Sacha & Martin Gaus
Mijn
Puppy’s eerste jaar
Tirion Natuur
Sacha & Martin Gaus
Mijn
Puppy’s eerste jaar
Voor Ingrid, met Ingrid
Het zaadje voor het idee van dit boek plantte jij vele, vele jaren geleden. Je hebt het al die tijd levend gehouden. Zonder jou was deze uitgave nooit ‘geboren’. Dank je wel, Ingrid!
Tirion Natuur 1
Mijn puppy's eerste jaar bw.indd 1
05-09-13 09:33
2
Mijn puppy's eerste jaar bw.indd 2
05-09-13 09:33
Sweet memories… Dit boekje wordt een kostbaar bezit tegen de tijd dat dat schattige puppy van je groot gegroeid is. Want het blijkt dat juist in het eerste jaar van een pup de meeste foto’s worden gemaakt. Niet raar natuurlijk, want wat is er aandoenlijker, dus fotogenieker, dan zo’n schattig wolbaaltje, zo’n beestje in een veel te ruim vel, met prachtig blauwe ogen waar alleen maar pure onschuld in te lezen is? Zo’n jong diertje vertedert iedereen! Niet raar dus dat je het fototoestel steeds dichtbij houdt om alle kostbare momentjes vast te leggen. De momentjes waarvan je zeker kunt weten dat ze nooit meer terugkomen. Want in zijn eerste levensjaar verandert jouw hondje het meeste: van een onhandige dribbelaar wordt het een atletische hond, in de kracht van zijn leven. Vanaf het moment dat jouw pup bij je thuis is, verandert er voortdurend iets aan hem, zowel in uiterlijk als gedrag. Zijn ogen zullen van kleur veranderen, wellicht ook zijn vacht. Zijn gangwerk verandert totaal, van een puppyhuppel tot een soepele tred. Maar de grootste veranderingen zullen komen doordat jouw pup de wereld gaat ontdekken, waardoor zijn gedrag gaat veranderen. Veel dingen zullen hem in het begin in verwarring brengen, en dan weet hij niet goed wat te doen. Dat moet hij allemaal nog leren. En daarbij ben jij zijn kompas, zijn wegwijzer. Jij bent degene van wie hij alles zal gaan leren wat hij moet weten om straks aan de eisen van de grote wereld te kunnen voldoen. Om daar stabiel in te kunnen functioneren. Dat valt helemaal niet mee voor de honden van tegenwoordig, want we vragen veel meer van ze dan een halve eeuw terug. Dit boekje biedt je niet alleen de mogelijkheid om alle vertederende momenten in woord en beeld vast te leggen, maar geeft je ook goede tips over wat je zult moeten ondernemen om je pup de beste kans te geven zijn vaardigheden te ontwikkelen. Wat je kunt doen om een schuchtere pup opener te maken, of een brutale rauwdouwer toch prettige omgangsvormen bij te brengen. We raden je aan alle teksten, alle opvoedings- en verzorgingstips, in dit boek meteen al te lezen, en niet te wachten tot je puppy al ouder is. Want eigenlijk moet je alles vooraf weten!
De weg die je nu een jaar lang samen met je pup zult lopen is intensief, spannend, soms frustrerend, maar altijd vol goede moed. De aanhouder wint, houd dat steeds voor ogen. Laat je niet verleiden tot boosheid uit de machteloosheid van dat moment. Het is normaal dat als een probleempje net is opgelost, het volgende zich al weer aandient. Het hoort erbij. Dus houd vol en blijf vooral positief. Dan blijft het namelijk echt zo leuk als je bedacht had toen je het puppy van jouw dromen uitkoos. En vergeet niet zo veel mogelijk op te schrijven en in beeld vast te leggen, zodat je later kunt terugkijken op heel veel zoete herinneringen. Wij wensen je vooral veel pret en vertedering met je puppy!
Sacha en Martin Gaus
Handig!
Achterin dit boek vind je een overzicht van allerlei gegevens die handig zijn om altijd snel bij de hand/hond te hebben, zoals een entschema, een groeischema en belangrijke adressen. Je kunt dit overzicht zelf verder aan- en invullen.
3
Mijn puppy's eerste jaar bw.indd 3
05-09-13 09:33
Honden zijn onze maatjes Honden van nu zijn maatjes geworden, onderdeel van het gezin. Ze gaan mee op bezoek, mee naar het restaurant en mee op vakantie. Ze moeten vriendelijk zijn tegen mensen in het algemeen, maar waken als er iets verdachts gebeurt. Soms moeten ze andere honden negeren, soms mogen ze er mee spelen. Ze moeten volstrekt betrouwbaar zijn voor kinderen, ook als die kinderen, zoals kinderen dat nu eenmaal doen, ze lastigvallen door ze steeds maar te aaien, te achtervolgen, er overheen te hangen, er aan te trekken of er tegenaan te duwen. Honden moeten, kortom, tegenwoordig een heleboel. verschillende soorten mensen moet zien, kinderen van verschillende leeftijden, andere honden, katten. Je pup moet ook leren dat er dingen zijn waar hij niets mee hoeft, zoals fietsers, joggers en paarden. En hij moet leren dat er dingen zijn die er nu eenmaal zijn, dingen die gewoon bij het leven van alledag horen: lawaai van verkeer, luidende kerktorens, een voortdenderende trein en onweer, maar ook vuilcontainers en wapperende reclamevlaggen.
Je kunt je vast wel voorstellen dat dat allemaal oefening vraagt en dat het vooral draait om het opdoen van de juiste ervaringen. Misschien dacht je, toen je voor een puppy koos, dat je in deze periode vooral druk zou zijn met het hondje zindelijk te krijgen, ervoor te zorgen dat hij niet van alles stuk zou maken en hem te leren dat hij alleen kan blijven. Dat klopt ook, natuurlijk ga je het daar druk mee krijgen. Maar er komt veel meer bij kijken. Socialiseren Je moet je pup socialiseren. Dat houdt in dat hij vertrouwd moet raken met allerlei dingen en situaties, zodat hij daar later op een goede manier mee kan omgaan. Socialiseren houdt in dat je pup veel
In dat hele proces van leren speel jij een grote rol. Je bent niet alleen zijn baasje, maar vooral zijn coach. Je bent daarbij een opvoeder met een gericht doel voor ogen. Je bedenkt van tevoren wat je met je pup wilt gaan bereiken, en vooral ook hóe je dat gaat bereiken. Je weet wat voor soort baasje jij voor jouw eigen puppy gaat worden. Want je pup leren hoe hij zich moet gedragen kan op twee manieren: hem belonen voor wat hij goed doet of‌ hem straffen voor wat hij fout doet. Die keuze maak jij! Jij bent niet alleen zijn baasje, maar vooral zijn coach!
Leren, altijd en overal Om te kunnen bepalen hoe je je pup gaat opvoeden, is het belangrijk dat je weet hoe leerprocessen werken. Er is overigens weinig verschil tussen hoe wij leren en hoe honden leren. Wij kunnen ver in de toekomst kijken en daar ons gedrag op aanpassen. Honden kunnen dat niet. Zij kijken niet naar de langetermijneffecten, maar meer naar het nut van nu. Maar verder maakt
4
Mijn puppy's eerste jaar bw.indd 4
05-09-13 09:33
het weinig verschil. Algemeen gesteld kun je zeggen dat gedrag dat iets prettigs oplevert of dat iets onprettigs kan stoppen of voorkomen, zal worden herhaald. En gedrag dat iets onprettigs oplevert, of maakt dat iets prettigs stopt, zal juist verminderen of helemaal stoppen.
Als je dat zo vanaf het begin doet, krijg je nooit een hond die tegen jou of bezoek opspringt. Hij heeft immers geleerd dat een andere manier veel beter werkt. Daarom is het dus zo belangrijk dat je kunt overzien wat voor effect jouw bemoeienis met je pup heeft als hij iets goed of iets verkeerds doet.
Belangrijk is dat je je goed realiseert dat leren ieder moment van de dag gebeurt. Bij alles wat jij met je pup doet, of wat je pup uit zichzelf doet, of wat hem toevallig overkomt, wordt geleerd. Een voorbeeld: als een pup schrikt van een kind dat valt en in snikken uitbarst en daarom snel naar een veilig plekje vlucht, zal hij leren dat vluchten helpt. Maar de pup leert op die manier niet om te gaan met de realiteit van de dag dat kinderen nu eenmaal vallen en huilen. Erger nog: hij kan ook bang worden voor kinderen als ze niet huilen. Zaak is dus de pup zo te coachen dat huilen er bij hoort.
Stop, dit is eng! Stel, je hond gromt tegen je omdat hij wat je met hem doet echt heel eng vindt. Je wilt bijvoorbeeld een teek bij hem verwijderen, dus je bukt over hem heen en houdt hem stevig vast. Dat er iemand over ze heen staat is voor veel honden al behoorlijk eng, en stevig vastgehouden worden al helemaal. De hond kan dan immers geen kant meer op. Dus gromt hij, om te zeggen: ‘Stop daarmee, ik vind dit veel te eng!’ Een kind gaat krijsen, slaan en schoppen, een hond gromt.
De tafel en het koekje Een ander voorbeeld: een pup ruikt iets heerlijks op tafel. Hij snuffelt richting heerlijke geur en zie... er ligt een koekje. De pup pakt het koekje. Hij heeft nu geleerd dat er op de tafel iets lekkers kan liggen dat hij kan pakken. Het ‘stelen’ van tafel zal toenemen. Stel dat je vervolgens je pup bij zijn nekvel grijpt en zegt dat hij stout is. De pup laat van schrik het koekje vallen. Leert hij nu om niet meer te stelen van tafel? Nee, hij leert dat voortaan niet te doen als jij in de buurt bent, maar alleen als de kust veilig is. Straf heeft een – niet te voorspellen – ongewenste consequentie: je hond kan ook leren dat jouw handen hem pijn kunnen doen, en dan angstig worden voor je handen. Hij kan zelfs angstig worden voor jouw directe aanwezigheid. Nog erger: hij kan bang worden voor alle handen die naar hem reiken, en zelfs voor iedereen die in zijn buurt komt. Nu is dit een doemscenario, maar het kan wél gebeuren. Dat weet je gewoon niet van tevoren. De vraag is of je dit risico wilt nemen. Dus bezint eer je ermee begint!
Als je je hond dan een klap geeft, zal hij wellicht wel stoppen met grommen. Maar de volgende keer dat je een teek moet verwijderen, is hij nóg banger voor je. Misschien dat hij dan niet meer durft te grommen, maar hij is wel hartstikke bang. Hij zal voor je vluchten of hij zal je bijten zonder eerst te waarschuwen. Een hond die tegen je gromt is niet fijn, maar hij waarschuwt je tenminste wél dat hij iets eng of onplezierig vindt. Als je dat grommen hebt gestraft, heb je een grote kans dat hij niet meer waarschuwt, dat hij die fase overslaat. De ‘valse’ hond is in hem opgestaan. Helpt straf dan helemaal nooit? Jawel hoor, voor dat moment vaak wel. Maar de schade die het tegelijkertijd kan aanrichten, is een zeer nadelig en ongewenst bijeffect. Je kunt je afvragen of je dat wilt riskeren als je er voor kiest om je hond te straffen door hem pijn te doen, of daarmee te dreigen.
Nu snap je waarom het zo belangrijk is om te weten hoe leren werkt. Je hebt een keuze!
Het effect van wat jij doet Nog een voorbeeld. Je pup springt tegen je op voor een knuffel. Heel vertederend dat hij het zo goed met je voor heeft, dus je geeft hem de knuffel. Wat leert hij? Spring tegen iemand op en je krijgt een knuffel! Een alternatief was geweest onmiddellijk weg te lopen bij het opspringen en hem te knuffelen als hij zit. Hij zal de knuffel dan gaan associëren met zijn zitten en dus leren te gaan zitten als hij een knuffel wil. 5
Mijn puppy's eerste jaar bw.indd 5
05-09-13 09:33
Ruilen zonder huilen Pups houden, net als kinderen, iets moois of iets heel lekkers graag voor zichzelf. Dat is begrijpelijk, maar het is onwenselijk als je je pup straks niet iets kan afpakken wat ongeschikt of wellicht gevaarlijk voor hem is. Daarom leer je hem van jongs af aan dat hij er alleen maar beter van wordt als hij iets aan je afgeeft. Dat kan door hem te leren apporteren en dat werkt prima bij op zich niet heel belangrijke zaken, maar een gevonden plastic zakje met heerlijk belegde beschimmelde boterhammen erin of een gevonden afgekloven kippenbotje of kauwkluifje afgeven is toch even wat anders. Leer je pup daarom van jongs af te ruilen. Begin met onbelangrijke dingen, zoals een bakje met niet heel lekker droogvoer, en ruil dat voor een heerlijk stukje worst. Geef hem vervolgens zijn bakje droogvoer weer terug, zo leert hij dat ruilen hem meer oplevert dan niet ruilen. Gebruik langzaamaan dingen die waardevoller voor hem zijn. Zeg altijd ‘los’ als de hond uit zichzelf loslaat om dat extra lekkers aan te pakken. Daarmee conditioneer je het woordje ‘los’ op een positieve manier en kun je het gebruiken als commando als dat ooit nodig mocht zijn als je pup iets heeft wat echt gevaarlijk is. Vaak zal hij het woordje ‘los’ al kennen van apporteeroefeningetjes, dat maakt het allemaal nog makkelijker. Oefen vaak, en op verschillende plekken!
86
Mijn puppy's eerste jaar bw.indd 86
05-09-13 09:35
Ook belangrijk om nog even te weten en te noteren:
Naast de fiets Als je hond een maand of negen is kun je, afhankelijk van hoe ver hij al is uitgegroeid, een beginnetje maken met hem te laten meelopen naast de fiets. Je pup vertrouwd maken met de fiets kan al eerder: laat hem eerst rustig aan de fiets snuffelen en ga dan wandelen, met in de ene hand de lijn en aan de andere de fiets. Als je hondje nog te jong is om tijdens een fietstochtje mee te lopen, is vervoer in een fietsmand of fietskar een prima oplossing. Ook hier geldt: laat je pup rustig aan de mand of de kar wennen. Let op: laat je hond altijd in draf naast de fiets lopen, galop gaat te snel, en je kunt beter niet fietsen als de temperatuur boven de 15 graden uitkomt.
De juiste voeding Opgroeien doet een pup maar één keer en daarom is het belangrijk de juiste voeding te geven. Er is keus uit tal van verschillende producten, waarbij je onder meer rekening moet houden met het ras en het formaat van je hond. Hoe hoger de kwaliteit van de ingrediënten, des te beter verteerbaar de voeding doorgaans is en hoe beter je pup de voeding kan gebruiken voor de opbouw van zijn lichaam. Het voedingsadvies op de verpakking is niet meer dan een richtlijn. De meeste pups eten het eerste half jaar drie tot vier maaltijden per dag, na zes maanden kun je overschakelen op twee voedingen per dag. Pas op met te veel tussendoortjes: overgewicht zorgt voor een extra belasting van het skelet en dat kan de ontwikkeling van je hondje negatief beïnvloeden.
122
Mijn puppy's eerste jaar bw.indd 122
05-09-13 09:36