DOEN #18 by vanomme-degroot

ALTIJD VAKANTIEGEVOEL AAN DE WESTEINDERPLASSEN

VOOR EEUWIG

SPIC EN SPAN NETTORAMA

BLAAK FIVE55 ROTTERDAM Renovatie kantoorgebouw

DOEN NAJAAR 2021

Architect Mecanoo Architecten Opdrachtgever Cromwell Opgeleverd 2021

DOEN M A G A Z I N E

Redactie

Aan dit nummer werkten mee

Van Omme & De Groot: Marco

Erwin van Alphen, Jan Both, Lydia

Dijkshoorn, Guus de Groot,

Buist, Saj Chen, Marco Dijkshoorn,

Hanna de Groot–den Ouden

Guus de Groot, Olivier Hoogveld,

CONCEPTEN &zo: Rachel van

Bas van den Nieuwendijk, Lotte van

Diggele

Veldhuizen, René van Vliet, Amber van Voorst tot Voorst

Eindredactie Mirca Groenen

In opdracht van Van Omme & De Groot

Vormgeving

Heemraadssingel 223

Presskit Media: Gisella van Geenen

3023 CD Rotterdam www.vodg.nl

Tekst Jaap van Rijn

BLAAK FIVE55

BOUWLUSTLAAN

NEWPORT

Niets uit dit magazine mag worden Fotografie

verveelvoudigd en/of openbaar

Paul de Graaff, Mecanoo/Ossip

gemaakt door middel van druk,

Architectuur Fotografie,

fotografie, microfilm of anderszins,

Jaap van Rijn

zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de hierboven

Cover

genoemde personen en/of

FOTOGRAFIE Paul de Graaff

bedrijven.

BOSKOOP TORENPAD

Hebben wij u met dit magazine weten te interesseren voor Van Omme & De Groot? Neem dan voor meer informatie over onze expertises en mogelijke samenwerkingen op alle gebieden van ontwikkelen en bouwen contact met ons op! Postbus 26033 3002 EA Rotterdam

instagram.com/vanommedegroot

Heemraadssingel 223 3023 CD Rotterdam

facebook.com/vanommedegroot

T 010 - 477 58 11 E info@vodg.nl

Van Omme & De Groot Projectontwikkelaars en Bouwers

“DIT IS EEN WONDER! ZO MOET HET, ZO KAN HET” Alle magazines zijn terug te lezen op: www.vanomme-degroot.nl/doen-magazine

DOEN NAJAAR 2021

LOGISTIEK UITVOERDER BAY HOUSE

ALTIJD EEN VAKANTIEGEVOEL AAN DE WESTEINDERPLASSEN

ENERGIETRANSITIEKOORTS

“JE GAAT HIER LACHEND DE DEUR UIT!”

SPIC EN SPAN NETTORAMA

DE RIKKER KOMT WEER TOT LEVEN

PROJECTEN

INTERVIEW

LIFESTYLE

Blaak Five55

16 “Dit is een wonder! Zo moet het,

Bouwlustlaan

Boskoop Torenpad

BAY HOUSE

Spic en span Nettorama

zo kan het” 32 “Veiligheid staat voorop, ik doe

REPORTAGE 21

Altijd een vakantiegevoel aan

40 Langer dan eeuwig

de Westeinderplassen!

38 De energietransitiekoorts loopt

geen concessies”

36 Newport 54 Bay House

LANGER DAN EEUWIG

De Rikker komt weer tot leven

op aan de Sevillaweg

ACTUALITEITEN

10 Actualiteiten

“Je gaat hier lachend de deur uit!”

Luxe wonen in een zee van rust Op een prachtige locatie in het centrum van Oostvoorne verrijst Zwaluwhof. Met de variatie in bebouwing wordt Zwaluwhof een kleinschalige nieuwbouwwijk voor iedereen, van jong tot oud. Zwaluwhof biedt circa 71 koopwoningen, variërend van compacte en royale rijwoningen, geschakelde bungalows en twee-onder-een-kapwoningen tot vrijstaande woningen. Het wijkje zal uit meerdere straten bestaan en is bescheiden van formaat, hierdoor zal het intiem ogen. Oostvoorne is omgeven door groen, in Zwaluwhof wordt dit mooi doorgetrokken. Ondanks het bescheiden formaat is de wijk ruim opgezet met veel groen en water, kinderen kunnen hier volop spelen. Zwaluwhof zal aanvoelen als een gemoedelijk wijkje waar de dorpse sfeer echt voelbaar is en biedt woningen met alle comfort van een duurzame nieuwbouwwoning!

Circa 71 koopwoningen

zwaluwhof-oostvoorne.nl

VOORWOORD

VOOR EEUWIG DOEN Oké, niets is voor eeuwig. Maar we zijn met onze organisatie wel een heel eind op weg. Volgend jaar is het zover: Van Omme & De Groot tikt de 100 jaar aan. Dus pakken we in dit oudejaarsnummer stevig uit. In Schiedam bijvoorbeeld. Daar ondertekende ik namens Ontwikkelcombinatie Schieveste de gronduitgifteovereenkomst voor Schieveste. Lydia Buist is de projectdirecteur A20-zone Schiedam. Zelden in mijn carrière zo’n doortastend persoon mogen ontmoeten. In slechts drie jaar tijd transformeerde een planvisie tot een te bouwen woonwijk van 300.000 m². Lydia heeft het in ons gesprek over ‘bizar snel’. Het tempo was in ieder geval ongekend rap voor Nederland. Ook met dank aan het college en de Schiedamse gemeenteraad. Of Schieveste de 100 jaar haalt, dat mogen de verantwoordelijken in 2121 bepalen. Het fundament voor de volgende stap in de geschiedenis van Schiedam is alvast gelegd.

onderhoud: het is een greep uit de projecten waar onze mensen hard aan werken. Zij zijn de stabiele factor van ons bedrijf en kregen het in de woelige coronatijden zwaar voor de kiezen. Ik geef het je te doen, vooral veel thuiswerken, met de koters om je heen. Ook de maatregelen op de bouwplaats waren niet mals. Dat we dit nog op de rand van het jubileum moesten meemaken. Niemand wist hoe deze crisis zou uitpakken. Daarom een portret van vier trouwe medewerkers die bij elkaar opgeteld de 100 dienstjaren volmaakten. Gelukkig hebben vier oer-Rotterdamse zaken die ik tot mijn favorieten reken, de storm ook overleefd. Voor mijn gevoel bezoek ik ze al een eeuwigheid en bestaan ze al zolang ik in deze stad rondloop. Het geheim van deze ondernemingen: vasthouden aan service en kwaliteit. En meegaan met de tijd. Of juist niet, optisch gezien dan. Want in Old Dutch hebben ze al decennia, bij wijze van spreken, nog geen stoel vervangen of verschoven. En dat is precies wat de gasten van dit klassieke restaurant verlangen, ook jongere mensen die de zaak inmiddels ontdekten. Ze waarderen de nostalgische sfeer, mensen zoeken in deze tijden graag een warm bad op. De zaken krijgen de ruimte in DOEN, dat hebben ze verdiend na alle ontberingen.

In de Achterhoek kom ik niet wekelijks. Winterswijk was voor mij een openbaring. Een aantal bedrijven van wereldklasse zijn daar actief. Ook de positiviteit van de mensen viel op. Het voelt dan ook als een eer dat wij in deze gemeente een groene wijk mogen ontwikkelen. Na jaren van bouwdroogte in dit voormalige krimpgebied gaan we in een bijzonder Nationaal Landschap de wijk De Rikker bouwen. De schetsplannen werden alvast heel positief ontvangen.

Ik hoop dat iedereen maar gezond mag blijven en volgend jaar 100 jaar Van Omme & De Groot meeviert.

Schieveste, De Rikker, Bay House Rotterdam, Van der Valk Hotel Schiedam, het Haagse Transvaal, de vele renovaties en het

BOUWLUSTLAAN DEN HAAG 42 Sociale huurappartementen

DOEN NAJAAR 2021

Architect Steenhuis Bukman Architecten Opdrachtgever Vestia Opgeleverd 2020

Het uitrollen van Schieveste kan

ACTUALITEITEN

beginnen SCHIEDAM De Ontwikkelcombinatie Schieveste, waar Van Omme & De Groot onderdeel van uitmaakt, kan aan de slag met Schieveste. Met deze ontwikkeling krijgt Schiedam de beschikking over zo’n 3.000 woningen, waarvan vele middenhuur en sociaal. De stad levert zo een stevige bijdrage aan de verstedelijkingsambities van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag. De wijk ligt ingeklemd tussen de A20 en station Schiedam Centrum, een ov-knooppunt waar tram, metro, trein en bus samenkomen. Met de bereikbaarheid van Schieveste zit het dan ook goed, deze ontwikkeling kan uitgroeien tot een gewilde wijk voor dynamische stedelingen. Er is ook oog voor de leefbaarheid. Dankzij een bijdrage van zo’n € 18 miljoen uit de Woningbouwimpuls van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties kan Schiedam extra publieke maatregelen nemen om onder meer geluidsoverlast te beperken. Schieveste gaat ook beschikken over de groene enfilade, een 800 meter lange groenstrip die de bewoners verschillende groenbelevingen biedt. Burgemeester Cor Lamers wijst op de positieve boost die Schieveste teweegbrengt: “In deze nieuwe wijk realiseert Ontwikkelcombinatie Schieveste vele soorten woningtypes en woonvormen. De ontwikkeling op Schieveste biedt perspectief op een sociale stijging voor de stad en haar inwoners, vooral ook voor de nabijgelegen wijken Oost en Nieuwland. De locatie is ideaal voor mensen die in het gebied werken en voor studenten en anderen die willen verhuizen naar een comfortabel appartement dicht bij de binnenstad.”

Lees meer over Schieveste op pagina 16

Bouwen in het historische Achterhoekse landschap WINTERSWIJK Een wijk van 200 woningen mogen realiseren in een Nationaal Landschap is geen dagelijkse kost voor Van Omme & De Groot. En juist daarom ontwikkelt en realiseert het bedrijf De Rikker in Winterswijk. Zo doen we concrete ervaring op met deze uitdaging. Samen met Jansen Groep, WBC Bouwgroep en SAB Adviseurs wordt nu gewerkt aan het stedenbouwkundig plan, waarin duurzaamheid, klimaatbestendigheid en biodiversiteit centraal staan. Stedenbouwkundige Lotte van Veldhuizen van SAB werkt aan het plan: “Bij veel projecten verankeren we thema’s als natuurinclusief bouwen, klimaatadaptatie en landschappelijke kwaliteiten tegenwoordig in de plannen. Gelukkig zien alle betrokkenen hier de meerwaarde van in, want het biedt veel kansen.”

Omdat De Rikker direct grenst aan het Achterhoekse landschap, kiest de ontwerper voor een landschappelijke inpassing door de vijf buurtjes in verschillende ‘landschapskamers’ in te delen. Bestaande, waardevolle groenstructuren blijven behouden en zichtlijnen naar het buitengebied zorgen voor een visuele wisselwerking tussen de wijk en het landschap. Het plan De Rikker speelt in op de verschillende woonwensen van de Winterswijkers. Alle leeftijdsgroepen zullen hier een woning of een vrije kavel in het groen kunnen vinden. In de wijk zullen dan ook eengezinswoningen, seniorenwoningen en appartementen verrijzen. Met deze woningen zal Winterswijk beter in staat zijn jonge gezinnen aan zich te binden.

DOEN NAJAAR 2021

Lees meer over De Rikker op pagina 52

ACTUALITEITEN

Zoetermeer kiest voor een aantrekkelijke Entree ZOETERMEER Met een tik van de hamer bekrachtigden in 1962 de notabelen van Zoetermeer dat het boterdorp kon uitgroeien tot een overloopstad van Den Haag. In 1991 nam de polderstad de kaap van 100.000 inwoners. Inmiddels stelt de moderne tijd andere eisen aan steden in de Randstad, met het oog op de gewenste verstedelijking. Maar waar veel woningen bouwen? Het oog is gevallen op de opvallend brede Afrikaweg en directe omgeving, die Zoetermeer-Noord in tweeën snijdt. Hier wil de stad zo’n 4.500 woningen realiseren.

geeft zich 10 jaar om van Entree een hoogwaardige en levendige stadswijk te maken. De inzet is hoog: Entree moet hét visitekaartje van het nieuwe Zoetermeer worden, een energieneutrale en klimaatadaptieve wijk waar mensen vaak buiten willen zijn. Fietsers en wandelaars krijgen hier voorrang en deelmobiliteit wordt de norm, aldus de gemeente. De wijk zal ook de drie grote stadswijken Meerzicht, Driemanspolder en Rokkeveen met elkaar verbinden, zodat er meer interactie tussen wijken zal ontstaan. Ook Van Omme & De Groot gaat aan Entree bouwen. De anterieure overeenkomst met de gemeente voor 167 appartementen, 10 herenhuizen en 450 m2 commerciële ruimte is inmiddels ondertekend.

De weg is een belangrijke entree vanaf de A12. Dus een geschikte naam voor de ontwikkeling was snel bedacht: Entree. Zoetermeer

Met gevoel voor het verleden in Zevenaar renoveren ZEVENAAR Trekt Van Omme & De Groot naar het oosten? Toch niet, Rotterdam en omgeving blijft zijn rotsvaste basis. Maar af en toe uitstapjes maken verbreedt de horizon.

plek is bijzonder, want het gemeentelijk monument staat recht tegenover het Landgoed Huis Sevenaer, een historische kasteelboerderij met een ecologisch beheerd bospark en een biologisch gemengd boerenbedrijf.

Na Winterswijk zal het bedrijf ook in Zevenaar actief worden. Daar verwierven wij een voormalige meisjesschool die dienstdeed als kantoor voor de thuiszorgorganisatie STMG. De

Het voornemen is om de school na een gedeeltelijke sloop te renoveren. Er zullen circa 38 particuliere woonzorgappartementen in het gebouw worden gerealiseerd, zo is

het plan. De aankoop past in de strategie van Van Omme & De Groot om zijn werkveld te verbreden naar zorggerelateerde bouwen vastgoedontwikkeling. Van Omme & De Groot gaf Lengkeek architecten en ingenieurs als opdracht mee zorgvuldig om te gaan met de cultuurhistorische en sociaal-maatschappelijke aspecten. Het ontwerp ligt inmiddels ter beoordeling bij de gemeente Zevenaar.

ACTUALITEITEN

Newport Nesselande nadert zijn voltooiing

ROTTERDAM Van Omme & De Groot leverde onlangs de 44 koopappartementen en 49 huurappartementen op van de derde toren aan de Zevenhuizerplas in het Rotterdamse Nesselande. Particuliere kopers en huurders van belegger Altera gaan de woningen betrekken. Eind 2021 leveren wij 28 eengezinswoningen in het deelplan Kopenhagen op. Daarmee komt een einde aan de ontwikkeling van Newport Nesselande, dat in samenwerking met AM en Lithos Bouw is gerealiseerd. Het project won in 2011 de NEPROM-prijs voor locatieontwikkeling.

Het meest duurzame hotel van Nederland staat in Schiedam SCHIEDAM Naast Schieveste werkt Van Omme & De Groot ook aan een ander Schiedams project, dat na de definitieve oplevering ongetwijfeld veel aandacht krijgt. En dat moment is daar als het Van der Valk Hotel het interieur op orde heeft en naar verwachting begin 2022 de deuren opent. Het kan zich dan onderscheiden als groen hotel. In vaktaal: BREEAM Outstanding volgens de Dutch Green Building Council. Dan zijn er echt strenge ogen op je gericht, als bouwer. Het hotel bouwt Van Omme & De Groot met onder meer heel veel duurzaam FSC-hout. En daarin werd ver gegaan: koplatjes van nietvoorgeschreven hout gingen linea recta terug naar de leverancier. Het beton stelde leverancier De Hoop Pekso samen met gerecycled betongranulaat. Ook was er stevig toezicht op de afvalverwerking tijdens de bouw. Het nieuwe Van der Valk Hotel in Schiedam zal gaan bieden: 179 kamers, 9 suites, een congrescapaciteit voor 400 personen, 10 conferentiezalen, een groot restaurant, een skybar en wellness. Het hotel maakt deel uit van de metamorfose die de wijk Harga-Noord aan het doormaken is. Op deze locatie, in de oksel van de A4 en de A20, wil de gemeente Schiedam haar ambities waarmaken op het gebied van sport, groen, wonen, duurzaamheid, werkgelegenheid en leisure.

DOEN NAJAAR 2021

ACTUALITEITEN

Verbouwen op goalgetter-grond

DEN HAAG Aan de slag in de Joubertstraat in het Haagse Transvaal: zouden de mannen van Van Omme & De Groot weten dat ze op gewijde grond werken? Dit is de straat waar ooit de flamboyante Lex Schoenmaker heerste, de spits die als goalgetter ‘sexy-Lexie’ naam maakte bij ADO Den Haag en Feyenoord. Hij is nog steeds all-time Europees topscorer van de Kuipclub. De wijk bracht ook illustere figuren als Dick Advocaat, Dorus en Simon Carmiggelt voort. Kortom, veel vergane glorie, dus een opknapbeurt kan in deze buurt geen kwaad. De teller staat inmiddels op 500 woningen, de volgende 77, in opdracht van Staedion, staan op de rol. Ook in een andere Haagse wijk, Mariahoeve, gaat het hard. Zo’n 230 naoorlogse flats zijn reeds verduurzaamd, aan de Tarwekamp gaan nu 176 sociale huurwoningen op de schop.

Opgefrist Nettorama DEN BOSCH Alweer de 7e Nettorama maakte Van Omme & De Groot spic & span. Voor wie dit schoonmaakmiddel uit 1949 miste, hierbij de betekenis: opgeruimd, kraakhelder en piekfijn in orde. Denk eerst aan strippen door de slopers en daarna weer zorgvuldig opbouwen samen met installateurs, schilders, stukadoors, tegelzetters en andere vakmensen die Van Omme & De Groot aanstuurt. De Nettorama is nu ook veiliger dankzij het aanbrengen van brandwerende bekleding. Hoeveel werk en materialen in zo’n verbouwing gaan zitten, is vooraf nooit 100% in te schatten. Wel is duidelijk dat beide bedrijven de samenwerking tot op heden waarderen.

Lees meer over Nettorama op pagina 26

Bimmen waar je maar wilt Bouwers zijn doorgaans geen mensen die met het hoofd in de wolken lopen. Of het moet op een dak van een wolkenkrabber zijn, daar kun je ze gerust voor wakker maken. Ook projectontwikkelaars zijn techneuten, dus ook te porren voor een ommetje in de cloud. Zoals die van Losning ICT. Met deze organisatie is Van Omme & De Groot in zee gegaan. Losning ICT host zogenaamde grafische cloudservices, waarmee gebruikers onder meer met de programma’s Solibri en AutoCAD kunnen werken. Technieken als renderen, RD en VR kan de cloud met dezelfde performance als op kantoor realiseren. Veranderingen zijn direct zichtbaar. De cloud biedt onder meer de BIM-regisseur de mogelijkheid realtime met meerdere mensen in hetzelfde bestand te werken. Met een grafische-cloudwerkplek kunnen ook bijvoorbeeld werkvoorbereiders en uitvoerders vanaf iedere device, dus ook een tablet, direct een applicatie of bestand openen. Wat Iris Schouwenburg, BIM-regisseur en IT-specialist van Van Omme & De Groot, inmiddels kan onderschrijven: “Op ieder apparaat heb ik mijn eigen werkplek altijd bij de hand. Zowel vanuit de keet als vanaf kantoor, maar ook thuis. Altijd overal bij kunnen geeft veel vrijheid en flexibiliteit.” Veiligheid staat in de cloud voorop: Losning ICT zorgt dat de bestanden op een beveiligde server staan. En dagelijks worden back-ups en updates uitgevoerd. Dus je laptop kwijtraken is van een drama een ongemak geworden. Cloudbimmen, dat gaat nog heel groot worden.

Lees meer hierover op pagina 38

Architect Schippers Architecten

BOSKOOP TORENPAD 104 koop- en huurwoningen

Opdrachtgever Eigen ontwikkeling i.s.m. Woonpartners Midden-Holland en Trifolium Woondiensten te Boskoop Opgeleverd 2018

DOEN NAJAAR 2021

INTERVIEW

“DIT IS EEN WONDER! ZO MOET HET, ZO KAN HET”

DOEN NAJAAR 2021

INTERVIEW TEKST Jaap van Rijn FOTOGRAFIE Paul de Graaff

Maart 2018: De Ontwikkelcombinatie Schieveste dient een marktinitiatief in bij de gemeente Schiedam. Het plan: 300.000 m² ontwikkelen achter NS-station Schiedam Centrum. Bijzonder: 80% woningen, waarvan een groot deel sociale en middeldure huurwoningen, kantoren en commerciële voorzieningen. Opvallend: in december van datzelfde jaar tekende de Ontwikkelcombinatie al de grondreserveringsovereenkomst met de gemeente Schiedam.

En op 29 september van dit jaar zetten burgemeester Lamers van Schiedam en onder meer Guus de Groot namens de Ontwikkelcombinatie Schieveste de handtekeningen onder de gronduitgifteovereenkomst voor bouwvlak A. Je kunt dus in Nederland snel ontwikkelen, als de wil er maar is. Het enthousiasme van zowel Guus de Groot als Lydia Buist, projectdirecteur SchieDistrict, valt op: ontspannen, gelach, geen onvertogen woord. Met reden. Dit is de dag dat de gronduitgifteovereenkomst wordt ondertekend, kort nadat het Bestemmingsplan Schieveste door de gemeenteraad is vastgesteld. TWEE JAAR TUSSEN DE EERSTE HANDTEKENING EN DE ONDERTEKENING VAN DE GRONDOVEREENKOMST, DAT ZIE JE NIET VAAK.

Lydia Buist: “Dat is best bizar snel. Belangrijke factor was en is dat het college en de gemeenteraad de ruimte geven aan de ontwikkelingen binnen de gebiedsontwikkeling SchieDistrict.” Guus de Groot: “Dit project kent een on-Nederlands hoog tempo. Wat ontwikkelaars doorgaans meemaken met anterieure overeen-

SCHIEVESTE IN HET KORT GROENE GORDEL

De gemeente Schiedam gaf ontwerpbureau De Zwarte Hond opdracht om het Kwaliteitsplan Schieveste op te stellen, een publiekrechtelijk toetsingskader. Belangrijkste doel van dit Kwaliteitsplan: het op voorhand aangeven wat de gemeente belangrijk vindt qua ruimtelijke ordening op Schieveste. In het plangebied, dat voorheen als kantorenlocatie was bestemd, staan nu drie kantoren en een schoolgebouw, de rest is onbebouwd. Vanwege de grote vraag naar woningen mag Schiedam in het kader van duurzame verstedelijking het gebied voor woningbouw bestemmen. Dit in overleg met de partners in de Verstedelijkingsalliantie (acht grote regiogemeenten) en de Stadsregio Rotterdam. Een van de aanbevelingen van De Zwarte Hond: Schieveste moet deel gaan uitmaken van de groene gordel van het Beatrixpark tot aan het Roel Langerakpark en het Vroesenpark in Rotterdam. Een recreatieve route door Schieveste kan deel gaan uitmaken van het stedelijk weefsel

SCHIEVESTE IN CIJFERS EN FEITEN

van Schiedam. Inmiddels ontwierp Steven Delva van DELVA Landscape Architecture & Urbanism de openbare ruimte van Schieveste met als drager de groene enfilade, een 800 meter lang lint. Langs deze enfilade gaan de bewoners van Schieveste van verschillende groene stadslandschappen genieten. DYNAMISCHE STEDELINGEN

Schieveste moet uitgroeien tot een aantrekkelijke, qua bewoning gemêleerde stadswijk voor dynamische stedelingen. Het gaat zowel om starters, studenten, expats en locals alsook om senioren, die allen graag in een fraaie stedelijke omgeving willen leven.

Meer informatie:

www.schieveste.nl en schiedistrict.nl

LOCATIE

INITIATIEF

PLANNING

AMBITIE

Tussen A20 en NS-station Schiedam Centrum, knooppunt van openbaar vervoer (metro, trein, tram en bus).

arktinitiatief van Van Omme M & De Groot, Dura Vermeer, VolkerWessels Vastgoed en Synchroon i.s.m. KuiperCompagnons en DELVA Landscape, Architecture & Urbanism.

Gronduitgifteovereenkomst 1e fase van 1.200 appartementen: september 2021; start bouw 1e fase: medio 2023.

Uitgroei tot een volwaardige stadswijk met circa 3.000 (sociale) koop- en huurwoningen, commerciële en maatschappelijke voorzieningen.

INTERVIEW

WAS HET EEN WANDELINGETJE IN HET PARK?

komsten, gronduitgiftes en aanpassingen van bestemmingsplannen: alles wat maar in de weg kan liggen, ligt in de weg voordat je eindelijk de handtekening kunt zetten. Hier is het extreem snel en goed gegaan. Tot nu toe ben ik blij verrast. Dit is een wonder! Zo moet het, zo kan het, dat wordt door Schiedam bewezen. Met dank aan de betrokkenheid, het elan en het doorzettingsvermogen van Lydia en haar projectteam en de betrokken wethouders, die er helemaal voor zijn gegaan.”

Lydia: “Echt niet. We hebben elkaars nieren wel geproefd, hoor. Er bestaat geen enkele ontwikkeling zonder ontwikkeling. Dat hoort erbij, je moet daar niet bang voor zijn. Wij werken met open vizier.” Guus: “We zijn met hetzelfde bezig in Schiedam. Niet zeggen dat je rechts afslaat en dan linksaf gaan. Dat is hier, even afkloppen, niet het geval geweest. Uiteraard ontwikkelen we Schieveste met drie partners, dat zijn andere bloedgroepen. Je moet zo nu en dan wel met kunstgrepen de snelheid erin houden.”

Lydia, glimlachend: “Niet vergeten: wij zijn enkel faciliterend. Tot ver in het weekend, dat wel. Schiedam is een zeer gemotiveerde gemeente en SchieDistrict is een dedicated team, dat maakt het verschil.”

Lydia: “Ik krijg inmiddels van buiten signalen van ‘Krijg nou wat, Schiedam is ineens booming!’ Maar het kantelmoment was eerder. Als je het beeld van de stad van 15 jaar geleden voor ogen hebt, zie je dat er al bergen werk zijn verzet. Panden zijn opgeknapt, nieuwe kades werden aangelegd, de ontwikkeling van het Dirkzwagerterrein in het centrum is in volle gang. Alle kleine en middelgrote steden tobben met hun centra omdat de winkelcapaciteit afneemt door online concurrentie. En dan ligt Schiedam ook nog eens vlak bij Rotterdam en Den Haag, die bieden natuurlijk ook stevige concurrentie. Wij leggen dan ook meer de focus op een aantrekkelijke mix van woningen, cultuur, horeca en winkels op een schaal die past bij de vraag in deze stad.”

Guus: “Het woord ‘nee’ bestaat niet. Wij hebben dat ooit ook mogen ervaren in het Rotterdam van de ‘rooie’ bouwwethouders, Riek Bakker als hoofd Stadsontwikkeling en Jan Doets als directeur van het toenmalige Grondbedrijf, met de ontwikkeling van de Kop van Zuid. Wat Schieveste betreft hebben we destijds een initiatiefplan laten maken door Gijs van den Boomen van KuiperCompagnons. Na het doorrekenen hebben we het gepresenteerd aan de gemeente Schiedam. En die inspanningen leidden tot wat we vanmiddag gaan doen, de ondertekening van de gronduitgifteovereenkomst van bouwvlak A en dus de start van de eerste fase van Schieveste.”

“HET HEET WEL SCHIEVESTE, MAAR HET WORDT ZEKER GEEN VESTE!”

DOEN NAJAAR 2021

INTERVIEW

ZAL DE HISTORISCHE BINNENSTAD GAAN PROFITEREN VAN SCHIEVESTE?

Lydia: “De ontwikkeling heet wel Schieveste, maar het wordt zeker geen veste! Bewoners van Schieveste kunnen straks makkelijk en via aantrekkelijke routes van en naar het centrum lopen of fietsen.” IS SCHIEVESTE HET GROOTSTE PROJECT OOIT VOOR SCHIEDAM EN VAN OMME & DE GROOT?

Lydia: “Ik denk wat Schiedam betreft wel. Het gaat niet alleen om Schieveste, deze woonontwikkeling heeft ook een positief effect op de bedrijventerreinen direct aan de andere kant van de snelweg, de Spaanse Polder en de ’s-Gravelandsepolder. Hier is straks genoeg woonruimte voor de mensen die daar werken. En dan komen er nog eens 500 woningen aan de zuidzijde van het station bij. Dat hoort allemaal bij deze gebiedsontwikkeling.” Guus: “Het past wat ons betreft in het rijtje grote projecten zoals Rotterdam Nesselande en Zoetermeer Oosterheem. We pakken Schieveste aan met drie partners, zodat het voor eenieder behapbaar blijft.”

MAXIMALE BEENRUIMTE

Lydia: “De gemeente Schiedam steekt als cofinanciering €18 miljoen in Schieveste omdat we ook sociale en middeldure huurwoningen en koopwoningen voor mensen met een smalle beurs willen realiseren. Schieveste zal tevens in het hogere segment woningen gaan bieden, om de doorstroom in de stad te verbeteren. Schiedam heeft in het regio-overleg aangegeven binnen 10 jaar 7.000 nieuwe woningen te gaan bouwen. Helaas hebben we niet de beschikking over een

De nieuwe bewoners van Schieveste zijn straks voor hun ontspanning niet alleen aangewezen op de binnenstad. Direct om de hoek strekt zich het Pathé Euroscoop Cinema & Leisure Centrum uit. Behalve naar een casino en een gamehal kunnen bezoekers er ook een hapje eten in restaurants als Happy Italy, De Beren, Bram Ladage Gourmet en Mr. Chow. Het hoofdgerecht is het Pathé Euroscoop Schiedam-bioscoopcomplex, waar de uitbater weet dat Nederlanders zo’n beetje de langste mensen op aarde zijn. Bezoekers mogen hier maximale beenruimte en extra brede armsteunen verwachten.

INTERVIEW

MECHATRONICA IN DE POLDER

uitleggebied. De stad kan deze opgave alleen realiseren op vrijkomende of lege stukjes grond. Dit beschouwen we als een uitdaging. Wij rollen het matje uit voor de projectontwikkelaars en bouwers, wij faciliteren hen. De plannen van de ontwikkelcombinatie Schieveste stellen tot nu toe niet teleur, je ziet hoeveel woningen de partijen op dit stukje grond kunnen ontwikkelen. En dat boven op een knooppunt van openbaar vervoer, denk aan bus, tram, metro en trein, de ring van Rotterdam voor de deur en het vliegveld bijna om de hoek. Verder is een upgrade van NS-station Schiedam Centrum een ambitie. Het is een van de weinige treinstations in Nederland waarin de spoorse partijen tot nu toe nauwelijks hebben geïnvesteerd.”

Ook op het bedrijventerrein ’s-Gravelandsepolder pakt Schiedam door. De gemeente ondertekende onlangs met SKD Vastgoed (VolkerWessels) een overeenkomst over de ontwikkeling van de Mechatronica Innovatie Campus Schiedam, de MICS. Mechatronica combineert vakgebieden als elektronica, robotisering, mechanische aandrijftechniek, elektrotechniek en ICT. Het 42 hectare grote campusterrein wordt een cluster van onderwijs en onderzoek en zal nieuwe bedrijven aantrekken. De ’s-Gravelandsepolder huisvest al een groot aantal van dit type ondernemingen. Denk aan Boers & Co, dat onder meer mechatronische assemblages voor internationale markten produceert.

Guus: “Dat komt nu goed uit, want het station kun je dan perfect laten aansluiten op het plan.” Lydia: “Wat mij ook bevalt aan jullie plan is de vormgeving van de woningen. Het gaat om opvallend ranke torens. Als je die bijvoorbeeld vergelijkt met de Lee Towers op het Rotterdamse Marconiplein, dan valt op dat de Schievestetorens minder massief zijn, ze zijn veel smaller maar wel even hoog. Deze maatvoering past bij een stad als Schiedam. Het is geweldig dat je zo’n grote woonlocatie op een kaal stuk grond op loopafstand van het centrum kunt realiseren. Dat moet wel een bijzondere aantrekkingskracht krijgen. En daar gaan we de komende tijd hard aan verder werken.” •

DOEN NAJAAR 2021

REPORTAGE TEKST Jaap van Rijn FOTOGRAFIE Paul de Graaff

ALTIJD EEN VAKANTIEGEVOEL AAN DE WESTEINDERPLASSEN!

REPORTAGE

De Westeinderplassen: veel water, veel groen, veel eilandjes — honderden —, met daarboven fraaie Hollandse luchten. Kortom, een waterparadijs voor zeilers, surfers, fietsers, wandelaars en dagjesmensen. Het leven is goed rond de plassen van Aalsmeer en Kudelstaart, parels aan de Grote en Kleine Poel. Wat een puik idee destijds, zo’n 1.100 jaar geleden, om de schop in het veen te zetten. Hoewel de daardoor ontstane, maar gaandeweg losgezongen Westeinderplassen in de loop der eeuwen steeds meer grond wegvraten, blijkt anno 2021 vanaf een praam de oevers en het water bekijken amusant tijdverdrijf. Als het maar droog blijft. Want vanaf de Noordzee schuift langzaam maar zeker de volgende grijze massa deze kant op. Zo’n 200 jaar geleden kent het volk andere zorgen. De waterwolf, de bijnaam van het alsmaar uitdijende Haarlemmermeer, nadert — door zware stormen aangejaagd — de plassen en het dorp Aalsmeer. Een onmetelijk grote watervlakte dreigt te ontstaan tussen Leiden en Amsterdam. Besloten wordt het meer droog te leggen. Mannen, gewapend met slechts een schop — zo wil de overlevering —, graven een 60 kilometer lange ringvaart van maar liefst 3 meter diep en 20 meter breed, waarna nieuwe stoomgemalen het water uit het meer gaan pompen.

KOLENHAVEN Met de toename van de welvaart ontdekken steeds meer Nederlanders de pleziervaart en de zeilsport. Van deze populariteit profiteren de 1,5 meter diepe plassen en de eilanden bij Aalsmeer en Kudelstaart. Een bescheiden vorm van pleziervaart is de rondvaart over de Westeinderplassen. Uiteraard in een omgebouwde praam, het type platbodem dat de laatste overgebleven eilandkwekers nog steeds gebruiken om planten te vervoeren van en naar de kassen, zoals sneeuwballen, seringen en Ilex, hulst met rode besjes, die het goed doen rond de kerst.

VRUCHTBAAR SLIB Waarom worden de Westeinderplassen ook niet drooggelegd? Vanaf de 10e eeuw beginnen mensen hier met graven, later ook tot onder de waterlijn zodat eilandjes ontstaan. Uit het ondiepe meer is eenvoudig vruchtbaar dan wel brandbaar slib te baggeren, het zwarte goud van de plassen. Van het veen maken mensen turfbroodjes, een brandstof die zij verkopen aan Amsterdammers en Haarlemmers. In de loop der eeuwen gaan mensen met het slib op de veengronden kweken, onder meer laanbomen voor de kastelen, vruchtbomen en aardbeien. De laatste teelt is eind 19e eeuw zo belangrijk dat de Aalsmeerse vlag de kleuren van de aardbei krijgt: het zwart van de grond, het groen van het loof en het rood van de vruchten. Nog een eerbetoon: de Aardbeiensloot. Ondertussen komen sierbloemen steeds meer in zwang. Deze teelt verdringt uiteindelijk de aardbeien. Kwekers stappen over op de snijbloementeelt in verwarmde kassen op het vasteland, de eilanden van de Westeinderplassen verweesd achterlatend. Het blijkt een goede zet. De bloemenveiling van Aalsmeer groeit uit tot dé draaischijf van de mondiale bloemenhandel, inmiddels ook online. DOEN NAJAAR 2021

De praam met gids vertrekt vanaf de kade van de Historische Tuin, hartje Aalsmeer. Een opvallend gemengd publiek, jong en oud, vult de twee boten. In de eerste sloot die we aandoen, vaart de praam langs een voormalige kleine kolenhaven waar de kwekers ooit hun brandstof ophaalden om de kassen mee te verwarmen. Hier lagen de ‘sloppenwijken’ van Aalsmeer, aldus de schipper, want niemand met een beetje geld wilde destijds dicht bij het water wonen. De armsten leefden aan de oevers in plaggenhutten, waar zij veel last hadden van muggen, ratten en stormen.

REPORTAGE

ZES NULLEN “Wie nu een huis aan deze oevers wil kopen, heeft geluk als voor de zes nullen een één staat en niet een twee of een drie”, zo weet de schipper. Zijn boot glijdt langs een lommerrijk etablissement met terras dat onderdeel is van Jachthaven Dragt, gesticht in 1910 en daarmee de oudste van de Westeinderplassen. De haven is een initiatief van Amsterdamse ondernemers die mogelijkheden in en rond de plassen zien dankzij de opening van de treinverbinding met de hoofdstad. Veel rijke Amsterdammers hebben inmiddels tijd over om te recreëren, een nieuw fenomeen. Bij Dragt bouwen de ondernemers ook een pand waar eigenaren hun boot overdekt kunnen stallen. De jachthaven van nu is in grote lijnen dezelfde als die van 111 jaar geleden.

BOVENLANDEN Na Dragt vaart de praam langs nog een paar jachthavens. Een van de opvarenden wil weten waarom de meeste kwekerijen op de bovenlanden, het lint van landtongetjes en honderden eilanden rond de Kleine Poel, verdwenen. In de jaren 70 stegen de gasprijzen flink, zodat vele kleine kwekers met hun kassen het financieel niet meer konden bolwerken, zo vertelt de schipper. Uitbreiden is geen optie vanwege de vele plassen en sloten. Dus bouwen kwekers een nieuw bestaan op door van hun bedrijven jachthavens te maken.

WONEN IN WESTEINDERHAGE ‘Om de hoek’ van de Westeinderplassen ontwikkelt Van Omme & De Groot de nieuwe woonwijk Wonen in Westeinderhage. Deze wijk wordt circa 270 woningen groot en door de diversiteit aan woningen een wijk voor iedere levensgenieter! Van jong tot oud en van single tot gezin. In Westeinderhage komen appartementen, beneden- en bovenwoningen, rijwoningen, twee-onder-een-kapwoningen en vrijstaande woningen, zowel koop als huur.

Status: In ontwikkeling

Verwachte start verkoop fase I: 1e kwartaal 2022

REPORTAGE

SCHUILHUISJES De bovenlanden vormen een fascinerend eilandenrijk van paradijsjes, waar eigenaren en pachters in hun schuilhuisjes van maximaal 3 bij 4 meter van de rust genieten. Permanente bewoning is niet toegestaan. De maat geldt ook voor tenten op de kampeerlandjes. Maar daarbij is niet gedacht aan de inventieve Hollander, die met een op rails uitschuifbare binnentent zijn leefoppervlakte verdubbelt. Het schip vaart langs een paar eilandjes die nog als kwekerij dienstdoen. Mede dankzij de Stichting De Bovenlanden Aalsmeer, die zich inspant voor een aantrekkelijke mix van afwisselende, unieke natuuren cultuurlandschappen. Deze aanpak trekt inmiddels krakeenden, zilverreigers en roofvogels. De aangelegde rieteilanden, de rietzuddes, kunnen het water zuiveren. Hier schuilt de zeldzame Europese meerval. “Loerissen die ’s nachts jagen”, zo weet de schipper. ’s Nachts naaktzwemmen door mannen raadt hij af, of alleen op de rug. De meervallen eten vooral wormen, vandaar.

VROUWENTROOST Het schip kiest koers naar de Grote Poel, met als belangrijkste blikvanger de 51 meter hoge watertoren in art-decostijl, een rijksmonument gebouwd in 1928 door dé watertorenarchitect van Nederland, Hendrik Sangster. Check de website voor de spaarzame openstellingen. Een kostbare manier om in de toren te komen: trouwen. Daar staat de torenbeheerder voor open. Direct achter de toren bevinden zich betonnen voormalige waterreservoirs, waarin het charmante Art Flower Museum bezoekers verwelkomt. De exposities van hedendaagse kunst hebben altijd bloemen, planten en natuur als thema. Dit najaar verwacht het museum een expositie met keramiek van Inge Bečka, bekend om haar SaggarStack, een tulpenstapel-vaas. Ook is er magisch realistisch beeld van bloemen te zien, gemaakt door Rob de Heer.

DOEN NAJAAR 2021

Tevens het vermelden waard hier aan de plas: de boulevard met strand in aanleg en het surfstrand Vrouwentroost, vernoemd naar de gelijknamige buurtschap, die ooit de plek was waar door Napoleon opgeroepen mannen afscheid namen van hun geliefden. Maar wie moest nu wie destijds troosten? Etablissement On The Rock biedt als troostrijk uitzicht de zeil- en surflessen voor kids op de Grote Poel. Tijd om via de ringvaart de thuishaven op te zoeken. Maar eerst varen we nog langs vier openbare eilanden waar je vrij mag aanleggen en 48 uur mag verblijven.

REPORTAGE

HISTORISCHE TUIN De rondvaartboot glijdt vanuit de ringvaart de sloot in die het Praamplein en de kade van de Historische Tuin scheidt. Nog even bukken. “Want anders hebben we straks twee fotografen”, weet een van de opvarenden. “Of twee camera’s”, zo verwacht de reisleider. Iedereen lachen. Eenmaal op de kade eerst wat eten op het terras van Het Tuinhuis — “biologisch, streekgebonden en uit eigen tuin!” — en dan duiken we de Historische Tuin in. Daar kijk je na zo’n vaart anders tegenaan, dankzij de audiotoer. Je kunt ook een rondleiding boeken of op eigen houtje ervaren hoe de Aalsmeerse tuinbouw opbloeide vanaf 1700 tot aan 1960. Alle bomen, planten, heesters en bloemen die in deze streek ooit uit de grond schoten, staan op de tuin, een mekka voor de groenliefhebbers. Planten, bloemen, fruit en groenten kopen behoort tot de mogelijkheden, ook via een miniveiling. Op de tuin treft de bezoeker tevens doorgeschoten groenten aan als sla, voor het zaad. Met reden: de Historische Tuin werkt mee aan een project om oude groenten en fruitrassen te beschrijven en in stand te houden.

“PALING BOTST MET JUDO” Tip van een kenner: een palinkje pakken bij Dirk en Anneke Eveleens in Burgerveen. Ook hier fraai uitzicht op de plas en de ringvaart. Bij binnenkomst valt het op de muur bevestigde krantenbericht “Paling botst met judo” op. Lang verhaal kort: in 1971 besluit Dirk Eveleens, een begenadigd judoka, getraind door Anton Geesink, te kiezen voor zijn palingrokerij. Van vervangers kon geen sprake zijn, want weinig mensen hadden (en hebben) verstand van de rooktechniek. Die luistert nauw. Dirks zoon baat inmiddels het eethuis met rokerij samen met Anneke uit. Zelden zo gastvrij ontvangen. Ondanks dat we onaangekondigd binnenstappen, mogen we niet alleen de rokerij bezichtigen, maar volgt ook een spoedcursus paling schoonmaken. Paling moet zwemmen, dus trekt Dirk een fles Elzasser pinot gris — wijntip van de Amsterdamse kok Julius Jaspers — open. De wijn combineert perfect met de diepe, haast fruitige, subtiele rooksmaak van de volvette paling. Met dank aan het roken boven oud eikenhout. Vakwerk.

RONDJE WESTEINDERPLASSEN De vaartocht en de tuin blijken de moeite waard. Ook aanbevelenswaardig: een rondje Westeinderplassen, met de fiets of met de auto. Je kunt aanmeren bij vele horecagelegenheden met terras, zoals Joseph Aan de Poel, Oevers, Brasserie Nieuwe Meer en Brasserie De Haven, en natuurlijk bij de winkel met terras van palingrokers Dirk en Anneke Eveleens in Burgerveen. Bezoek tijdens het rondje ook de twee forten. Dat van Aalsmeer huisvest CRASH Luchtoorlog & Verzetsmuseum, gerund door vrijwilligers. Kudelstaart bezit het fraaie Fort Kudelstaart, dat wellicht van een familiejachthaven zal uitgroeien tot Nautisch Centrum Zeilfort. We verlaten de plassen en weten inmiddels dat het hier goed wonen is.

LIFESTYLE TEKST Jaap van Rijn FOTOGRAFIE Paul de Graaff ASSISTENT Dewi van ’t Hoog STYLING Miquel Mohamedjar VISAGIE Yvon Geurts MODEL Lotte Moens

SPIC EN SPAN NETTORAMA Waarom zou een door Van Omme & De Groot opgefriste supermarkt geschikt zijn als decor voor een modeshoot? Heb je even… Dit is wel de Nettorama in Gorinchem, ook bekend als Gorkum, volgens de ANWB Nederlands Allermooiste Vestingstad, met een spectaculair uitzicht op het rivierenlandschap en waar een moderne vibe door de straten waart. En meer: “Schitterend bewaard gebleven zijn de wallen: een groen lint om de stad met knoeperds van kastanjes en platanen om onder te flaneren”, aldus de Algemene Nederlandse Wielrijders Bond. Je doet jezelf tekort als je niet een keer kiest voor een stadswandeling met een van de lokale storytellers. Ook de Nettorama past in het plaatje, want sluit met haar rode tinten perfect aan op de rood-wit gestreepte Gorkummer stadsvlag. Ook het geel en blauw van het stadswapen vindt de shopper in de winkel terug. Kortom, zelden zo’n spic & span supermarkt gezien die naadloos bij het DNA van een stad past. Hier is een hedendaagse modeshoot op zijn plaats.

DOEN NAJAAR 2021

LIFESTYLE

DOEN NAJAAR 2021

LIFESTYLE

DOEN NAJAAR 2021

LIFESTYLE

INTERVIEW TEKST & FOTOGRAFIE Jaap van Rijn

“VEILIGHEID STAAT VOOROP, IK DOE GEEN CONCESSIES”

Al is het nog vroeg dag, er valt alvast een verjaardag te vieren. Een van de bouwjongens trakteert op tompouce. Het moet bijna elke dag raak zijn. Want er werken aardig wat vaklieden op de bouwplaats van Bay House aan de kade van de Rotterdamse Rijnhaven. En Amber van Voorst tot Voorst weet precies wie, wat en waar.

DOEN NAJAAR 2021

INTERVIEW

EEN DAG VAN AMBER VAN VOORST TOT VOORST

Je komt niet ongezien langs logistiek uitvoerder Amber van Voorst tot Voorst. Haar keet vormt de toegangspoort tot de bouwplaats op de kop van Katendrecht, de vaklieden – zo’n 65 per dag – en leveranciers weten dat vele lijntjes via haar lopen. Die tompouce arriveert om negen uur. Dan heeft Amber er al 2,5 uur op zitten. Om halfzeven bespreekt ze – na een kop thee met collega’s – hoe laat en welk transport met bouwmaterialen op de bouwplaats komt en waar de materialen moeten staan voor de torenkranen. Vervolgens gaat ze naar haar eigen keet, waar ze op de computer de Excellijst ‘Bouwplaats-registratie’ opent. Op deze lijst staan de locaties van de binnenkomende vrachten en het personeel. Dagelijks komen er zo’n 20 tot 25 vrachten binnen. Betonmixers, trailers met opleggers en grote vrachtwagens.

Logistiek uitvoerder Bay House

GEWELDIGE TECHNOLOGIE

Om zeven uur arriveerde de eerste vracht, prefabwanden. Amber vertelt: “Ik open de toegangspoort via de telefoon, die ook is aangesloten op mijn mobiel. Een geweldige technologie, dat je zo werkelijk alles van afstand kunt regelen. Na ontvangst van de vrachtbrief begeleid ik de chauffeur naar de plek waar hij de vracht lost. Ik heb de dag ervoor al overleg gehad met de rigger, de man die de materialen omhooghijst, waar de wanden komen

BAY HOUSE

INTERVIEW

te staan. Ik controleer of de vracht ongeschonden is, en zo niet, dan maak ik foto’s en stel een rapport op. Vervolgens gaat de informatie naar de verantwoordelijke persoon, die de vervolgstappen neemt.” UITDAGING

Na de wanden staat de volgende leverancier voor de poort: Breur met hang-en-sluitwerk. Dat wordt opgeslagen bij ander klein materiaal, zoals schroeven, spijkers, speedboren en boutankers, in de daar-komt-niet-iedereen-binnen-container. “Boodschappen doen voor eigen gebruik is niet toegestaan. Alleen de leidinggevende en ik hebben een druppel, de ‘sleutel’ van de detectiepoort”, licht Amber toe. Er zijn dagen dat Amber zes vrachten op een dag verwerkt. De uitvoerders plannen zelf wanneer ze bepaalde materialen nodig hebben. Met Amber bespreken ze wanneer en hoe laat een vracht kan komen. Amber vindt de logistieke organisatie van een bouw een uitdaging: “Soms gaat het gesmeerd en soms vraagt een dag om vele oplossingen. Het is tof om te zien als dankzij de goede logistieke plannen en draaiboeken alles op rolletjes loopt. Dan zie je de hele dag de drie kranen hijsen en draaien zoals wij dat hebben bedacht.”

DOEN NAJAAR 2021

INTERVIEW

ZAKKEN VOL LEGO

Amber kwam via een omweg op de bouwplaats terecht. Opmerkelijk, want ze vond als kind al de bouw aantrekkelijk. “Ik begon mijn bouwcarrière met lego, dat was echt mijn ding. Ik had zakken vol steentjes. Ik bouwde ook een schuur en leerde timmeren en schilderen.” Het was haar moeder die Amber in eerste instantie op een ander spoor bracht. Zij leverde met een warung Indonesische snacks aan de pasar malams in Nederland, België en Duitsland. De eerste job van Amber was het verzorgen van de marketing voor deze catering. Van het een kwam het ander. Ze werkte jarenlang in de horeca, in zaken als Old Dutch in Rotterdam, het Monte Carlo Bay Hotel in Monaco, en als barmanager bij Van der Valk Avifauna. Amber: “Ik was op zeker moment de horeca zat. Mijn vader was actief in de beveiliging en zorgde dat ik me kon omscholen. Zo kwam ik ook in aanraking met bouwplaatsbeveiliging. Dat beviel me heel goed. Na een basisopleiding bouwkunde kon ik aan de slag bij een bouwbedrijf.” THE BOX

Tijd om naar buiten te gaan, de bouwplaats en de zon lonken. Amber blijkt populair, van alle kanten vangen we positief

bedoelde kreten op. Dat de oren ervan klapperen is alleen maar goed, krijgen die ook een beetje beweging. Ze weet zicht- en hoorbaar respect af te dwingen. We stappen met ijzervlechter Jan Teglaar in de bouwlift en lopen vervolgens naar een bijzonder deelproject in het Bay House. Jan is medeverantwoordelijk voor de realisatie van The Box, een 1.000 m2 groot en vier verdiepingen beslaand appartement, waarvan de voor- en achtergevel voornamelijk uit glas gaan bestaan. En dat precies in het midden van het gebouw. Een zware staalconstructie zal Rotterdams grootste appartement mogelijk maken. Jan: “Ik kan lezen en schrijven met Amber. En we kunnen elkaar ook de waarheid zeggen. Zit je met een deadline, dan kan het schoonhouden van de werkvloer erbij inschieten. Zij houdt ons dan scherp.” Amber: “Veiligheid staat voorop, ik doe geen concessies.” Eenmaal weer terug in de keet stapt een vakman naar binnen. Hij kan iets niet vinden. Dan blijkt dat Amber werkelijk weet waar alles ligt, tot aan de laatste spijker: “Ik ben het eerste aanspreekpunt van deze bouw. Als ze iets kwijt zijn, dan weten ze me ook te vinden.” Die gasten boffen maar met zo’n degelijke poortwachter. •

NEWPORT ROTTERDAM NESSELANDE Deelplan Kopenhagen — 93 appartementen en 28 eengezinswoningen

DOEN NAJAAR 2021

Architect 3XN (Kopenhagen) Opdrachtgever Eigen ontwikkeling i.s.m. Lithos Bouw en AM Opgeleverd Kopenhagen-woontoren september 2021 Oplevering Kopenhagen-eengezinswoningen eind 2021

INTERVIEW TEKST Jaap van Rijn FOTOGRAFIE Paul de Graaff

DE ENERGIETRANSITIEKOORTS LOOPT OP AAN DE SEVILLAWEG Het testen van een elektrische bedrijfsbus met 700 liter water, een groot dak vol zonnepanelen leggen, huizen voorbereiden op een aardgasloze toekomst en werken met elektrische bouwkranen: je kunt niet zeggen dat ze bij Van Omme & De Groot op hun handen zitten. Hoofd materieel René van Vliet en Olivier Hoogveld, directeur Transformatie, Verbouw en Onderhoud, delen hun recent opgedane ervaringen.

Van Omme & De Groot stapt gefaseerd over op elektrisch vervoer en gaat daarbij niet over één nacht ijs. René van Vliet testte eerst een Toyota-bus met 75 kWh accu: “We hebben in de bus 700 liter water in IBC-containers vervoerd. Dat komt ongeveer overeen met een normale belading met gereedschap en materialen. Het opgegeven maximale laadgewicht bedraagt 1.000 kg. De resultaten vielen mee. Het is wel zo dat we de maximale, opgegeven actieradius van 330 km met een korreltje zout nemen. We houden 200 km aan, vanwege de imperiaal, filerijden, koud weer en de vele stadsritten. De meeste mensen van ons werken en wonen in een straal van 50 km rond Rotterdam. Dus moet die actieradius voldoende zijn.” Olivier Hoogveld: “We selecteren personeel dat positief staat tegenover elektrisch rijden, mensen moeten er een gevoel bij hebben. Als iemand wil laten zien dat het niet werkt, dan kun je problemen verwachten. En als iemand wil aantonen dat het wel werkt, dan lukt het. Ik heb vrienden die met de elektrische auto met het gezin en volle bepakking op vakantie zijn gegaan. De een vond het fantastisch: lekker uit kunnen rusten en wat eten tijdens het opladen. Een ander meldde een bijna-echtscheiding omdat bij het vakantieadres

DOEN NAJAAR 2021

geen oplaadpunt in de buurt was. Moest er een auto worden gehuurd. Ik wil maar zeggen: als je het goed organiseert, is elektrisch rijden goed te doen.” René van Vliet: “De bus meenemen naar huis en daar opladen is nog een dingetje. Woon je tweehoog in de stad en zijn de openbare laadpalen bezet, dan is dit geen positieve ervaring. Dat zijn nu de uitdagingen voor ons. Daarom krijgen de mensen die het leuk en interessant vinden en bij hun huis kunnen opladen als eerste zo’n bus. Het mes snijdt aan ‘meerdere’ kanten. We produceren als bedrijf minder vervuiling. Daarbij rijdt elektrisch lekker en het scheelt twee keer tanken in de week. We hebben overwogen om hier op de Sevillaweg een paar snelladers te plaatsen, mede omdat het dak van deze locatie vol ligt met zonnepanelen. Maar die laders kosten € 30.000 per stuk, omdat je ook een dikke voeding nodig hebt. Dus daar wachten we nog mee. Er staan hier wel zes laadstations van 11 kWh. We kunnen voorlopig nog niet 100% elektrisch gaan rijden. We nemen ongeveer vijf jaar de tijd om ons hele wagenpark te vervangen. Voor de zware aanhangers moeten we nog steeds de dieselbus pakken. En ook hoogwerkers kun je niet met de elektrische bus trekken. Maar we maken alvast een eerste stap."

INTERVIEW

DAARBIJ RIJDT ELEKTRISCH LEKKER EN HET SCHEELT TWEE KEER TANKEN IN DE WEEK.

Olivier Hoogveld: “Er zit ook nog een andere, interessante kant aan: vanwege je elektrische wagenpark krijg je meer werk in de stadscentra. In 2025 mag je de stad niet meer in met diesel en benzine. Zo worden we langzaam maar zeker richting elektrisch geduwd.” ENERGIEBESPARING

Bij energiebesparing speelt naast het kostenaspect ook beleving een rol. Wat kun je zelf doen en wat op de bouwplaats? Van Omme & De Groot kiest in ieder geval voor een groot dak vol zonnepanelen. Olivier Hoogveld: “Uiteraard is het een financieel gedreven maatregel. Maar het is ook leuk om te organiseren en de opgedane kennis is een mooie bijvangst. Natuurlijk plukken we ook het laaghangende fruit, denk aan ledverlichting binnen en buiten. Je kunt je winst op de bank zetten, wij kiezen er vaak voor deze aan te wenden voor dergelijke investeringen. Wat de bouwprojecten betreft, daar staat de energietransitie ook steeds vaker op het programma. En dan ervaar je hoe complex die transitie kan zijn. Voor woningcorporaties bereiden we renovatiewoningen voor op elektrisch koken.” ELEKTRISCHE BOUWKRANEN

Ook met de bouwkranen maakt Van Omme & De Groot groene stappen. Het bedrijf werkt met elektrische kranen van het Brabantse Spierings en van Liebherr. René van Vliet: “Spierings is een opvallend innovatief bedrijf. Ze bouwen volledig elektrische kranen die op een netverbinding kunnen werken tussen 11A en 32A. Dat is fijn, want dan heb je maar relatief dunne kabels nodig. Ook bouwen ze hybride kranen met accu’s.” Olivier Hoogveld: “Als het kan, kiezen we voor elektrisch, ook omdat het goedkoper is. Het is daarbij beter voor de omgeving. Hoeft het dieselaggregaat niet meer tussen de woningen te stampen. Onze vorige mobiele kranen, die op brandstof draaiden, mogen al niet meer staan in de stadscentra. Dat is de reden dat we die kranen vervangen terwijl ze nog niet zijn afgeschreven. “We lopen met ‘elektrisch’ voorop op de capaciteit die elektraleveranciers kunnen leveren. We maken nog steeds mee dat er geen geschikte aansluiting is. Of dat de buurt en laadpalen alle spanning opslurpen. Overigens zijn wij met die eigen elektrische kranen onderscheidend, die hebben veel aannemers niet.” CIRCULAIR BOUWEN

Olivier Hoogveld ervaart dat ook circulair bouwen best uitdagend is. “De keukenleverancier kan circulaire keukens leveren. Wil je die keukens bestellen, dan kost het wel meer geld. Ik vind dat je circulaire materialen niet duurder moet maken. Want dan haken veel mensen af, zo is dat helaas nu eenmaal. Ook is de inzet om zo weinig mogelijk bouwafval te produceren. Wij bieden ons afval al jaren gescheiden aan, we zitten inmiddels op zo’n 97%. Ik zie bewegingen ten goede in de bouw. Er zijn mensen opgestaan die het circulaire verhaal goed kunnen vertellen. Dat heeft ook invloed op ons handelen. Er staat ons een interessante toekomst te wachten.” •

INTERVIEW TEKST Jaap van Rijn FOTOGRAFIE Paul de Graaff

LANGER DAN EEUWIG 25 + 17 + 44 + 23 = 109 jaar Van Omme & De Groot…

Mensen van Van Omme & De Groot beschikken over zitvlees, of ze nu op kantoor werken of op de bouwplaats staan. Want het kost geen moeite om vier personeelsleden te vinden die tezamen meer dan 100 jaar bij Van Omme & De Groot werken. Een unicum? Bij Van Omme & De Groot niet. Je bent na drie maanden alweer vertrokken of je blijft voor ‘eeuwig’. Het geheim? Toch wel de vrijheid die ze bij Van Omme & De Groot ervaren. Je wordt in het diepe gegooid. Om hulp vragen mag, maar je moet toch vooral zelf zien hoe je blijft drijven. Niet iedereen kan dat aan. Neem je graag verantwoordelijkheid en kun je tegen een stootje, dan is Van Omme & De Groot de beste werkgever die je je kunt wensen.

DOEN NAJAAR 2021

INTERVIEW

JAN BOTH, 64 JAAR, 44 JAAR VAN OMME & DE GROOT, WERKVOORBEREIDER

Dat personeel zich aan de poort meldt voor een baan, is inmiddels een fenomeen uit een ver verleden. Mensen als Jan Both zijn nu schaars. 44 jaar geleden loopt de toenmalige mts-stagiair als groentje mee. Guus de Groot biedt hem een baan als assistent -uitvoerder aan. Vijf jaar later mag Jan zich werkvoorbereider noemen. Hij werkt voornamelijk in de nieuwbouw. “Mijn functie mag dan werkvoorbereider heten, het is veel breder. Dat dit kan, beschouw ik echt als de charme van Van Omme & De Groot. Je doet nooit één ding. Zo bemoei ik me ook met inkoop.” Jan Both blijkt een liefhebber van bouwwerken: “Als ik door Rotterdam loop, zie ik veel gebouwen waaraan ik heb gewerkt. Dat is een voordeel van de bouw, het is tastbaar wat je hebt gedaan.” Jan heeft dankzij zijn werkervaring grip op het werk. Toch ervaart hij zo nu en dan stress. “Het bouwtechnische is altijd wel op te lossen, daar ervaar ik weinig werkdruk. Wat me zorgen baart, is personeel. Dat iemand niet terugkomt, moet je weer op zoek naar nieuwe vakmensen. Daar heb je weinig grip op.”

INTERVIEW

ERWIN VAN ALPHEN, 50 JAAR, 25 JAAR VAN OMME & DE GROOT, PROJECTLEIDER EN UITVOERDER

Het is de droom van menig aannemer anno 2021: een vakman die zich met een open sollicitatie aanbiedt. 25 jaar geleden kon je dat nog meemaken. Erwin van Alphen kan direct als timmerman aan de slag in het monumentale pand van notaris Schaap. Hij zal drie tot vier maanden blijven. projectleider Piet van der Linden onderkent zijn kwaliteiten, Erwin mag verder als voorman. Hij krijgt snel het vertrouwen. “In het begin liep ik naar Olaf Lange met een offerte van € 10.000. Onder een ton hoefde ik niet langs te komen. Daarna werd het drie ton.” In de jaren die volgen voert Erwin veel renovaties en onderhoudsprojecten uit, later als projectleider. Een overstap naar de nieuwbouw maakt hij niet, het onderhoud is echt zijn ding, vanwege de afwisseling en de uitdagingen: “Je moet je flexibel kunnen opstellen, want de planning kan na een maand compleet anders zijn.” Op naar zijn 50-jarig jubileum?

DOEN NAJAAR 2021

INTERVIEW

BAS VAN DEN NIEUWENDIJK, 60 JAAR, 23 JAAR VAN OMME & DE GROOT, HOOFDUITVOERDER

Uitdagingen genoeg op het werk, weet hoofduitvoerder Bas van den Nieuwendijk. Al 23 jaar loopt hij mee, voor hem is niks meer te gek. Problemen zijn hier uitdagingen die het werk spannend en divers houden. “Je weet nooit hoe een dag loopt, er kunnen altijd onverwachte situaties op zijn bord belanden. Zo heb ik ooit eens de Maasboulevard geblokkeerd. We werkten aan het Inntel Hotel, dat gebouw met die mega-uitkraging. Daar stond een hoogwerker die we ’s ochtends om 5 uur moesten afbreken, voordat het verkeer op gang zou komen. Maar de hoogwerker deed helemaal niks meer en blokkeerde tot 11 uur de complete Maasboulevard. Net nadat het probleem was opgelost kwam de gemeente informeren wat er aan de hand was. Bas wist van niks!” Momenteel werkt hij in de Haagse buurt Transvaal aan een renovatieproject van 163 woningen waarbij bewoners vier weken hun huis moeten verlaten. “In die tijd renoveren wij de hele woning. Je hebt dan weer met hele andere uitdagingen en emoties te maken.”

INTERVIEW

SAJ CHEN, 44 JAAR, 17 JAAR VAN OMME & DE GROOT, WERKVOORBEREIDER

Ook Saj Chen bood zichzelf bij Van Omme & De Groot aan. Tweemaal. Dan doe je het goed als werkgever. In haar eerste periode bij de Rotterdamse aannemer ruikt zij als bouwtechnisch bedrijfskundige aan het vak. Na een paar jaar zoekt ze andere uitdagingen. Wat Saj in de nieuwe baan mist: de verantwoordelijkheid krijgen om zelfstandig grote projecten te draaien. Dus belt ze Guus de Groot. Uiteraard krijgt ze weer een job. Als je er even tussenuit knijpt, dan is dat hooguit een jeugdzonde. Werk je eenmaal bij Van Omme & De Groot, dan blijf je. Saj krijgt leuke klussen te doen, onder meer het winkelcentrum Zoetermeer Oosterheem. “Dat was een prachtige klus met zeven werkvoorbereiders en vijf uitvoerders.” Op dit moment is ze als werkvoorbereider druk met het project De Ster, een oud kantoor dat wordt getransformeerd naar een woongebouw met 169 appartementen. Nu maar hopen dat ze zitvlees genoeg heeft. In ieder geval voor nog eens 17 jaar, Saj?

DOEN NAJAAR 2021

REPORTAGE TEKST & FOTOGRAFIE Jaap van Rijn

“JE GAAT HIER LACHEND DE DEUR UIT!” Maak kennis met vier oer-Rotterdamse zaken die de vinger aan de pols houden. Anton Vlasman meet al vanaf 1939 Rotterdammers pakken aan. Inmiddels ontdekten ook de trendy barbers deze kledingzaak, die de gedwongen sluiting aangreep om een nieuwe locatie te betrekken. Van Dalen biedt met topsigaren een bijdetijds ouderwets genietproduct en de immer goedlachse Jan Frantzen verbaast bezoekers met zijn paleis vol kwaliteitsvintage. En waar kun je een rondje statten beter afsluiten met een diner dan in feel-good Old Dutch? Bij al deze zaken stap je met een (glim)lach naar buiten.

REPORTAGE

“IK HEB NOOIT TRENDS GEVOLGD” Wie bij Jan Frantzen binnenloopt, begrijpt direct waar de meubels van Van Omme & De Groot vandaan komen. Vandaag maken we kennis met de man achter deze meubels: Jan Frantzen. Al zo’n vijftig jaar een begrip. Vragen stellen? Niet nodig. Want verhalen vertellen kan Jan Frantzen. We drukken de digitale opnameknop in en leggen de beknopte versie van zijn kleurrijke levensverhaal vast. “Na een ontwerpopleiding ging ik bij Koninklijke Pander aan de Coolsingel aan de slag. We verkochten daar schitterende meubels, klassieke en goede moderne. Denk aan Nederlandse merken als Gelderland en Pastoe: een zeldzame hoge kwaliteit gecombineerd met een fraaie vormgeving. De Nederlandse vormgevers waren destijds meesterlijk goed, denk aan Rob Parry, de man die ook de rode PTT-postbus tekende, Theo Ruth, onder meer bekend van zijn Congo uit 1952, een classic, Henk Vos (“Liever leeg dan lelijk”; red.), noem maar op. Die Nederlandse meubelindustrie is nagenoeg verdwenen en daarmee ook een kwaliteit die je tegenwoordig nauwelijks meer aantreft.” BEPAALD GEEN VETPOT

“De ervaringen bij Pander stimuleerden mij om een eigen zaak te openen, in 1976, aan de Schiedamseweg. Maar de bank gaf me geen krediet. Mijn vader had wel vertrouwen in de onderneming en leende me wat geld. Tijdens mijn opleiding ontwikkelde ik een voorkeur voor oud-Engelse stijlen en

DOEN NAJAAR 2021

art deco. Het aanbod van deze stijlen was destijds in Rotterdam niet groot, dus die wilde ik onder de aandacht brengen. De schoorsteen moest roken, maar de trek zat er niet echt in: ik zette gemiddeld 400 gulden per week om, bepaald geen vetpot. Ik ontmoette bij toeval een handelaar in Italiaanse barok, meubels met van die krullen en marmeren tafels met sierlijke poten. Ik kocht voor 60.000 gulden in, terwijl ik nog niet voor 6 gulden kredietwaardig was. Maar het zat me mee. Op een zaterdagmiddag stapten een forse, getatoeëerde man — dat was toen nog bijzonder — en zijn vrouw naar binnen. Hij ging direct plat, kocht voor 23.000 gulden en transporteerde de handel dezelfde dag nog met een vrachtwagen naar zijn huis. Hij bleek te wonen op het woonwagenkamp in Schiedam. Ik kreeg vervolgens het hele kamp als klant. Ik werd gewaarschuwd bij het leven, maar ik ben er geen cent armer door geworden. Alles contant, toplui.” TWEE KEER PER WEEK

“Ondanks de verdiensten wilde ik stoppen met dit type meubelen, het was mijn smaak niet. Ik verhuisde naar de Pannekoekstraat. Het liep daar lekker met semiklassieke meubels. Ik opende ook een zaak in de

Zwart Janstraat, waar mijn broer in stond. Hier begon ik met art-decomeubels. Toen ik een grote winkel op de Lijnbaan vlak bij het Weena kon huren, sloot ik de twee winkels. We hebben het over het tweede deel van de jaren 80. Wat ik niet wist, was dat dit deel van de binnenstad geteisterd werd door junkies die winkelden buiten de reguliere winkeltijden. Ze sloegen gewoon de grote ruiten in en stalen spullen als Japanse kamerschermen en designlampen. Op een zeker moment bezochten ze mijn zaak twee keer per week. Je was vogelvrij, niets hielp. Ik ging er bijna failliet aan.” 2,5 MILJOEN GULDEN

“Op een dag bezocht ik een collega in Zevenhuizen die zijn zaak wilde overdoen. Lang verhaal kort: ik kon in het dorp een woning met een groot stuk grond kopen aan een doodlopende weg waarop een detailvergunning zat. Wat vrij uniek is. Nu zag de bank wél brood in mij, ik kon 2,5 miljoen gulden lenen. Daar heb ik geen dag spijt van gehad. Ik bouwde deze loods en ging me helemaal op vintage en de Engelse stijlen richten en ontwierp zelf art-decomeubels van mahonie. Ik mocht destijds veel kantoren inrichten, onder meer in het pand van Guus de Groot aan de Heemraadssingel. We bouwden ook veel huisbibliotheken voor mensen met een kantoor aan huis.” JUICHEND

“Ik heb nooit trends gevolgd. Onlangs bezocht ik met mijn zoon, die de zaak overnam, een grote beurs in Duitsland. Helaas moesten we constateren dat het huidige aanbod veel van hetzelfde is. We verlieten juichend die beurs! Want wij onderscheiden ons met tijdloze, vaak met de hand gebouwde

REPORTAGE kwaliteitsstoelen, -banken, -bureaus en -lampen. Kijk naar die popartFlowerPot-hanglamp van Verner Panton, een Deens ontwerper. Is nog steeds helemaal bij de tijd. En deze Eames, een originele, helemaal gerestaureerd door vakkundige stoffeerders. Ik pak de meubels het liefst helemaal aan en laat, als het zinvol is, ook wijzigingen aanbrengen. We doen ook aan refurbishing als een meubel daarom vraagt. Er is vraag naar, want steeds opnieuw ontdekken mensen de kwaliteit die in de jaren 50 en 60 zo gewoon was. Waarom alles door elkaar staat? Dan is de kans op onverwachte ontdekkingen het grootst.” Trek voor een bezoek aan Jan Frantzen een dagje uit. De showroom Jan Frantzen in Zevenhuizen, een meubelmuseum verpakt in een warenhuis, biedt refurbished en vernieuwd zitcomfort van beroemde ontwerpers als Rob Parry, Martin Stoll, Charles Eames, Rob Eckhardt, Aksel Bender Madsen en Walter Knoll en merken als Leolux, Gimson & Slater, Poltrona Frau, Baxter en uiteraard Artifort. •

 Jan Frantzen Knibbelweg 8a, Zevenhuizen

OLD DUTCH: DE ‘KANTINE’ VAN VAN OMME & DE GROOT Het bombardement hakte er heftig in. Al in 1940 maakten de gemeente en ondernemers plannen voor een noodwinkelcentrum, het leven gaat door. Zij lieten onder meer lage witte winkels en horeca bouwen — een aantal elegantie en optimisme uitstralend — aan wat nu de kop van de Nieuwe Binnenweg is. Het duurde tot 1976 voordat de laatste panden tegen de vlakte gingen. Op een na, de cottage van restaurant Old Dutch. INSTAGRAMMABLE VINTAGE-UITSTRALING

Met de aanstaande voltooiing van de sloop van De Wielewaal, een nooddorp op Zuid, zal het gemeentelijke monument Old Dutch het laatste overgebleven noodgebouw van Rotterdam zijn. Restaurateur Aad van der Stel houdt de geschiedenis met verve

in leven. Restaurant Old Dutch beschikt inmiddels over twee op elkaar afgestemde gezichten. De vintage-uitstraling van de zaal trekt zowel mensen met gevoel voor historie als inmiddels een nieuwe generatie gasten. Het nieuwe volledig overdekte tuinterras sluit perfect aan op het wit van de cottagegevels. De groene, hoge omzoming maakt

het plaatje af. Van der Stel vermoedt dat door de pandemie meer mensen zich graag voor een paar uur in de nostalgische sfeer onderdompelen. De thuismenu’s trokken een nieuw publiek, dat na de lockdown de pracht en praal met eigen ogen wilde zien. “We zijn nu Instagrammable!” Van der Stel moet eraan wennen. Maar dat zijn zaak

REPORTAGE

onvergankelijk blijkt te zijn, doet hem goed: “Velen wilden hun dinercheques niet inwisselen voor een etentje, toen het weer kon. Ook ontvingen we donaties. Hartverwarmend. De ‘kantine’ mocht niet ten onder gaan.” LIEVER 30% TE VEEL

Ook op het bord laat Old Dutch twee kanten zien die de toegenomen populariteit wellicht verklaren. Voor de liefhebber van klassieke gerechten biedt het restaurant buiten de kaart om evergreens als boeuf stroganoff. Van der Stel: “Daar hoort een tafelbereiding bij. We beschikken over een flambeerwagen waarop we het gerecht met wodka flamberen.” Een andere gouwe ouwe is de grote kalfskroket. Sinds wanneer staat deze op de kaart? Hij vermoedt al in de Old Dutch van voor de oorlog, aan de Coolsingel: “Wij ontvangen met regelmaat Amerikaanse joden die destijds in Rotterdam woonden. Zij vragen bijna altijd of wij die kroket nog serveren. Ik wil hen en ook andere gasten vooral niet teleurstellen. Maar we gaan wel met onze tijd mee. Naast de vaste kaart bieden we menu’s met lichte gerechten en bijpassende wijnen. Ga je voor klassiekers als de kreeftensoep en de tong, dan adviseer ik de vis te delen. Want die

tong is bij ons formaat deurmat, liever 30% te veel op het bord dan 1% te weinig. Zulke porties zijn velen niet meer gewend.” GIRO BLAUW EN 700 GULDEN

Van der Stel mag je gerust een levend monument van de Rotterdamse horeca noemen. Hij begint eind jaren 60 zijn carrière in Restaurant Statenhof in Blijdorp. Vier jaar later werkt hij in Coq d’Or, dat sinds 1957 een Michelinster had. Hier ervaart hij als kelner de generositeit van vooral Rotterdamse “olieboeren, gegoede families, havenbaronnen, de chemiejongens.” En de aannemers. Als Van der Stel na het werk met de tram naar huis reist, valt zijn oog regelmatig op de sfeerrijke Old Dutch. “Je zult het maar hebben, dacht ik vaak.” Die mogelijkheid krijgt hij van de eigenaar. “Ik naar de bank. Of ik over eigen vermogen beschikte. Ja, Giro Blauw en 700 gulden op het spaarboekje. Een paar jaar later, in 1996, bedacht ik bierviltjes die als certificaat dienden, 5.000 gulden per stuk. Luut en Guus de Groot kochten 7 bierviltjes, dat weet ik nog. Alles bij elkaar beschikte ik uiteindelijk over genoeg kapitaal voor een overname en afkoop van de erfpacht.”

 Old Dutch Rochussenstraat 20, Rotterdam

DOEN NAJAAR 2021

“WE ZIJN WEER HIP”

In de Old Dutch maakt Van der Stel vanaf het begin van de jaren 80 de spectaculaire opmars van de nieuwe Rotterdamse horeca mee. Een nieuw publiek dat goed verdient, is nieuwsgierig. Daar profiteert onder meer La Vilette op de Westblaak van, dat moderne gerechten en de kaaswagen presenteert. Loos, de eerste echte grotestadsbrasserie, opent aan het Westplein de deuren. Rob Baris leert zijn gasten eend eten. En Zochers verleidt in Het Park de oprukkende creatieve klasse. Ondertussen blijven Van der Stel en zijn brigade de klassieke Franse keuken bieden, waar ook publiek voor is. Rotterdammers krijgen meer te kiezen dan in de naoorlogse jaren. Velen zaken komen en gaan. Maar de Old Dutch blijft bestaan. Van der Stel constateert: “We zijn weer hip, een soort van dan. Wij bieden hier een knus gevoel. Daar zijn inmiddels ook jongere mensen gevoelig voor. Onze aanpak met flamberen en al draagt bij aan de feestvreugde, je gaat hier lachend de deur uit!” Waarvan akte. • Het artikel ‘Rotterdam in Nood!’ is te lezen op wederopbouwrotterdam.nl, met veel fraai beeld.

REPORTAGE

DE CULTUUR VAN HET SAVOUREREN ‘Savoureren’ is het woord dat opdoemt bij de eerste stappen ooit in een humidor aan de Rotterdamse Pannekoekstraat. Het chique werkwoord past perfect bij de wereld van sigarengenieters. Zij roken niet, zij nemen de geneugten van de sigaar aandachtig tot zich. Zo kunnen zij, in alle rust, de stress laten varen en de smaken tot zich nemen. Sigarenexpert Roderick Corver spreekt van een ‘genietproduct’. In de humidor, een klimaatkamer, van Van Dalen Cigars praat hij met zichtbare trots over de uitgestalde sigaren uit onder meer Cuba, de Dominicaanse Republiek en Nicaragua. Deze sigaren zijn gerold met louter tabaksbladeren. Uit ventielen stroomt waterdamp de ruimte in zodat de sigaren niet uitdrogen. De eerste vraag die bij een niet-roker opkomt in deze fascinerende ruimte: hoe fraai en verzorgd de uitstalling ook oogt, dat roken is toch een dingetje, nietwaar? Corver is hier duidelijk over: een sigarenroker rookt niet vanwege een verslaving. Hij of zij inhaleert niet, een sigarettenroker wel en raakt zo verslaafd. “Het gaat bij sigaren om de smaakbeleving, bij sigaretten is dit niet het geval. De sigaren in de humidor, de longfillers, bestaan voor 100% uit tabaksbladeren, er is niets aan toegevoegd. De shortfillers uit het hoogste segment bevatten ook alleen tabak, dat voor een deel wel is gehakt. Deze sigaar brandt daardoor wat feller. De tabak van sigaretten is zo gesneden en gewassen dat er nog weinig smaakgevende toeslagstoffen in zitten. Na het wassen worden naast smaakstoffen ook teer en nicotine toegevoegd.” HOE ONTWIKKELT DE SIGARENCULTUUR IN NEDERLAND ZICH?

“De cultuur van de humidor is van een recentere datum. Van Dalen was een van de eerste winkels met een inloophumidor in Nederland. Onze passie ligt bij de Caribische sigaren, die je allemaal in de klimaatkamer bewaart, vooral tegen uitdroging. Voornamelijk Cubaanse sigaren worden beter met de tijd in de humidor. Cubanen kiezen ervoor om de sigaren zo snel mogelijk te exporteren, waardoor ze eigenlijk te jong zijn om te verkopen. De sigaren uit Nicaragua en de Dominicaanse Republiek hebben hun rijping al ter plaatse gehad.”

REPORTAGE

WAT IS DE STATUS VAN DE NEDERLANDSE SIGARENPRODUCTIE?

“Veel bedrijven hebben hun deuren gesloten. De overblijvers maken shortfillers, die vooral aftrek vinden bij de oudere generatie. Jongeren neigen meer naar de luxe, geklimatiseerde sigaren.” IS HET GEBRUIK VERSCHILLEND?

“Je doet over een luxesigaar van gerolde tabaksbladeren wat langer, omdat deze rustiger brandt. Zo ontstaat veel smaak. Sigaren kun je combineren met drank. Een kruidige sigaar samen met een zoete rum, zoals een 7 jaar oude Flor de Caña, ervaar ik als een waanzinnige smaakervaring. Ook een cola met een sigaar biedt een fraai smaakpalet.” VAN DALEN CIGARS BEZIT WINKELS IN VERSCHILLENDE STEDEN. ERVAAR JE EEN SMAAKVOORKEUR BIJ ROTTERDAMMERS?

“Je merkt in het algemeen dat Nederlanders met eten, drinken en dus ook sigaren avontuurlijker zijn dan voorheen. Ze zijn nieuwsgierig, willen combinaties uitproberen. We ervaren in onze zaken van Groningen tot Amsterdam nauwelijks verschil in voorkeuren voor bepaalde sigaren. Ik merk wel dat de Rotterdammer doorgaans een ander type mens is. In mijn optiek: een prettig soort mens. Het is ja of nee, met weinig grijstinten ertussen. Ze kiezen hier een sigaar omdat deze hun bevalt, de prijs doet er niet toe. Of een sigaar je status verleent, daar maalt de Rotterdammer niet om.” •

“ER BESTAAN GEEN DIKKE ITALIANEN”

 Van Dalen Cigars Pannekoekstraat 28A, Rotterdam

DOEN NAJAAR 2021

REPORTAGE

Zakenjongens, topkoks, barbers met dikke baarden, artiesten én de ‘kantoor’-mannen van Van Omme &De Groot, ze hebben allemaal één ding gemeen: ze lopen graag een rondje Anton Vlasman met Hans van Drunen. Zijn collectie herenkleding overstijgt het gemiddelde aanbod en biedt mogelijkheden om zich subtiel te onderscheiden. Voordat we het rondje doen, eerst wat historie. Anton Vlasman kleedt vanaf 1939 aan de Mauritsweg de gegoede burgerij en de rijke Rotterdammers. Succesvolle zakenlieden als Van der Vorm, Van Beuningen en De Monchy mocht hij in het pak hijsen. Vlasman doet de zaak in 1963 over aan Jacq. Roodenburg en vanaf 1984 baat Hans van Drunen de zaak uit. Hij weet ook een jonger publiek naar de zaak te trekken. Want de modieuze herenkleding blijkt van alle tijden te zijn. HEILGYMNASTIEK

Omdat het aangetaste fundament van het Vlasman-pand aan de Mauritsweg ingrijpende restauratie vergt, zocht Van Drunen naar een geschikte plek en vond een schitterend onderkomen in het lommerrijke Scheepvaartkwartier. Dit gebouw leverde een aannemer in 1897 op aan het voormalige Zander Instituut. De bouwkosten: 100.000 gulden. Het instituut bood heilgymnastiek, een destijds omstreden praktijk. Pas in 1942 kent de wet de heilgymnast-masseur de wettelijke status toe als paramedisch beroep. Na in de loop der jaren bewoond te zijn geweest door andere ondernemers, nam Van Drunen onlangs zijn intrek in het pand.

zo vat Van Drunen de lange zin droog samen. De boxers bieden een veelbelovende aftrap van het rondje Vlasman. Tweed gilets, cashmere colberts, coltruien, waxjassen, flat caps, het lijkt wel Back to the Future.

rammelen. Ik dacht dat het bikers waren. Ik wilde niet opendoen. Waarom weet ik niet, maar ik heb het toch gedaan, de nieuwsgierigheid won. Nooit spijt van gehad, ze zijn nu onze influencers.”

BONKERTJES

DE BUIKVOORSPRONG

Van Drunen houdt het op “tijdloos modieus”. “Het publiek bepaalt wat trendy is. Dat zijn nu onder meer bonkertjes van Italiaanse makelij, ook bekend als de jopper of duffel ofwel de korte jas met steekzakken. De blauwe gaan het hardst. Wie zich wil onderscheiden, kiest een warmgele. Ook suède jackets en coltruien zijn ineens weer in. Bij ons zijn de truien gemaakt van zacht merinowol, er zit geen spoortje kunstweefsel in. Echt tijdloos zijn de waxjassen waarin de leden van het Britse koningshuis zich hullen. Uiteraard van de Engelse kleermakers van Barbour, beter kun je het niet krijgen.” Flat caps, flinke petten, en tweed gilets maken een comeback bij een jonger publiek. Zoals de invloedrijke mannen van de Rotterdamse Schorem Barbershop, die vielen voor de Peaky Blinders-stijl*, die ze kunnen aanschaffen bij Vlasman. Van Drunen: “Zij vinden onze gilets met ruimte voor zakhorloges tof. Je kunt deze stijl een revival noemen.”

In een van de kledingkasten hangen opvallend soepele cashmere colberts van Kiton, met een crèmekleurige draad door de zakken geregen. Dit doet denken aan de stijl van de beroemde Vlaamse couturiers. Van Drunen: “Het is rijgdraad en voorkomt dat de zakken gaan hangen.” Oké, gaat dit nog goed komen? Uiteraard, want Van Drunen is niet de man die je zo’n uitglijder nadraagt. “De stoffen van de colberts zijn breisels, die kreuken niet, dat is handig op reis.” Naast Italiaanse en Engelse kledij biedt hij ook pakken van het Duitse merk Eduard Dressler. Die houden rekening met de “buikvoorsprong, het buikie”. Dressler hanteert verschillende buikmaten waar Italianen niet aan beginnen. Van Drunen: “Er bestaan geen dikke Italianen, aldus mijn Italiaanse leveranciers. Dus koop je bij Italianen altijd een krap pak als je een buikje hebt. Een Dressler-pak draagt een fractie comfortabeler.”

JINGLE BELLS

Bij binnenkomst valt het oog op de reiskoffer met McAlson-boxers die naast de toonbank staat. Dit Vlaamse ondergoed valt in de categorie: het wiel opnieuw uitvinden en daarin slagen. “De pasvorm past beter bij de mannelijke morfologie en voorkomt dat de boxer op plaatsen komt waar je liever onaangeroerd blijft”, aldus de Belgen. “Anti-ondergoed”,

ZELF PRODUCEREN BIKERS

De clientèle vormt een fijne mix, aldus Van Drunen: “Ze willen allemaal hetzelfde: kwaliteit.” Wat niet wil zeggen dat hij bij de eerste kennismaking met de zwaar getatoeëerde barbers stond te juichen. “De winkeldeur van de oude zaak zat altijd op slot. Stonden op een dag een paar gasten aan de deur te

De brands, de merken, heersen in de boetieks en de warenhuizen. Gaat Vlasman daarin mee? Van Drunen: “Nee, onze labels zoals Scabal en Jacob Cohen produceren zelf, zodat zij meer grip op de kwaliteit hebben. Cohen maakt Italiaanse jeans van Japanse denim dat beter in model blijft. Het Italiaanse Paul & Shark is goed in de grote maten dankzij hun eigen grote breimachines. Fijn voor de Nederlandse mannen, die vaak lang en groot zijn. De winkeltour eindigt in een sfeervolle kamer met een haardvuur en zitcomfort. Hier laten klanten in een relaxte privésfeer maatpakken opnemen. Brusselse couturiers met meer dan een eeuw ervaring leveren het pak al na drie weken. Het comfort en de weldadige rust die in de kamer en de winkel hangt, typeren Anton Vlasman. De ontmoeting smaakt dan ook naar meer. * Britse historische dramaserie over een maffiafamilie die na de Eerste Wereldoorlog in Birmingham een schrikbewind voerde. Hun kledingstijl slaat zo’n 100 jaar later weer aan. Peaky’s zijn de petten en ‘blinder’ verwijst naar de bijzondere kleding.

 Anton Vlasman Van Vollenhovenstraat 21, Rotterdam 51

INTERVIEW TEKST & FOTOGRAFIE Jaap van Rijn

DE RIKKER

KOMT WEER TOT LEVEN Ook in de Achterhoek trekt de huizenmarkt aan, na jaren van stilstand. De bouwer kan eindelijk weer aan de slag. Stedenbouwkundige Lotte van Veldhuizen van SAB werkt mee aan de ontwikkeling van wat de natuurinclusieve buurt De Rikker belooft te worden. SAB is vanaf 1995 betrokken bij de ontwikkeling van de uitleglocatie De Rikker aan de rand van Winterswijk. Op een zeker moment stopte de ontwikkeling van dit gebied, de bevolkingskrimp van de Achterhoek nam een aanvang. De provincie Gelderland verbood daarom de bouw van woningen in delen van de Achterhoek, waaronder Winterswijk. Zo bleef een deel van De Rikker onbebouwd. Maar de kansen voor Winterswijk zijn inmiddels gekeerd. VEEL INTERESSE

Stedenbouwkundige Lotte van Veldhuizen en haar collega's mochten drie jaar geleden een plan bedenken voor het laatste open stuk van De Rikker. Tot haar verrassing blijkt de woningbehoefte groot. “Zo’n 200 belangstellenden

bezochten in 2019 de informatieavond waar wij onze eerste ideeën presenteerden. Mensen vinden het fijn dat er eindelijk weer wat gebouwd kan worden, zo is onze ervaring. En maar liefst 500 mensen vulden de interesselijst in op de website van De Rikker, dat is echt veel.” FRAAI LANDSCHAP

“Vanaf het begin hebben we met Marco Dijkshoorn van Van Omme & De Groot ingezet op een kwalitatief hoogwaardig plan met veel groen. De regelgeving is gewijzigd en de ambities van de gemeente Winterswijk maken een dergelijke ontwikkeling mogelijk. De vraag die wij ons stelden, was: hoe kan zo’n nieuwe, duurzame woonwijk eruitzien? De omgeving bood aanknopingspunten. Rond Winterswijk strekt zich een

DE GROENSTRUCTUREN VAN DE RIKKER De woningbouwlocatie De Rikker maakt onderdeel uit van het Nationaal Landschap Winterswijk. In De Rikker liggen een paar agrarische percelen die tot voor kort onontwikkeld zijn gebleven. Van Omme & De Groot werkte samen met Jansen Groep, WBC Bouwgroep (bouwteampartner) en SAB adviseurs in ruimtelijke ontwikkeling een stedenbouwkundig plan uit, waarin duurzaamheid, klimaatbestendigheid en biodiversiteit centraal staan. Wethouder Inge klein Gunnewiek van de gemeente Winterswijk ondertekende onlangs met Hans Jansen en Guus de Groot van De Rikker Winterswijk B.V. de anterieure overeenkomst voor de ontwikkeling van het gebied. Het plan omvat circa 200 grondgebonden woningen en appartementen, met een grote variëteit in typologieën, waardoor de wijk geschikt wordt voor verschillende doelgroepen. De vijf deelgebieden krijgen een eigen karakter. Groenstructuren per gebied bieden volop speelruimte en wandel- en fietspaden. Inge klein Gunnewiek beoordeelt het plan als kwalitatief hoogstaand: “Met een mooie diversiteit aan woningen en een goede ontsluiting op de bestaande infrastructuur.” Een belangrijke voorwaarde van het plan is dat de woningen in het juiste tempo en op een beheersbare manier in de markt worden gezet. Het plan voldoet hieraan door een divers woningaanbod te bieden binnen één integraal stedenbouwkundig plan.

Meer informatie:

www.derikker.nl

DOEN NAJAAR 2021

fraai essen- en kampenlandschap uit (zie kader over het Oost-Gelderse landschap; red.), een Nationaal Landschap. Het landschap was vroeger kleinschaliger verkaveld, met op de grenzen bomen, bosschages en houtwallen, we noemen dat kamertjes. Er zijn delen van het kamerlandschap behouden gebleven.”

NATUURINCLUSIEF BOUWEN

“De buurt zal direct grenzen aan het landschap. In ons plan kiezen we dan ook voor een landschappelijke inpassing door de vijf buurtjes in verschillende ‘landschapskamers’ te situeren. Een voorbeeld: een es in een van de buurtjes ligt zo’n 2 meter hoger dan de omgeving. De maat van de es leent zich niet zo goed voor standaard rijtjeswoningen en we vinden het belangrijk dat

INTERVIEW

Lotte van Veldhuizen

“VEEL MEER DAN VOORHEEN ZITTEN ONZE ECOLOGEN NU BIJVOORBEELD AL VROEG AAN DE TEKENTAFEL.”

de es in het landschap herkenbaar blijft. Een hof voor senioren biedt hier wel kansen, omdat je deze boven op de es kunt realiseren en de woningen – naast een collectieve tuin – ook kunnen genieten van de ligging op de es. Ook passen we de bestaande bomenrijen, als relicten van het kampenlandschap, in tussen de buurtjes. “Bij veel projecten verankeren we tegenwoordig thema’s als natuurinclusief bouwen, klimaatadaptatie en landschappelijke kwaliteiten in de plannen. Gelukkig zien alle betrokkenen hier de meerwaarde van in, want er zit veel perspectief in. Veel meer dan voorheen zitten onze ecologen nu bijvoorbeeld al vroeg aan de tekentafel. Zij hebben veel goede ideeën om de levende natuur in een plan in te passen. Het betekent dat hun inzet veel verder gaat dan puur toepassen wat ‘moet’ van de wet. Ze denken nu mee over wat er allemaal mogelijk is. En dat komt zowel ten goede aan de woonkwaliteit van de nieuwe wijk als aan de biodiversiteit.” STEENUILEN

“Het kleinschalige landschap bij De Rikker biedt straks – naast de nieuwe inwoners – ook vogels en insecten een huis. Een quickscan natuur van SAB maakte zichtbaar dat onder meer steenuilen in de buurt leven, een beschermde soort onder de Wet natuurbescherming. Wij kunnen dankzij die informatie in een vroeg stadium een ontheffing aanvragen. Daarbij stellen onze ecologen dan een mitigatieplan op, waarin ze beschrijven met welke maatregelen het verlies aan leefgebied kan worden gecompenseerd. Het feit dat De Rikker

heel groen wordt, biedt daarbij kansen om het gebied ook aantrekkelijk voor de steenuil in te richten. “Voor andere beschermde soorten, zoals gierzwaluwen, kunnen we juist de leefruimte vergroten door broedmogelijkheden in spouwmuren van woningen in te metselen. Als voorbijganger zie je straks alleen een kleine invliegopening in buitenmuren, maar daar zit dus veel meer achter. Dergelijke beschermde soorten stellen specifieke eisen aan hun leefgebied. Daarom blijven de ecologen ook bij de verdere uitwerking betrokken.” BEWONERSPARTICIPATIE

“Wij hebben ervaren dat Winterswijkers enthousiast zijn over het groene karakter van De Rikker. De overgang van woningen naar een groen, openbaar gebied sprak erg aan. In de komende periode werken we het stedenbouwkundig plan verder uit en zullen we bovendien samen met betrokkenen invulling geven aan het beeldkwaliteitplan. “Het stedenbouwkundig plan biedt ook mogelijkheden om de woningmarkt in beweging te brengen. Zo zal De Rikker onder meer woningen bieden voor jonge gezinnen én senioren. Het vasthouden en aantrekken van gezinnen is van belang om tegenwicht te bieden aan de vergrijzing. Nieuwe gezinswoningen en seniorenwoningen kunnen er daarnaast ook voor zorgen dat elders in Winterswijk bestaande woningen beschikbaar komen voor starters.” •

HET OOST-GELDERSE KAMPENLANDSCHAP Het kampenlandschap bestaat uit individuele akkers. De boerenbedrijven voerden een gemengd bedrijf, een combinatie van akkerbouw en veeteelt. De akkers liggen op de hoger gelegen dekzandrug, het grasland bevindt zich langs de beekjes tussen de ruggen, en de boerenerven staan hiertussenin, op de flanken van de rug. Om de gewassen te beschermen tegen wildvraat en wind, werden ze destijds omgeven door houtwallen en houtsingels. Wegen volgden de hogere delen in het landschap en hadden veelal een bochtig verloop. Omdat de grond vaak arm was, brachten de boeren vroeger mest en heideplaggen (als bemesting) op het land. Honderden jaren bemesting zorgden ervoor dat de akkers omhoogkwamen; deze verhogingen worden essen genoemd. Bron: www.landschapsbeheergelderland.nl/ kampenlandschap

BAY HOUSE ROTTERDAM Nieuwbouw luxe appartementencomplex, hotel en winkelruimten

DOEN NAJAAR 2021

Architect Joke Vos Architecten Opdrachtgever The View of Rotterdam B.V. Oplevering 2022

www.vodg.nl

@vanommedegroot

/vanommedegroot

Van Omme & De Groot Projectontwikkelaars en Bouwers

DOEN #18

Articles inside

Langer dan eeuwig

De energietransitiekoorts loopt

“Dit is een wonder! Zo moet het

De Rikker komt weer tot leven

“Veiligheid staat voorop, ik doe

Altijd een vakantiegevoel aan

“Je gaat hier lachend de deur uit!”

Actualiteiten