Ouderlingenblad 1045, februari 2014

Pastoraat en Gemeenteopbouw Februari 2014 - nummer 1045 - Jaargang 91

Thema

Ouderlingen in soorten en maten

Redactioneel 350 miljoen euro. Al dat geld is nodig voor de We zijn het als kerkmensen ‘van binnenuit’ zo plaatselijke gemeenten en parochies. Met een gewend, maar als we proberen van buiten naar deel van dat geld treedt de kerk ook naar buibinnen te denken, dan is het wel opmerkelijk, ten. Daarmee worden projecten die buurt en wat er op veel plaatsen op zondagmorgen gegemeenschap ten goede komen ondersteund, beurt. Dat je zo maar een gebouw kunt binnenzoals inloophuizen en plaatsen waar mensen lopen, het kost niets en in de meeste gevallen even op verhaal kunnen komen. Daarnaast geword je vriendelijk welkom geheten. Er is soms ven kerken geld uit aan diaconie en caritas. Op muziek die niet alleen het oor streelt, maar ook 31 oktober 2013 kreeg staatssecretaris van socihet hart raakt. Je kunt het treffen dat je een ale zaken, mevrouw Jetta Klijnsma uit handen woord hoort, dat je verder helpt op je levensweg; van bisschop Gerard de Korte (RK) en van scriba of een woord, dat je even stil zet. Maar je kunt ds Arjan Plaisier (PKN) het rapport Armoede ook op adem komen van de stilte en de rust. in Nederland 2013 aangeboden. Onderzoek Soms is het feest als brood en wijn gedeeld naar hulpverlening door diaconieën, parochiële worden of als een kind wordt verwelkomd. Wat instellingen en andere kerkelijke organisaties valt er veel te beleven! Er hoeft helemaal niets. in Nederland bracht aan licht dat in 2012 voor Je mag van alles: zomaar wat meedoen en geeen kleine 30 miljoen euro is uitgegeven. Als de nieten van wat er gebeurt. En als je er een beetje inzet van betrokken diakenen, bestuurders en op uit bent, dan is de kans groot, dat je aardige vrijwilligers in geld wordt uitgedrukt komt daar mensen ontmoet, die benieuwd zijn naar wie nog 53 miljoen euro bij. Dat zijn grote bedragen je bent. Wat is het waardevol en kostbaar, dat waarmee de kerken in ons land hulp bieden aan er zulke plekken zijn! Het is zeer de moeite wie tekort komen. De gevolgen van de crisis en waard ze te behouden. En het kost inderdaad de bezuinigingen worden voor bepaalde groeniets voor wie zomaar een kerkgebouw binpen steeds meer voelbaar. De kerken nenwandelt op de zondagmorgen. worden daarmee geconfronteerd. Ze Nooit wordt er entree geheven. Maar proberen te helpen waar dat mogelijk het kost natuurlijk wel wat. En niet is. En ze verheffen hun stem wanneer zo weinig ook. Plaatselijke gemeende overheid tekort schiet in haar taak ten en parochies zamelen vanaf half om schild voor de zwakken te zijn. Het januari geld in waarmee gebouwen is even waardevol en kostbaar, dat de worden onderhouden, medewerkerken metterdaad en met financiële kers een vergoeding ontvangen en ondersteuning naar buiten treden. En voorgangers een traktement. Voor dat niet alleen: ze zijn het aan hun de kerken die deelnemen aan de roeping verplicht! actie Kerkbalans gaat het om zo’n Richard Vissinga

2

OuderlingenBlad, februari 2014, nummer 1045

4

Ouderlingen in soorten en maten

19

Veranderende taken van de ouderling. Ter inleiding – Erica Hoebe-de Waard

7

De ouderling is niet van gisteren

Over de jeugdouderling als categoriale ouderling – Roelof de Wit

23

Vanuit de traditie naar actuele vragen aan het kerkelijk organisatiemodel – Gerben Heitink

11

Actief in de wijk

Kerk in de stad De praktijk van een functionele ouderling die zich vanuit de kerkenraad inzet voor een specifieke taak – Nelleke Boonstra

‘Je loopt een eindje mee op…’

Ouderlinge met een bijzondere opdracht in een zorg- en servicecentrum – Jaap de Lange

29

Wijkouderlingen zijn lid van de kerkenraad en zijn pastoraal actief in hun wijk – Gerry Kramer-Hasselaar

15

Creativiteit en teamwork

Ouderling: ambtsopvatting en toekomst Aandacht- en bezinningspunten voor kerkenraad en gemeente – Erica Hoebe-de Waard

2 Redactioneel 28 Boeken 33 Prikbord

In dit nummer Volgend nummer Geloven in zicht

Grenzenverleggend pastoraat

Iconen en hun spiritualiteit

Grenzen waarvoor je blijft staan, of die je overgaat?

In vergadering bijeen

Jeugdkerk

Aspecten van vergaderen in kerkelijk verband

Voorwaarden en mogelijkheden

De pastorale dag

Pastoraat en dementie

Opzet en toelichting

Gedachten en overwegingen

OuderlingenBlad, februari 2014, nummer 1045

3

Toen ik onlangs een gemeentelid benaderde met de vraag of ze ouderling wilde worden zei ze: ‘Wat doet een ouderling precies? Want mijn vader is ouderling, maar volgens mij houdt het ambt bij hem in de gemeente heel wat anders in dan bij ons.’

O

Ouderling in soorten en maten Dé ouderling bestaat niet

Erica Hoebe-de Waard

Mw. drs. E. Hoebede Waard is als gemeentepredikant verbonden aan de Protestantse Gemeente te Wageningen. Zij is lid van de redactie van het Ouderlingenblad

Dé ouderling bestaat niet, want elke gemeente heeft haar eigen geschiedenis en een eigen kijk op de invulling van het ouderlingschap. Hierdoor wordt het ambt vaak verschillend ingevuld. Soms zijn die verschillen tussen de plaatselijke gemeentes klein, soms groot.

Dé ouderling Ondanks alle diversiteit is er wel een omschrijving van het ouderlingschap in de kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland.

Daar staat: ‘Ouderlingen hebben als lid van de kerkenraad een bijzonder mooie taak: zij zijn verantwoordelijk voor de opbouw van de gemeente.

Zij dragen de zorg voor de gemeente als gemeenschap. Zij zorgen ervoor - met vorming en toerusting - dat de gemeente haar pastorale en missionaire roeping kan vervullen. Samen met de predikanten is hen bovendien de herderlijke zorg voor de gemeente toevertrouwd, onder andere in de

4

vorm van pastoraat.’ (ordinantie 3, artikel 10)

Eigen invulling Deze omschrijving van het ouderlingschap laat ruimte over voor de concrete invulling van de taken van de ouderling. Vaak wordt de gemeente onderverdeeld in wijken met elk een eigen ouderling die binnen de

Landelijke pastorale dag Dit nummer is gemaakt met redactieleden die ook meewerken aan de landelijke pastorale dag op 29 maart a.s. te Zwolle. Het thema van die dag: ‘grenzen verleggen’ keert terug in de verschillende bijdragen en zit zo verweven in dit nummer. Zie voor informatie over en deelname aan de landelijke pastorale dag de rubriek ‘Prikbord’ in dit nummer.

OuderlingenBlad, februari 2014, nummer 1045

wijk zorg draagt voor het pastoraat. In andere gemeentes wordt gewerkt met ouderlingen voor doelgroepen (zoals een jeugdouderling) of met ouderlingen met een eigen aandachtsgebied (zoals een ouderling die zich bezighoudt met alles wat met de eredienst te maken heeft). Of de kerkenraad kiest ervoor om met verschillende varianten te werken.

ambtsopvatting. In dit themanummer bezinnen we ons op de vragen: waarom zijn er verschillende varianten van dat ene ambt en wat houden ze in? Maakt de wijkouderling plaats voor andere invullingen van het ambt omdat er geen ouderlingen meer te vinden zijn die op huisbezoek komen, of zijn er nog andere redenen? En wat zijn de gevolgen voor de plaatselijke gemeente?

Verschuivingen  Het lijkt of de invulling van het ambt de laatste jaren aan het veranderen is en het wijkouderlingschap steeds meer plaats maakt voor functioneel en categoriaal ouderlingschap. Dit heeft gevolgen voor de inhoud van de werkzaamheden, de structuur van de kerkenraad en de

Dit themanummer  Doel van dit themanummer is om opnieuw naar de eigen gemeente te kijken: hoe vullen wij het ouderlingschap in en waarom doen we dat (nog steeds) op deze manier?

Lukt het onze ouderlingen om hun ambt op een bevredigende manier in te vullen en hoe kunnen we ervoor zorgen

OuderlingenBlad, februari 2014, nummer 1045

5

dát ze grenzen kunnen slechten en de gemeente kunnen opbouwen, zonder dat ze over hun eigen grenzen, of grenzen van gemeenteleden heen gaan?

Als basis voor deze bezinning laat Gerben Heitink eerst zien wat vanuit onze kerkelijke traditie de rol van de ouderling is en hoe het ouderlingschap door de eeuwen heen vorm heeft gekregen. Van daaruit stelt hij de vraag of er vandaag de dag nog toekomst is voor de ouderling zoals we die kennen vanuit de traditie. Heitink pleit voor een eigentijdse invulling van het ambt en stelt de vraag of ‘de kerk van onderop’ een illusie aan het worden is. Hij stelt de vraag of we binnen de protestantse kerk geen ‘steunberen’, leiders, nodig hebben, zoals bisschoppen, die er zorg voor dragen dat krimpende of vacante gemeentes of gemeentes met conflicten niet stagneren, maar leiding krijgen en kunnen profiteren van de bundeling van krachten, kennis en inspiratie op regionaal niveau.

Vervolgens leggen we de verschillende varianten van het ouderlingschap onder de loep: de wijkouderling, de functionele ouderling, de categoriale ouderling en de ouderling met een bijzondere opdracht. We zoeken naar de eigenheid van deze ambtsvorm en beschrijven de sterke punten en de

6

De wijkouderling, coördineert, in een gemeente die onderverdeeld is in wijken, het wijkwerk en bezoekt dikwijls ook zelf gemeenteleden.

De functionele ouderling heeft een eigen taakgebied en een bijbehorende taakgroep, bijvoorbeeld ‘vorming en toerusting’ of ‘public relations’. De ouderling is de schakel tussen de kerkenraad (beleid) en de taakgroep (uitvoering).

De categoriale ouderling is er voor een bepaalde groep gemeenteleden.

Bekend is de ‘jeugdouderling’, in opkomst is de ouderling voor ’30-ers’, of ‘jonge gezinnen’.

De ouderling met een bijzondere opdracht is vanuit de eigen gemeente bijvoorbeeld verbonden met een ziekenhuis of andere (zorg)instelling.

valkuilen van deze invulling van het ambt. Door elk hoofdstuk af te sluiten met een persoonlijk portret/interview krijgt de theorie ‘een gezicht’. In het laatste artikel bezinnen we ons op het ouderlingschap met toekomst: hoe kan de eigentijdse ouderling een plek krijgen binnen de kerk? π

OuderlingenBlad, februari 2014, nummer 1045