokkanen het hebben afgekeken van de hiphopcultuur. Zodra we een Marokkaan in wijde skate broek zien, vinden we dat raar. Dat verwacht je niet.”

Dirk: “Toch apart dat wij het gek vinden als een Marokkaan in een wijde broek loopt. Denk daar maar eens over na. In dat opzicht is mode cultuur en vertelt het dus zeker iets over jezelf.”

Jeroen: “Jazeker, maar bij Marokkanen staat het ook echt niet zo’n hip hop broek. Zij hebben er een veel te lullig figuur voor. Negers daarentegen zijn vet gespierd.”

“Je kleding zegt iets over wie je bent. Kleding is onderdeel van je identiteit.”

Nu we toch praten over lullige figuren en gespierd zijn; Hoe gaan jullie om met gezondheid en voeding? Letten jullie op je gewicht?

Michiel

Jeroen: “Ik heb al jaren hetzelfde gewicht en ben daar niet mee bezig.

Mijn nieuwe ding is om minder suiker te gaan eten. Ook eet ik minder vlees dan vroeger. Ik vond dat ik te afhankelijk werd van vlees. Het werd te vanzelfsprekend. Ik wil graag patronen doorbreken. Dat doe ik ook met mijn kleding. Ik heb bijvoorbeeld deze exacte combinatie nog nooit eerder aan gehad. Verder vind ik dikke mensen echt vies. Dat ziet er gewoon niet uit. Serieus, ze moeten eigenlijk extra belasting betalen. Wel sport ik. Ik vind het tof als ik fit ben. Ik vind van mezelf dat ik hele mooie benen heb.

Ik ga deze zomer voor zo’n speedo. Nou geen echte speedo, maar wel zo’n kleine strakke.”

Beroep: Kunstenaar en werkaam bij Code Magazine

Er ontstaat een gesprek over dikke mensen. Wat is dik? En het dik zijn bij vrouwen. Gelukkig zijn de vriendinnen van de mannen dun. Verder kijkt niemand raar op als Jeroen spreekt over zijn mooie benen. Een korte strakke zwembroek vinden de heren tof. Mijn mond valt open van verbazing, maar het gesprek komt snel terug bij het onderwerp gewicht.

Dirk: “Ik heb nooit echt op mijn lijn hoeven letten. Ik eet alleen niet te veel vlees, ik ben heel smal en anders krijg ik zo’n waterbuikje. Daar probeer ik wel op te letten.”

Eddy: “Doordat ik nu geblesseerd ben, sport ik wat minder. Dan merk je dat er langzaam wat extra buikvet gaat ontstaan. Daarom let ik nu wel op mijn eten, zeker op de werkvloer. Ik vind het prettig om er gezond uit te zien.”

Inderdaad, we willen er graag goed uitzien. Maar is dit puur eigen belang of speelt de mening van de vrouw hier ook een rol in?

Doordat Jeroen spreekt over het niet bij een groep willen horen, vraag ik ze; “Vinden jullie het belangrijk om een eigen identiteit uit te stralen?”.

De groep is het ermee eens dat dat niet werkt als je dat alleen maar met kleding doet. Je identiteit bestaat immers niet alleen uit kleding, het is er onderdeel van. Dirk vindt bovendien dat Jeroen uiteindelijk ook bij een groep hoort, maar dat is volgens hem filosofisch gelul en hij gaat er verder niet op in. Michiel komt terug op kleding binnen een groep, en spreekt over een groepcultuur. Hij vind dat Marokkanen een sterke groepscultuur hebben. Marokkanen? Hoe zit dat dan? Tell me more!

Michiel: “Marokkaanse mannen brengen nieuwe dingen in het straatbeeld. Zij zijn erg ijdel, denk aan de Prada schoenen en de tasjes die zij dragen.

Hiervoor waren dit items die voor mannen niet heel erg toegankelijk waren.”

Jeroen: “ Ja, maar aan de andere kant zijn het ook dezelfde Marokkanen die je in elkaar slaan en uitschelden voor homo. Maar toch, het is niet voor niets dat Marokkanen nieuwe dingen in het straatbeeld brengen. Marokko was vroeger ook een vluchtplaats voor homo’s, dandy’s en hippies omdat ze daar heel tolerant waren.”

Dirk: “Via mijn werk kom ik veel in contact met Marokkaanse jongeren. Opvallend is dat de groepsidentiteit voor hen het allerbelangrijkste is.

Ze maken zeker een statement en brengen nieuwe dingen in het straatbeeld en zijn misschien ook

Michiel: “Van vrouwen trek ik me niets aan. Ik leef eigenlijk heel egoïstisch.

Ik bedoel in positieve zin. Ik geniet van alles. Ik ben druk met van alles en nog wat en leef echt voor mezelf.”

Jeroen: “Vrouwen spelen in principe niet een rol in mijn keuze van kleding. Ik houd geen rekening met vrouwen. Ik ben voor een hele kleine groep vrouwen aantrekkelijk, denk ik. Ik vind Michiel bijvoorbeeld een hele knappe man. Hij is voor vrouwen aantrekkelijker dan ik, omdat hij toegankelijk is voor een breder publiek. Dat komt mede door zijn kleding.

Een hoop mannen zien er echt lullig uit.”

Ik introduceer graag een nieuw onderwerp, namelijk het hebben van een baard. Allen heren hebben er één. Wellicht collectief gedrag. Ik vraag ze, “Waarom die baard en hoe belangrijk is je haar voor je?”

Eddy: “Met een baard voel ik me een stukje mannelijker. Ik vind het echt een toegevoegde waarde. Ik probeer hem altijd netjes te houden. Ik heb mijn baard ook wel eens geverfd. Mocht ik voor mijn werk iets moeten veranderen aan mijn baard, dan vind ik dat best lastig. Ik ben best traditioneel, maar ik moet mezelf er wel in blijven herkennen. Ik ben gewoon die baard. Als ik nadenk zit ik ook ze lekker te plukken.“ Michiel: “Ik vind dat als je een pak draagt, je je baard een beetje moet laten staan. Dat oogt stoer, ook al is het dan not done. Dat contrast vind ik juist mooi. Ik heb ook zoiets gehad als de baard van Dirk, die ik trouwens echt vet vind. Het staat hem goed.”

Jeroen: “Ik doe helemaal niks aan mijn haar, echt niet. Ik heb een hele goede kapper. Ik was het 2x per week en doe er ook niks in. Wel ga ik om de vijf weken naar de kapper. Ik vind het verbazingwekkend dat mensen bezuinigen op de kapper. Waarom zou je wel geld uitgeven aan kleding en niet aan haar. Je kapsel heb je elke dag op. Het is ook echt een gigantische angst voor mij om kaal te worden.“ Michiel: “Ik ga al jaren naar dezelfde kapper als Jeroen in Amsterdam. Het is wel bizar, want dat hebben we een lange tijd niet van elkaar geweten.

Vandaar dat ons haar ook een beetje hetzelfde model heeft.”

Dirk: “Ik had altijd hele korte stoppeltjes en wilde nooit een baardje omdat ik het er slonzig uit vond zien. Door mijn vakantie kon ik het niet scheren en toen kwam ik thuis en vond ik het best wel relaxed. Het maakt me wel iets mannelijker. Ik ben niet zo heel erg met mijn haar bezig. Ik heb eigenlijk altijd mijn eigen kapper en die zit in thuisfront Arnhem. Zij knipte het altijd erg goed. Maar naar Arnhem gaan is tegenwoordig best lastig, dus misschien moet ik een keer met jullie meegaan naar Amsterdam.”

Status: Singel Leeftijd: 26

Sport: Geen specifieke sport, wel drummer in band Michiel omschrijft zijn stijl als ‘baggy’. Hij draagt altijd zwarte wijde merkloze boxers. Zijn second hand leger jasje heeft hij in Parijs gekocht bij een mooie tweedehandswinkel. Hij vindt het zelf een heel tof jasje. Vooral de details, knopen, en snit vindt hij erg mooi. Michiel draagt nooit sieraden, alleen een bril. In de toekomst wil Michiel vaker verschillende brillen proberen. Ook draagt hij een roze en blauwe sok. Dit was ooit begonnen als een grapje op een huwelijk, maar bij nader inziens mogen sokken niet onderschat worden, het kan echt iets maken: “Het kan zeker iets toevoegen aan je kleding.”

4

IDENTITEIT - Vivian Elizabeth Sneep

“Ik vind van mezelf dat ik hele mooie benen heb.

Ik ga deze zomer voor zo’n speedo. Nou geen echte speedo, maar wel zo’n kleine strakke.”

Jeroen: “Sowieso, want die vent is hartstikke relaxed en niet homoseksueel.”

Dirk: “Je haar moet meteen goed zitten als je opstaat, net zoals het prettig is als een broek goed zit zonder riem. Ik houd eigenlijk niet van sieraden, maar als een riem nodig is voor het goed zitten van een broek, dan draag ik het wel.”

Het gesprek neemt een andere wending.

Het gaat nu over sieraden. Jeroen ziet een riem als puur decoratief accessoire terwijl Dirk het ziet als een functioneel sieraad.

Eddy draagt twee ringen, vandaar ook dat we hem vragen waarom hij deze ringen draagt. Zij zijn voor hem heel persoonlijk.

Hij zegt zelf: “De ene ring is van mijn vader en de ander is van mijn familie. Het past niet per definitie bij mij. Maar ik vind het wel mooi dat het een bepaalde waarde heeft.“ Er worden veel meningen gegeven over wat wel en niet mooi is. Er wordt veel gelachen. Waar irriteren jullie je aan als het gaat om kleding?

Dirk: “Brede dassen met grote knopen vind ik echt vreselijk. Het erge is dat dit beeld weer terugkomt, door de meest stijlvolle man ter wereld: Tom Ford. Ik erger me er dood aan.”

Jeroen: “Wat een lul! Ik vind te grote overhemden heel erg. Ik heb een hekel aan van die mannen met zo’n lullige pantalon, lullige schoenen, witte sportsokken, een tent van een blouse erachter en zo’n korte mouwen overhemd met borstzakje gevuld met pennen. En dan daarover zo’n zeiljas.”

Michiel: “Ja alles met zeilen is echt vreselijk. Ook vind ik opgeschoren haren vreselijk.”

Oh oh.. er is veel kritiek. Wat doen de mannen fout hier in Nederland?

Jeroen: “Alles. Nederlandse mannen zijn niet bewust van mode. Meer dan 50% kleedt aan wat wordt neergelegd door hun vrouw. Wat een mongolen!”

Michiel: “De broek is de valkuil. De broek wordt vaak te hoog opgetrokken in de naad en heeft dan grote logo’s of merkbeelden. Het blijft een kwestie van smaak, maar ik vind het echt niet mooi.”

Dirk: “Ik denk toch wel dat mannen nadenken over wat ze dragen, zeker van onze leeftijd. Maar toch kijkt men graag naar wat de ander draagt. Het is veel kuddegedrag.”

Ok, ok... Maar wat is dan de hedendaagse mode?

Eddy: “Geitenwollensokken in birkenstocks vind ik echt vet. En dan met zo’n korte broek. Je kan er zelfs nog een

Jeroen Beroep: Projectmanager Status: Vriendin Leeftijd: 25 Sport:

Doet aan voetbal, boksen en speelt in een band.

Jeroen wil graag patronen doorbreken en doet dit door middel van kleding. Zo zegt hij zelf: “Ik ga voor stijl, niet voor mode”.

Verfijning en elegantie is hetgeen wat Jeroen zijn kleding typeert.

“Alles heeft betekenis”. Hij houdt van lagen, jasjes en tanktops.

Jeroen heeft in het verleden ook een naaicursus gedaan, maar toen hij merkte dat er bij het maken van een tijgerprintbroek veel bij kwam kijken, heeft hij besloten dat kleding kopen toch prettiger is. Jeroen kijkt vaak in het Purple magazine, dit omdat de kledingcombinaties erg inspirerend zijn. De Itiliaanse Vogue voor de man koopt hij ook graag.

legging onder doen. Ik heb dit zien staan op style.com.”

Dirk: “Het is heel apart, soms voel je dingen aan die je heel erg mooi vindt.

Ik vind bijvoorbeeld organic shirts erg mooi. Dat is echt iets van deze tijd.”

Dirk pakt het mode tijdschrift Fantastic Man erbij , die hij overigens gebruikte als kartonnetje voor zijn schone meegenomen overhemd, en laat zien dat hij de paisley print erg mooi en typisch van nu vindt.

Ik vraag of de mannen ook hun benen scheren zodra ze korte broeken dragen. Ik word raar aangekeken. Men roept in koor: “Nee juist niet!” Jeroen vertelt verder over de geitenwollen sokken.

Jeroen: “Het is een beetje die bio-nerd look. Het straalt een bepaalde intelligentie uit, dus seks. Organische katoen is ook echt iets van deze tijd. Ik zag laatst mijn buurvrouw sokken breien, ik vroeg of ze ook een paar voor mij wilde maken. Ze zei op sarcastisch toon: “Maar ga je die dan in je sandalen dragen?” Ik zei: “Toevallig wel ja!”

Vandaag de dag zijn mannen in toenemende mate meer zichtbaar bewust van mode.

Er wordt vol enthousiasme gesproken over hoe tof gebreide sokken in sandalen staan. Ik ben verrast. Er wordt meteen een telefoontje op tafel gelegd waarop we allemaal de Prada mannencollectie 2007 kunnen zien, die toen al in teken stond van de biologische nerd look. Dirk laat ook zien dat de mannencollectie van Givenchy 2009 hetzelfde doet. De mannen vinden het vet. Wel vindt Dirk dat je er het lijf voor moet hebben. Volgens hem is het een look die niet in werkelijkheid bestaat. Michiel slaat de geitenwollensokken trend over.

De korte broek vindt hij erg gaaf, maar hij moet er dan wel eerst fit voor zijn.

Er wordt nog een beetje gekletst over de bio-nerd look. Ik rond het gesprek af. Ik bedank de heren voor hun tijd, en stap met een glimlach op mijn gezicht in de de trein, terug naar Amsterdam.

Zittend in de trein zet dit gesprek me aan tot denken. Ik heb zelden hetero mannen zo horen praten over mode.

Uit het tafelgesprek blijkt dat de heren erg makkelijk over kleding praten en

openhartig hun voorkeuren uitspreken.

Ze verbinden wel degelijk een bepaalde identiteit aan kleding. Dat kwam duidelijk naar voren toen we spraken over homo’s, Marokkanen en de slecht geklede Nederlandse man. Daarnaast hebben ze echt kennis van mode. Ze weten waar die ene look vandaan komt, welke kapper goed is en welke print het gaat worden in de zomer. Ondanks dat de onderwerpen soms verge-lijkbaar zijn met een “girls talk”, behouden de mannen wel hun mannelijkheid en trots. Er worden typische mannelijke grapjes gemaakt over seks en vrouwen en de mannen nemen geen blad voor hun mond als het gaat over dikke mensen en homo’s. Bovendien doen ze typische mannelijke dingen met elkaar, zoals voetballen, bier drinken en over auto’s praten etc. Doordat deze mannen veel tegenstrijdigheden vertonen in hun woorden en daden is het moeilijk om ze een etiket op te plakken. Zeker ook omdat ze alle vier andere beroepen uitoefenen en niet elke mening delen.

Ze zijn man en vrouw tegelijk. Voetbal/ ballet. Auto/kapper. IJdel/nonchalant.

Stoer /emotioneel. Baard/dieet. Om terug te komen op mijn hoofdvraag of de huidige mannen modebewust en vervrouwelijkt zijn ben ik geneigd hierop ja te zeggen. Hoewel het bewust zijn van mode bij mannen door cultuur, opvoeding en tijdgeest wordt bepaald, blijkt uit het gesprek met de ondervraagden dat vandaag de dag mannen in toenemende mate meer zichtbaar bewust van mode zijn. Een verklaring hiervoor kan zijn dat in onze samenleving de grenzen tussen mannen en vrouwen meer zijn vervaagd.

Vrouwen emancipatie maar ook de homoemancipatie heeft aan deze ontwikkeling bijgedragen Aan de man worden steeds meer vrouwelijke rollen toebedeeld en tegelijker-tijd mag de man meer pronken en zijn uiter-lijk meer verzorgen. Het pronken van mannen en het bezig zijn met het uiterlijk zien we ook terug door de eeuwen heen. Zo ontstond in de achttiende eeuw de pruikentijd, waarbij het in deftige kringen gebruikelijk was om een pruik te dragen. Zowel mannen als vrouwen kleedden zich zeer opzichtig met veel make-up, en ook kleding met kant, gouddraad, gespen en strikken; ook was het dragen van schoeisel met hoge hakken zeer populair. In de negentiende eeuw is het de dandy die zijn intrede doet. De dandy staat simpelweg voor ‘de elegante man’, iemand met stijl en goede smaak, en die dat ook graag etaleert in zijn uiterlijk, presentatie en identiteit. Bekende historische dandy’s waren George Beau Brummel en Oscar Wilde. De dandy van toen was een kunstobject op zich (‘art of being’).

FASHION 5

IDENTITEIT - Vivian Elizabeth Sneep

“Ik ben gewoon die baard. Ik laat hem altijd staan!”

Dirk Beroep: Student bestuurs en organisatiekunde, vrijwil

liger bij Marokaanse integreer vereniging en

partijlid GroenLinks.

Status: Vriendin Leeftijd: 25 Sport:

Hardlopen, om in goede gezondheid te blijven.

Dirk draagt graag smalle stropdasjes, beetje minimal, en loopt er graag skinny bij. De essentie van de wortelbroek is dat je je schoenen goed zichtbaar zijn, wat erg belangrijk is want hij is fan van schoenen. Dirk heeft een gestileerde baard en voelt zich hierdoor meer mannelijk. Hij is graag maatschappelijk betrokken, maar zegt vol overtuiging: “Zodra ik er ruimte voor heb, komt die naaimachine in huis!” Ook heeft hij veel kennis van mode. Dirk: “Het liefst koop ik de economist, maar daar staat weer geen mode in!”

Eddy Beroep: Werkzaam in de auto-industrie Status: Verloofd Leeftijd: 26 Sport:

Voetbal

Na zijn middelbareschool moest eerst een keuze worden gemaakt over zijn vervolgopleiding. Eddy vond zowel auto’s als mode interessant. Uiteindelijk heeft hij gekozen voor de autoschool in Driebergen. Daarover zegt hij: “Je blijft immers man!” Eddy houdt van tradities en kleedt zich graag netjes. Pakken en sokken zijn zijn favorieten. Voor de zomer wil hij sokken in Birkenstocks dragen. Deze bio-look straalt seks en intellect uit en is erg gaaf. Eddy heeft een baard en die is ook niet weg te denken. Eddy: “Ik ben gewoon die baard. Ik laat hem altijd staan!”

Hij was perfect gekleed, naturel elegant en gestudeerd. Hij was extreem individualistisch, zijn seksualiteit was mysterieus en hij wist de balans te vinden tussen vrouwelijke en mannelijke elementen. Door het postmodernisme dacht men dat de dandy zou uitsterven, maar in 1950 ontstond er een nieuw soort dandy; de moderne dandy. Prince, Andy Warhol en David Bowie waren hier voorbeelden van. Kranten en tijdschriften spraken over de opkomst van het dandyisme, wat vooral ook een onderwerp werd in de mode.

mag zich weer laten zien. Reclames speelden daarop in.3 De man mag weer stoer zijn, bier drinken, een partij borsthaar hebben en zijn baard/snor laten staan als teken van zijn mannelijkheid. Als ik het nieuws mag geloven, heeft de metroman zijn piek gehad en wordt er nu gesproken over het type gentleman.4 Hij is het type hoffelijke ridder met de stijl van James Bond. Men zegt dat de invloeden van de metro, über- en retroseksueel nog voelbaar zijn.

Want de gentleman is gevoelig, verzorgd, stoer, mannelijk galant en zelfverzekerd. De rode draad is stijl en ‘sophistication’.5

Het groepje jongens toont zeker bepaalde dandy-achtige eigenschappen. Maar niet in grote mate. Zo zouden zij bijvoorbeeld geen zelfmoord plegen, hun naam niet veranderen en zich wel willen voortplanten. Aan de andere kant is er de afgelopen 10 jaar een trend zichtbaar die nauw verband heeft met de opkomst van het ‘moderne’ dandyisme, namelijk de metroseksueel.

Toen in 2003 het begrip metroseksueel werd geïntroduceerd, werd het trendy om als man verzorgingsproducten te kopen en je te laten zien van je gevoelige kant. Als reactie op de metroseksueel kwam de überseksueel. De ijdele metro was zogenaamd uit. De nieuwe man moest überseksueel zijn. Het woord über staat voor ‘het beste in alles’. Dit mantype zit precies tussen stoer en zacht in. Hij drinkt bier, is fan van Batman, maar de Note Book is wellicht zijn lievelingsfilm. Daarna kregen we de retroseksueel. De echt man

De conclusie van dit verhaal . Door de eeuwen heen zijn er periodes geweest waarbij de man erg modebewust is geweest. Dit fenomeen is niet nieuw. Maar onze open samenleving maakt het nu meer mogelijk dat de man modebewuster mag zijn, dit mag tonen en daarmee ook zijn vrouwelijke kant mag laten zien. Het toenemend aanbod van cosmetica producten voor mannen en de commercie hieromtrent dragen bij aan het accepteren van een meer modebewuste man. Ik denk dat Jeroen, Eddy, Michiel en Dirk hiervan een bijzonder voorbeeld zijn. In het straatbeeld zullen zij nog in de minderheid blijven. Bij typisch mannelijke beroepen zal je dergelijke mannen nog niet in grote aantallen tegenkomen.

Deze jongens met hun eigen maatstaven zijn uniek. Maar zij helpen mee de weg te effenen om in onze maatschappij meer zichtbaar modebewust door het leven te kunnen gaan.

Bronvermelding

1: “Shopgedrag mannenmode een onderzoeksfilm.” Uitgever Ithaka Live Insight 2008.

2: Spits “Mannen moeten kleur bekennen” 2 februari 2009.

3: Denk aan Batavia bier, die bier schenkt aan de de echte man. Ook Heineken legt de nadruk op het feit dat hun bier voor echte mannen is. De reclame met de walk-in-closet. En Coca Cola Zero, die de vrouwelijke light stoer en mannelijk maakt.

4: Het jaar van ‘The Modern Gentleman’ werd door Smirnoff Black op vrijdag 30 januari 2009 groots ingeluid met een feestelijk event in de Westerunie tijdens de Amsterdam International Fashion Week. De avond vormde de kick-off van een reeks stijlvolle events die Smirnoff vanaf februari heeft gepland in trendy clubs in zowel België als Nederland. “Smirnoff Black vodka past uitstekend bij deze moderne man,” vertelt Llamazares. “Bei-den worden gekenmerkt door stijl, kwaliteit en een ‘smooth taste’. Niet voor niets is onze vodka al vijftig jaar de favoriete drank van special agent James Bond.”

5: Dit was ook zichtbaar op de catwalk in Milaan waar de wintercollecties van 2010 werden getoond: de creaties waren ingetogen, klassiek, eenvoudig en met een Britse touch. Bron: http://www.adversus.nl/fashion/trends/winter20092010/demanvoor2010/index.html (datum van raadpleging: 24 Augustus 2009).

“Zodra ik er ruimte voor heb komt die naaimachine in huis.”

6

IDENTITEIT - Vivian Elizabeth Sneep

02. De mode biënnale 2009 Mode = beeld 17 juni 2009

Mode = Beeld. De catwalk is allang niet meer het enige middel om kleding te tonen. Naast advertenties, reclames, websites, magazines, fotografie en exposities leent ook film zich uitstekend voor de mode. En dat bewijst ASVOFF (A Shade View On Fashion Films). Modefilmpjes zijn een uistekend middel om creaties te presenteren, vooral voor ontwerpers met een klein budget. Niemand minder dan Diane Pernet heeft dit fashion film festival op poten gezet. Deze mode icoon met haar designer verleden, is een welbekende internationale curator en journalist. David Herman, haar coproducent en opener van het festival, vertelt dat de ‘shade view’ een metafoor is voor de persoonlijkheid van Diana Pernet: zij ziet alles door haar zwarte zonnebril. Het festival presenteert één film van 90 minuten die bestaat uit 30 korte filmpjes. Ontwerpers, fotografen, stylisten en kunstenaars verbeelden elk hun een eigen verhaal: Jeremy Scott showt zijn nieuwe modecollectie, de Deense ontwerper Peter Jensen zijn geestige screen tests en Diana zelf geeft een impressie van korsetontwerper Mr. Pearl. In de korte filmpjes ligt de clue niet altijd voor het oprapen. Maar dat hindert niet, want het zijn stuk voor stuk beelden die inspirerend, indrukwekkend en uniek zijn in hun soort. Muziek, dans, techniek, fotografie, beweging, licht, kleur en kleding komen samen en vormen nieuwe inzichten in de mode. De missie van ASVOFF is een cultureel filmfestival te worden, met mode als grote drijfveer. In oktober presenteert ASVOFF een nieuwe film, maar tot die tijd kunnen we ons rijkelijk vermaken met de levendige beelden in de Eusebiuskerk.

Vivian Sneep werkte in juni 2009 als stagiair bij de derde editie van Arnhem Mode Biënnale. Zij schreef korte kritische artikelen en reportages voor het Nederlandstalige weblog over de hoofdtentoonstelling SHAPE en de omliggende events. We hebben de samenwerking als zeer prettig ervaren en waren te spreken over haar sprankelende schrijfstijl en initiatiefvolle houding.

Contactpersonen Arnhem Mode Biënnale: Debbie Wester en MeikeVerhagen (verhagenmeike@hotmail.com)

YOUNG SHAPE SHOW 30 juni 2009

In de Eusebiuskerk kregen 3 jonge talentvolle ontwerpers de kans om hun creaties over de catwalk te laten schitteren. De ontwerpers zijn de Dutch Fashion Award winner Monique van Heist, de Duits Russische Peter Hornstein en het eigenzinnige merk And Beyond. Hieronder het verslag van mode duo And Beyond.

Opening expositie mode illustraties Piet Paris 9 juni 2009

Diane Pernet by Miguel Villalobos.

Café Dudok is de ontmoetingsplek voor bezoekers van de Mode Biënnale. Onder het genot van een cappuccino of een wijn word je deze maand meegezogen in de omvangrijke en geïllustreerde modewereld van mode-illustrator Piet Paris. De keuze voor Dudok is niet voor niets. Naast het feit dat Piet vaste klant is bij Dudok, wil hij ook graag op deze manier de stad Arnhem betrekken bij dit grote mode festival. Zonder het betrekken van winkels en horeca kan dit event volgens hem niet bestaan. Dudok is omgetoverd tot een drie dimensionale mode illustratie. Op de muren hangt werk van de meester gemaakt voor Vogue, Elle, W, Saks Fifth Avenue, Red Light Fashion District, de Bijenkorf en vele anderen. Maar het gaat verder dan zijn werk aan de muur: Placemats, sjablonen op muren en pilaren met Piets voetjes en handjes. Zelfs de kruidenboter is verpakt met zijn creatie, alles is Piet Paris! Modeontwerper Antoine Peters, oud-leerling en goede vriend van Piet, voelt zich vereerd dat hij het openingswoord mag doen: “We staan hier in de modewereld van Piet, een wereld die hij zelf durft te creëren: kinderlijk, grenzeloos en zonder geouwehoer”. Op de vraag of Paris niet zijn ziel verkocht heeft aan de commercie, antwoordt hij vrolijk: “Ach ja, alles voor de mode, alles voor de Biënnale!”.

THE (Undaunted) STORY Brigitte Hendrix en Jolande van den Broek vormen samen het label And Beyond. Dit merk staat bekend om haar fotografische achtergrondverhalen en grafische prints op kleding. De derde collectie genaamd The Undaunted (de onverschrokkene) was voor het eerst alleen een vrouwencollectie. Dit thema is gebaseerd uit verzamelde beelden die de dames persoonlijk raakten. Brigitte en Jolanda: “In onze verzamelde beelden was een rode draad zichtbaar, die een bepaalde attitude van de vrouw neerzette, het was een beeld van onrust.”Twinkelende muziek en langzaam sluipende mo-dellen maakten de presentatie tot een mysterieus en dierlijk geheel. Oranje prints waren dominant aanwezig, die verwezen naar verbranden foto’s en vlaggen uit het nieuws. Het meedoen met de Arnhem mode biënnale was voor hen een enorme uitdaging. Zo zeggen zij zelf: “Elke collectie gaat een stapje verder in de manier van denken en het scherper maken van de vorm. Voor nu willen wij eerst ons ontwerperschap uitbreiden en definiëren wat voor ontwerpers we zijn.” Tijdens de komende fashionweek is er een expositie te zien van And Beyond die met behulp van foto’s ”The Undaunted” story vertelt.

FASHION 7

IDENTITEIT - Vivian Elizabeth Sneep

Arnhem is in topvorm!

6 juni 2009

De vruchtbare grond van Arnhem staat op zijn kop of beter gezegd Arnhem is in vorm. “Shape” het thema van de modebiënnale, dat nauw samenhangt met de mode van nu. In vergelijking met twee jaar geleden is de opkomst bij de pers preview groot; veel internationale belangstelling, diverse journalisten en hoogstaand bezoek van onze prinses Maxima. Niet gek aangezien mode niet meer is toegewezen aan de high profile. En dat is precies wat de tentoonstelling uitstraalt, modekenner of niet het is voor

iedereen boeiend: serieus en luchtig, verrassend en speels en elk detail tot in de puntjes uitgewerkt. De tentoonstelling bestaat uit een steigerconstructie 5 meter van de grond, met daarop 9 verschillende paviljoens en de kerk.

“Met een lach op je gezicht verlaat je tevreden de tentoonstelling en begrijp je als geen ander dat vorm en mode twee handen op één buik zijn.”

Ontwerpers zijn ingedeeld in drie verschillende categorieën: traditioneel, verwonderlijk en conceptueel. Ook voor geen mode experts begrijpelijk door de duidelijke visuele vertaling.

Zo zien we patroontekeningen van Lanvin tot leven komen, een plastic voetbal die de hoofdrol speelt bij de creaties van Comme des Garcons, Martin Margiela die zich in kerstsferen begeeft en Viktor en Rolf met een 3d hologram, waar de welbekende swarovski jurk in duizenden valt. In elk paviljoen adem je nieuwe vormen, zie je nieuwe inzichten, proef je een

eigenzinnige sfeer en wordt je overvallen door verrassende elementen. De tentoonstelling loopt door in de eusebiuskerk.

Naast opvallende installaties zoals die van Klavers van Engelen, Spijkers&Spijkers en hoedenmaker Stephen Jones, laten ook andere ontwerpers zich zien van hun beste kant.

Aan talent geen gebrek. Met een lach op je gezicht verlaat je tevreden de tentoonstelling en begrijp je als geen ander dat vorm en mode twee handen op één buik zijn.

‘Glamoureus’ rauw 17 juni 2009

Prinses Maxima met artistiek leider Piet Paris.

Arnhemse modebazar 9 juni 2009

Modetijdschrift Glamour, dat maandelijks gelezen wordt door 150.000 mensen is meer dan Zara en Prada. Tijdens de modebiënnale organiseren zij een modefotografietentoonstelling wat rauw, artistiek en kunstzinnig is. In de industriële Coberco fabriek tonen zestig modefotograven op 2 m2 hun visie op “Shape”. Onder deze modefotograven, die werken op Nederlandse bodem, vallen zowel jonge startende als oude gevorderde fotograven. Werk van o.a Paul Bellaart, Marc de Groot, Petrovski & Ramone en Jouke Bos te zien Een dag voor de opening staan de verfpotten nog open, liggen stempels op de grond en wordt er flink geboord om de laatste klusjes te klaren. Met verfspatten op

haar broek vertelt Martien Mellema, chef mode Glamour, vol enthousiasme dat deze tentoonstelling is opgebouwd uit bestaande materialen. De kleuren op de muur zijn foundation-achtig.

Pastel, zacht en dekkend. Ondanks de grote hoge ruimte heerst er toch een intieme sfeer. Poëtische teksten zijn gestempeld op de pilaren en plantjes door de expositie heen geven een gevoel van thuiskomen. Voor wie honger heeft kan zich verwennen met een glamoureus hamburger, verzorgd door de catering Los Eten. En voor diegene die zijn of haar ogen wil laten verwonderen is er genoeg te zien. Het is glamour met een rauw randje.

Een markt associeer je niet direct met exclusiviteit.

De bruisende Modebazaar op de Arnhem Mode Biënnale bewijst het tegendeel. Ontwerper Sjaak Hullekes en Sophie Schijf, die verantwoordelijk zijn voor het stadsprogramma, hebben één doel voor ogen; mode tastbaar en visueel maken. Vijftig marktkramen van verschillende jonge ontwerpers, afkomstig uit heel Nederland, laten geïnteresseerden en public mee genieten van hun passie. De één verkoopt haar zelfontworpen tassen, de ander heeft een bakbar met eigen gemaakte taartjes, en weer een ander laat zien hoe je van een vaatdoek een kunstobject maakt. Een zeer divers aanbod dus! Maar één ding hebben ze allemaal gemeen: de producten zijn uniek in hun soort en worden voor niet al te hoge prijzen verkocht. Naast het slenteren langs de markt, het loungen op een zitzak, of het luisteren naar een jazzband, is er ook de mogelijkheid om live mee te genieten van een modeshow. Deze show is ter ere van vijftig vrijwilligers die vanuit een bestaand patroon te werk zijn gegaan en de opdracht hebben gekregen hier een emotie in te verwerken. Die ‘shape’ is afkomstig van het ontwerpersduo Spijkers en Spijkers. Vol trots passeerden alle emoties over de catwalk, allen in een nieuw jasje!

BARBIECOMPLEX

effective writing 11-03-09

Vorige week stond op de voorpagina van het NRC Next een grote foto van Barbie, met de titel eronder “Barbie 50 jaar”. Ik was verrast en zei met groot enthousiasme tegen mijn vriend “Kijk, Barbie is 50!”. Hij kon deze opmerking niet echt waarderen en keek me nogal verontwaardigd aan, daarna moest hij lachen en ging er vervolgens niet meer op in. Waarschijnlijk vond hij dit weer typisch iets van de onnozele dingen die ik op een dag uitkraam. Maar ik wist wel beter. Barbie is namelijk niet zomaar een pop, het is veel meer dan dat en dat begrijpt hij als man zijnde niet.

Ik heb de barbiepop altijd heel fascinerend gevonden door het culturele icoon wat Barbie is geworden en de enorme invloed die zij heeft op onze hedendaagse maatschappij. Ook, ik was als klein meisje grote Barbie fan. Ik verfde haar haren met waterverf, en verkleedde haar soms wel 10 keer op een dag. Ik stond ermee op en ging ermee naar bed. Nep barbies waren ‘out of my leage’

en in mijn fantasiewereld was Barbie mijn beste vriendin en grote voorbeeld. Want wie wil er nou niet lange blonde haren, grote blauwe ogen en verkering hebben met Ken? Nu ik oud en wijs ben, en niets van dat alles heb, zie ik in dat Barbie world niet bestaat. Life is not plastic en ook niet altijd fantastic. Ik heb namelijk geen wespentaille, pronte borsten en lange benen. Bovendien zie ik weinig terug van de geëmancipeerde barbiepop zoals zij in mijn hoofd zat. Ik zie weinig outfits als dokter, astronaute of advocaat. Het is nu Barbie voor de make-up tafel, aerobic barbie, barbie boetiek, missverkiezing barbie of de bollywood barbie. Desalniettemin, vergaap ik mij nog steeds aan de barbiepoppen, maar moet ze het vrouwelijke ideaalbeeld wel juist vertegenwoordigen. Misschien moet ik niet op Barbie lijken, maar Barbie gewoon iets meer op mij....

8

IDENTITEIT - Vivian Elizabeth Sneep

ARTEZtique creaties dansen over catwalk 7 juli 2009

Van links naar rechts: modellen achter de schermen, collectie eerstejaars, collectie Ratna Ho, collectie Hellen van Rees en collectie Mirte Engelhard.

“Stuk voor stuk zijn het ruwe diamanten die door de praktijk gepolijst zullen worden.”

Backstage

Geen modeshow begint zonder hectiek achter de schermen. Backstage bij de graduation show van ArtEZ Mode was het een letterlijke ‘klerenbende’.

Rekken vol met kleding, schema’s aan de muur en tafels vol met eten en drinken. Wachtende modellen, visagisten die de finishing touch aanbrengen en de modeontwerpers die de laatste check doen bij hun kleding. Niet verwonderlijk dat het er druk is, aangezien naast de 19 afstudeercollecties ook het eindwerk van de eerste drie jaren van de modeopleiding worden geshowd. Tussen de geur van haarlak, repen chocola en salade shakes wachtten de vele jonge modellenmeisjes op hun ’ten minutes of fame in the spotlight’.

1e, 2e en 3e jaars catwalkshow

Ook dit jaar was de eindexamenshow van ArtEZ Mode weer in razend tempo uitverkocht. Er is zelfs een extra show ingelast om al die modeliefhebbers een plekje naast de catwalk te kunnen geven. Wat brengt de toekomst? Wat zagen we voorbij komen?

Wie moeten we in de gaten gaan houden?

Nog even geduld, want voordat we dat konden zien, startte de grote modeshow met het project ‘Woven Buildings’ van de 1e jaars modestudenten.

De modellen kwamen van links en rechts, van voor naar achter voorbijgelopen, speels door elkaar heen en met een stoere zelfverzekerde pas. Geïnspireerd door hedendaagse architectuur en afgeleid collagemateriaal werden experimentele creaties geshowd, allen uitgevoerd in rauwe donkerblauwe spijkerstof. De nadruk lag op het mixen (‘weven’) van verschillende modetechnieken en het creëren van volume en vorm. één van de eerste jaars, Yoram Tomasowd, vertelde ons dat zij leren te denken en ontwerpen in 3D. Het moet interessant en mooi zijn van voor, zij en achter, het hele model rond.

Voortbordurend op dit experimentele vooronderzoek, presenteerden de tweedejaars het project

‘Who’s afraid of Red, Yellow & Blue’. Nieuwe ontwerpvoorwaarden, out-of-the-comfort-zone en je eerste signaturen als ontwerper ontwikkelen.

Het kleurpallet spatte letterlijk van de modellen af, dus bang waren deze 2e jaars niet.

Collectie Arnhem is de gezamenlijke kledingcollectie waar 3e jaars aan werken. Deze collectie wordt daadwerkelijk echt geproduceerd en vervolgens bij de winkel Coming Soon verkocht. De collectie bestond uit lichte, naturelle stoffen met hier en daar zwart/wit contrasten. In het oog sprongen de vele blote benen en bodystockings, en dit keer niet alleen voor de vrouw! Onder de creaties werden stoere Doctor Martins-kisten gedragen, die de ingetogen en enigsinds ‘softe’ kleding een ruig randje gaven.

De nieuwe generatie koos voor jumpsuits, body’s, brede schouders, draperieën of moulage, zijde en luchtige stoffen.

The finalist presents

En toen, was het eindelijk zover. De 19 eindexamenstudenten, waarvan enkel een jongen was, presenteerden aan het grote publiek hun trots. In het algemeen viel op dat de nieuwe generatie koos voor jumpsuits, body’s, brede schouders, draperieën of moulage, zijde en luchtige stoffen. Een enkeling week af van dit pad.Onze persoonlijke favorieten waren Ratna Ho, Hellen van Rees en Mirthe Engelhard, welke wij kort spraken backstage.

Tribals en My Little Pony in the mix

De stijl van Ratna Ho is kenmerkend. Ratna laat

zich graag inspireren door inheemse culturen zoals de Azteken, Maya’s of het oude China. Haar eindcollectie ‘Tribals’ was gebaseerd op de stoere tribal tatoeage patronen en zoete ‘my little pony’ kleuren.

In het oog sprongen haar bewerkelijke panty constructies, welke haar werk tot een soort ‘panty couture’ verheven. Ook heeft zij samengewerkt met tassenontwerpster Pascal Mulder. Elke outfit had een eigen tasje of bewerkte schoen. Het was duidelijk zichtbaar dat zij met veel zorg en hard werken aan elk detail heeft gedacht. Zelf zei ze ons dat ze het zichzelf niet altijd makkelijk maakt.

Haar volgende stap is Milaan, waar zij in september 2009 kans maakt om de Triumph Inspiration Award te winnen. Houdt haar dus in de gaten.

Sterrenhemel en vloeiend water

Ooit het grillige van water vertaald zien worden in een kledingcollectie? Hellen van Rees vertaalde het concept ‘Floating Figures’ naar de vloeibaarheid en transparantie van water. Zij wou water als het ware tastbaar maken door de glans en de vorm van water te vertalen in zelfgemaakt textiel. Wat een monnikenwerk moet dat zijn geweest. Alles heeft zij met de hand gemaakt. De kleur geel speelde de hoofdrol. Waarom? Dat wist ze zelf ook niet, maar het is een felle, opvallende kleur en deed haar denken aan de maan, de zon en de sterren, zoals in kindertekeningen. Met plastics bracht zij de glans van water aan en met ledlampjes in de mouwen en in de oren de schittering van sterren en licht in het water. Haar creaties bevinden zich tussen kunst en mode. Een sterk concept dat mooi vertaald was naar de catwalk.

Nomaden in een moderne sluier

Open en dicht. Verhullen en onthullen. Bloot en bedekt. Modern en traditioneel. Mirte Engelhard liet met haar eindcollectie ‘Sindh’ zien dat nomaden stijlvol, elegant en ‘cutting-edge’ kunnen

zijn. Ook hoofddoeken gaan met hun tijd mee. Engelhart vertelt: “Het beeld van de sluier intrigeert mij, maar heeft soms een beladen betekenis. Zodra ik de sluier een capuchon noem, is die lading eraf.

Vandaar dat je in mijn collectie capuchons ziet die zich vervormen naar sluiers.” Haar collectie toont gelaagdheid, soepelvallende stoffen die de beweging van haar drager volgen en harmonie in kleurgebruik. Het leken ons in ieder geval heerlijke gewaden om in te paraderen op een zomerse dag in verre landen. Prachtig en elegant. Engelhart heeft nog geen concrete toekomstplannen. Wie weet horen we nog van haar.

Tot slot

Na een lange zit vol met indrukken en contrasten in talent en presentatie, gingen we tevreden naar huis. Onze conclusie is dan ook dat er talent zit tussen deze nieuwe lichting, maar dat het echte werk nog moet beginnen voor hen. Stuk voor stuk zijn het ruwe diamanten die door de praktijk gepolijst zullen worden. We zijn reuze benieuwd wat deze ArtEZtique studenten de toekomst gaan brengen. Een nieuwe Francisco van Benthum of een Claes Iversen? Een Viktor&Rolf of een Spijkers &Spijkers? Een goede stap na het afstuderen is toelating te doen tot een modemaster om te leren hoe zij een eigen label moeten organiseren en hun modevormgeving leren verfijnen, bijvoorbeeld bij Central Saint Martins College of Art and Design in Londen of het Fashion Institute Arnhem bij ArtEZ. Zoals de meeste van hen beamen willen ze eerst even kijken in de keukens van gevestigde modeontwerpers, zodat na genoeg ervaring wellicht hun eigen diamant kan schitteren. Wij wensen ze alle 19 veel succes!

Deze tekst is in samenwerking met Marij Rynja (medestudent) geschreven.

FASHION 9

IDENTITEIT - Vivian Elizabeth Sneep

03. Fotostyling

Een fotoserie waarin mode niet de hoofdrol speelt: verhalend en persoonlijk.

you are what you wear

Zelfvertouwen, losbandig, vrijgevochten.

In deze fotoserie wil ik laten zien dat mode en emotie onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Op de foto zie je op de achtergrond een kledingstuk staan. De houding en expressie van het model komt overeen met het gevoel wat het kledingstuk opwekt. Stel, je voelt je verdrietig, dan trek je niet zo snel je feestjurk aan. Een grote trui ligt dan meer voor de hand. Onbewust, trekken we kledingstukken aan die passen bij onze ‘mood’. Ik heb de fotoseries gepresenteerd aan een kledinghanger, met op het label de geschreven emoties die bij het kledingstuk en de expressie van het model passen.

Gecontroleerd, routine, gesloten.

Eenzaamheid, onzeker, anoniem, angst.

10

IDENTITEIT - Vivian Elizabeth Sneep

04. Kan een tas kunst zijn?

Fragmenten uit het essay ‘Kan een tas kunst zijn?’

“Een tas weerspiegelt het innerlijk en uiterlijk” (Francois Dagognet, Franse filosoof gespecialiseerd op de kentheorie)

Via de huidige media, worden we overspoeld met beelden van merken, modellen en kleding. Opvallend hierbij is dat accessoires een bijzondere rol zijn gaan spelen.

De modehuizen spelen hierop in. Hoewel de letterlijke betekenis van accessoir (afkomstig van het Latijnse woord accessio) een bijkomstige zaak of aanhangsel is, speelt het accessoir de laatste jaren een steeds meer dominante rol in de modewereld. Accessoires zijn mode.

Tijdens de colleges Fashion Theory hielden we ons bezig met het speelveld mode en kunst. Wat is hun relatie, en is mode kunst of is kunst tegenwoordig mode? Om op deze vragen antwoord te geven heb ik gekozen voor de tas als modeartikel. Ik vind de tas een interessant voorwerp, omdat de tas zo’n belangrijke functie heeft vervuld en in toenemende mate een steeds belangrijker onderdeel van de mode is geworden. In dit essay geef ik antwoord op de vraag; “Kan een tas kunst zijn?”

Om deze vraag te kunnen beantwoorden ga ik eerst in op de relatie tussen kunst en mode. Vervolgens kijk ik naar de geschiedenis van de tas. Met de visie van Gilles Lipovetsky wordt de betekenis van de tas als luxe object verder uitgewerkt. In mijn laatste hoofdstuk kijk ik naar het huidige gebruik en de rol van de tas. Hierbij betrek ik de onder andere de ontwerpers Marc Jacobs en Elsa Schiaparelli. Op basis van deze bevindingen geef ik antwoord op mijn hoofdvraag.

Fashion is fashion, art is art?

Over de relatie tussen kunst en mode bestaan verschillende opvattingen. Volgens filosoof Adorno moet kunst buiten de gekapitaliseerde maatschappij blijven, omdat de samenleving oppervlakkig is. Kunst moet juist moeilijk en raadselachtig zijn. Hij vindt dat kunst de mode moet weerstaan als zij volwaardig kunst wil zijn.

Mode is gevaar voor de cultuur omdat de mode homogeniseert en daardoor de samenleving gelijk maakt. Adorno prefereert dat kunst en mode gescheiden dienen te blijven.1 Professor Sung Bok Kim is daarentegen van mening dat mode gewoon kunst is. De concepten van mode en kunst hebben zich zo uitgebreid dat ze in elkaar opgegaan zijn.

De vraag die moet worden gesteld is niet, “is dit kunst?” maar de vraag is, is het “relevante kunst?”2 Volgens Oscar Wilde is tegenwoordig alles onderworpen aan de principes van mode.3 Deze opvatting wordt door de filosoof Gilles Lipovetsky “the age of fashion or hyperfashion” genoemd. Hiermee benadrukt hij dat de consument en de maatschappij eindeloos worden overspoeld met esthetiek en verleidingen, die al lang niet meer betrekking hebben op alleen mode maar veel verder gaan dan dat. De tijd van kunst die tot missie had om het leven te veranderen is ten einde.

Dit betekent dat mode een sleutelfunctie vervult in onze hedendaagse samenleving.4 Naar mijn mening zijn mode en kunst met elkaar verweven. Mode kan een kunstuiting zijn. Echter

dient de mode dan wel naar mijn mening aan een aantal voorwaarden te voldoen wil het kunst kunnen worden genoemd. Hierbij valt te denken aan; het moet net als kunst enigszins origineel en uniek in zijn soort zijn, het moet een bepaalde ervaring teweeg brengen (emotie, rust, inspiratie, etc.) en het moet een ziel hebben. Om de tas als kunstwerk te kunnen betitelen moet de desbetreffende tas aan voornoemde voorwaarden voldoen. In de volgende hoofdstukken wordt dit verder uitgewerkt.

“A bag is more than a cultural object, it’s a catalyst that transforms the culture” (Francois Dagognet)

De tas heeft een rijke geschiedenis. (meer hierover is te lezen in mijn essay). De tas heeft in de loop van de jaren verschillende betekenissen gekregen. Van een gebruiksvoorwerp in de 17e tot een couturiers ontworpen status symbool in de 21e eeuw. De tas had eveneens een symbolische functie (bijvoorbeeld de utility bag), maar werd in de negentiende eeuw steeds meer een luxeobject. Vanaf 1900 dragen diverse kunststromingen (Surrealisme, Art Nouveau, Pop Art) bij aan de vormgeving van de tassen, waardoor de samenwerking tussen modeontwerpers en kunstenaars een feit is.

“A bag is never anonymous, because it always signs its crime” (Sylvie Fleury’s)

Het bijzondere van de tas is dat hij door de tijd deel heeft uitgemaakt van het domein luxe. In dit hoofdstuk ga ik verder in op de betekenis van de tas als luxe object. Ik gebruik hierbij theorieën van

De zienswijzes van Margritte worden nog steeds vandaag de dag toegepast, maar dan in een modern “tasje”.

de filosoof Gilles Lipovetsky en journaliste Dana Thomass, bekend door het boek dat in de zomer van 2008 veel aandacht kreeg in de media “Deluxe, how luxury lost its lustre!”

De luxe hype Zoals eerder genoemd kreeg in de jaren tachtig de modestad Parijs weer de touwtjes in handen.

Vrouwen gingen zich onafhankelijker opstellen en werden bewust van de mogelijkheid om je op economisch en sociaal niveau beter te ontwikkelen.

Hierdoor konden meer inkomsten en daarmee een hogere status worden verkregen. Doordat er meer geld werd verdiend, kon er ook meer geld worden uitgegeven. De toegenomen welvaart werd een feit en er ontstond een verlangen naar luxe. Designers en media speelden hier handig op in door middel van het creëren van een ideaalbeeld. De boodshap was duidelijk, iedereen wordt gelukkiger door het hebben van luxe artikelen. Door de grote vraag naar luxe artikelen zagen zakenmannen een gat in de markt. Zij stonden te springen om de bedrijven op te kopen en de luxe producten toegankelijk te maken voor iedereen. Om deze missie te laten slagen werden miljoenen dollars gestoken in het ‘hypen’ van de merken en werd alles uit de kast gehaald; grote modeshows, opzettelijke shockerende reclamecampagnes, beroemdheden als levendige billboards en sponsering van sport en entertainment evenementen. Ook werden er lager geprijsde accessoires geïntroduceerd, zodat echt iedereen zich een luxe artikel kon veroorloven.

Kleren van modehuizen - couture en zelfs prêt-àporter - zijn voor veel mensen niet weggelegd, maar een flesje parfum van Dior, een riem, een zonnebril of een lippenstift ligt in ieders bereik. Daar spelen de steeds ingenieuzere marketingcampagnes van vandaag op in.

Door de hype van luxe ontstond ook namaak productie, waardoor de zogenaamde “luxe”

producten voor iedereen toegankelijk werd. Dit wordt ook wel de democratisering van de luxe genoemd. Het hebben van luxe producten is hierdoor niet meer status bepalend. De motivatie om de echte luxe producten te kopen als status symbool verdween.

Door deze ontwikkeling is er een nieuwe vorm van het hebben van luxe ontstaan. Luxe heeft nu betrekking op een heel duur product dat in alle exclusiviteit en ambacht ademt omdat ze een geschiedenis herbergt die bijna verloren dreigt te gaan. Luxe gaat om exclusiviteit, authenticiteit en originaliteit. Daarnaast zijn we zo overspoeld geraakt met luxe dat de consument spaarzaam en duurzaam met luxe om wil gaan.12 Consumenten schaffen nu luxeproducten aan uit narcistische overwegingen. Met de luxeproducten wil men zich onderscheiden en wil men een eigen identiteit creëren en een bijzondere beleving ervaren. Dit betekent dat de beleving en het imago van het luxeproduct veel belangrijker zijn geworden dan het product zelf, en daarvan getuigen veel merkcampagnes.13 Ambachtelijkheid Het ‘luxe’ merk moet aan de ene kant meegaan met de tijd ofwel mode, maar moet aan de andere kant een aura van tijdloosheid en ‘eeuwigheid’ krijgen.

Een luxe modehuis is niet alleen broedplaats van creativiteit, maar evenzeer een bewaarplaats voor herinneringen. Op de eerste plaats doordat men bij de productie gebruik blijft maken van traditionele technieken en ambachtelijke kennis. En daarnaast doordat men door middel van reclame een zeker waarde weet te verlenen aan de eigen geschiedenis.

Luxe is onlosmakelijk verbonden met de oorsprong van het bedrijf. Sommige merken creëren zichzelf door te verwijzen naar een mystiek verleden, zoals het merk Tod’s wat erg authentiek doet overkomen in hun visuele presentatie, terwijl ze pas 30 jaar bestaan. Zowel Tod’s als Prada hebben bewezen

DESIGN 11

IDENTITEIT - Vivian Elizabeth Sneep

De tas als kunstvoorwerp.

Allerdaagse voorwerpen kunnen als kunst worden gezien. De Franse kunstenaar Marcel Duchamp (1887-1968) was de eerste die een alledaags voorwerp presenteerde als een kunstwerk (een readymade). Dit was een mijlpaal voor de hedendaagse beeldende kunst en Duchamp riep hiermee kunstfilosofische vragen op over de aard en functie van kunst.18 In de modewereld spreekt men ook over kunst. Sandra Miller schrijft in haar artikel “Fashion as art: Is fashion art?”, over de functie van kleding als een functioneel en als een ‘beautiful aesthetic object.’ Mode kan als een kunstvorm worden gezien.19 In dit hoofdstuk wordt dieper ingegaan op de tas als kunstobject.

Van boven naar beneden: Louis Vuitton en Stephen Sprouse, Judith Leiber, Louis Vuitton en Richard Prince.

dat door middel van vernieuwing en verjonging een merk zowel authentiek, traditioneel als ambacht kan uitstralen.

Duurzaamheid In een maatschappij waar de vernieuwingskoorts is ontketend en producten en merken steeds sneller verouderen komt een nieuwe behoefte naar voren, die van tijdloosheid en duurzaamheid. In deze context heeft Gilles Lipovetsky het over een spirituele behoefte. De behoefte je te onttrekken aan de vluchtigheid, de behoefte om vaste grond onder de voeten te krijgen, waar het heden zich kan voorzien van een duurzaam refe-rentiekader.16

Een tas kan naast kunst ook een maatschappelijk statement zijn.

De duurzaamheid is terug te vinden bij tassenontwerpers, die steeds vaker de zorg om het milieu als uitgangspunt nemen.

In het tassenmuseum in Amsterdam was in zomer 2008 zelfs een tentoonstel-ling over green bags. Zo produceert bijvoorbeeld het bedrijf Escama Studio chique tassen, gemaakt van trekklipjes van (gebruikte) aluminium blikjes.

Ook kunstenaar Paula Pontes maakt tassen van recyclede materialen, als verzet tegen de verspilling van de mode en de mode-industrie. Haar tassen zijn gemaakt van gerecyclede materialen als onder andere fiets- en autobanden, billboards en oud textiel. Op deze manier kan een tas naast kunst, ook een maatschappelijk statement zijn.

Conclusie In de loop van de tijd is het hebben van luxe artikelen verschillend beleefd. Luxe artikelen waren eerst slechts toegankelijk voor bepaalde groepen van de samenleving.

De tas kreeg in de jaren negentig een statussymbool. Door de democratisering van de luxe is ver-andering gekomen in de beleving van luxe. Bij het verder ontwikkelen van de tas als luxe artikel vormen duurzaamheid, originaliteit, emotionaliteit belangrijke elementen. Hierbij vormt veelal kunst de inspiratiebron.

Elsa Schiaparelli en Marc Jacobs De ontwerpers van tassen hebben zich veelal laten inspireren door kunst. Zoals in het vorige hoofdstuk is aangegeven speelt kunst als inspiratiebron een belangrijke rol bij het ontwerpen van tassen als nieuw luxe artikel.

Zo waren er tijdens het modernisme, in begin 20e eeuw, al veel samenwerkingsverbanden tussen kunstenaars en modeontwerpers te zien.

Tijdens het modernisme die zich in het begin van 20e eeuw heeft ontwikkeld streven kunstenaars in de beeldende kunst en architectuur naar een vormgeving die zich losmaakt van tradities en historische referenties. Eén van de bekendste surrealistische modeontwerpsters van de jaren 20 en 30, die met haar ideeën aansluit in die tijdsgeest is Elsa Schiaparelli (1890-1973). Ze stond bekend om haar geestige en vernieuwende kleding, geïnspireerd op moderne kunststromingen als het surrealisme, waarvoor ze vaak kunststoffen in spannende kleuren gebruikte. In de jaren 30 ontwierp ze tassen in de vorm van slakken en ballonnen, van stof bedrukt met krantenartikelen, of van cellofaan. Hoe verrassend haar ontwerpen ook waren ze bleven, stijlvol, klassiek, vrouwelijk en altijd goed te combineren met “gewone” kleding. Zij maakte gebruik van het principe van de emplacement: een object wordt uit zijn vertrouwde omgeving gehaald en in een vreemde context gezet, waardoor het vanzelf een hele andere associatie oproept. Op deze manier speelde ze met de vormen van parfumflesjes die kleine beeldjes werden. In haar handen werd de tas een kunstvoorwerp (namelijk een surrealistische bloemenvaasje of tas in vorm van een piano). Elsa Schiaparelli maakte deel uit van de artistieke avant-garde van haar tijd en was bevriend met vele bekende kunstenaars die haar inspireerden, en die ze andersom ook op ideeën kon brengen. Zo heeft zij samen gewerkt met de surrealistische kunstenaar Salvador Dali. Het was een tijd waarin kunstdisciplines veel interactie met elkaar hadden. Schiaparelli, net als vele schrijvers, kunstenaars, balletdansers en anderen uit het artistieke circuit, produceerde niet alleen voor mensen uit de bovenlaag van de samenleving, ze maakte er ook zelf deel van uit. Met name in de jaren dertig

was er voor het eerst een grotere sociale mobiliteit tussen de wereld van de kunst en de mode. Ook politici en intellectuelen uit andere sociale lagen frequenteerden deze kringen. Deze vermenging van kunst, mode en de wereld van de beau monde creëerde de ideale voedingsbodem voor Schiaparelli’s ontwerpen.

in op de behoefte van de consument, om zich met zijn producten blijvend te kunnen onderscheiden. Kunst is mode. Ook is door de sterke toename van namaakproducten de behoefte om bijzondere modecreaties te bezitten toegenomen. Zo zijn de opvallende avondtassen van Amerikaanse ontwerpster Judith Leiber zeer gewild bij verzamelaars.

Hier een quote uit Schiaparelli’s autobiografie:

Aanvankelijk is de tas ontstaan vanuit functionele motieven. De tas had een symbolische betekenis, denk aan het naaitasje en de souvenierstas. In begin van de 20e eeuw brak een nieuwe tijd aan, waarin de vrouw steeds meer onafhankelijk werd.

De mode voor vrouwen werd comfortabel, waarbij tevens een toenemend accent kwam te liggen op de bijbehorende accesoires.

Door deze ontwikkeling is de accessoire dan ook onderdeel geworden van een luxe mode artikel.

“Artists took much more part in the life and development of fashion than they do now.

The magazines encouraged us and sought our help and advice. As I look back through pre-war magazines I am astounded by the difference. The presentation of fashion was a work of art, a truly beautiful thing, and a great deal of importance was attached to genuine creation.” 20 In die tijd was er dus sterke toenadering tussen kunst en mode. Een ander bekend voorbeeld van een samenwerking tussen modeontwerper en kunstenaar in die tijd is die van schilder Rene Magritte’s en het Belgische couture huis Norine. Margritte is verantwoordelijk geweest voor mooie beelden in het vrouwelijke Belgische magazine Pschyche, daarnaast is er ook een art lyric ontstaan, de “norine blues”. Dit alles was in lijn met de moderne ideeën van begin 20e eeuw. Dit couturehuis was bijna veertig jaar lang een kruispunt tussen diverse kunstdisciplines en is daardoor een trademerk geworden.21 Ook de huidige mode ontwerpers laten zich inspireren door kunst bij het ontwerpen van tassen als modeartikel. Zo heeft Marc Jacobs voor het merk Louis Vuitton samengewerkt met kunstenaar Richard Prince en graffitikunstenaar Stephen Sprouse. Marc Jacobs heeft met Richard Prince gewerkt aan een limited edition handtassen ter ere van zijn tentoonstelling in London. Op elke handtas heeft Richard Prince tekeningen en letters geverfd, waardoor de handtekening van de kunstenaar zichtbaar is. Bovendien heeft elke handtas een naamplaatje dat de eigenares kan personaliseren met haar initialen. Dit laat hij ook doen door de graffitikunstenaar Stephen Sprouse te vragen het Louis Vuitton-logo op tassen te spuiten. Op deze manier probeert hij de straatcultuur te verwerken in zijn tassenontwerpen. Deze tassenontwerpen zijn een uitstekend voorbeeld van de voorheen genoemde behoefte aan nieuwe luxe. Ook hier zijn de nieuwe luxe elementen als emotionaliteit en persoonlijkheid terug te vinden.

Hier een uitspraak van Richard Prince om aan te geven hoe hij de tas als kunstobject ziet: “I was thinking about it recently in more intellectual terms. You could say that the handbag is like architecture. It’s like a small building and so, yes, you can put a joke on it, you can put colours on it, and it becomes very pretty. But it is also quite basic – if it looks good, it is good. It’s that kind of subversiveness.”22 In vergelijking met de periode van Elsa Schiaparelli gebruikt de huidige ontwerper kunst als commercieel middel om zijn creaties beter op de markt te brengen. Hij speelt

Na de oorlogsjaren kreeg de tas een bijzondere betekenis. De tas was nu een luxe artikel geworden, een must have en moest passen bij de out-fit. De behoefte aan luxe nam toe, waardoor het aantal luxe producten ook groeide. Echter door deze massaproductie ontstond de democratisering van de luxe, waardoor er nu vraag is naar een nieuw soort luxe.

De vraag kan een tas kunst zijn? kan zeker in vele gevallen bevestigend beantwoord worden.

De ontwikkeling van het tassenontwerp wordt sterkt beïnvloed door het bestaande modebeeld. Hoewel de tas in beginsel een gebruiksvoorwerp is, zien we steeds meer tassen die een relatie met de kunstwereld hebben. Dit komt terug in de vormgeving van de tas, de advertenties van de tas, de achtergrondinformatie van de tas en door de ontwerpers van de tas. Hierdoor wordt de tas in toenemende mate ontworpen als kunstvoorwerp. De modeontwerpers kunnen zich op deze wijze onderscheiden van anderen en spelen gelijk-tijdig in op de nieuwe behoefte van luxe in een tijd van toenemende massaproductie In de huidige tijd kan de kunstzinnig uitgevoerde tas nog steeds als een luxe artikel worden gezien. En daarmee als statussymbool. Met het bezitten van een dergelijk ‘kunstobject’ kan het individu zich onderscheiden van anderen.

Om de tas als kunstobject te kunnen zien dient zij echter, zoals wij hebben gezien in de analyse van kunst in de inleiding, origineel te zijn, uniek in zijn soort te zijn en een bepaalde ervaring (emotie, rust, inspiratie ed) te weeg te brengen. Kunst, en zo ook de tas, moet als het ware een ziel hebben.Vele modeontwerpers hebben zich dan ook laten inspireren door de kunst en kunstenaars om van hun creaties kunstzinnige modeartikelen te maken. Die tassen, zo is hier betoogd, kunnen m.i. als kunst worden beschouwd.

Bronvermelding 1: L.Svendsen, Mode een filosofisch essay, Arnhem 2006 p114.

2: L.Svendsen, Mode een filosofisch essay, Arnhem 2006 p112.

3: L.Svendsen, Mode een filosofisch essay, Arnhem 2006 p114.

4: Gilles Lipovetsky, Art and aesthetics in the fashion society, In: The power of fashion. Arnhem Terra, 2006 pp. 70-92 (uit reader) 12, 13: J. Teunissen, “Waarom accessoires het modebeeld bepalen”, in: J.Brand en J.Teunissen (red.), Mode en accessoires. Arnhem, 2005, p23.

16: G. Lipovetsky, “Moderne luxe, postmoderne luxe”, in: J.Brand (red.), Mode en accessoires, Arnhem, 2005, p39.

18: Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Marcel_Duchamp (datum van raadpleging 3 januari 2008).

19: S. Miller, Fashion as art, Is fashion art, in Fashion Theory, Volume 11 issue 1, pp 25-40. Berg 2007.

20: S. Schiaparelli, Shocking Life. The Autobiography of Elsa Schiaparelli, V&A Publications, Londen, 2007, p69.

21: Gastcollege van Nele Bernheim; Maison Norine, Brussels: Belgian Avant-garde Couture, 1916-1952, 9 oktober 2008

12

IDENTITEIT - Vivian Elizabeth Sneep

05. Concept R’member Een concept op het gebied van interieur, design en product services.

Achtergrond informatie De toekomst van het verleden.

Door de trend technologisering heeft “nieuw” niet meer de magische klank. Waarden als authenticiteit, ambachtelijkheid, puurheid, oorspronkelijkheid en duurzaamheid spelen nu in de maatschappij een belangrijke rol bij. Nostalgie is een effectieve manier om versnelling tegen te gaan.

We kunnen het verleden niet opnieuw herleven maar we kunnen het wel gebruiken om de toekomst ermee naar onze hand te zetten.

De toekomst van de belevenis Mensen gaan steeds meer waarde hechten aan immateriële zaken in plaats van materiele zaken. Niet het product maar de beleving ervan is het uitgangspunt. De nadruk ligt op emotionele ervaringen in plaats van op rationele overwegingen.

Hierbij gaat het om belevenissen of gebeurtenissen die een blijvend effect hebben. Het gaat om de innerlijke rijkdom om rijk van geest te zijn, om

Visie Het leven gaat soms te snel aan ons voorbij. Niet verwonderlijk, aangezien we leven in een wereld die maar groeit en groeit. Er gebeurd van alles om ons heen en soms horen, voelen en zien we door de bomen het bos niet meer. Wel is het belangrijk om af en toe even stil te staan bij mooie momenten en belevenissen. Want uiteindelijk gaat het in het leven toch om immateriële zaken die rijk van geest zijn en ons warmte en liefde geven. Een moment of ervaring heeft helaas een houdbaarheidsdatum. Het concept “R Member” wil deze houdbaarheidsdatum ongedaan maken en zorgt ervoor dat herinneringen eindeloos kunnen worden herleefd. “R Member” is een kwaliteit winkel die dagelijkse producten verkoopt waarin persoonlijke herinneringen kunnen worden vastgelegd.

Viva la Memoire!

zingeving en betekenis. Geluk is immers niet in geld uit te drukken. Consumenten willen op een persoonlijke manier worden aangesproken, aanbieders moeten dichter bij de consument staan en aandacht besteden aan datgene wat mensen in hun leven echt belangrijk vinden.

De toekomst van het gevoel/gevaar Zachte waarden zijn zichtbaar in een toenemende behoefte aan geborgenheid en gezelligheid. Het is het effect van een economische crisis, een toenemend gevoel van onveiligheid en een reactie op de verharding, waardoor men graag terug in zijn schulp kruipt en een nieuwe thuisgevoel creëert.

“Het gaat om innerlijke rijkdom om rijk van geest te zijn, om zingeving en betekenis.”

R’Member is een kwaliteitwinkel die dagelijks producten verkoopt waarin persoonlijke herrinneringen worden vastgelegd.

Viva la Memoire!

Missie:

Het levend maken van herinneringen door deze te koppelen aan allerdaagse producten.

Merkwaarden: Authentiek, persoonlijk en interactie.

Doelgroep: Mensen die intens leven en genieten van het heden en verleden.

Mensen die voorkeur hebben voor immaterieel in plaats van materieel.

Mensen die zich graag laten verrassen.

Dit zijn beelden die onderdeel waren van het concept boek “R’member”.

SOCIETY 13

IDENTITEIT - Vivian Elizabeth Sneep

06. Religie, kunst en mode Essay over een denkbeeldige expositie binnen de culturele antropologie.

Deze creaties maken onderdeel uit van de collectie ‘Burka meets haute couture’ van Lela Ahmadzai.

Men kan er niet aan ontsnappen; mode is een sociaal fenomeen en alomtegenwoordig. Bewust of onbewust dragen we allemaal ons steentje bij aan de taal van de mode. We leven in een globariserende wereld waarbij diverse culturele achtergronden duidelijk zichtbaar zijn op straat, maar ook op de catwalk. Via internet en televisie worden diverse tradities wereldwijd verspreid. Culturele achtergronden vormen een eindeloze bron van inspiratie voor marketing, kunst, mode etc. Zo is er sinds 2007 het magazine MSLM ontstaan, waarbij de islamitische vrouw haar modieuze kant laat zien, want wie zegt eigenlijk dat een hoofddoek, arafatsjaaltje of burka niet ook een fashionable item kan zijn? In dit essay ga ik dieper in op de betekenis van de burka en kijk ik in hoeverre de islamitische cultuur onderhevig is aan modetrends.

De letterlijke betekenis van mode is “een manier van doen”. Kleding wordt in eerste instantie gedragen om bestand te zijn tegen harde wind, felle zon en om de huid te beschermen tegen bacteriën. Maar met kleding zoek je ook bescherming om ergens bij te horen. Kleding zegt iets over gemeenschap en culturele identiteit. Aan de ene kant is de mens een sociaal wezen en vindt niets erger dan buiten de groep te horen. Anderzijds doen mensen juist de grootste moeite om ergens bij te komen.

Kleding kan ook een uiting zijn van rebellie, zoals te zien was in de jaren zestig waarbij de jongeren, punks, zich afzetten tegen de politiek. Een ander belangrijk aspect van kleding is zedigheid. Deze

Burka: 1. Islamitisch gewaad 2. Kledingstuk 3. Mantel 4.

Schip 5. Vaartuig.

(Bron: encyclopedie)

is sociaal bepaald en verschilt per mens, groep en maatschappij. In het Midden-Oosten is er flinke discussie tussen fundamentalisten en liberalen over het bedekte vrouwelijke lichaam. Er zijn diverse liberale bewegingen binnen de islam die zoeken naar manieren om de islam te verzoenen met de moderne wereld. Binnen de islamitische cultuur is

het niet toegestaan om je als vrouw te presenteren als lustobject. Deze wijsheden zijn afkomstig uit de koran (o.a vers 7:26), waarin wordt benadrukt dat vrouwen zich moeten bedekken. Het bedekken van het hoofd wordt ook nog steeds door traditionele Arabieren van alle gezindten gedaan, zoals Joden, Christenen en Moslims niet vanwege de Islam, maar vanuit traditie. De traditionele burka

out-fit en draag het niet om religieuze redenen, want als je trouw bent aan je geloof moet je veel meer bedekt zijn en mag je geen franjes, zoals roosjes in het haar, oorbellen en make-up op.”

Ook wat betreft vorm van hoofddoeken zijn trends zichtbaar. Zo valt zelfs de nikab (gezichtssluier) het ene jaar veel rechter dan het andere jaar. Of het is ineens en vogue om een bewerkt stofje te

Want laten we eerlijk zijn, in een multiculturele samenleving kan mode ons uit elkaar drijven, maar ook zeker dichterbij elkaar brengen. (of burqa) is een kledingstuk, dat met name door (streng) islamitische vrouwen gedragen wordt.

Deze bedekt het hele lichaam en is de Afghaanse variant van de chador. Bij de burka zijn de ogen echter niet zichtbaar, in tegenstelling tot de chador.

De burka wordt in eerste instantie gedragen vanwege religieuze redenen, maar tegenwoordig worden burka’s ook door jonge moslima’s gedragen om esthetische redenen. De traditionele burka wordt namelijk veelal vervangen door de hippe hoofddoek, die met modieuze print wordt ‘gemixt and matcht’ bij de dagelijkse outfit. Een hoofddoek met tijgerprint is op de markt in Bos en Lommer te krijgen, maar wordt tegenwoordig ook gewoon in Turkije gedragen. In het westen is de hoofddoek een beladen onderwerp. Het is onaangepast om als zwarte schim over straat te lopen. Het past niet binnen onze cultuur, en daarom beleven we het hoofddoekenverschijnsel als vreemd. Vaak denken we dat deze jonge meisjes gedwongen worden om via een hoofddoek hun culturele en religieuze identiteit te weergeven en daarbij denken we vaak dat er geen islamitische mode bestaat. Maar wat blijkt, is dat veel moslima’s de hoofddoek niet dragen vanwege geloofsovertuiging, maar puur omdat ze het mooi vinden. Daarbij zijn er zeker trends zichtbaar in de wijze waarop de hoofddoek gebruikt wordt. De één knoopt hem vanachter, de ander draagt hem “zoals het hoort”. Zo zei een meisje (bij de uitzending van NOS ). “Ik zou niet zonder hoofddoek kunnen, ik voel me dan niet prettig. Het is alsof ik een kledingstuk ben vergeten aan te trekken. Ik pas mijn hoofddoek aan op mijn

dragen. Sommige plaatsen de hoofddoek meer naar achter, zodat meer haar zichtbaar is en makeup op het gezicht kan worden gedaan. Interessant is dat andere moslima’s dit vaak overnemen omdat ze denken dat dit de religieuze dress code is. De eerste modeshows met islamitische kleding werden begin jaren negentig in Turkije gehouden.

Door de globalisering zijn de modeshows in islamitische landen gemeengoed geworden. De islamitische cultuur is ook te zien op de Europese catwalk. Op de Londen fashion week in 2007 bijvoorbeeld was de eerste haute couture burka show van ontwerpster Lela Ahmadzai. Tevens laten grote ontwerpers zich inspireren door thema’s als religie, identiteiten en spelen met begrippen als verhullen en onthullen. Zo liet de TurksCypriotische modeontwerper Hussein Chalayan al in zijn show van ’96 modellen vermomd de catwalk opgaan. Franciscus van Bentum gebruikt Arabische invloeden in zijn creaties. Hij heeft voor zomer 2009 een trui ontworpen met een hoofddoek eraan vast. Maar ook hoofd/hals doeken worden ontworpen, onder andere door Corné Gabriëls.

En niet te vergeten, de burkini, die tegenwoordig behoorlijk in de publiciteit heeft gestaan. Dit kledingstuk is een vinding van Aheda Zanetti, die haar creatie tegelijk als ‘praktisch’ en ‘religieus’ correct omschrijft. Daarbij was twee weken geleden Kuala Lumpur’s Islamitische Fashion Festival een groot succes. Met 44 designer trok het festival de aandacht van velen, waaronder de royalty van Maleisië.

We kunnen concluderen dat islamitische mode in

Europa enorme ontwikkelingen heeft doorgemaakt en dat dit in de komende jaren waarschijnlijk alleen maar groeit. De manier waarop je je

Interessant is dat andere moslima’s dit vaak overnemen omdat ze denken dat dit de religieuze dress code is. hoofddoek draagt zegt iets over je identiteit.

Daarnaast ontstaan er steeds meer moderne moslims die wonen in een niet islamitische land en mode wel degelijk belangrijk vinden. Religie en mode zijn daarom dus steeds hechter verweven.

Er zijn in het verleden al diverse tentoonstellingen ge-weest omtrent islamitische mode, zo heeft het Amsterdams Historische Museum bijvoorbeeld een tentoonstelling in 2007 gepresenteerd over hoofddoeken genaamd “mijn hoofddoek”. Ook bestaat het hoedenmuseum (Utrecht), waarbij de hoofddoek natuurlijk niet ontbreekt. Het lijkt mij boeiend om een tentoonstelling te organiseren over de versmelting tussen religie en mode, hierdoor kunnen we elkaars kleding beter lezen en worden misverstanden uit de wereld geholpen.

Daarbij is de hoofddoek een goed voorbeeld, maar kunnen andere religieuze kledingdrachten ook een rol spelen, zoals die van nonnen of gereformeerde christelijke. Want laten we eerlijk zijn, in een multiculturele samenleving kan mode ons uit elkaar drijven, maar ook zeker dichterbij elkaar brengen. Amen.

14

IDENTITEIT - Vivian Elizabeth Sneep

07. Gender identity Visual communication.

We are all confronted daily with gender related issues.

At this time we tend to create a sex neutral society, but we don’t seem to be able to penetrate differentiated role pattern. In this book, I’ll try to create awareness by showing current images which reveal differences between sexes.

Gender identity is a person’s own sense of identification as male or female. Gender identity is how one personally identifies their/ hir/her/his/yo’s gender regardless of their sex characteristics. It does not have to be either man or woman, but can be a combination of feminine, masculine and androgynous.

‘Girls hold their mother responsible for their lack of a penis and do not forgive her for their being thus put at a disadvantage.’

(Freud theory of psychosexual development penis envy & Oedipus complex 1933)

Share our similarities, celebrate our differences.

Deze beelden zijn onderdeel van het boek Gender identity.

SOCIETY

IDENTITEIT - Vivian Elizabeth Sneep

15

08. Schoonheid vergaat niet Afstudeerproject (gepubliceerd in trend magazine Second Sight, maart 2010).

Links een overzicht van het vrouwelijk lichaam van de 20e eeuw westerse ideaalbeelden.

De periodes in roze hebben vrouwelijke vormen in tegenstelling tot de periodes in blauw, die mannelijkheid en slankheid vertegenwoordigen.

In het kleurritme is een herhaling zichtbaar, dat helaas niet opgaat voor de periode 2000-2010.

In deze periode zijn we nog een stapje verder gegaan in blauw: langer, dunner, jonger en nog mannelijker. In al deze periodes zijn bepaalde bewegingen opvallend, die elkaar constant afwisselen. Deze bewegingen zijn, natuurlijk versus onnatuurlijk, jong versus volwassen en mannelijk versus vrouwelijk. Elke periode valt in te delen aan de hand van deze termen. Zo kan het huidige ideaalbeeld worden omschreven als onnatuurlijk, mannelijk en jong.

Tijden veranderen, maar de strijd om de ideale schoonheid heeft altijd bestaan. Men is geobsedeerd door het uiterlijk. Hoe we ons voelen, gaat steeds meer samen met hoe we eruit zien. Vrouwen en mannen gaan door vuur om aan bepaalde schoonheidseisen te voldoen. De media, mode- en beauty industrie speelt hier slim op in, door continu het idee te bevestigen dat mooi zijn het hoogste doel op aarde is.

Zeker vandaag de dag, door de ontwikkelingen in de techniek (denk aan het internet, plastische chirurgie en photoshop) wordt de suggestie gewekt dat schoonheid maakbaar is. Schoonheid is niet alleen een lifestyle, verlangen of cultuur, maar inmiddels ook een maatschappelijk probleem.

en de emancipatiegolf was een feit. Er kwamen steeds meer werkende vrouwen. Er ontstond een fitnesshype, waardoor zij nog meer bewust raakten van hun lichaam. Vrouwen droegen strakke kleren en haalden alles uit de kast: extreem hoge plateauzolen, stiletto hakken, naveltuitjes, glimmende leggings etc. Benen werden een erotisch lichaamsdeel. Cosmetica en geneeskunde gingen samen werken. De plastische chirurgie deed zijn intrede. Make-up was nu geen noodzaak meer om fouten te verdoezelen.

De jaren ‘90 was een tijd van grenzeloosheid. De nadruk lag voornamelijk op eenvoud en comfort.

De ondergoedmode werd een goede business: wonderbra’s, push-up bh’s, shape-ups waren te koop, die borsten en billen liftten en de buik plat drukte.

Door de populariteit van celebrity’s en modellen waren er diverse vrouwbeelden waaraan men zich kon spiegelen. Plastische chirurgie maakte nog meer dromen werkelijkheid en protesten omtrent schoonheid werden merkbaar. Anorexia was vrouwenziekte nummer één en consumenten lieten van zich horen.

VAN INGESNOERD TOT LOSGESLAGEN Het lichaam neemt een belangrijke plaats in als het gaat om het schoonheidsideaal. Al decennia lang gebruiken vrouwen diverse hulpmiddelen om het ideale lichaam te krijgen. Begin 1900 ontstaat het korset, waarmee de perfecte taille wordt gecreëerd.

Vrouwen waren bewegingsloos en ingeregen. Het lichaam moest recht van voren zijn, billen naar achter, holling in de rug en de borst vrij groot.

Na de eerste wereld oorlog (1914-1918) werd de nadruk meer gelegd op een goed zichtbaar figuur.

Kleding werd los en dit gaf de vrouw bewegingsvrijheid. Het nieuwe silhouet was een jongensachtige en bewegingsvolle vrouw. Het lichaam mocht gezien worden. Vrouwen wilden slank zijn, met smalle heupen, lage taille en kleine boezem.

Zo kwamen ze mannelijker (boezemloos en recht) over en dit kwam goed van pas in het bedrijfsleven waar vrouwen betere posities wierven.

Het schoonheidsideaal van nu gaat een stapje verder, het beeld kan gekenmerkt worden als onnatuurlijk, mannelijk en jong. Opvallend is dat het huidige schoonheidsideaal niet overeen komt met wat in de maatschappij leeft. Terwijl het vrouwelijk ideaalbeeld de afgelopen jaren steeds onnatuurlijkere vormen aannam met alle benodigde chemische hulp van dien, is de wereld steeds meer gericht op natuurvriendelijkheid en duurzaamheid.

Modellen zijn graatmager, terwijl overgewicht één van de grootste maatschappelijke problemen is. Statistieken liegen er niet om en wijzen op de groeiende vergrijzing, maar de modewereld, tikje eigenzinnig, geeft voorkeur aan ‘jong, jonger, jongst’.

Na de tweede wereld oorlog was er behoefte aan luxe en romantiek. Het korset kwam weer terug, alleen nu wel van katoen. Vrouwen gingen van top tot teen over straat in ‘the new look’ . Het lichaam moest een extreem smalle taille hebben en vrouwelijke vormen werden omarmt.

De elegante dame uit de jaren ‘50 werd in de jaren ’60 vervangen door een jong, naïef, androgyn meisje met grote reeën ogen (Twiggy). De opkomst van de jeugdcultuur veroorzaakte een verlangen naar jong zijn. Dit betekende weg met de rondingen. Vooruitstrevende vrouwen bewezenhun onafhankelijkheid door middel van het afknippen van hun haar. Dit werd in de jaren tachtig doorgezet

Vrouwen zitten opnieuw gevangen in een corset, waarvan zij graag bevrijd willen worden.

DE PRAKTIJK De schoonheidsindustrie draait door. Vrouwen zitten opnieuw gevangen in een korset waarvan zij graag bevrijd willen worden. Er is een behoefte om te breken met deze gekheid. Er zijn al veranderingen zichtbaar die deze behoefte ondersteunen. Zo richt het merk Dove zich op oudere vrouwen. ‘Schoonheid kent geen leeftijd’ is hun slogan. In de november editie van de Ameri-

kaanse glamour waren ‘plus size’ modellen te zien. De reacties van de lezers waren erg positief.

Ook het Duitse modetijdschrift Brigitte wil in de toekomst alleen nog werken met wat zij noemen ‘echte vrouwen’. De politiek zet zich in voor het ontwikkelen van een speciaal keurmerk, waarmee de lezers worden geïnformeerd over het gebruik van photoshop. In tijdschriften wordt geschreven over de opkomst van het groten-maten-model. Ondanks deze tendensen mag niet vergeten worden dat commerciële en economische overwegingen wel degelijk hierbij van invloed zijn. Zo zou het kunnen zijn dat tijdschriften de ‘normale vrouw’ inruilen voor het model, vanwege financiële middelen. Of het zou kunnen zijn dat de vraag van de consument de doorslag gaf. Bovendien verstaat de mode-industrie onder ‘plus size’, een andere maat dan de gemiddelde consument. Vraag blijft dus in hoeverre wij ook hiermee door beelden en teksten worden misleid.

NIETS IS WAT HET LIJKT Gezien het patroon vanaf de negentiende eeuw verwacht ik dat het schoonheidsideaal voor de toekomst kan worden gedefinieerd als ‘natuurlijk’, ‘vrouwelijk’ en ‘volwassen’. Nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen zoals duurzaamheid, overgewicht en vergrijzing zullen mede bepalend zijn voor deze verschuiving en maken de kloof tussen de werkelijkheid / samenleving en het ideaalbeeld kleiner.

Maar wat betekenen deze woorden in een tijd waarbij techniek, commercie en globalisering alsmaar groeien, een tijd met een overdosis aan middelen en producten die het vrouwelijk ideaalbeeld voor ieder binnen handbereik brengt. Cosmetische chirurgie is vanzelfsprekend geworden, zodat het mogelijk is je aan te kunnen passen aan een norm die verder gaat dan wat met lichamelijke inspanning in staat is. Kortom, een tijd die in teken staat van grenzeloosheid, waar dromen werkelijkheid worden en fantasieën realistisch – kunnen - zijn.

Ik verwacht dat in deze tijd, het idee van ‘jezelf zijn’ erg aantrekkelijk is. Iedereen kan iedereen worden. Je ziet het al gebeuren, terug naar je ‘eigen’ haarkleur en dat spleetje tussen je tanden is lang zo gek nog niet. Betekent dit back to the basic, terug naar Adam en Eva? Dat lijkt mij niet waarschijnlijk, wel zal de natuur een grote inspiratiebron worden.

Het toekomstige schoonheidsideaal zal draaien om een natuurlijk voorkomen. Dus vrouwelijke vormen zoals het in werkelijkheid is. Maar wie zegt dat dit op een natuurlijke wijze zal worden nagestreefd en dat moderne technieken niet mogen worden ingezet? Ik noem dit onnatuurlijke

natuurlijkheid. Dit houdt in, we mogen zijn wie we willen, we zien eruit zoals we zijn, maar alle middelen die deze “natuurlijke”, gezonde uitstraling mogelijk maken zijn geoorloofd. Het is niet meer of/of, maar en/en.

Het toekomstige schoonheidsideaal zal draaien om een natuurlijk voorkomen.

In de markt voor consumentenproducten zien we al ontwikkelingen die deze trend aankondigen. Schoenen die voor stevige billen zorgen of bruistabletten die een getinte huid teweeg brengen. En wat dacht je van het nieuwe ‘glamoureus’ kamperen? Of de hype rondom het rauw eten in restaurants. Zogenaamd heel natuurlijk, maar wel voorzien van alle luxe middelen.

Wie weet, wordt de make-up tas ouderwets en is de koelbox de nieuwe beautyaccessoire. Drinken we sapjes voor natuurlijke krullen en eten we tomaten die blozende wangen teweeg brengen. Of gaan we niet meer naar de fitness, maar dragen we gevormd ondergoed die onze huid extra zacht maakt. En wie weet, zijn er straks kleren die cellulitis tegen gaan en je huid rimpelvrij houden. Het lijkt misschien een ver van je bed show, maar de toekomst ligt op de loer. Mijn deur staat al open.

De trend onnatuurlijke natuurlijkheid is gevangen in het trendboek Unnatural. Eind April ben ik afgestudeerd aan de master Fashion, Design & Strategy (ARTEZ) en zal op mijn website, www.vieflavie.nl achtergrond informatie te verkrijgen zijn.

16

IDENTITEIT - Vivian Elizabeth Sneep

identiteit Uitspraak: identi’teit de -woord (vrouwelijk) identiteiten [Zelfst. Naamw.]

1. wie je officieel bent, in de vorm van je naam, adres, geboortedatum e.d.

2. wat voor jou karakteristiek is.

Synoniem: eigenheid. Synoniem: persoonlijkheid. Synoniem: levendig, beeldend en nieuwsgierig.

meer informatie op www.vieflavie.com

ViefLaVie.