Onvoorwaardelijk - Julie Klassen.9789029719674

Julie Klassen schrijft romans vol historische details en intrigerende plots die zich afspelen tijdens de Regency-periode in Engeland.

Na haar debuut Onvoorwaardelijk verschenen van haar onder andere De dienstmeid van Fairbourne Hall en De juffrouw uit Devonshire.

NUR 302 ISBNÂ 978-90-297-1967-4

9 789029 719674 www.uitgeverijvoorhoeve.nl

Onvoorwaardelijk

Ze komt terecht in een tehuis voor ongehuwde moeders: een mysterieus gebouw in Londen met een tuin vol zijdeplanten, een kruid met een bijzondere werking. Charlotte komt er oog in oog te staan met een oude bekende die zelf ook een geheim met zich meedraagt. Beiden willen tegen elke prijs hun dierbaren beschermen. Maar kunnen ze de onvoorwaardelijke liefde opbrengen die daarvoor nodig is?

JULIE KLASSEN

E

ngeland, begin 19e eeuw. Gedane zaken nemen geen keer, dat is Charlotte Lamb pijnlijk duidelijk. De predikantsdochter heeft een misstap begaan, en moet nu een hoge prijs betalen. Ze is een schande voor haar vader, en nu haar moeder er niet meer is om haar te troosten, staat het zwangere meisje er helemaal alleen voor.

Onvoorwaardelijk ROMAN

JULIE KLASSEN

Proloog

Toen ik haar pas kende, vond ik haar een amusant meisje, grappig en een beetje groezelig van het ’s ochtends werken in de tuin. Als ze niet buiten aan het rondscharrelen was, zat ze altijd dichterlijke dwaasheden te lezen en ze deed niets liever dan lastige vragen stellen. Toch mocht ik haar toen al graag en ik denk dat ze mij bewonderde. Maar haar vader merkte het en verklaarde mij ongeschikt. Zo werd onze jonge vriendschap in de kiem gesmoord voordat zij tot meer kon uitgroeien. Algauw was ik juffrouw Charlotte Lamb vergeten. Dat hield ik mezelf tenminste voor.

Jaren gingen voorbij en toen ik haar terugzag, was ze totaal veranderd. Niet alleen haar situatie, die van bevoorrecht in beklagenswaardig was veranderd, maar ook haar hele wezen. Voor mij althans.

Anderen bekeken haar met heel andere ogen. Die zagen misschien een gevallen vrouw op het dieptepunt van vernedering.

Een vrouw die je van je mouw schudt als een walgelijke worm.

Of als een insect dat je kunt kwellen. Wrede, uit hun krachten gegroeide schoolkinderen als veel mensen zijn, schepten er genoegen in eerst één vleugeltje uit te trekken, dan nog één, en met morbide vreugde toe te zien hoe ze hulpeloos op de grond valt.

Voor de mildere toeschouwer is zij een wezen dat in het ongunstigste geval geminacht dient te worden en in het gunstigste geval genegeerd, maar zeker niet iemand om vol verwachting naar op te zien. Dag aan dag getuige te zijn van haar transformatie onder de vuile en weeë last van haar omgeving, om niet te verwelken en te verdorren, maar zich te ontplooien, te worden als zon en wind en bloem en gratie.

7

Ik kan natuurlijk slechts van veilige afstand toezien – veilig voor ons beiden. Voor mij, als nu getrouwde man, arts van enig aanzien, een gerespecteerd man in de stad. En voor haar, wier goede naam naar mijn vaste besluit niets meer mag lijden; als het in mijn macht ligt om dat te voorkomen.

Maar ik moet bekennen dat, als ik haar gadesla tussen de zijdeplanten, al die gedachten vervagen. Ik denk alleen aan haar.

Wat ziet ze er lieflijk uit. Niet zomaar mooi, maar volmaakt passend in het landschap, gegrift in een schilderij met de zuiverste gouden glans boven haar hoofd en een wilde, overwoekerde tuin onder haar voeten – goud, groen, paars – hemel en aarde.

En daar in het midden, haar stille gestalte, die niet naar mij kijkt maar naar de verre horizon, waar de zon zijn eerste vingers over de zijdeplanten laat glijden, over haar melkwitte huid, haar haar, haar japon.

Het licht beweegt naar mij toe en ik blijf stil en sprakeloos staan. Ik kan amper ademhalen. Als ik me niet verroer, zal het licht me aanraken, het schilderij me omvatten. Als ik wegga, me terugtrek in de schaduw, ben ik veilig, maar ik zal er niet zijn om haar te zien als ze eindelijk wegvliegt…

God, bewaak mijn gangen. En zegen juffrouw Charlotte Lamb.

8

Deel I

De verfijnde zijdeplant voorzag ons van speelgoed in overvloed. In onze tuin was de plant streng uitgeroeid, maar in een naburig veld stonden er genoeg bosjes van om ons de benodigdheden te verschaffen voor feeĂŤnwiegjes met piepkleine kussentjes van zilverige zijde.

Alice Morse Earle, Old-time gardens

G O kostbaar kruis, o wonder Gods, waaraan de Prins der glorie stierf; ik wil om U zijn zonder trots, ik acht verlies wat ik verwierf.

Isaac Watts

1

De gewone zijdeplant heeft geen introductie nodig. Haar mooie vruchten zijn bekend bij ieder kind, dat ze koestert tot de tijd komt dat de plaats waar ze zijn weggestopt ĂŠĂŠn massa verbluffend, onbeheersbaar dons is.

De negentiende-eeuwse natuurkenner F. Schuyler Mathews

De twintigjarige Charlotte Lamb legde haar mooiste japonnen in de hutkoffer. Ze wachtte even om het zijden gewicht te voelen van de hemelsblauwe baljapon, haar lievelingsjurk, een geschenk van haar geliefde tante Tilney. Na een laatste streling pakte ze hem zorgvuldig boven op de andere in. Toen kwamen haar wandeljaponnen, avondjurken en de bontere dagelijkse japonnen. Daarna de bijpassende capes, hoeden en haarversieringen. Ten slotte de lange handschoenen, petticoats en het nieuwe met baleinen versterkte korset. Het korset in elk geval.

Zich omdraaiend naar haar snel leeg rakende kledingkast viel haar oog op een eenvoudige, duifgrijze mousselinen jurk.

Hij vertoonde slijtplekken aan de ellebogen en de manchetten.

Ze gooide hem op het bed. Toen viel haar een gedachte in en ze hield op met inpakken, liep haar kamer uit en stapte zachtjes door de gang naar haar moeders kamer. Toen ze om zich heen keek en nog niemand zag die wakker was, duwde ze zo zacht als ze kon de deur open. Ze ging de kamer binnen en omdat de luiken gesloten waren, liep ze naar het raam om ze open te klappen en de grijze ochtendstond in het vertrek toe te laten.

Toen liep ze terug naar de deur en sloot hem. Met haar rug tegen de houten panelen geleund, deed ze haar ogen dicht en genoot van de stilte en de rust die ze in deze kamer altijd voelde.

11

Het was te lang geleden dat ze hier was geweest.

Ergens in de pastorie hoorde ze een geluid, een metalige klank, en ze schrok op – hoewel ze geen idee had waarom ze bang zou moeten zijn om hier betrapt te worden. Waarschijnlijk was het Tibbets maar, die de haarden aanstak. Haar vader werd vast nog in geen uren wakker. Maar de gedachte dat er iemand op was, herinnerde haar eraan dat ze moest opschieten als ze met zo weinig mogelijk ophef wilde vertrekken. Ze liep doelbewust naar de kledingkast toe en opende hem. Ja, de kleren van haar moeder hingen er nog. Ze haalde haar vingers langs de stof, kant en fluweel en zijde, maar vond niet wat ze zocht. Had haar vader of Beatrice hem weggegooid? Ze duwde de japonnen opzij en keek onder in de kast, naar de muiltjes die keurig op een rij stonden. Toen viel haar oog op iets bruins en ze bukte om een verkreukte prop kleikleurig materiaal op te pakken die op de bodem van de kast was beland. Ze schudde de eenvoudige jurk uit; de jurk die haar moeder altijd droeg als ze tuinierde.

Ze stopte hem onder haar arm en streek met haar vingers langs de boeken op het nachtkastje. Ze waagde het niet de bijbel mee te nemen die haar moeder had gebruikt, omdat hij uit de pastoriebibliotheek afkomstig was. In plaats daarvan koos ze Het Nieuwe Testament en de Psalmen in dameszakformaat, omdat het kleiner en lichter was. Het was een mooie uitvoering met een linnen omslag, geborduurd met vogels en bloemen in zijde- en metaalgaren. Het was een geschenk van de zus van haar moeder en Charlotte dacht niet dat haar vader bezwaar zou hebben als ze het meenam.

Met één laatste blik op de spullen van haar moeder – haarborstel en kammen, cameehanger en vlinderbroche – verliet ze de kamer en liep vlug terug naar die van haarzelf. Ze rolde de jurk van haar moeder zo strak mogelijk op en stopte hem in een leren valies. Toen deed ze er nog een versleten grijze japon in, verschoningen, kousen, muiltjes, lange onderbroeken en een paar korte keurslijfjes. In een reistas stopte ze een omslagdoek, peignoir, handschoenen en het Nieuwe Testament. Twee van 12

haar meest degelijke kapothoeden gingen in haar hoedendoos.

Zakdoeken en het weinige geld dat ze had, werden veilig in een reticule gedaan die ze om haar pols zou dragen.

Ze keek naar de hutkoffer, gevuld met haar mooie jaren, haar vrolijke, ijdele jeugd, en sloot resoluut het deksel. Ze zette een reishoed op haar opgestoken bruine krullen en verliet haar kamer met slechts haar valies, reistas, reticule en hoedendoos – meer kon ze niet dragen. Rustig daalde ze de trap af en keek naar het zilveren blad op de haltafel. De brief van gisteren lag er nog, onbeantwoord. Hun nicht had hun geschreven over haar ‘heerlijke nieuws’ en hoe ze zich verheugde op de ‘grote gebeurtenis in de herfst’. Beatrice had haar mooie lippen gekruld en gezegd dat ze er onpasselijk van werd zulke persoonlijke zaken te lezen, zeker van een vrouw op Katherines gevorderde leeftijd. Charlotte had geen woord gezegd.

Nu stond Charlotte even stil om met haar vingers over Katherines sierlijke handschrift en het smoezelige poststempel uit Londen te strijken. Ze haalde diep adem en liep door. Ze was bijna bij de deur toen ze de stem van haar vader hoorde in de salon.

‘Dus je gaat.’ Het was geen vraag.

Ze draaide zich om en zag hem door de openstaande deuren in elkaar gedoken op de sofa voor het vuur zitten. Zijn grijzende haar zat in de war, wat niets voor hem was, en hij had zijn ochtendjas nog aan. Ze voelde haar keel dichtknijpen. Ze kon alleen maar knikken. Ze vroeg zich af of hij op het laatste moment nog milder zou worden. Zou hij haar hulp bieden, een paar afscheidswoorden van verzoening of ten minste spijt?

Met een stem die schor was door het vroege uur en van minachting zei hij: ‘Mijn enige troost is dat je moeder, God hebbe haar ziel, deze dag niet meer mee hoeft te maken.’

De opmerking stak opnieuw, hoewel hij dit vaker had gezegd, in nog wel scherpere termen. Charlotte slikte haar tranen weg, stapte de pastorie uit en deed de deur zachtjes achter zich dicht.

Ze liep door de tuin en prentte hem in haar geheugen. Daar wa13

ren de keurig geknipte heggen die Buxley nog steeds in de vorm leidde die haar moeders voorkeur had. Daar de verfijnde bloembedden met hun ingenieus gemengde kleurpaletten, geleidelijke hoogtes en variërende structuren – riddersporen, spirea, korenbloemen, campanula’s, lelies – die Charlotte allemaal ter nagedachtenis aan haar moeder had proberen te houden, tot nu toe tenminste. Ze haalde diep adem, toen nog eens, genietend van de zwaar van dauw doordrongen geuren van zoete violen en paarse speldenkussens. Ze was niet van plan een bloem te plukken om mee te nemen, een bloem die zou verwelken voordat ze haar bestemming had bereikt, maar toen zag ze hem. Een smerige zijdeplant in de border van de scheefbloemen, die Buxley Billy-komnaar-huis noemde. Hoe was het mogelijk dat ze die niet eerder had gezien? Ze liep met grote passen naar de stengel toe en trok eraan met haar vrije hand, maar de stengel wilde niet meegeven. Ze zette haar tassen en hoedendoos neer en trok met beide handen, tot het hele koppige geval met wortel en al uit de aarde kwam.

Ze wilde de tuin van haar moeder in volmaakte orde achterlaten.

Maar voor hoelang? Wie zal er voor uw tuinen zorgen, moeder? Buxley zal zijn best doen. Maar hij wordt er niet jonger op. Met de paarden en al het zware werk dat op hem neerkomt, moet de tuin eronder lijden.

En Beatrice moet niets hebben van een tuin, dat weet u wel.

In een nostalgische impuls plukte Charlotte een trosje kleine paarse bloempjes van de zijdeplant en hield ze even bij haar neus – het rook verrassend zoet – en liet ze toen in haar reticule vallen. De stengel gooide ze op de vuilnishoop terwijl ze Church Hill afdaalde. Toen ze over haar schouder keek naar de krijtwitte pastorie, viel haar oog op een gezicht voor een van de bovenramen. Beatrice. Haar zus had een ijzige blik en maakte geen aanstalten om te zwaaien.Toen Beatrice zich afwendde van het raam, draaide Charlotte zich ook om, wensend dat zij zich als eerste had afgewend.Twee minuten later arriveerde zoals verwacht de postkoets.

‘Dag, juffrouw Lamb,’ zei de koetsier terwijl hij zijn paarden stilhield.

14

‘Goedemorgen, meneer Jones.’

‘Wilt u meerijden naar het dorp?’

‘Ja, graag.’

Hij nam haar tassen van haar over en hielp haar op de bok.

‘Zeker weer op weg voor een bezoek aan uw tante?’ Hij zette haar reistas naast haar.

Ze wilde niet meer liegen dan nodig was. ‘Ik voel me altijd zo gelukkig bij hen.’

‘En waarom niet. Beste mensen, uw oom en tante. Ik ken geen betere.’

‘U bent heel vriendelijk.’

Ze klemde haar reistas tegen zich aan toen de koets weer aantrok. Haar royale mantel beschutte haar tegen de vochtige ochtendlucht en nieuwsgierige toeschouwers – en zelfs tegen de scherpste kanten van het afscheid van haar vader. Ze wilde niet huilen, niet nu, niet hier, waar dorpelingen die ze kende haar konden zien en raden dat ze niet vertrok voor een vakantie, maar voor een veel duisterder onderneming.

Toen de koetsier haar hielp uitstijgen bij Chequers Inn, nam ze niet de postkoets naar Hertfordshire en tante Tilney, maar de postkoets naar Londen.

G De zwarte, gesloten postkoets vond schokkend en botsend zijn weg naar het westen van Londen. Toen de koetsier de vermoeide paarden ‘ho’ toeriep, kwam Charlotte van haar zitplaats, verzamelde haar spullen en drong naar buiten voordat de koetsier haar kon helpen uitstijgen.

Haastig liep ze door Oxford Street, langs de kantoorboekhandel en de behanger, langs de porselein- en glasman en de manufacturenwinkel. In noordelijke richting wandelend over de drukke Tottenham Court Road passeerde ze zilversmeden, drogisterijen en woonhuizen die duidelijk niet erg chic waren.Toen stapte ze van de keien af en stak de vochtige, smalle Gower Mews 15

over. Aan het eind van de steeg bleef ze even stilstaan tussen marktwagens en afvalkarretjes om over haar schouder te kijken en zichzelf ervan te verzekeren dat niemand haar gadesloeg.Toen glipte ze naar binnen door de achterdeur van de Old Towne Tea Shoppe en, met een verontschuldigend knikje naar de eigenares, de voordeur uit Gower Street op, waar ze haar zwarte paraplu uitklapte tegen de lichte motregen en eventuele nieuwsgierige ogen. Met gebogen hoofd stapte ze over een goot vol vuilnis en wandelde kordaat verder. Toen ze een bord tegenkwam met de naam Store Street keek Charlotte naar de aanwijzingen die haar tante voor haar had opgeschreven. Hier moest het zijn.

Charlotte keek omhoog en zag meteen een oud herenhuis opdoemen, omzoomd door schaduwen en bomen. Het was een grijs bakbeest van een gebouw met twee donkere vleugels rechthoekig ten opzichte van elkaar, met vierkante zolderkamers erbovenop, die de wacht hielden over een formidabele boogdeur beneden. Honderd jaar geleden was het een voornaam huis geweest, maar nu zag het er weliswaar stevig, maar troosteloos uit – gevlekte steen, strenge lijnen, de afwezigheid van enige versiering afgezien van een haag langs de rand van een bemost stenen pad. Ze zag geen bord, geen plaquette met de naam van het landgoed, en op de een of andere manier was ze er daardoor des te zekerder van dat ze op de juiste plaats was.

Pas toen liet ze haar tranen stromen. Hier, waar achter haar in de straat mensen langs stroomden die haar niet kenden en zich nog minder om haar bekommerden, voelde ze de pijn van haar vaders afwijzing en het verlies van haar ouderlijk huis. Maar ze kon zijn stelling niet beamen. Hij mocht dan blij zijn dat haar moeder deze dag niet meer had hoeven meemaken, Charlotte was dat niet.

Ze dacht aan haar dierbare moeder, de door iedereen geliefde Lillian Lamb, die warmte en soberheid, vrolijkheid en rustige kalmte in de pastorie had gebracht, en aan dominee Gareth Lamb in het bijzonder.

Charlotte hoopte dat haar herinneringen aan haar moeder, 16

die al vijf jaar niet meer leefde, niet zouden vervagen nu ze al het vertrouwde niet meer zag: haar moeders kamer, haar portret, de dromerige blik in vaders ogen die verraadde dat hij aan haar dacht. Zijn afscheidswoorden klonken weer in Charlottes hoofd en ze kromp in elkaar toen ze de teleurstelling voor zich zag die het gezicht van haar moeder zeker overschaduwd zou hebben.

Maar toch wenste ze dat haar moeder hier bij haar was en dit veel betreden pad bewandelde, haar zoals altijd troostend dat alles uiteindelijk goed zou komen.

Ik wou dat ik uw geloof had, moeder. Ik wou dat ik maar half zo’n nette dame was als u, of half zo’n nette domineesdochter. Zou u me vergeven hebben, ook nu vader dat niet doet?

Toen Charlotte het opdoemende grijze bouwwerk dat haar tijdelijk thuis zou worden dichter naderde, vielen haar onwillekeurig de geheimzinnig gesloten luiken voor de ramen op de benedenverdieping op.

Toen zag ze de zijdeplanten.

Hier geen formele tuinen, of als ze er eens geweest waren, hadden ze lang geleden plaats gemaakt voor eilanden van hoge grassen en onbedwongen lappen zijdeplanten langs de hele lengte van de muur.

Haar vader zou met afschuw vervuld zijn en zelfs haar moeder zou de verwarde rommel niet hebben goedgekeurd. Charlotte zuchtte. Ze veronderstelde dat voor de vrouwen binnen deze muren de tuin buiten hun minste zorg zou zijn. En dat geldt ook voor mij.

Maar zijdeplanten? Wat een last waren die voor tuinierders, hun koppige wortels brachten slinkse uitlopers voort en de nakomelingen waren maar iets makkelijker uit te trekken dan de moederplant zelf. En ze verspreidden zich niet alleen door uitlopers, maar ook door hun overvloedige zaden die elke herfst door de lucht zweefden. Kennelijk was dat hier ook gebeurd; de zijdeplant had zich aangediend en onbelemmerd het grootste deel van het gazon overgenomen.

Kunnen ze niet op z’n minst een jongen met een zeis laten komen 17

om het onkruid te maaien? vroeg Charlotte zich af. Zijdeplanten waren prachtig als de bloemen bloeiden, maar als de grijsgroene peulen dof zilver kleurden, hadden de rietachtige stengels weinig esthetische waarde meer.

Misschien had die vriend van oom verkeerde informatie gegeven over dit huis. Of had tante Tilney het mis gehad. Haar tante had haar op gedempte toon toevertrouwd dat dit huis van betere kwaliteit en discreter was dan andere soortgelijke. Charlotte had begrepen dat hun Londense raadsman de aanbevelingsbrief voor haar had verschaft. Haar vader wist niets van de schikking af, alleen had hij Charlotte laten beloven zo lang mogelijk het stilzwijgen en de anonimiteit te bewaren. Overigens scheen hij zich er weinig om te bekommeren waar ze heen moest en hoe ze aan de kost moest komen. Het was duidelijk dat hij haast niet kon wachten om haar het huis uit te werken.

Charlotte vroeg zich af of haar moeder de man met wie ze zo veel jaren getrouwd was geweest nog zou herkennen. Niet dat Gareth Lamb lichamelijk zo sterk veranderd was, behalve dat zijn bakkebaarden een beetje grijs waren geworden en hij een buikje had gekregen, maar zijn gedrag was uitgesproken veranderd.Voordat dit gebeurde was hij al streng geweest – en overtuigd van zijn eigen gelijk – en nu des te meer. Hij maakte zich maar over twee dingen druk: dat zijn carrière hierdoor geschaad kon worden en dat Beatrice’ kans op een geschikt huwelijk verkeken was.

Het spijt me vreselijk, hoor. Echt waar. Ik neem aan dat vaders boosheid terecht en juist is. Maar zo voelt het niet.Was u maar hier om hem milder te stemmen. Om me gezelschap te houden.

Maar haar moeder was dood. En Charlotte stond er alleen voor.

Op haar kloppen kwam een magere vrouw met een alledaags gezicht, die een paar jaar ouder was dan Charlotte, naar de deur.

Vlug voerde ze haar mee door de hal, door een grote eetzaal naar een kleine studeerkamer met de woorden: ‘De directrice komt zo.’ En inderdaad, nog geen twee minuten later kwam er 18

een strenge, maar aantrekkelijke vrouw van in de veertig in een donkere jurk en met strak opgestoken haar binnen, die de titel uitstraalde. Haar strenge uiterlijk baarde Charlotte enige zorgen, maar toen de vrouw haar blik op Charlotte liet rusten, was er barse vriendelijkheid in haar uitdrukking.

‘Ik ben mevrouw Moorling, directrice van het opvanghuis.

Wat mag ik voor u doen?’

Charlotte kwam met bibberige benen overeind en drukte de vrouw een brief van de Londense raadsman en een bankbiljet in de hand. Dit was haar enige antwoord.

Mevrouw Moorling liet het geld zonder opmerking of blik in haar bureaula glijden en keek kort naar de brief die de raadsman op verzoek van haar oom had geschreven. ‘Zo, zo. Helaas hebben we op dit moment geen eigen kamer beschikbaar, maar die krijgt u zo gauw mogelijk. Tot die tijd zult u een kamer moeten delen.’

‘Dat begrijp ik.’

‘Uw naam is…’ De vrouw keek naar de brief. ‘Juffrouw…

Smith?’

‘Ja, Smith. Charlotte Smith.’

Mevrouw Moorling wachtte maar heel even voordat ze verderging, opnieuw zonder verandering in haar blik, hoewel Charlotte duidelijk de indruk had dat de vrouw wist dat ze loog over haar naam. ‘Voordat ik u aan kan nemen, zal ik u enkele vragen moeten stellen.’

Charlotte slikte.

‘Is dit de eerste maal dat u gebruikmaakt van een dergelijke instelling?’

‘Ja, natuurlijk.’

‘Zo natuurlijk is dat niet, juffrouw Smith. Er zijn er velen die niet leren van hun fouten. Ik moet u zeggen dat het Tehuis voor Ongehuwde Moeders een plaats is voor fatsoenlijke ongetrouwde vrouwen met hun eerste kind. Het is ons doel onze patiënten opnieuw op te voeden tot een zedelijk rechtschapen leven.’

19

Charlotte sloeg verlegen haar ogen neer. Warmte steeg op in haar hals en bonsde in haar oren. Ze hoorde papieren ritselen en wist dat de directrice nog een keer de brief las.

‘Deze brief getuigt van uw karakter en achtergrond, hoewel ik op dit moment geen tijd heb om dat te verifiëren.’

‘Mevrouw Moorling, ik kan u verzekeren dat ik nooit eerder in dergelijke moeilijkheden heb gezeten… nooit eerder problemen heb verwekt.’

Ongelukkige woordkeus, dacht Charlotte grimmig.

Ze dwong zich de oudere vrouw in de ogen te kijken. Mevrouw Moorling keek haar een ogenblik recht aan en knikte.

‘Gibbs zal een slaapplaats voor u zoeken.’

Gibbs, de alledaagse, pijnlijk magere jonge vrouw, nam haar mee terug door de hal en naar de rechtervleugel van het L-vormige gebouw, die op de straat uitkeek. Charlotte moest rennen om haar bij te houden en volgde haar door de lange gang naar een deur in het midden. Charlotte keek de schemerige kamer in – die vroeger wellicht een deel van een mooie salon was geweest – met een hoog plafond en een grote haard. De slaapkamer bevatte slechts één smal bed, waarvan de breedte minder was dan Charlottes lengte. Een kleine tafel met een koperen kandelaar stond aan weerskanten van het bed en tegen de dichtstbijzijnde muur stond één stoel.

Langs de tegenoverliggende muur stonden drie eenvoudige houten kasten, ongetwijfeld in gebruik om de eigendommen van de tijdelijke bewoners van de kamer in op te bergen.

‘Je deelt de kamer met Mae en Becky. Allebei tengere meisjes, je hebt geluk. Ze zijn denk ik in een van de andere kamers op bezoek. Ze zullen straks wel komen. Onderaan de trap is een watercloset. Maar daar staat meestal een rij voor te wachten.

Onder het bed staan nachtspiegels voor noodgevallen ’s avonds laat. We weten hoe het met de kraammeisjes gaat op het eind.

Je bent verantwoordelijk voor het legen van je eigen pot, in elk geval tot rond je negende maand. Onze artsen geloven dat acti20

viteit gezond is. Alle meisjes hebben corvee, zo lang je ertoe in staat bent. Morgen aan het ontbijt krijg je je opdracht. Acht uur.

Vragen?’

In Charlottes hoofd buitelden de vragen over elkaar, maar ze schudde alleen haar hoofd.

‘Welterusten, dan.’ Gibbs ging de kamer uit.

21

2

Gedane zaken nemen geen keer.

Waarom getreurd om wat geschied is en niet herroepen kan worden?

Sophocles

Ze droomt of het is een herinnering, dat weet ze niet, maar het is een verrukkelijke sensatie. Ze danst met een jonge heer in Sharsted Court, een heer wiens naam ze niet meer weet, of misschien nooit heeft geweten. Ze voelt de beleefde druk van zijn hand in haar gehandschoende palm en ziet de warme bewondering in zijn verlegen blikken. Ze voelt zich zelfs gevolgd door bewonderende blikken terwijl ze zich moeiteloos beweegt door de patronen en passen van de dans. Wat ze niet voelt, hoopt ze, is opgeblazen ijdelheid maar eerder verrassing en blijdschap om de aandacht die ze krijgt. Haar zuster Beatrice is er vanavond niet bij. Mooie Bea zit thuis met een verkoudheid. Ze vindt het jammer voor haar, maar werkelijk, wat verrukkelijk om zich zo begeerd te voelen, een en al lieflijkheid in haar hemelsblauwe zijde. Bewonderaars in overvloed en haar hele leven ligt voor haar.

De muziek is afgelopen en de jonge heer begeleidt haar naar de kant. Hij heeft gouden wimpers en magere, bleke wangen. Ze vangt een glimp op van groene ogen en roodblond haar, maar als ze weer kijkt, heeft een nieuwe partner zijn plaats al ingenomen.

Deze steekt vrijpostig zijn hand naar haar uit, zijn bruine ogen schitteren vol zelfvertrouwen, onbeschaamd. Ze wendt zich af, maar voelt zijn hand op haar schouder en hij draait haar weer naar zich toe. Ze wil vluchten, de arrogante hand afschudden.

In plaats daarvan wordt ze wakker.

22

In de schemering ziet Charlotte een hand voor haar ogen bungelen. Iemand naast haar in bed had een arm over haar schouder geslagen. Bea? Nee, zeiden haar hersenen. Je bent niet meer thuis. Afschuw en zwarte angst golfden diep vanbinnen.

Alstublieft. Alstublieft, laat het allemaal een droom zijn. O, God, alstublieft…

Ze reikte onder de deken en streek met haar hand over haar middenrif, in de hoop dat het nog glad en plat was.

Alstublieft.

Haar hand vond het harde, ronde bergje en huiverend kneep ze haar ogen stijf dicht.

Het kan niet waar zijn. Het kan niet waar zijn.

Maar het was wel waar.

Charlotte lag op haar zij op de rand van het uitgezakte bed en deed haar ogen weer open. De hand lag nog voor haar, griezelig lijkend op de hand in haar droom. Voorzichtig duwde ze de arm van haar schouder en schoof nog verder weg, tot ze bang was om uit bed te vallen. Ze had pijn in haar rug. Ze lag nog steeds niet lekker en draaide zich weer om. Het bed kraakte en de inspanning vroeg meer van haar dan ze zich een halfjaar geleden had kunnen voorstellen. Nu lag ze neus aan neus met Mae, die vanavond kennelijk uien had gegeten. Drie vrouwen, zes levende wezens, in één smal bed. Als worstjes die in de pan een voor een worden omgedraaid, keerde Mae zich op haar andere zij en de derde vrouw volgde hun voorbeeld zonder wakker te worden. Charlotte kon zich de naam van de jonge vrouw niet herinneren. Een meisje nog maar, eigenlijk.

Charlotte had kennisgemaakt met Mae, niet lang nadat ze in bed was gestapt en het kussen had opgeschud en daarna opgevouwen om comfortabel te kunnen liggen. De knappe, tengere vrouw, ongeveer van haar eigen leeftijd schatte Charlotte, was binnengekomen, had haar naam gemompeld en was prompt naast Charlotte gaan liggen alsof ze hun hele leven al een bed deelden.

Tot haar eigen verbazing was Charlotte kort daarna in slaap gevallen. Wel hoorde ze een tijdje later het tweede meisje binnen23

komen, maar ze was te moe om iets te zeggen. Ze wilde alleen maar slapen. Want in haar slaap kon ze terugkeren naar haar oude leven.

Charlotte begon net weer in te dommelen toen ze iemand in een afgelegen deel van het huis hoorde gillen. Ze schoot zo plotseling overeind dat Mae naast haar wakker werd en kreunde.

‘Wil je alsjeblieft stilliggen?’

‘Ik hoorde iets.’

‘Wat dan?’

‘Ik hoorde iemand gillen.’

‘Daar kun je maar beter aan wennen.’ Mae draaide zich om, haar lange, kastanjebruine vlecht belandde op Charlottes kussen.

‘Baby’s worden hier altijd ’s nachts geboren.’

‘Wat?’ ‘Heb je nog nooit een vrouw in barensnood gehoord?’

‘O. Nee.’ Mae gaf geen antwoord en Charlotte veronderstelde dat de vrouw alweer in slaap was gevallen. Charlotte bleef stil zitten luisteren. Maar ze hoorde niets meer en ging weer liggen voor nog een paar uur onrustige slaap.

G Toen Charlotte ’s morgens wakker werd, lag ze alleen in bed. Ze stond op, kleedde zich vlug in haar grijze dagjapon en volgde daarna het geluid van voetstappen en vrouwenstemmen door de hal naar de grote zaal waar ze gisteren op weg naar de studeerkamer van mevrouw Moorling langs gekomen was. De zaal had aan weerskanten deuren en stond vol tafels. Hij diende kennelijk als eetzaal en als werkruimte. Aan een lange tafel tegen een muur volgde Charlotte het voorbeeld van de anderen en vulde een bordje met brood en een brok koud schapenvlees.

Ook schonk ze zich een kop slappe, maar gelukkig warme thee in. Ze ging alleen aan een tafel zitten, bang voor de vragen die de andere meisjes ongetwijfeld zouden stellen. Ze had amper 24

de helft van haar brood op toen Gibbs, de assistente die haar gisteravond naar haar kamer had gebracht, voor haar stond met een soort register in haar handen. Ze sprak met koele doelmatigheid en liet haar doffe ogen slechts kort op Charlotte rusten voordat haar blik terugkeerde naar het gebonden grootboek voor haar.

‘Wat kun je zoal?’

‘Pardon?’

‘Waar ben je geschikt voor? Wassen, koken, naaien…?’

‘Ik ben wel goed in handwerken, denk ik. Borduren en de…’

‘Heel goed. Kousen stoppen dan maar. Tweede tafel… wegwezen.’

Charlotte nam nog een hap brood, sloeg het gestolde schapenvlees maar helemaal over en dronk de rest van haar thee op. Ze nam er de tijd voor om haar beker en bestek terug te brengen naar het buffet en toen ze geen ander excuus meer kon bedenken, liep ze naar de tafel die Gibbs had aangewezen.

Al lopend keek ze naar de hoofden van de vrouwen, dicht naar elkaar gebogen. Ze hoorde hen fluisteren en lachen en vreesde dat ze over haar praatten. De eerste die haar hoofd ophief en in Charlottes richting keek, was een blonde vrouw met een lang, hoekig gezicht en verrassend vriendelijke ogen.

‘Kom maar, meid. Ga zitten.’ Ze haalde haar handwerkspullen weg om een plaats naast haar vrij te maken voor Charlotte.

‘Dank je,’ zei Charlotte zacht, met neergeslagen ogen.

‘Je bent een nieuwe.’

‘Ja.’ Charlotte glimlachte gedwongen en boog zich over haar werk. Ze zocht een kous waar nog genoeg stevig materiaal van over was om te stoppen.

‘Ik ben Sally. Sally Mitchell.’ De blonde vrouw lachte haar grote tanden bloot, haar voortanden staken vooruit en waren niet helemaal recht. Toch was het een vriendelijke glimlach. Anders dan de zure blikken waarmee de anderen haar zaten op te nemen.

‘Ik ben juffrouw Charlotte… Smith.’

25

‘Juffrouw Charlotte nog wel,’ bemoeide een tweede vrouw zich ermee.

Charlotte keek vlug op en zag een bos strakke bruine krullen, een scherpe neus en een smalle mond.

‘En ik ben lady Bess Harper.’ De vrouw zette een deftig stemmetje op en stak theatraal haar hand uit als om hem te laten kussen.

De andere vrouwen lachten.

Bess zakte weer in haar stoel en keek Charlotte strak aan.

‘Vreemd dat je hier in huis zit, en niet verderop.’

‘Wat bedoel je?’

‘Verderop zit Queen Charlotte’s bij Bayswater Gate. Ik zou gedacht hebben dat je daarheen ging, vanwege je naam en zo.’

‘Queen Charlotte’s?’ herhaalde Charlotte verward.

Mae, haar knappe bedgenootje van de afgelopen nacht, zei: ‘Misschien vindt ze één koningin wel genoeg in één huis en wil zij de onze zijn.’

‘Nee, ik…’

Hierop boog Bess Harper naar voren, haar dunne lippen verachtend samengeknepen. ‘Queen Charlotte’s Kraamkliniek. Wil je zeggen dat je daar nog nooit van gehoord hebt?’

‘Nee. Moet dat?’

Bess keek scherp naar haar middel en Charlotte vocht tegen de aandrang om beschaamd haar blik af te wenden. Ze stak een draad in haar naald en zei zwakjes: ‘Het is mijn eerste keer.’

‘Tuurlijk,’ zei Mae. ‘Net als voor ons allemaal.’

Bess grijnsde boosaardig. ‘O, voor mij ook. Je hebt me nooit anders horen zeggen.’

Sally boog zich naar Charlotte toe en legde vriendelijk uit: ‘Ze nemen alleen meisjes aan die zich nog niet eerder met jong hebben laten schoppen.’

‘Ze willen ons hier tot inkeer brengen,’ zei Bess. ‘Op het rechte pad brengen en zo.’

‘Eén val kunnen ze je vergeven.’ Sally zuchtte. ‘Maar bij de tweede lig je eruit.’

26

‘Ja,’ zei Charlotte. ‘Ik geloof dat de directrice zei dat het tehuis voor “fatsoenlijke ongetrouwde vrouwen met hun eerste kind” was.’

‘Fatsoenlijk? En of ik fatsoenlijk ben,’ zei Bess. ‘En jullie?’

Mae knikte. ‘Heel erg fatsoenlijk.’

‘Ik geloof dat we onderhand aan een fatsoenlijke kop thee toe zijn, vinden jullie niet?’ zei Bess.

‘Ja.’ Sally grinnikte en stond op om de thee te gaan halen.

‘Met vruchtencakejes erbij.’

Van tijd tot tijd keek Charlotte de werkruimte rond om de inventaris op te maken van de ongeveer vijfentwintig meisjes. Ze was nieuwsgierig waarom ze het jonge meisje niet had gezien met wie ze vannacht het bed had gedeeld. Haar tijd was stellig nog niet gekomen.

‘Mae, mag ik vragen naar de naam van dat andere meisje dat bij ons op de kamer lag?’

‘Becky, bedoel je.’

‘Ja. Ik zie haar toch nergens?’

‘Nee. Het is haar ochtend, vrees ik.’

‘Haar ochtend? Is ze nu aan het bevallen?’

‘Nee. Haar ochtend om onderzocht te worden door een van die slagers.’

‘O…’ ‘Zij liever dan ik.’ Mae huiverde.

‘Wat bedoel je?’

‘Daar kom je gauw genoeg achter.’

Gibbs kwam naar de tafel en tikte met een lompe, met inkt bevlekte vinger op haar register. ‘Juffrouw Smith, je bent zo aan de beurt.’

‘Pardon?’

‘Voor je onderzoek. Alle meisjes moeten bekeken worden door een van onze artsen.’

‘O. Ik begrijp het.’

‘Hij is bijna klaar met een andere patiënte. Wacht hier. Ik zal 27

je roepen als hij zo ver is.’ Gibbs beende kordaat weg.

Charlotte bleef roerloos zitten en keek haar na.

‘Tjonge, je kijkt als een bang konijn.’ Sally legde haar hand op die van Charlotte. ‘Het is niets om bang voor te zijn.’

‘Tenzij ze dokter Preston krijgt,’ zei Mae. ‘Die man is net een weeskind in een snoepwinkel, likkebaardend geeft hij zijn ogen en handen de kost.’

‘Hij zal wel denken: waarom niet… de pot is toch al opengemaakt?’ Bess’ scherpe gezicht was veelzeggend. ‘Een beetje meer verbruikt kan geen kwaad.’

Charlotte slikte. ‘Wil je zeggen dat die… dokter Preston… misbruik maakt van de meisjes hier?’

‘Ik wil helemaal niets zeggen,’ zei Bess. ‘Alleen dat je aan alle kanten op moet passen, en zeker aan je onderkant.’

‘Mij heeft hij nooit lastiggevallen,’ zei Mae. ‘Nou ja, jij bent ook niet half zo knap als ik, hè?’

‘Nou, gelukkig dan maar.’

‘Hebben ze hier geen vroedvrouwen?’ vroeg Charlotte.

Bess lachte spottend. ‘Ach, een plattelandsmeisje, zeker?’

‘Vroeger zijn ze er wel geweest,’ antwoordde Sally. ‘Maar tegenwoordig niet meer.’

‘Doen ze…? Ik bedoel, ik ben nog nooit “onderzocht”.

Niet… op die manier. Doen ze…? Ik bedoel, zullen ze me vragen om…?’

‘Je broek uit te trekken?’ grijnsde Bess.

Charlotte trok rimpels in haar voorhoofd en slikte zenuwachtig.

‘Vervelend nieuws voor je, pop, maar als de baby komt, draag je ook geen onderbroek of onderrok of wat dan ook, hoor.’

‘Nou, stil,’ viel Sally haar in de rede. ‘Maak haar niet nog banger dan ze al is. Niet tobben, Charlotte. Je mag je nachtpon aanhouden, al wordt die waarschijnlijk verknoeid.’

‘En bij het onderzoek,’ zei Mae, ‘hangt het ervan af welke man je krijgt.’

‘Zijn er twee artsen?’

28

‘En een chirurg.’

‘De jonge arts is een echte heer,’ zei Mae. Bess snoof. ‘Een groentje, bedoel je. Die is amper meer dan een jongen. Ik denk niet dat hij ooit een vrouw in volle glorie heeft gezien.’

‘Tuurlijk wel,’ zei Mae. ‘Hij werd zo rood als een kreeft toen hij me vorige maand onderzocht.’ Bess sloeg zelfvoldaan haar armen over elkaar.

Mae sloeg er geen acht op. ‘Maar als je de ander krijgt, dokter Preston, ben ik bang dat je erop wachten kunt,’ zei ze. ‘Hij vindt het leuk om de dames uit te kleden.’

Op dat moment herkende Charlotte Becky, die vlug aan kwam lopen, met gebogen hoofd en rood aangelopen wangen, haar omslagdoek en armen strak om haar boezem geslagen als een schild van wol en jonge spieren. Sally volgde Charlottes blik en klakte medelijdend met haar tong.

‘Becky, arm kind, kom bij ons zitten,’ riep Sally. ‘Zal ik een kop thee voor je inschenken?’

Maar het meisje schudde alleen vlug haar hoofd, ogen naar de vloer gericht, en liep langs hen heen de andere deur uit.

‘Wat kan er aan de hand zijn?’ vroeg Charlotte. ‘Is ze ziek?’

‘Ze was zo gezond als een vis voordat ze naar de dokter ging,’ zei Mae. Gibbs verscheen in de deuropening en Charlottes hart begon te bonzen in haar borst. De naald glipte door haar zwetende handen en ze legde haar werk neer, veegde haar handpalmen af aan haar schoot. Als die man zich niet netjes gedroeg, zou ze hem de mantel uitvegen. Dat ze één vergissing had begaan, wilde niet zeggen dat ze er nog een beging. Ze haalde diep adem. Maar ze kon zichzelf niet kalmeren. Ze voelde zich zo kwetsbaar, zo ver weg van degenen die haar zouden beschermen.

Gibbs kwam naar haar toe en Charlotte haalde nog een keer diep adem. Het gezicht van de vrouw was een masker van sombere doelmatigheid, maar Charlotte meende eveneens een duisterder emotie te bespeuren. Boosheid? Ergernis? Had Charlotte 29

iets verkeerds gedaan? Toen Gibbs stilstond bij de tafel kwam Charlotte uit haar stoel.

‘Je kunt weer aan je werk gaan, juffrouw Smith. Dokter Preston is… plotseling weggeroepen en kan je vanmorgen toch niet ontvangen. We zullen een nieuwe afspraak maken voor morgen.’

‘O, ik begrijp het.’ Charlotte blies haar adem uit. ‘Dank u.’

Gibbs draaide zich abrupt om en beende terug naar het kantoor. Charlotte zonk weer in haar stoel en voelde zich dwaas opgelucht. Over de tafel heen gaf Sally haar een knipoog.

Charlotte nam haar handwerk weer op, maar ze zat te denken aan haar moeder, die in de laatste jaren van haar leven veel tijd in gezelschap van chirurgen en artsen had doorgebracht. Haar moeder stond op vriendschappelijke voet met haar artsen en was nooit bang voor hen geweest. De gezette dokter Webb, een graag geziene en goedhartige arts, was zo vaak bij haar op bezoek geweest dat hij haast een huisvriend was geworden. Het enige wat Charlotte van hem had gevreesd, was een onherroepelijke diagnose voor haar moeder.

Dokter Webb had een lange reeks collega’s en leerlingen in de pastorie van Doddington gebracht. De collega’s waren saaie oude mannen; professoren van Cambridge en befaamde Londense artsen die hun mening kwamen geven over de toestand van haar moeder. Die mannen groetten Charlotte welwillend in het voorbijgaan. De leerlingen waren jongemannen die zich met alle geweld wilden bewijzen, dus die verwaardigden zich zelden om met een jong meisje te praten, en natuurlijk was Charlotte nooit door hen onderzocht. Charlotte was zelfs altijd zo gezond geweest dat ze zelden door wie dan ook was behandeld. Haar moeder had haar kleine kwaaltjes behandeld en ze had nooit een bot in haar lijf gebroken. De enige keer dat ze bij een dokter was geweest, was toen ze in een vossenhol was gevallen toen ze door het schapenweitje achter het kerkhof had gerend. Haar ouders waren bang geweest dat haar enkel gebroken was, maar de arts 30

– hoe hij heette wist ze niet meer – verklaarde dat hij alleen verstuikt was.

Er was één leerling die wel met Charlotte praatte, maar toegegeven, die was een beetje ouder dan de meeste andere leerlingen van dokter Webb. Hij heette Daniel Taylor. Hij was lang en heel mager, had roodblond haar en een bleke huid. Ze kon niet aan hem denken zonder glimlach en een steek van schuldgevoel.

Ze zei altijd de verkeerde dingen en onvermijdelijk kleurde zijn jongensachtige gezicht dieprood. Maar toch moest hij haar bewonderd hebben. Daar was ze zeker van, althans totdat haar vader zijn afkeuring zo genadeloos duidelijk had gemaakt. Meneer Taylor was haast zonder afscheid uit Kent vertrokken, met de indruk, vreesde ze, dat haar mening over hem aansloot bij die van haar vader. Iets wat de dominee ongetwijfeld had laten doorschemeren.

Charlotte prikte haar vinger aan de naald en hapte naar adem.

Om haar heen werd vragend opgekeken. Ze stak haar vinger op, de druppel bloed werd zo groot als een kever. Ze glimlachte treurig naar de anderen. ‘Je moet nooit dagdromen met iets scherps in je handen.’

Bess rolde met haar ogen en de anderen gingen weer aan het werk, maar Charlotte was gefascineerd door het ophopende bloed. Ze tilde haar vinger op en keek toe hoe het bloed in haar handpalm liep. Vloeistof dat leven schenkt, dacht ze zomaar. Melk van God.

31

3

Arme vrouw! Hoe is het mogelijk dat ze nu alweer dragende is?

Jane Austen, brief aan haar zuster, 1808

De volgende morgen werd Charlotte eerder wakker dan Mae en Becky, vanwege de zenuwen die ze voelde voor het bezoek aan de gevreesde dokter Preston. Zou hij echt eisen dat ze haar kleding uittrok? Ze huiverde. Erger nog, zou hij haar ondervragen over hoe het kwam dat ze hier in huis was?

Ze waste zich met een ruwe doek en koud water uit de wasbak, reinigde haar tanden, borstelde haar haar en stak het op.

Het viel haar in dat ze moest proberen zich zo onaantrekkelijk mogelijk voor te doen, gezien de opmerkingen over de aard van dokter Preston. Maar ze betwijfelde of iemand haar in haar huidige toestand aantrekkelijk kon vinden. Ze voelde eerder de behoefte om zich te wapenen met een goede verzorging en haar beste jurk, als om de man te tonen dat ze niet zomaar een arm, ongeschoold meisje was dat hij kon manipuleren. De gedachte stak haar geweten zoals de naald in haar vinger had geprikt.

Voelde ze zich beter dan de andere meisjes? Ja, gaf ze zichzelf toe, dat deed ze; hoewel ze erkende dat het schijnheilig was. Vergeef me. Was ze niet ook gewoon een arm meisje – hoewel niet ongeschoold, maar beslist naïef – alleen op de wereld en overgeleverd aan andermans genade? Ze schoof de onrustig makende gedachte van zich af. Bescherm me alstublieft, almachtige God. Na het ontbijt voegde Charlotte zich weer bij de andere vrouwen aan de naaitafel. Ze keek nerveus rond en zag tot haar opluchting Gibbs niet in de buurt. Misschien was de arts nog steeds niet beschikbaar. Maar ze was amper aan haar tweede kous be32

gonnen toen Gibbs met haar register voor Charlotte verscheen.

‘De dokter zal je vanmorgen als eerste ontvangen.’ Gibbs keek naar de klok op de schoorsteenmantel. ‘Hij wordt elk moment verwacht. Ik zal het je laten weten zodra hij er klaar voor is.’

Charlotte slikte en knikte.

Bess en Mae wisselden een veelzeggende blik. Bess snoof en Mae dekte een giechellach af met haar sproetige hand.

‘Stil nou,’ vermaande Sally vriendelijk. ‘Dokter Preston gedraagt zich meestentijds als een heer. Als je het mij vraagt is het die andere waar ik de kriebels van krijg.’

‘Die oude of die jonge?’

‘Die jonge. Hij kijkt naar je met die koude ogen en het is net alsof er geen gevoel in zit. IJzig. Alsof hij… vis staat te fileren in plaats van een mens te onderzoeken.’

‘Beter koude ogen dan warme, dwalende handen,’ mopperde Bess.

‘Daar komt-ie,’ fluisterde Mae. ‘Welke is het?’ Bess verschoof op haar stoel om langs Sally heen te kijken.

‘Jong,’ zei Mae. Charlotte draaide angstig haar hoofd om om te kijken wie er binnenkwam. Ze zag een lange, magere man met jas en hoed, harde, scherpe trekken en een sombere gezichtsuitdrukking, amper verzacht door het ronde brilletje dat hij droeg. Nog voordat ze goed naar zijn gezicht kon kijken, deed iets in zijn manier van doen haar maag samentrekken. Hij zette zijn hoed af terwijl hij een deur ergens in de gang opentrok.Toen het zonlicht door een raam zijn roodblonde haar bescheen, voer er een schok van herkenning door haar heen. Meneer Taylor. Hij moest het zijn.

Meneer Taylor, hier? Nu? Om haar te onderzoeken? Dat kon niet waar zijn! Ze drukte haar vingers tegen haar voorhoofd en kermde toen hij uit het zicht verdween.

Sally boog zich naar haar toe. ‘Zei ik het niet. IJs.’ ‘In elk geval is het Preston niet,’ zei Mae. ‘Ik kan het niet,’ fluisterde Charlotte.

33

‘Je moet wel, kind,’ suste Sally.

‘Maar ik… ken hem.’

‘Je kent hem?’ vroeg Bess scherp. ‘In de Bijbelse zin van het woord, bedoel je?’

‘Natuurlijk niet.’

‘Ik dacht dat je zei dat je hier nog niet eerder was geweest,’ zei Mae. ‘Ben ik ook niet.’

‘Waar ken je hem dan van?’

Een innerlijk waarschuwingssignaal ging in Charlotte af en ze gooide het over een andere boeg. ‘Misschien vergis ik me.

Misschien ken ik hem niet.’ Misschien hadden haar ogen haar bedrogen. Niemand had tenslotte de naam Taylor genoemd.

‘Dokter Taylor kan je nu ontvangen, Charlotte.’ De directrice, mevrouw Moorling, verscheen en haar nuchtere stem bekoelde Charlotte, maar bracht haar overeind. ‘Dokter Preston is vanmorgen nog niet verschenen. Ik heb Gibbs op pad gestuurd om hem te gaan zoeken. Kom, kom, we hebben niet de hele dag de tijd.’ De vrouw kon beter een leger gaan commanderen in plaats van dit armzalige groepje zwangere vrouwen. Haastig om haar in te halen volgde Charlotte de oudere vrouw door de gang.

‘Mevrouw Moorling, het spijt me,’ zei Charlotte, half rennend, ‘ik wil niet moeilijk doen, maar ik kan me echt niet laten onderzoeken door meneer Taylor…’

‘En waarom niet?’

‘Omdat ik…’ Ze aarzelde. Ze zou er vast niets mee opschieten als ze de directrice vertelde dat ze Daniel Taylor kende. Zette ze daarmee niet haar anonimiteit op het spel? Zou de directrice meer vragen stellen dan Charlotte wilde beantwoorden?

‘Het lijkt me niet, nou ja, gepast. Hij is nog zo jong en ik…’

‘Juffrouw Smith, dokter Taylor mag er dan jong uitzien, maar ik kan je verzekeren dat hij goed opgeleid is, beter dan anderen. Hij is ook een getrouwd man en volkomen achtenswaardig.

Nogmaals, méér dan anderen.’ Er klonk een scherpe toon in haar stem.

34

Maar Charlotte probeerde nog te bevatten wat de directrice net had gezegd. Meneer Taylor was getrouwd. Op de een of andere manier stoorde dat haar en was het tegelijkertijd een opluchting, zowel om het lastige parket van vroeger als van nu.

‘Als het een andere arts was, had ik misschien aangeboden om bij je in de kamer te blijven, maar ik heb een lange lijst met verplichtingen die mijn aandacht vereisen. En ik kan je verzekeren dat je in heel goede handen bent.’

Afschuwelijke formulering, dacht Charlotte.

Mevrouw Moorling opende de praktijkdeur voor haar en na nog eens diep ademhalen stapte Charlotte naar binnen.

Hij zat aan een eenvoudig, maar groot bureau enkele documenten te lezen. Ze deed een paar stappen naar voren en bleef toen stil voor het bureau staan wachten tot hij haar aansprak. Hij keek met halfdicht geknepen ogen naar het papier dat voor hem lag en keek niet op.

‘Juffrouw Smith, nietwaar?’

‘Eh… um….’

‘Juffrouw Charlotte…’ Toen keek hij op en zijn mond ging een stukje open. ‘… Smith?’ Zijn toon was duidelijk vragend en op het moment dat hij haar roerloos aanstaarde, zag ze het ijs in zijn uitdrukkingsloze ogen smelten en opnieuw bevriezen.

‘Juffrouw Smith. Gaat u zitten.’ Zijn ogen gleden weer naar de papieren en hij pakte zijn pen en doopte hem in de inkt.

Ze ging zitten en vouwde zedig haar handen in haar schoot.

Herkende hij haar nu niet? Ze was opgelucht, maar voelde zich er enigszins door gekwetst.Was ze zo veranderd in de jaren nadat ze elkaar voor het laatst hadden gezien? Hij was veranderd, maar nog duidelijk de man die ze vroeger had gekend. Zijn haar was een beetje dunner bij zijn voorhoofd, de roestbruine stoppels op zijn wangen opvallender, de schouders breder, maar zijn gezicht was nog net zo mager als vroeger. Wat het meest veranderd was, waren zijn ogen. Verdwenen was de plagende vonk die ze zich met zo veel genegenheid herinnerde, en daarmee kennelijk alle warmte.

35

‘Leeftijd… twintig?’

Ze vond haar stem terug. ‘Ja,’ fluisterde ze.

‘En is dit uw eerste zwangerschap?’

Ze kromp ineen van schaamte onder zijn onomwonden woorden. ‘Ja.’ ‘Wanneer was uw laatste maandelijkse vloeiing?’

Nooit had een man zo’n onderwerp bij haar aangesneden!

Een vrouw trouwens ook niet. Over zulke dingen sprak je niet.

Ze was te onthutst om iets te zeggen.

Op haar kennelijke aarzeling kwam hij overeind, maar zijn ogen bleven op haar gericht. ‘Kijk eens, ik hoorde uw gesprekje met mevrouw Moorling. Als u liever wilt wachten tot dokter Preston terug is, vind ik het uitstekend. Ik zal het zelf aan mevrouw Moorling vertellen.’

‘Nee!’ Haar heftige ontkenning verraste hen beiden en hij ging zwijgend weer zitten. In verlegenheid gebracht door haar uitbarsting en door de hele vernederende situatie zat Charlotte naar haar handen te staren. Niettemin voelde ze dat hij haar zwijgend opnam.

Ze haalde diep adem en fluisterde. ‘De tweede januari.’

Ze hoorde zijn ganzenveer krassen.

‘En Smith. Is dat de naam van uw… man?’

Ze slikte, compleet vernederd. Deze man die, zo meende ze, haar vroeger bewonderd had, was nu – als hij haar al herkende – innig dankbaar dat haar vader hem zo grondig had ontmoedigd. En ze kon het hem niet kwalijk nemen. ‘Ik ben… niet getrouwd.’

Dokter Taylor aarzelde, met zijn ogen op het papier gericht, en legde toen zijn pen neer. Hij keek naar haar op, zijn professionele voorkomen was verdwenen, zijn gezicht stond ernstig.

‘Lieve help, wat doet u hier?’

Charlotte zuchtte. ‘Dat lijkt me pijnlijk duidelijk.’

Hij kromp ineen. ‘Vergeef me. Ik bedoelde alleen dat dit geen plek is voor u, een meisje met uw familie, uw connecties.’

Ze deed haar mond open, maar de woorden: ‘Beide heb ik 36

niet langer,’ wilden niet komen door het gloeiende kooltje dat vastzat in haar borst en de tranen die een vijvertje vormden in haar ogen. Ze beet op haar lippen om zich weer in bedwang te krijgen. Ze was niet uit op medelijden.

‘Is het dan zo erg?’

Ze beet weer op haar lip en knikte slechts.

‘Ik vind het heel erg dat te horen. Ik neem aan dat uw vader, als geestelijke, het erg zwaar opgenomen heeft.’

Opnieuw knikte ze.

‘Toch is er geen mens die niet een of andere ernstige fout heeft gemaakt. We zijn allen afgedwaald als schapen, weet u.’

Ze kon hem alleen maar sprakeloos aankijken.

‘Ik heb een voorproefje gehad van uw vaders afkeuring, misschien herinnert u zich dat nog. Ik wil niet onbeleefd zijn, maar ik kan niet zeggen dat ik dat iemand toewens, laat staan u.’

Ze bracht een glimlach op door haar tranen heen.

‘Ik wil u niet beledigen, maar ik neem aan dat niets is nagelaten om een regeling te treffen, iets van aansprakelijkheid of schadeloosstelling?’

‘Alstublieft. Er valt niets te doen en ik zou het trouwens niet willen.’

‘Maar er zijn rechtshandelingen mogelijk in zulke gevallen, als de man…’

Ze schudde haar hoofd.

‘Dus u eist geen vergoeding?’

Ze deed haar ogen dicht tegen de schaamte die haar antwoord met zich meebracht. ‘Dat kan ik niet doen.’

‘Toch, al was u partij, dan nog blijven er wegen open om u van onderhoud te verzekeren.’

‘Alstublieft, ik wil er niet verder over praten. U kunt er zeker van zijn dat mijn vader en mijn oom, die zelf advocaat is, deze zaken grondig met me doorgesproken hebben. Uitputtend.’

‘Het spijt me.’

‘Iedereen heeft er bij me op aangedrongen, me gesmeekt 37

zelfs, om de naam van de man te onthullen zodat ze hem konden bewerken.’

‘Hebt u hun niet verteld wie de man is?’

Ze schudde haar hoofd.

‘Waarom toch niet?’

‘Omdat het mij en mijn kind absoluut geen goed zal doen… en anderen schade toe zal brengen.’

‘Dus hij is getrouwd?’

Ze slikte. ‘Nu wel.’

‘Juffrouw Lamb, Charlotte. Hebt u overwogen…’

‘Meneer Taylor, pardon, dokter Taylor, ik heb u al veel meer verteld dan ik had moeten doen. Meer dan ik aan wie dan ook heb verteld.’ Ze keek naar hem op en toen weer neer op haar handen. ‘Dat effect had u altijd op me.’

‘Dat u erop los gaat babbelen? Ik had vroeger liever een ander effect op jonge dames gehad.’

Ze glimlachte onwillekeurig. ‘Laten we er dan niet meer over spreken. Maar ik waardeer uw bezorgdheid.’

‘Ja, nou ja.’ Hij schraapte zijn keel. ‘We hebben een onderzoek uit te voeren.’

‘Ja,’ prevelde ze met bonzend hart.

‘Tja, ten eerste moet ik u een paar vragen stellen over uw medische geschiedenis en dergelijke.’

‘Goed.’

‘Als ik me goed herinner, was u een uiterst gezond meisje.

Sindsdien medische problemen gehad? Ziektes, ernstig letsel?’

Ze schudde haar hoofd.

‘En, sinds uw… toestand. Pijn, duizeligheid, gezwollen ledematen?’

Ze dacht aan haar enkels, die niet meer zo slank waren als eerst. ‘Niets noemenswaardigs.’

‘Bent u voordat u hier kwam bij een andere arts geweest?’

‘Eén keer maar.’

‘Dokter Webb, neem ik aan?’

Opnieuw schudde ze haar hoofd. ‘Vader wilde er niet van 38

horen dat ik naar een arts uit de buurt ging. Hij was er zeker van dat het bekend zou worden. Ik ben bij een arts geweest, ene meneer Thompkins, toen ik bij mijn tante in Hertfordshire was.’

‘En hoe lang is dat geleden?’

‘Drie… nu bijna vier maanden geleden. Hij werd alleen ingeschakeld om te bevestigen dat ik inderdaad, nou ja, in deze staat verkeer.’

‘Hier onderzoeken we de patiënten wekelijks als ze zo ver zijn als u.’

‘O.’ ‘Het valt me op dat er verrassend weinig te zien is voor zo’n vergevorderde zwangerschap.’

‘Dat is tot nu toe een geluk geweest.’

‘Ja, dat kan ik begrijpen. Maar hebt u moeite met eten, of om het binnen te houden?’

‘Ik heb de laatste tijd niet veel trek, maar ik probeer wel te eten.’

‘Goed. Nu moet ik een lichamelijk onderzoek doen. Om te beginnen zal ik u ausculteren.’

‘Pardon?’

‘Neem me niet kwalijk. Naar uw hart luisteren.’

Hij klopte op de hoge tafel. ‘Kom hier maar zitten.’

Gehoorzaam ging ze zo rechtop mogelijk zitten, schikte haar rokken om zich heen, verlegen om haar uitpuilende middel, haar eenvoudige jurk, het haar dat uit de degelijke speld ontsnapt was.

Ineens herinnerde ze zich in een flits dat ze als kind door een sleutelgat had gegluurd en gezien had dat dokter Webb over haar moeder heen lag, met zijn hoofd op haar borst. Charlotte was diep geschokt de kamer binnengestormd, klaar om de eer van haar moeder te verdedigen.

‘Wat doet u?!’ had ze verontwaardigd uitgeroepen, het schalde door de kamer. Dokter Webb ging vlug rechtop zitten, onthutst door haar uitbarsting. Maar haar moeder glimlachte alleen maar vriendelijk. ‘Het is goed, kind. Dokter Webb luistert alleen maar naar mijn hart, om te zien of dat oude ding nog werkt.’

39

Er daagde begrip op het vriendelijke gezicht van de man en ook hij glimlachte naar haar. ‘Kom eens hier, als je wilt, Charlotte. Wil je ook naar je moeders hart luisteren?’

Ze knikte, een en al ernst, en liep naar het bed. Ze ging naast dokter Webb zitten en legde haar oor op haar moeders boezem.

‘Een beetje hoger… daar. Hoor je het?’

Charlotte had haar ogen gesloten en geluisterd, en ja hoor, een dof ta-toem, ta-toem, ta-toem. ‘Ik hoor het!’ had ze trots verklaard, in meer dan één opzicht opgelucht.

Hoe verrukkelijk de herinnering ook was, toen Charlotte zich voorstelde dat dokter Taylor zijn hoofd tegen háár borst zou drukken, begonnen haar handpalmen te zweten.

Hij haalde een houten buis uit zijn koffer, een apparaat dat ze nooit eerder had gezien.

‘Dit heeft een vriend van mijn vrouw, die ook arts is, gemaakt. Hij is nog bezig het ontwerp te perfectioneren. Maar het is verbazend hoeveel beter ik kan luisteren met deze houten buis dan met alleen mijn oor.’

Hij kwam dichterbij en bukte. Hij keek haar in het gezicht.

‘Het geeft ook een zekere correctheid, wat de patiënten klaarblijkelijk op prijs stellen.’ Zijn ene mondhoek ging omhoog in een opgelaten glimlach, toen boog hij zich over zijn taak. Charlotte haalde diep adem en hield de lucht vast, bewust van zijn nabijheid, bewust van de vreemde situatie – dat ze alleen was met Daniel Taylor, zonder chaperonne, zo dicht bij hem – wat in een andere situatie allemaal hoogst ongepast zou zijn. Ze voelde de buis tegen haar borst drukken, vlak boven haar linkerborst, en onwillekeurig schrok ze. Het apparaat was niet heel lang, dus hij moest zijn hoofd tot op zo’n vijftien centimeter van haar lichaam houden om te luisteren. Ze ademde beverig uit en oppervlakkig weer in, en had moeite om adem te halen.

‘Mooi. Nu zal ik proberen het hartje van de foetus ook te vinden. Is de baby beweeglijk?’

‘Ja, nogal.’

40

Hij drukte de buis stevig tegen haar onderbuik en luisterde aandachtig. Hij verschoof hem een klein stukje en luisterde opnieuw. ‘Daar is hij.’ Hij bleef nog een ogenblik luisteren. ‘Sterk en regelmatig.’

Charlotte glimlachte. ‘Noemt u alle ongeboren baby’s “hij”?’

‘Ik weet het niet. Ik geloof van niet.’

‘Ik geloof inderdaad dat het een jongen is. Dat is gewoon een gevoel dat ik heb. Zeggen alle vrouwen in mijn toestand niet zulke dingen?’

‘Ja, en ze hebben vaak gelijk.’

‘O ja?’

Hij grinnikte. ‘Nou ja, ongeveer de helft van de tijd.’ Toen vervaagde zijn glimlach. ‘Tja, normaal gesproken zou ik nu het eh…’ hij wuifde met zijn handen over haar onderbuik, ‘gebied palperen. En ook… andere gebieden onderzoeken.’ Hij slikte.

‘Maar ik denk dat het, gezien uw algemene gezondheid en de bewegingen van de baby, zo wel genoeg is voor vandaag.’ Hij deed een stap naar achteren en Charlotte zakte opgelucht een beetje in elkaar op de tafel.

Er werd zachtjes aan de deur geklopt en dokter Taylor sprong gretig op om open te doen. Charlotte kon niet zien met wie hij sprak door de half geopende deur, maar ze kon een groot deel horen van het gedempt gevoerde gesprek.

‘U bent boven nodig.’

‘Is er een probleem?’

‘Helaas… nogal van streek.’

‘Aha. Ik kom er zo aan.’

Hij sloot de deur en keek om naar Charlotte.‘Ik ben elders gewenst, juffrouw Lamb… neem me niet kwalijk, juffrouw Smith.’

Charlotte liet zich van de tafel zakken.

‘Gibbs zal u waarschuwen voor onze volgende afspraak.’

Ze knikte.

‘Goedendag,’ zei hij en draaide haar de rug toe.

‘Goedendag,’ antwoordde ze, maar hij was al weg.

41

4

De armen verzamelen dons van de zijdeplant om er hun bedden, en vooral die van hun kinderen, mee te vullen in plaats van met veren.

Peter Kalm, 1772

Charlotte las de brief in de tuin, die haar ondanks de rommeligheid een beetje privacy schonk – wat in het huis zelf pijnlijk ontbrak. Gibbs had hem aan haar overhandigd met een eenvoudig: ‘Brief, juffrouw.’ En hoewel Charlotte aangenaam verrast had moeten zijn, vooral omdat het fijne, vrouwelijke handschrift duidelijk van haar tante was, trilde ze terwijl ze hem voorzichtig openmaakte. Ze wist gewoon dat hij slecht nieuws bracht. Wat kon ze tegenwoordig anders verwachten? Het was heus niet zo dat haar vader haar had vergeven en haar via tante Tilney vroeg naar huis te komen. Ze wist het, en toch trilden haar handen onder het lezen.

Mijn lieve nicht, Het is met diepe droefheid dat ik je vandaag schrijf. Je vader heeft me gevraagd ieder contact met je te verbreken, iets wat ik verafschuw. Je weet dat ik je zeer hoog acht en innig liefheb, waar je onthullingen van kortgeleden niets aan hebben afgedaan. Ik hoop dat je mettertijd zult leren je vader te vergeven. Hij heeft altijd te veel waarde gehecht aan de mening van anderen, zoals je weet, en ik ben bang dat dit hem ernstig verslagen heeft.

Ik geloof dat er een kleine hoop is dat je zus de genegenheid mag winnen van een zekere heer, die je goed kent, voordat het nieuws de oren bereikt van wie hem zouden dwingen iedere band met onze 42

familie te verbreken. Vooral je zus verlangt de ongelukkige waarheid zo lang mogelijk verborgen te houden.

Het doet me pijn het zo onverbloemd op te schrijven, maar zo is het.

Je vader heeft me opgedragen je te smeken je af te sluiten voor het publieke leven, en je identiteit verborgen te houden tot een verloving zeker is. Het is te veel om op te hopen dat dit zich zou kunnen uitstrekken tot na een langverwachte trouwdag, maar allen hebben er vertrouwen in dat de lange vriendschap tussen de heer en je zuster bestand is tegen minder gelukkige gebeurtenissen, nee, deze zelfs overschaduwt.

Geef de hoop niet op, kind. Er is goedheid in je vader en ik zal vurig bidden dat zijn houding mettertijd milder zal worden.Voorlopig kan ik weinig anders dan me te schikken naar zijn verordening. Misschien als je lieve oom mij hierin zou steunen, maar helaas, hij vindt dat het niet aan ons is om tussen vader en kind te komen. Je weet dat hij alles zou doen om je te helpen, als hem dat maar werd toegestaan.

Toch kan ik niet rusten zonder je ten minste deze handreiking te doen. Je bent waarschijnlijk te zeer van streek om ver vooruit te denken in de toekomst, maar ik word geplaagd door zorgen om je toestand. Ik bied je dit‌ het is niet voornaam of chic, maar het is een dak boven je hoofd en een slaapplaats en eten als je tijd in Londen ten einde gekomen is.

Zoals je wellicht nog weet, heb ik een bejaarde tante in Crawley. Je kunt je indenken hoe oud ze is als ik, je tante, haar aldus beschrijf.

Maar ze woont in een knus plattelandshuisje op korte afstand van het eigenlijke dorp in de hoofdstraat van Crawley. Ik heb haar in maanden niet gezien, maar op Sint-Michiel was ze in goede gezondheid en opgewekt gestemd. Ik heb er alle vertrouwen in dat ze je welkom zal heten en dat jullie tweeĂŤn goed met elkaar op zullen kunnen schieten.

Ik denk dat ze heel blij zal zijn met gezelschap. Haar eigen zoon is volwassen, hij woont in Manchester en komt zelden op bezoek, heb ik begrepen. Ik zal haar direct schrijven en je voorstellen.

Als zich een belemmering voor deze regeling voordoet, zal ik een manier bedenken om het je te laten weten. Voor het overige, kind, moet dit mijn laatste brief zijn, althans in de nabije toekomst. Mijn hart 43

doet pijn als ik eraan denk.Wees ervan verzekerd dat je nooit ver uit mijn gedachten of gebeden zult zijn.

Je liefhebbende tante Charlotte veegde met haar vrije hand haar tranen weg, vouwde de brief vlug weer op en stopte hem in de zak van haar jurk. Ze liep met grote stappen het huis weer in en de werkkamer binnen, vastbesloten een vrolijk gezicht op te zetten.

‘Waar ben je mee bezig, Becky?’ vroeg ze toen ze naast het jonge meisje aan een met stof bezaaide tafel ging zitten.

‘Het is een wikkeldeken.’

Ze liet haar ogen over de lap grove katoen dwalen. ‘Wat aardig. Denk je dat je hem op tijd af zult hebben?’

‘O! Het is niet voor mijn eigen baby. Dat denk ik niet tenminste.’

‘O?’ ‘Net zoals jij kousen stopt voor de meisjes hier, stik ik dekentjes voor de vondelingen van hiernaast.’

Charlotte keek in de richting waarin het meisje knikte.

‘Wist je niet van de vondelingenafdeling?’ vroeg Becky.

Charlotte schudde haar hoofd. ‘Ik vroeg me al af wat zich in de andere vleugel bevond.’

‘Ja hoor, en wat dacht je dan dat er gebeurde met alle baby’s die hier geboren worden?’ vroeg Bess bruusk, terwijl ze met een kop thee in haar hand naar de tafel kwam.

‘Ik weet het niet. Ik had niet gedacht…’

‘Ze houden de kindjes alleen maar hier tot ze gespeend zijn,’ legde Becky uit. ‘Dan worden ze verhuisd naar het grote vondelingengasthuis op Guildford Street.’

‘Zijn er geen meisjes die hun kindje mee naar huis nemen?’

‘Ben jij dat van plan?’ vroeg Bess sceptisch. Ze ging tegenover haar zitten.

‘Nee. Niet naar huis. Ik weet nog niet… goed waarheen.’

Twee andere meisjes kwamen samen naar de tafel, de lange, 44

blonde Sally die boven de tengere Mae met haar kastanjebruine haar uittorende. Ze gingen aan weerskanten van Charlotte zitten.

‘Nou, ik weet wel waar ik heen ga,’ zei Becky. ‘Zo gauw mijn tijd om is, ga ik terug naar het werkhuis.’

‘Maar… wat doe je dan…’

Bess kwam tussenbeide. ‘Je hoeft niemand van ons te veroordelen.’

‘Dat doe ik ook niet. Ik ben alleen verbaasd.’

‘Sommigen van ons hebben geen keus,’ zei Sally zacht, met haar ogen op haar thee gericht.

‘Maar… om een kind achter te laten onder de hoede van vreemden? Dat zou ik nooit kunnen.’

‘O, wees daar maar niet zo zeker van,’ zei Bess. ‘Je weet nooit wat iemand doet voor liefde of voor geld.’

‘Of om in leven te blijven,’ voegde Mae eraan toe.

‘Mijn moeder kan amper mijn broers en zusjes te eten geven,’ zei Becky. ‘Ze zit niet te wachten op nog een mond erbij.’

‘Hoe oud ben je, Becky?’ vroeg Charlotte.

‘Veertien.’

‘Zo jong nog.’

Becky haalde haar schouders op. ‘Ongeveer de leeftijd van mijn moeder toen ze mij kreeg.’

‘En jij, Sally,’ vroeg Charlotte, ‘wat ga jij doen?’

‘Ik heb mijn zoon twee maanden geleden al gekregen. Ik ben zoogster op de vondelingenafdeling. Wist je dat niet?’

‘Nee, ik…’

‘Ik heb mijn figuur zeker nog niet terug als je dacht dat ik nog in de kraam was! Die vruchtencakejes kan ik beter laten staan.’

Bess en Mae lachten.

‘Neem me niet kwalijk, Sally.’

‘Geeft niet, hoor, Charlotte. Ik ben mijn hele leven al aan de forse kant, ik ben wel wat gewend.’

‘En je zoontje, is hij…’

45

‘Ik ben gezegend met een zus die mijn kleine lammetje verzorgt. Ik werk hier als min tot ik een betere betrekking vind.’

‘Een betrekking?’

‘Als min, natuurlijk. Betaalt goed, je slaapt in de lekker warme kinderkamer van een mooi huis. Ja, dat lijkt me een prettig leventje.’

‘Maar wie voedt je eigen kind?’

‘Net wat ik zeg. Mijn eigen zus. Die is altijd met jong en ze heeft nu een klein handenbindertje, waardoor haar melk goed vloeit. Het is voor haar geen last om er nog eentje te zogen.’

‘Je hebt geluk gehad,’ zei Mae. ‘Mijn zus moest haar kind wegdoen om een betrekking als voedster aan te nemen. Naar zo’n kindertehuis, waar de min er nog drie of vier moest voeden. Het arme ding is zowat verhongerd.’

‘Waarom deed ze het dan? Waarom liet ze haar eigen kind in de steek om andermans kind te voeden?’

‘Dit mens is een beetje dom,’ mompelde Bess zacht – maar wel zo hard dat iedereen het kon horen.

‘Het geld, kindje,’ legde Sally uit. ‘Als ze niet werkt, verhongert ze; en haar eigen kind erbij.’

‘Het spijt me. Ik denk niet dat ik ooit zo’n diepe nood heb gekend. Ik zou dat nooit kunnen, mijn eigen kind in de steek laten om andermans baby te voeden.’

‘Pas op wat je zegt, Charlotte,’ waarschuwde Sally voorzichtig. ‘Ik weet zeker dat je een jaar geleden ook niet had gedacht dat je hier terecht zou komen.’

‘Daar heb je gelijk in.’

‘Hoe… ben je hier beland, Charlotte?’

‘Op dezelfde manier als iedereen, denk ik.’ Maar ze voelde een hevige blos opkomen.

‘Dat kan ik haast niet geloven,’ zei Mae. ‘Wie was de vent?

Een baron of zo? Een sluwe graaf die beloofde met je te trouwen?’

‘Misschien is ze verliefd geworden op de lakei en verbood haar vader hen te trouwen,’ zei Becky smachtend.

46

‘Meisjes, plaag Charlotte niet zo,’ drong Sally aan. ‘Je kunt overduidelijk zien dat ze een dame is.’

Bess snoof. ‘Dat ze een dame was, ja.’

Sally legde haar hand op die van Charlotte. ‘Luister maar niet naar haar, Charlotte. In mijn ogen ben je nog steeds een dame.

Met je mooie woorden en je beleefde manieren.’

‘Met mooie woorden en beleefde manieren komt ze hier niet ver,’ zei Mae. ‘Het zal ook weinig verschil maken als haar tijd gekomen is. Ik hoor haar al.’ Bess imiteerde een chic accent. ‘Zeg, dokter Preston, zou u zo vriendelijk willen zijn die meloen uit mijn buik te halen?’

Mae deed mee. ‘Pardon, zeg, maar de pijn is zodanig dat ik vrees het uit te moeten krijsen.’

De anderen lachten vrolijk en Charlotte kon niet boos worden. Ze bleef echter wel blozen. En het eerste steekje van angst voor de bevalling zelf begon in haar wezen door te dringen.

G Charlotte wilde net de kaars op het nachtkastje uitblazen, toen ze een gil hoorde. Naast haar kreunde Mae en jonge Becky sliep door. Charlotte trok haar peignoir om zich heen, stond op en stapte aarzelend de gang in, de kaars voor zich uit houdend. Ze stond even stil om te luisteren. De tocht in het oude herenhuis liet de vlam grillig flakkeren. Ze hoorde geen kreten meer, maar ze hoorde wel voetstappen aankomen. Ze aarzelde. Moest ze haar kamer weer induiken? Wat dwaas! Ze deed niets verkeerds.

Ongetwijfeld was ergens in huis een meisje in barensnood. Aan het eind van de gang verscheen dokter Taylor met een afgetobd, vermoeid gezicht met rode baardstoppels.

‘Is alles in orde?’ vroeg ze.

‘Juffrouw Lamb. U liet me schrikken.’

‘Pardon… ik dacht dat ik iemand hoorde gillen.’

‘O, ja?’

47

‘Ja. Is er iemand aan het bevallen?’

‘Eh… nee. Het bleek vals alarm te zijn.’

‘O. Gaat het wel met u, meneer – o, pardon – dokter Taylor?

Daar moet ik wel even aan wennen.’

‘Dat geeft niet. En… ja, het gaat goed, dank u. Met u ook?’

Ze knikte. ‘Bent u hier altijd zo laat?’

‘Ja. Maar niet altijd wakker, gelukkig. Ik heb een klein appartement boven. Dat maakt de nachtdienst minder eindeloos.’

‘U bent erg toegewijd.’

Hij keek haar scherp aan, alsof hij mat hoe oprecht haar opmerking was.

‘Heus.’ Ze glimlachte om hem gerust te stellen. ‘Het is een troost te weten dat er een arts in huis is.’

Ook hij glimlachte nu. ‘Ook als ik die arts ben?’

‘Ja. Over die andere heb ik een paar dingen gehoord die bepaald verontrustend zijn.’ Ze zei het luchtig, maar zijn ogen werden groot en zijn mond een strakke lijn.

‘Wat bedoelt u? Wacht even. Laten we het kantoor van mevrouw Moorling even binnengaan, waar we niemand storen.’

‘Goed.’ Ze volgde hem naar de directiekamer achter de werkruimte.

‘U zei?’ drong hij aan.

‘Nou, ik kreeg de indruk dat de meisjes hier hem niet vertrouwen, dat ze zelfs nogal bang voor hem zijn.’

‘Bang? Dat is absurd. Hij is niet volmaakt, dat besef ik, maar zo erg kan het niet zijn.’

‘Het spijt me, ik zeg alleen wat ik heb gehoord.’

‘Nou, ik stel voor dat u in de toekomst niet iemands goede naam bezoedelt, alleen op grond van een gerucht.’

Ze keek hem geraakt aan. Zijn reactie leek overdreven en ze vroeg zich af of er meer op het spel stond dan loyaliteit tussen collega’s. ‘U hebt gelijk. Maar ik had geen reden om hen niet te geloven. Ik zag een meisje bevend binnenkomen toen ze bij dokter Preston was geweest.’

‘Preston?’ vroeg hij verbaasd.

48

‘Ja.’ Over wie dacht hij dan dat ik het had?

Hij aarzelde en keek naar zijn schoenen.

Charlotte voelde zich gedrongen door te gaan. ‘Neem me niet kwalijk… bent u met hem bevriend?’

‘We zijn collega’s. Bedoelt u dat hij… zich onfatsoenlijk gedraagt bij zijn patiënten?’

‘Ja, of hen op z’n minst vernedert.’

‘Nou ja, vernedering is geen misdaad. Het is moeilijk om in zulke situaties de zedigheid te bewaren.Wat betreft die andere… nou ja, het zal wel roddel zijn, maar als u persoonlijk moeilijkheden krijgt met dokter Preston, laat het me dan onmiddellijk weten.’

‘Dank u. Dat zal ik doen.’

De spanning in zijn gezicht verdween en ze stonden even pijnlijk zwijgend bij elkaar. Charlotte probeerde een manier te bedenken om zich te excuseren toen ze zijn mondhoek omhoog zag gaan in een jongensachtige grijns.

‘En wat zeggen ze over mij?’

Ze glimlachte naar hem en zei hooghartig: ‘O, u bent de ergste van het stel. IJs, zeggen ze. Afstandelijk. Onpersoonlijk. Een meisje vergeleek uw optreden met een man die vis schoonmaakt.’

Zijn wenkbrauwen gingen omhoog. ‘Nu heb ik spijt dat ik het gevraagd heb.’

Ze keek hem even aan en zei aarzelend: ‘U lijkt inderdaad veranderd. Maar dat zal wel gewoon zijn na zo veel jaren.’

Zijn gezichtsuitdrukking versomberde. ‘Als u gezien had wat ik gezien heb… dood, meelijwekkende schepselen, verlies van dierbaren…’ Hij aarzelde, kennelijk verloren in gedachten die te zwaarmoedig waren om te delen. Ze vermoedde dat hij sprak over meer dan zijn medische taak, over verliezen die oneindig veel persoonlijker waren.

‘Ja,’ vervolgde hij, ‘misschien heb ik afstand genomen. Ben ik harder geworden.’

‘Kouder,’ voegde ze er behulpzaam aan toe. ‘Gereserveerder.’

49

‘Er zijn ergere dingen.’ Hij keek haar recht aan en Charlotte boog haar hoofd.

‘Charlotte, ik bedoelde niet… ik had het niet over u, over uw toestand.’

En daar was hij weer. De meneer Taylor van vroeger, die haar plaagde, maar ook geruststelde en troostte.

Charlotte hield haar ogen naar de grond gericht. ‘Ik moet bekennen dat ik me diep schaamde toen ik u voor het eerst hier zag.’

‘Dat kan ik me voorstellen.’

‘Nu de ergste schok voorbij is, ben ik blij een vriendelijk gezicht in de buurt te zien.’

‘Een koud gezicht, bedoelt u.’

‘Een gezicht dat beter wordt als je het kent. Of in ons geval, opnieuw leert kennen.’

‘Ik ben blij dat te horen.’

Ineens viel Charlotte de verontrustende gedachte in dat hij haar vrijpostig kon vinden, daarom vroeg ze: ‘Mag ik het voorrecht hebben eens kennis te maken met mevrouw Taylor?’

‘Nou, ik… ik geloof niet…’

‘Natuurlijk. Neem me niet kwalijk. Ik ben niet in een positie om aan iemand te worden voorgesteld. Wat dwaas van me.’

‘Juffrouw Lamb, ik…’

‘Juffrouw Smith is het voorlopig. Goedenacht, dokter Taylor.’

Ze verliet het kantoor en liep vlug de gang door. Haar oren brandden van schaamte. Dom kind, las ze zichzelf de les. Ze stelde zich voor dat dokter Taylor tegen zijn vrouw zei: Lieve, dit is de gevallen juffrouw Charlotte Lamb. Niet te geloven toch dat ik haar vroeger bewonderd heb?

50

5

Als een kind van de melk van een min een luide lach of een gesloten aard kan krijgen, wat voor invloed gaat er dan uit van de melk van een geit of een koe?

Janet Golden, Een sociale geschiedenis van het beroep zoogster in Amerika

De weken daarna verstreken langzaam en Charlotte kreeg genoeg van het naaiwerk. Ze stond voor het bureau van de directrice en voelde zich een stout schoolmeisje.

‘Mevrouw Moorling,’ begon ze. ‘Zou ik op de vondelingenafdeling mogen helpen?’

De directrice kneep haar ogen tot spleetjes. ‘Waarom?’

‘Nou, ik… naaien is natuurlijk heel nuttig. Maar ik dacht alleen… tja, nu ik zelf een kindje krijg, zal wat ervaring met kleintjes me misschien goed doen.’

De vrouw bleef haar aanstaren.

‘Misschien zou ik het wel leuk vinden.’

Mevrouw Moorling schudde haar hoofd met een merkwaardige somberheid in haar ogen. ‘Daar zou ik niet op rekenen.’

‘Dus ik mag niet…’

‘Jawel. Ik bedoelde alleen dat je er niet op moet rekenen dat je het leuk vindt. Je bent wel heel naïef, hè?’

‘Dat zal wel. Ik zie er nog steeds geen kwaad in.’

‘Ga je gang dan maar. Gebruik de ingang via de bijkeuken.

Doe de deur goed achter je dicht.’

‘Maar wat moet ik doen als ik daar ben?’

‘Vraag maar naar mevrouw Krebs. Zij houdt toezicht op de vondelingen en zit altijd verlegen om een extra paar handen.’

Charlotte bedankte de directrice en liep door de eetzaal naar 51

de gang van de bijkeuken. De grote witte deur met een ouderwetse grendel deed haar met zijn X-vormige gekruiste planken denken aan een bewaker, die haar met zijn armen over elkaar de weg versperde. Ze duwde het rare idee weg en reikte naar de grendel, toen de deur in haar gezicht openzwaaide. Charlotte deed vlug een stap naar achteren toen Sally en nog een meisje door de deur heen kwamen. Sally droeg een blad met gebruikte borden en theekoppen in haar handen.

‘O, Charlotte! Sorry, meid, we liepen je bijna van de sokken.’

‘Hallo, Sally.’ Charlotte keek naar haar op. Ze kende geen enkele vrouw die zo lang was als zij.

‘Je wilt toch niet naar binnen gaan?’

‘Jawel.’

‘Nou ja, misschien kun je een beetje stoppen of schoonmaken voor mevrouw Krebs.’

‘Mag ik niet helpen met de kinderen? Ik heb nooit baby’s om me heen gehad en ik wil graag leren hoe het moet.’

Sally bleef een ogenblik zwijgend staan en nam Charlotte ernstig op. Toen draaide ze zich vlug om en drukte het andere meisje het theeblad in handen. ‘Neem dit mee naar de keuken, Martha. Lief van je.’

Het meisje verdween en Sally stond nog steeds op Charlotte neer te kijken, haar gulle lach was merkbaar verdwenen.

‘Als je het per se wilt, kan ik beter met je meegaan.’

‘Goed… dank je wel,’ mompelde Charlotte, maar ze was verbaasd.

Sally pakte Charlotte bij de arm en voerde haar mee door de gang, vergrendelde de deur stevig achter hen. Toen begeleidde ze Charlotte door een gepleisterde gang, door een keukentje naar een hal.

‘Hier komen de baby’s voor het eerst binnen. Worden ze opgenomen, noemen ze dat.’ Ze wees naar een merkwaardige, draaiende plank die in de buitenmuur was gebouwd. ‘Zie je dat draailuik?’

52

‘Ja. Thuis hadden we zoiets tussen de bijkeuken en de keuken. De bedienden gebruiken het om vuil serviesgoed door te geven.’

‘Hier geven ze geen vuil serviesgoed door, maar baby’s die niemand hebben wil. Zo hoeft de arme moeder haar gezicht niet eens te laten zien. Ze legt haar baby op de plank en drukt op de bel. Dan draait mevrouw Krebs de plank en haalt ze de baby binnen.’

‘Arme schepselen.’

‘Ja. Die meisjes zijn wanhopig als ze hun baby achterlaten.’

Charlotte had niet de moeders, maar de achtergelaten baby’s bedoeld, maar ze verbeterde haar niet.

‘Soms leggen uitgehongerde moeders hun baby’s in het luik en komen daarna aan de voordeur om werk te vragen als zoogster, in de hoop dat ze hun eigen baby mogen voeden en daarbij ook nog eten en een vergoeding krijgen.’

‘Maar waarom doen ze dat?’

‘Omdat ze doodgaan van de honger en geen onderdak hebben, geen geld, geen werk. Hoe kunnen ze werken als ze een pasgeboren kind hebben dat om de paar uur gevoed moet worden?’

‘O.’ ‘Kom mee.’

Ze liepen een lange gang door, langs een schemerige ruimte aan de linkerkant die vol stond met bedjes, en een andere ruimte vol schommelstoelen. Op haast alle stoelen zat een vrouw een kind te zogen, soms twee baby’s tegelijk. Dat had Charlotte nog nooit een vrouw zien doen, en hoewel de meesten aan het oog onttrokken waren door een deken of het kindje, voelde Charlotte haar wangen rood worden bij de intieme aanblik.

‘En zie je die deuren aan de andere kant van de gang? Daar slapen wij voedsters om de beurt.’

‘Sally! Fijn dat je terug bent. Ik heb je hulp nodig.’ Een vrouw van achter in de vijftig kwam op hen af. Haar asgrijze haar zat in een losse knot achter in haar nek en ze droeg een eenvoudige 53

zwarte jurk met een groot schort vol vlekken over haar gezette gestalte.

‘Mevrouw Krebs, dit is juffrouw Charlotte Smith.’

‘Hoe maakt u het, mevrouw Krebs.’ Charlotte stapte naar voren en stak haar hand uit. ‘Ik zou ook graag willen helpen, als dat kan.’

De vrouw keek de gang door en scheen haar hand niet op te merken. ‘Nou, je bent net op tijd om te helpen met de geiten.’

‘De geiten?’

‘Ja, ja, kom maar mee.’

Charlotte keek naar Sally, die zuchtte en knikte en achter mevrouw Krebs aanliep, die al doelbewust naar het eind van de gang marcheerde.

‘Jij bent opgegroeid op een boerderij, nietwaar Sally?’ vroeg mevrouw Krebs over haar schouder.

‘Ja.’ ‘En u, juffrouw Smith?’

‘Nee, ik ben bang van niet.’

‘Geeft niet, een stel bereidwillige handen is altijd welkom.’

Ze stond stil bij een kleine tafel naast een gesloten deur. ‘Maar trek wel deze maskers en handschoenen aan. Bevel van dokter Taylor.’

Sally begon strakke leren handschoenen over haar lange vingers te trekken en legde uit: ‘Dit is de syfilisafdeling, Charlotte.

Al deze baby’s hebben syfilis en moeten bij de rest uit de buurt worden gehouden.’

Mevrouw Krebs overhandigde Charlotte een ander paar handschoenen en begon bij zichzelf een katoenen masker over haar neus en mond te binden.

Charlotte aarzelde.

‘Is het wel veilig? Voor mijn eigen baby, bedoel ik.’

‘Dokter Taylor heeft me verzekerd dat het gemene spul alleen wordt overgebracht door rechtstreeks contact met de ontstekingen,’ zei mevrouw Krebs. ‘Die arme kindertjes hebben het van hun eigen moeder gekregen nog voordat ze geboren waren.’

54

Mevrouw Krebs duwde de deur open en liep naar binnen.

Sally en Charlotte bleven stilstaan op de drempel en namen het tafereel in zich op.

De ruimte stond vol bedjes en het gehuil was niet van de lucht. In een hoek stond een non over een bedje gebogen en ze probeerde het kindje over te halen aan een soort buis te zuigen.

Dokter Taylor stond naast haar met zijn armen op zijn rug en instrueerde de vrouw rustig. Hij keek op toen de deur openging.

Even vernauwden zijn ogen toen zijn blik op haar viel.

Er werd geklopt aan een brede, stalachtige deur aan de andere kant van de ruimte.

‘Daar zul je Rob hebben.’

De oude mevrouw Krebs beende met indrukwekkend jeugdige vitaliteit langs de bedjes met kinderen. Ze opende de deur en er kwam een jongeman binnen met twee geiten op zijn hielen, een zwarte en een witte.

‘Wat gaan ze doen met die geiten?’ fluisterde Charlotte.

‘Dat zul je zo wel zien,’ zei Sally en ze stapte naar binnen.

Charlotte bleef bezorgd in de deuropening staan en sloeg een tafereel gade dat ze nooit zou vergeten. De geiten dansten gretig, blatend de zaal binnen. De zwarte draafde langs de ene rij bedjes, de witte langs de andere. Ineens sprong de witte geit behendig op het eerste bedje en ging voorzichtig schrijlings boven het kindje staan. Charlottes mond viel open. Sally stapte naar voren en tilde het wachtende kindje op naar de uier van de geit. De hongerige baby hapte toe en begon te drinken. Charlotte was verbijsterd, vervuld van afschuw, en tegelijkertijd gefascineerd.

Ze kwam aarzelend naar voren, ging achter Sally staan en gluurde over haar gebogen rug.

‘Waarom ter wereld…?’ begon Charlotte.

‘Niemand wil deze arme kindjes zogen. Op die manier is de syfilis besmettelijk. Ze proberen de baby’s met de hand te voeden, maar dat is niet natuurlijk. Dit ook niet, maar het werkt een stuk beter.’

Mevrouw Krebs, die een ander ingebakerd kindje hielp bij de 55

zwarte geit te drinken, zei: ‘Ik was net zo onthutst als u ongetwijfeld bent, juffrouw Smith, toen dokter Taylor het voorstelde.

Maar hij wist waar hij het over had. Hij zei dat de Fransen het vaak zo doen en dat we hier ook best een poging konden wagen.’

Terwijl Charlotte toekeek, sprong de witte geit van het bedje, liep door naar een bedje aan het eind van de rij en sprong er gretig op. Sally volgde en hielp opnieuw het wachtende kindje met haar gehandschoende handen naar de uier.

Dokter Taylor kwam naast Charlotte staan. ‘Het is alsof de geiten weten welke baby’s ze moeten voeden. De witte voedt altijd deze en de zwarte de anderen. Zelfs als we de kindertjes in een ander bedje leggen, vindt de geit haar eigen kinderen om te zogen.’

‘Verbijsterend.’

‘Ja, hè? Maar het blijft beroerd. De meeste van deze kinderen hebben weinig hoop het eind van de maand te halen.’

‘Echt?’ Voordat ze het wist had Charlotte een stap achteruit gedaan.

‘Het is een verdrietige zaak. Maar we doen ons best.’

Charlottes opgewekte visioenen van slaapliedjes zingen voor gezonde roze baby’s leken nu dwaas. Ze voelde zich misselijk worden.

‘Kan er niets aan gedaan worden?’ vroeg ze.

‘Tja. Bidden, natuurlijk. En God danken voor de geiten.’

56

Julie Klassen schrijft romans vol historische details en intrigerende plots die zich afspelen tijdens de Regency-periode in Engeland.

Na haar debuut Onvoorwaardelijk verschenen van haar onder andere De dienstmeid van Fairbourne Hall en De juffrouw uit Devonshire.

NUR 302 ISBNÂ 978-90-297-1967-4

9 789029 719674 www.uitgeverijvoorhoeve.nl

Onvoorwaardelijk

Ze komt terecht in een tehuis voor ongehuwde moeders: een mysterieus gebouw in Londen met een tuin vol zijdeplanten, een kruid met een bijzondere werking. Charlotte komt er oog in oog te staan met een oude bekende die zelf ook een geheim met zich meedraagt. Beiden willen tegen elke prijs hun dierbaren beschermen. Maar kunnen ze de onvoorwaardelijke liefde opbrengen die daarvoor nodig is?

JULIE KLASSEN

E

ngeland, begin 19e eeuw. Gedane zaken nemen geen keer, dat is Charlotte Lamb pijnlijk duidelijk. De predikantsdochter heeft een misstap begaan, en moet nu een hoge prijs betalen. Ze is een schande voor haar vader, en nu haar moeder er niet meer is om haar te troosten, staat het zwangere meisje er helemaal alleen voor.

Onvoorwaardelijk ROMAN

JULIE KLASSEN